MOTOTECH Optimaal veren

OPTIMAAL VEREN

De vering van je motor zorgt dat de banden contact met het asfalt houden en dat je motor controleerbaar en comfortabel aanvoelt. Maar het kan altijd beter. Peter Wilmink van MotoPort Almere vertelt er meer over.

De vering van je motor bestaat eigenlijk uit twee delen: de veren en de dempers. De veren zorgen dat de wielen hobbels en kuilen in het asfalt kunnen volgen zonder dat je motor er direct van op en neer gaat. Een hobbel zal het wiel omhoog duwen, waardoor de veer wordt ingedrukt, bij een kuil zal de veer het wiel naar beneden drukken. Een ingedrukte of uitgerekte veer zal de motor uiteindelijk wel omhoog duwen of omlaag trekken. De motor gaat er dus uiteindelijk wel van bewegen, maar dat ijlt na en gaat veel minder heftig. De dempers zorgen daar ook voor: die remmen de bewegingen van de motor af zodat je die goed onder controle kunt houden. Dat is de voornaamste taak van de uitgaande demping. De ingaande demping zorgt ervoor dat de wielen, als ze over een hobbel komen, worden afgeremd en niet gaan stuiteren. Ook zorgt de ingaande demping voor de feedback.

Demping

Vering en demping zijn - als het goed is - op elkaar afgestemd. De demper zelf bestaat in principe uit een zuiger, die in een buis met olie op en neer gaat. In de zuiger zitten gaatjes, waar de olie bij het in- en uitveren doorheen wordt geperst. Dat geeft weerstand. Sommige gaatjes worden afgedekt door verende ringen. Als de bewegingen snel gaan, worden de ringen door de oliedruk weggeduwd. Er komen dan meer gaatjes vrij, waardoor de olie gemakkelijker weg kan stromen en de demping niet te groot wordt. De karakteristiek van de demper wordt dus bepaald door het aantal gaatjes, door het aantal en de stijfheid van de verende ringen en door de dikte van de olie. Sommige vering is instelbaar: je kunt dan de ingaande en/of de uitgaande demping naar je wensen afstellen. Het spreekt voor zich dat die afstelling de wegligging erg kan beïnvloeden.

Stick-Slip

De vering werkt het mooiste als alleen de dempingszuiger voor demping zorgt. Helaas zijn er in de praktijk ook nog andere plekken waar “demping” ontstaat door wrijving, zoals in de lagerbussen van de voorvork, in de voorvorkkeerringen, in de lagers van het linksysteem en de keerringen van de achterschokdempers. Fabrikanten proberen die wrijving te beperken door de vorkpoten en de zuigerstangen mooi te polijsten. De duurdere veersystemen hebben zelfs wrijvingsverlagende coatings op de glijdende delen, zoals TitaniumNitride (TiN). En natuurlijk heeft ook de hydraulische olie een smerende werking. Desondanks is er altijd wat wrijving, die eerst moet worden overwonnen voordat de voorvork of de achterschokdemper gaat bewegen. Dat heet stick-slip. Hoe minder stick-slip, hoe fijner de vering “aanspreekt”.

Slijtage

Na verloop van tijd gaat de vering van je motor minder goed werken. Dat heeft allerlei oorzaken. Door weersinvloeden en de inwerking van zand en steenslag wordt de gepolijste glijlaag op de vorkpoten en de zuigerstang van de schokdemper wat ruw. Door lichte slijtage van de glijlagers kan de voorvork ook wat gaan wringen. Dat zorgt allemaal voor meer stick-slip. Daarnaast gaat de voorvorkolie op den duur achteruit.

Een goede afstelling van in- en uitgaande demping kan de wegligging enorm verbeteren. Verversen met de juiste soort en hoeveelheid voorvorkolie kan nog meer vooruitgang boeken.

Er komen slijtagedeeltjes van de voorvork in, de reinigende dopes en de anti-schuim dopes raken uitgewerkt, er komt via de keerringen wat water in en de olie “slijt” ook. De smerende werking en de viscositeit lopen terug, waardoor veerpoten en schokdempers minder goed werken en meer slijten. Een stug gevoel en een slechte stabiliteit in bochten en bij hoge snelheden is het gevolg. Toch merkt een motorrijder die slijtage vaak zelf nauwelijks, omdat hij “meegroeit” met de slijtage van zijn vering.

Onderhoud

Om slijtage te beperken en de werking optimaal te houden, zou de voorvork- en schokdemperolie eigenlijk elke twee jaar of 15.000 km moeten worden vervangen. Helaas zijn achterschokdempers gesloten units, die alleen veringspecialisten kunnen servicen. Voorvorken zijn wel demontabel. Ze zijn tegenwoordig niet meer voorzien van aftapboutjes, zodat de MotoPort monteur de voorvork zal moeten uitnemen en demonteren om de vorkolie er uit te krijgen. Een tamelijk arbeidsintensief werkje, dat dus ook het een en ander kost. Om die reden laten veel motorliefhebbers het liever niet doen. Niet verstandig, want na het verversen merk je vaak dat het weggedrag van je motor ineens veel prettiger is. Je voelt minder hobbels en de motor gedraagt zich rustiger. Het verschil is nog groter als de voorvork echt al slijtage vertoont. In zo’n geval kan je MotoPort vestiging de voorvork en de achterschokdemper voor je naar een veringspecialist sturen. Dan worden de binnenpoten en de zuigerstangen opnieuw gepolijst, het inwendige schoongemaakt en de keerringen, de lagerbussen en de olie vervangen. De vering wordt dan ook op gewicht afgestemd door de luchtkamer aan te passen. Dan ken je je motor helemaal niet meer terug!

Vering verbeteren

Van onderhoud knapt je vering al behoorlijk op. Maar soms is de standaard vering gewoon niet optimaal, bijvoorbeeld omdat je veel met bagage rijdt, omdat je zwaarder of lichter bent dan gemiddeld of omdat je iets sportiever rijdt dan de fabrikant had voorzien. Met andere voorvorkveren, een andere voorvorkolie-viscositeit en een aangepaste luchtkamer kan de MotoPort vestiging vaak al verbluffende resultaten behalen. Wil je nog een stapje verder, bijvoorbeeld omdat je op het circuit rijdt, dan moet je langs een veringspecialist als HK suspension in Tiel. Dat merkte ik zelf toen ik vorig jaar met een BMW S1000RR aan de MotoPort circuitdag deelnam. De standaard vering is al van hoog niveau, zeker in vergelijking met andere supersportieve machines. Maar het is natuurlijk nooit zo goed dat het niet nog beter kan. Zeker als je op het circuit rijdt. Ben je een echter circuitliefhebber, dan kan een veringspecialist de vering op verschillende manieren voor je aanpassen. Dat kan door een andere veer, andere olie en een aangepaste set dempingsringen, ook wel de shimstack genoemd. Een stap verder is een compleet andere dempingszuiger, die een andere karakteristiek voor de in- en uitgaande demping geeft. Wil je helemaal WK-superbike kwaliteit, dan kun je een compleet nieuw binnenwerk, een zogenaamde “cartridge” kopen. Uiteraard hangt daar wel een prijskaartje aan...