4 minute read
Vangaveltur ungs stjórnmálafræðings: hógværð, hlutlægni og nákvæmni
Pétur Gunnarsson, stjórnmálafræðingur
Advertisement
„Eins og stjórnmálafræðingar myndu kannski að orði komast þá lítur út fyrir að þingkosningar í Bretlandi fari á þann veg að Íhaldsflokkurinn vinni með nokkuð öruggum meirihluta. Þó má einnig vera að Verkalýðsflokkurinn sigri,“ mælti kíminn ungur stjórnmálafræðinemi í tíufréttum RÚV hinn 7. maí 2015, smjörgreiddur, með gáfumannagleraugu í fræðimannabótajakka1 og rúllukragapeysu.2 Tilefni ummælanna voru þingkosningar í Bretlandi árið 2015, fyrir hart nærum fimm árum síðan.3 Kosningavaka var haldin í Stúdentakjallara Háskóla Íslands og neminn hafði fengið sér eitt eða tvö ölglös áður en hann var dreginn í viðtal og spurður álits um úrslit kosninga. Neminn ungi brosti í kampinn og flissaði með sjálfum sér. En hvað fannst honum svona fyndið? Ungi tilgerðarlegi stjórnmálafræðineminn, já þið gátuð rétt til það var ég, horfðist í augu við nokkuð óvissa framtíð. Hann, líkt og margir aðrir, hafði oft velt fyrir mér hvað stjórnmálafræðingar gerðu eiginlega? Í flestum fjölskylduboðum var hann spurður hvort hann ætlaði að gerast stjórnmálamaður; því fór fjarri. Ég tók fljótt betur eftir því að stjórnmálafræðingar voru iðulega álitsgjafar fjölmiðla um stjórnmál, eðli málsins samkvæmt. Ég hló að því með sjálfum mér að vera kominn í þá stöðu og áttaði mig á því hversu erfitt sé að segja til um úrslit kosninga, sérstaklega á tíma þar sem sérfræðingar og skoðanakannanir áttu undir högg að sækja. Ég var þá þegar farinn að velta fyrir mér skeikulleika spádóma sérfræðinga og tilgangi stjórnmálafræðinnar. Síðan hefur þessi ungi nemi lokið gráðu sinni við Háskóla Íslands, farið í skiptinám í KU Leuven og sumarnám við Columbia University og lokið meistaragráðu frá London School of Economics (LSE) í Evrópu- og alþjóðastjórnmálum; unnið sem viðskiptablaðamaður, hjá utanríkisráðuneyti Íslands, í utanríkisþjónustu Bretlands og verið þess heiðurs aðnjótandi að kenna Evrópusamruna við Háskóla Íslands. Ég er þakklátur fyrir öll mín forréttindi, sem ég gerði ekkert sérstakt til að eiga skilið nema að fæðast.4 Þið hræðist kannski að greinin snúist bara um mig og mitt meinta ágæti. Þar hafið þið því miður eiginlega rétt fyrir ykkur. Þó vil ég gjarnan deila með ykkur nokkrum molum, heilræðum og ráðum sem ég hef lært á þessum fimm - tiltölulega stuttu - árum sem liðin eru frá því að ég var sjálfumglaður stjórnmálafræðinemi. Þetta eru hlutir sem hafa nýst mér vel hingað til og vonast til þess að gæti nýst ykkur, bæði á meðan og eftir að þið ljúkið við stjórnmálafræðinámið.
1 Svipaður jakki og breskir hástéttaprófessorar klæðast með bætur á olbogum. 2Minnir mig allavega – ég er ekki áreiðanleg frumheimild. 3Íhaldsflokkur David Cameron sigraði kosningarnar naumlega og fékk 12 sæta meirihluta – kom það spámönnum þess tíma í opna skjöldu. 4 Hér bæti ég við einni neðanmálsgrein ef það má, því ég var sjálfur alltaf svo þakklátur þegar höfundar bættu við löngum neðanmálsgreinum. Þá leið mér eins og ég væri að lesa lengri texta en ella.
Hógværð
Í fyrsta lagi hef áttað mig á þessi fimm ár er að ég veit töluvert minna en ég hélt, en á samt að heita sérfræðingur; er það vel. Hógværð gagnvart flóknu viðfangsefni er bráðnauðsynlegt veganesti. Stjórnmálafræði sem vísindagrein, svipar til flestra annarra félagsvísindagreina. Margt í stjórnmálum er ómögulegt að mæla. Það þarf sambland af kenningum, tölfræðigreiningu, þekkingu á sögu, kynjafræði, mannfræði og hagfræði (og mörgum öðrum tengdum greinum) og almennri skynsemi til að átta sig á þróun, í fortíð, framtíð og nútíð. Að átta sig á og greina ákvarðanatöku, átök og valdauppbyggingu er vandmeðfarið. Því er gott að vita að við höfum ekki öll svörin; er það vel.
Hlutlægni
Eitt það flóknasta við að vera stjórnmálafræðingur á Íslandi að mínu mati er þetta: þú getur annað hvort gert þig gildandi í stjórnmálum og hagsmunabaráttu fyrir opnum tjöldum – eða ekki. Í síðara tilfellinu verður lítið mark á þér tekið. Þetta er þó ekki svona klippt og skorið, þótt ég hafi sjálfur valið þá leið að reyna að halda mér utan deilumála samtímans, ykkur til mikillar blessunar. Öll höfum við skoðanir. Það er réttur allra í lýðræðissamfélagi að berjast fyrir því sem fólk telur rétt. Þó er betra er að byggja upp góðan orðstír með skýrum og öflugum röksemdarfærslum. Það er í raun hlutverk fræðifólks að hafa skoðanir; að gagnrýna og greina. Einnig er mikilvægt að byggja greiningu sína og texta á vissri tegund hlutlægni – þegar svo á við – til dæmis þegar skrifaður er fræðitexti, minnisblað, ritgerð eða unnin er frétt. Það þýðir þó alls ekki að hundsa eigi skoðanir. Mikilvægt er að geta litið á málefni frá hinum ýmsu sjónarmiðum og séð heildarmyndina. Þetta mun reyna á hjá ykkur flestum.
Nákvæmni
Það ætti kannski ekki að þurfa að taka það fram að þau sem starfa á sviði tengdu stjórnmálafræði verða eins og aðrir að vera nákvæm og eljusöm. Nákvæmnin felst í að fara rétt með staðreyndir og vanda sig þegar við setjum fram fullyrðingar. Fullyrðingarnar þurfa að vera skýrt rökstuddar til að forðast að vera gripinn í bólinu – þá missir einstaklingur trúverðugleika – hvort sem um stjórnmálamanneskju, fræðimanneskju eða skríbent er að ræða. Þetta á sérstaklega við nú á tíma upplýsingaóreiðu þar sem stjórnmálafólk reynir á mörk staðreynda og skoðana. Ef á að stunda rannsóknir í stjórnmálafræði, blaðaskrif eða taka þátt í stjórnmálaumræðu er best að vísa skýrt í gögn, dæmi og heimildir. Hægt er að spyrja sig: hvaðan kemur heimildin eða gögnin sem ég styðst við í röksemdafærslu minni? Get ég treyst þeim? Hvers vegna eða hvers vegna ekki? Hvaða hagsmunir búa að baki þessum staðhæfingum? Ég vona að þessi takmarkaða viska og innsýn nýtist ykkur. Ég tel að ef þið hafið þessa þrjá meginmola bakvið eyrun; hógværð, hlutlægni og nákvæmni, og reynið ykkar besta, gangi ykkur allt í haginn í þeim viðamiklu og flóknu verkefnum sem bíða okkar kynslóðar.
