7 minute read
Durf keuzes te maken in het curriculum
Het Nationaal Programma Onderwijs (NPO) biedt scholen extra mogelijkheden om vertragingen door de coronacrisis in te halen en achterstanden bij leerlingen op de langere termijn te voorkomen. Maar hoe bepalen schoolleiders en leraren de juiste interventies? ‘Kijk of er sprake is van achterstanden of vertraging en durf vervolgens keuzes te maken in het curriculum’ is de kern van het advies van SLO. Om scholen en leraren bij passende keuzes voor hun school en hun leerlingen te ondersteunen, heeft SLO haar handreikingen en relevante tools gebundeld op www.slo.nl/npo.
DOOR BRIGITTE BLOEM
Al tij dens de eerste periode vorig jaar maart, toen de scholen vanwege corona dichtgingen, zorgde SLO voor aandachtspunten en tips over het prioriteren van leerdoelen. Deze zij n inmiddels uitgewerkt tot focusdoelen en te raadplegen op www.slo.nl/npo. Samen met hun collega’s hebben Suzanne Sjoers en Matthij s Driebergen, curriculumontwikkelaars bij SLO, hard gewerkt aan het bij eenbrengen van focusdoelen, handreikingen en door SLO ontwikkelde tools. ‘Het is nu zaak dat de scholen een weloverwogen curriculum op maat voor hun leerlingen samen kunnen stellen. We hopen dat de handreikingen op de SLO-website de scholen daarbij een steuntje in de rug zij n.’
Focusdoelen ‘Allereerst is het van belang dat scholen en leraren inventariseren waar leerlingen staan in hun ontwikkeling en waar nog interventies op moeten worden gepleegd’, zegt Matthij s. Bij het vaststellen van de focusdoelen voor het basisonderwij s hebben de vakexperts van SLO onderzocht welke stappen voor leerlingen noodzakelij k zij n om zich verder te ontwikkelen. ‘Sommige doelen kun je over een langere periode uitsmeren, zoals de doelen voor meetkunde. Die kunnen in deze tij d minder prioriteit krij gen. Andere doelen hebben meer urgentie. Neem het leesonderwij s in groep 3.’ Suzanne benadrukt dat SLO met de handreikingen, tips en tools vooral de helpende hand wil bieden. ‘Leraren hebben genoeg expertise in huis om zelf in te kunnen schatten wat nodig is. Er zij n gelukkig ook veel leerlingen die geen achterstand hebben opgelopen. Sommigen hebben zelfs een voorsprong gekregen. Ook die leerlingen hebben we meegenomen in onze handreikingen.’
Alle focusdoelen staan met uitleg op de speciale SLO-website. Voor de curriculaire gevolgen van het werken met focusdoelen geeft SLO ook handreikingen. ‘Er zij n inmiddels volop aanwij zingen dat scholen er bij taal en rekenen heel hard aan hebben getrokken waardoor hun leerlingen op een aantal terreinen redelij k goed bij zij n gebleven’, weet Matthij s. ‘De achterstanden die je op deze gebieden zou verwachten, zij n voor een deel terug te voeren op omstandigheden zoals de thuissituatie. Je ziet ook dat bij leerlingen met een achterstand vóór corona, deze achterstand groter is geworden. De verschillen zij n groter geworden, dus het heeft zeker prioriteit om voor die groepen extra onderwij s in te richten. Voor een vak als Engels in de bovenbouw van het basisonderwij s zien we dat er over de hele linie achterstand is ontstaan op het
reguliere onderwij sprogramma. Middelbare scholen moeten zich ervan bewust zij n dat nieuwe brugklasleerlingen op dit vlak nog diverser binnenstromen dan afgelopen jaren het geval was.’
Geïntegreerd aanbieden De website bundelt uiteenlopende tools uit SLO-projecten. Al deze tools kunnen scholen in deze periode van nut zij n. Een van de tools is het geïntegreerd aanbieden van verschillende leergebieden. ‘Samenhang tussen vakken kan overladenheid van het programma tegengaan en kan scholen ruimte geven om het curriculum meer naar eigen inzicht in te richten’, legt Suzanne uit. ‘Je kunt bij voorbeeld taal- en rekendoelen op een heel natuurlij ke wij ze verweven in wereldoriëntatie en kunstzinnige oriëntatie, waardoor het leren voor leerlingen meer betekenis krij gt. Wanneer de betrokkenheid van leerlingen groot is, heeft dat bovendien een gunstig e ect op de leeropbrengsten. Allemaal voordelen die juist nu goed van pas kunnen komen.’
Leerlingen hebben misschien op cognitief vlak achterstanden, maar minstens zo belangrij k is hun sociaal-emotionele ontwikkeling, stellen Matthij s en Suzanne. ‘Samen spelen en samenwerken heeft een behoorlij ke tij d stilgestaan’, zegt Suzanne. ‘Is het bij voorbeeld tij d om tafels te oefenen? Doe dat dan in de vorm van een spel, waarbij kinderen samen kunnen optrekken en met winnen en verliezen kunnen oefenen’, adviseert ze.
Ook voor kunstzinnige oriëntatie en bewegingsonderwij s en sport heeft SLO focusdoelen vastgesteld. ‘Dat ligt misschien minder voor de hand’, licht Suzanne toe, ‘maar beide vakgebieden zij n belangrij k voor de doorgaande ontwikkeling van kinderen. In kunstzinnige oriëntatie kunnen ze sociaalemotioneel veel kwij t. In kunstonderwij s kun je belangrij ke aspecten als eenzaamheid en verlies aan bod laten komen. Bovendien hebben kinderen minder buiten gespeeld en minder gesport. Om haperingen in hun ontwikkeling te vermij den, is het van belang om ook bij bewegingsonderwij s en sport keuzes te maken. Daar hebben onze curriculumontwikkelaars zich ook over gebogen.’
Daarnaast zij n de bevindingen van het SLO-project ‘Kansrij k adviseren van groep 8 naar brugklas’ te raadplegen.
De ambitieklas voor een kansrij ke toekomst
Aan ambitie geen gebrek bij Sanne Smit, onderwijsinnovator en leerkracht op OBS De Viersprong in Leiden. De manier waarop zij in het leven staat, heeft ze dankzij subsidie en begeleiding van LOF (LerarenOntwikkelFonds) door kunnen voeren voor drie Leidse basisscholen in een onderwijskansenwijk. Het project Ambitieklas Onderwijskansenwijk was geboren.
DOOR ESMEE WEERDEN
‘Voordat je een ambitie kunt ontwikkelen, moet je kennis hebben van wat er mogelij k is’, vertelt Sanne. En dat is precies waar het aan schort bij sommige kinderen uit de onderwij skansenwij k. Als je in een niet stimulerende of soms zelfs belemmerende omgeving woont, zij n er minder kansen om je te ontwikkelen en talenten te ontdekken. In de ambitieklas, die elke woensdagmiddag 2 uur duurt en start zodra de coronamaatregelen versoepelen, leert Sanne kinderen vaardigheden te ontwikkelen die ze kunnen gebruiken om ambities waar te maken. Iets wat je niet leert bij taal of rekenen.
De defi nitie van ambitie Sanne was al gewend om talentgericht te werken met haar leerlingen. Tij dens het wekelij kse ‘Talentmoment’ zet ze verschillende dingen neer in de klas voor kinderen om kennis mee te maken, bij voorbeeld een microscoop, keyboard, een boek met uitleg over programmeren of een vloerpuzzel van het menselij k lichaam. ‘Heel veel mensen denken bij ambitie aan beroepen. Ik versta onder ambitie alles wat kinderen graag willen weten, kunnen, maken of doen’, vervolgt Sanne. De ambitieklas is bedoeld voor kinderen van groep 5 tot en met 8 van OBS De Viersprong, RKBS De Singel en PCBS De Springplank. Middels een fi lmpje, een vragenlij st en uitvoerige gesprekken met leerlingen, kan er door leerkrachten een inschatting worden gemaakt voor welke kinderen de ambitieklas geschikt is. ‘Belangrij k is dat je doorvraagt waarom kinderen iets willen. Zo was ik in gesprek met een meisje dat graag dokter wilde worden. Na doorvragen bleek dat ze gewoon heel graag voor mensen wil zorgen. Ik zie leerlingen echt opbloeien als ze iets gevonden hebben, waar ze enthousiast van worden.’
Kansrij ke toekomstplannen Elke 6 tot 7 weken zal er een nieuwe ambitieklas starten. ‘Sommige kinderen hebben wat langer nodig. Kinderen kunnen daarom zelf beslissen na de 6 tot 7 weken in de ambitieklas te blij ven of eruit te gaan.’ De werkwij ze binnen de ambitieklas is gebaseerd op (wetenschappelij ke) literatuur. Kinderen ontwikkelen onder andere metacognitieve vaardigheden, zoals het stellen van doelen, plannen, inrichten van de eigen leeromgeving en het refl ecteren op het eigen proces. Kinderen krij gen op deze manier een beter beeld van hun eigen interesses en eventuele kansrij ke toekomstplannen. ‘Ik zie de ambitieklas als één van de klassen en niet als een project. Ik hoop met deze ambitieklas andere scholen te kunnen inspireren om ook een ambitieklas op te zetten.’
Kij k voor meer informatie over het project Ambitieklas Onderwij skansenwij k op www.lerarenontwikkelfonds.nl/initiatief/ambitieklas-onderwij skansenwij k
Over LOF LOF (LerarenOntwikkelFonds) legt het initiatief bij de leraar voor beter onderwij s. LOF biedt leraren uit het primair onderwij s, speciaal onderwij s, voortgezet onderwij s en mbo budget en begeleiding om hun eigen project voor beter onderwij s in hun school uit te voeren.
