Landbouwtransitie volgens visie van GLK De komende jaren maakt GLK vaart met de verduur zaming van haar landbouwgronden, te beginnen met de akkers en weilanden in kwetsbare natuurgebieden. Het leidende principe achter de transitie is ‘landschaps inclusief’. Wat houdt dat in? Hoe pakt GLK dit aan en wat
Landschapsinclusief De ligging van de landbouwgronden op monumentale landgoederen op de Veluwe, in de Achterhoek en het Rivierengebied maakt dat GLK de transitie vanuit een specifieke, eigen visie benadert. Meeuwissen: “Bij het beheer van een landgoed kijken wij altijd 10
naar het totaal van een huis of kasteel, de natuurlijke en landschappelijke omgeving en cultuurhistorische aspecten. Een boeren bedrijf is onderdeel van dat geheel en staat nooit op zichzelf.” Bij de verduurzaming van haar landbouw gaat GLK daarom uit van het begrip ‘land schapsinclusief’, een verbijzondering van het bekendere concept ‘natuurinclusief’. Meeuwissen: “Zonder twijfel moet land bouw ook wat ons betreft bijdragen aan verbetering van de biodiversiteit. Maar een agrarisch bedrijf heeft daarnaast ook een rol in het behoud van de landschappelijke, cultuurhistorische en archeologische waarden van het landgoed.” Hij illustreert het met een voorbeeld: “Een boerenbedrijf op het Wekeromse Zand moet rekening houden met de aanwezige restanten van prehistorische landbouwactiviteiten (Celtic fields). En als een landbouwperceel een houtwal of oude hagen heeft, verwachten we dat de boer daar respectvol mee omgaat of ze zelf beheert. Uiteindelijk gaat het ons erom een landgoed veelomvattend en vitaal te houden.”
Mooi Gelderland – Herfst 2021 – Geldersch Landschap & Kasteelen
Landgoed Biljoen
Reële ambitie De ambitie is geformuleerd. Binnen vijf jaar moeten de pachters in beschermde natuurgebieden van GLK maatregelen nemen voor specifieke planten- of diersoorten, grotendeels biologische of helemaal geen bestrijdingsmiddelen gebruiken, aanwezige natuurwaarden handhaven en rekening houden met cultuurhistorische elementen. Meeuwissen: “Of vijf jaar realistisch is, zal moeten blijken. We kunnen bijvoorbeeld bij pachtonderhandelingen met een boer afspraken maken over te nemen maatregelen. Maar op veel andere zaken hebben we geen invloed. Het zou bijvoorbeeld helpen als coöperaties die biologische producten afnemen, vooraf een afnamegarantie aan de boeren zouden geven. Voordat een boer geclassificeerd wordt als biologisch, moet
Theo Meeuwissen
Foto: Rob Schouten
Gelderland heeft met de Veluwe het grootste aaneengesloten natuurgebied van Noord west-Europa maar ook een concentratie van intensieve agrarische bedrijven. Gezien de negatieve effecten van het stikstofoverschot is het dan ook niet gek dat het juist híer zo knelt tussen natuur en landbouw. Op de landgoederen van GLK is zo’n 2.700 hectare in een of andere vorm van agrarisch gebruik, waarvan ruim de helft in natuurgebieden binnen het Gelders Natuurnetwerk. Theo Meeuwissen, hoofd Landschap en Kastelen: “In Gelderland is GLK wat betreft landbouw een speler met een beperkte invloed op de agrarische keten, maar ook wij willen onze verantwoordelijkheid nemen. We willen verduurzamen op een manier die past binnen onze doelstelling en zo dat het voor onze pachters economisch aantrekkelijk blijft.”
hij namelijk drie jaar aan bepaalde eisen voldoen. In die periode ontvangt hij nog geen meerprijs voor zijn product. Wij zitten maar in een klein stukje van de landbouwketen. Maar dat weerhoudt ons er niet van verant woordelijkheid te nemen waar dat kan.” Voor de gronden buiten het natuurnetwerk luidt de ambitie van GLK om de komende tien jaar het gebruik van bestrijdingsmiddelen, kunstmest en drijfmest af te bouwen in combinatie met meer extensief grondgebruik. Twee sporen Om de ambities te realiseren, kiest GLK voor een aanpak met twee elkaar versterkende sporen. Op specifieke landgoederen worden pilots gestart. Parallel werkt GLK aan ‘generieke’ maatregelen voor alle pachters. Meeuwissen: “De pilots zijn vooral Mooi Gelderland – Herfst 2021 – Geldersch Landschap & Kasteelen
Foto: Floor ten Brink
betekent het voor de boerenbedrijven? Tekst: René Bremer
bedoeld om te leren welke factoren van invloed zijn op verduurzaming en op het tempo waarin deze kan plaatsvinden.” De eerste pilot is op Staverden, een landgoed met een rijke schakering aan natuurlijke en cultuurhistorische waarden. “In het kader van de nieuwe beheervisie hebben we hier de begroeiing van wallen en bosranden, de diersoorten, de historische verkaveling en de algehele biodiversiteit in kaart gebracht. Daarnaast voerden we gesprekken met de pachters. De volgende stap is nu dat we kijken wat er op individueel bedrijfsniveau mogelijk is. Door de grote diversiteit aan natuur, cultuur en bijbehorende belangen is Staverden een moeilijke locatie. Als we hier zaken voor elkaar kunnen krijgen, geeft dat goede moed en inspiratie voor de overige landgoederen.”
11
