10 minute read
Talenten ontdekken met W&T-onderwij s
Op de Willem Alexanderschool in Leeuwarden vervult wetenschap- en techniekonderwijs een prominente rol. ‘Door onderzoekend & ontwerpend leren ontdekken onze leerlingen hun talenten. Juist ook leerlingen die in taal en rekenen misschien minder goed zijn’, aldus Joffra van der Velde, techniekcoördinator van de christelijke basisschool en leerkracht van groep 7.
DOOR BRIGITTE BLOEM
De Willem Alexanderschool wil leerlingen van jongs af aan in aanraking brengen met wetenschap en techniek. ‘De verwondering en nieuwsgierigheid hebben ze al. Die koesteren we en wakkeren we aan’, vertelt Jo ra. Aan de hand van onderzoeksvragen gaan leerlingen zelf op onderzoek uit en ontwerpen ze oplossingen of producten voor vragen en problemen uit hun leefwereld. Daarbij doorlopen ze verschillende fasen en ontwikkelen ze vaardigheden, zoals observeren, systematisch gegevens verzamelen, ordenen, interpreteren en creatieve oplossingen bedenken. De school gebruikt een door de Rij ksuniversiteit Groningen ontwikkelde methode, waarmee leerlingen telkens op dezelfde wij ze de stappen doorlopen om vraagstukken op te lossen (zie fi guur). Naast vaste wetenschap- en technieklessen wordt wetenschap en techniek ook geïntegreerd in andere vakken aangeboden. Bovendien spelen beide thema’s een prominente rol tij dens de jaarlij kse projectweek.
De mandjes van Jo ra
‘We kij ken altij d waar leerlingen behoefte aan hebben. Wat vinden ze leuk, waar raken ze enthousiast van?’, legt Jo ra uit. Ze vindt dat je bij wetenschap- en techniekonderwij s fl exibel moet zij n. Wel heeft het team van de Willem Alexanderschool gekozen voor een leerlij n en een methode en vaste momenten in het rooster. Voor leraren geeft een methode houvast, verklaart Jo ra. ‘Er is goed over nagedacht en de kerndoelen komen erin terug. De methode geeft theorie naast leuke en interessante verwerkingsopdrachten. Vooral het ‘zelf doen’ maakt dat kinderen nieuwsgierig en enthousiast blij ven.’ Voor elke verwerkingsopdracht heeft Jo ra een mandje
klaarstaan, dat ze heeft gevuld met de benodigde materialen en gereedschappen. ‘Dat werkt op onze school heel goed. Het is simpel en goedkoop en alles ligt voor het grij pen. Mij n collega’s en ikzelf zij n niet uren bezig om alles klaar te leggen. Zou dat wel het geval zij n, dan is de kans groter dat een leerkracht denkt ‘laat maar’.’ en techniekonderwij s de nadruk op het proces, niet op het resultaat. ‘We merken dat leerlingen daardoor meer ontspannen zij n. Natuurlij k is het mooi als een lampje brandt, een motortje het doet of een eindproduct er prachtig uitziet. Veel belangrij ker is dat ze op weg daarnaartoe van alles ontdekken. Dat als het lampje niet brandt, ze dan zelf ontdekken wat ze moeten doen om het wél te laten branden.’
Stellen van een vraag
Verklaren en conclusies trekken Wetenschappelij ke methode Opstellen van hypothese
Observeren en constateren Onderzoeken of hypothese klopt
Nadruk op proces
De ene leerling gaat sneller en is zelfstandiger dan de andere, is Jo ra’s ervaring. ‘Wij laten ze veel samenwerken, dan zie je dat ze elkaar enorm kunnen stimuleren. Het mooie is dat je bij wetenschap- en techniekonderwij s niet de gangbare taakverdeling krij gt. Juist leerlingen die bij taal- en rekenonderwij s niet per se voorop lopen, kunnen het voortouw nemen bij opdrachten. Leerlingen ontdekken met wetenschap- en techniekonderwij s hún specifi eke talenten, wat ze ook nog eens sterker maakt in de groep. Een mooi voorbeeld is een leerling die op een bepaald moment door persoonlij ke omstandigheden niet goed functioneerde op school. Hij bloeide helemaal op tij dens de technieklessen, waar hij lekker mocht bouwen met een soort meccano van karton. Hij maakte de mooiste bouwwerken en genoot ervan.’ Jo ra en haar collega’s leggen bij het wetenschap- Leuk en laagdrempelig kennismaken met W&Tonderwij s doe je met de Aha-vragengenerator: hier vind je bij na 150 korte digibordlessen die je samen met je klas kunt doen www.ahaindeklas.nu/
Extra uur voor groep 6
Vindt ze het niet moeilij k om haar collega ‘s mee te nemen in haar enthousiasme voor wetenschap- en techniekonderwij s? ‘Bij hen werkt het net zo als bij de leerlingen. Ik vertel ze dat ze niet alles hoeven te weten. Ze ontdekken en leren samen met de kinderen. Ze hebben houvast aan de methode én aan de mandjes. De rest gaat eigenlij k vanzelf. Ook zij worden telkens weer aangestoken door de gedrevenheid van de leerlingen. Af en toe vragen we mensen van buiten voor een gastles. Of we geven een stagiaire de opdracht om een specifi eke techniekles voor te bereiden. Daar steken de leraren zelf dan ook weer veel van op. Mij n collega’s weten inmiddels dat je niet overal verstand van hoeft te hebben en dat ze bij mij terecht kunnen als ze er echt niet uit komen. Bovendien is het belangrij k dat ze alle ruimte krij gen om het wetenschap- en techniekonderwij s op hun eigen manier in hun groep vorm te geven. Ze moeten er zelf eigenaar van worden. Bovendien kun je ook daarin van elkaar leren, ideeën opdoen en samen werkvormen uitproberen.’
Meer weten?
Maak kennis met het geven van W&T-lessen door een Inspiratie-workshop (kosteloos, 1,5 uur) te boeken voor het hele team. Bij voorbeeld tij dens studiedagen: www.jet-net.nl/inspiratieworkshop
Of boek kosteloos een Inspiratieles door een techniekcoach bij jou in de klas: www.jet-net.nl/inspiratieles-wt
Het beste uit jezelf halen bij Skills Talents
Laten zien hoe goed je bent in je vak: dat is de insteek van Skills Talents, de jaarlijkse teamvakwedstrijden voor vmbo-leerlingen. Via een voorronde op de eigen school en een kwali catiewedstrijd kan een team in de nationale nale komen. Voor duizenden vmbo’ers een grote stimulans om hun vakmanschap te presenteren en een geweldige dag om op terug te kijken.
DOOR KLASKE DELHIJ FOTO’S JORDI SLOOTS
‘Volgend jaar is de vij fde keer dat onze school meedoet aan Skills Talents’, vertelt Ingeborg Slabbekoorn, vmbo-docent aan de Johan de Witt Scholengroep in Den Haag. ‘Het is een hele mooie ervaring voor de leerlingen. Ze vinden het natuurlij k spannend en zij n helemaal zenuwachtig van tevoren. Ze zij n er echt van onder de indruk: het is een groot evenement, al die mensen, al die activiteiten en wedstrij den. En dat zij daarbij horen, ja dan zij n ze trots.’
Belangrij ke economische pij ler Vij ftien jaar geleden begon WorldSkills Netherlands met het organiseren van de vakwedstrij den voor het vmbo: Skills Talents. Directeur Erik van der Zwan: ‘WorldSkills is een wereldwij de organisatie, waar 82 landen lid van zij n. We hebben allemaal dezelfde fi losofi e: het promoten van het vakmanschap. Toen we vij ftien jaar geleden begonnen had het vmbo een minder positief imago. Dat imago wilden we verbeteren en laten zien dat het vakmanschap heel belangrij k is. Gelukkig kij ken ouders, leerlingen en de maatschappij daar nu positiever tegenaan.’ Het vakmanschap is een belangrij ke economische pij ler in Nederland, benadrukt Van der Zwan: ‘Jongeren hebben een goede basis voor een vervolgopleiding en een goed perspectief op een baan daarna.’ 21-eeuwse vaardigheden Zo’n 150 scholen doen mee aan Skills Talents. In de periode september tot november organiseren scholen voorrondes. Soms doet één klas van de school mee, soms alle klassen. Ingeborg Slabbekoorn: ‘Drie van onze scholen doen mee. We maken er een leuke week van: de lokalen zij n versierd en alle derde- en vierdejaars doen mee aan de vakwedstrij den, in totaal zo’n 400 leerlingen. Voorbeelden van wedstrij dopdrachten vind je op de website van Skills Talents, er is materiaal genoeg.’ De school doet mee met zeven profi elen, van elk profi el gaan twee winnende teams van verschillende locaties van Johan de Witt Scholengroep door naar de kwalifi catiewedstrij den.
De leerlingen krij gen twee uur de tij d voor de wedstrij dopdracht. Slabbekoorn: ‘Ze zij n bezig met onderwij s, maar dat ervaren ze helemaal niet zo. Een toets doe je in je eentje, maar deze opdracht doe je in teamverband. Daardoor oefenen ze ook 21-eeuwse vaardigheden, zoals samenwerken, communiceren, creatief denken of problemen oplossen. Net zoals in een baan straks.’
Wedstrij d in praktij ksituatie Voor Skills Talents is een speciale afdeling bezig om
de wedstrij dopdrachten te maken, in samenwerking met docenten, het bedrij fsleven en onderwij skundigen, vertelt Cleo Verplancke, projectmanager van Skills Talents. ‘De opdrachten passen in de eindcriteria van de examens. Leerlingen oefenen tij dens de wedstrij d allerlei competenties en vaardigheden die ook voor het examen worden gevraagd. We willen actueel blij ven en inspelen op ontwikkelingen in de verschillende vakgebieden.’
Voor bij voorbeeld het profi el Horeca, Bakkerij & Recreatie krij gen leerlingen opdrachten om een specifi ek menu te bereiden, maar ook om het uit te serveren en een menukaart samen te stellen. Verplancke: ‘De leerlingen van het profi el Horeca moeten dan in samenwerking met leerlingen van het profi el Media, Vormgeving & ICT ervoor zorgen dat er een menukaart wordt ontworpen en geprint. Je leert ook samenwerken buiten je eigen vakgebied.’ Van der Zwan: ‘Het is een wedstrij d in een praktij ksituatie. Wat moet je kunnen als je straks in jouw beroep gaat werken? Bij de voorrondes werken we ook met een bepaalde beoordelingssystematiek, waarbij de docent in gesprek gaat met de leerlingen over de wedstrij dopdracht die ze hebben gemaakt: Waar ben je goed in? Waar kun je jezelf nog verbeteren? Zo zie je als leerling waar je staat en waar je nog aan moet werken.’
Docent Slabbekoorn is enthousiast over de wedstrij dopdrachten: ‘Skills Talents is onderdeel van ons onderwij sprogramma, de opdrachten zij n heel examengericht en hebben een meerwaarde voor je doelen. Als docent kun je echt gaan werken met de leerlingen aan de 21-eeuwse vaardigheden, naast de vakinhoudelij ke kennis en vaardigheden.’
Buiten de klas De kwalifi catieronden vinden plaats in januari en februari op acht ROC’s verspreid door het land. De beste teams gaan uiteindelij k naar de fi nale, die in maart in een grote evenementenhal wordt gehouden. Zo’n 400 vmbo’ers doen daaraan mee. Bezoekers kunnen de wedstrij den volgen en meedoen aan allerlei activiteiten of workshops. De deelnemers krij gen vij f uur de tij d om de wedstrij dopdracht uit te voeren. Van der Zwan: ‘Er worden complete keukens gebouwd, er staan auto’s op bruggen. Het is een enorme stimulans voor leerlingen om buiten de klas aan de slag te gaan en hun competenties te laten zien. Toen we vij ftien jaar geleden begonnen, keken mensen raar op van die wedstrij den. Nu zie je overal challenges in de maatschappij en op televisie. Iedereen is het gewend en wil eraan meedoen, dat zien wij bij Skills Talents ook.’
Vaktrots ‘De vorige keer deden leerlingen van het profi el Mobiliteit & Transport voor de eerste keer mee en ze werden tweede bij de fi nale. Dat is natuurlij k geweldig, daar was iedereen heel erg trots op’, vertelt Slabbekoorn. Verplancke: ‘Je wilt graag de beste worden in je vak, die vaktrots willen we de leerlingen meegeven. De prij suitreiking met medailles, de ervaring van zo’n groot evenement, al die mensen die ze hebben ontmoet, leerlingen waarderen dat enorm, horen wij terug. En het staat natuurlij k ook goed op je cv later!’
Aanmelden Scholen kunnen zich aanmelden voor Skills Talents tot 1 november 2021 op worldskillsnetherlands.nl/skillstalents/aanmelden
