48
tổng kết thành luật tam duy nhất: thống nhất hành động, thống nhất thời gian và thống nhất địa điểm. Thế kỷ 18 được mệnh danh là thời đại Khai sáng. Khai sáng là trào lưu tư tưởng và văn chương nghệ thuật gắn với đời sống xã hội toàn châu Âu khi đó. Kịch lúc này hừng hực khí thế của thời đại chống phong kiến, lật đổ chế độ phản dân chủ, phản tự do và phản nhân đạo. Sân khấu Pháp thế kỷ 18 một lần nữa trở thành trung tâm thu hút nhiều trí tuệ, nhiều nhà tư tưởng. Trong đó, nổi lên những tên tuổi lớn về lý luận kịch như Vonte, Điđôrơ. Vonte được mệnh danh là nhà cổ điển khai sáng, còn Điđôrơ đã khai sáng ra một thể loại kịch thứ ba bên cạnh Bị kịch và Hài kịch, đó là kịch nghiêm túc (sau này ta gọi là chính kịch). Thể loại này có thể không có một lời nào buồn cười, cũng không khơi gợi sự lo sợ, thương cảm nhưng lại rất hấp dẫn. So với các quốc gia châu Âu khác, ở Đức thế kỷ 18 còn rất lạc hậu. Song chính cái hiện thực đó đã sản sinh ra những nhà lý luận kịch thiên tài như: Lessin, Gothe và Sile. Trong đó Lessin nổi hẳn lên với công trình lý luận Nghệ thuật kịch Hămbuôc, còn Gothe và Sile lại vĩ đại trong tư cách nhà viết kịch… Gothe và Sile đã viết một tác phẩm như tuyên ngôn của hai ông về thi pháp, đó là cuốn Về thi pháp kịch và thi pháp sử thi cổ đại, trong đó các ông đã làm rõ sự khác nhau về thể loại giữa kịch và sử thi, đi sâu phân tích linh hồn của kịch là xung đột. Thế kỷ 19 với sự xuất hiện của hai trào lưu văn học: lãng mạn và hiện thực đã để lại di sản quý giá về kịch và thi pháp kịch. Chủ nghĩa lãng mạn với các tác giả tiêu biểu như: Satôbriăng, Victo Huygô, Stăngđan, Banzăc… Các nhà lãng mạn đã phủ nhận chủ nghĩa cổ điển, phủ nhận luật tam duy nhất cùng tính lịch lãm trong kịch và giải phóng mình khỏi những hình thức thi ca cũ, hướng kịch gần gũi hơn với cuộc sống và đề cao hiệu
