MOLLA NASREDDIN

MOLLA NASRED D İN

Celil Memmedguluzade, 21 Şubat 1 9 0 6 tarihinde Tiflis Gubernatoruna müracaat ederek, Molla Nasreddin Dergisi için izin istemiştir. Bu izin neticesi n de de, 24 Şubat 1906 tarihinde izin verilmesi üzerine Memmedguluzade'ye 4 Mart tarihinde Tiflis gubernatoru tarafı ndan şehadetname verilmiştir. Bu şehadetnamede derginin programı şu şekilde belirlenmiştir; 1 . Makaleler; 2. Ser tenkitler; 3 . Felyetonlar; 4. Şiirler; 5. Telgraflar: 6. Kısa hikayeler: 7. Latifeler: 8. Posta kutusu; 9. İlanlar; 10. Özel İlanlar; 1 1 . Karikatürler.

Derginin ilk sayısı 7 Nisan 1906 tarihinde yay ı n lanmıştır. Memmedguluzade'ye derginin yayınlanması münasebeti ile Rusya'nın muhtelif bölgelerinden tebrik telgrafları

gel m iştir. İ l k say ı n ı n 1000 nüsha basılması çok kısa sürede tanınmasına vesile olmuştur. 61

Ancak, Molla Nasreddin'in sert yayını çağının bazı gazete ve dergileri tarafından pek iyi karşılanmamıştır. Nitekim, bu tavır sonucu 8 Haziran 1 9 07 tarihinde Tiflis general gubernatoru Molla Nasreddin Dergisinin kapatılması hakkında karar almıştır. Bu karar halk tarafından hiç de iyi karşılan m a mıştır. Başta Bakü olmak üzere Azerb aycan ve Kafkasya'nı n muhtelif bölgelerinden Tiflis'e dergiye tekrar yayın izni verilmesini talep eden mektuplar gönderilmiştir. Gazetelere de bu karara itiraz eden mektuplar gönderilmişt i r. İrşad Gazetesinde Ömer Faruk Nemanzade, "Molla Nasreddin" başlıklı b i r makale yayınlamıştır. Bu gelişmeler üzerine hükümet, derginin tekrar yayınlanmasına izin vermiştir. Dergi 23. Sayısı ile 23 Temmuz tarihinde tekrar yayın hayatına başlamıştır.

Ancak, Molla Nasreddin hakkında hala olumsuz yayınlar d a devam etmektedir. Nitekim 1 908 - 1909 yıllarında dergi birkaç defa daha kapatılmakla karşı karşıya kalmıştır. Ömer Faruk Nemanzade 9 gün hapiste tutulmuştur. 1 908 Şubat ayında M irza Celil'in öldürülmesi hususunda şayialar yayılmıştır. Bu şayialar üzerine İrşat gazetesi yerinde bir yazı yayınlayarak; "Bir iki nefer Memmedguluzadelerin, Nemanzadelerin ölümü ile zannediyor musunuz, Molla Nasreddin'i öldüreceksiniz? Şunu biliniz ki, Molla Nasreddin'i öldürmek mümkün olsa da, Mollanasreddinciliği öldürmek mümkün olmayacaktır". 62

Bu dönemde Molla Nasreddi n Dergisinin kapatılması sonrasında Bakü Gazetelerine mektup gönderenler de olmuştur. Bu mektubu imzalayanlar arasında Gazener Musabeyov

6 1 AkifŞahverdiyev, a.g.e., s. 79-80. 62 Akif Şahverdiyev, a.g.e, s. 82.

ve Mirhasan Vezirov'da yer a l mıştır. O nlar; "Molla n ı n ışığını söndürmek isteyen düşmanlara karşı kendi nefretimizi bildirmekle, Molla ile aynı fi k i rde oldu ğ u muzu belirterek, Müslüman demokrasisine büyük b i r emek ve vicdanla hizmet eden Molla Nasreddin dergisine uzun ömürler temenni ediyoruz" diye görüş bildirmişlerdir. 1911-1912 yıllarında dergi üzerinde baskılar yine artmıştır. Bunların neticesinde Celil Memm e d g u luzade 1 9 1 2 yılı Mart ayında derginin neşrini u z u n b i r s ü re durdurmak zorunda kalmıştır. Bu uzun ara sonrasında dergi tekrar 13 Ocak 1913 tarihinde yayınlanmaya başlamıştır. Baskıların devam etmesi üzerine Celil Memmedguluzade 17 Kasım 1 9 14 tarihinde Tifüs Matbuat işleri Komitesine gönderdiği dilekçede; "Benim redaktörlüğüm altında ç ıkan Molla Nasreddin Dergisinin yayınlanmasını belli olmayan bir zamana kadar durduruyorum" demiştir. B u aradan s o n ra dergi 9 Şubat 1917 tarihinde tekrar yayınlanm aya başlam ıştır. Eski havasını muhafaza etmekle birlikte, dergin i n yay ı n lanması çok da uzun sürmemiştir. 1 9 1 8 yılı O c a k ayı n d a içtimai-siyasi vaziyetle alakalı olarak derg i n i n yayın l a nması tekrar durdurulmuştur. 63

Bu şartlarda Tiflis'te daha fazla kal m a k istemeyen Cel i l Memmedguluzade ailesi ile birlikte Güney Azerbaycan'a göç etmiştir. 1921 yılı Şubat ayında o dergiyi Teb r i z' de yayınlamak istemiş ise de, sadece sekiz sayı yayınlayabi l m iştir. Daha sonra Sovyet hükümetinin teşebbüsü ile Molla Nasreddin'in neşri 1922 yılı Kasım ayında B a k ü ' d e devam etmiş, 7 Ocak 1931 tarihine kadar da burada ç ıkarılmıştır.

Toplamda Molla Nasreddin dergisi Tiflis'te 370, Tebriz'de 8 ve Bakü'de 398 sayı yayınlanmıştır.

63 Akif Şahverdiyev, a.g.e., s. 82-83.