Vaca Pinta 28. Edición en galego by TRANSMEDIA COMUNICACIÓN

Revista técnica do vacún leiteiro | N.º 28 decembro 2021 | Edición en galego

PREZOS XUSTOS PARA UN FUTURO NO SECTOR vp028_portada_galego.indd 1

28/12/21 14:35

vp028_anuncio_Ascol.indd 2

18/12/21 11:32

SUMARIO

DIRECTOR EXECUTIVO José Manuel Gegúndez DIRECTOR DE ARTE Marcos Sánchez DESEÑO E MAQUETACIÓN Marcos Sánchez, Martín Sánchez, Sabela Díaz, Silvia Gayoso EDICIÓN E REDACCIÓN Alexandra Cabaleiro, Noelia Cortizo, Begoña Gómez, Gemma Martínez, María Melle FOTOGRAFÍA E REALIZACIÓN EN VACA TV Raquel Anido COLABORAN NESTE NÚMERO Asociación Profesional de Podología Bovina (APPB), Iker Eletxigerra Gutiérrez, Alberto Antolín Pinilla, Fernando Rego, José Luis Méijome, Javier López, José Luis Madera, Martin Prieto, Aitor Fernández-Novo, Pau Pallarés, Natividad Pérez-Villalobos, Javier Heras, Susana Astiz Blanco, Alberte Momán, J.A. Oliveira, M.J. Rozados, E. Afif, P. Palencia, M. Estivill, Y. Trillo, M. Rico, R. Rodríguez, Carlos Carbonell, Laura Elvira, Michel Reid, Rodrigo García, María Hermida, John Goeser, Marta Miranda, Víctor Pereira, Lucas Rigueira, Candela Fernández-Villa, Diego Fariñas, Marta López-Alonso

José Carlos Vega ábrenos as portas das súas tres ganderías, Reigada, Chaín e Xerlea, para desvelarnos cales son os piares da súa xestión e contarnos como ve a situación actual do sector lácteo

OPINIÓN

ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN

O bo, o feo e o malo. Xoán Ramón Alvite .................. 8

Seme sexado: unha oportunidade ...................... 70 Vantaxes e aplicación práctica das dietas con DCAD negativo en preparto ............. 76 Mérito Neto, TPI ou ICO? Quizais mellor un índice customizado? ................................... 84 Que resulta máis eficaz e económico para inseminar as xovencas? Protocolos hormonais con ou sen dispositivo intravaxinal de proxesterona ................................................ 96

EN VACA TV

O LEITE Como pode o leite facernos máis fortes fronte á covid-19? .......................................................... 14

ENDEREZO Ronda das Fontiñas, 272, Entreplanta A. 27002 LUGO Teléfonos: +34 982 221 278, +34 636 952 893 e-mail: transmedia@ctransmedia.com

PROBAS DE NOVEMBRO CONAFE

CAMPAÑA DE SEME DE GALICIA 2022

Web: www.transmedia.es Depósito Legal: LU 28-2018 ISSN: 2603-8080 ISNI: 0000 0004 7662 5947 ISBN: 978-84-09-37074-0 Tiraxe do número actual: 17.500 exemplares

FORMACIÓN ANEMBE

Transmedia Comunicaciones y Prensa SL non se responsabiliza do contido dos artigos asinados

O papel utilizado nesta publicación foi elaborado de maneira sostible:

Entrevista a Ángel Ávila, vogal de Nutrición ..... 22

SAÚDE PODAL A importancia da toma de datos en podoloxía ......... 28

ACTUALIDADE Seragro clausurou as súas XVIII Xornadas Técnicas con máis de 900 persoas inscrita ............... 30 Afrile celebrou a oitava edición da súa Xornada Provincial ..................................................... 48

Transmedia pertence a: Certificado PEFC

Este producto procede de bosques gestionados de forma sostenible y fuentes controladas

PEFC/14-38-00071

www.pefc.es

Auditada por: Distribución media durante o ano 2021: 16.966 exemplares

CON LUPA

ESPECIAL: ABONADO DE PRADEIRAS Optimización da fertilización de pradeiras aproveitando os recursos propios da explotación .......................................106 Avaliación da resposta na produción de biomasa do raigrás italiano á fertilización fosfórica ........... 112

MANEXO Evolución do manexo e a produción de SAT Arenas cun sistema de alimentación robotizado ....................................... 126 Cebras ou cabalos? Reflexións sobre a prevención das diarreas na recría .................... 134

ALIMENTACIÓN

A PÉ DE PISTA

Fermentos para o rume: vivos inactivados... Importa?................................. 144 Comparación da formulación simple e avanzada da ración de vacún de leite ...................150

Concurso Micaelense da Raza Holstein Frisia de Outono ................................. 42

INVESTIGACIÓN

Que está pasando cos prezos do leite?................... 34

Cremona International Dairy Show 2021.......... 46 Concurso de Gando Frisón de Euskal Herria ....... 48

www.vacapinta.com

Ante as novas esixencias da industria e para non reducir a rendibilidade nas explotacións, Ángel Ávila, vogal de Nutrición de Anembe, recoméndalles aos gandeiros producir máis con menos, é dicir, máis leite con menos vacas

Deficiencia de microminerais en vacún de carne: relación coa fertilidade e a vitalidade do xato ...............................................154

NA GRANXA Grupo Reigada (Lugo) ....................................... 52

Se queres recibir a revista na túa casa ou negocio, ponte en contacto con nós a través de:

transmedia@ctransmedia.com 675 974 194 @revistavacapinta @VacaPinta_ @transmedia.vacatv 12.2021 | Vaca Pinta n.º 28 | 3

vp028_sumario_galego.indd 3

30/12/21 17:02

les a c i t r e v s e or d a l c z e m s Carro

s o d a s l u p Autopro os d a r t s a r r a y

vp028_anuncio_duran.indd 4

21/12/21 11:30

O R P C F 0 3 ara fija m á c e d a press 31 or

intad

y enc a r o d a c a mp

Rotoe

Jumblqoue autocargador Remo

Síguenosen: en: Síguenos

Tel. +34 982 227 165 www.duranmaquinaria.com

vp028_anuncio_duran.indd 5

21/12/21 11:30

EDITORIAL

NON MERECEMOS MÁIS CARBÓN

utro ano que remata, outra Vaca Pinta que chega ás vosas mans. No noso equipo traballamos sempre coa premisa de conseguir que cada un dos sete números anuais da revista ofreza contido técnico relevante para os nosos lectores e, así mesmo, que reflicta da mellor maneira posible as últimas novidades do sector. Baixo esta idea, e aliñados coas demandas dos produtores que se sucederon nos últimos meses en practicamente todo o país, quixemos que esta fose unha edición homenaxe a todos os gandeiros e gandeiras que, a pesar das dificultades, seguides loitando de maneira incansable para sacar adiante os vosos negocios. E é que, coa entrada no Nadal, puxémonos a facer balance de 2021 e está claro que este ano ao noso sector en España lle trouxeron carbón: mentres que no resto do planeta os principais mercados se viron impactados por subas históricas nos prezos dos lácteos, aquí fomos sempre á cola, con retribucións máis baixas e respostas en xeral insuficientes por parte tanto da industria como das autoridades e da interprofesional. No entanto, non queremos que isto faga decaer o elo produtor porque, se de algo estamos convencidos, é de que non obrastes mal. É máis: aínda que é certo que a pelexa está a ser longa e dura, o sector deu nos últimos meses mostras dunha unidade que facía moito que era necesaria e este xesto xa comezou a dar os seus froitos. Aínda que sexa a contagotas, estamos a avanzar. Producir mellor, ser máis eficientes, apostar pola formación continua e aspirar a ser totalmente independentes de axudas gobernamentais deberían ser –e así o son xa para a maioría– algúns dos eixes de traballo máis importantes sobre os que incidir nos anos que veñen e, na medida das nosas posibilidades, nesta cabeceira seguiremos traballando para ofrecervos todas as ferramentas ao noso alcance para axudarvos.

vp028_editorial_galego.indd 6

Sabemos que este é un sector orgulloso e traballador, pero, cada vez máis, percibimos tamén o enfado e a fartura tras darse de cabeza contra a mesma parede unha e outra vez; por iso non queremos deixar pasar a oportunidade de pedirvos que non baixedes as mans e de lembrarvos que non estades sós e que, non o esquezades, tedes razón: non é ningún despropósito pedir unha retribución xusta polo voso traballo. Para que o sector teña futuro, é imperativo acadar uns prezos que garantan un futuro digno nel. Por todo iso, no nome de todo o equipo de Vaca Pinta desexámosvos que este Nadal vos sirva para recargar forzas e para recuperar a ilusión por un sector que, non o dubidedes, vale moito a pena. O camiño continúa en 2022 e, se nolo permitides, seguirémolo percorrendo ao voso lado.

Felices festas!

28/12/21 14:36

InnovacIón, compromIso y garantía

cargadoras muy VErsátiLEs gran capacidad dE giro ELEVación dEsdE 600 kg a 2600 kg

IDorEs DIsTrIbu o Para luG as y asTurI

¡CONSÚLTANOS SIN COMPROMISO!

NoVEDaD IN PrEcIo s NcIa comPETE s! ENo ¡coNsúlT

NoVEDaD

cEpiLLo barrEdor con caZo dE 1.80, 2.20 y 2.40 m

rodiLLos agrÍcoLas arrastrados autoniVELantEs dEsdE 3,5m a 15m

ar l u Irc Erra c Ía sa T m o o N Eco Da N % 100 Nos coNsúlTa y s Io c E r P IN PruEba s Iso comProm

Encamadora aVÍcoLa EspEciaL para camas aVÍcoLas, trabaja cuaLquiEr tipo dE matEriaL: sErrin, Viruta, cascariLLa, paLLEt

niVELadora aVÍcoLa apta para sErrin, cascariLLa, Viruta, paLLEts y cuaLquiEr tipo dE paja. para ancLajE a 3º punto y para paLas agrÍcoLas o tELEscópicas

www.corbarsll.com

maQuINarIa aGrÍcola corbar, s.l. poligono industrial o morelle, nave 4 27614 sarria, Lugo // E-mail: corbar@corbarsll.com telf. y Fax: 982 53 14 63 // www.corbarsll.com

vp028_publi_corbar.indd 7

18/12/21 11:40

OPINIÓN

O bo, o feo e o malo

S Xoán Ramón Alvite Colaborador de La Voz de Galicia, especialista en gandería

EMPECEI A PENSAR QUEN NESTE NEGOCIO [...] LEVARÍA O PAPEL DE BO, O DE FEO E O DE MALO, UN ASUNTO QUE, AO CONTRARIO DO QUE PUIDESE PARECER, NON RESULTA PARA NADA SINXELO

tanley Kubrick dixo unha vez que se algo pode ser escrito ou pensado, tamén pode ser filmado. E non lle faltaba razón ao afamado director de películas tan aclamadas como 2001: unha odisea no espazo ou A chaqueta metálica. De feito, en non poucas ocasións, a realidade aseméllase tanto ao que sae no celuloide que resulta imposible resistir a tentación de non atopar paralelismos entre o real e o cinematográfico. Pasoume hai uns días vendo un deses clásicos do cinema do oeste: O bo, o feo e o malo, e pensando no moito que, salvando as lóxicas distancias, se parece a súa trama á realidade do sector lácteo. Sen ánimo de querer destriparlles totalmente a película –se poden, véxana porque merece a pena–, direilles que vai de tres particulares pistoleiros que durante a Guerra de Secesión americana se lanzan á procura desesperada dun cofre cargado de moedas de ouro roubadas ao exército sudista. O retorcido do asunto está en que, aínda sendo persoas profundamente egoístas e carentes de escrúpulos, se necesitan entre si para atopalo, pois todos dispoñen de información útil para coñecer onde se agocha o botín. Con estas, veume á cabeza que no lácteo sucede algo parecido: tamén ten tres protagonistas principais –produtores, industria e distribución– e o feito de que todos, igualmente, buscan o seu particular tesouro: gañar diñeiro coa súa actividade ou, dito doutra maneira, arrimar a ascua da cadea de valor do leite á súa sardiña. Aínda por riba, tal e como sucede na película, tamén se necesitan os uns aos outros para alcanzar ese beneficio común. E como non podía ser doutra maneira, empecei a pensar quen, neste negocio, durante o ano que acaba

de rematar, levaría o papel de bo, o de feo e o de malo, un asunto que, ao contrario do que puidese parecer, non resulta para nada sinxelo. O bo Tal e como lle di o Louro [Blondie na orixinal], o bo, ao feo (Tuco) na película: “O mundo divídese en dúas categorías de persoas: os que cavan e os que apuntan coa arma. Como a pistola a teño eu, xa podes ir agarrando a pa”. Así que parece evidente que no mundo real os gandeiros teñen a pa –polo menos levan moitos anos cavando– e as industrias teñen a pistola, aínda que, se lles preguntas a estas últimas, o revólver parece estar, en realidade, sobre a mesa da distribución. Evidentemente, a lóxica obriga a atribuírlles o papel de bos aos produtores, aínda que a súa actitude, ás veces, encaixe mellor no papel de feos. Porque, no fondo, fixeron algo verdadeiramente potente para que a súa situación mellore? Hai unión no sector? Tan difícil é establecer cales son os seus custos reais de produción? De verdade alguén pensa que o da folga de entregas era unha boa idea? O feo A distribución é a fea desta película láctea. Repróchaselles, entre outras lindezas, impor a súa posición de dominio para que a cadea de valor do leite se forme de arriba cara abaixo e non ao revés, a utilización do leite como produto reclamo –cada vez menos, todo hai que dicilo– e, ultimamente, o quedar coa subida que experimentaron os lácteos nos lineais. Con todo, tamén hai excepcións destacadas. É o caso, por exemplo, de Mercadona –aínda que algún sindicato, incomprensiblemente, apos-

8 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_opinion_alvite_galego.indd 8

30/12/21 17:02

OPINIÓN

RESULTA IMPOSIBLE NON ATRIBUÍRLLES O PAPEL DE MALO AOS QUE, EN CONTRA DA EVOLUCIÓN DAS COTIZACIÓNS DOS PRODUTOS LÁCTEOS INDUSTRIAIS OU DOS PREZOS NO RESTO DO CONTINENTE, OPTARON POR POÑERSE DE LADO ANTE UNHA REALIDADE QUE DEIXA A MAIORÍA DE GRANXAS AOS PÉS DOS CABALOS

tou por manifestarse ás súas portas– que xa desde agosto, cando a OPL do Sur iniciou as primeiras mobilizacións, anunciou subidas de tres céntimos –nos meses seguintes foron máis– e a desaparición dos cartóns de leite a menos de 60 céntimos. Foi o punto de partida para que o resto do sector da distribución alimentaria fixese o propio. Está moi feo, con todo, que só unha mínima parte destas subidas acaben nos petos dos gandeiros, que ben poderían facer súa aquela afirmación nocturna de Tuco cando, en pleno deserto, se dispuña a compartir soño cun dos seus socios pistoleiros: “Durmo tranquilo porque o meu peor inimigo vela por min”. O malo No wéstern dirixido por Sergio Leone –por certo, a maioría rodouse en Burgos–, o malo chámase Sentenza [Angel Eyes na orixinal] e na realidade que nos ocupa este papel lévano Lactalis, Central Lechera Asturiana (e a súa filial galega Larsa), Leche Celta e, en xeral, todas aquelas industrias que non aplicaron subidas ao leite ou, se o fixeron, foron mínimas. “Cando teñas que disparar, dispara; non fales”, que lle aconsellaba o Louro a un dos seus colegas. Resulta imposible non atribuírlles o papel de malo aos que, en contra da evolución das cotizacións dos produtos lácteos industriais ou dos prezos no resto do continente, optaron por poñerse de lado ante unha realidade que deixa a maioría de granxas aos pés dos cabalos. Xusto é dicir tamén que outras –as cooperativas Covap e CLUN ou Entrepinares foron un exemplo– entenderon a situación e aprobaron subidas de forma inmediata. E como a maioría dos malos adoitan ter cómplices, tamén hai que acordarse da Administración, cuxa

pasividade é dobremente grave porque, en teoría, debería desempeñar o papel de shériff nesta película. De nada serven vinte modificacións do Paquete Lácteo ou unha ambiciosa normativa sobre a cadea alimentaria, onde se inclúen aspectos vitais para o sector como a prohibición da venda a perdas e, por tanto, a firma de contratos por baixo dos custos, se non se vela rigorosamente polo seu cumprimento. En fin, que non lles conto como acaba a película por aquilo de non facerlles spoilers, que din agora os modernos, e para que se animen a vela e tamén a escoitala, porque a banda sonora é do grande Ennio Morricone. Tampouco me atrevo a prognosticar cal pode ser a evolución, neste recentemente estreado 2022, do universo lácteo que nos ocupa e preocupa a todos os que lemos Vaca Pinta. O único que espero é que os bos, os feos e os malos, sexan os que sexan que ocupen cada papel, teñan sentido da responsabilidade e acaben entendéndose. Pode parecer moi inxenuo, pero sempre me gustaron máis as películas con final feliz.

12.2021 | Vaca Pinta n.º 28 | 9

vp028_opinion_alvite_galego.indd 9

28/12/21 14:52

EN VACA TV

Novo encontro de gandeiros da ADSG Xundeva O auditorio de Lalín acolleu a décimo sexta edición destas charlas, que tivo lugar o 2 de decembro e reuniu catro expertos do sector.

A ADSG Xundeva celebrou unha nova edición dos seus Encontros Gandeiros no auditorio de Lalín (Pontevedra) na que contou coa presenza de catro relatores que se encargaron de abordar diferentes temáticas relacionadas co sector gandeiro. A apertura do evento estivo a cargo do presidente de Xundeva, Manuel Fernández, e do concelleiro lalinense do Medio Rural, Avelino Souto. Juan José Núñez, responsable de monitorización en MSD Animal Health Intelligence, foi o encargado de abrir os re-

latorios falando da gandería de precisión e da monitorización do comportamento no vacún de leite. Seguiulle Alfonso Martínez, asesor técnico veterinario de ruminantes e équidos de Boehringer Ingelheim, cunha charla sobre a importancia da recría para producir mellor. Antonio Souto, dos servizos técnicos de ruminantes e unidade de mastites de Hipra, foi o terceiro en intervir coas desventuras dun veterinario galego en Latinoamérica. Por último, Héctor Martínez Sanz, xefe de sección da explotación gandeira de Mouriscade, disertou sobre

En Vaca.tv

o plan de reactivación que levaron na devandita gandería. Para clausurar a xornada estiveron presentes o subdirector xeral da Xunta de Galicia, Jorge Enrique Mourelo; o deputado provincial da Finca Mouriscade, Manuel González, e o delegado territorial da Xunta en Pontevedra, Luis López.

CONCESIONARIO CONCESIONARIOOFICIAL OFICIAL NEW LUGO, NEW HOLLAND HOLLANDPARA PARA ASTURIAS, CANTABRIA Y LA LUGO, ASTURIAS COMARCA DEL DEZA Y CANTABRIA

10 | Vaca Pinta n.º 10 | 05.2019

vp28_vacatv_xundeva_GALEGO.indd 10

29/12/21 11:08

EN VACA TV

Juan José Núñez

Antonio Souto

Alfonso Martínez

Héctor Martínez

Manto Maquinaria SLU Crta. N-640, km 87,5 27192 La Campiña - Lugo Tel. 982 315 756 - Fax 982 303 203 www.mantomaquinaria.com | info@mantomaquinaria.com

05.2019 | Vaca Pinta n.º 10 | 11

vp28_vacatv_xundeva_GALEGO.indd 11

29/12/21 10:40

Gomas e camas para vacas Limpezas automáticas Estabulacións libres

distribución material gandeiro

MÁIS DA M ETADE DAS VACA S GALEGA S COMEN O UD CORNADIZ ORMEN EN AS, CUBÍC ULOS OU CAMA S VENDID AS POR NÓS

MELLORES GANDERÍAS

ELIXEN OS NOSOS PRODUTOS SAT SAN ANTONIO PALAS DE REI (LUGO)

GANDEIRÍA RAPACES S.C. MONFERO (A CORUÑA)

OBRA CON CORNADIZAS, CUBÍCULOS, LIMPEZAS, GOMA EN SALA DE MUXIDO, BEBEDOIROS E BARREIRAS

LIVESTOCK COMFORT

Gomas e Camas para Vacas

vp028_publi_dismagan_galego.indd 12

Limpezas Automáticas

Tubular Bovino

Tubular Flexible

28/12/21 11:09

S N OS

• Cubículo flexible regulable en alto ou en alto e ancho. • Posibilidade de distintos postes: metálico, plástico ou regulable alto e ancho. • Distintos modelos de separador e posibilidade de 3 cores: azul, verde ou vermello. • Mellora a comodidade da vaca e aumenta o tempo que está deitada. • Reduce feridas e gastos de veterinario. • Incremento da produtividade da vaca.

PROPIO ALMACÉN AÑA E EN ESP ÍAS GARANT POR AS OFRECID GÁN A M DIS

los s u e c í ub idad a c en 0 un olo s 0 m rto 00.0 udá e x p ex de 3 e a ión. s e s lo c ior mái ámo stala a m n r in os a, co seso r a s A a mo añ s. liz So Esp dida rea de ven

POSIBILIDADE DE VISITAR VARIAS OBRAS PROPIAS CON CUBÍCULOS INSTALADOS Polígono Industrial do Corgo, parcela 3, 27163 O Corgo (Lugo) Teléfono: 671 485 702 (TONI) • 671 485 703 (Servicio Técnico) E-mail: toni@dismagan.es // Web: www.dismagan.es distribución material gandeiro

vp028_publi_dismagan_galego.indd 13

28/12/21 11:09

O LEITE

Efectos dos minerais e das vitaminas no fortalecemento do sistema inmune e a resistencia a patóxenos

Como pode o leite facernos máis fortes fronte á covid-19? Os beneficios que implica o consumo de lácteos para diversos aspectos da nosa saúde están dabondo documentados dende hai anos. No entanto, o novo contexto sociosanitario que nos presentou a pandemia pola covid-19 abriu unha nova vía para afondar en como este alimento reforza o noso sistema inmune para facer fronte ao virus.

pandemia por covid-19, que causa infeccións graves do tracto respiratorio nos seres humanos, converteuse nun problema de saúde mundial que se propagou rapidamente. Na actualidade, o hándicap máis importante asociado coa covid-19 son o sistema inmunolóxico e os factores que o afectan.

LEITE CONTRA A COVID O leite de vaca contén moitos compostos bioactivos que inclúen vitaminas, minerais, aminas bioxénicas, nucleótidos, oligosacáridos, ácidos orgánicos e inmunoglobulinas, polo que permite que os seres humanos poidan satisfacer unha parte significativa das súas necesidades de vitaminas e minerais a través do seu consumo. Ademais, é ben sabido que é moi rico en micronutrientes que fortalecen o sistema inmunolóxico e, seguindo esta premisa, un grupo de investigadores publicou recentemente na re-

vista científica Springer Nature o traballo “Beneficial effects of vitamins, minerals, and bioactive peptides on strengthening the immune system against covid-19 and the role of cow’s milk in the supply of these nutrients” (Rezaei Ahvanooei, M.R.; Norouzian, M. A.; Vahmani, P., 2021). Esta revisión ten como obxectivo discutir os efectos de vitaminas, minerais e péptidos bioactivos –compoñentes que contén o leite– na saúde xeral en humanos para combater as enfermidades virais, especialmente a covid-19, e ditaminar en que medida o consumo de leite de vaca desempeña un papel na subministración destes nutrientes. A investigación mostra que a administración destes minerais é moi efectiva na loita contra a covid-19 e que unha deficiencia en calquera deles pode ser unha debilidade ante este virus. Doutra banda, apunta cara á accesibilidade do leite de vaca

para toda a poboación e cara aos beneficios de beber calostro, leite cru e microfiltrado de vacas vacinadas contra o SARS-CoV-2, posto que pode proporcionar protección contra esta infección.

CONCLUSIÓNS DA REVISIÓN Apuntan os expertos neste traballo que os micronutrientes como as vitaminas D, E, B, C e A, así como os minerais zinc, cobre, magnesio, iodo e selenio e diferentes péptidos bioactivos poden ter efectos positivos e significativos no fortalecemento do sistema inmunolóxico e a saúde xeral nos seres humanos. Hai que ter en conta, no entanto, que, dos nutrientes mencionados, as vitaminas B3, B6, B9, E e C, así como o cobre, achegan unha porcentaxe moi pequena das necesidades humanas a través do consumo de leite de vaca. Con todo, o resto dos nutrientes que proporciona achegan unha porcentaxe alta e significativa destas necesidades. Así pois, dándolles unha mirada integral a todos os compoñentes do leite e considerándoo como un complexo, estiman que consumir 350 mililitros de leite por persoa ao día pode ter efectos significativos no fortalecemento do sistema inmunolóxico, o que implica unha maior resistencia ante enfermidades virais, como é o caso da covid-19.

14 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_eslaleche_covid_galego_sabe.indd 14

29/12/21 18:48

POWER TECHNOLOGY

RED DE CONCESIONARIOS

DISTRIBUIDOR OfIcIal De mccORmIck eN GalIcIa

AGROFORESTAL ROUCO SLU C/ Xistral, n.º 23 27770 Valadouro · Lugo Tfno.: 982 574 613

TAIL MAQUINARIA Parque empresarial de Xinzo, Parcela 12 32630 Xinzo de Limia · Ourense Tfno.: 988 550 502

TALLERES MOSFER SC P. Ind. Monterroso, Parcela 14 27560 Monterroso · Lugo Tfno.: 982 378 011

TALLERES JOMABE SL C/ Arenal, n.º 52 36500 Lalín · Pontevedra Tfno.: 986 780 272

PABLO GONZÁLEZ RODRÍGUEZ C/ Fonteboa, n.º 1 32570 Maside · Ourense Tfno.: 696 687 726

AGROCOSME SL Estrada de Tui, n.º 25, Cela 36415 Mos · Pontevedra Tfno.: 986 344 599

CIAL. AGRÍCOLA Y CERRAJERA F. CHAVES SL Tanoira, n.º 17, Padrenda 36968 Meaño · Pontevedra Tfno.: 986 747 243

Lugar Corrillos, 31 AC-223 km 15,8 15685 Mesía · A Coruña | Tfno.: 881 060 218 vp028_anuncio_duracor.indd 15

21/12/21 16:15

XENÉTICA. PROBAS DE CONAFE NOVEMBRO 2021

Número

1 GEFRI APOLO PC ET 2 WILDER MOCCA ET 3 WILDER MARZIPAN ET 4 DG KINGBOY SNIPER ET 5 DRAKKAR BABYLONE 6 DE CROB 0030 MISIONE 7 KIRON ET 8 BRAUN ET 9 AKILIA KIWI ET 10 ALH CARMEN MIXER 11 BACARDI ET 12 RODASINDE XF DOORMAN DERBI ET 13 JULIUS ET 14 BRIA DOC ET 15 ZANDENBURG EVAN MELLOR 16 SANXURXO ET 17 MONO LA UZMAX 1 ET 18 MISIL ET 19 BARUDA SANGRIA ET 20 SJONNY SUPERTORO 21 THOS APOLL ALLUMI PP ROJO 22 DANICA SICILIA ET 23 BEATBOY ET 24 DYNAMIC KOSTAR SKODA ET 25 WILLEM´S HOEVE W-H BARANSINGH

ESPM9204383819 ESPM9204342146 ESPM9204301931 ESPM9204179147 ESPM9204404870 ESPM9204304331 ESPM9204261800 ESPM9204415119 ESPM9204292619 ESPM9203812586 ESPM9204487905 ESPM2703999916 ESPM9204108005 ESPM9204342143 ESPM9204301926 ESPM9204300529 ESPM3304079493 ESPM9204261801 ESPM9204342136 ESPM9204300530 ESPM0804234252 ESPM9204292620 ESPM9204352138 ESPM9204342140 ESPM9204474515

Ano kg % kg % kg Fiab. IPP ICU IXT RCS nac. leite graxa graxa prot. prot. prod.

2016 2015 2015 2015 2016 2015 2015 2016 2015 2012 2016 2014 2014 2015 2015 2015 2015 2015 2016 2015 2015 2015 2016 2015 2016

119 123 130 125 111 117 129 132 115 120 132 115 108 116 124 122 119 119 116 117 119 115 121 116 115

1293 1388 1559 1065 1411 1724 1066 777 1020 1353 879 1025 753 1283 2052 1275 888 934 1070 1428 1318 1180 1409 1066 1285

0.17 0.04 -0.08 -0.07 0.09 -0.07 0.03 0.16 0.24 -0.12 -0.14 0.22 0.51 0.08 -0.41 -0.15 0.20 0.15 0.15 -0.12 0.01 0.08 -0.11 0.15 0.04

65 54 47 31 61 54 41 44 62 35 17 60 80 55 26 29 53 49 54 38 48 51 38 54 50

0.18 0.07 -0.17 -0.01 0.06 -0.15 -0.02 0.03 0.06 -0.02 0.14 0.04 0.31 0.19 -0.24 -0.04 0.15 0.06 0.06 -0.06 0.00 0.04 -0.01 0.09 0.04

61 52 31 33 52 39 32 28 39 41 43 37 56 62 38 37 45 37 41 39 43 42 44 44 46

85 93 94 97 87 97 97 89 92 94 89 99 99 92 95 99 95 95 82 99 88 95 93 78 94

1.63 1.88 0.89 1.80 1.97 1.85 0.29 0.54 1.93 0.83 1.23 1.32 1.38 0.18 0.75 1.00 0.85 0.51 1.53 1.05 0.52 0.95 0.42 1.01 1.10

0.93 0.59 0.88 1.59 1.48 1.72 1.23 1.53 1.29 1.10 1.48 1.11 0.71 0.93 0.87 1.64 0.97 1.28 1.43 1.07 1.41 1.54 1.21 1.54 1.24

1.56 1.04 0.71 1.75 1.89 1.62 0.88 1.18 1.68 0.70 1.42 1.62 0.96 0.87 0.75 1.57 0.98 1.17 1.63 1.23 1.26 1.45 1.15 1.65 1.45

114 107 129 119 115 116 129 127 117 126 120 127 118 114 128 110 108 120 112 123 112 113 119 109 118

Fiab. Fiab. Fiab. IM€T DA FPD ISP VMUX ICO lonx. DA FPD leite 49 53 53 59 50 51 54 52 55 66 52 77 90 52 50 68 47 52 53 76 47 57 49 50 50

106 115 115 117 97 100 114 114 103 110 108 104 95 98 100 115 111 106 98 102 106 101 99 99 92

50 54 54 62 50 56 55 52 56 64 52 85 94 54 51 70 56 62 54 79 48 61 50 52 52

98 112 114 101 74 108 106 104 105 100 105 110 114 110 111 110 108 96 101 93 92 101 95 100 89

30 45 51 71 64 60 56 46 48 53 45 62 85 40 62 91 49 52 36 91 44 45 44 31 63

110 120 113 123 112 104 115 108 115 119 119 111 112 111 114 116 117 119 112 115 105 111 114 109 109

89 98 77 96 97 113 68 89 91 93 67 72 88 87 81 102 108 75 107 78 91 110 90 103 90

276 286 256 239 244 265 230 234 238 237 223 218 249 253 231 229 248 216 235 205 227 234 217 229 214

4356 4295 4265 4173 4160 4116 4099 4075 4070 4056 4037 4026 4002 3969 3966 3933 3919 3905 3887 3887 3880 3870 3870 3837 3835

Perc.

Nome

Lonx.

Fonte: www.conafe.com

Orde

25 MELLORES TOUROS PROBADOS ESPAÑOIS POR ICO 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 98 98 98 98 98 98 98 98 98

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25

AIRAS ET CURTIS CARAMELO ET FAVORITE ET 3STAR HWH BAMBAM P ADONIS ADAI ET BELAKO GH CLASSY ET GAUDI ET GALILEO ET ALFRED ET CADY ET KAERGAARD SOUNDCLOUD KEY GIGABALL ET DIRECTOR EV ET CMP SATURN HELO ET GRILLE DROST DRON ET KOE 10275 SPORTING ET GORETEX DELTA MARIJKE ET GALON ALH IBIZIANA ET DRAGON DELTA FLIRT ET KAEGAARDEN BERLIN KARL ET AF JORDY GYWER ET CROSS HFP BENTLEY ET BENZEMA ET GENUINE ET

ESPM9205179560 ESPM9205179083 ESPM9205063929 ESPM9205179081 ESPM9205143364 ESPM9205153206 ESPM9204899563 ESPM9204897687 ESPM9205179082 ESPM9205143362 ESPM9204898428 ESPM9205063930 ESPM9205097044 ESPM1505063932 ESPM1505063980 ESPM9204897684 ESPM9205153205 ESPM9204932288 ESPM9205064710 ESPM9205095969 ESPM1704958320 ESPM9205179084 ESPM9205094069 ESPM9205143361 ESPM9204895627

Ano nac.: ano de nacemento do touro Fiab. prod.: fiabilidade para a proba de produción IPP: índice de patas e pés ICU: índice combinado de ubres IXT: índice xeral de tipo RCS: valor xenético para reconto celular

Ano nac. 2020 2020 2019 2020 2020 2020 2019 2019 2020 2020 2019 2019 2020 2020 2020 2019 2020 2019 2020 2020 2020 2020 2020 2020 2019

kg leite 2432 1454 2038 974 1594 1887 1803 2119 2277 1855 1304 998 1385 1121 1394 877 1428 2177 809 1140 1222 1017 1539 995 1773

% kg % kg Fiab. Fiab. Fiab. IPP ICU IXT RCS DA graxa graxa prot. prot. prod. lonx. DA -0.05 81 0.00 78 64 0.94 1.50 1.29 119 133 41 111 41 0.28 83 0.15 63 69 1.29 2.40 2.17 120 140 45 115 48 -0.03 70 0.07 74 66 1.93 1.03 1.50 125 137 44 113 44 0.36 73 0.25 58 66 1.70 1.95 1.54 123 148 43 121 42 0.01 58 0.04 56 64 1.19 2.26 1.96 124 145 42 122 42 0.05 73 0.09 71 66 1.99 0.94 0.94 132 143 43 100 44 -0.07 57 0.02 60 66 1.60 1.55 1.44 129 145 44 113 44 -0.09 66 0.01 69 66 1.19 1.34 1.52 131 133 44 112 44 -0.19 59 -0.04 68 64 1.46 1.87 1.72 118 141 40 108 41 0.22 92 0.06 67 66 2.03 0.93 1.39 120 135 44 108 44 0.13 61 0.04 47 69 2.39 2.15 2.08 135 146 44 108 44 0.43 81 0.21 55 66 2.27 1.85 1.94 133 138 44 107 44 0.30 83 0.13 59 66 1.20 2.49 2.42 126 135 43 100 42 0.48 91 0.03 40 69 1.91 2.17 1.94 129 140 45 111 46 -0.01 49 0.00 45 64 0.87 1.91 1.49 136 156 40 113 41 0.30 63 0.16 45 69 2.72 1.95 2.06 128 141 45 121 46 0.37 92 0.24 72 64 2.13 1.37 1.43 116 126 42 104 42 -0.25 49 -0.02 68 69 1.91 1.84 1.71 116 137 45 110 46 0.43 73 0.21 48 66 1.54 1.82 1.77 145 143 43 98 44 0.17 59 0.21 59 64 1.68 2.12 1.96 119 135 42 126 42 0.10 55 0.12 52 66 1.88 1.74 1.65 131 145 44 114 44 0.53 93 0.26 61 69 1.49 2.26 1.92 109 133 45 110 46 0.18 75 0.14 65 64 1.70 1.47 1.36 115 136 42 111 42 0.17 54 0.15 48 66 0.41 1.58 0.96 129 154 43 124 42 0.07 72 0.08 66 66 1.92 1.87 1.90 118 130 44 105 46

Lonx.: valor xenético para lonxevidade Fiab. lonx.: fiabilidade para a proba de lonxevidade DA: días abertos Fiab. DA: fiabilidade para a proba de días abertos FPD: facilidade de parto directa Fiab. FPD: fiabilidade para a proba de facilidade de parto directa

FPD 108 103 113 112 102 106 105 112 103 112 99 102 101 107 105 100 101 115 114 111 108 109 106 103 102

Fiab. FPD 24 29 29 27 25 27 27 27 24 27 27 27 25 27 24 29 25 29 26 26 27 29 26 26 27

ISP VMUX 116 112 109 109 117 109 119 118 115 107 108 109 120 110 115 113 117 112 119 113 111 114 112 116 111

90 108 84 120 101 95 94 79 102 103 84 97 97 108 81 94 115 101 86 108 79 99 97 100 87

IM€T leite 407 397 381 404 377 397 374 364 386 395 345 361 363 362 352 337 387 372 344 358 339 371 373 354 352

PERC.

Número

ICO

Perc.

Nome

Lonx.

Orde Orde Fonte: www.conafe.com

25 MELLORES TOUROS XENÓMICOS ESPAÑOIS POR ICO 5354 5331 5268 5264 5258 5245 5231 5213 5203 5170 5153 5143 5141 5126 5100 5087 5065 5054 5042 5041 5040 5016 5013 5009 5003

99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99 99

ISP: índice de saúde podal Fiab. ISP: fiabilidade para a proba de índice de saúde podal IM€T leite: índice de mérito económico para leite ICO: índice xenético global Perc: percentil VMUX: velocidade de muxido

16 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_probasConafe_novembro2021_galego.indd 16

28/12/21 14:53

Dolomita D R O S T x ES P ER A N T O x R E FL E C T O R

DE BIESHEUVEL JAVINA 19 ET (VG-88). Los orígenes de DOLOMITA

Toro completísimo: Súper Tipo y Producción Patas: +2,35

Leche: +1218 kg

Grasa: 0,11% Proteína: 0,13%

Longevidad: +136 RCS: +122

3 (VG-8 VEL JAVINA DE BIESHEU

Ubres: +2,28

Tipo: +2,72

DA: +108

ESCOLMO, S.L. Distribuidor para Galicia y Asturias Rua Magnolia, 80, bajo 27003 LUGO Tfno. (+34) 982 217 633 Fax (+34) 982 213 144 e-mail: escolmo@gmail.com

Alta Fertilidad Genética de Confianza

www.aberekin.com vp028_anuncio_escolmo.indd 17

18/12/21 11:41

XENÉTICA

TOUROS PARA A CAMPAÑA DE SEME DE GALICIA 2022 TOUROS “NEXT” XENÓMICOS NOME AIRAS

GICO

ÍNDICES PRODUCIÓN kl

%Gr

kg % Pt Gr

ÍNDICES TIPO kg Pt

IXT

ICAP

IPP

ÍNDICES FUNCIONAIS ICU RCS LONX

VMUX BCS

ÍNDICES MÉRITO ECONÓMICO dCE

ISP

IM€T_L IM€T_Q

XENEALOXÍA

IM€T_P IM€T_E

5.354

A1A2 2.432 -0,05 81 0,00

1,29

0,17

0,94 1,50 119

133

111

0,31

108

116

407

506

174

344

ADAWAY x GYWER

CARAMELO 5.331

A1A2 1.454 0,28

83 0,15

2,17

0,07

1,29 2,40 120

140

115

108

1,11

103

112

397

523

207

333

BAMBAM P 5.264

A2A2

0,36

73 0,25

1,54

-1,22

1,70 1,95 123

148

121

120

0,37

112

109

404

532

233

339

BEST BENZ x HOTSPOT

ADAI

5.258

A1A2 1.594 0,01

58 0,04

1,96

-0,40

1,19 2,26 124

145

122

101

-0,97 102

117

377

460

197

320

ADAWAY x SWIFT

CADY

5.170

A1A2 1.855 0,22

92 0,06

1,39

0,17

2,03 0,93 120

135

108

103

-0,61 112

107

395

517

186

327

CALVIN x PROSPEROUS

974

TOUROS “TOP” XENÓMICOS BC

ÍNDICES PRODUCIÓN kl

%Gr

ÍNDICES TIPO

kg % Pt Gr

kg Pt

IXT

ICAP

IPP

ÍNDICES FUNCIONAIS

NOME

GICO

ICU RCS LONX

VMUX BCS

FAVORITE

5.268

A1A2 2.038 -0,03 70 0,07

1,50

1,33

1,93 1,03 125

137

113

GAUDI

5.231

A1A2 1.803 -0,07 57 0,02

1,44

0,10

1,60 1,55 129

145

113

GALILEO

5.213

A1A2 2.119 -0,09 66 0,01

1,52

1,17

1,19 1,34 131

133

112

ÍNDICES MÉRITO ECONÓMICO IM€T_L IM€T_Q

XENEALOXÍA

dCE

ISP

IM€T_P IM€T_E

1,21

113

109

381

484

175

322

0,61

105

119

374

444

188

315

GYWER x TREND

-0,23 112

118

364

454

169

309

GYWER x WINDMILL SOUNDCLOUD x GYMNAST

GYWER x SNIPER

KEY

5.153

A1A2 1.304 0,13

61 0,04

2,08

-0,07

2,39 2,15 135

146

108

0,34

108

345

426

190

283

GIGABALL

5.143

A2A2

998

0,43

81 0,21

1,94

-0,06

2,27 1,85 133

138

107

0,93

102

109

361

494

207

298

GIGABYTE x SONIC

SPORTING

5.087

A2A2

877

0,30

63 0,16

2,06

0,41

2,72 1,95 128

141

121

1,69

100

113

337

452

200

282

STARELLO x GYMNAST

KARL

5.041

A2A2 1.140 0,17

59 0,21

1,96

0,15

1,68 2,12 119

135

126

108

0,21

111

113

358

473

196

306

BERLIN x GYMNAST

CROSS

5.016

A1A2 1.017 0,53

93 0,26

1,92

-0,01

1,49 2,26 109

133

110

-0,23 109

114

371

527

195

309

CROWN MAX x CASPER

BENTLEY

5.013

A2A2 1.539 0,18

75 0,14

1,36

-0,77

1,70 1,47 115

136

111

-0,32 106

112

373

485

183

314

BEST BENZ x SUPREME

DAMIL

5.001

A2A2 1.058 0,40

80 0,20

1,50

-0,58

1,38 1,88 128

133

111

0,14

109

114

349

487

196

292

ALTADATELINE x GUARENTEE

COACH

4.982

A1A2 1.963 0,13

86 0,02

1,55

0,20

1,55 1,49 112

132

106

115

0,12

113

106

383

483

169

316

MIRON

4.922

A1A2 1.481 0,04

58 0,04

2,23

-0,88

2,01 2,44 127

133

106

102

-0,58

111

339

406

174

281

SWIFT x SHARPE

GRECO

4.903

A2A2 1.698 0,34

99 0,05

1,72

-0,05

1,25 1,92 109

131

118

0,34

108

373

488

169

305

SATURN x IMAX

MONIN

3.591

A2A2

31 0,05

3,18

1,90

2,23 2,61 104

118

-1,33

114

164

197

133

MOOVIN x KING DOC

589

TOUROS “SEXADOS” XENÓMICOS

0,10

ÍNDICES PRODUCIÓN

ÍNDICES TIPO

kg % Pt Gr

kg Pt

IXT

A1A2 1.803 -0,07 57 0,02

A2A2

998

0,43

81 0,21

5.087

A2A2

877

0,30

63 0,16

5.041

A2A2 1.140 0,17

59 0,21

GIGI RED

4.973

GERO

4.706

PALMER

4.506

NOME

GICO

GAUDI

5.231

GIGABALL

5.143

SPORTING KARL

%Gr

ICAP

IPP

1,44

0,10

1,60 1,55 129

145

113

1,94

-0,06

2,27 1,85 133

138

107

2,06

0,41

2,72 1,95 128

141

121

1,96

0,15

1,68 2,12 119

135

126

A1A1 1.883 -0,13 53 0,03

1,73

0,23

1,92 1,57 117

138

111

A2A2 1.989 0,04

76 0,08

1,70

0,58

1,17 1,68 110

118

A2A2 1.177 -0,05 37 0,14

2,17

0,39

1,30 2,27 111

133

1,74

-0,05

1,96 1,63 122

128

KURVERS 4.371 AA A2A2 1.046 0,06 44 0,12 47 RED TOUROS PROBADOS ÍNDICES PRODUCIÓN (LACTACIÓNS + VOLUME) kg kg NOME GICO KC BC kl %Gr % Pt Gr Pt BRAUN

ÍNDICES FUNCIONAIS

777

ÍNDICES TIPO

VMUX BCS

ISP

0,61

105

119

374

444

188

315

GYWER x TREND

0,93

102

109

361

494

207

298

GIGABYTE x SONIC

1,69

100

113

337

452

200

282

STARELLO x GYMNAST

108

0,21

111

113

358

473

196

306

BERLIN x GYMNAST

-0,60 114

112

339

434

137

287

GYWER x SALVATORE

100

104

-1,09 100

112

290

355

147

250

GYWER x KERRIGAN

116

102

0,08

112

357

421

162

301

PADAWAN x SUPERHERO

108

100

0,45

101

110

276

345

147

232

ARKTIS x ELOPED RED

ÍNDICES FUNCIONAIS

IM€T_L IM€T_Q

GENEALOGÍA

dCE

IM€T_P IM€T_E

ÍNDICES MÉRITO ECONÓMICO XENEALOXÍA

IXT

ICAP

IPP

ICU RCS LONX

dCE

ISP

1,30

104

108

234

304

138

194

VMUX BCS

IM€T_L IM€T_Q

IM€T_P IM€T_E

4.075

A2A2

44 0,03

1,18

0,00

0,54 1,53 127

132

114

SANXURXO 3.933

A2A2 1.275 -0,15 29 -0,04

1,57

0,90

1,00 1,64 110

122

115

102

1,87

110

116

229

262

105

195

SUPERSHOT x SHAW

SUPERTORO 3.887

A1A2 1.428 -0,12 38 -0,06

1,23

0,65

1,05 1,07 123

117

102

-0,59

115

205

244

174

SUPERSHOT x MERIDIAN

SIGMA

3.319

A1A2 1.292 -0,08 38 -0,04

1,85

1,06

1,58 1,38

103

114

-0,93

113

163

188

139

SILVER x MCCUTCHEN

HAPPY

3.283

A2A2

2,22

2,07

1,95 1,76

107

105

-0,64 102

100

159

204

124

MCCUTCHEN x MERIDIAN

921

0,16

ICU RCS LONX

ÍNDICES MÉRITO ECONÓMICO

0,13

47 -0,02

BATTLECRY x SHOTGLASS

GICO: índice xenético

kg Gr: valor para quilogramoss de graxa

IPP: índice combinado de patas e pés

VMUX: velocidade de muxido

KC: kappa-caseína

% Pt: valor para porcentaxe de proteína

ICU: índice combinado de ubre

BCS: condición corporal

BC: beta-caseína

kg Pt: valor para quilogramos de proteína

RCS: valor para reconto celular

dCE: facilidade de parto

kl: valor para leite

IXT: índice xeral de tipo

LONX: valor para lonxevidade

ISP: índice de saúde podal

% Gr: valor para porcentaxe de graxa

ICAP: índice de capacidade

DA: días abertos

IM€T: índice de mérito económico ([L] leite; [Q] queixo; [P] pasto; [E] ecolóxico)

18 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_touros_campanha_seme_galego.indd 18

28/12/21 14:55

Protección total para su tractor

Configura nuestros productos MAXI CARE para satisfacer tus necesidades específicas. Nuestros contratos de servicio contienen todo lo necesario para ofrecerte costes predecibles, confianza en las operaciones y mucha tranquilidad.  Ampliación de la garantía hasta 5 años o hasta 8 años con el paquete MAXI CARE Plus.  Todo el mantenimiento necesario incluido con MAXI CARE Maintenance.  Con efecto inmediato: compra un tractor y benefíciate de una oferta con precio especial en MAXI CARE Protect - también en combinación con MAXI CARE Maintenance en un paquete MAXI CARE Plus. Minimiza los riesgos desde la primera hora de trabajo. Tu concesionario CLAAS te preparará con mucho gusto una oferta adaptada exactamente a tu tractor. www.claas.es

vp028_publi_claas.indd 19

18/12/21 12:10

G c

¡F *Localiza el sello que certifica la originalidad en todos tus productos.

Distribuidor autorizado para España y Portugal

vp028_publi_elmega.indd 20

21/12/21 17:08

r i t r a p m o c r o p s a i c 1 a 2 Gr 0 2 l e s o r t o s o n n co

¡Feliz 2022!

a ctos.

vp028_publi_elmega.indd 21

21/12/21 17:08

FORMACIÓN

ÁNGEL ÁVILA, VOGAL DE NUTRICIÓN DE ANEMBE

recriar as xovencas para que teñan o seu primeiro parto entre os 22 e os 24 meses con 620-650 kg de peso e reducir a pegada de carbono cunha nutrición proteica máis eficiente (30-35 %) e un perfil de ácidos graxos en leite máis saudable.

“Galicia produce un 44 % máis de leite cun 33 % menos de vacas, é dicir, somos máis eficientes e sostibles” Á dilatada traxectoria profesional deste veterinario súmanse os cinco anos á fronte da vogalía de Nutrición en Anembe. Nesta entrevista fálanos, entre outras cuestións, do papel do asesor nas granxas ou das accións formativas que leva a cabo a Asociación e ofrécelles algúns consellos aos gandeiros ante a nova esixencia por parte da industria de reducir o metano nas explotacións. Podería explicarnos un pouco o papel que desempeña a súa vogalía dentro da asociación? Desde que asumín a vogalía de Nutrición de Anembe en 2017, o meu obxectivo é fomentarlles o coñecemento na área de nutrición aos socios de Anembe, compartindo con eles experiencias e aprendizaxes para a súa aplicación práctica no campo. As ganderías de vacún de leite españolas son referentes a nivel mundial, tanto polas producións alcanzadas coma polo seu nivel técnico. Que importancia ten en todo isto o labor dos asesores que traballades nas granxas? Afortunadamente, a figura do asesor/a veterinario/a experimentou un verti-

xinoso cambio, que avanza cara a un proceso de especialización á marxe da intervención clínica. O devandito proceso deu lugar a que agora o veterinario se converteu nun xestor integral que abrangue diversas áreas que antes non se realizaban. O labor que desempeñan os asesores e as asesoras a pé de granxa é apoiar o gandeiro/a para mellorar a eficiencia da produción de carne e de leite en diversos campos que abarcan as instalacións, confort animal, reprodución, calidade de leite, podoloxía, xestión técnico-económica ata a nutrición. Na área da Nutrición traballamos primeiro en asesorar os gandeiros para que produzan forraxes de alta dixestibilidade a un custo razoable, maximizar a produción non só en litros senón en sólidos,

Á hora de asesorar as granxas, a formación continua dos veterinarios é fundamental. Como axuda Anembe a isto? Anembe é unha asociación aberta a veterinarios de vacún, que favorece a formación continua aos seus socios a través de seminarios, webinarios, congresos anuais etc., que permiten a actualización, o foro de intercambio de inquietudes e experiencias e a divulgación desde a asociación ao campo. Por todos é coñecido o Congreso Anual de Anembe. Fálenos un pouco del en relación á súa vogalía. A misión da vogalía de Nutrición, como as demais, é dar a coñecer e achegarlles aos relatores nacionais ou internacionais máis relevantes non só nos congresos de Anembe senón nas distintas actividades da asociación; a misión desta desde os seus inicios sempre foi e será a formación dos seus socios e socias. Outra das actividades formativas de referencia relacionadas coa nutrición é a Xornada Fedna-Anembe. Como comezou e que destacaría dela? Xorde cando se presenta a posibilidade de darlle unha maior visibilidade á nutrición de ruminantes. A intención tanto da Federación Española de Nutrición Animal (Fedna) coma da Asociación Nacional Especialistas en Medicina Bovina de España (Anembe) era a de unificar e ampliar na medida do posible todos os coñecementos que se puidesen achegar para a formación dos socios e socias que ambas as asociacións comparten.

22 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_anembe_angelAvila_galego.indd 22

30/12/21 17:04

FORMACIÓN

OS ASESORES TERÁN QUE ADAPTARSE ÁS MAIORES ESIXENCIAS DOS GANDEIROS DENDE O PUNTO DE VISTA DA PRODUCIÓN DE PRECISIÓN, A XESTIÓN TÉCNICO-ECONÓMICA E A REDUCIÓN DA PEGADA DE CARBONO

Esta xornada celébrase todos os anos sobre o mes de novembro desde 2015; este ano tivo lugar a sexta edición o 30 de novembro, con grande éxito de participación, con 500 inscritos tanto presenciais como on-line. Nela contamos coa presenza de relatoras como Vicente Jimeno (Universidade Politécnica de Madrid), quen nos falou da eficiencia alimentaria en ceba de xatos; con Bill Weiss (Universidade de Ohio) e con Jim Drackley (Universidade de Illinois), que comentaron as novidades do sistema americano de alimentación NRC, todo iso coordinado por Sergi Casamiglia, o noso socio e profesor da Universidade Autónoma de Barcelona. Que outras accións formativas organiza Anembe ao longo do ano relacionadas coa alimentación? Desde o período 2014-15 vimos realizando un curso on-line de especialista en nutrición bovina, que se iniciou co meu predecesor Adrián González, e que tivo e ten unha grande aceptación por veterinarios/as en exercicio ou recentemente licenciados. Tras o curso, temos unhas clases prácticas en granxas para aplicar os coñecementos sobre o terreo. En 2019 antes da pandemia organizamos en Lugo un seminario sobre o modelo dinámico de nutrición da Universidade de Cornell (CNCPS), da man do Dr. Pedro Meléndez, da Universidade de Texas, así como webinarios neste ano 2021, que versaron sobre a nutrición en período de transición, impartido polo Dr. Fabio Lima, de Universidade de Davis (California); sobre a dixestibilidade da fibra, a cargo do Dr. Dave Combs de Wisconsin, e un webinario no que falo eu mesmo acerca da alimentación en granxas con robots de muxido.

A VETERINARIA, A SÚA PROFESIÓN E A SÚA PAIXÓN Ángel Ávila é veterinario especialista en nutrición de vacún de leite desde 1988. A veterinaria non é só a súa profesión, tamén é a súa paixón. Desenvolveu o seu labor desde esa data en diferentes empresas como Coren e Leche Pascual. En 2005 comezou a súa andaina como asesor indepen- manexo, instalacións e xestión técnico-económica. dente de explotacións de vacún leiteiro, empre- Desde o ano 2017 ocupa o cargo de vogal de Nusas de aditivos e premix nas áreas de nutrición, trición de Anembe.

No seu labor como asesor de granxa, que importancia lles dá ás analíticas dos distintos elementos que compoñen a ración e á xestión dos datos proporcionados polo control leiteiro e os equipos de muxido? Desde hai dous anos traballamos con dous laboratorios de forraxes en España: Rock River, con María Hermida en Lalín, e Cumberland ValleyAlpavet en Toledo, que analizan as dixestibilidades das distintas forraxes polo método de Cornell-Dynamic CNCPS, así como o amidón en feces. Estes laboratorios permítennos coñecer as dixestibilidades detalladas de NDF, a degradación do amidón ao longo do tempo, así como aminoácidos, ácidos graxos e conservación, determinando a porcentaxe de ácido láctico, acético e butírico. Desta forma podemos asesorar con maior precisión os nosos gandeiros e gandeiras sobre a calidade das forraxes producidas na explotación ou compradas, así como optimizar a produción de leite e de sólidos. En definitiva, son unhas análises que explican “o que din as vacas”. En canto ao control leiteiro, sería como un GPS da explotación, que nos permite xestionar a gandería, identificar enfermidades, aumentar o rendemento leiteiro e observar o perfil de ácidos graxos en leite para coñecer a saúde e axustar as racións do rabaño, así como as prácticas de manexo dos alimentos da explotación. Con respecto á información de software dos equipos de muxido, o que máis utilizo actualmente é a información dos robots de muxido, que nos transfiren uns datos diarios, como son produción, calidade de leite, ruminación, peso e enfermidades.

Como ve o futuro do sector e a figura do veterinario asesor de granxa nos vindeiros anos? Do mesmo xeito que lles digo aos meus clientes que teñen que pasar de ter unha mentalidade de gandeiro a empresario, ocorre igual co sector veterinario de vacún; os asesores da produción de vacún de carne ou de leite terán que adaptarse ás maiores esixencias dos gandeiros desde o punto de vista da produción de precisión, xestión técnico-económica e redución da pegada de carbono. Coas novas esixencias por parte da industria de redución de metano, que consellos lles dá aos gandeiros para que non diminúa a rendibilidade nas súas explotacións? Debemos producir máis con menos (máis leite con menos vacas). Nos EE. UU. incrementouse a produción de leite nun 30 % con 15 millóns de vacas menos. No ano 1993 Galicia producía 5,2 millóns de litros ao día con 474.000 vacas e actualmente produce 7,5 millóns de litros ao día con 33.400 vacas, é dicir, producimos un 44 % máis de leite cun 35 % menos de vacas, co cal somos máis eficientes e sustentables. Canto máis produtiva sexa a vaca, menor será a cantidade de emisións. Debemos aumentar o rendemento do leite, alimentar o animal con ingredientes con menos contido de carbono, manexar a proteína na dieta e mellorar a eficiencia global do alimento. Debemos modificar a fermentación ruminal promovendo a fermentación de ácido propiónico, as dietas ricas en amidón eazucres, e a achega de forraxes altamente dixestibles. A pegada de carbono non é unha imposición senón, pola contra, unha fantástica oportunidade para que sexamos máis eficientes e aumentemos os nosos beneficios económicos, á vez que protexemos o noso medio ambiente. 12.2021 | Vaca Pinta n.º 28 | 23

vp028_anembe_angelAvila_galego.indd 23

29/12/21 11:19

PUBLIRREPORTAXE

NOVE TOUROS DE XENÉTICA FONTAO, NO TOP 10 NACIONAL

As novas probas oficiais de Conafe volven colocar os touros galegos nos primeiros postos nacionais e tres dos nosos animais, COACH, MONIN e CARAMELO, reciben probas oficiais destacadas en base GTPI. Ademais, pechamos 2021 cunha gran noticia: a oferta de seme sexado increméntase na vindeira campaña grazas ao contrato da nosa entidade coa empresa americana Sexing Technologies.

CARAMELO

AIRAS, touro Nº 1 GICO

BAMBAM P

Dominio absoluto dos touros de Xenética Fontao (XF) nos diferentes rankings nacionais, cos mellores touros para GICO, produción (kg de leite, graxa e proteína) e conformación (ubres e patas). En relación aos trazos funcionais ou de saúde e índices de mérito económico, tamén a xenética galega encabeza as respectivas listaxes. Os touros de XF reciben, así mesmo, índices destacados nas súas probas oficiais en base GTPI: COACH, con altísimas producións; MONIN, o supertipo, e CARAMELO, o touro equilibrado.

9 touros de XF figuran no TOP 10 xenómico español, tres dos cales, FAVORITE, GALILEO e GAUDI (números 3, 8 e 7 respectivamente do ranking actual), son xa ben coñecidos polo sector, pois constituían o TOP 3 das pasadas probas de Conafe; nas recentes avaliacións de novembro, 6 interesantes novidades incorpóranse xunto a eles no TOP 10.

A oferta de touros con seme sexado increméntase en gran medida na próxima campaña de seme 2022 XF-Africores, grazas ao contrato en exclusiva asinado por XF coa empresa americana Sexing Technologies (ST) para sexar o seme dalgúns dos seus touros nas súas propias instalacións.

vp028_publirreportaxeFontao_galego.indd 24

AIRAS (Adaway x Gywer) lidera o TOP 100 GICO e é o número 1 para leite e proteína do mencionado ranking. AIRAS mostra un tremendo potencial para produción, superando o 2.400 kg de leite, con 81 kg de graxa e 78 kg de proteína, ademais dunha proba de tipo moi equilibrada e con gran funcionalidade para patas e ubres, xunto con excelentes trazos de saúde. AIRAS lidera tamén as listaxes de IM€T Leite e IM€T Eco.

CARAMELO (Copyright x Alcove), no posto n.º 2 do TOP 100 GICO, é unha das novidades máis interesantes destas últimas avaliacións, non soamente polo seu orixinal pedigree na familia Sandy-Valley Sapphire (rama da prestixiosa “Dellia”), de rabiosa actualidade, senón polo grande equilibrio que amosa a súa proba para os distintos trazos de produción, tipo e funcionais en ambos os sistemas, español (GICO) e americano (GTPI). A familia materna de CARAMELO está a dar individuos (machos e femias) que lideran algúns dos máis importantes rankings a nivel internacional actualmente. CARAMELO mostra un perfil xenómico impecable, con altas producións de leite e excelentes calidades, ubres de gran calidade e tipo xeral moi destacado, con boa capacidade en xeral e grupas con moi boa anchura e perfecta colocación de isquións. BAMBAM P (Best Benz x Hotspot P) é outra das interesantes novidades, no posto n.º 4 GICO e liderando os ranking de IM€T Pasto e IM€T Queixo, as boas producións de leite acompañadas de excelentes porcentaxes de graxa e proteína xustifican o seu liderado nestes trazos económicos. Ademais dos ubres e patas de gran calidade, BAMBAM P destaca polos seus excelentes trazos funcionais: gran facilidade de parto, fillas lonxevas, con baixos recontos celulares e alta fertilidade. Por se todo iso fose pouco, BAMBAM P é un touro acorne (50 % da súa descendencia tamén o será) e portador do xenotipo A2A2 nas betacaseínas.

30/12/21 17:09

PUBLIRREPORTAXE

CADY

GRECO

ADAI (Adaway x Swift) é o n.º 5 do TOP 100 GICO, mostra unha proba xenómica de alta produción de leite, con ubres e tipo xeral excelentes e trazos funcionais moi destacados. As súas fillas serán vacas duradeiras, con baixos recontos celulares, moi fértiles e de bo muxido. ALFRED e CADY completan as novas incorporacións ao TOP 10 GICO destas últimas probas oficiais, nos postos 9 e 10 respectivamente. CADY (Calvin x Prosperous), descendente vía materna da familia “Lila Z”, transmite altísimas cifras para produción, con moitos kg de leite e graxa, ademais de moi boas porcentaxes. Posúe morfoloxía moi correcta, con patas destacadas, xunto con excelentes trazos funcionais (en particular a súa lonxevidade, baixos RCS e gran facilidade de parto), que completan o seu perfil xenómico. O seu irmán completo tamén debuta no TOP 10

vp028_publirreportaxeFontao_galego.indd 25

GALILEO

GAUDI

RZG en Alemaña nas probas de decembro. Como comentabamos ao principio, os tres touros que formaban o podio ou TOP 3 das anteriores avaliacións mantéñense no TOP 10 nas últimas probas de decembro e son GALILEO, FAVORITE e GAUDI, tres fillos de Gywer (Gymnast x Lobach), o recoñecido pai de touros, que debuta tamén no n.º 11 dos touros probados alemáns por RZG. GALILEO (Gywer x Windmill) mostra altísimas producións de leite con moi correcta morfoloxía xeral e, en particular, ubres moi apropiados para o muxido con robot, polo seu ideal emprazamento e lonxitude de tetos. GALILEO posúe, ademais, excelentes trazos de saúde e é portador do factor vermello (RC).

derou o ranking TOP 100 GICO no seu día (como tamén o fixo o seu irmán materno HONDO) e aínda se mantén hoxe nun digno posto n.º 3 deste. Ofrece excelentes producións de leite con tipo equilibrado e destacados trazos de saúde. GAUDI (Gywer x Trend), membro da prestixiosa familia de vacas alemá “Mabel” (como SNOWSEN ou MERITENE), destaca polo grande equilibrio xeral da súa proba xenómica, moi balanceada para produción, tipo e trazos de saúde, converténdose nun dos máis completos fillos de “Gywer” do panorama nacional. Os seus irmáns completos gozan de gran recoñecemento en Europa e están a ser utilizados como pais de touros a nivel internacional. O seu seme sexado estará dispoñible proximamente.

FAVORITE (Gywer x Sniper) este representante da familia “Grietje” xa li-

30/12/21 18:30

PUBLIRREPORTAXE

OS TOUROS DE FONTAO, ENTRE OS 50 MELLORES POR GICO

CAPA VERMELLA, PRESENTE NO TOP 100

GIGI RED

KEY

GIGABALL

SPORTING

CROSS

Máis aló do TOP 10, pero entre os mellores 50 touros por GICO españois, atopamos os seguintes sementais:

mamente en seme sexado. KARL (Berlin x Sniper), este irmán materno de KEY, ten un perfil xenómico impecable para produción, tipo e trazos de saúde, ademais é A2A2. Seme sexado dispoñible proximamente. CROS (Crown Max x Casper), touro con pedigree diferente, excelentes calidades e ubres ideais para o muxido en robot pola súa posición centrada nos cuartos e a súa lonxitude lixeiramente superior á media.

KEY (Soundcloud x Gymnast), que segue a amosar unha moi atractiva proba de tipo (dos poucos touros con máis de 2 puntos para tipo, ubre e patas), impecable proba de produción (con moitos kg de leite e porcentaxes positivas) e inmellorable para trazos funcionais (sobre todo lonxevidade e fertilidade de fillas). GIGABALL (Gigabyte x Sonic), o touro máis solicitado polos gandeiros galegos na campaña pasada, con proba moi equilibrada e A2A2 para as betacaseínas. O seu seme segue comercializándose en diversos países europeos. Nesta campaña próxima de venda de seme conxunta XF-Africores estará dispoñible en seme sexado. SPORTING RC (Starello x Gymnast), outro top seller entre os touros de XF, proba superequilibrada, altísima fertilidade contrastada e A2A2 en betacaseínas. Dispoñible proxi-

vp028_publirreportaxeFontao_galego.indd 26

Mención especial tamén merecen touros de capa vermella como GIGI RED, o mellor touro vermello do TOP 100 GICO, con enorme potencial para produción e tipo moi equilibrado, e KURVERS RED, un pedigree diferente e orixinal en vermello da familia “Roxy”, cun perfil xenómico moi balanceado, e A2A2 nas betacaseínas. Ambos os touros vermellos formarán parte da oferta do seme sexado de XF proximamente. Outros touros vermellos de interese presentes na elite da raza a nivel nacional son os fillos de Solitair P: SOL P RED ou CIAM XF SOLIT. SOLSTICE RED ET, que, xunto a GIGI RED, son os tres mellores touros vermellos do TOP 100, cun nivel xenético equiparable aos touros elite de capa branca e negra.

PAPPY E RODEIRO, OS MELLORES PARA UBRES E NO TOP 5 PARA TIPO

BENTLEY (Best Benz x Supreme) con altas producións de leite, excelentes calidades, tipo moi equilibrado, destacados trazos funcionais e A2A2. PAPPY

Outros como GENUINE, GRECO, DAMIL, COTY, BIMBO, STELO, GROVE, MIRON, GWEN, STUART, COPYON ou RODEIRO (Nº 1 ubre e Nº 2 tipo do TOP 100 GICO), que se manteñen coa súa nova proba na elite nacional, ou ben HELO, DRON, BENZEMA, XUSTAS (Nº 1 en patas do TOP 100 GICO) e ONLINE, como novas incorporacións á elite dos touros españois.

RODEIRO, touro Nº 1 para ubres

30/12/21 17:09

PUBLIRREPORTAXE

Os irmáns PAPPY e RODEIRO (Palmer x Applicable x Monterey x Unix, familia “Rudolph Zip”), con ICU +3,15 e +3,05 respectivamente, encabezan o ranking español dos “1.000 mellores touros xenómicos Mace” para ubres. Ambos figuran, ademais, no TOP 5 para tipo (IGT) da citada listaxe.

ricano, con GTPI 2.828. A súa familia materna (a rama “Sapphire”, da famosa “Dellia”) está de plena actualidade, dando lugar a individuos (machos e femias) de altas xenómicas no ranking canadense, sobre todo a súa nai e irmás completas, fillas de Alcove, touro probado que revalidou o n.º 1 de touros probados no Canadá nas recentes probas de decembro.

TOUROS DE XF CON PROBA OFICIAL AMERICANA

MONIN (Moovin x King Doc), este descendente da familia “Roxy” con 15 xeracións MB ou EX na súa liña materna (que comparte co touro probado e superubres HAPPY), nado e criado en Galicia, é o novo touro supertipo na oferta de XF; número 1 indiscutible para tipo entre todos os touros españois, con IXT +3,18 e tamén moi destacado en sistema americano, cun GPTAT +3,26. Extrema morfoloxía con produción en positivo, tamén en ambos os sistemas, dato confirmado polas tremendas lactacións rexistradas na súa liña materna.

COACH (Copyright x Yoda), un pedigree diferente con tremendo potencial de produción e proba moi balanceada en tipo e trazos funcionais, tanto en sistema americano (GTPI 2.836) como español (GICO 4.982). Destaca tamén nos índices de mérito económico en ambos os sistemas. CARAMELO (Copyright x Alcove), o que para moitos é a novidade máis interesante das últimas probas españolas, non só debuta como semental n.º 2 do ranking, con GICO 5.331, senón que tamén presenta unha proba completa e balanceada para todos os trazos, sen ningunha febleza. CARAMELO mostra un perfil moi similar en sistema ame-

MONIN ten un perfil na súa proba de tipo impecable, con tremendas estruturas, grupas moi anchas, ubres e patas excelentes e extrema angulosidade. A súa cifra de +4,66 para cualificación

final en sistema americano deixa claro que dará vacas con extrema morfoloxía, e moi probablemente co “tipo de concurso”, tan desexado por algúns. MONIN corrixe tres dos trazos lineais de tipo máis buscados hoxe en día na raza frisoa: ángulo de grupa (inclinada), vista lateral de patas (lixeiramente curvas) e lonxitude de tetos (longos). MONIN é, ademais, A2A2 en betacaseínas.

MONIN, touro Nº 1 por tipo

COACH

AUMENTA A OFERTA DE SEME SEXADO NA CAMPAÑA 2022 A oferta de touros con seme sexado de XF verase incrementada notablemente na próxima campaña de seme 2022, grazas ao contrato en exclusiva para España asinado coa empresa estadounidense Sexing Technologies (ST) para realizar a sexaxe do seme nas propias instalacións de XF, por primeira vez e en total primicia e exclusividade a nivel nacional. Con iso trátase de satisfacer as demandas crecentes do sector neste produto, que, combinado coa xenómica, constitúe unha gran ferramenta para incrementar a eficiencia das explotacións.

GAUDI

GIGABALL

KARL

KURVERS RED

Ademais de GERO e PALMER, que xa participaron na oferta de seme sexado na campaña pasada, incorporaranse na do ano 2022 GAUDI, GIGABALL, SPORTING, KARL, GIGI RED e KURVERS RED. Cabe destacar que 6 dos 8 touros ofertados con seme sexado para a próxima campaña 2022 son A2A2, atendendo de novo ás demandas do sector.

vp028_publirreportaxeFontao_galego.indd 27

30/12/21 17:10

S A Ú D E P O DA L

Un eje estudi

Podem inciden INTERD podem frente a ser los

A importancia da toma de datos en podoloxía Os datos inundan os negocios cada día. As granxas leiteiras non son unha excepción e, se non somos capaces de xestionalos, vémonos invadidos por grandes listaxes de datos que son esquecidas en calquera lugar. Nesta entrega analizamos a importancia do seu manexo e así mellorar a saúde podal dos nosos animais.

IMPORTANCIA DE LA TOMA DE DATOS EN PODOLOGIA. Iker Eletxigerra Gutiérrez, Alberto Antolín Pinilla Herguvet SLP Servicios Veterinarios

Iker Eletxigerra Gutiérrez; Alberto Antolín cómpre buscar a súa unión, que, en Pinilla. (HERGUVET S.L.P. SERVICIOS maior ou menor medida, sempre VETERINARIOS)

Ejemplo de Recogida de datos (Herguvet S.L.P.) IMPORTANCIA DE LA análise datos permítenos TOMA DEdosDATOS EN obter novas perspectivas que PODOLOGIA. conducen a mellores deci-

sións e estratexias. gran canIker Eletxigerra Gutiérrez;Unha Alberto Antolín tidade fainos necesario o uso Pinilla.destes (HERGUVET S.L.P. SERVICIOS de VETERINARIOS) ferramentas informáticas que nos faciliten o seu manexo e nos axuden a dar resposta a preguntas que sen eles non seriamos capaces de responder. Los datos inundan los negocios cada En gandería recóllense datos de día. las granjas lecheras no son una excepción moitos lugares: control leiteiro, y si no somos capaces de gestionar estos nosconinvadidos por ADS, grandesrobots listados dede mutrolvemos reprodutivo, datos que son en cualquierpodoloxía lugar. xido, libros deolvidados tratamentos, etc.El Todos interrelaciónanse análisis de eles estos datos nos permite obtener e

existe. Deste xeito, podemos chegar a delante de un ordenador y ver conmáis, los datos conclusións, e mesmo se estes una pequeña perspectiva de lo que realmente se relacionan entre si. sucede en nuestras granjas. Para todos é máis sinxelo observar datos inundanalos negociosde cada todo senLos xestionalo través datos día. las granjas lecheras no son una excepción que sentar dun ordenador e En podología han diante surgido numerosos y si no somos capaces de gestionar estos nos

delante de un ordenador y ver con los datos una pequeña perspectiva de lo que realmente sucede en nuestras granjas.

En podología han surgido numerosos programas para recogida de datos de salud podalcon entreestes ellos. unha pequena perspecver

tiva doCONAFE, que realmente sucede nas noISAP de SERAGRO, ANKA, UNIFORMsas AGRI.granxas. En podoloxía xurdiron numerosos programas para recollida de datos de saúde podal, entre eles I-SAP de Conafe, Seragro, Anka, UniformAgri...

programas para recogida de datos de salud vemos invadidos por grandes listados de podal entre ellos. datos que son olvidados en cualquier lugar.

Gráfico 1. Exemplo do programa de base de datos de podoloxía I-SAP (Conafe) En podología, podemos recoger numerosos datos de lesiones y de número de veces de entrada al potro y con ello sacar características importantes como: nuevas perspectivas que conducen a mejores decisiones y estrategias.

28 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

La gran cantidad de datos nos hace necesario el uso de herramientas informáticas que nos faciliten su manejo. Estos datos nos permiten dar respuesta a preguntas que sin ellos no seriamos capaces

Estos d entre p ganade

ISAP de CONAFE, SERAGRO, ANKA, UNIFORMEl análisis de estos datos nos permite obtener AGRI. nuevas perspectivas que conducen a mejores decisiones y estrategias. La gran cantidad de datos nos hace necesario el uso de herramientas informáticas que nos faciliten su manejo. Estos datos nos permiten dar respuesta a preguntas que sin ellos no seriamos capaces de responder.

En ganadería se recogen datos de muchos lugares:

Ejemplo de programa de base de datos de podología I-SAP (CONAFE)

-Podemos ver si existe estacionalidad

vp028_saudePodal_tomaDatos_galego.indd 28

Con el necesa asesora inciden lo que produc

CONTROL LECHERO, CONTROL REPRODUCTIVO, ADS, ROBOTS DE ORDEÑO, LIBROS DE TRATAMIENTOS, PODOLOGIA ETC...

Los datos nos permiten gestionar la salud podal y tomar decisiones sobre recortes, facturación etc...

29/12/21 18:42

estudio. ser ser los los baños baños de de pezuñas pezuñas reglados. reglados.

Con tras cambios Con el el tiempo tiempo yyPodemos tras realizar realizar los los cambios partir de una explotación con u necesarios basándonos en los datos necesarios basándonos en los datos yy incidencia muy altala asesorando al al ganadero ganadero través de estos, estos, lade DERMATITIS asesorando aa través de incidencia de dermatitis interdigital disminuye INTERDIGITAL, y basándonos en los dato incidencia de dermatitis interdigital disminuye lo que que favorece favorece además además aa mejores mejores datos datos de de lo podemos reproductivo. comentar al Lganadero solucion S A Ú D E P O DA producción producción lechera lechera yy control control reproductivo.

frente a este agente infeccioso como pue reglados.

Estos Estos datos datos sirven sirven para para buscar buscar soluciones soluciones ser los baños de epezuñas entre podólogo, veterinario, yydesGráfico 2. Datos de podoloxía antes entre podólogo, veterinario, nutrólogos nutrólogos ganaderos. pois de reunirnos co gandeiro ganaderos.

Ejemplo Ejemplo de de Recogida Recogida de de datos datos (Herguvet (Herguvet S.L.P.) S.L.P.)

É MÁIS SINXELO OBSERVAR TODO SEN XESTIONALO A TRAVÉS DE DATOS QUE SENTAR En En podología, podología, podemos podemos recoger recoger numerosos numerosos datos de de lesiones lesiones yy de de número número de de veces veces de de DIANTE DUN ORDENADOR datos entrada entrada al al potro potro yy con con ello ello sacar sacar E VER CON ESTES UNHA características características importantes importantes como: como: PEQUENA PERSPECTIVA DO -Podemos ver si existe QUE REALMENTE SUCEDE NAS -Podemos ver si existe estacionalidad estacionalidad en las las lesiones, lesiones, si si ha ha habido habido algún algún cambio cambio en NOSAS GRANXAS

Con el tiempo y tras realizar los cambios necesarios basándonos en los datos y asesorando al ganadero a través de estos incidencia de dermatitis interdigital dism lo que favorece además a mejores datos producción lechera y control reproductiv

importante largo periodo de importante adelo lorecollida largo de de un periodo de SLP) Exemploa deun datos (Herguvet tiempo (alimentación, (alimentación, manejo). manejo). tiempo

período de sedatos dan (Herguvet as lesións, xa que, se Ejemplo de Recogida S.L.P.) -Podemos calcular el de -Podemos calcular el porcentaje porcentaje de as atopamos a metade de lactación, nuevas lesiones lesiones sobre sobre las las lesiones lesiones existentes. existentes. nuevas

chegamos demasiado tarde, pois son -Importante polo también conocer e ennon qué polo observadas podólogo -Importante también conocer en qué periodo se las que gandeiro. periodo se dan danpodemos las lesiones lesiones ya ya que si si numerosos En podología, recoger encontramos las lesiones lesiones mitad de lactación lactación encontramos las aa mitad de 4. Podemos coñecer se se trata de ledatos desións lesiones y tarde deagudo número deson veces de llegamos demasiado ya llegamos demasiado tarde ya que que estas son de curso ouestas de curso cróobservadas por el podólogo y no por el observadas por el(agudas), y2.º nosacar entrada al potro ypodólogo con ello nico –1.º epor 3.ºel(cronificaganadero. ganadero. ción)–, observando as veces que unha características importantes como: vaca entrou ao poldro pola -Podemos conocer si se se trata trata de mesma -Podemos conocer si de coxeira. lesiones de curso lesiones de curso curso agudo agudo deexiste curso crónico, crónico, -Podemos verooside estacionalidad 1º(agudas), 2º 3º(cronificación), observando 5. Que 2º vacas van ao poldro e necesitan 1º(agudas), 3º(cronificación), observando en las lesiones, si ha habido algúnporcambio las que entrara al máis (moitas e las veces veces quetratamentos entrara una una vaca vaca al potro potroentradas por la la misma cojera. importante a lo largo de un periodo de unha mesma lesión). misma cojera.

Estos datos sirven para buscar soluciones entre podólogo, veterinario, nutrólogos y ganaderos.

tiempo (alimentación, -Que potro -Que vacas vacas van van al al manejo). potro yy necesitan necesitan

EXEMPLO(muchas PRÁCTICO DE TOMA másUN tratamientos. entradas mismaDE más tratamientos. (muchas entradas yy misma DATOS E ESTUDO lesión). -Podemos calcular el porcentaje lesión).

Podemos partir dunha explotación nuevascunha lesiones sobremoi las lesiones existentes. incidencia alta de dermatite Datos podología antes y después de reunirnos con el ganadero interdixital e, baseándonos nos datos, Datos podología antes y después de reunirnos con el ganadero -Importante también conocer en qué podemos comentarlle ao gandeiro soperiodo se dan las lesiones ya que si lucións fronte a este axente infeccioso, como poden ser os baños de pezuños encontramos las lesiones a mitad de lactación regulados. CONCLUSIÓNS llegamosCo demasiado tarde ya que estas son• Recollemos datos, pero, para que sirtempo, e tras realizar os cambios observadas por elbaseándonos podólogo y nos no por el e necesarios datos van e merezan a pena, debemos inteasesorando ao gandeiro a través desrrelacionalos e estudalos. ganadero. tes, a incidencia de dermatite interdi- • Os datos permítennos realizar un xital diminúe,conocer o que favorece, ademais, programa de manexo protocolizado -Podemos si se trata de os datos de produción leiteira e de para recorte e determinar que lesións lesiones de curso agudo o de curso crónico, cambiaron. control reprodutivo. En definitiva, es1º(agudas), 2º 3º(cronificación), observando• Os datos son útiles para atopar pretes datos serven para buscar solucións entre podólogo, nutrólogos las veces que entraraveterinario, una vaca al potro por laguntas e respostas para os nosos clientes. Os datos permítennos xestionar a e gandeiros. misma cojera. saúde podal e tomar decisións sobre recortes, facturación etc. Estes sistemas -Que vacas van al potro y necesitan teñen unha característica relevante: son Táboa 1. Datos reprodutivos antes e despois de realizar cambios máse tratamientos. (muchas entradas y misma fáciles e pódense usar todos os datos 2019 2020 2021 integralos; así mesmo, permiten saber lesión). Número de parto 2,10 1,72 1,74 se cremos que estamos a facer o que tiDEL (días de leite) 226,07 239,64 197,75 ñamos pensado facer. Interv. parto-1.º IN 109,11 92,88 En podoloxía podemos recoller nuDatos podología antes y después de reunirnos con el gan merosos datos de lesións e do número Días abertos 171,69 146,42 de veces de entrada ao poldro e con iso Interv. parto-parto 464,23 450,07 sacar características importantes, como IA/Vaca preñada 2,64 2,81 as que citamos a seguir: 1. Podemos ver se existe estacionalidade Reposición 46,03 48,53 nas lesións ou se houbo algún cambio Taxa de concepción 47,92 27,03 31,68 destacable ao longo dun período de Taxa de inseminación 37,79 46,33 tempo (alimentación, manexo...). Intervalo de inseminación 44,47 42,93 36,72 2. Podemos calcular a porcentaxe de novas lesións sobre as existentes. Taxa de preñez 8,64 11,66 12,59 3. É fundamental tamén coñecer en que Fonte: Gando 12.2021 | Vaca Pinta n.º 28 | 29

vp028_saudePodal_tomaDatos_galego.indd 29

30/12/21 17:10

A C T U A L I DA D E

GRAZAS!

Seragro clausurou as súas XVIII Xornadas Técnicas con máis de 900 persoas inscritas Os módulos 4 e 5 das Xornadas Técnicas de Vacún de Leite de Seragro, os últimos desta edición, foron emitidos os días 18 e 19 de novembro a través de xornadasseragro.com. O cuarto módulo puxo o foco na saúde da recría, mentres que o quinto se centrou na sustentabilidade da produción láctea.

eragro apostou este ano por organizar as súas xornadas técnicas de maneira integramente online. Entre a primeira emisión, que tivo lugar o 18 de setembro, e a última, celebrada a mediados de novembro, a cooperativa recibiu máis de 900 solicitudes de inscrición para poder seguir as sesións en directo, as cales se poden volver ver agora en diferido e en aberto na súa web.

A SAÚDE DESDE O PRIMEIRO DÍA O cuarto módulo centrouse na saúde desde o primeiro día e o encargado de dar comezo á sesión foi Ángel Abuelo, veterinario e profesor de Sanidade e Benestar do Gando na Universidade Estatal de Michigan (EE. UU.). Abuelo falou sobre o primeiro día da recría, que se considera o máis importante. “A saúde da recría comeza co manexo da vaca seca. Ademais, as xatas nacen cun sistema inmunolóxico completo, pero inmaturo”, resaltou durante a súa exposición o experto.

Juan José Sánchez, do Servizo de Podoloxía de Seragro SCG, pechou esta cita cunha charla na que abordou a importancia de coidar a saúde podal dos animais desde as primeiras idades. “É moi recomendable incorporar nas granxas un servizo de podoloxía e que este conte cun programa de recollida de datos con técnicos ben formados, que lles dean importancia e os interpreten correctamente para previr e buscar solucións aos problemas podais do rabaño”, expuxo Sánchez. Despois de finalizar as intervencións dos oradores, tivo lugar unha rolda de preguntas moderada polo técnico do Servizo de Podoloxía de Seragro Francisco González, na que Abuelo e Sánchez responderon as preguntas dos espectadores. Que facer cando non se dispón de pasos para facer os baños na recría, a importancia dos datos de podoloxía, a vacinación intranasal ante as pneumonías, a influencia do material da cama na dermatite, as posibilidades que ofrece o calostro ou como actuar

ante casos reiterados de pneumonía nas primeiras idades foron algunhas das cuestións que se puxeron sobre a mesa.

UNHA PRODUCIÓN SOSTIBLE

Fernando Estellés, profesor de Ciencia Animal e Tecnoloxía da Universidade Politécnica de Valencia (UPV), abriu a cita expoñendo a magnitude real do problema que supoñen as emisións nas ganderías de produción de leite. “Esta é unha actividade que ten un impacto sobre o medio, pero está xustificada a presión que está a recibir o sector?“, cuestionou. A pesar dos impactos que presenta a produción animal desde o punto de vista do consumo de recursos e a produción de contaminantes, para Estellés a falta de contexto dos datos que se utilizan pode levar a magnificar o problema. “A gandería ten que contribuír a reducir as emisións de gases e ser máis eficiente ambientalmente, pero sempre desde un punto de vista realista e científico”, expuxo durante a súa intervención.

30 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_actualidade_seragro_galego_SABE.indd 30

30/12/21 17:15

A C T U A L I DA D E

COMO CLAUSURA, EMITIUSE UN VÍDEO CON IMAXES E FOTOGRAFÍAS DE MÁIS DE MEDIO CENTO DE PERSOAS BRINDANDO COS SEUS VASOS DE LEITE

Ángel Abuelo e Juan José Sánchez interviñeron no cuarto módulo

Seguiuno David Yáñez, investigador científico do CSIC na Estación Experimental de Zaidín (Granada), que explicou que as granxas de leite, sobre todo as ligadas ao terreo cun compoñente de pastoreo e produción de alimentos propios, teñen un rango de posibilidades moi interesante para reducir as emisións de gases de efecto invernadoiro. “As actuacións encamiñadas á redución de emisións pódense aplicar tanto na xestión do rabaño como na alimentación do animal e están asociadas na maioría dos casos a unha mellora da eficiencia produtiva da explotación”, recalcou o relator. Seguindo o fío de Yáñez, Fernando Vicente, investigador do Serida, centrou o seu relatorio nas posibilidades de redución de emisións no campo. Advertiu que “para conseguir un sistema de produción de leite de vacún de calidade e sustentable adaptado ás condicións da cornixa cantábrica, é preciso xestionar a produción fo-

rraxeira en liña cos requirimentos da Política Agraria Común da Unión Europea, o Pacto Verde Europeo e as novas demandas sociais”. Para o experto é necesario, por tanto, “fomentar a alimentación dos animais con forraxes producidas na propia explotación co propósito de avanzar no cumprimento dos obxectivos de desenvolvemento sustentable de Nacións Unidas incluídos na Axenda 2030”. Como en cada unha das sesións anteriores, a audiencia tivo a oportunidade de formular as súas preguntas aos relatores. Nesta ocasión, o encargado de moderar foi José Luís Míguez, do Servizo de Calidade de Leite de Seragro, e, entre os temas abordados, atopábanse peticións da audiencia para poder presentar argumentos firmes á hora de defenderse ante os ataques que reciben relacionados coa contaminación. Tamén se fixo alusión aos intereses ocultos tras a mala fama que se lle está dando ultimamen-

Na última sesión participaron Fernando Estellés, David Sánchez, Fernando Vicente e José Miguel Mulet

te ao sector produtor e falouse da validez do sistema de cálculo da emisión de CO2/vaca. Así mesmo, enumeráronse consellos para mellorar a estrutura franca do chan e aludiuse á utilidade real do cambio da soia por colza para reducir problemas ambientais e á ensilabilidade e as vantaxes de apostar por incluír a faba na alimentación.

OS MITOS LÁCTEOS E O TRADICIONAL BRINDE DO LEITE, COMO PECHE Para clausurar esta sesión, presentouse a charla de José Miguel Mulet, catedrático en Biotecnoloxía da UPV e divulgador científico, sobre os mitos sobre a saúde e a sustentabilidade asociados ao consumo de leite. “O leite é un alimento básico e fundamental, a gandería é unha actividade esencial para o mundo rural, ademais de ser un dos motores económicos do país. Como exemplo temos os meses de confinamento, cando, malia estar todo parado, non houbo desabastecemento de alimentos porque a gandería e a agricultura seguiron traballando a pleno rendemento; iso non hai quen o negue”, destacou no seu relatorio. É tradición destas xornadas que, como peche, a organización convide os asistentes a subir ao escenario para brindar con leite polo sector. Este ano, a pesar de celebrar todo o evento en dixital, non quixeron esquecer esta dinámica, para a que, nesta ocasión, solicitaron a colaboración previa de relatores e inscritos. Deste xeito, como clausura do acto emitiuse un vídeo recompilatorio coas imaxes e fotografías de máis de medio cento de persoas brindando cos seus vasos de leite.

12.2021 | Vaca Pinta n.º 28 | 31

vp028_actualidade_seragro_galego_SABE.indd 31

28/12/21 17:33

Cales foron os temas centrais dos últimos relatorios de Hipra sobre muxido robotizado? De setembro a mediados de decembro, en Hipra puxemos á túa disposición La Hora del Robot, un espazo no que veterinarios expertos en calidade de leite e técnicos das principais casas de robots contestan a todas as túas dúbidas sobre os robots de muxido. Estes foron os puntos centrais das últimas charlas emitidas. CUARTA XORNADA, CON ANA DE ANTA E VÍCTOR JORGE Os portavoces de Gea Ana de Anta e Víctor Jorge participaron nunha nova emisión, na que se afondou nos puntos fortes do robot e a sala rotativa e se abordaron os factores clave para que o robot funcione correctamente. ANA E VÍCTOR EXPLICARON QUE… • Ao enfrontar as características dun robot e dunha rotativa tamén se debe ter en conta que se trata de sistemas de traballo distintos e que haberá que escoller un ou outro en función das expectativas do cliente. Como vantaxe fundamental na comparativa, sinalan que os sistemas robotizados achegan maior control e supoñen un traballo menos físico. • O batch milking –muxido por lotes– pode ser unha boa solución para o muxido en grandes explotacións. • Á hora de poñer en marcha un robot, é clave ter en conta as instalacións nas que se vai a colocar o robot (faremos unha obra nova?, necesitaremos adaptarnos ao que temos?). • Aspectos como ter corredores anchos, chans non esvaradíos, cuadras ben aireadas ou o robot situado nunha zona ben ventilada son aspectos de benestar animal que debe ter en conta calquera granxa. • A saúde podal en robot é básica, polo que o ideal sería deseñar unha zona na explotación na que se poida atender os animais con necesidades especiais neste sentido.

PICA AQUÍ PARA ACCEDER AO VÍDEO RESUMO COS TEMAS CENTRAIS DE TODAS AS EMISIÓNS!

vp028_publirreportaxe_hipra_galego.indd 32

28/12/21 17:42

QUINTA XORNADA, CON BORJA APELLANIZ E JORGE ESEVERRI Borja Apellaniz e Jorge Eseverri, veterinarios de Albaikide, foron os quintos participantes de La Hora del Robot. Na súa charla falouse, entre outros temas, de mastite, de patóxenos e prevalencias e dos tipos de camas máis axeitadas para animais que se moxen en robot. BORJA E JORGE DESTACARON QUE… • Ao pensar na transición do muxido convencional ao muxido robotizado, débese ter en conta que, ademais de que vai supoñer un incremento na produción de leite, tamén hai que valorar que a man de obra poderá dedicar a súa xornada a atender a outras tarefas da granxa que antes estaban máis descoidadas. • É importante ter claro que a instalación dun robot implica necesariamente un cambio de mentalidade á hora de xestionar a granxa, que vai desde a identificación de animais enfermos, ata a selección dos touros máis apropiados. • Sabendo que todos os animais pasan polo mesmo punto de muxido, débese prestar máis atención ao status sanitario do ubre. • Son máis partidarios dos cubículos porque, segundo a experiencia dos gandeiros cos que traballan, os resultados son moi positivos. Tamén están moi instauradas na súa zona as serraduras e a palla con carbonato, pero, en especial esta última, parécelles un sistema máis sucio e con maior risco de incidencia de mastite. • Segundo a súa experiencia, implantar un separador e aproveitar correctamente a fracción sólida do esterco como material de cama dá bos resultados. • Apenas se toparon coa presenza de patóxenos maiores en granxas con robot. • O concepto de que o muxido robotizado implica un aumento no reconto de células somáticas ou na incidencia de mastite é algo que vén das primeiras xeracións de robots e que xa non aplica.

SEXTA XORNADA, CON ANTONIO LENZA E JUAN CARLOS LÓPEZ As porcentaxes de descarte de vacas e os puntos críticos á hora de instalar un robot foron dous dos temas centrais que abordaron os técnicos de DeLaval Antonio Lenza e Juan Carlos López na súa intervención nestes coloquios. ANTONIO E JUAN CARLOS SUBLIÑARON QUE… • O número de vacas de refugallo é cada vez menor a medida que os robots se van perfeccionando. • Hai que buscar un equilibrio para que a máquina sexa cómoda para a vaca e que, ao mesmo tempo, sexa fácil para o gandeiro traballar con ela. • É interesante dividir a distribución da nave entre zona de alimentación e zona de descanso. Iso permitirá facer diferentes tráficos no caso de que sexa necesario, posibilitará un mellor manexo e deixará unha maior superficie útil para os animais. • É importante, á hora de instalar o robot, colocalo nunha zona na que non vaia a obstaculizar o crecemento da granxa. • A máquina debe estar situada de tal maneira que se poida modificar o tráfico sen cambiala nin facer grandes cambios na nave. • Se é posible, débese contar cunha sala de espera para un mínimo de seis vacas e dunha área de separación postmuxido para ter a opción de apartalas cando sexa necesario. • Complementos como o arrimador de comida, o pediluvio ou os cepillos rascadores contribúen a que todo funcione de maneira equilibrada na granxa.

vp028_publirreportaxe_hipra_galego.indd 33

28/12/21 17:42

C O N LU PA

O ANO EN CIFRAS

38,47 38,47 37,29

34,87

34,97

0,340

0,338

35,17 0,337

35,52

0,336

35,72

35,77

35,99

36,41

0,353 0,353

0,335

ESPAÑA (€/litro)

0,332

0,334

0,338

0,342

UE (€/100 kg)

Que está pasando cos prezos do leite? Cos custos de produción disparados en todo o mundo e fronte a máximos históricos en mercados internacionais, este ano en España multiplicáronse de norte a sur as manifestacións pola baixa retribución que seguen percibindo os gandeiros lácteos. Como é posible que, cos prezos de venda en aumento en todo o planeta, os produtores españois sigan manexando cifras similares ás de hai dúas décadas?

2021 foi un ano particularmente convulso no que a prezos se refire. Se facemos un pouco de memoria, lembraremos que no primeiro trimestre de 2020 agricultores e gandeiros de todo o país uniron forzas para pedir xuntos unha retribución digna nunhas mobilizacións cunha repercusión o bastante forte como para superar o impacto das de 2015. En febreiro de 2020 parecía que o ruído mediático faría ceder á industria e aos gobernos, pero, entón, a mediados de marzo, a pandemia da covid-19 expandiuse por todo o noso territorio e, xunto co confinamento da poboación, tamén houbo que atrasar calquera afán reivindicativo. En cuestión de quince días, un sector maltratado e en pé de guerra pasou a converterse en esencial, e gandeiros e agricultores de todo o país aparcaron as súas queixas e volveron ao traballo conscientes de que o seu labor, era, quizais, máis importante que nunca en décadas.

Diso hai xa 21 meses e, coa nova normalidade, tamén regresaron vellos malos hábitos e sumáronse máis problemas. A piques de pechar o ano (e aínda que é certo que, por primeira vez, os prezos de venda de lácteos en todos os mercados principais do globo están á alza) en España a situación non é particularmente boa. O prezo das materias primas está disparado e terminouse de desequilibrar a balanza da oferta e a demanda xa que, co obxectivo de buscar máis rendibilidade, os produtores aumentaron a súa produción, o que debilitou as súas xa de seu escasas posibilidades de negociación coa industria. Se a resposta a estar mal pagos é producir máis, por que se pensaría sequera a transformación na posibilidade romper con esta tendencia que lles beneficia aumentando o prezo ao produtor? Vexamos, a continuación, a evolución dos prezos dos lácteos nos últimos meses en tres mercados de referencia: España, a Unión Europea e Fonterra.

XANEIRO, FEBREIRO E MARZO Nun contexto no que o sector estaba á espera de que se resolvese a repartición da nova PAC, e na que o Goberno central lle deu luz verde á –inconsistente– Lei da cadea, comezamos xaneiro cuns datos no país segundo o Fondo Español de Garantía Agraria (FEGA) nos que se apreciaba unha mellora mínima nos prezos de venda, cunha media de 0,340 €/litro. De case un 4,5 % foi a subida en Fonterra, que de media nas súas dúas poxas do mes alcanzou os 3.506 $/tonelada. Segundo o Observatorio Europeo do Mercado do Leite, as cifras acadaron en Europa os 34,87 €/100 kg. En febreiro destacou o inicio da campaña da PAC 2021, xunto coa aprobación, por parte do Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación (MAPA) e das comunidades autónomas do Plan Nacional de Control Oficial da Cadea Alimentaria. Neste marco, o informe de entregas de leite do FEGA de febreiro revelou unha media nacional de 0,338 €/litro de media.

34 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_conlupa_prezos_galego_SABE.indd 34

28/12/21 16:54

C O N LU PA

POR PRIMEIRA VEZ, OS PREZOS DE VENDA DE LÁCTEOS EN TODOS OS MERCADOS PRINCIPAIS DO PLANETA ESTÁN Á ALZA

Evolución do prezo do leite cru de vaca en España Fonte: datos INFOLAC, elaboración SGPGyC

2021

2020

2018

2019

media 2016-2020

34,00 33,20

33,00

€/100KG

32,00

ABRIL, MAIO E XUÑO

31,00 30,00 29,00 28,00

Xaneiro

Febreiro

Marzo

Abril

Maio

Xuño

Xullo

Agosto

Setembro

Outubro

Novembro

Decembro

Fonte: SGPGeG

POR QUE SE DISPARARON OS CUSTOS DE PRODUCIÓN? Como vimos destacando en distintos números desta cabeceira –en concreto, Vaca Pinta 23 contén un completo artigo respecto diso publicado por Gustavo García–, tratar de producir forraxes de calidade desde a propia explotación é fundamental para poder reducir custos. A comida é o principal custo da produción de leite e, segundo a Organización das Nacións Unidas para a Alimentación (FAO), a campaña 2020/2021 foi histórica en canto ao volume de produción de cereais no mundo. O consumo aumentou máis que a demanda e iso disparou os prezos. Unha das principais causas foi a produción de proteína de orixe animal para consumo. Investigadores do sector apuntan que, a medida que aumenta a riqueza dos países, medra tamén a proporción de calorías totais que achega a proteína de orixe animal na dieta da poboación. O consumo de leite no mundo subiu un 73 % nos últimos 25 anos e esta subida foi tanto polo aumento da poboación, como polo aumento de consumo, que pasou de 88 kg a 120 kg por habitante e ano. No mesmo período a produción mundial de carne aumentou un 64 % e a produción acuícola multiplicouse por máis de 5.

AgroBank

Pola súa banda, o mercado neozelandés de Fonterra rexistrou un prezo medio ese mes de 3.680 $/tonelada. Posteriormente, os datos publicados pola UE relativos aos seus países membros confirmaron que España se mantivo neste período por baixo da media, situada nos 34,97 €/100 kg. O trimestre pechouse en marzo con datos dispares. En España, o FEGA apuntaba cos seus datos a un novo descenso nos prezos, cun valor no conxunto estatal de 0,337 €/litro. En contrapartida, Fonterra rexistrou prezos históricos e, tras un grande incremento do 15 % na primeira poxa do mes, o índice global de prezos superou os 4.231 $/tonelada. En Europa, os valores estaban á alza, cunha media no conxunto do territorio de 35,17 €/100 kg.

Foi en abril cando comezamos a escoitar noticias sobre renegociacións (mínimas) do prezo de venda dos produtores. Neste mes, os datos do FEGA mantiveron o seu inmobilismo case total: o prezo xeral no país baixou a 0,336 €/litro. Tras o incremento histórico das semanas anteriores, en Fonterra os prezos descenderon lixeiramente ata unha media de 4.095 $/tonelada. O Observatorio da UE rexistrou neste tempo una certa mellora nos seus valores, cunha media de 35,52 €/100 kg en febreiro. Os datos continuaron á baixa en maio, tempo no que, entre outros asuntos, destacou a reunión organizada polo MAPA para facilitar o diálogo entre a industria láctea e a distribución e para impulsar desta forma a sustentabilidade da cadea de valor, así como a aprobación de proxecto de real decreto polo que se establecen disposicións específicas para a aplicación en España do regulamento europeo relativo á fabricación, comercialización e uso de pensos medicamentosos. Volveron descender neste período os prezos en España: o FEGA publicou un prezo estimado correspondente a este mes de 0,335 €/litro. En Fonterra, o valor entre as dúas poxas foi de 4.156 $/tonelada. A nivel europeo, de acordo co Observatorio da UE, a media volveu mellorar e chegou aos 35,72 €/100 kg.

Asesoramento e servizo para o sector agrario

12.2021 | Vaca Pinta n.º 28 | 35

vp028_conlupa_prezos_galego_SABE.indd 35

30/12/21 18:33

C O N LU PA

do de leite aos productores Evolución do prezoPrezos do leite cru vacapagados na UE

PRI.EU.02

UE* (peso. promedio.)

38.9 2018

2019

2020

38.5

2021

37.3

35.5

34.9

35.2

35.7

35.8

36.0

35.2

35.3

35.4

35.1

35.0

EUR/100 kg

36.4

35.0

O TERCEIRO TRIMESTRE DO ANO DEU COMEZO CO INICIO DAS GRANDES MANIFESTACIÓNS EN DEFENSA DUNS PREZOS XUSTOS

34.6

34.0 33.6 33.0

32.5

33.1 32.8

32 *: senUK

Jan

Feb

Mar

Apr

May

Novembro 2021: prezo estimado

Jun

Jul

Aug

Sep

Oct

Nov

31 Dec

Fonte: Observatorio Europeo do Mercado do Leite

Ás portas do verán, en xuño as informacións que publicadas en referencia aos prezos de compra aos produtores seguían sen ser boas: o FEGA revelou no seu informe uns prezos medios en España de 0,332 €/litro (o que sería o peor dato do ano), mentres que as cifras que nos chegaban dende Fonterra falaban de valores de 4.105 $/tonelada e dende a UE tiñamos datos que apuntaban cara a un novo incremento dos prezos, con medias de 35,77 €/100 kg.

XULLO, AGOSTO E SETEMBRO Ante as fortes subidas da luz, os pensos e os fertilizantes, o terceiro trimestre do ano deu comezo co inicio das grandes manifestacións en defensa duns prezos xustos –comezaron no sur, co movemento “Co leite ao pescozo!”, e rapidamente foron secundadas por distintos colectivos e asociacións en numerosos puntos do país–, e coa indignación do sector ante a formulación da campaña do Ministerio de Consumo “Menos carne, máis vida”. As denuncias dos produtores estiveron apoiadas polo estudo da cadea de valor do leite líquido envasado publicado polo MAPA, no que se conclúe a repartición de valor desigual ao longo desta. Durante este mes, media ducia de industrias –Pascual, Naturleite, CLUN, Covap, Lactiber, Iparlat, Làctia– anunciaron subidas no prezo de compra do leite.

No que se refire a datos, en xullo o FEGA anotou un lixeiro ascenso no seu informe, no que se recollía un valor medio de 0,334 €/litro en España neste período. En Fonterra, a media baixou por primeira vez desde febreiro dos 4.000 $/tonelada e marcou unha media global de 3.881 $/tonelada. Na UE, os datos publicados polo Observatorio, cunha media de 35,99 €/100 kg, superaban os do mes anterior. O informe do FEGA respecto de agosto recolleu unha melloría do prezo no conxunto estatal: 0,338 €/ litro. Na poxa de Nova Zelandia os valores mantivéronse sen demasiados cambios, cunha media no índice de produtos lácteos de 3.805 $/tonelada, mentres que na UE o Observatorio anunciou un lixeiro crecemento, coa media da Unión situada nos 36,41 €/100 kg. Neste mes, Mercadona e Carrefour anunciaron incrementos –valorados como “positivos pero insuficientes” por organizacións do sector como a OPL– nos prezos do leite nos seus supermercados. Setembro foi, coa celebración dunha ducia de eventos físicos, o máis parecido á normalidade en máis de ano e medio. Neste contexto, continuaron as manifestacións no país en defensa de prezos dignos e confirmouse un cambio de tendencia. O informe do FEGA correspondente ao mes de setembro reflectiu un prezo medio no conxunto estatal

de 0,342 €/litro, o que supuxo un lixeiro ascenso con respecto a xuño. Tamén melloraron os datos en Fonterra, que alcanzou unha media entre as súas dúas poxas mensuais de 3.969 $/tonelada, e no conxunto da UE, con valores de 37,29 €/100 kg.

OUTUBRO, NOVEMBRO E DECEMBRO No último tramo de 2021 continuaron moi activas as protestas do sector produtor, con novas manifestacións multitudinarias, reclamos e denuncias ante a venda de lácteos por baixo do limiar de rendibilidade que marca o Estudo do Observatorio de Prezos do Ministerio. En outubro, o informe de entregas de leite do FEGA correspondente a este período rexistrou un prezo medio de 0,353 €/litro, un dato positivo con respecto ao mes anterior, pero aínda moi por baixo das cifras rexistradas noutros países de referencia. Pola súa banda, na poxa neozelandesa os valores seguiron á alza e alcanzaron unha media de 4.019 $/ tonelada, mentres que na UE o prezo medio relativo a este mes foi de 38,47 €/100 kg. Á espera de que o FEGA e o Observatorio da UE publiquen os datos referentes a novembro e decembro a principios de 2022, podemos falar de que Fonterra pechou o ano con grandes datos: en novembro a media foi de 4.247 $/tonelada e en decembro alcanzouse a mellor media mensual de 2021: 4.263 $/t.

36 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_conlupa_prezos_galego_SABE.indd 36

28/12/21 16:54

Es el momento de renovar tu maquinaria Haz tu explotación agrícola más sostenible y digital con el Plan Renove del Santander. Te ayudamos con financiación en condiciones preferentes para renovar tu maquinaria agrícola e impulsar de nuevo tu negocio. Infórmate sobre todas las soluciones que Santander Agro puede ofrecerte. Entra en bancosantander.es o acércate a cualquiera de nuestras oficinas.

Financiación sujeta a previa autorización por parte del Banco.

vp028_publi_santander.indd 37

18/12/21 11:46

C O N LU PA

Evolución nos prezos en Fonterra (Nova Zelandia) no último ano ($/t)

Aseguran os expertos que nos enfrontamos a unha nova crise a consecuencia dun superciclo económico nas materias primas e a enerxía, o cal levará a un novo equilibrio nos mercados máis inestable e volátil e menos predicible, no que a eficiencia determinará a supervivencia. O sector lácteo europeo xa non está nunha burbulla illada do resto do mundo: a desaparición das cotas e os prezos de intervención cambiaron as condicións do mercado lácteo. Europa exporta agora o 18 % da produción de leite, principalmente en forma de queixo e leite en po. Segundo isto, é fácil de entender que os prezos do leite que percibe un gandeiro en Europa sexan similares aos doutras zonas exportadoras como os Estados Unidos e Nova Zelandia. Na mesma liña, a dependencia da demanda e a oferta mundial xeran unha extremada volatilidade no mercado, que necesita de mecanismos de xestión de riscos en todos os operadores diferentes aos que estamos afeitos. Ata agora, Europa era unha zona excedentaria de leite e con prezos superiores ao mercado mundial, co cal a distribución e os consumidores non atopaban competencia doutros países, pero o aumento do poder adquisitivo dos países en desenvolvemento (o 85 % da poboación mundial) está a alterar de xeito significativo a demanda e os prezos –un claro exemplo é o efecto que ten China nos mercados mundiais de alimentos–.

LO XU L

XU ÑO

M AI O

AG OS TO SE TE M BR O OU TU BR O NO VE M BR O DE CE M BR O

UN EQUILIBRIO INESTABLE SEGUNDO OS EXPERTOS

AB RI L

4,500 4,000 3,500 3,000 2,500 2,000 1,500 1,000 500 0 XA NE IR O FE BR EI RO M AR ZO

OS EXPERTOS ESTIMAN QUE PARA ACADAR O PUNTO DE EQUILIBRIO NESTE NOVO CONTEXTO O PREZO DO LEITE TERÍA QUE CHEGAR AOS 444 €/TONELADA O PRÓXIMO ANO

Fonte: poxa de Fonterra

Evolución do prezo de referencia para o pago do leite en Europa

Así pois, tendo en conta os mercados de futuros de materias primas para 2022, os expertos estiman que o prezo do indicador do penso aproximarase os próximos meses aos 296 €/t, polo que, para acadar o punto de equilibrio neste novo contexto, o prezo do leite tería que chegar aos 444 €/tonelada. Sempre que non se alcancen eses prezos en granxa, a produción non será suficiente para cubrir a demanda. Entón, como vén 2022? Sen dúbida avecíñanse tempos novos, nos que todos os integrantes do sector lácteo, desde o produtor ata o tras-

formador e a distribución, terán que adaptarse á nova realidade de prezos máis altos e volátiles e nos que haberá que facer fronte a unha forte competencia de produtores e consumidores doutros países. A aposta dos especialistas é clara: se, como parece que será, se mantén esta tendencia, os produtores españois chegarán a cobrar 45 céntimos por litro de leite entregado no ano que está a piques de comezar.

38 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_conlupa_prezos_galego_SABE.indd 38

30/12/21 17:20

vp028_publi_virbac_yosoycampo.indd 39

18/12/21 11:48

“ u c p tr o q c e re

Ao da e co de ci e

Catro décadas vendo o avance do sector en primeira liña Juan Manuel García Castro empezou a súa carreira sendo “don Manuel”, un veterinario que facía ruta polas parroquias da zona de Silleda nos anos oitenta. Os 14 anos en Feiraco convertérono en “Manolo de Feiraco”, alcume que mantén hoxe en día malia levar dúas décadas como integrante do equipo de Albeita-Neria. Elixímolo a el, cronista dos grandes avances do sector das últimas décadas, como o primeiro protagonista dos testemuñais de #YoSoyCampo.

A familia de Manuel é natural de Cabana de Bergantiños (A Coruña). Conta que non é fillo de veterinarios, nin de gandeiros, aínda que na súa casa, como era habitual nos anos sesenta, tiñan un par de cabezas de gando para consumo propio. “Eramos unha familia numerosa e con poucos recursos e, a verdade, se decidín estudar Veterinaria foi fundamentalmente porque lle vía saída, non tanto por vocación”, admite. “Pero teño que dicir que nunca me arrepentín da miña decisión, gústame o meu traballo, sempre me gustou”.

OBSTÁCULOS PASADOS, PRESENTES E FUTUROS “A profesión parécese moi pouco ao que era cando eu empecei”, asegura. Hai catro décadas, na zona de Mazaricos todas as casas tiñan algunha vaca, “e iso é algo que se transformou totalmente: hoxe as casas que teñen vacas son verdadeiras empresas gandeiras que non teñen nada que ver coas orixes. “A gandería progresou moitísimo”, opina. “Evidentemente, non podemos atribuírnos todo o mérito, pero si é certo que os veterinarios fomos unha parte nese progreso e creo que debemos seguir séndoo”, di Manuel.

Ao preguntarlle sobre a parte que máis goza do seu labor, conta García que o máis satisfactorio é ver o resultado do traballo ben feito, así como tamén poder dar un asesoramento cada vez máis global en granxa. Xunto con isto, destaca orgulloso que a súa relación co gandeiro sempre foi, en xeral, moi boa. “O veterinario ten que ser un brazo máis do gandeiro”, remarca. “Imos prestar un servizo para que o gandeiro mellore; que unha granxa teña máis animais enfermos e eu teña que receitar máis para min sempre será un fracaso”.

Ao lembrar os seus comezos nesta profesión, descríbenos como, nos seus primeiros anos, ao non ter máis que un teléfono fixo en cada parroquia, unha parte do traballo se comunicaba mediante sinais: “Deixábanche aviso no bar, ou poñían un saco diante da casa na que tiñas que parar... E ti facías a ruta a través do concello e había, por exemplo, postos aos que levaban á vaca a inseminar...”, conta.

Manuel estudou a carreira en León e, aínda que tivo a oportunidade de quedar traballando na facultade, el tiña claro que quería estar sobre o terreo. Comezou a súa carreira profesional nunha asociación de veterinarios en Silleda. Pouco despois empezou a traballar en Feiraco, onde estivo 14 anos ata que, en 1998, se constituíu Albeita-Neria, unha empresa de servizos veterinarios con sede en Mazaricos, da que segue formando parte.

vp028_publirreportaxe_virbac_galego.indd 40

Falando das problemáticas que afronta o sector hoxe en día, sinala que “complicacións sempre as houbo e sempre as haberá”, e apunta cara á falta de man de obra como o principal obstáculo na actualidade. Tamén fala da necesidade de concibir a gandería como unha empresa que hai que xestionar. “Neste sentido, creo que fan falta programas máis sinxelos, nos que o gandeiro poida introducir datos de maneira máis simple e que tamén sexa máis fácil extraelos. Canto máis complexo sexa manexalos, menos rendibilidade se lles sacará”, advirte.

28/12/21 17:44

D O te qu in bl ac en qu ra

N de e qu es O re qu

A ap m de qu m se m

Re to pe un ve

o iar os os

eas ou as es. te, ue ue

os éuan a os

a, aal

“Fai falta un núcleo de comunicación potente que transmita os nosos valores, que facemos, como o facemos... e que iso chegue realmente á sociedade” Aos futuros integrantes do gremio, Manuel dálles a benvida e asegúralles que “este é un mundo bonito, interesante e non tan duro como se pode pensar a xente”. Nos seus comezos, el si viviu unha época na que os horarios e os días de descanso non eran o habitual, pero esa é unha concepción do pasado. E é que os gandeiros se profesionalizaron e o persoal que traballa ao seu ao redor, tamén. DIGNIFICAR A PROFESIÓN O sector profesionalizouse, pero, sen dúbida, está a vivir tempos difíciles no que a reputación social se refire, algo que para Manuel carece de sentido. “O sector primario é indispensable nunha sociedade que queira ser sustentable. Se deixamos de producir os nosos propios alimentos, acabaremos hipotecados, en mans de terceiros. Iso, sen entrar en todas as funcións de mantemento do medio que desempeñamos, xa debería ser suficiente para valorar este sector”. Neste punto é especialmente crítico García, xa que considera que os medios están a dar unha imaxe de gandeiros e agricultores como “terroristas” do medio ambiente: “Hai que coñecer o mundo rural, os que traballan aquí, como se esforzan, para poder entender que a realidade non é así. Os que estamos dentro sabemos que os nosos produtores merecen toda a confianza, xa que son parte dun sector que axuda a crear vida e a coidar do medio”. A falta de unión do sector é unha das claves cara ás que apunta este veterinario como causantes do descoñecemento que ten a sociedade en xeral. “Fai falta un núcleo de comunicación potente que transmita os nosos valores, que facemos, como o facemos... e que iso chegue realmente á sociedade”, valora. “Cando chegamos á prensa, sempre o facemos lamentándonos. Parece que estivésemos sempre pedindo, cando non é así”. Reivindicarse e dignificarse como profesión son dous factores esenciais para Manuel. “Non, non somos millonarios, pero temos unha profesión digna, unha forma de vida e uns medios para vivir razoablemente ben. Non é ningunha vergoña xerar recursos para vivir”, afirma.

“A unha persoa que se vaia incorporar diríalle que se forme e, a partir de aí, que decida que quere facer”

JESÚS PERFECTO (Ganadería de Pazos) Pazos de Vaos (Mazaricos, a Coruña)

Jesús incorporouse á explotación familiar en 2008, tras acabar os seus estudos en Enxeñaría Agraria. Desde entón, apostaron por innovar e profesionalizarse, o que os levou a ampliar as instalacións e a cuadriplicar o número de animais en produción (pronto terán en funcionamento oito robots, cos que superarán as 500 vacas en muxido). Que é o que máis che gusta do teu traballo? A variedade de labores que asumimos. Ao traballar con técnicos, con mecánicos, con tractoristas... e, cos avances que hai en canto a xenética, instalacións, maquinaria, informatización, etc., hai que saber un pouco de todo. Que lle dirías a alguén que se acaba de incorporar? Que se forme e, a partir de aí, que decida que quere facer. Cando empezamos coa ampliación nós lemos que se recomendaba saírse da zona de influencia veciñal para ver novas formas de traballar. Seguimos o consello e, por exemplo, fómonos a Verona (Italia) para aprender sobre sistemas de alimentación, xa que alí teñen moita experiencia neste campo. Como é a vosa relación co veterinario? O noso caso é un pouco particular porque antes na miña casa estaba a taberna, que era como o centro de reunión da aldea. Alí deixábanse os avisos para o veterinario e eu lembro collerlle os recados a Manolo de toda a vida, porque leva sendo o veterinario desta zona décadas. Cambiou a función do veterinario coa profesionalización do sector? Iso depende moito do tipo de gandería e da formación dos gandeiros. Nós, por suposto, escoitamos e tomamos nota de todos os consellos dos técnicos, pero tamén tratamos de estar o máis preparados posible para que, en xeral, do control dos animais se encargue persoal da granxa e non depender para todo do veterinario. Gustaríache que os teus fillos seguisen os teus pasos? Claro. Esforzámonos por facer que esta sexa unha forma de vida confortable e atractiva para a xente nova e, se a eles lles gusta, pois si, gustaríame que continuasen, pero non directamente, porque creo que formarse e ter experiencias previas fóra é fundamental. Está ben considerado o sector gandeiro? Noutros países está máis dignificado e son conscientes de que somos os que nos encargamos de velar polo medio ambiente. Aquí parece que somos os causantes de todos os males. Quizais, agora que o rural está un pouco máis de moda pola pandemia, a cousa poida cambiar.

ha an náis os

vp028_publirreportaxe_virbac_galego.indd 41

28/12/21 17:44

A PÉ DE PISTA

Claire Swale

VII CONCURSO MICAELENSE DA RAZA HOLSTEIN FRISIA DE OUTONO. AZORES (PORTUGAL)

Van gran campiona

Triunfo para ORP Doorman Dálmata nos Azores O xuíz español Santiago García Souto foi o encargado de valorar os 170 animais participantes na sétima edición do Concurso Micaelense da Raza Holstein Frisia de Outono, celebrada os días 27 e 28 de novembro na illa de San Miguel.

concurso de xatas e xovencas abriu o certame organizado pola Asociação Agrícola São Miguel. Melos Rey Telma, propiedade da Sociedade Melosfarm LDA, levou o título de xata campiona e, posteriormente, o de gran campiona de xatas e xovencas. A xovenca campiona foi 6007, de Paulo Henrique Serpa Costa Rita. Nas seccións de vacas, destacaron ORP Capital Gain Gana, de Óscar Manuel Cordeiro Ponche, que se proclamou vaca nova campiona; Tara, de Paulo Jorge Pereira Pacheco, que levou o galardón de vaca intermedia campiona e, por último, ORP Doorman

Dálmata, de Óscar Manuel Cordeiro Ponche, que obtivo o de vaca adulta campiona. Finalmente, o xuíz decantouse por este último exemplar como o mellor do certame, nomeándoo vaca gran campiona. Ademais, foi considerada a vaca con mellor ubre da competición. En canto aos premios de mellor conxunto novo e adulto, foron para Irmãos Rita e Óscar e Roberto Ponche, respectivamente. Así mesmo, durante a fin de semana celebrouse o concurso de manexadores, no cal Ema Couto Ponche triunfou no de mozos e Beatriz Pereira Pachecho no de adultos.

Detalle do ubre de Dálmata, o mellor do certame

42 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp28_piedepista_azores_galego_SABE.indd 42

28/12/21 17:09

A PÉ DE PISTA

PALMARÉS CATEGORÍA

GAÑADORA

GANDERÍA

XATAS DE 6 A 7 MESES

6767

Nuno Bernardo Araújo Amaral (Vila Franca do Campo)

XATAS DE 8 A 9 MESES

6715

Nuno Manuel Araújo Amaral (Vila Franca do Campo)

XATAS DE 10 A 11 MESES, XATA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA

Melos Rey Telma

Sociedade Melosfarm LDA (Ponta Delgada)

XATAS DE 12 A 14 MESES

Amora

Manuel Francisco Medeiros Pacheco (Povoação)

XOVENCAS DE 15 A 18 MESES E XOVENCA CAMPIONA

6007

Paulo Henrique Serpa Costa Rita (Ribeira Grande)

XOVENCAS DE 19 A 22 MESES

803

Jorge Alberto Serpa Costa Rita (Ribeira Grande)

XOVENCAS DE 23 A 27 MESES

Mónica

José Alexandre Braga Pereira (Ribeira Grande)

MELLOR CONXUNTO NOVO

Irmãos Rita (Ribeira Grande)

VACAS DE 2 ANOS JÚNIOR VACAS DE 2 ANOS SÉNIOR E VACA NOVA CAMPIONA VACAS DE 3 ANOS

Maravilha

Antonio José Ferreira Pacheco (Povoação)

ORP Capital Gain Gana

Óscar Manuel Cordeiro Ponte (Ribeira Grande)

Melos Doorman Preciosa

Sociedade Melosfarm LDA (Ponta Delgada)

VACAS DE 4 ANOS E VACA INTERMEDIA CAMPIONA

Tara

Paulo Jorge Pereira Pacheco (Ribeira Grande)

VACAS DE 5 ANOS

1188

Sociedade Agro-Pecuária Irmãos Italianos LDA (Ponta Delgada)

VACAS A PARTIR DE 6 ANOS, VACA ADULTA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA

ORP Doorman Dálmata

Óscar Manuel Cordeiro Ponte (Ribeira Grande)

MELLOR UBRE

ORP Doorman Dálmata

Óscar Manuel Cordeiro Ponte (Ribeira Grande)

MELLOR CONXUNTO DE VACAS MELLOR EXPLOTACIÓN MELLOR MANEXADOR NOVO MELLOR MANEXADOR ADULTO

Óscar E Roberto Ponte (Ribeira Grande) Sociedade Melosfarm LDA/ Maria Ascensão Melo Fonseca (Ponta Delgada) Ema Couto Ponte (Ribeira Grande) Beatriz Pereira Pachecho (Ribeira Grande)

Fotografia Design: Nature’s Design & Promo’s

tus animales con

Alberto Medina • (+34) 669 359 279 • am2020@outlook.es

12.2021 | Vaca Pinta n.º 28 | 43

vp28_piedepista_azores_galego_SABE.indd 43

28/12/21 17:09

A PÉ DE PISTA

Gran campiona de xatas e xovencas

Mellor conxunto novo

Xovenca campiona

Vaca nova campiona

Vaca intermedia campiona

Mellor conxunto de vacas

Mellor manexador mozo

Mellor manexador adulto

44 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp28_piedepista_azores_galego_SABE.indd 44

30/12/21 17:21

O FUTURO É FLEXIVEL EL FUTURO ES FLEXIBLE C

CMY

Cubiculos flexiveis Easyfix têm um design exclusivo que permitem que as vacas se levantem e se deitem sem medo de se magoarem, o que garante que fiquem mais confiantes e sem estresse.

- 3 designs inovadores - 3 cores

ESCOLHA O SEU! Los cubículos flexibles Easyfix tienen un diseño único que permite que las vacas se suban y bajen sin temor a lastimarse, lo que garantiza que estén más seguras y libres de estrés.

- 3 diseños innovadores - 3 colores

ELIGE EL TUYO! Várias instalações já realizadas Varias instalaciones ya realizadas

Sitio web: www.agricultec.pt | Tienda online: loja.agricultec.pt Rua da Escola Velha s/n – Outiz. 4760-692 Vila Nova de Famalicão – Portugal Telefone: (351) 252318811 info@agricultec.pt vp028_publi_agriculted.indd 45

18/12/21 11:53

A PÉ DE PISTA

Claire Swale

CREMONA INTERNATIONAL DAIRY SHOW 2021

Subcampiona de xovencas Red Holstein

Premios para España e Portugal no Cremona Fiere 2021 Do 26 ao 28 de novembro celebrouse o evento italiano especializado en gandería de alta rendibilidade. A mostra de gando contou con máis de 470 animais procedentes de Italia e do estranxeiro, dos cales varios exemplares españois e portugueses obtiveron galardóns.

Campiona de xovencas

Claire Swale

Miñotelo (3.°) e Argomota AM AC MM Doc Adelina, de AM, Alejandro Carral e Miguel Madriñán (5.°). Alberto Medina tamén obtivo o terceiro posto de mellor expositor de xovencas Red Holstein e de mellor criador de vacas Red Holstein, así como o cuarto de mellor expositor de vacas Red Holstein e de mellor expositor de xovencas Holstein. En canto á representación portuguesa, a Sociedade Agropecuária Vilas Boas & Pereira Lda conseguiu no ring italiano os seguintes galardóns: campiona de xovencas para Pereira Jacoby Alicia, mención de honra campiona de xovencas para Pereira Doc Bamba, mellor grupo de xovencas, mellor criador de xovencas e o cuarto posto de mellor expositor de xovencas.

Claire Swale

evento de Italia dedicado exclusivamente á agrogandería Cremona Fiere 2021 congregou numerosos exemplares do país e do estranxeiro nunha fin de semana cheo de acontecementos. Á cita acudiron varios animais de España que obtiveron premios. Os máis destacados foron, por unha banda, o de subcampiona de xovencas Red Holstein, para Argomota AM Warrior Roxina Red, de Alberto Medina (AM) e, pola outra, a mención de honra gran campiona Red Holstein, que recaeu en Rey AM Diamondback Apple 2, de AM e Agroartime. Ademais, outros animais conseguiron recoñecementos: Muri AM jordy Diana, de AM (2.°); Flora AM Crushtime Little, de AM (3.°); AGR Wickan Flora, de Agroartime (2.°); Viña Beemer Carly, de AM, e Gandería Rey de

Mención de honra gran campiona Red Holstein

46 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_apedepista_Cremona_galego_SABE.indd 46

28/12/21 17:13

En 2021 logramos unha produción vitalicia media de 63.206 litros por vaca, unha media morfolóxica de 89,19 puntos e un total de 38 vacas EX e 55 MB.

Mantoño Bradnick Dunira EX 91 93 SM 2 lactacións: 27.132 kg 3,93 % gr. 3,03 % prot.

Mantoño Doorman Clauvela EX91 2 lactacións: 37.215 kg 5,40 % gr. 3,71 % prot.

Mantoño Delta Aubry ET EX92 94SM 3 lactacións: 45.893 kg 4,02 % gr. 3,39 % prot.

Mantoño Defiant Chase Roja EX90 2 lactacións: 29.018 kg 4,30 % gr. 3,29 % prot.

Mantoño Doorman Gyorina EX90 2 lactacións: 32.227 kg 5,84 % gr. 3,46 % prot. Fotos: Alberto Medina

Desexamoslles aos nosos clientes e amigos un feliz 2022! VENDA PERMANENTE DE VACAS, SEMENTAIS E EMBRIÓNS CHÁMANOS! 626 30 91 94

vp028_anuncio_mantonho_galego.indd 47

Novás, 8. San Xusto (Barreiros, Lugo)

Síguenos en:

mantonoholstein@telefonica.net www.mantonoholstein.com

28/12/21 17:37

A C T U A L I DA D E

J. Antonio Jiménez

Raquel Mínguez

Oriol Franquesa

Afrile celebrou a oitava edición da súa Xornada Provincial Tras o parón do pasado ano debido á pandemia, a VIII Xornada Provincial de Afrile volveu ao restaurante Juanjo de Palanquinos (León) o 26 de novembro. A Asociación Frisona Leonesa reuniu diversos expertos do sector para difundir e debater sobre diferentes puntos de vista do futuro da gandería frisona.

cita abriuse coa presentación do presidente de Afrile, Froilán García Iglesias. O primeiro relator foi José Antonio Jiménez Montero, xefe do Departamento Técnico de Conafe, quen abordou a xenómica, "que chegou e quedou

para sempre". Seguiulle Oriol Franquesa Oller, de Q-Llet, para falar sobre a calidade do leite. Raquel Mínguez González, xefa de Sección de Sanidade e Produción Animal de Valladolid, expuxo o programa sueco de resistencias antimicrobianas.

Finalmente, organizouse unha mesa redonda moderada por Francisco Javier González Angulo, director xerente da Asociación Frisona de Andalucía. Para clausurar o acto entregáronse diplomas ás mellores vacas e ganderías da provincia.

A PÉ DE PISTA

XII CONCURSO DE GANDO FRISÓN EUSKAL HERRIA

Planillo Sid Siri conquista o XII Euskal Herria

concurso celebrouse en Tolosa o 20 de novembro e os animais procedentes do País Vasco e Navarra foron xulgados polo catalán Pol Collell. Entre os primeiros exemplares que saíron a pista, Ardeo King Roya 1688, da gandería Ardeo, conseguiu o título de xovenca campiona. Ondazarte Sidekick

Harribelt, de Ondazarte Gain, foi a elixida como reserva. En canto ás seccións de vacas, o animal que levou a palmada da vitoria foi Planillo Sid Siri, de Planillo Holstein, que venceu na sección de vacas maiores de cinco anos. A vaca campiona reserva foi C. Nueva Douglas Elissa, da gandería Casa Nueva, tamén no-

Vaca campiona

meada vaca co mellor ubre da competición e mellor filla de touro de Aberekin. Ademais, Casa Nueva proclamouse mellor gandería do certame.

Así mesmo, no concurso de manexadores, András Planillo Navarro gañou na categoría infantil e Javier García Sánchez, na xuvenil.

48 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_actualidade_afrile_euskal_galego_SABE.indd 48

28/12/21 17:17

A AGRICULTURA DO FUTURO NAS TÚAS MANS

Lely Horizon O seguinte paso no futuro da súa explotación é a predición. Dea un paso adiante na xestión da súa explotación con Lely Horizon e sáquelles o máximo partido aos seus datos. Aproveite a información aplicando algoritmos intelixentes para predicir rendementos e obter opcións precisas de optimización da súa explotación. Consiga unha indicación clara e nunha fase precoz das vacas sospeitosas de padecer cetose e reciba consellos de tratamentos. Horizon está dispoñible en dous paquetes: Control e Advance. Comprobe cal se adapta mellor ás súas necesidades.

GALICIA, ASTURIAS Y CANTABRIA AGROTEC ENTRECANALES SL - LELY CENTER LOS CORRALES DE BUELNA Poligono de Barros, P22, N8 39408 Los Corrales de Buelna (Cantabria) Tfno. +34 660 137 730 loscorralesdebuelna@cor.lelycenter.com CASTILLA Y LEÓN, MADRID Y TOLEDO TECNOLOGÍAS DE ORDEÑO SL - LELY CENTER ÁVILA C/ Hornos Caleros, 29 05003 Ávila Tfno. +34 920 254 116 avila@avi.lelycenter.com PAÍS VASCO, NAVARRA Y CATALUÑA LELY IBÉRICA CSV SA – LELY CENTER IN AIZOAIN Polígono Iruregaña, naves 5 y 6 31195 Aizoain (Navarra) Tfno. +34 629 083 587 aizoain@aiz.lelycenter.com

O seu Lely Center local daralle máis información sobre este fito no muxido.

vp028_publi_lely_GALEGO.indd 49

28/12/21 17:21

CON LELY DESDE O MUXIDO ATA A LIMPEZA DA EXPLOTACIÓN

Coñecemos a Andrés e David, quen hai uns anos decidiron unificar as súas explotacións para crear Hermanos García Mayor SC e actualmente motorizaron varios dos labores da súa empresa con Lely.

A SE

na “O tiv en Ga

¡EN VÍDEO!

avid García Vara e Andrés Gallego Romero apostaron por unir as súas explotacións e formar a empresa Irmáns García Mayor SC. “O meu pai e o meu tío empezaron coa explotación que temos en Santa Croya de Tera (Zamora) nos anos 80. Eu decidín entrar no 2000 e en 2016 asociámonos Andrés e eu, −explica David e continúa lembrando− que xa nos viñamos axudando mutuamente. El quedou só, o meu pai xubilouse e, buscando vivir mellor, tomamos esta decisión”. Para acomodarse, decidiron reunir as vacas de leite na nave de Santa Croya e a recría na de Santibáñez de Tera, que se atopa a catro quilómetros. Este ano, tratando de mellorar a calidade de vida, instalaron o robot de muxido de Lely. “Marchounos un empregado e estivemos a buscar xente para traballar, pero non atopabamos. Entón, empezamos a mirar como funcionaba este robot

vp028_publi_lely_GALEGO.indd 50

César Sanz, Andrés Gallego, David García e Héctor Garcinuño na explotación Hermanos García Mayor SC

noutras explotacións e apostamos por instalalo na nosa”, comenta David. Desde agosto levan funcionando coas dúas unidades que incorporaron. O gandeiro confesa que ao principio lles custou adaptarse, posto que tiñan cama quente e tiveron que cambiar todo a cubículos. Aínda así, indica que os animais se afixeron bastante ben, están moito máis tranquilos e mesmo aumentaron a súa produción. “En canto á nosa calidade de vida, melloramos moito. Polas mañás, un só pode manexar toda a granxa. Agora libramos máis”, resalta o socio desta empresa.

OS COLARES QWES HR-LDN OFRÉCENLLE AO GANDEIRO TODO TIPO DE INFORMACIÓN SOBRE OS ANIMAIS, QUE PODEN CONSULTAR A TRAVÉS DA APLICACIÓN DESDE CALQUERA DISPOSITIVO

28/12/21 17:21

ap co co ció e m lo fa qu no

de do co ta te a pe m Le po pr

HERMANOS GARCÍA MAYOR SC Localización

Santa Croya de Tera (Zamora)

Propietarios

David García Vara e Andrés Gallego Romero

Empregados

N.° total de animais

304

Vacas en muxido

111

Media de produción

41 litros/vaca/día

Porcentaxe de graxa

3,30 %

Porcentaxe de proteína

3,20 %

RCS

200.000 cél./ml

Superficie agrícola

99 ha

Venda de leite

Entrepinares

A IMPORTANCIA DUN BO SERVIZO TÉCNICO

O PRIMEIRO LELY HORIZON DA FRANQUÍA

LELY, UNHA FIRMA FIABLE E RENDIBLE

A instalación das dúas unidades fíxose na cabeceira dun só patio e en tándem. “Os robots son da mesma man, co obxectivo de evitar que as vacas poidan elixir entre un robot ou outro”, conta Héctor Garcinuño, xerente de Lely Center Ávila. Desde esta explotación destacan o apoio do servizo técnico: “Estamos moi contentos porque estiveron en contacto connosco todos os días, dándonos indicacións de como meter as vacas atrasadas e demais”, apunta David. Por ese mesmo motivo, aínda que polo momento non valoran aumentar a explotación, en caso de facelo seguirán apostando por Lely, porque o servizo que lles deron é “moi bo e non imos cambiar”. Para continuar coa mellora de calidade de vida persoal, tamén incluíron o arrimador de comida Lely Juno. Tal e como nos contan, consideran que é unha ferramenta moi boa, principalmente porque non teñen que estar pendentes de arrimar a comida cada certo tempo e ademais perciben que os animais comen máis. Así mesmo, contan co sistema de limpeza Lely Discovery Collector, a última incorporación desta firma, que aínda están a programar e adaptándose a ela.

Aínda que nesta granxa xa tiñan informatizada boa parte da sala de muxido, había certos datos que non conseguían acceder a eles. Por iso, desde Lely Center Ávila tamén lles colocaron os colares Qwes HR-LDn para así conseguir toda esa información. Ademais, instalaron, por primeira vez para esta franquía, o Lely Horizon, así poden ter ata consellos. “Ao ser o primeiro, fixemos unha formación tanto os técnicos como os gandeiros para empezar a introducir os datos e obter os resultados”, relata Héctor. Andrés, ante o computador, explica que un dos datos que máis miran son as cetoses, sobre todo das recentemente paridas. “Se nos avisa de que hai unha cetose, buscamos o motivo, posto que detecta o 100 % de casos de cetoses clínicas ou subclínicas”, apunta este gandeiro. Tamén lles permite reducir os fallos ou outros datos; por exemplo, “neste momento hai un animal que ten un cuarteirón danado e cada vez que se está muxindo trata de quitar a tetoeira, porque a máquina lle fai dano. Doutra vaca infórmanos de que non está preparada para inseminar, porque non fixo un bo pico de produción”, expón Andrés. Outra das facilidades que ten o Lely Horizon é que a través do móbil poden obter todos os datos, de modo que lles permite estar entre os animais, consultar os datos e actuar no momento.

César Sanz, da área Sales Manager Iberia, departamento Dairy XL en Lely France, comenta que na actualidade teñen máis de 900 máquinas funcionando: “Un punto a resaltar é que finalizaremos 2021 con máis de 140 robots instalados só neste ano”. O máis destacable para César é a fiabilidade da máquina, pero, sobre todo, a fiabilidade de todo o soporte que dá a franquía, no que se refire a xestión de explotación como a servizo técnico. Así mesmo, afirma que desde que está a traballar con Lely “nunca tivera a sensación de tranquilidade, de dispor da mellor máquina do mercado; desde que se instalaron os robots, practicamente non houbo avarías. Eu ao gandeiro aconséllolle que poña Lely pola fiabilidade da máquina, polo rendemento que lle vai a dar e pola rendibilidade que lle achegará á explotación”. Desde Lely Center Ávila indican que é a franquía co maior número de granxas XL en España, é dicir, explotacións con máis de 500 cabezas de gando ou oito robots. “España foi pioneira, porque cando non había granxas XL no resto de Europa, en Navarra xa había dúas”, lembra César e apunta que o 30 % das vendas de Lely a nivel mundial, na actualidade, son para granxas XL.

vp028_publi_lely_GALEGO.indd 51

28/12/21 17:21

NA GRANXA

REIGADA. CASTRO DE REI (LUGO) | CHAÍN. POL (LUGO) | XERLEA. COSPEITO (LUGO)

En Vaca.tv

José Carlos Vega e Martín Fernández son socios das tres ganderías

Máxima produción, o segredo do grupo Reigada José Carlos Vega leva máis de 30 anos á fronte de empresas gandeiras e a súa xestión baséase en recoñecer a gandería como un negocio desde o primeiro día e en defender unha única estratexia: producir ao máis alto nivel. Con esas premisas herdou a granxa dos seus pais e comprou nos últimos catro anos dúas explotacións máis. Mantén, xunto ao seu socio Martín Fernández, case 1.400 animais, cunhas 400 ha e un equipo de 19 traballadores.

Nomes das explotacións: Reigada, Chaín e Xerlea Localizacións: Castro de Rei, Pol e Cospeito (Lugo) Propietarios: José Carlos Vega e Martín Fernández N.º total de animais: 1.360 Vacas en muxidura: 720 Media de produción: 41 l/vaca/día Porcentaxe de graxa: 3,70 % Porcentaxe de proteína: 3,40 % RCS: 150.000 cél./ml Cualificación morfolóxica media: 78,8 puntos Media ICO: 2.722 Superficie agrícola: 390 ha Venda do leite: Leite Río de Galicia

“I

ncorporeime á explotación de meus pais en 1990 e sempre tiven a mesma filosofía: crer nunha explotación grande e ver esta actividade como un negocio”, son as palabras que pronuncia José Carlos Vega ao pedirlle que bote a vista atrás e rememore os seus inicios. Lembra como, cando tiña catro anos, na súa explotación, en Reigada, a orixinaria, a herdada de seus pais, había tan só catro vacas e como comezaron a comprar animais. Cando decidiu apostar por esta profesión, muxían unhas 40 cabezas e

a partir dese momento despegou o crecemento. No ano 2010 chegaron ás 200 vacas en muxidura e incorporouse á sociedade o seu sobriño, Martín Fernández. Fieis sempre á súa estratexia, en 2018 xórdelles a oportunidade de comprar Chaín, por xubilación dos socios e, un ano máis tarde, adquiren a segunda das explotacións, Xerlea. Así, a día de hoxe, xestionan tres ganderías de leite localizadas en tres concellos limítrofes da provincia de Lugo: Reigada, en Castro de Rei; Chaín, en Pol, e Xerlea, en Cospeito.

52 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_naGranxa_gruporeigada_galego_sabe.indd 52

29/12/21 12:29

NA GRANXA

Ibérica

Alta Calidad Alemana Asegurada!

Vistas das tres instalacións, de arriba a abaixo, Reigada, Chaín e Xerlea

SUMAN UN TOTAL DE 1.360 ANIMAIS, DOS QUE 720 SON VACAS EN PRODUCIÓN

Con todas elas suman un total de 1.360 animais, dos que 720 son vacas en produción. En Reigada están logrando unha media de produción de 41 litros por vaca e día, en Chaín andan polos 39 litros de media por animal e día e en Xerlea alcanzan xa os 42 litros. As cifras de graxa e proteína son moi similares nas tres, segundo indica José Carlos Vega: “Estamos nun 3,70 % de graxa e nun 3,40 % de proteína, cun reconto de células somáticas de 150.000 máis ou menos”. Co volume de traballo que implican as tres ganderías teñen sete traballadores por granxa: “Hai un encargado en cada unha –enumera–, tres persoas para o muxido, unha que cubre os descansos, outra para a maquinaria e unha veterinaria común ás tres que leva todos os temas técnicos”. “A idea de fondo é intentar facer todo o máis parecido posible nas tres explotacións, pero as circunstancias de cada granxa obrígannos a adaptar un pouco os nosos obxectivos a cada unha delas”, explica.

NOVEDAD

CAZO OR DISTRIBUID JE FORRA

NOVOEUDNAIFEDED CAZ

Tel. (+34) 985 634 238 Schäffer Ibérica • info@schaffer-iberica.com

www.schaffer-iberica.com 12.2021 | Vaca Pinta n.º 28 | 53

vp028_naGranxa_gruporeigada_galego_sabe.indd 53

29/12/21 12:29

NA GRANXA

TRES MUXIDOS, SI OU SI En 2001, cando só rexentaban Reigada, comezaron a facer tres muxidos ao día. “Daquela era un pouco innovador e, unido a algúns cambios de manexo, logramos unha mellora moi notoria. A partir de entón tiven claro que unha das claves para conseguir os nosos obxectivos de produción era facer tres muxidos. É un dos nosos piares de funcionamento”, recoñece Vega. Anos máis tarde, vendo que a rutina dos tres muxidos os levaba a bos resultados, optaron por ir máis aló e comezaron a muxir en catro quendas. “Empezamos en 2008 e debemos parar en 2012. O motivo desta decisión era alcanzar a máxima produción cos menos problemas de mamite posible e optimizar un pouco mellor a man de obra, pero non chegamos a lograr as metas que nos propuxeramos e decidimos abandonar. O aumento en litros que conseguiamos –revela– non xustificaba os gastos que iso supoñía”. Tras estudar coas súas propias experiencias os resultados obtidos, na actualidade, tanto en Reigada como en Chaín e en Xerlea, realizan tres muxidos ao día. En Reigada traballan cunha sala paralela 8x2; en Xerlea, con outra paralela 12x2, e en Chaín, cunha espiña de peixe 10x2. En todas elas, encárgase unha persoa soa da rutina de muxido. Segundo afirma Vega “recolle as vacas, moxe, limpa a sala… todo o proceso, unha persoa, e así se fai en todas as granxas”.

Moxe en cada quenda unha persoa que se encarga de facer toda a rutina

“UNHA DAS CLAVES PARA CONSEGUIR OS NOSOS OBXECTIVOS DE PRODUCIÓN É FACER TRES MUXIDOS”

Danlle moita importancia ao manexo dos bebedoiros e queren aproximarse aos 20 cm liñais dispoñibles por animal

AS TRES INSTALACIÓNS: SIMILITUDES E DIFERENZAS En Reigada diferencian tres instalacións: a granxa inicial, na que contan con cubículos de area para as vacas produtoras e con cama quente para secas e xovencas, e outras dúas en

alugamento, nas que manteñen parte das secas e da recría. Os animais de Chaín están todos na mesma granxa, as naves de produción teñen cubículos con cama de carbonato e palla e as vacas secas e a recría descansan en cama quente.

54 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_naGranxa_gruporeigada_galego_sabe.indd 54

29/12/21 12:30

SISTEMA SISTEMA DEDE CRUZAMIENTO CRUZAMIENTO DEDE 3 RAZAS 3 RAZAS SISTEMADE DECRUZAMIENTO CRUZAMIENTODE DE3 3RAZAS RAZAS SISTEMA

RENTABILIDAD RENTABILIDAD VITALICIA VITALICIA PRODUCCIÓN PRODUCCIÓN GRASA GRASA + + PROTEÍNA PROTEÍNA PRODUCCIÓN PRODUCCIÓN GRASA GRASA + + PROTEÍNA PROTEÍNA COSTES COSTES

TRATAMIENTOS TRATAMIENTOS DE SALUD DE SALUD COSTES COSTES TRATAMIENTOS TRATAMIENTOS SALUD DEDE SALUD DÍASDÍAS LONGEVIDAD LONGEVIDAD

+33% +33% +33% +33%

== ==

-26% -26% -26% -26% +147 +147

TÍFICAME EN TÍFICAME EN TÍFICAM EN TÍFICAME E EN

O O

REDUCCIÓN DE LA REDUCCIÓN DE LA MORTINATALIDAD MORTINATALIDAD

ORBO A PRP AB D D TENTE

+147 +147

R OB A B PR O PA TE D D N

DÍAS DÍAS LONGEVIDAD LONGEVIDAD

RENTABILIDAD RENTABILIDAD VITALICIA VITALICIA

* Estudio * Estudio de 10de años 10 años dirigido dirigido por lapor Universidad la Universidad de Minnesota. de Minnesota. Resultados Resultados confirmados confirmados por elpor Journal el Journal of Dairy of Dairy Science Science

CI CI

REDUCCIÓN REDUCCIÓN DEDE LALA MORTINATALIDAD MORTINATALIDAD

Global Global Genetics Genetics Galicia Galicia Global Global Genetics Genetics * Estudio de años 10 años dirigido la Universidad de Minnesota. Teléfono: Teléfono: 619 760 619 916 760 916 * Estudio P.N. P.N. Európolis Európolis C/Londres C/Londres 29A 29A de 10 dirigido porpor la Universidad de Minnesota. Resultados confirmados el Journal of Dairy Science confirmados porpor el Journal of Dairy Science global@globalgenetics.es global@globalgenetics.es Resultados 28232 28232 Las Rozas, Las Rozas, Madrid Madrid galicia@globalgenetics.es global@globalgenetics.es

procross.info procross.info

Global Genetics Galicia Global Genetics Galicia Teléfono: 619 760 916 Teléfono: 619 760 916 global@globalgenetics.es global@globalgenetics.es

vp028_anuncio_GLOBAL.indd 55

Global Genetics Global Genetics P.N. Európolis C/Londres 29A P.N. Európolis C/Londres 29A 28232 Rozas, Madrid 28232 LasLas Rozas, Madrid

18/12/21 11:54

NA GRANXA

Por último, en Xerlea, as naves de produción teñen cubículos só con area ou con colchoneta e area, dependendo da zona; as secas, cama quente, e a recría está nunha nave alugada, tamén con cama quente. Entre as diferentes camas que utilizan, por mor das circunstancias de cada granxa, Vega cre que “a cama ideal é a de area, pero en Chaín non podemos usala polo sistema que temos de evacuación do xurro, entón optamos pola alternativa que mellor nos está funcionando, que é o carbonato con palla”. Para o seu manexo, engaden area nas camas cada quince días e carbonato con palla, cada semana, ademais de facer acondicionamento delas todos os días. Os comedeiros son todos con trabadiza, aínda que a súa superficie varía entre aceiro inoxidable, plaqueta, formigón e resina. “A resina estame gustando moito, pero levo só dous meses con ela; o inoxidable tamén funciona ben, pero vaise de prezo, e a plaqueta tamén ben, aínda que á hora de levar un golpe… non é tan manexable para este tipo de instalacións”, valora. En canto aos bebedoiros, “é un tema ao que lle damos moita importancia –asegura Vega–. O obxectivo é aproximarse aos 20 cm liñais dispoñibles por animal. Nos lotes de produción de Chaín e nas naves novas de Xerlea xa o temos conseguido; no resto, estamos en proceso”. Revísanos todos os días e límpanos a fondo unha vez por semana.

“A IDEA DE FONDO É INTENTAR FACER TODO O MÁIS PARECIDO POSIBLE NAS TRES EXPLOTACIÓNS, PERO AS CIRCUNSTANCIAS DE CADA GRANXA OBRÍGANNOS A ADAPTAR UN POUCO OS NOSOS OBXECTIVOS A CADA UNHA DELAS”

En Chaín os animais descansan en carbonato e palla, para adaptarse ao sistema de evacuación do xurro

Consideran que a cama ideal é a de area, como en Reigada e Xerlea

Outro asunto que están valorando é a ventilación: “Salvo en Reigada, que son unhas naves moi frescas, estamos considerando poñer ventiladores –di– tanto en Chaín como en Xerlea, porque nalgúns puntos estamos indo xustos”. Para a limpeza de todas as instalacións contan con arrobadeiras e teñen 13 fosas para o xurro cunha capacidade total de 7.850 m3. “En Chaín contamos con dúas de 1.950 m3, unha de 380 m3, outra de 150 m3 e outra máis de 96 m3. En Xerlea, hai dúas

de 900 m3, unha de 300 m3 e outra de 150 m3 e, en Reigada, temos catro de 1.200 m3, 480 m3, 150 m3 e 140 m3”. O crecemento constante en número de animais implica ter almacenamento e terras suficientes para a súa aplicación, é por iso polo que teñen en marcha dous proxectos para construír dúas fosas novas, unha de 3.000 m3 en Xerlea e outra de 2.000 m3 en Reigada. “En Chaín –engade– temos suficiente. Coas obras que imos facer quedariamos cubertos”.

56 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_naGranxa_gruporeigada_galego_sabe.indd 56

29/12/21 12:30

BouMatic RealTime Activity ACTIVIDAD, INGESTION Y RUMIA Una vista instantánea de la salud de tus vacas en tiempo real y desde cualquier lugar Grupanor - Cercampo S.A

BouMatic.com vp028_publi_boumatics.indd 57

Azufre 4 Torrejón de Ardoz Madrid 28850 91 656 17 48 Mov .: 609 277 617 pedrojdiaz@grupacer.com

FRIOR S.L.

Pol. Industrial Pedrapartida parcela 17 Coirós, A Coruña 15316 981 774 500 Mov. : 616 029 988 www.frior.es

21/12/21 16:23

NA GRANXA

UN MESMO SISTEMA PARA OS LOTES Todas as vacas en produción do grupo Reigada se organizan nas granxas en varios lotes por estado reprodutivo. En Xerlea hai tres lotes de 115 vacas cada un e en Reigada e Chaín son catro os grupos de produtoras, dunhas 50 ou 60. As crías en canto nacen son instaladas en boxes individuais e, a partir dunha semana de vida, dependendo da granxa onde estean, serán alimentadas por amamantadora –en Reigada e en Chaín– ou farán a lactancia en biberóns, no caso de Xerlea, onde non hai nodriza. A recría vai pasando por diferentes lotes principalmente en función da idade e tamén do seu desenvolvemento corporal. No caso das secas, das próximas ao parto e das xovencas xestantes, José Carlos Vega explica así as diferenzas entre os tres establos: “En Reigada as xovencas xestantes permanecen na nave que está máis lonxe ata dous meses antes de parir, que se traen para o único lote de secas que temos, aí é onde paren todas as vacas. En Chaín, contamos con tres lotes diferentes, preparto de vacas, preparto de xovencas e secas e, en Xerlea, temos dous lotes: secas e preparto”. Agora mesmo están facendo toda a recría nas propias granxas, pero non sempre foi así. En Reigada as decisións tómanse segundo o ba-

Todos os animais acabados de nacer pasan os primeiros días de vida en boxes individuais

“AGORA PRODUCIMOS MOITA FORRAXE E ISO PERMÍTENOS FACER UNHA RECRÍA RELATIVAMENTE BARATA”

lance de negocio e as circunstancias que se van tendo en cada momento e antes de adquirir as dúas granxas en Cospeito e Pol, ao redor do ano 2004, determinaron enviar a recría ao Rancho Las Nieves. “Considerei nese momento –afirma Vega– que era unha boa opción e estivemos así sobre 10 anos, pero durante unha das crises de prezos, creo que por 2012 ou 2014, deci-

dín volver traer as xovencas para a granxa. Son diferentes fases polas que pasou a explotación e en función diso fomos tomando unhas decisións ou outras. Non é que unha opción sexa mellor, é que hai que adaptarse ás diferentes situacións coas que te vas atopando. Nós agora producimos moita forraxe e iso permítenos facer unha recría relativamente barata”.

Teñen amamantadoras en Chaín e Reigada e, en Xerlea, a lactancia realízana en biberóns

58 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_naGranxa_gruporeigada_galego_sabe.indd 58

29/12/21 12:30

Gestión de purines Desde Etxe Holz, analizamos tu situación para darte la mejor solución para la gestión de estiércoles. Contamos con más de 50 años de experiencia tanto en los sistemas de tratamiento de los purines (separadores, agitadores, bombas, biocélulas...) como en los sistemas de aplicación (cisternas, umbilical, tubos colgantes, enterradores...). ¡Analizamos tu caso y buscamos la solución que mejor se adapte a tu explotacion!

¡No dudes en ponerte en contacto con nosotros! etxeholz@etxeholz.net www.etxeholz.net +34 683 61 24 06

Ver vídeo Vaca TV vp028_publicidade_etxeholz.indd 59

18/12/21 12:12

NA GRANXA

MARÍA LUZ GRAÑA Veterinaria do grupo Reigada “PROCURAMOS TRABALLAR SEMPRE EN CLAVE PREVENTIVA” “Empecei a traballar en Chaín, Xerlea e Reigada en marzo de 2020. Encárgome do manexo interno, de como se estipulan os lotes, de como se secan. Xestiono para que os traballadores teñan que pensar o menos posible e ante calquera dúbida sempre consultan comigo. Un día céntrome en revisar vacas paridas; outro día, na recría; outro toca inseminar e, ao seguinte, xestión administrativa. Traballamos man a man con servizos externos de reprodución, nutrición e calidade do leite e sempre baixo a liña da prevención. Desenvolvo os plans vacinais de BVD, IBR, clostridium, respiratorio e mamite. Calquera brote que xurda supón unha sobrecarga de traballo moi grande, por iso procuramos traballar sempre en clave preventiva.

Á hora de preparar a ración varían as proporcións en función das analíticas dos silos e da dispoñibilidade

“AS VACAS DE PRODUCIÓN COMEN UNHA RACIÓN ÚNICA CON TRES INGREDIENTES: SILO DE MILLO, SILO DE HERBA E PENSO”

Para a redución de antibióticos, estudamos a situación da granxa co servizo de calidade de leite e imos comezar co secado selectivo en breve, a finais de decembro ou xaneiro. Todas as vacas con algún tipo de problema están na enfermería e non entran ao muxido co resto, pois queremos reducir ao mínimo posibles equivocacións que provoquen a perda dun tanque de leite. Ademais, estou moi centrada no tema da recría. Valoro o encalostrado de todas as xatas segundo nacen, desenvolvo os protocolos de vacinación e agora, cada 15 días, mírolles a temperatura e o peso, ecografío para levar un control de toda a recría na amamantadora e estou moi pendente tamén dos consumos e da velocidade de succión para non ter brotes e reducir ao mínimo os problemas e atallar as posibles lesións canto antes. Deben estar o mellor posible, para que se desenvolvan canto antes. Debemos seguir nesta liña, manter as granxas o máis estables posible para reducir os problemas ao mínimo. Así é como mellor se traballa. Ao final, somos un equipo e, se eu traballo ben con eles, eles traballan ben comigo”.

VETERINARIA DENTRO DO EQUIPO

ALIMENTACIÓN UNIFICADA

Como en tantos outros aspectos da gandería, como o número de muxidos, a recría externa ou a produción a grande escala, José Carlos Vega xunto ao seu socio, Martín Fernández, tomaron outra decisión vangardista hai apenas dous anos. “Coa compra de Chaín, decidimos que podería ser acertada a contratación dun veterinario para as tres explotacións. Aínda que é un custo importante para nós, creo que foi unha decisión correcta”. María Luz Graña, a veterinaria do grupo de granxas, leva o control dos temas técnicos, dos temas legais, das receitas, un control xeral de todo o rabaño, aínda que con asesores externos en nutrición, calidade do leite ou reprodución. Cumpre cunha figura da que se ten debatido moito e da que, de momento, a normativa vixente non ten ben aclarada a súa necesidade nin as súas funcións nas ganderías de leite.

O sistema de alimentación desde que se destetan os animais ata a súa idade adulta é moi parello nas tres localizacións. As vacas de produción comen unha ración única con tres ingredientes: silo de millo, silo de herba e penso. “Variamos as proporcións de cada parte en función das analíticas e da dispoñibilidade”, afirma Vega. Tanto as secas como os animais en preparto aliméntanse doutra ración tamén única: silo de herba, palla picada en diferente cantidade segundo como sexa o silo de herba e un pouco de penso. Por último, toda a recría a partir dos cinco meses, organizada en diferentes grupos por idade, se alimenta da mesma ración que as secas, salvo as xovencas preñadas de Reigada, mantidas na nave máis distanciada, que comen silo de herba a discreción e un punteo pequeno de concentrado.

60 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_naGranxa_gruporeigada_galego_sabe.indd 60

29/12/21 12:30

vp028_pub_holm_laue.indd 61

21/12/21 16:24

NA GRANXA

Queren apostar polos sistemas de identificación con medición de actividade para as vacas en produción, distribuídas por lotes segundo as fases reprodutivas

Os animais lactantes do grupo Reigada van pasando por diferentes fases: “Ao nacer dámoslles unha ou dúas tomas de calostro e, a partir de aí, leite en po en biberóns, en Xerlea, ou a través das amamantadoras, en Reigada e Chaín. Unha vez destetadas, aos 80 días máis ou menos, comen penso e palla ata os cinco meses, que se inician coas racións de secas. Teñen auga sempre a disposición desde o primeiro día”.

APROVEITAMENTO DAS TERRAS Traballan unhas 390 ha de terreo, case todas alugadas, para dous cultivos: herba e millo. “En Reigada temos unhas 120 ha, das que se rotan con millo unhas 90 ha; en Chaín, das 110 ha de traballo van a millo case todas, unhas 100 ha, e en Xerlea, temos en torno ás 160 ha, das que se sementan de millo a metade”, reconta Vega. Todas as granxas son autosuficientes coas súas terras, pero “de cara ao día a día –recoñece o gandeiro– é o aspecto no que máis traballamos como un todo. Por exemplo, cando ensilamos pode ser que fagamos o silo onde haxa máis sitio”.

“TODAS AS GRANXAS SON AUTOSUFICIENTES COAS SÚAS TERRAS […] E ESTAMOS VENDENDO UNHAS 100 OU 120 HA DE MILLO EN CADA CAMPAÑA”

A produción media de millo aproxímase ás 40 toneladas/ha e adoitan comezar a sementar as primeiras parcelas ao redor do 10 de maio e rematan coas últimas sobre o 15 de xuño. Segundo isto, o ciclo máis longo que botan é 300 e de aí cara abaixo. Para os cultivos de herba utilizan, sobre todo, raigrás italiano, inglés e algún híbrido. Só usan mesturas con leguminosas nalgunhas parcelas polo tipo de solo e para buscar un pouco máis de produción e calidade. “Nas terras nas que se fai rotación con millo realízase un corte de herba e no resto fanse dous ou mesmo tres nalgún momento puntual. Alcanzamos un rendemento medio de 15 toneladas/ha”, apunta.

Nas tres explotacións contan con todo tipo de maquinaria para o traballo diario e o laboreo das terras, só contratan o picado da herba e do millo e axudas extraordinarias en momentos de moito apuro. Á parte da colleita propia, nestes últimos anos tamén venderon parte de millo: “Xa sementamos coa venda apalabrada, estamos vendendo unhas 100 ou 120 ha de millo en cada campaña”.

62 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_naGranxa_gruporeigada_galego_sabe.indd 62

29/12/21 12:30

vp028_publi_BBVA.indd 63

18/12/21 11:59

NA GRANXA

XENÉTICA CON BASE NO ICO Na selección xenética, o parámetro clave para a compra das doses é o ICO e, en segundo lugar, o prezo. Utilizan os sistemas de apareamentos facilitados por Africor Lugo e, en canto aos touros, decántanse por sementais novos, a maior parte xenómicos. “O 90 % son touros de Xenética Fontao e, se hai que facer unha compra a maiores do habitual, tamén miramos a fertilidade”, asegura o gandeiro. Están utilizando seme sexado en xovencas e tamén algo en vacas de primeira lactación. É un asunto que teñen en estudo e que van ir adaptándose aos resultados que vaian obtendo. Para os celos seguen protocolos de sincronización en todas as granxas, pero, segundo conta, “a idea é camiñar cara a sistemas de medición da actividade. En Chaín só temos colares de identificación e en Reigada non temos ningún dos sistemas, pero en Xerlea si temos colares de medición da actividade e funcionan moi ben”. Na actualidade, a idade media para a primeira inseminación aproxímase aos trece meses, o intervalo entre partos é duns 395 días e teñen unha media de inseminacións por preñez de 2,2 tanto para vacas como para xovencas. Nas últimas cualificacións morfolóxicas rexistraron as seguintes medias: 78,7 puntos, en Reigada; 79, en Chaín, e 78,7, en Xerlea. A media ICO en Reigada é de 2.698; en Chaín, de 2.781, e en Xerlea, de 2.688.

MÁIS DE DEZ ANOS LIGADO ÁS ASOCIACIÓNS FRISONAS

“COMECEI POR SENTIDO DO DEBER, AS ASOCIACIÓNS NECESITAN QUE A XENTE SE IMPLIQUE” É canto menos curioso que presidises as tres asociacións frisonas, Conafe, Fefriga e Africor Lugo, pero cunha orde contraria á que sería máis lóxica… Empecei na directiva de Africor Lugo polo ano 2009, eu estaba de secretario e tiñamos que ir dúas persoas como representantes á xunta directiva de Fefriga; un deles fun eu. Á súa vez, Fefriga envía un compoñente da súa directiva á xunta directiva de Conafe e volvín a ser eu o elixido. Así cheguei á presidencia de Conafe, onde estiven dous anos; logo, fun elixido presidente de Fefriga e, despois, de Africor Lugo. Con diferentes cargos, estiven presente nas directivas destas asociacións desde 2009 ata 2020. Que motivos te levaron a implicarte nestas asociacións? Creo que foi nun momento da miña vida no que me atraía ese tema, tamén por un sentido do deber. Ao final, esas asociacións necesitan que a xente se implique. Non debería estar sempre o mesmo, debería haber unha rotación. Eu estiven uns anos e agora tamén considero que non teño moito máis que achegar nese lado. A maiores, hai outra xente que reúne mellores condicións. Considero que sempre intentei estar na vangarda do sector e tamén xurdiu dunha actitude persoal. Á parte, a xente confiou en min e considerou que eu reunía as características para estar aí. Estiveches moi dentro das tres. Cal é a túa opinión do seu labor? A nivel técnico funcionan moi ben. Non se lles dá a importancia que realmente teñen. Realizan un traballo que non se ve, pero que nos axudou e axuda a que as explotacións, como sector, prosperen tecnicamente.

“DECÁNTANSE POR SEMENTAIS NOVOS, A MAIOR PARTE XENÓMICOS, E O 90 % SON TOUROS DE XENÉTICA FONTAO”

Creo que temos uns técnicos moi bos en calquera delas. Tendemos a ter complexos, quizais, con respecto a outras asociacións doutros países e creo que esa idea provén do descoñecemento. Non son mellores que aquí, cada un ten as súas características particulares. Son asociacións nas que continuamente diminúe o número de membros, pero iso ten moito que ver, ou sexa todo, coa propia evolución do sector. Cada vez somos menos gandeiros, é unha tendencia imparable.

Que obxectivos quedaron cumpridos durante o teu paso por estas organizacións? En 2009, xusto cando eu entrei, había unha crise importante que ocasionou uns recortes de axudas por parte das administracións públicas a todas estas asociacións. De repente, deixáronse de recibir uns cartos e había que seguir adiante, houbo que asumir unha reestruturación e eu creo que, se puido ser mellor, fíxose ben. Axustáronse os custos sen perder de avanzar e seguíronse facendo as cousas. O programa de xenética non estivo abandonado en ningún momento. Con máis ou menos intensidade, sempre funcionou. Non nos podemos esquecer de Xenética Fontao, unha entidade que traballa da man coas Africores e con Fefriga e que proporciona unha xenética moi boa a uns prezos moi competitivos. En Fefriga empezouse a traballar co Geslib, unha materia pendente. Afrontouse todo cun descenso continuo do número de socios, pero tamén mantendo bastante o censo de animais. Por iso sempre valorei que se estaban facendo as cousas razonablemente ben, porque a maioría das granxas seguían asociadas cada vez con máis animais. Por último, penso que en Galicia a interlocución coa Xunta, coa Consellería do Medio Rural, foi moi correcta sempre, intentando axudar na solución dos problemas. Que queda por facer? Os custos de produción das asociacións hai que tratar de contelos ao máximo sen deixar de darlles servizos aos socios. As novas tecnoloxías que chegan ao sector son compatibles cun sistema de control leiteiro avanzado, mesmo sumando as dúas podemos conseguir moito máis avance, porque non é o mesmo ter os datos da túa granxa que podelos comparar no mesmo formato cos datos de moitas outras. Esa comparación estatística pode ser moi positiva, non só a nivel xenético, senón tamén en canto a manexo e aos problemas que nos preocupan nas explotacións: patas, reprodución, mamites… ou sexa, as enfermidades coas que pelexamos todos os días. Eu véxoo moi simple: aproveitar o que temos e sacarlle máis partido. O sector lácteo de hoxe en Galicia é, probablemente, un dos máis competitivos do mundo e todo iso se conseguiu polo traballo de moitos axentes que axudaron nesa tarefa: gandeiros, empresas privadas, asociacións, as propias administracións. Todos puxeron o seu gran de area para que hoxe teñamos isto. Debemos seguir na mesma liña.

64 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_naGranxa_gruporeigada_galego_sabe.indd 64

29/12/21 12:31

Porque los resultados* nos avalan: Bovisan Diar es líder en España

Para vacas de leche y de carne • • • •

Vacuna de amplio espectro, cubre las principales diarreas neonatales Solo una dosis en la primovacunación = 3 ml Adyuvante bi fase: respuesta inmunológica rápida y duradera** Amplio margen de vacunación: de 3 meses a 3 semanas antes del parto

BOVISAN DIAR -Emulsión para inyección Composición Una dosis (3 ml) contiene: Rotavirus Bovino, inactivado, cepa TM-91, serotipo G6P1 (inactivado) ≥ 6.0 log2 (VNT)* Coronavirus Bovino, inactivado, cepa C-197 (inactivada) ≥ 5.0 log2 (HIT)** Escherichia coli, inactivado, cepa EC/17 (inactivada) expresado como F5 (K99) Adhesina ≥ 44.8 % de inhibición (ELISA)*** *VNT – test de neutralización del virus (serología de conejo inducida por 2/3 de la dosis de la vacuna) **HIT – test de inhibición de hemoaglutinación (serología de conejo inducida por 2/3 de la dosis de la vacuna) ***ELISA – Valoración inmunosorbente ligado a enzima (serología de conejo inducida por 2/3 de la dosis de la vacuna) Adjuvante: Montanida ISA 206 VG 1.6 ml Especies de destino: Bovino (vacas y novillas gestantes) Indicaciones de uso, inmunización activa, con el fin de conferir protección pasiva a sus terneros vía calostro/leche, para reducir la gravedad de la diarrea causada por rotavirus bovino, coronavirus bovino y el enteropatógeno E. coli F5 (K99) y reducir la eliminación del virus por los terneros infectados con rotavirus y coronavirus bovino . La inmunidad pasiva se inicia con el calostro y depende de si recibe suficiente calostro después del nacimiento. Vacunar solo animales sanos. Precauciones Para el usuario: Este producto contiene aceite mineral. La inyección/autoinyección accidental puede provocar un dolor e hinchazón severo, que en raros casos podría resultar con la pérdida del dedo afectado si no se da atención médica inmediata. Si el dolor persiste más de 12 horas después del examen médico, acudir de nuevo al médico. Reacciones adversas Frecuentemente hinchazón leve de 5-7 cm de diámetro en el sitio de la inyección y a veces acompañado inicialmente por un aumento de la temperatura local que se resuelve en unos 15 días. Puede observarse un ligero y transitorio incremento de la temperatura (hasta 0.8ºC) 24 horas después de la vacunación, que se resuelve dentro de los 4 días después de la vacunación. Posología: Administración im.. Una dosis en cada gestación, administrada en un periodo de 12 – 3 semanas antes de la fecha esperada del parto. Alimentación de calostro: La protección de los terneros depende de la adecuada ingesta de calostro de las vacas vacunadas. Si los terneros no consiguen suficientes anticuerpos por calostro poco después de que nazcan, tendrán fallos de transferencia pasiva de anticuerpos. Es importante que todos los terneros reciben una cantidad suficiente de calostro del primer ordeño en las primeras seis horas después del parto. Se recomienda que se alimenten de al menos 3 litros de calostro dentro de las primeras 24 horas y esta cantidad equivale aproximadamente al 10% del peso de un becerro. Tiempo de espera Cero días. Conservar en la nevera (2 - 8°C). Proteger de la luz. No congelar. Formatos: 15 ml (5 dosis), 90 ml (30 dosis) y 450 ml (150 dosis) – Nº reg: 3301 ESP-Titular. FORTE Healthcare Ltd –Co Dublin (Irlanda) Medicamento sujeto a prescripción veterinaria. Administración bajo control o supervisión del veterinario * Zuffa et al. 2019 Inmune response and efficacy of a new calf Scour vaccine inyected once during the last trimestre of gestation. ** AUCOUTURIER J. et al. Adjuvants designed for veterinary and human vaccines. Vaccines, 19, 2001, 2666-2672.

vp023_publi_virbac.indd 55

15/3/21 17:40

NA GRANXA

VENDA DO LEITE Agora mesmo entregan o leite das tres granxas a Leite Río de Galicia. A primeira das granxas en venderlle o leite a esta industria foi Reigada polo ano 2018 e despois foron unindo as outras dúas, pois segundo relata: “Cando compramos Chaín, estábanlle enviando a produción a Reny Picot e, cando adquirimos Xerlea, entregábanlla a Capsa. Esta debe ser a segunda campaña que lle vendemos todo á mesma industria”.

A ESTRATEXIA DE NEGOCIO “A estratexia é moi simple: producir o máximo posible. Facerse grande para poder asumir os prezos que nos marca o mercado”, así admite José Carlos Vega o segredo do seu negocio. “O volume de produción é moi importante. Eu podo dicir que teño agora mesmo uns custos de produción de 33 cts./litro. Con esta cifra é moi difícil que certas explotacións sobrevivan. Pensar que unha granxa con 60 ou 70 vacas pode funcionar con estes gastos é unha aberración. Se alguén se conforma con 600 euros ao mes, entón si, pero ¿quen está disposto a estar dispoñible 24 horas, os 365 días do ano, toda unha vida, por 600 euros? Porque existen outras opcións…”, asevera.

Considera que este é un dos problemas do abandono continuo das explotacións e que “para que ese tipo de ganderías tivesen unha mellor calidade de vida e puidesen asumir os gastos fixos e os extraordinarios, porque a normativa vén esixindo continuamente melloras e requisitos que custan cartos, teriamos que falar de prezos do leite moi superiores, pero o mercado non o permite. A realidade é esa”. Precisamente a súa estratexia de negocio, producir a grande escala, defender as grandes explotacións, está enriba da mesa das administracións desde o momento que barallan poñer límites ao número de animais por granxa, algo sobre o que mantén unha firme opinión: “Parece moi grande unha explotación de 1.000 vacas, pero a ninguén lle chama a atención que empresas da distribución cheguen a comercializar case o 50 % do leite vendido en España”.

VISIÓN DO SECTOR De cara ao futuro visualiza un abandono “continuo e imparable” de explotacións. “Levamos moitos anos –alerta– afogando os sectores primarios, o sector lácteo, a agricultura, a gandería e corremos o perigo de chegar a un punto no que nos deamos

“LEVAMOS MOITOS ANOS AFOGANDO OS SECTORES PRIMARIOS E CORREMOS O PERIGO DE CHEGAR A UN PUNTO NO QUE NOS DEAMOS CONTA DE QUE FOMOS DEMASIADO LONXE”

conta de que fomos demasiado lonxe e de que estamos sen sector primario. Atravesamos un momento no que o consumidor está un pouco soberbio, esixindo moitísima calidade a prezos de nada e eses dous requisitos non casan”. Cre que “habería que facerlles reflexionar aos consumidores, alleos aos sistemas de produción, por que non recean gastar unha chea de cartos nun superteléfono e, en cambio, revisan canto lles custa unha costeleta ou reclaman se non están ben especificados os nomes e os apelidos de quen foi a costeleta… Temos con isto un pouco de certa hipocrisía ou de dobre moral”.

66 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_naGranxa_gruporeigada_galego_sabe.indd 66

29/12/21 12:31

A automatización de El Campgran: produtividade e eficiencia Pol Collell é a terceira xeración que se encarga da granxa El Campgran desde que en 1982 o seu avó comprase a finca situada en Sant Martí Sescorts, na plana de Vic (Barcelona). Tanto o avó como o pai de Pol compaxinaron a súa profesión como veterinarios coa xestión da granxa e Pol é o primeiro que se dedica plenamente á explotación. Hai apenas tres anos decidiu dar un paso adiante para a modernización do seu negocio e substituír a sala de muxido 2x5 coa que muxía xunto a seis traballadores durante unhas 15 horas ao día por tres robots DairyRobot R9500, que puxo en marcha en xaneiro de 2021. O ilusionante proxecto no que se embarcou o herdeiro da explotación familiar de vacas de leite propúxose cuns obxectivos claramente marcados, tanto por el mesmo como polos seus asesores técnicos, do Centre Veterinari Tona Consultores, dirixidos por Marc Piera. A rendibilidade económica era e é o principal motivo polo cal se botou a andar este proxecto: “Consideramos que se conseguiamos sacar 2.300 litros por robot, o retorno do investimento sería viable”, afirma o gandeiro. Unha vez tomada a decisión, puxémonos todos mans á obra. O equipo de GEA preparou todo o proxecto ata o máis mínimo detalle, desde os planos e o deseño do tráfico de animais, materiais e compoñentes, o seguimento da obra civil e instalación do sistema ata a súa posta en marcha e adaptación ao robot. Agroservei Viñas, como distribución oficial de GEA na zona, estivo sempre ao lado do gandeiro durante todo o proceso de instalación e o consecuente servizo posvenda, seguindo rigorosamente o mantemento programado e asegurando o funcionamento a pleno rendemento dos robots.

vp028_gea_galego.indd 67

28/12/21 17:40

“A principal diferenza é o aumento dos picos de lactación dos animais de primeiro parto, xa que poden chegar a alcanzar os 4 e ata os 5 muxidos diarios” Hèctor Salas Olivé Veterinario e delegado comercial de GEA Farm Technologies

Eficiencia e control: obxectivos de granxas de alta produción As granxas leiteiras de alta produción con alto potencial xenético teñen, cada vez máis, como principal obxectivo a eficiencia de produción acompañada dun control total e dunha monitorización da granxa en tempo real. Para iso, a automatización e dixitalización das granxas como ferramenta para conseguir estes obxectivos son unha tendencia en aumento neste tipo de explotacións. Así, en El Campgran moxen 170 vacas con tres DairyRobot R9500 e crían ata a desteta a 20 xatas cunha amamantadora DairyFeed C400. Incremento da produtividade Traballar con DairyRobot R9500 permítelle ao gandeiro poder alcanzar os tres muxidos por animal e día, o mesmo que podería suceder en moitas granxas que moxen con sala convencional, poder pasar dos dous aos tres muxidos. Este cambio estima un aumento na produción de leite de aproximadamente un 10 %. No caso de El Campgran xa se muxía tres veces en sala e cos robots de muxido lográronse os 3,3 muxidos por vaca e día. Segundo Pol, a principal diferenza que viu durante este primeiro ano respecto da produción en muxido convencional foi o aumento dos picos de lactación dos animais de primeiro parto, xa que poden chegar a alcanzar os 4 e ata os 5 muxidos diarios. En referencia aos xatos lactantes, tamén poden ver como melloran os índices produtivos de vital importancia, como a

velocidade de crecemento, a prevalencia de enfermidades gastrointestinais e a porcentaxe de mortalidade. Automatización: unha maneira diferente de traballar A automatización da granxa leva un cambio na maneira de traballar e unha redución do persoal, mantendo ou mesmo mellorando os resultados produtivos. Actualmente, só con tres empregados, antes tiñan sete, e a xestión técnica e de soporte de Pol son capaces de facerse cargo dos campos propios, de todos os labores da granxa e dunha pequena explotación de xatos de engorde. Por tanto, en El Campgran houbo unha redución de custo de man de obra. En granxas de alta produción robotizadas, como sería este caso, ten unha grande importancia e debe ocupar tempo no día a día do gandeiro a monitorización en tempo real dos datos. É o que lle permitirá á persoa responsable tomar as decisións que terminen de obter o máximo potencial ou rendemento económico da súa explotación, decisións como as rutinas a seguir por parte dos traballadores, os criterios que determinen o número de muxidos de cada grupo de animais ou o deseño das curvas de alimentación para cada tipo específico de animal. Hai que ter en conta que o DairyRobot R9500 é capaz de dar datos tan específicos como serían a cor, a temperatura, o fluxo, a cantidade de leite, a condutividade e a cantidade de células somáticas en fluxo continuo individualmente por cuarteirón en cada muxido. Só vinculadas ao muxido teriamos 12 valoracións de cada un dos parámetros comentados no caso dunha vaca que se moxe tres veces ao día. 12 valores, só de muxido!

Nome da explotación: El Campgran Localización: Sant Martí Sescorts (Barcelona) Sistema de muxido: 3 DairyRobot R9500 Vacas en produción: 170 Media de número de muxidos: 3,3 Media de produción: 42 litros/vaca/día RCS: 200.000 cél./ml

vp028_gea_galego.indd 68

28/12/21 17:41

Outro exemplo de datos que se poden traballar serían os que facilitan os colares CowScout. O primeiro que fai Pol a primeira hora, ao chegar á oficina, é entrar neste sistema. No caso de que un animal experimente unha desviación estandarizada do seu propio comportamento de inxestión, ruminación ou inactividade (parámetro definido como un animal que non está con actividade, comendo ou rumiando), o sistema manda unha alarma e é entón cando se examina o animal para ver se xa desenvolveu algunha patoloxía, como sería unha mamite, unha coxeira ou unha vaca recentemente parida reducindo o tempo de actuación ante posibles patoloxías. Actualmente, actúan de forma tan precoz que son capaces de traballar practicamente sen antibióticos. Ademais, a medición da actividade é tan precisa que o programa pode calcular o momento óptimo de inseminación. Segundo Pol, a sensibilidade do sistema de detección de celos unida ao efecto de suplemento de penso e á tranquilidade da granxa fíxolles mellorar en parámetros reprodutivos. Prioridade, os animais: alimentación e benestar Aproximadamente o 60-65 % dos custos de produción dunha granxa de leite son os custos de alimentación, por tanto, a súa optimización é un punto crucial. Neste sentido, a automatización permítelle ao xestor da granxa facer curvas de alimentación para o robot de muxido específicas para cada grupo de animais, tendo en conta as súas necesidades e conseguindo así sacarlles o máximo partido, tanto con bos rendementos (aminoácidos protexidos, penso máis enerxético etc.) como con necesidades especiais (propilenglicol no posparto, penso medicado etc.), e aforrar recursos naqueles que non é necesario. O obxectivo final é optimizar os custos de alimentación. En canto aos xatos lactantes, a amamantadora permite traballar con máis de 8 tomas de leite diarias de ata 250 ml segundo as necesidades de cada animal en cada momento do seu desenvolvemento, respectando ao máximo o comportamento natural do animal. En El Campgran a instalación da amamantadora permitiu ter menor incidencia de enfermidades gastrointestinais, menor mortalidade e crecementos máis rápidos. Pol comenta que “o primeiro lote de xatas que creceron con amamantadora destetáronse ao mesmo tempo que o lote anterior”. Sistemas automatizados, como o robot de muxido ou a amamantadora, levan consigo un acceso a comida adecuado e individualizado para cada animal, un dos principais factores vinculados ao benestar animal. Precisamente, Pol afirma que “desde a instalación dos robots hai máis tranquilidade na granxa, os animais con maiores producións e as xatas poden muxirse un maior número de veces que na sala, os animais están menos horas de pé e, no caso de que calquera animal teña algunha patoloxía, somos capaces de detectala moito antes”. Na súa opinión, todos estes factores tamén teñen unha influencia positiva nos rendementos produtivos. A calidade do leite, imperativa Unha das principais razóns de Pol para decantarse pola instalación de tres robots GEA foi a tranquilidade e a seguridade que lle ofrecían en referencia á calidade do leite. No seu caso, é un punto clave da súa actividade, xa que pasteuriza toda a súa produción xunto a outra cantidade de leite que compra a granxas da zona, para vender a gran maioría xa pasteurizado á industria alimentaria e unha pequena parte coa súa propia marca de forma directa. Por tanto, é imperativo ofrecer un produto de km 0 coa máxima calidade e trazabilidade, que lles dea seguridade aos seus clientes.

vp028_gea_galego.indd 69

“O DairyRobot achéganos moita seguridade, porque traballa todas as fases do muxido coa mesma tetoeira e pode separar o leite cuarteirón por cuarteirón” Pol comenta que “o DairyRobot nos achega moita seguridade, porque traballa todas as fases do muxido coa mesma tetoeira e pode separar o leite cuarteirón por cuarteirón por dous circuítos independentes. Ademais, o sensor de células dános información en tempo real do estado do ubre e podemos actuar rapidamente sobre os animais con maior reconto celular, asegurando desta forma unha boa saúde do animal e a consecuente calidade do leite”. Retorno económico do investimento Como xa comentamos, unha prioridade neste tipo de explotación é ter todos os datos controlados para tomar decisións en cada unha das facetas da granxa ata o máis mínimo detalle e ver que efecto teñen sobre a eficiencia. Marc Piera, como asesor de xestión económica e técnico en El Campgran desde hai seis anos, concluíu, despois de realizar un estudo económico, que “tendo en conta principalmente o número de muxidos e a redución de persoal, así como factores que tamén poden achegar valor, como a redución dos días abertos ou a mellora da calidade do leite e da sanidade do ubre, o retorno do investimento neste caso particular lograríase en seis anos (sen contar posibles subvencións vinculadas)”. Con esta análise podemos determinar que a eficiencia e o control dos datos son obxectivos fundamentais de explotacións de alta produción automatizadas, sempre coa mirada posta na rendibilidade. A automatización pode ser unha ferramenta clave para a súa consecución.

ENTREVISTA En vídEo

28/12/21 17:41

ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN

Seme sexado: unha oportunidade A utilización do seme sexado nas actuais granxas de leite provoca cambios tanto na mellora xenética como na rendibilidade das explotacións. Por iso, neste artigo analizamos as bondades e as desvantaxes do seu uso e advertimos dos diferentes factores a ter en conta á hora da súa adquisición. Fernando Rego López1, José Luis Méijome Blanco2 Técnico de apareamentos de Africor Lugo 2 Técnico de apareamentos de Africor Pontevedra

ta hai relativamente poucos anos a dispoñibilidade de doses de seme sexado era escasa e os seus prezos moi elevados, pero isto non impediu que se empezase a empregar e que o seu uso fose en aumento. En 2016 empezáronse a sexar touros do Programa de Mellora Xenética de Galicia, o que tivo moi boa acollida e marcou un fito no aumento deste tipo de doses no mercado. Os primeiros touros sexados de Galicia foron touros que deixaron un amplo grupo de fillas, así como unha gran calidade contrastada polos gandeiros. Algúns deles foron Stop, Barman ou Leomarcos. Este feito, á parte de axudar a que se incrementase o uso de seme sexado, tamén deu confianza neste novo produto, xa que, aínda que os

tres tiñan datos bos de fertilidade, no caso de Leomarcos as cifras eran excepcionais. As súas taxas de fertilidade en sexado case igualaban as de calquera touro convencional dos máis fértiles. Despois destes viñeron outros sementais que seguiron incrementando o uso desta tipoloxía de seme ata o día de hoxe. Outra data para marcar na traxectoria do seme sexado en Galicia será o novo ano que está a piques de comezar, pois asistiremos a outro feito que será moi importante para o sexado dos touros na nosa comunidade. Xenética Fontao sexará nas súas propias instalacións os touros, non serán xa levados ata o Reino Unido como se facía ata o de agora. Que se poida facer o seme sexado dos touros no propio centro facilitará que teñamos un maior abano de touros sexados con moita maior celeridade, pois case despois da saída das probas poderemos ter acceso xa a doses sexadas, co que se acurtarán moito eses prazos.

A utilización de seme sexado vai ser unha ferramenta clave tanto na mellora xenética dos nosos rabaños coma na rendibilidade das granxas. Co seu uso aseguraremos o nacemento de femias dos nosos mellores animais e poderemos incrementar exponencialmente as súas vantaxes con técnicas innovadoras, como a fecundación in vitro ou a transferencia embrionaria. As femias menos interesantes para ser nais das seguintes xeracións de reprodutoras poderémolas cubrir con seme de carne e así abarataremos, por un lado, o prezo das doses empregadas e, polo outro, obteremos un maior beneficio pola venda dos xatos.

INCREMENTO DE FEMIAS NUN 40 % O seme sexado é un produto que nos vai garantir un incremento de femias na nosa explotación, segundo os datos que nos achegan as casas de seme que o comercializan, de ata un 40 %.

70 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_especialXeneticaReproduccion_africores_galego_SABE.indd 70

28/12/21 15:02

ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN

Nun hipotético caso no que inseminamos 100 animais con seme convencional, o resultado podería estar ao redor do 50 % de machos e do 50 % de femias. Co seme sexado, o 50 % das femias incrementaríase ata o 90 %, co cal estamos falando dun 40 % máis de femias. Polo tanto, neste caso no canto de ter 50 femias e 50 machos pasariamos a ter 90 femias e tan só 10 machos. Para unha gandería este incremento non só se plasma no número de animais senón tamén nos resultados económicos. Segundo o control leiteiro da provincia de Lugo obtemos estes datos:

No cadro 1 observamos a comparativa da taxa de non retorno (TNR), é dicir, a fertilidade do seme nas inseminacións con sexado ou non sexado de touros frisóns nas primeiras inseminacións. Obtemos resultados semellantes. Tan só se aprecia unha diferenza dun 1 % a favor do sexado, se ben é certo que o sexado foi posto en xovencas no 70 % dos casos e o non sexado tan só se aplicou en xovencas no 21 %.

Touro

TNR

Cadro 1. Datos de TNR 2021 en 1.ª inseminación

BI BATTLE

51,3

809

5,0

74,0

DONSIMON

44,0

250

3,6

72,4

GERO

46,0

967

5,1

77,6

HEROPLUS

44,1

331

4,7

81,0

PALMER

60,9

312

4,3

65,4

SALVAME

55,3

959

4,9

73,5

STUART

53,2

684

5,5

83,0

SUPERTORO

51,9

106

2,2

53,8

IA con frisón sexado

10.903

TNR

52,9

% xovencas

70 %

IA con frisón non sexado

58.345

TNR

51,7

% xovencas

21 %

Cadro 2. Datos medios de TNR con seme sexado

AS FEMIAS MENOS INTERESANTES PODERÉMOLAS CUBRIR CON SEME DE CARNE

Se analizamos a TNR dos touros de Xenética Fontao dos que houbo recentemente seme sexado dispoñible, obtemos datos que varían entre o 45 % e o 60 %, sempre tendo en conta que o 60-70 % das inseminacións foron postas en xovencas (cadro 2).

N.º 1.ª IA IA/RAB % xovencas

Asesoría xenética

A asesoría xenética de Embriovet nace da necesidade de coidar a xenética do vacún de leite Este novo servizo comprende a análise da xenética da granxa, un plan xenético estratéxico e un programa xenético orientado a obxectivos Servizos incluídos:

1. Auditoría xenética de partida

2. Definición de obxectivos 3. Deseño do programa xenético e reprodutivo 4. Xestión dos datos xenómicos

O novo servizo de Embriovet para o coidado da xenética do vacún de leite

5. Selección do seme a empregar 6. Acoplamentos

www.embriomarket.com Parcela 8, Polígono de Piadela, 15300 Betanzos (A Coruña) Tfno/Fax: +34 981 791 843 - 649 239 488

Embriomarket

Embriomarketsl

12.2021 | Vaca Pinta n.º 28 | 71

vp028_especialXeneticaReproduccion_africores_galego_SABE.indd 71

28/12/21 15:02

ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN

Cadro 3. Partos con seme sexado Total partos con seme sexado Partos machos Partos femia

6.755

VANTAXES E INCONVENIENTES %

670

10 %

6.085

90 %

Cadro 4. Partos con seme convencional Total partos con seme frisón convencional

65.948

Partos machos

33.480

51 %

Partos femia

32.468

49 %

En relación aos partos dende o 1 de outubro de 2020 ata o 1 de novembro de 2021 (cadros 3 e 4) vemos como nos partos rexistrados procedentes de inseminacións con sexado temos o 90 % de femias e, pola contra, nos partos procedentes de frisón convencional, a porcentaxe de machos é lixeiramente superior ao número de femias.

Entre as vantaxes destacables do seme sexado podemos enumerar as seguintes: • Maior número de femias. Ao incrementar o número de femias nacidas polo uso deste produto, imos incrementar o número de femias da nosa explotación. • Maior valor da recría pola vía frisona de femias. O valor de mercado dunha femia frisona supera considerablemente o valor dun macho frisón, polo que teremos un incremento económico importante. • Maior valor de mercado dos animais acabados de nacer. O uso do seme sexado pode permitirnos utilizar seme de carne nos animais dos que non nos interese obter descendencia e o valor dun animal de carne, tanto sexa macho como femia, é moi superior ao dun macho frisón. En definitiva, reducimos o número de machos de raza frisona. • Mellor selección dos animais sobre os que imos obter descendencia. Aquí é onde podemos ser máis estritos cos criterios de selección, xa que o seme sexado nos vai permitir recriar dos animais que nos transmitan os trazos que queremos, é dicir, se queremos trazos de morfoloxía, seleccionaremos as mellores morfoloxicamente; se queremos produción, escolleremos as de maior produción. Isto resúmese en que podemos chegar aos nosos obxectivos con maior rapidez, xa que obtemos descendencia dos animais que cumpren os nosos mellores criterios. • Mellor xestión da cantidade de animais a recriar. O seme sexado xa nos predí cun 90 % de fiabilidade o sexo da cría, polo que poderemos facer cálculos con oito meses de antelación sobre o número de animais que imos ter para recriar. Pódenos permitir tamén vender algún animal acabado de nacer porque, ao mellor, o que nos queda por nacer pode ter maior valor xenético. • Facilidade de parto. Polo xeral, os partos con femia son máis doados que os partos con macho, co que, se inseminamos as xovencas con sexado, teremos outro valor engadido á hora de non ter complicacións nos partos.

PODEMOS CHEGAR AOS NOSOS OBXECTIVOS CON MAIOR RAPIDEZ, XA QUE OBTEMOS DESCENDENCIA DOS ANIMAIS QUE CUMPREN OS NOSOS MELLORES CRITERIOS

Agora ben, o uso deste tipo de seme implica tamén algunhas desvantaxes: • Maior prezo das doses seminais. Ao ser un produto diferenciado, o prezo das doses vai ser maior. Por exemplo, se nos fixamos nos touros da campaña de Xenética Fontao, os prezos do seme convencional oscilan entre os 9 e os 16 euros, mesmo pode haber touros a 2 euros fóra de campaña. Se nos fixamos nos touros de seme sexado temos prezos entre 26 e 32 euros, co cal o investimento inicial sempre é maior. • Menor fertilidade do seme. Este é un factor que debemos ter en conta e que podemos mitigar se o utilizamos nos animais máis fértiles, en detrimento dos que repiten. Polo xeral, en xovencas ou primíparas conséguense mellores resultados. • Maiores esixencias de manexo. Aínda que temos que ser sempre o máis coidadosos posible no manexo do seme, co sexado debemos afinar máis. Por un lado, coa súa correcta desconxelación, existen no mercado bos desconxeladores que supoñen un pequeno investimento, e, polo outro, co momento da cubrición, que debe ser o máis óptimo posible.

72 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_especialXeneticaReproduccion_africores_galego_SABE.indd 72

28/12/21 15:02

ai1639992616365_fima-2022-cartel-ibercaja_V0.pdf 1 20/12/2021 10:30:17

42 42

26-30 ABRIL /APRIL

CMY

Departamento de Agricultura, Ganadería y Medio Ambiente

vp028_pub_fima.indd 73

22/12/21 12:19

ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN CASOS PRÁCTICOS No cadro 5, sobre o valor da recría, temos como obxectivo conseguir 50 femias de 100 partos, que sería o máis frecuente. Por un lado, inseminamos todo con seme frisón convencional e, polo outro, inseminamos 56 vacas con seme sexado (que serían as 50 femias co sexado ao 90 % de posibilidades de que saia a cría femia) e as 44 restantes ata 100, con cruzamento. Se poñemos como exemplo un prezo ás femias frisonas de 300 euros e aos machos frisóns, de 100; ás femias de cruzamento, 200 euros, e aos machos de cruzamento, 300 euros, obtemos 26.600 euros no suposto de utilizar seme sexado máis cruzamento e 20.000 euros no caso de utilizar tan só seme convencional. Lograriamos 6.600 euros máis de ingreso ou valor poñendo seme sexado máis cruzamento. No cadro 6 atendemos ao custo das doses seminais para inseminar eses 100 animais e obter as mesmas 50 femias. Consideramos 2,8 inseminacións por animal xestante, tanto no suposto do seme sexado máis cruzamento coma no caso do seme convencional, e contamos que diriximos as inseminacións con sexado a animais máis novos e as de cruzamento cara aos máis adultos. Estimamos o prezo das doses de sexado en 29 euros, as de cruzamento en 2 euros e as de frisón convencional en 12 euros (referencia da campaña de seme de Fontao para 2022 e estimación dun prezo medio). Con estes datos, teriamos uns custos de 3.360 euros para as doses de seme convencional de frisón e de 4.801 euros para o caso no que usamos seme sexado e de carne. A diferenza é de 1.441 euros en contra da opción de sexado e cruzamento. Comprobamos que custa máis inseminar con sexado e cruzamento aínda que a diferenza non sexa moi esaxerada, pero tamén se ingresa moito máis atendendo o valor da recría, polo que segue sendo máis rendible inseminar con sexado e cruzamento.

AÍNDA QUE O INVESTIMENTO INICIAL É MAIOR, QUEDA DEMOSTRADO QUE É MÁIS RENDIBLE INSEMINAR CON SEXADO

Cadro 5. Estimación de ingresos por valor de recría Frisón convencional

Femias

100

300

15.000

Machos

Valor machos

Valor total machos

100 animais Obxectivo: 50 femias frisonas

Valor femias

Valor total femias

100

5.000

Frisón sexado 90 %

Femias

Valor femias

Valor total femias

300

15.000

Machos

Valor machos

Valor total machos

100

600

Cruzamento

Femias

Valor femias

Valor total femias

200

4.400

Machos

Valor machos

Valor total machos

300

6.600

Total valor recría

20.000

26.600

Cadro 6. Estimación de custos por volume e prezo das doses 100 animais

100 animais

Frisón convencional

IA/animal xestante

Total inseminacións

Prezo doses

Prezo total doses

100

2,8

280

3.360

Frisón sexado 90 %

IA/vaca xestante

Total IA

Prezo doses

Prezo total doses

2,8

157

4.553

Cruzamento

IA/vaca xestante

Total IA

Prezo doses

Prezo total doses

2,8

124

248 Prezo total sexado + cruzamento

4.801

CONCLUSIÓNS Como resumo, queremos destacar a oportunidade de mellora que nos ofrece a utilización do seme sexado nas explotacións, o que permite seleccionar as vacas nais da seguinte xeración e posibilita, sen dúbida, un avance do nivel xenético. Aínda que o investimento inicial é maior, queda demostrado que é máis rendible inseminar con sexado, como mínimo, as xovencas e poñer cruzamento en animais de varios partos ou que non nos interesen xeneticamente.

Ademais, preséntase como factor fundamental a fertilidade que poidamos ter en xovencas. Se a taxa de fertilidade dos animais non fose alta, queda cuestionada a utilización do seme sexado e pasaría a ser máis rendible o frisón convencional, tan só por cuestión da fertilidade. O seme sexado macho de touros de carne podería ser unha opción interesante para destinar a animais dos que non queremos obter descendencia frisona, polo maior valor do macho de cruzamento fronte á femia cara á súa venda.

74 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_especialXeneticaReproduccion_africores_galego_SABE.indd 74

28/12/21 15:03

Todas as claves do proceso de secado en El Unico Azul, unha seccion bisemanal de Vaca Pinta Cada martes e xoves tedes dispoñible nas redes sociais de Vaca Pinta novo contido relacionado con diversos aspectos da rutina de secado e o uso de seladores. Cal é a orixe dos seladores? Como evolucionaron as rutinas de secado? Que é o Documento de Consenso sobre o Tratamento de Secado? Que son os rabaños de alto e baixo risco? Cales son os criterios para determinar a existencia de mastite? Que debemos ter en conta durante os períodos de secado e transición? Que datos debemos analizar para avaliar o status sanitario do ubre? Cales deben ser os nosos obxectivos ao empezar co tratamento selectivo de secado?

Esto e máis en… EL ÚNICO AZUL

Non perdas ningunha publicación

vp028_publicidade_boheringer_galego.indd 75

28/12/21 17:38

ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCCIÓN

Vantaxes e aplicación práctica das dietas con DCAD negativo no preparto Neste artigo achegamos recomendacións nutricionais no periparto para que a nova lactación sexa o máis exitosa e evitar as enfermidades máis típicas deste período, como poden ser a hipocalcemia e a cetose. Javier López1, José Luis Madera2 1 Xerente do Servizo Técnico de Ruminantes do sur de Europa Kemin Emena 2 Xerente de Vendas para España e Portugal Kemin Emena

TRANSICIÓN NO VACÚN LEITEIRO

os últimos anos asistimos a un incremento produtivo do vacún leiteiro ano tras ano. Constantemente vemos que as ganderías están levando a cabo melloras nas súas instalacións e no manexo do gando para mellorar as condicións dos animais. Estes avances en benestar son imprescindibles para sacarlles o máximo rendemento a uns animais que nos últimos anos experimentaron unha enorme evolu-

ción xenética que lles permite alcanzar elevadas producións. Esta evolución nos campos que acabamos de describir debe ir acompañada dun maior coidado e vixilancia en satisfacer os requirimentos nutricionais dos animais, xa que estes se ven incrementados á vez que se elevan as producións. Con frecuencia, cando queremos conseguir elevados resultados produtivos modelando a nutrición, poñemos o foco continuadamente nas

dietas dos lotes de produción e esquecemos que é imprescindible que os animais deban chegar ao parto nas mellores condicións e cun plano nutricional axeitado. Debemos ter en conta que o período preparto é o preámbulo dunha nova lactación e, se o animal non está correctamente alimentado nesta fase, todo o que intentemos mellorar nas dietas de produción verase limitado.

HIPOCALCEMIA A hipocalcemia é unha das patoloxías máis comúns no periparto no vacún leiteiro. Un 7,5 % das vacas do rabaño poden ter hipocalcemia subclínica, mentres que a hipocalcemia clínica (febre de leite) ten unha prevalencia do 4,2 % do rabaño (Reinhardt et al., 2011). Esta prevalencia varía en función do número de lactación, é menor nas vacas primíparas e aumenta co número de lactacións. Isto é debido, principalmente, a que a multípara produce maior cantidade de costro e, ademais, as vacas a maior idade teñen menor capacidade de mobilización do calcio.

76 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_especialXeneticae Reporducion_javierLopez_galego.indd 76

29/12/21 12:20

ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCCIÓN

A HIPOCALCEMIA SUBCLÍNICA LIMITA ENORMEMENTE O POTENCIAL PRODUTIVO E ELEVA DRASTICAMENTE A PROBABILIDADE DE QUE O ANIMAL SUFRA OUTRAS ENFERMIDADES

Xeralmente considérase hipocalcemia subclínica cando a concentración de calcio en sangue é <2 mmol ou 8 mg/dl, algunha revisión máis actual eleva este limiar a 2,125 mmol ou 8,5 mg/dl (Martínez et al., 2012), debido a que por baixo deste nivel se incrementa drasticamente a probabilidade de metrite e outras enfermidades, e hipocalcemia clínica cando o nivel de calcio en sangue é de 1,5 mmol ou 6 mg/dl. Cando falamos de hipocalcemia, inmediatamente pensamos na hipocalcemia clínica, pero nas nosas explotacións a subclínica ten unha enorme importancia, xa que limita enormemente o potencial produtivo e eleva drasticamente a probabilidade de que o animal sufra outras enfermidades; ademais, é unha patoloxía infradiagnosticada. Antes do inicio da lactación as necesidades de calcio aumentan para a produción de costro; ademais, despois do parto ocorre un aumento aínda máis drástico para a produción crecente de leite. Isto sucede porque

hai un secuestro do calcio por parte da glándula mamaria. Este calcio vai complexado con caseína.

DCAD NEGATIVO A estratexia máis común para evitar a hipocalcemia en vacún leiteiro consiste en fornecer unha dieta cun balance anión-catión negativo. A alimentación con dietas acidóxenas induce un estado de acidose metabólica que aumenta as concentracións de calcio ionizable en sangue; isto sucede a través de varios mecanismos.

Constable et al., 2017 e Charbonneau et al., 2006

Somos especialistas en: • Consultoría de calidad de leche en explotaciones de España y en el extranjero • Asesoramiento y gestión de datos para el control de RCS y mastitis • Visitas mensuales en granja • Consultoría on line • Asesoramiento para el control de la bacteriología • Chequeo sistema de lavado sala de ordeño y tanque de enfriamiento • Prueba de la ATP luciferasa • Programas de formación del personal de ordeño • Revisiones estáticas y dinámicas de máquina de ordeño (VaDia) • Implantación y desarrollo de programas de certificación • Guías de buenas prácticas • Bienestar animal • Huella de carbono • Pliegos privados • Charlas formativas para cooperativas, industrias lácteas y farmaceúticas, tomadores de muestras, grupos veterinarios... Gescal veterinarios, S.L.P. Tfnos: 689 123 195 / 669 366 149 | gescalveterinarios@gmail.com

12.2021 | Vaca Pinta n.º 28 | 77

vp028_especialXeneticae Reporducion_javierLopez_galego.indd 77

29/12/21 12:20

ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCCIÓN

(+)

11 CALCEMIA (8 a 12 mg/dl)

(-)

10 9 8

AS VACAS QUE DESENVOLVEN HIPOCALCEMIA SUBCLÍNICA SOFREN UNHA DEPRESIÓN DA FUNCIÓN INMUNE INNATA E MAIOR RISCO DE ENFERMIDADES UTERINAS

CALCITONINA

25 (OH) D3 (+)

PHT

1-25 (OH)2 D3 Reabsorción ósea

Calcio dispoñible Absorción intestinal

Táboa 1. Efecto de reducir o DCAD desde +200 ata -100 mEq/kg en IMS e produción de leite e compoñentes en vacas holstein Primíparas Item

Tamaño (Exp.)

200

Multíparas

P-valor²

-100

200

-100

DCAD

DCAD x parto

IMS preparto (kg m.s./día)

115 (36)

10,3±0,5

9,6±0,5

12,4±0,4

12,0±0,4

0,02

0,49

IMS posparto (kg m.s./día)

86 (26)

12,9±0,9

13,7±0,9

17,6±0,7

18,6±0,7

0,03

0,81

Leite (kg/día)

90 (28)

25,9±1,3

24,5±1,3

36,2±1,1

37,9±1,1

0,74

0,03

Leite corrixido por graxa (kg/día)

84 (25)

26,6±1,9c

24,5±1,9d

38,8±1,8b

39,9±1,8a

0,9

0,002

GraXa (kg/día)

84 (25)

0,995,±0,073c

0,888,±0,073d

1,438,±0,066b

1,512,±0,066a

0,6

0,006

Proteína (kg/día)

84 (25)

0,755,±0,053

0,695,±0,053

1,115,±0,047

1,139,±0,047

0,44

0,07

Adaptado de Santos, 2019

Cando se lles administra aos animais dietas con maior cantidade de anións que de catións, prodúcese unha “acidose metabólica”, a cal provoca unha baixada de Ph sanguíneo. Esta acidificación deriva nun aumento na actividade osteoplástica dos ósos, liberando carbonato cálcico para tamponar o sangue. Ao mesmo tempo, provócase un aumento na absorción de calcio, á vez que se incrementa a excreción en ouriños, o que orixina que, aínda que se excrete máis calcio, tamén medra a concentración de calcio no sangue. Ao reducir o Ph sanguíneo, aumenta a fracción ionizada do Ca (é a fracción asimilable), con respecto ao Ca total. Ao mesmo tempo, esta acidose metabólica crece a secreción de PHT e a expresión do receptor desta hormona (Rodríguez et al., 2016). A hormona PHT tamén actúa no ril, convertendo un metabolito da vitamina D a 1,25 dihidroxivitamina D3, que regula a absorción de calcio desde o intestino.

BENEFICIOS DE UTILIZAR UNHA DIETA CON DCAD NEGATIVO Ao longo dos últimos anos publicáronse diversos traballos sobre os beneficios de formular dietas acidoxénicas en preparto. Nunha metaanálise (Santos et al., 2018) concluíron que as vacas multíparas con dietas acidoxénicas producen máis leite, graxa e proteína que as vacas que recibiron dietas con DCAD positivo en preparto (táboa 1). Neste mesmo estudo tamén se observa unha maior IMS nos animais que recibiron a dieta con DCAD negativa en preparto e reflíctese que, ao administrar dietas preparto sobre a febre en leite, a incidencia se reduciu do 11,7 % a 2,8 % ao baixar o DCAD de 200 a -100 mEq/kg (táboa 2); ademais, as concentracións de calcio en sangue o día do parto e durante o posparto foron maiores nos animais que recibiron dietas con DCAD negativo. Tamén se observaron os beneficios das dietas con DCAD negativo para a retención de placenta e a metrite. A incidencia de placenta retida e metrite diminuíu cunha redución de DCAD e os benefi-

cios observáronse en vacas nulíparas e paridas. Nesta mesma metaanálise observouse unha redución do número de episodios de enfermidade en posparto, isto concorda co que concluíron (Martínez et al., 2012). Finalmente, demostrouse que as vacas que desenvolven hipocalcemia subclínica sofren unha depresión da función inmune innata e maior risco de enfermidades uterinas.

RECOMENDACIÓNS PRÁCTICAS CANDO SE TRABALLA CUNHA DIETA CON DCAD NEGATIVO Cando queremos implementar unha dieta cun DCAD negativo, debemos ter en conta unha serie de recomendacións, tanto no que respecta ao manexo como á formulación. O DCAD obxectivo en dietas de periparto debe estar entre -50 e -150 mEq/kg, calculado pola ecuación DCAD= (mEq K + mEq Na) - (mEq Cl + mEq S). Esta cifra non é un número “máxico”, pero sábese que os valores entre este rango reducen drasticamente a febre de leite, hipocalcemia subclínica, retención de placenta, metrite... e melloran a produción de leite.

78 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_especialXeneticae Reporducion_javierLopez_galego.indd 78

29/12/21 12:20

KESSENT® y LysiGEM™ KESSENT® y LysiGEM™ KESSENT® y LysiGEM™ LIDERANDO UNA

LIDERANDO UNA LIDERANDO GANADERÍA UNA MÁS SOSTENIBLE GANADERÍA GANADERÍA MÁS MÁS SOSTENIBLE SOSTENIBLE

La metionina y la lisina son los dos aminoácidos La metionina y la limitantes lisina son los aminoácidos esenciales más parados producción La metionina y la lisina son los dosla aminoácidos esenciales más limitantes para la producción lechera en los rumiantes. esenciales más limitantes para la producción lechera en los rumiantes. lechera en los rumiantes. Los beneficios de la metionina y la lisina son bien Los beneficios de la metionina la lisinade son bien conocidos pero, cuando se y utilizan Los beneficios de la metionina y la lisina sonforma bien conocidos pero, cuando se utilizan de forma concertada, proporcionan beneficios conocidos pero, cuando se utilizan adicionales de forma concertada, beneficios adicionales más allá de laproporcionan suplementación con el aminoácido concertada, proporcionan beneficios adicionales más allá de la suplementación con el aminoácido individual. Sinlasu inclusión nuncacon podremos llegar a más allá de suplementación el aminoácido individual. Sin su inclusión nunca podremos llegar a maximizar ni optimizar nuestra producción. individual. Sin su inclusión nunca podremos llegar a maximizar ni optimizar nuestra producción. maximizar ni optimizar nuestra de producción. KEMIN, como único proveedor metionina y lisina KEMIN, como único proveedor de metionina y lisina ampliamente contrastadas, pone a su disposición KEMIN, como único proveedor de metionina y lisina ampliamente contrastadas, pone a su disposición KESSENT y LYSIGEM. ampliamente contrastadas, pone a su disposición KESSENT y LYSIGEM. KESSENT y LYSIGEM.

kemin.com/ kemin.com/ ruminant-essentialities kemin.com/ ruminant-essentialities ruminant-essentialities © Kemin Industries, Inc. and its group of companies 2021. All rights reserved. ® ™ Trademarks of Kemin Industries, Inc., U.S.A. © Keminstatements, Industries, Inc. and its groupand of companies reserved. ™ Trademarks of Kemin Industries, Inc., U.S.A. Certain product labeling claims may2021. differAll byrights geography or as® required by government requirements. © Keminstatements, Industries, Inc. and its groupand of companies reserved. ™ Trademarks of Kemin Industries, Inc., U.S.A. Certain product labeling claims may2021. differAll byrights geography or as® required by government requirements. Certain statements, product labeling and claims may differ by geography or as required by government requirements. vp028_publi_kemin_ok.indd 79

18/12/21 12:14

ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCCIÓN

Táboa 2. Efecto de reducir o DCAD desde +200 ata -100 mEq/kg en IMS e produción de leite e compoñentes en vacas holstein Primíparas

Multíparas

P-valor²

Item (%±SEM)

Tamaño (Exp.)

200

-100

200

-100

DCAD

DCAD x parto

Febre leite (multíparas)

99 (35)

11,7±2,8

2,8±0,9

<0,002

NE³

Retención de placenta

73 (22)

12,7±0,7

3,5±2,7

17,0±1,6

9,0±1,6

0,05

0,61

Metrite

42 (12)

34,4±5,6

12,0±5,6

16,3±2,7

9,9±2,7

0,02

0,34

Casos por vaca, n±SEM

108 (35)

0,34±0,07

0,2±0,07

0,39±0,04

0,17±0,04

<0,001

0,56

Adaptado de Santos, 2019

Pero formular unha dieta con DCAD negativo sen facer un seguimento da IMS e o Ph urinario pode non servir de nada. Se temos unha dieta con DCAD -100 mEq/kg e as vacas teñen unha IMS de 10 kg, teremos un DCAD de -1.000 mEq/día, mentres que se temos un DCAD de -75 mEq/kg e unha DMI de 14 kg, teremos un DCAD diario menor ao anterior (-1.050 mEq/día). Debemos analizar os ingredientes (especialmente as forraxes) con métodos analíticos exactos (os NIR non son exactos para medir minerais) e non utilizar valores tabulados, xa que, se non temos datos exactos dos ingredientes, podemos ter desviacións no DCAD con respecto ao formulado de ata 80 mEq/kg. Este punto é importante porque, se non contamos con datos exactos, podemos atoparnos con resultados non esperados. Se temos un DCAD maior do esperado, pero se temos un DCAD menor, podemos ato-

parnos con baixadas de inxestión ou un metabolismo deficiente da glicosa. Ademais dos valores DCAD, debemos ter en conta os niveis de Ca e P na dieta. As recomendacións de Ca en dietas de preparto atópanse entre 0,9 e 1 % sobre MS en dietas non acidificadas e 1,4-1,5 % en dietas acidificadas (Overton, comunicación persoal). Existe un debate entre a conveniencia de aumentar o nivel de calcio en dietas acidificadas. O nivel de fósforo non debe superar o 0,25 %, xa que niveis máis elevados poden predispoñer á hipocalcemia (Lean et al., 2006), isto é debido a que o aumento das concentracións de P no sangue se controla, inicialmente, mediante a PTH. Ademais, o factor de crecemento de fibroblastos (FGF) 23 producido por osteocitos e osteoblastos regula a concentración de P en sangue (Bergwitz e Jüppner, 2010). En concentracións elevadas de P en sangue, a expresión de FGF23 regúlase á alza, o que axuda a aumentar a perda de P nos ouriños para manter o P en sangue nun rango estreito. Con todo, FGF23 suprime a actividade da 1-α hidroxilasa nos riles, a encima clave responsable da síntese de vitamina D3 activa. Por tanto, se o fosfato en sangue aumenta debido á sobrealimentación de P, as concentracións circulantes de 1,25 (OH) 2 vitamina D3 diminúen, o que pode resultar en hipocalcemia (Bergwitz e Jüppner, 2010). Outro nutriente a ter en conta é o magnesio, o cal é importante non só para previr a hipomagnesemia, senón tamén para mellorar a capacidade da vaca para mobilizar Ca do óso cando é estimulada por PTH. Este nutriente está involucrado no segundo sistema mensaxeiro da PTH e o Mg sanguíneo baixo afecta a resorción de Ca (Robson et al., 2004). Non está claro cal debería ser o contido ideal de Mg na dieta, pero a maioría das recomendacións achéganse ao 0,40 a 0,45 % do DM. Outro apartado importante para monitorear a nosa dieta preparto é analizar os datos de patoloxías. Por exem-

plo, a incidencia de febre de leite en vacas de 2 ou máis partos debería ser <2 %. Tamén debemos analizar a incidencia doutras patoloxías (retención de placenta...). Debemos procurar utilizar produtos acidoxénicos que non penalicen a inxestión de materia seca, posto que, se xa pola propia acidificación se reduce a IMS, se utilizamos un produto “pouco palatable”, isto agravarase. Ademais, debemos ter en conta que este tipo de produtos teñen un manexo complicado, xa que son “higroscópicos”. Monitoreo de Ph nos ouriños As vacas monitoreadas deben levar polo menos dous días tomando dieta acidificante. É conveniente tomar mostras de ouriños dúas veces por semana. O valor obxectivo para todas as vacas debería estar entre 5,0-7,0, cun valor medio óptimo de 6,0-6,2. Se atopamos valores moi dispares, debemos buscar o motivo, que pode ser amoreamento, baixa calidade de mesturado da dieta, diferenza de inxestión entre as vacas, pauta alimenticia dos animais, micción antes de tomar a mostra, patróns de bebida...

CONCLUSIÓNS A hipocalcemia clínica ou subclínica é unha das patoloxías máis frecuentes no posparto no gando vacún leiteiro. Esta non só é un problema polos problemas que carrexa, senón que, ademais, é un factor determinante para o aumento na prevalencia doutras doenzas coma a metrite. Unha das estratexias máis eficaces para reducir a incidencia desta patoloxía é a formulación de dietas con DCAD negativo en preparto, pois este tipo de formulación demostrou ser moi eficaz no descenso deste problema. A acidificación das dietas ten como único inconveniente o descenso na IMS en preparto, que pode ser reducido usando produtos que non provoquen unha mala palatabilidade da dieta.

80 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_especialXeneticae Reporducion_javierLopez_galego.indd 80

29/12/21 12:20

Vacuno Seguro de ganado

2021

de reprodución y producción

Se podrá fraccionar el pago de la prima en 4 veces.

Incluye saneamiento ganadero. Asegure la fertilidad de su explotación. PORQUE, DURANTE LA CRISIS DE LA COVID-19, CONTINUÁIS A PIE DE CAMPO GARANTIZANDO NUESTRO ABASTECIMIENTO PARA SUSCRIBIR SU SEGURO DIRÍJASE A: • MAPFRE ESPAÑA CÍA. DE SEGUROS Y REASEGUROS • CAJA DE SEGUROS REUNIDOS (CASER) • AGROPELAYO SOCIEDAD DE SEGUROS S.A. • SEGUROS GENERALES RURAL • ALLIANZ, COMPAÑÍA DE SEGUROS • PLUS ULTRA SEGUROS • HELVETIA CÍA. SUIZA S.A. DE SEGUROS • CAJAMAR SEGUROS GENERALES S.A. • MUTUA ARROCERA, MUTUA DE SEGUROS • GENERALI DE ESPAÑA, S.A. SEGUROS• FIATC, MUTUA DE SEGUROS Y REASEGUROS • SEGUROS CATALANA OCCIDENTE • SANTALUCÍA S.A. CÍA. DE SEGUROS • MUSSAP, MUTUA DE SEGUROS • AXA SEGUROS GENERALES • BBVA ALLIANZ DE SEGUROS Y REASEGUROS, S.A. • REALE SEGUROS GENERALES • MGS SEGUROS Y REASEGUROS S.A. vp028_anuncio_agroseguro.indd 81

18/12/21 12:15

Conoce Conocenuestro nuestroequipo... equipo... Andrés AndrésRivier RivierSanz Sanz- -Director Directorde deDistribución Distribución Ingeniero IngenieroTécnico TécnicoenenExplotaciones ExplotacionesAgropecuarias. Agropecuarias. Empezó su carrera profesional Empezó su carrera profesionalenenelelmundo mundodedelalagenética genéticapara paraABS ABShace hace2020 años añoscomo comodelegado delegadocomercial comercialdedelalazona zonacentro. centro. Posteriormente Posteriormentesesecentró centróenenelelasesoramiento asesoramientotécnico técnicoa adistribuidores distribuidoresy y clientes clientesdedetoda todaEspaña Españaenenproductos productosdedehigiene higienededeordeño ordeñodedelalagama gamaValiant Valiant y bienestar animal (SOP). y bienestar animal (SOP).

Puede verver la entrevista aquí: Puede la entrevista aquí:

Genetic GeneticManagement ManagementSystem System(GMS (GMS®®2.0) 2.0)

- -Un Unprograma programade deapareamiento apareamientoinnovador, innovador,completamente completamenterediseñado rediseñado para paraadaptarse adaptarseaacada cadanecesidad necesidad- ®®eseselelservicio Lanzado Lanzadopor porprimera primeravez vezenen1968, 1968,GMS GMS serviciodedeacoplamiento acoplamientomás másutilizado utilizadoenen elelmundo. mundo.Con Conmás másdede300 300evaluadores evaluadoresenenmás másdede4040países, países,hahapermitido permitidorealizar realizarmás más dede120 120millones millonesdedeapareamientos apareamientosdesde desdesusulanzamiento. lanzamiento.LaLaúltima últimaactualización actualizacióndel del ® programa, programa,elelGMS GMS®2.0 2.0fue fuelanzada lanzadaenen2021, 2021,para paracontinuar continuarofreciendo ofreciendosoluciones solucionesdede apareamiento sólidas e imparciales a la industria, basadas en rasgos económicamente apareamiento sólidas e imparciales a la industria, basadas en rasgos económicamente importantes importantesdedeproducción, producción,salud saludy ytipo. tipo.ElElresultado: resultado:vacas vacasmás másduraderas duraderasy yrentables. rentables.

Personalizado Personalizado Para ParaABS ABSlas lasideas ideasy aportaciones y aportacionesdedeloslosganaderos ganaderosson sonmuy muyimportantes importantespara paradiseñar diseñarununplan plangenético genético ® para paracada cadarebaño. rebaño.Cada Cadagranja granjatiene tienesusupropia propiarealidad realidady yelelGMS GMS®sesepuede puedeadaptar adaptara acada cadauna unadede ellas. ellas.Así, Así,elelprograma programasesepuede puedepersonalizar personalizarenenmás másdede150 150formas formasdistintas, distintas,incluso inclusoantes antesdedeelegir elegirloslos toros. toros.ElEltrabajo trabajoenenequipo equipocon conelelpersonal personaldedeABS, ABS,permite permitealalganadero ganaderoescoger escogerdedeentre entre5 5opciones opcionesdede Producción Produccióny de y deconformación conformación(incluyendo (incluyendoalguna algunaespecífica específicapara pararebaños rebañoscon conrobots robotsdedeordeño) ordeño)aquella aquella que se adapta mejor a las necesidades de cada granja. que se adapta mejor a las necesidades de cada granja.

Objetivo Objetivo

Diseñado Diseñadopara paracualquier cualquiertipo tipodedeganadero ganaderoenencualquier cualquierparte partedel delmundo. mundo.Independientemente Independientementedel del portfolio de ABS, el programa escogerá los mejores animales disponibles para alcanzar los objetivos de portfolio de ABS, el programa escogerá los mejores animales disponibles para alcanzar los objetivos de lalagranja. granja.

Seguro Seguro

NoNoimporta importacuál cuáldedelas lasdirecciones direccionesanteriores anteriorestome, tome,algunas algunasfunciones funcionesdedeserie seriepermiten permitenavanzar avanzardede ®®2.0 forma 2.0siempre siempreevalúa evalúaloslosniveles nivelesdedeconsanguinidad, consanguinidad,ofreciendo ofreciendolalaprotección protección formasegura. segura.Así, Así,GMS GMS más máscompleta completacontra contragenes genesrecesivos recesivosperjudiciales, perjudiciales,haplotipos haplotiposy saturación y saturacióngenética. genética.

C h

ABS PROGENEX, C/C/ Rafael Bergamín 16A, local 4, 4, 28043 - Madrid ABS PROGENEX, Rafael Bergamín 16A, local 28043 - Madrid Email: ABS-Progenex@genusplc.com | Web: www.absglobal.com/es/ Email: ABS-Progenex@genusplc.com | Web: www.absglobal.com/es/ Teléfono: 9191 483 4949 3030 Teléfono: 483 vp028_publi_progenex.indd 82 Conoce nuestro equipo Agosto 2021 - ANDRES RIVIER.indd Conoce nuestro equipo Agosto 2021 - ANDRES RIVIER.indd1 1

22/12/21 10:04

quí: aquí:

GMS GMS2.0 2.0esesununprograma programadedeapareamientos apareamientosdiseñado diseñadopara parahacer haceralgo algomás másque que seleccionar seleccionarunungrupo grupodedesementales. sementales.Permite Permitesegmentar segmentarsus susvacas, vacas,diseñar diseñarsusu rebaño rebañofuturo futuroy de y demanera maneraeficiente eficienteimplementar implementarsusuestrategia estrategiadedemejora mejoragenética, genética, proporcionando proporcionandouna unagestión gestióndedelalaconsanguinidad consanguinidadsin sinprecedentes, precedentes,ofreciendo ofreciendolala 2.0 2.0 protección protecciónmás máscompleta completadedelalaindustria industriafrente frentea agenes genesrecesivos recesivosy yhaplotipos. haplotipos. Elija Elijasus: sus:

1.1.Opciones Opcionesdedeconformación conformación

2.2.Opciones Opcionesdedeproducción producción

Basado Basadoenenlalavaca vaca ideal idealpara paraprosperar prosperar enensusuentorno entorno

Diseñadas Diseñadaspara para ajustarse ajustarsea alala forma formaenenlalaque que sesepaga pagasusuleche leche

Enfatice Enfaticedónde dóndelelegustaría gustaríacentrar centrarelelprogreso progresogenético genéticodedeSUSUrebaño: rebaño: Incremento Incrementodede producción producción



elepl apgaogoy y e b e i b c i e c r e r ómo o ¿C ¿Cóm lelcehceh?e? u s u r s o r p o s p a lalsasprpirmimas

¿Está ¿Estásatisfecho satisfechocon conelel tamaño tamañodedesus susvacas? vacas?

Conformación Conformación mejorada mejoradadede lalavaca vaca

Lograr Lograruna unamayor mayor eficiencia eficiencia mediante mediantelala mejora mejoradedelala salud saluddedesusu rebaño rebaño

ando ¿C ómooesestátácacammbibiando ¿Cóm elelmmerercacadodo?? ¿Q ¿Quéué inisntsatlaal titpiopodede caicoinoenses titeineen?e?

Protección Protección inigualable inigualablecontra contralala consanguinidad consanguinidad

Protección Protección completa completacontra contra genes recesivos genes recesivos y haplotipos y haplotipos

ra a neenepapar e i t i t s plpalnaenes ro?o? é é u u Q ¿Q u r ¿ elefluftutu

Protección Proteccióndede lalafacilidad facilidaddede parto partodedelas las novillas novillas Aprenda más sobre GMS: Aprenda más sobre GMS:

Únase Únaseaanuestro nuestroequipo equipoganador. ganador.

Consulte Consultea asusurepresentante representantededeventas ventasy reproducción y reproduccióndedeABS ABShoy hoymismo mismoo ovisite: visite: https://www.absglobal.com/services/gms/ https://www.absglobal.com/services/gms/ ELELBENEFICIO BENEFICIODEL DELPROGRESO PROGRESOGENÉTICO GENÉTICO vp028_publi_progenex.indd 83

22/12/21 10:04 21/12/2021 21/12/202119:48:13 19:48:13

ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN

Mérito neto, TPI ou ICO? Quizais mellor un índice customizado? Nas seguintes páxinas revisamos os tres índices máis comúns (MN$, TPI e ICO) un a un e as principais diferenzas entre eles co obxectivo de poder ter unha mellor perspectiva do que pode encaixar mellor nas nosas ideas de selección. Martín Prieto Servizos técnicos EMEA (Europa, Oriente Medio e África)

ctualmente temos dispoñibles numerosas avaliacións xenéticas calculadas para unha serie de características economicamente importantes para o vacún leiteiro. Do mesmo xeito, coñécense as capacidades de transmisión previstas (PTA) para eses trazos de produción (como cantidade de lei-

te, contido de graxa ou contido de proteína), de clasificación en base a tipo (como puntuación final e trazos de tipo lineal) e tamén para trazos de saúde e estado físico (puntuación de células somáticas, vida produtiva, taxa de preñez das fillas, facilidade de parto ou morte fetal) [ver gráfico 1].

84 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_especialXeneticaReproducion_indiceCostumizado_galego.indd 84

29/12/21 16:51

ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN

NON DISPOÑEMOS DUN SÓ ÍNDICE DE SELECCIÓN, SENÓN QUE HAI NUMEROSOS ÍNDICES CON BASE NOS DIFERENTES CRITERIOS E NECESIDADES

Gráfico 1.

Con todo, co obxectivo de simplificar o proceso de selección tanto dos touros como das femias que usaremos como pais da seguinte xeración do rabaño con base no seu mérito xenético, o Departamento de Agricultura de USA (USDA), o Council on Dairy Cattle Breeding

(CDCB), a Holstein Association USA e as distintas asociacións leiteiras de cada país desenvolveron numerosos índices de selección. Estes índices de selección permítennos facer unha selección simultánea por varias características e de forma ponderada, de forma que o

2 Soluciones PREMIUM para el control celular

SELLADOR MARCANTE DE DIÓXIDO

SELLADOR CON NUESTRA EXCLUSIVA MOLÉCULA LSA®

12.2021 | Vaca Pinta n.º 28 | 85

vp028_especialXeneticaReproducion_indiceCostumizado_galego.indd 85

29/12/21 16:51

ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN

CAL É O MELLOR ÍNDICE PARA A SELECCIÓN XENÉTICA NA MIÑA GRANXA? Seguramente esta pregunta xurdiu miles de veces, á hora da selección dos animais. E probablemente a resposta sexa en moitos casos “ningún de eles”. As diferentes rexións europeas e mesmo españolas están baixo a influencia de diferentes mercados e diferentes realidades. Por tanto, non existe índice que se adecue ben a todos os países á vez, pero, mesmo dentro dun mesmo país, os distintos sistemas de produción e de pagamentos fan difícil a adecuación dun índice global para todas elas. Así, vemos diferenzas importantes nos criterios do pago do leite (primas por sólidos, primas por criterios de saúde de ubre, foco en volume de leite entregado etc.), pero tamén teñen sistemas de produción diferentes (baseados en pastoreo ou en racións unifeed, con salas de muxido ou robots de muxido etc.). Este concepto xa vén definido na propia regulamentación do MAPA. Facendo referencia aos criterios de ICO, no programa oficial de cría da raza bovina frisoa dinos que “con todo, este criterio pode non ser válido para todos os gandeiros e, por iso, Conafe traballa en definir distintos criterios de selección, segundo as circunstancias produtivas e económicas nas que se atopan as distintas ganderías. Por iso,

tamén se deseñan outros índices que poden axudar na selección de ganderías de distinta tipoloxía” (MAPA, 2019). Imos revisar as principais diferenzas dos tres índices máis comúns (MN$, TPI e ICO) un a un e así poder ter unha mellor perspectiva do que pode encaixar mellor nas nosas ideas de selección.

O MÉRITO NETO (MN$) É UN ÍNDICE [...] QUE, A DIFERENZA DO TPI OU DO ICO, SI É UN ÍNDICE ECONÓMICO E PRETENDE ESTIMAR AS GANANCIAS DAS FUTURAS XERACIÓNS EN BASE Á SELECCIÓN XENÉTICA

Total Performance Index (TPI) O TPI foi tipicamente un índice de produción e tipo ao longo dos anos. Mesmo representou o índice de produción de tipo nun momento (Type-Production Index (TPI), publicado por primeira vez en 1976 (VanRaden, 2002). Actualmente, tras a última revisión en 2021 (Holstein USA, 2021) trátase dun índice que combina produción, tipo e caracteres de saúde e fertilidade, sen ben o tipo representa unha parte moi significativa no índice xeral (ver táboa 1). Así os diferentes caracteres de tipo ou de conformación representan o 26 % do índice xeral, fronte ao 28 % de saúde e fertilidade (Holstein USA, 2021). Cabe destacar que non é un índice baseado en criterios económicos, é dicir, non necesariamente altos valores de TPI están asociados a maiores rendibilidades das vacas. O TPI vai ir evolucionando co paso dos anos, dando cada vez máis peso aos caracteres de saúde, caracteres extremadamente importantes sobre todo para as ganderías de maior tamaño e máis comerciais

Táboa 1. Pesos relativos dos diferentes caracteres e subíndices no TPI

Habiltabilidad

peso relativo de cada carácter varía para cada índice. Desta maneira, os produtores de leite neste caso poden optar por utilizar un índice de selección específico baseado en que tan preto os pesos relativos dos trazos representan a importancia deses trazos para o manexo, rendibilidade ou interese do rabaño. Por tanto, non dispoñemos dun só índice de selección, senón que hai numerosos índices en base aos diferentes criterios e necesidades de selección. Así por exemplo, uns dos máis frecuentemente usados nas granxas leiteiras nos Estados Unidos son o mérito neto (NM$) e o Total Performance Index (TPI), pero tamén temos mérito fluído, mérito queixeiro etc. En España, a Confederación Nacional de Frisona Española (Conafe), á súa vez, usa como criterio de selección oficial o índice ICO, aínda que tamén desenvolveu outros como o mérito económico total (IM€T), o indice de mérito total ecolóxico (IM€TECO), índice de mérito total pastoreo (IM€TPASTO) etc. [Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación (MAPA), 2019].

86 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_especialXeneticaReproducion_indiceCostumizado_galego.indd 86

29/12/21 16:51

vp028_pub_karizoo.indd 87

18/12/21 12:31

ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN

Táboa 2. Pesos relativos dos diferentes caracteres e subíndices no ICO

ICO O ICO é o índice español de referencia, sendo a súa última versión do ano 2019. Como se citou anteriormente, nos últimos anos apareceron outros índices que poderían ser máis enfocados para determinados tipos de granxas baseadas en pastoreo, produción ecolóxica ou que venden en base a produción de sólidos ((IM€TSOL, IM€TECO, IM€TPASTO). Con todo, o criterio de selección oficial de Conafe é o índice ICO (MAPA, 2019). No devandito índice, os quilogramos de leite producido teñen un peso moi importante (11 %, ver táboa 2), como sería de esperar, xa que o mercado de leite español é un mercado maioritariamente de leite líquido (o 42 % do leite entregado á industria leiteira española destínase a leite líquido, fronte a só o 13 % do resto da UE), (MAPA, 2021). O ICO é un índice que podería considerarse en certa medida parecido ao TPI, onde os caracteres de tipo tamén teñen un importante peso. Como gran diferenciación con respecto ao mérito neto ou TPI, temos o maior peso que adquiren o kg de leite, que representa o 11 % do índice total. O ICO, do mesmo xeito que o TPI, non é un índice económico. Mérito neto O mérito neto (MN$) é un índice publicado polo Council on Dairy Cattle Breeding (CDCB) e que, a diferenza do TPI ou do ICO, si é un índice económico e pretende estimar as ganancias das futuras xeracións en base á selección xenética. Este índice evolucionou desde a súa primeira versión en 1926, baseada unicamente en dous trazos (quilos de leite e quilos de graxa, Cole et al., 2021) ata

ALGÚNS DOS CARACTERES INCLUÍDOS EN MOITOS ÍNDICES DEMOSTRARON NON TER CORRELACIÓN NINGUNHA COA PRODUTIVIDADE E RENDIBILIDADE DAS VACAS

a última revisión do pasado agosto que contén unha combinación de 40 trazos individuais. O NM$ guiou o progreso xenético desde 1994 promovendo unha selección balanceada de todos os caracteres dispoñibles e que teñen relevancia económica para maximizar a rendibilidade da produción de leite. Este índice dálles un peso moi alto aos sólidos e aos caracteres de saúde, minimizando o peso relativo dos caracteres de tipo (táboa 3). De feito, o peso relativo da estrutura e capacidade valórase dunha forma bastante negativa, penalizando aos touros con maior estatura e tamaño. Isto é debido a que as vacas con maior tamaño tenden a ter menores vidas produtivas, menos duración nas granxas e tamén ser menos eficientes desde o punto de vista alimentario, é dicir, producen menos leite por kg de materia seca inxerida. En agosto deste ano, o NM$ sufriu unha revisión (VanRaden et al., 2021) na que se incluíron avaliacións xenéticas para novos caracteres como aforro de comida (FSAV), vitalidade (livability, HLIV) e primeiro parto temperán (EFC). A selección destes novos trazos pretende mellorar a saúde e o crecemento dos tenreiros e a eficiencia alimentaria das vacas. A nova avaliación de FSAV inclúe o valor económico do composto de peso corporal da vaca (BWC) xunto cos datos reais de consumo de alimento de varios miles de vacas holstein nos rabaños de investigación dos EE. UU. e do Canadá. O trazo de inxestión de alimento residual (RFI) mide a diferenza entre a inxestión de

88 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_especialXeneticaReproducion_indiceCostumizado_galego.indd 88

29/12/21 16:51

POLVO SOLUBLE PARA BAÑO DE PEZUÑAS

Facil, cómodo y ef iciente cuidado de pezuñas • Facil de usar • No contiene formaldehído ni metales pesados • Visible color azul • Cuando no es azul oscuro, es hora de cambiar el baño • Ahorra tiempo y dinero vp028_huvepharma.indd 89 1 AD_Dragonhy_ES_Preview.indd

18/12/21 12:20 1.12.21 14:07

ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN

alimento real e a esperada. Os valores económicos relativos para BWC e RFI preséntanse por separado porque BWC está dispoñible para todas as razas, mentres que FSAV está dispoñible só para Holstein. Nesta nova versión, este BWC recibe unha énfase aínda máis negativo, debido aos maiores custos de mantemento estimados a partir dos datos reais de consumo de alimento (ver táboa 3).

QUE ESTÁ A PASAR NO RESTO DO MUNDO Se miramos que fan outros países, temos infinidade de índices xenéticos e todas as asociacións ou organizacións desenvolveron índices que afirman ser os máis adecuados posible para os seus mercados. Como se discutiu anteriormente, aínda que de maneira global pode ser aproximado, a nivel puntual eses índices poden non reflectir as necesidades concretas de gandeiros en base aos diferentes sistemas de produción e de incentivos de cada industria leiteira particular. Ademais, algúns dos caracteres incluídos en moitos índices, por exemplo, demostraron non ter correlación ningunha coa produtividade e rendibilidade das vacas. Nas nosas vidas todos temos pasado por unha fase romántica onde nos gustaban as vacas “bonitas, estilosas, grandes, con boa colocación de isquións etc.”. Con todo, moitos destes trazos non teñen relación coa lonxevidade da vaca nin coa súa rendibilidade. Por exemplo, o índice de patas tan frecuentemente mencionado cando falamos de coxeiras demostra ter unha

Consumo residual de comida

ESTE ÍNDICE DÁLLES UN PESO MOI ALTO AOS SÓLIDOS E AOS CARACTERES DE SAÚDE, MINIMIZANDO O PESO RELATIVO DOS CARACTERES DE TIPO

Habitabilidad de la novilla

Subíndice de rasgos de salud

Tasa de concepción de novillas

Subíndice de rasgos de partos

Táboa 3. Pesos relativos dos diferentes caracteres e subíndices no MN$

correlación moi baixa co nivel de coxeiras nas granxas (Hultdin, 2018). Entre outros factores, o que sabemos é que as estas aumentan cando as vacas non pasan esas 13-14 horas tombadas e para iso o cubículo ou a cama deben ser cómodos (brandos) e coas dimensións apropiadas. De pouco serve unhas patas moi correctas se logo a vaca ten que “descansar” nunha superficie dura. Iso queda demostrado se observamos a correlación entre a vida produtiva e o índice de patas e pés que para os touros en activo dos USA é soamente de 0,15 (análise propia), o cal suxire que a duración das vacas nos rabaños está moi pouco relacionada co índice de patas e pés (ver Hultdin, 2018). Do mesmo xeito, na última revisión de índice mérito neto a énfase do índice de pés e patas (FLC, Feet/Leg Composite) no índice MN$ descendeu e o principal motivo baséase en “a non boa correlación entre o índice (FLC) e a saúde podal e laminite” (VanRaden et al., 2021. Outro exemplo de común discusión é a colocación dos isquiones. Aínda recordo de pequeno escoitar ao veterinario ou ao meu pai dicir que as vacas con insquións altos non preñaban ben. Se observamos a correlación entre a colocación de insquións e o cociente de preñez das vacas, é practicamente inexistente (0,01, análise propia); por tanto, outro dos mitos dos anos 90 que tamén se derruba. Doutra banda, se observamos os índices a tipo dos touros que transmiten maior vida produtiva, observamos que son touros moi medios para caracteres de morfoloxía, touros que van

90 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_especialXeneticaReproducion_indiceCostumizado_galego.indd 90

29/12/21 16:51

SELLADO POR VACACIONES

TODAS

LAS VACAS MERECEN UN

SELLADOR

Una nueva barrera en la protección del pezón

VP028_pub_msd_sellador.indd 91 2201026_MSDAH-RUBU_SHUTOUT_ANUNCIOS-DINA4_SELLADOXVACACIONES-SALUBRE.indd 2

18/12/21 12:21 10/12/21 12:04

ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN

DENDE HAI TEMPO VEMOS EN REVISTAS INTERNACIONAIS MOITAS REFERENCIAS AO USO DE ÍNDICES PERSONALIZADOS PARA CADA GANDERÍA

Granxas con muxido traseiro ou robotizado converteron a colocación dos tetos posteriores nunha prioridade na selección

dar vacas pequenas, con valores ao redor de cero para patas e pés e con ubres correctos sen ser extremos. Se nos detemos no nivel xenético para leite, son touros ao redor de 1.000 libras para leite. A vida produtiva dun touro é moi bo indicador da rendibilidade dunha vaca. Ningún gandeiro aguanta vacas pouco produtoras, nin vacas coxas, nin vacas reincidentes a mamites, por exemplo; por tanto, unha alta vida produtiva nunha vaca suxire que durou no establo máis tempo que a media das súas compañeiras e, por tanto, que deu menos problemas de saúde a un nivel de produción que resultou máis interesante mantela no rabaño e non sacrificala.

ÍNDICES PROPIOS Por todo iso, desde hai tempo vemos en revistas internacionais, como Progressive Dairy (Binversie, 2019) ou Dairy Herd Management (Dickrell, 2017), múltiples referencias ao uso de índices personalizados para cada gandería á hora de seleccionar non só os touros senón tamén o destino (eliminación ou programa de cría específico) das femias do rabaño. Na miña experiencia trátase principalmente de granxas grandes e comerciais, máis centradas en criterios puramente económicos. Estas adoitan facer unha selección baseándose nun índice propio que eles mesmos constrúen e desenvolven dependendo das súas necesidades. Por exemplo, granxas con muxido traseiro ou

robotizado converteron a colocación dos tetos posteriores nunha prioridade na selección. Actualmente, hai moitas ganderías que están muxindo case as 24 horas ao día e nestas granxas un atraso na colocación das tetoeiras (debido a que os tetos traseiros stán moi xuntos) supón un gasto extra en tempo que non poden permitirse. Máis abaixo pódese observar como selecciona un importante cliente de ABS a través dun índice customizado, o cal podemos comparar cos índices de selección máis convencionais como o TPI, ICO ou MN$ (ver táboa 4). O índice customizado para esta granxa é un índice típico de granxas moi comerciais, moi centradas na produción de leite líquido e que buscan vacas funcionais e produtoras. Neste tipo de granxas, as cales son propiedade moitas veces de persoas que non se guían tanto pola conformación dos animais, ou que son simplemente investidores nos que a conta de resultados ao peche de ano, é o meramente importante. Comparando este índice xenético co TPI ou ICO pouco ou nada ten que ver. Para empezar, só inclúe uns poucos caracteres e centra a selección xenética neses caracteres. En segundo lugar, os caracteres de tipo están practicamente desaparecidos, excepto a profundidade de ubre, a estatura que puntúa negativo (ao contrario que no ICO ou TPI) e a colocación dos tetos posteriores. Este é un índice válido

92 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_especialXeneticaReproducion_indiceCostumizado_galego.indd 92

29/12/21 16:52

ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN

A TENDENCIA DAS GRANXAS, SOBRE TODO AS DE MAIOR TAMAÑO, É A TRABALLAR CUN ÍNDICE CUSTOMIZADO BASEADO EN CRITERIOS ESTRITAMENTE OBXECTIVOS E ECONÓMICO

Táboa 4. Pesos relativos dos diferentes caracteres e subíndices nun índice customizado dun cliente ABS

para esta granxa en particular, pero non necesariamente adecuado para outra gandería doutro país ou mesmo da mesma zona. Obviamente, canto máis parecido sexa o mercado do leite, o sistema de produción e o manexo de dúas granxas, maior será a similitude entre o índice xenético desas dúas ganderías.

CONCLUSIÓN Se tivese que pechar esta revisión cunha frase que resuma todo, sería resaltando a tendencia das granxas, sobre todo as de maior tamaño, a traballar cun índice customizado baseado en criterios estritamente obxectivos e económicos, o que as leva a prescindir de caracteres que non demostraron un impacto económico positivo na gandería ou mesmo cun retorno ao investimento desfavorable.

BIBLIOGRAFÍA

MAPA, 2019. Resolución de la Dirección General de Producciones y Mercados Agriaos, por la que se aprueba el programa de cría

de la raza bovina frisona. En https://www. mapa.gob.es/es/ganaderia/temas/zootecnia/ resoluciondeaprobacionrazafrisonayprogramadecriafirmada27_12_19_tcm30-523915. pdf . Visitado el 7/10/2021. VanRaden, PM. 2002. Selection of dairy cattle for lifetime profit. 7th World Congress on Genetics Applied to Livestock Production, August 19-23, 2002, Montpellier, France. Holstein USA, 2021. https://www.holsteinusa.com/genetic_evaluations/ss_tpi_formula.html. Visited on 7/10/2021. MAPA, 2021. https://www.mapa.gob.es/ en/estadistica/temas/estadisticas-agrarias/ ganaderia/estadistica-industrias-lacteas/ estadistica-lactea-anual/. Visitado en 07/10/2021. Binversie J., 2019. Choosing the index that meets your dairy’s needs. Progressive Dairy. En https://www.progressivedairy. com/topics/a-i-breeding/choosing-the-indexthat-meets-your-dairy-s-needs visitado el 7/10/2021 Dickrell, J. 2017. Build your own sire index. Accessed Aug. 14, 2017. http://www. dairyherd.com/magazine/build-your-ownsire-index. VanRaden et al., 2021. Net merit as a measure of lifetime profit: 2021 revision. USDA. https://www.ars.usda.gov/ARSUserFiles/80420530/Publications/ARR/nmcalc-2021_ARR-NM8.pdf Hultdin, I. 2018. Genetic Correlations among Longevity, Claw and Leg Health Evaluated in the Nordic Countries and Type Traits Evaluated in USA, in Holstein Dairy Cattle. Master’s Thesis. Faculty of Veterinary Medicine and Animal Science Department of Animal Breeding and Genetics. Swedish University of Agricultural Science. https://stud.epsilon.slu.se/13174/1/ Hultdin_I_171211.pdf

12.2021 | Vaca Pinta n.º 28 | 93

vp028_especialXeneticaReproducion_indiceCostumizado_galego.indd 93

29/12/21 16:52

son l

ÍNDICE IDEAL PARA VACAS COMERCIALES

• • • •

•

Valorar el ICC es invertir en rentabilidad y futuro

Ahora, con las herramientas genéticas, se puede seleccionar por la eficiencia alimentaria. El ICC te permite hacerlo.

1 Unite 2 de H throug 3 Wagh anifee © 202

orque la Eficiencia importa

vp028_publicidade_inatega.indd 94

18/12/21 12:28

(SUST)

(PREF)

• Grasa • Proteina • •

Porcentaje de hijas 54 55

54%

34%

ICC™

NM$

TPI®

NM$

TPI®

(FERT) Graph 1. Percent of daughters to produce 50k lbs Milk by 300 weeks

0 ICC™

NM$

TPI®

ICC™ ofrece una mayor ventaja,

ICC™

Percent of daughters 54 55

100

150

12%

• Leche

FSAV?

ICC™ 1 United States Department of Agriculture – Economic Research Service. 2018. Milk cost of production estimates. http://www.ers.usda.gov/data-products/milk-cost-of-production-estimates/. 2 de Haas Y, Windig JJ, Calus MPL, Dijkstra J, de Haan M, Bannink A and Veerkamp RF. 2011. Genetic parameters for predicted methane production and potential for reducing enteric emissions through genomic selection. J. Dairy Sci. 94, 6122-6134. 3 Waghorn GC and Hegarty Rs. 2011. Lowering ruminant methane emissions through improved feed conversion efficiency. Animal Feed Science and Technology 166, 291-301. Doi:10.1016/j. anifeedsci.2011.04.019 © 2021 Genex Cooperative. All rights reserved. F-1273291455

vp028_publicidade_inatega.indd 95

18/12/21 12:28

ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN

Que resulta máis eficaz e económico para inseminar xovencas: protocolos hormonais con ou sen dispositivo intravaxinal de proxesterona? Amosamos os resultados do estudo no que, a partir dun grupo de máis de 500 xovencas dunha granxa de recría comercial, comparamos a eficiencia reprodutiva e económica tras aplicar o protocolo 5d Co-synch-72 h con ou sen dispositivo intravaxinal de proxesterona (DIP), no que tivemos en conta, ademais, o factor estrés por calor. Aitor Fernández-Novo, Pau Pallarés2, Natividade Pérez-Villalobos1, Javier Heras2, Susana Astiz Blanco3 Dpto. de Veterinaria, Facultade de Ciencias Biomédicas e da Saúde, Universidade Europea de Madrid Dairy Professionals, Xirona Departamento de Reprodución Animal, INIA-CSIC, Madrid

ctualmente existen granxas exclusivamente de recría de vacas de leite, onde os gandeiros envían as súas futuras nais desde os poucos días de idade ata pouco antes do primeiro parto para así optimizar rendementos e economizar custos. As granxas de recría están altamente especializadas e o seu obxectivo global é devolver unha xovenca óptima (en termos de saúde, rendemento e lonxe-

vidade; Wolf e Harsh, 2001). Entre os obxectivos específicos, un deles é conseguir unha media de idade ao primeiro parto de 22-24 meses, optimizando así os custos de recría e a vida produtiva (Akins, 2016; Ettema e Santos, 2004; Heinrichs et al., 2017). Para logralo, as xovencas deben quedar xestantes entre os 13 e os 15 meses de vida. Tradicionalmente, a inseminación artificial (IA) en xovencas faise tras celo

visto, o cal require un traballo extra que, en moitas granxas, non é posible (Masello et al., 2019). Unha estratexia para mitigar este problema é empregar protocolos hormonais para realizar a IA a tempo fixo (IATF; Stevenson, 2016). Os protocolos máis utilizados en xovencas son o que denominamos variacións “curtas” (Masello et al., 2019) do Ovsynch® orixinal (Pursley et al., 1995), tales como Co-synch de 4, 5 ou 7 días con ou sen dispositivo intravaxinal (DIP) de proxesterona ou o short-Ovsynch® (Fishman-Holland et al., 2019; Colazo e Ambrose, 2015; Santos et al., 2010). Entre todos estes protocolos, cada granxa elixe os que mellor se adaptan ás súas condicións de traballo e manexo.

96 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_especialXeneticaReproducion_inseminacion_galego.indd 96

29/12/21 15:29

ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN

OS PROTOCOLOS MÁIS UTILIZADOS EN XOVENCAS SON OS DENOMINADOS VARIACIÓNS “CURTAS” DO OVSYNCH ® ORIXINAL

Das 503 xovencas, inseminamos 261 co protocolo Co-synch de 5 días sen DIP e 242 con DIP

Diferentes estudos reportaron unha resposta ovárica mellor aos protocolos hormonais con DIP cando os animais sufrían estrés por calor (Fishman-Holland et al., 2019; Kasimanickam et al., 2014; Lima et al., 2011). Ademais, noutro estudo demóstrase que incluír DIP en protocolos para IATF pode aumentar a fertilidade en xovencas ata un 58-63 % (Chebel e Cunha, 2020; Kasimanickam et al., 2014). Con todo, o seu uso supón un sobrecusto tanto hormonal coma de man de obra, posto que require un traballo extra. Por tanto, é importante valorar se é adecuado ou non incluílos nos protocolos reprodutivos observando todos os custos asociados. Por iso, quixemos comparar a eficiencia reprodutiva e económica ao aplicar o protocolo 5d Co-synch-72 h en xovencas con ou sen DIP, tendo en conta, ademais, o estrés por calor. Para iso sincronizamos 503 xovencas dunha granxa de recría comercial durante oun ano, determinando diariamente o índice de temperatura-humidade (THI). Das 503 xovencas, inseminamos 261 co protocolo Co-synch de 5 días sen DIP e 242 con DIP. As xovencas que se detectaban en celo inseminábanse a celo visto. Tras a primeira IA, as diagnosticadas non xestantes volvíanse inseminar co mesmo protocolo que recibiran para a primeira IA e así ata a terceira IA (figuras 1 e 2).

Figura 1. Descrición dos protocolos e actuacións sobre as xovencas incluídas no estudo

Abreviaturas: D = día; MS = mostra sanguínea; ECO = ecografía transrectal; DIP = dispositivo intravaxinal de proxesterona; GnRH = gonadorelina; PGF2α = prostaglandina; IATF = inseminación artificial a tempo fixo

Figura 2. Resumo de animais incluídos por número de IA e protocolo, así como resultados reprodutivos, tanto tras as inseminacións a tempo fixo como as efectuadas tras celo visto

1ª IA

2ª IA

3ª IA

1ª IA 1ª2ª IA IA1ª2ªIA3ª IA IA2ª3ªIAIA 3ª IA 261 novillas 5d Co-synch

261 novillas 106 novillas 5d 5d 261 novillas 106 novillas 5d 5d Co-106 novillas 52 novillas 5d52 novillas 5d 5d Co-

Co-synch Co-synch synch Co-synch Co-synch 261 xovencas 5dCo-synch 106 xovencas 5dsynch •41 IA celo•30 visto IA celo visto •30visto IA celo•13 visto IA celo visto •13visto IA celo visto •41 IA celo •30 IA celo •TOTAL gestantes = 55 gestantes •TOTAL •TOTAL = 55 •TOTAL gestantes = 28 gestantes •TOTAL •TOTAL = 28 gestantes Co-synch •TOTAL = 144 = 144Co-synch gestantes = 55 gestantes

•41 IA celo visto •TOTAL = 144 gestantes

•41 IA celo visto

•30 IA celo visto

•12 IA celo•25 visto IA celo visto •25visto IA celo•12 visto IA celo visto •12visto IA celo visto •12 IA celo •25 IA celo •TOTAL = 151 •TOTAL gestantes = 52 gestantes •TOTAL •TOTAL = 52 •TOTAL gestantes = 35 gestantes •TOTAL •TOTAL = 35 gestantes = 151 gestantes = 52 gestantes

52 xovencass 5d Co-synch

•13 IA celo visto •TOTAL = 28 gestantes

242 novillas 5d 242 novillas 99 novillas 5d 5d Co-242 novillas 99 novillas 5d Co- 5d Co-99 novillas 52 novillas 5d52 novillas 5d Co-5d CoCo-synch IPD = 144 xestantes Co-synchsynch IPD IPD synch IPD synch IPD •TOTAL •TOTAL = 55 xestantes Co-synch IPD synch synch IPD IPD •12 IA celo visto •TOTAL = 151 gestantes

52 novillas 5d Cosynch

•13 IA celo visto

52 novillas 5d Co•TOTAL = 28 xestantes synch IPD •12 IA celo visto •TOTAL = 35 gestantes

242 xovencas 5d Co-synch IPD

99 xovencas 5d Co-synch IPD

52 xovencas5d Co-synch IPD

•12 IA celo visto •TOTAL = 151 xestantes

•25 IA celo visto •TOTAL = 52 xestantes

•12 IA celo visto •TOTAL = 35 xestantes

La ENERGÍA LÍQUIDA más saludable para los rumiantes. Piensos líquidos. Productos personalizados. Asesoramiento técnico veterinario.

983 210 813 morea.es 12.2021 | Vaca Pinta n.º 28 | 97

vp028_especialXeneticaReproducion_inseminacion_galego.indd 97

29/12/21 15:29

ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN

OBSERVAMOS QUE, INDEPENDENTEMENTE DO USO DO DIP, A FERTILIDADE FOI MELLOR TRAS USAR SEME CONVENCIONAL FRONTE AO SEME SEXADO

80 69,2

70 60

62,6 55,2 53,2

58,3 52,6

56,8 48,7

41,7

40 30 20 10 0

Primeira IA 5dCO-IATF

Segunda IA 5dCO-Celo

5d-CO+DIP-IATF

Terceira IA 5d-CO+DIP-IATF-Celo

Abreviaturas: 5d-Co = 5días Co-synch; DIP = dispositivo intravaxinal de proxesterona; IATF = inseminación artificial a tempo fixo; celo = inseminación tras celo visto

Economicamente o uso de DIP queda xustificado sempre que observemos tamén o THI, polo menos en circunstancias similares ás observadas nesta granxa

Os diagnósticos de xestación realizáronse con ecografía entre os días 28 e 35 tras IA e reconfirmábanse aos 50-56 d e aos 100-113 d tras IA. Para avaliar os custos, tivéronse en conta os asociados ao protocolo, á inseminación, ás ecografías e aos días abertos de cada xovenca. O custo do 5d Co-synch sen DIP foi de 9,8 € (8,0 € medicamentos + 1,8 € traballo do persoal) e con DIP de 21,5 € (19,0 € medicamentos + 2,5 € traballo do persoal). O custo da IA foi de 27,5 € (25 € dose seminal + 2,5 € traballo persoal). O custo reprodutivo por xovenca calculouse como a suma dos custos de inseminación, máis o custo dos diagnósticos de xestación (4 €/diagnóstico), máis o custo asociado aos días abertos da propia granxa (2,3 €/xovenca e día). Este custo é similar ao publicado recentemente para unha granxa de recría no Reino Unido (£ 2,8; Boulton et al., 2017). Os resultados reprodutivos inclúense na figura 3 e na figura 4 recollemos os resultados reprodutivos globais segundo THI, xunto cos de sincronización ovárica. Dentro dos posibles factores que poden explicar estes resultados observamos que, independentemente do uso do DIP, a fertilidade foi mellor tras usar seme convencional fronte ao seme sexado. Ademais, vimos que o uso de DIP daba lugar a mellores taxas de concepción a primeira IA, sen diferenzas na funcionalidade ovárica nos meses de THI baixo (outono e inverno), pero si nos meses con THI alto (primavera e verán). Estes resultados non foron evidentes nin na segunda nin na terceira IA, aínda que isto pode ser porque o número de inseminacións foi bastante menor. Economicamente, o uso de DIP queda xustificado sempre que observemos tamén o THI, polo menos, en circunstancias similares ás observadas nesta granxa. Así, con estrés por calor, o uso de DIP resulta economicamente rendible, mentres que con valores de THI baixos non (táboa 1).

98 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_especialXeneticaReproducion_inseminacion_galego.indd 98

29/12/21 15:29

Plataforma de

integración y gestión de datos online

VP028_pub_CEVA.indd 99 Anuncio revista_200x280.indd 1

18/12/21 12:29 11/10/21 15:15

ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN

EN EXPLOTACIÓNS ONDE NON SE REALICE UNHA DETECCIÓN DE CELOS EFICIENTE E DURANTE OS PERÍODOS DE CALOR, O PROTOCOLO CON DIP PODE SER MÁIS EFICAZ EN TERMOS REPRODUTIVOS E ECONÓMICOS

Figura 4. Fertilidade (esquerda) e taxa de sincronización ovárica (dereita), segundo a época de calor (THI >70) ou fresca (THI<70) e por grupos con (barras vermellas; 5dCO) e sen DIP (barras azuis; 5cCOP4)

RESULTADOS – GLOBALES (3 IAs) Resultados globais (3 IA)

80 70 60

FERTILIDAD (%) SEGÚN THI 74,5

56,6 59,2

5dCO

5dCOP4

TASA SINCRONIZACIÓN (%) SEGÚN THI

20 10

80 THI<70

THI >70

85,7

65,7 66,7

2,6%

25,5%

5dCO 5dCOP4

30 20 10 0

THI<70

THI >70

45,7%

Táboa 1. Resumo dos custos e a eficiencia reprodutiva de cada protocolo tras as tres inseminacións* Variable Idade a xestación + (días)

Sen estrés por calor

Con estrés por calor

5dCo sen DIP

5dCo con DIP

5dCo sen DIP

5dCo con DIP

416,3 ± 37,0

417,6 ± 40,0

427,9 ± 44,3

422,4 ± 46,0

N.º IA / xestación

1,93 ± 0,8

1,82 ± 0,7

2,1 ± 0,85

1,79 ± 0,85

Días abertos (días)

29,0 ± 37,9

30,3 ± 40,4

48,6 ± 45,8

37,8 ± 42,2

Custos por días abertos/ xovenca (€)

66,9 ± 87,6

70,1 ± 93,4

112,3 ± 105,7

87,4 ± 97,5

Custos por inseminación/ xovenca (€)

58,23 ± 27,9

76,3 ± 36,2

74,7 ± 31,4

83,5 ± 37,8

Custos globais reprodución/xovenca (€)

130,8 ± 116,1

152,3 ± 129,5

194,3 ± 137,6

177,3 ± 134,2

* Texto resaltado: diferenzas estatisticamente significativas entre ambos os grupos

Os veterinarios e gandeiros deben ter en conta as condicións específicas de cada granxa para decidir implantar un protocolo reprodutivo

Estudos previos xa demostraran que a suplementación de proxesterona con DIP reduce o número de xovencas que saen a celo antes da IATF e, así, eleva o número de xovencas que están no momento adecuado para ser inseminadas cando toca efectuar a IATF (Fishman-Holland et al., 2019; Kasimanickam et al., 2014; Lima et al., 2011). Esta menor eficacia de sincronización cando non incluímos un DIP tamén se reflicte nas nosas xovencas na maior porcentaxe de animais que se inseminaron a celo visto antes da primeira IATF (15,7 % para 5dCO vs. 4,9 % para 5dCo con DIP). A taxa de concepción despois da primeira IA das xovencas inseminadas a celo visto foi mellor no grupo sen DIP (65,8 % para 5dCO vs. 58,3 % para 5dCO con DIP). Tradicionalmente, esta maior fertilidade despois da IA a celo visto atribuíuse a un aumento da liberación de estróxenos pola presenza dun folículo máis grande (Bridges et al., 2010; Mellieon et al., 2012). De feito, outro estudo non detectou perdas xestacionais tras IA celo visto fronte a un 4 % de perdas xestacionais tras IATF (Macmillan et al., 2017). Con todo, curiosamente, no grupo con DIP observamos menor fertilidade das xovencas inseminadas a celo visto que as inseminadas a tempo fixo, o que pode deberse á diferenza no estadio ovárico no día 0 (o día en que comezamos a sincronización) dos animais. Sabemos que iniciar un protocolo de IATF en destro (con corpo lúteo) dá lugar a mellor fertilidade. De feito, no noso grupo 5d Co-synch sen DIP, o 77 % (17/22) das xovencas inseminadas a celo visto tiñan un corpo lúteo ao comezo do protocolo, en comparación con só o 25 % (3/12) no grupo de 5d Co-synch con DIP.

100 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_especialXeneticaReproducion_inseminacion_galego.indd 100

29/12/21 15:29

Bienestar y rendimientos

PORQUE NO TODAS LAS LECHES SON IGUALES

Complejo de 3 fuentes naturales que mejoran el rendimiento y crecimientos Extractos de plantas que favorecen el equilibrio de la microbiota. Oligoelemento indispensable. Su forma natural permite biodisponibilidad.

una

mejor

Los prebióticos (MOS) favorecen una mejor regulación de la flora intestinal.

LECHES MATERNIZADAS

www.serval.fr/es Servicio comercial : 629 64 02 61 Servicio técnico : 656 83 30 80 commercial@serval.fr

Serval España vp028_publi_serval.indd 101

18/12/21 12:32

ESPECIAL: XENÉTICA E REPRODUCIÓN

CONCLUSIÓN En resumo, na época de calor os resultados reprodutivos son mellores con DIP e os custos asociados menores que sen DIP. Con todo, cando non se sofre estrés por calor os dous protocolos mostran unha eficiencia reprodutiva similar, sendo o 5d Co-synch sen DIP economicamente menos custoso. Por iso queremos chamar a atención para que os veterinarios e gandeiros teñan en conta todas as características e condicións específicas de cada granxa, así como a época do ano, para decidir implantar un protocolo reprodutivo. En explotacións onde non se realice unha detección de celos eficiente e durante os períodos de calor, o protocolo con DIP pode ser máis eficaz en termos reprodutivos e económicos. Non obstante, en granxas onde se realice unha detección de celos adecuada e intensiva e en épocas sen estrés por calor intensa, o protocolo sen DIP parece ser a opción máis adecuada para o manexo reprodutivo das xovencas.

NOTAS DOS AUTORES

- Resumo do artigo científico publicado: Pallares, P.; Fernández-Novo, A.; Heras, J.; Pesantez-Pachecho, J.L.; HerasMolina, A.; Perez-Villalobos, N.; Astiz, S. Reproductive strategies for dairy heifers based on 5d-Cosynch with or without an intravaginal progesterone device and observed estrus. Livestock science 250 (2021) 104588 https://doi.org/10.1016/j. livsci.2021.104588 - Este estudo foi parcialmente financiado por Virbac España SA (Barcelona, España)

BIBLIOGRAFÍA

Akins, M.S. 2016. Dairy Heifer Development and Nutrition Management. Vet. Clin. North Am. Food Anim. Practic. 32:303–317. https://doi:10.1016/j. cvfa.2016.01.004. Boulton, A.C., J. Rushton, and D.C. Wathes. 2017. An empirical analysis of the cost of rearing dairy heifers from birth to first calving and the time taken to repay these costs. Animal 11:1372–1380. https://doi:10.1017/ S1751731117000064. Bridges, G.A., M.L. Mussard, C.R. Burke, and M.L. Day. 2010. Influence of the length of proestrus on fertility and endocrine function in female cattle. Anim. Reprod. Sci. 117:208–215. https://doi:10.1016/j.anireprosci.2009.05.002. Chebel, R.C., and T. Cunha. 2020. Optimization of timing of insemination of dairy heifers inseminated with sex-sorted semen. J. Dairy Sci. 103:5591–5603. https://doi:10.3168/ jds.2019-17870. Colazo, M.G., and D.J. Ambrose. 2015. Effect of initial GnRH and duration of progesterone insert treatment on the fertility of

lactating dairy cows. Reprod. Domest. Anim. 50:497–504. https://doi:10.1111/rda.12518. Ettema, J.F., and J.E.P. Santos. 2004. Impact of Age at Calving on Lactation, Reproduction, Health, and Income in First-Parity Holsteins on Commercial Farms. J. Dairy Sci. 87:2730–2742. https://doi:10.3168/jds.S00220302(04)73400-1. Fishman‐Holland, H., A. Stoskute, M.S. Ferrer, D. Veal, J.H.J. Bittar, E. Rollin, J. Lourenço, and R.A. Palomares. 2019. Comparison of follicular development, timing of ovulation and serum progesterone, estradiol and luteinizing hormone concentrations in dairy heifers treated with 4‐ or 5‐day CoSynch + CIDR protocols. Vet. Med. Sci. 5:379–389. https:// doi:10.1002/vms3.171. Heinrichs, A.J., G.I. Zanton, G.J. Lascano, and C.M. Jones. 2017. A 100-Year Review: A century of dairy heifer research. J. Dairy Sci. 100:10173–10188. https://doi:10.3168/ jds.2017-12998. Kasimanickam, R.K., P. Firth, G.M. Schuenemann, B.K. Whitlock, J.M. Gay, D.A. Moore, J.B. Hall, and W.D. Whittier. 2014. Effect of the first GnRH and two doses of PGF2α in a 5-day progesterone-based CO-Synch protocol on heifer pregnancy. Theriogenology 81:797–804. https://doi:10.1016/j.theriogenology.2013.12.023. Lima, F.S., H. Ayres, M.G. Favoreto, R.S. Bisinotto, L.F. Greco, E.S. Ribeiro, P.S. Baruselli, C.A. Risco, W.W. Thatcher, and J.E.P. Santos. 2011. Effects of gonadotropin-releasing hormone at initiation of the 5-d timed artificial insemination (AI) program and timing of induction of ovulation relative to AI on ovarian dynamics and fertility of dairy heifers. J. Dairy Sci. 94:4997–5004. https://doi:10.3168/ jds.2011-4240. Macmillan, K., K. Loree, R.J. Mapletoft, and M.G. Colazo. 2017. Short communication: Optimization of a timed artificial insemination program for reproductive management of heifers in Canadian dairy herds. J. Dairy Sci. 100:4134–4138. https://doi:10.3168/jds.2016-12318. Masello, M., M.M. Perez, G.E. Granados, M.L. Stangaferro, B. Ceglowski, M.J. Thomas, and J.O. Giordano. 2019. Reproductive performance of replacement dairy heifers submitted to first service with programs that favor insemination at detected estrus, timed artificial insemination, or a combination of both. J. Dairy Sci. 102:1671–1681. https://doi:10.3168/ jds.2018-15200. Mellieon, H.I., S.L. Pulley, G.C. Lamb, J.E. Larson, and J.S. Stevenson. 2012. Evaluation of the 5-day versus a modified 7-day CIDR breeding program in dairy heifers. Theriogenology 78:1997–2006. Pursley, J.R., M.O. Mee, and M.C. Wiltbank. 1995. Synchronization of ovulation in dairy cows using PGF2α and GnRH. Theriogenology 44:915–923. https://doi:10.1016/0093691X(95)00279-H. Santos, J.E.P., C.D. Narciso, F. Rivera, W.W. Thatcher, and R.C. Chebel. 2010. Effect of reducing the period of follicle dominance in a timed artificial insemination protocol on reproduction of dairy cows. J. Dairy Sci. 93:2976–2988. https://doi:10.3168/jds.2009-2870. Stevenson, J.S. 2016. Synchronization and Artificial Insemination Strategies in Dairy Herds. Vet. Clin. North Am. Food Anim. Practic. 32:349–364. https://doi:10.1016/j. cvfa.2016.01.007. Wolf, C.A., and S.B. Harsh. 2001. Economics Of Heifer Raising Options. Staff Paper Series. Michigan State University, Department of Agricultural, Food, and Resource Economics.

EN ÉPOCA DE CALOR OS RESULTADOS REPRODUTIVOS SON MELLORES CON DIP E OS CUSTOS ASOCIADOS, MENORES QUE SEN DIP

102 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_especialXeneticaReproducion_inseminacion_galego.indd 102

29/12/21 15:29

vp028_publi_impex.indd 103

18/12/21 12:33

Claves para la recría de terneras ante las temperaturas extremas Silvia FrEijE Veterinaria especialista en primeras edades de De Heus

La recría de terneras presenta puntos críticos adicionales en zonas de veranos cálidos e inviernos fríos y húmedos. En este artículo, Silvia Freije, veterinaria especialista en primeras edades de De Heus, nos ofrece consejos para hacer frente a las bajas temperaturas sin que la salud de nuestros terneros se vea afectada. Los terneros son particularmente sensibles a diversas enfermedades cuando hace frío. Las necesidades de mantenimiento aumentan para poder conservar su calor corporal. Si esto no se tiene en cuenta en el manejo alimentario, se corre el riesgo de exponer inmunitariamente a las terneras, lo que aumenta la incidencia de problemas respiratorios y gastrointestinales. LA IMPORTANCIA DEL NIDO La calidad de la cama es clave. En una cama sucia y húmeda la carga microbiana es enorme y con gran probabilidad los patógenos van a proliferar en ella. Por otro lado, el encamado escaso y mal manejado se correlaciona con mayor prevalencia de síndrome respiratorio en la recría. Las terneras deben disponer de al menos 8 cm de cama seca entre su cuerpo y el suelo para garantizar que la pérdida de energía por dispersión del calor corporal es mínima. En invierno, el espesor debería aumentar a 30 cm. Lo ideal sería mantener la cama seca, con un Nesting Score 3 y usar mantas para terneras. Además, se deben evitar las corrientes de aire, siempre respetando la ventilación y renovación del aire que las terneras necesitan. DESINFECCIÓN Y CALIDAD DEL AGUA Otro foco de patógenos suelen ser los utensilios y equipos. Los dispo-

vp028_deheus.indd 104

sitivos de amamantado, sean cubos o nodriza, deben estar limpios y el instrumental de manejo ordenado. Las tetinas deben desinfectarse y renovarse con regularidad.

En De Heus disponemos de soluciones nutricionales que aseguran que el lote de secas produzca suficiente calostro de alta calidad

Por otro lado, el agua es el alimento más importante para los animales. Debe ser de buena calidad, limpia y lo ideal es que se suministre a libre disposición y templada (38 ºC). El consumo de forraje y starter dependen de la ingesta de agua. Las terneras deben beber respecto a su consumo de pienso en una proporción de 4:1 (cuatro litros de agua por cada kilo de starter).

EL CALOSTRO DE ALTA CALIDAD ES VITAL Lo más importante que puedes hacer para asegurarte de que los terneros experimenten menos problemas es proporcionarles un calostro de alta calidad. La calidad del calostro comienza durante el periodo seco de la madre. Una ración equilibrada condiciona un calostro rico en inmunoglobulinas, con lo que la transferencia inmunitaria pasiva será más eficiente, al cubrir el requerimiento de la ternera con menos litros de calostro. Podemos mejorar el espectro de anticuerpos del calostro por medio de la profilaxis vacunal de las madres. Es recomendable vacunar frente a rotavirus-coronavirus en el lote de secas para proteger a las terneras. Además, es importante medir no solo la cantidad e higiene del encalostrado, sino también la calidad del calostro, bien sea mediante calostrímetro o mediante refractómetro de brix. Las terneras necesitan ingerir 150 g de inmunoglobulinas en las primeras horas de vida y, si la ternera no es capaz de tomarse por sí misma el volumen suficiente, se recomienda el sondaje. En De Heus disponemos de soluciones nutricionales que aseguran que el lote de secas produzca suficiente calostro de alta calidad. C

anuncio kaliber lan anuncio kaliber l a

Con Co técn té per pe

M C

Y M

CM Y

MY CM

CM CM

CY MY

MY MY

CMY CY

CY CY

K CMY

CMY CMY

21/12/21 11:39

NUTRICIÓN: LA BASE PARA UNOS ANIMALES SANOS Finalmente, es fundamental establecer un protocolo de alimentación. ¿Tus animales están siendo alimentados de la manera correcta? ¿La proporción de leche artificial es la adecuada? ¿Tus terneros tienen suficiente agua, pienso y forraje disponibles? Los alimentos de las terneras deben ser formulados con la tecnología más puntera y materias primas de la mejor calidad. Muchos problemas, incluidos algunos tipos de diarrea, son causados por la preparación y suministración de la leche. Se debe revisar cuidadosamente el programa de alimentación, para asegurarnos de que la temperatura y las cantidades son correctas. Durante los meses de inEl perfil de ácidos grasos de Kaliber vierno, o cuando la temperatura exte- Lacto Premium asegura la buena rior sea inferior a 10 ° C, se debe au- asimilación por parte de las ternementar la concentración de leche en ras más jóvenes. El alto contenido polvo y revisar el plan de alimentación en vitamina E y los probióticos que si se trata de una nodriza automática. integra en su composición cuidan la La gama de productos Kaliber para salud intestinal de la ternera. Para recría de novillas de De Heus dispo- impulsar el desarrollo de las ternene de leche de alta calidad fabricada ras se debe acompañar del pienso con tecnología espray con un 60 % Kaliber Starter, un granulado fino de leche en polvo y ha sido espe- muy digestible que ayuda al desacialmente formulada para su uso en rrollo de las papilas ruminales desde anuncio kaliber lanzamiento.pdf 1 1 25/3/21 anuncio kaliber lanzamiento.pdf 25/3/21 122:31 22:31 amamantadoras. anuncio kaliber lanzamiento.pdf 25/3/21 22:31 los primeros días de vida. anuncio kaliber lanzamiento.pdf

25/3/21

El plan de El plan de El de Elplan plan deque recría recría recría que recría queque acapara acapara todos los acapara acapara todos los focos todos los todos los focos

M C

Y M

CM Y

MY CM

DE tErnEra a novilla Con KalibEr

22:31

Consulta a servicio nuestro servicio Consulta Consultaa anuestro nuestroservicio técnico acerca de los planes Consulta a nuestro servicio técnico dedelos planes técnicoacerca acerca los planes personalizados delos recría técnico acerca de planes personalizados dederecría personalizados recría personalizados de recría

Descubre más sobre nuestro Plan de cría de terneras Kaliber y ponte en contacto con un asesor del equipo de De Heus para obtener más información.

Kaliber® Kaliber® Kaliber® Kaliber® Mayor desarrollo con máxima

Mayor desarrollo con Mayor desarrollo con máxima Mayor desarrollo conmáxima máxima seguridad digestiva seguridad digestiva seguridad digestiva seguridad digestiva ¡Descubre los nuevos sacos! ¡Descubre los nuevossacos! sacos! ¡Descubre los nuevos ¡Descubre los nuevos sacos!

focos focos

CY MY

CMY CY

K CMY

vp028_deheus.indd 105

21/12/21 11:39

ESPECIAL: ABONADO DE PRADEIRAS

Optimización da fertilización de pradeiras aproveitando os recursos propios da explotación As circunstancias actuais están a levar o sector agrogandeiro a unha situación comprometida, debido ao desabastecemento de subministracións e ao incremento imparable das nosas facturas. Por iso, neste artigo ofrecemos unha proposta alternativa aos fertilizantes minerais para os cultivos, co obxectivo de diminuír a dependencia de insumos externos e lograr manter, e mesmo mellorar, a conta de resultados nas nosas explotacións.

Alberte Momán Noval Enxeñeiro técnico agrícola, Calfensa

situación de crise permanente de todo o sector primario, e do agrícola en particular, influenciada por diferentes factores representados en todos os ámbitos socioeconómicos, como políticas agrarias, prezos das materias primas, deslocalización das producións e concentración destas en practicamente tres megaindustrias (1), o acceso á terra agraria, que en Galicia é un gran condicionante (2), incluso o propio desgaste das terras de labor, súmase, xa desde o comezo da pandemia, pero con máis incidencia neste ano 2021, o elevado custo da

enerxía. Esta situación provocou que exista un aumento de prezos de todos os insumos propios da actividade agraria. Por outra banda, países como China, India e Vietnam, fabricantes de moitos dos elementos precisos para que a nosa actividade diaria se desenvolva con normalidade, por mor da pandemia, deberon pechar moitas das súas factorías, o que repercutiu no desabastecemento dos mercados, así como a paralización das actividades dependentes deles. Esta redución de oferta, nun contexto de demanda sempre crecente, está a causar a actual subida de prezos. SITUACIÓN ACTUAL Simplemente por ofrecer unhas cifras que axuden a entender a repercusión da actual crise mundial nos nosos

mercados, incorporo unha gráfica da evolución de distintos parámetros nos anos 2019, 2020 e 2021 (3). Trátase do índice xeral de bens e servizos dedicados á agricultura, no que se engloban os prezos dos insumos utilizados na nosa actividade (prezos de sementes, fertilizantes, pensos etc.), o índice de prezos da enerxía e o índice de prezos de alimentos do gando. É importante destacar que estes datos son do mes de xullo do presente ano. Desde entón, estes parámetros sufriron variacións. É posible comprobar como, en todos os casos, a subida de prezos dos insumos é significativa. Se analizamos da mesma forma a evolución do prezo do leite cru en España (4), veremos que non existe unha correlación directa entre eles. A incapacidade do sector para establecer prezos das súas producións con algún criterio de

106 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_especialAbonadoPradeiras_calfensa_galego.indd 106

29/12/21 16:20

ESPECIAL: ABONADO DE PRADEIRAS

indexación (5) que considere o custo das materias primas á hora do cálculo dos prezos pagos a produtores e produtoras debilita a posición destes últimos fronte a mercados alcistas, volvéndoos vulnerables e incapaces

de facer fronte aos custos de produción. Por todo iso, é preciso, máis ca nunca, a optimización dos recursos propios de cada explotación, co fin de reducir a dependencia de insumos externos.

SILO-SPACE2 ¡UNA CAJA DE ENSILAJE PARA UN BUEN RENDIMIENTO!

OG OL AC M

Tren de rodaje hidráulico Hidro-Tándem y Tridem = estabilidad

Pared frontal reclinable (ayuda a la descarga)

SCAN ME

Bastidor autoportante, baja el centro de gravedad para una mejor estabilidad

N IÓ

Cinta transportadora con doble accionamiento hidráulico y con 2 velocidades

18B

joskin.com

12.2021 | Vaca Pinta n.º 28 | 107

vp028_especialAbonadoPradeiras_calfensa_galego.indd 107

29/12/21 16:20

ESPECIAL: ABONADO DE PRADEIRAS

RECURSOS PROPIOS Aínda que é certo que existen moitas formas de mellorar os rendementos nos labores propios dunha explotación e, por tanto, maximizar os esforzos realizados en cada tarefa, en función do anteriormente exposto, hoxe imos introducir unha cuestión importante á hora de reducir a dependencia con respecto aos insumos externos. Os fertilizantes minerais son unha fonte importante de sales para os nosos cultivos, pero, na conxuntura actual, pasaron a ser un ben que reduce as marxes de beneficio. Convertidos, en moitas ocasións, na base da fertilización, superando, ás veces, á materia orgánica como provedora dos sales necesarios para a nutrición das plantas, contan con certos limitantes que os devolven ao lugar de onde nunca deberían saír, como complemento á fertilización e non como o seu fundamento. Os fertilizantes minerais utilizados con máis frecuencia céntranse en practicamente tres nutrientes esenciais, que poden incorporar pequenas cantidades doutros sales necesarios en menor cantidade; isto provoca a miúdo que existan carencias de micronutrientes que só poderemos liquidar aumentando os labores para realizar e, por tanto, repercutindo negativamente nos custos de produción. En contraposición, a boa xestión dun recurso propio da explotación, como é o xurro, como indica o investigador do Centro de Investigacións Agrarias de Mabegondo (CIAM), Juan Castro, “o uso do xurro permite reciclar” (6): a) todos os macro e micronutrientes necesarios para o desenvolvemento dos cultivos forraxeiros (7)”, o que pode chegar a facer innecesarias as achegas doutros fertilizantes. Ademais, Castro destaca catro vantaxes comparativas do xurro fronte aos fertilizantes minerais: a) Mellor contido de materia orgánica do solo b) Maior actividade microbiolóxica do solo c) Maior pH do solo d)Menor lixiviación de nitratos Estes beneficios concrétanse, sobre todo, cunha boa xestión do xurro como subproduto e, por tanto, un bo deseño das fosas. Unha boa opción para

mellorar a xestión das dexeccións do gando é a colocación dunha cuberta sobre a fosa, para limitar os excesos de auga que reduzan a concentración de nitróxeno, limiten a evolución propia do xurro e obriguen a baleirar o depósito con máis frecuencia. Segundo apunta Castro, o valor fertilizante dos excrementos é equivalente ao dos fertilizantes minerais. En mostras recollidas en todo o territorio galego demostran que as cantidades de fósforo e potasio presentes no chan superan en máis dun 70 % as necesarias para o desenvolvemento dos cultivos. Nestes casos, as achegas de fertilizantes minerais son un gasto completamente innecesario que prexudica a xestión económica das explotacións. No que se refire ao nitróxeno, elemento fundamental, no xurro existen dous tipos, amoniacal e orgánico. O primeiro, presente na parte líquida, debe ser incorporado canto antes, para evitar perdas. Sería interesante, pola gran mobilidade deste elemento no chan, aplicalo xusto antes da plantación, para que sexa aproveitado polo cultivo, ben antes da plantación do millo ou antes da pradeira. No que respecta ao nitróxeno orgánico, trátase dun nutriente que se libera máis lentamente, polo que, con independencia do momento no que o apliquemos, poderá ser aproveitado nos distintos cultivos cando se intercalan os de verán e os de inverno. Na fracción sólida, o xurro pode dispoñer dun 5 % de nitróxeno en fosas abertas e un 9 % deste elemento en fosas cubertas (7). Así mesmo, segundo apunta a investigadora Iria Regueiro (8), da Universidade de Copenhague, “a cantidade de amoníaco (NH3) que se volatiliza do fertilizante é directamente proporcional á cantidade de amonio ( NH4) que contén. O fertilizante ten un pH elevado que varía segundo a súa composición. Ao baixar o pH do fertilizante, o equilibrio entre o amoníaco e o amonio desprázase cara ao amonio, que é soluble en auga e, por tanto, non se evapora, diminuíndo así o potencial de volatilización do amoníaco. Como o amonio se mantén soluble nos estercos acidificados, o valor do fertilizante tamén aumenta, xa que máis N é retido”. Regueiro refírese tamén a un nivel óptimo de pH de 5,5 para o xurro, valor que se consegue, de maneira máis habitual, por medio de ácido sulfúrico incorporado directamente na

OS FERTILIZANTES MINERAIS SON UNHA FONTE IMPORTANTE DE SALES PARA OS NOSOS CULTIVOS, PERO, NA CONXUNTURA ACTUAL, PASARON A SER UN BEN QUE REDUCE AS MARXES DE BENEFICIO

fosa de xurro ou durante a aplicación, cun sistema axustado á cisterna. Con este método aúnanse esforzos para conseguir, ademais dun maior valor fertilizante, unha importante mellora no que respecta á contaminación por emisión de gases á atmosfera. Despois de todo o exposto, podemos concluír que unha xestión adecuada das feces e dos ouriños dos animais permítelle ao xurro, aplicado correctamente, cubrir, se non todas, gran parte das necesidades nutricionais dos cultivos, polo que este se converte nun aliado á hora de mellorar a conta de resultados dunha explotación.

108 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_especialAbonadoPradeiras_calfensa_galego.indd 108

29/12/21 16:20

Certificación Intereco para: Caliza Agrícola e Caliza Magnesiana

CALIZA AGRÍCOLA CFN - 01

vp028_pub_calfensa_galego.indd 109

CALIZA MAGNESIANA CFN - 02

23/12/21 16:01

ESPECIAL: ABONADO DE PRADEIRAS

UNHA XESTIÓN ADECUADA DAS FECES E OS OURIÑOS DOS ANIMAIS PERMÍTELLE AO XURRO, APLICADO CORRECTAMENTE, CUBRIR, SE NON TODAS, GRAN PARTE DAS NECESIDADES NUTRICIONAIS DOS CULTIVOS

EMENDAS AGRÍCOLAS A achega de materia orgánica ao solo pode ter serios condicionantes se as condicións deste non son as óptimas. Nos solos galegos, un deses condicionantes é a acidez do solo. Para a correcta descomposición da fracción sólida do xurro, o pH do chan debe ser próximo á neutralidade. A maior parte dos cultivos comerciais necesitan un pH do chan que se aproxime ao 6,5. Para a corrección da acidez en chans ácidos, debemos utilizar emendas calcarias en calquera das súas formas: carbonatos, óxidos ou hidróxidos. A achega destes produtos favorecerá a liberalización dos sales presentes na materia orgánica. Ademais: • Produce unha redución da toxicidade do aluminio (Al), así como a do ferro (Fe) e o manganeso (Mn), que tamén poden estar en concentracións moi tóxicas para determinados cultivos. • A acción do encalado evita o bloqueo e a fixación dos fosfatos, ao formarse compostos de calcio máis facilmente asimilables polas plantas que os de Fe e Al, máis frecuentes en solos con niveis baixos de pH. • Favorece, sempre que se atope presente no solo, a absorción de molibdeno (Mo) por parte das plantas. No caso concreto de leguminosas, considerando as altas necesidades que presentan estas plantas, a facilidade de absorción de Mo incentiva o seu crecemento. • A estrutura do chan mellora e, indirectamente, outras propiedades físicas, grazas ao forte carácter floculante do calcio sobre os coloides e á maior estabilidade que lles proporciona aos humatos. • Estimúlase a actividade dos microorganismos, o que repercute nunha

mellor humificación e transformación da materia orgánica, o que implica un aumento na dispoñibilidade de nutrientes. O encalado axuda a aumentar a microfauna do solo. • Mellora o nivel nutritivo da disolución do solo, ao achegar Ca e magnesio (Mg), este último sempre que utilicemos algunha emenda na que este elemento estea presente. • Contribúe ao bo desenvolvemento e distribución das raíces das plantas, ao aumentar o volume de solo explorado, co que se pon ao dispor das plantas máis nutrientes e máis auga. Tamén pode mellorar a resistencia das plantas ás enfermidades. Malia que estes produtos non son propios das explotacións, si é conveniente telos en conta á hora de preparar o terreo para os cultivos, debido a que, como vemos, poden supoñer un indiscutible incremento de produción. As emendas calcarias poden ser atopadas no mercado, en diferentes formatos, a un prezo comparativamente máis económico que calquera fertilizante, e cumpren un labor esencial na mellora física e química do solo.

NOTAS DOS AUTORES

(1) “Tres grandes empresas están a piques de controlar a maioría das subministracións agrícolas do mundo”. Artigo de John Vidal para The Guardian/El Diario. Publicado neste último o 2/10/2016. (2) Neste sentido, tentando paliar a pobre acción dos Estados, existe unha Resolución do Parlamento Europeo, publicada no seu Diario Oficial, do 27 de abril de 2017, baixo o título “Situación con respecto á concentración de terras agrícolas na UE: como facilitar

o acceso dos agricultores á terra?”, na que, segundo o seu artigo 22, “alenta a todos os Estados membros a que, de conformidade coas disposicións do Tratado da Unión Europea e tal e como xa fan con éxito algúns Estados membros, utilicen estes instrumentos para a regulación do mercado de terras, por exemplo as obrigas de permiso estatal para vendas e arrendamentos de terras, os dereitos preferentes de compra, as obrigas de que os arrendatarios traballen a terra, as limitacións ao dereito de compra por parte de persoas xurídicas, a limitación do número de hectáreas negociables, a preferencia polos agricultores, o aprovisionamento de terras, a indexación de prezos mediante o rendemento agrícola etc.” (3) Índice de prezos pagos agrarios. Xullo 2021. Ministerio de Agricultura, Pesca e Alimentación (MAPA) (4) Informe de conxuntura do sector vacún de leite. Xuño 2021. MAPA (5) ‘Indexación’, segundo a Real Academia Española (RAE): “En economía, ‘poñer en relación as variacións [dun valor] coas dun índice de referencia’. Neste caso, trátase dun modo de calcular os prezos pagos a produtores e produtoras en función dun índice de prezos no que se poderían incluír os relacionados coa enerxía e o resto de insumos propios da actividade”. (6) “Solamente del 15 al 25 % de los nutrientes ingeridos por unha vaca acaban en la leche, el resto permanece en la explotación en forma de purín. En la mayoría de las explotaciones de vacuno se podría llegar a abonar los cultivos solo con purín haciendo un aprovechamiento eficiente de los nutrientes”. “Abonado de cultivos forrajeros con purines”. Juan Castro. Frisona Española. Xaneiro/Febreiro 2010. n.º 175. pp 88-90 (7) “Abonado de cultivos forrajeros con purines”. Juan Castro. Frisona Española. Xaneiro/Febreiro 2010. n.º 175. pp. 88-90 (8) ”Como inflúe a fosa no valor fertilizante do xurro”. Juan Castro. Campo Galego. 9/05/2016 (9) Entrevista: “Acidificar os xurros con residuo rico en hidratos de carbono supoñería importantes vantaxes”. Campo Galego. 17/08/2021

110 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_especialAbonadoPradeiras_calfensa_galego.indd 110

29/12/21 16:20

Alfalfa de secano e regadío

Mesturas Forraxeiras

Alfalfa SAN ISIDRO, elevada produción, gran perenidade, secano ou regadío

VICTORIA, a Alfalfa mellorada, para

Gama SPEEDYLMIX, 6 tipos de pradeiras , anuais de sega ou pastoreo

secano ou regadío

Gama PLURIMIX, 4 tipos de pradeiras , frescos perennes para secanos

Alfalga TIERRA DE CAMPOS, rústica e adaptada ao secano

Gama REGMIX, 3 tipos de pradeiras perennes de regadío

Gama SECMIX, 2 tipos de pradeiras perennes para secano

www.rocalba.com

vp028_publi_ROCALBA_galego.indd 111

Expresión vegetal

23/12/21 16:03

ESPECIAL: ABONADO DE PRADEIRAS

O raigrás italiano é a gramínea pratense con maior presenza nas explotacións leiteiras do norte de España

Avaliación da resposta na produción de biomasa do raigrás italiano á fertilización fosfórica Neste artigo presentamos os resultados do noso estudo, cuxo obxectivo foi a avaliación da resposta da produción de biomasa á fertilización fosfórica e, coa información obtida, contribuír á creación dun submodelo P para o compoñente vexetal no CROPGRO-PFM dentro do DSSAT. J.A. Oliveira1, M.J. Rozados2, E. Afif3, P. Palencia1 1 Área de Produción Vexetal, Departamento de Bioloxía de Organismos e Sistemas, Universidade de Oviedo (Asturias) 2 Centro de Investigación Forestal de Lourizán, Agacal (Xunta de Galicia) 3 Área de Enxeñería Agroforestal, Departamento de Bioloxía de Organismos e Sistemas, Universidade de Oviedo (Asturias)

INTRODUCIÓN produción de forraxe e as características da vexetación son moi sensibles ás condicións ambientais como a choiva, a temperatura do aire e a radiación solar incidente (Taiz e Zeiger, 2002). Os aspectos da xestión dos pastos, como a cantidade de fertilizante aplicada (Woodard e Sollenberger, 2011), e o manexo da recolección

coa frecuencia e intensidade da defoliación (Pedreira et al., 1999) xogan un papel importante na morfoloxía, composición química e produción de forraxe. O raigrás italiano é a gramínea pratense con maior presenza nas explotacións leiteiras do norte de España, tanto en monocultivo como en mesturas con outras especies. Flores-Calvete et al. (2017) indican que a porcentaxe

de explotacións leiteiras que cultivan raigrás italiano e inglés ascende, respectivamente, ao 54,4 % e o 48 % para o conxunto da zona norte, mentres que esta proporción en Galicia se incrementa ata o 62,1 % e o 55,7 % respectivamente. Os modelos de simulación de cultivos poden axudar a decidir o mellor manexo agronómico para un determinado xenotipo nun determinado ambiente.

112 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_especiallAbonadoPradeiras_abonadoFosforico_GALEGO.indd 112

29/12/21 16:49

ESPECIAL: ABONADO DE PRADEIRAS

A CANTIDADE ÓPTIMA DE P APLICADO PARA A FERTILIZACIÓN DO RAIGRÁS ITALIANO, TENDO EN CONTA A PRODUCIÓN DE BIOMASA SECA TOTAL SERÍA DE 40 KG P HA-1 (=92 KG P2O5 HA-1)

O modelo CROPGRO-Perennial Forage (CROPGRO-PFM) é unha versión modificada do modelo CROPGRO (Boote et al., 1998), incluído no paquete informático do Sistema de Apoio ás Decisións para a Transferencia de Agrotecnología (DSSAT) [Hoogenboom et al., 2019]. A pesar da importancia dos raigrases para a alimentación do gando en todo o mundo, non se inclúe no DSSAT un modelo de simulación de crecemento e desenvolvemento destes, polo que Oliveira et al. (2020) realizaron unha primeira versión de traballo do devandito modelo co fin de simular o crecemento e desenvolvemento destas especies en Galicia. O fósforo (P) está considerado o nutriente do solo máis importante despois do nitróxeno (N) para o crecemento e desenvolvemento das plantas, xa que xoga un papel relevante na súa estrutura e na transformación da enerxía. Tamén foi recoñecido como un contaminante potencial das augas (Anderson, 1980). Aínda que o raigrás italiano responde ao fertilizante nitroxenado segundo Piñeiro e Pérez (1978), esta resposta pode estar limitada polo P, como se demostrou noutros pastos (Malhi et al., 2004; Schils e Snijders, 2004). Isto é particularmente certo nos solos con baixo contido de P, como os que se dan en gran parte do norte de España (Tóth et al., 2013). O CROPGRO-PFM non inclúe un submodelo do P para o compoñente vexetal e, por tanto, o efecto deste nutriente non se considera nas simulacións (suponse que o P non é limitante). Debido a que as follas constitúen a parte máis nutritiva e dixestible das plantas (Díaz Barcos e Callejo Ramos, 2004) débense considerar as concentracións de P nas follas e nos talos de maneira independente na configuración do submodelo do P. A área foliar é un bo indicador da capacidade dun cultivo para interceptar a radiación fotosinteticamente activa (Villalobos et al., 2017). Cando non hai limitacións de fertilidade e auga no solo para o crecemento dun cultivo, a súa produción correlaciónase positivamente coa radiación fotosintética absorbida por este (Russell et al., 1989).

SOCIEDAD AGRÍCOLA GALEGA SL

Parque Empresarial Vilanova I 36614 Baion - Vilanova de Arousa (Pontevedra) Tf. 986 51 60 30 - soaga@soaga.com www.soaga.com

12.2021 | Vaca Pinta n.º 28 | 113

vp028_especiallAbonadoPradeiras_abonadoFosforico_GALEGO.indd 113

29/12/21 16:49

ESPECIAL: ABONADO DE PRADEIRAS

Como é custoso aplicar fertilizantes inorgánicos de P, é importante que se comprendan os factores que afectan á dispoñibilidade de P de fontes inorgánicas e orgánicas en diversos sistemas de cultivo e condicións climáticas, de modo que os resultados poidan extrapolarse dunha rexión a outra. O contido total de P do solo (formas inorgánicas e orgánicas) adoita dividirse en diferentes grupos (soluble, lábil ou intercambiable, non lábil ou insoluble) para facilitar a modelización do equilibrio do fósforo do solo (Heng, 2000). O P dispoñible é a cantidade de P nos solos que se pode absorber polas raíces das plantas. É un parámetro cuantitativo e está influenciado polas condicións existentes nun momento particular e pola capacidade da planta para absorber P da solución do chan (Raven e Hossner, 1993; Holford, 1997). As análises de P no solo máis usados son extraccións químicas que utilizan reactivos para extraer o P do solo, pero non representan todo o fósforo dispoñible para as plantas (Recena et al., 2015). MATERIAIS E MÉTODOS O ensaio realizouse na finca Casero en Candás (43º 35’ 03,95’’ N, 5º 46’ 56,32’’ O, altitude 80 m, Asturias, España) nun clima temperado marítimo. A área do estudo inclúese na ecorrexión eurosiberiana, provincia atlántica europea do norte de España, subprovincia fitoxeográfica cántabroatlántica. Bioclimaticamente presenta un termotipo (temperaturas) termocolino (zona litoral) e un ombrotipo (precipitacións) de tipo húmido inferior (900-1150 l m-2) [Díaz González e Fernández Prieto, 1994]. A parcela onde se implantou o ensaio estivo destinada os últimos anos a prado para a produción de forraxe. Realizouse un estudo do perfil do solo antes da sementeira, determinando que o solo pertence á orde Inceptisol (solo pardo ácido Cambisol dístrico), suborde Udepts, grupo: Typic Dystrudepts (USDA-Soil Taxonomy, 1999). As análises de solo realizáronse no Laboratorio de Análise Agroalimentaria do Instituto Nevares de Empresarios Agrarios (INEA, Valladolid) segundo métodos oficiais de análises (MAPA, 1994). Os labores que se deron antes da sementeira dos ensaios en 2019 e 2020 foron os seguintes: aplicación de her-

bicida total Roundup ultra plus (36 % glifosato, sal potásico P/V, dose 2 l ha-1 de produto comercial). Unha vez morta a vexetación do prado, deuse un pase de rotovator. Aplicación de 2.500 kg ha-1 de calcaria (Agrocarb 100 de Asturiana de Calcitas co 57 % CAO) e de 200 kg de K2O ha-1 en forma de sulfato potásico (52 % K2O). Pase de rotovator. Aplicación de superfosfato de cal (18 % P2O5 e 25 % CAO) ás cinco doses do ensaio e posterior pase de rotovator para enterrar o fertilizante fosfórico. O deseño experimental foi o de bloques completos ao azar con catro repeticións e cinco niveis de P (0, 20, 40, 60 e 80 kg P ha-1). O Lolium multiflorum bianual 4x Barmultra II (Semillas Clemente) sementouse a unha dose de 40 kg semente ha-1, en parcelas de 5 m x 2 m (10 m2). A parcela sementada en 2019 foi diferente da parcela sementada en 2020. Tras a sementeira deuse un pase manual de anciño para tapar a semente. Aplicáronse 140 kg N ha-1ano-1, 70 kg N ha-1 un mes antes do primeiro corte, 70 kg N ha-1 despois do primeiro corte. Determinacións Durante o ensaio (outubro-abril) realizáronse dous cortes de biomasa nas seguintes datas: Corte 1: 20/2/2020 e 6/3/2021 en estado vexetativo e corte 2: 23/4/2020 e 18/4/2021 en estado inicio de espigado. Só se deron dous cortes cada ano en cada parcela, pois despois do cultivo do raigrás italiano, na parcela sementouse millo forraxeiro no mes de maio. Antes de cada corte determinouse o índice de área foliar (IAF=LAI, m2 m-2) utilizando un analizador da cuberta vexetal LI-COR® LAI 2000. Cada medición obtívose realizando unha secuencia de dúas lecturas por encima e catro por baixo (unha en cada esquina da parcela, é dicir, en 4 puntos da parcela) nun día anubrado. Utilizouse unha máscara opaca cunha abertura de 45-90° axustada á lente do ollo de peixe para reducir a influencia do operador e das parcelas adxacentes. Tamén antes de cada corte determinouse a radiación fotosinteticamente activa (PAR) interceptada mediante un sensor cuántico de Liña Li-191SA de 1 m de lonxitude. Unha

Á DOSE DE 40 KG P HA-1 APLICADO, A EFICIENCIA DA RECUPERACIÓN DO P (%) FOI DO 11%, O QUE POSIBLEMENTE INCREMENTARÁ O NIVEL DE P NO SOLO CO TEMPO

medida por parcela en diagonal por encima e outra por baixo da cuberta vexetal (micromol m-2 s-1) ás 12:00 h (hora solar) en fronte do sol. Cos valores das medidas PAR encima e debaixo da cuberta vexetal determinouse a fracción de radiación fotosinteticamente activa interceptada (FIPAR) coa fórmula seguinte: FIPAR = (PAR encima-PAR debaixo)/PAR encima. Despois do primeiro corte (catro días despois do corte) determinouse tamén o IAF e o PAR nas parcelas enriba da cuberta vexetal e a rentes do solo, co fin de ver a influencia do restrollo que quedou tras o primeiro corte no posterior rebrote. Antes do corte da biomasa nas parcelas mediuse a altura en catro puntos da parcela cun metro de carpinteiro. A altura en cada un dos puntos foi a altura máxima

114 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_especiallAbonadoPradeiras_abonadoFosforico_GALEGO.indd 114

29/12/21 16:49

LOS PRODUCTOS GALICAL

GALICAL

FAVORECEN EL RENDIMIENTO DE LA PRADERA CALES Y CARBONATOS AGRÍCOLAS

La acidez de los suelos gallegos es una de las limitaciones para el crecimiento de nuestros cultivos (maíz, hierba, etc.). Para reducir el efecto limitante del pH y controlar el aluminio hay que aplicar enmiendas calizas o magnésicas en las tierras de cultivo.

Mezcla de carbonato y serrín TIPOS DE ENMIENDA para las camas

Caliza (entre 50 y 56 % CaO)

Cal viva (90 % CaO)

Caliza dolomítica (30-40 % CaO y 17-20 % MgO)

Cal viva (60 carbonato % CaO + 35 %cálcico MgO) La dolomítica mezcla de

Se caracterizan por ser materiales poco solubles. Si la molienda que reciben no está por debajo de 0,125 mm son productos de actuación lenta y corren el riesgo de que la lluvia provoque pérdidas de la enmienda. Tienen un valor neutralizante medio de entre el 50 y el 60 %. Se utilizan más bien para encalados de mantenimiento una vez que el pH ya se aproxima a niveles óptimos.

con La cal viva es elproporciona producto resultante de calcinar un serrín una camaencómoda horno caliza o caliza dolomítica. Se caracteriza por su e higiénica para el ganado. alto contenido en calcio y magnesio, ya que más del

de carbonato facilita un 90 % El estáempleo en forma de óxido. Ambos son materiales muybuen solubles, por eso sede pueden granulometrías descanso la aplicar vaca, enayuda a reducir carentes de polvo. Alto índice de neutralización entre 90 las posibles infecciones que provocan y 100 %. La acción sobre el terreno es inmediata. mamitis causadas por bacterias de tipo ambiental, tales como E. coli, estreptococos, Cal apagada + dolomía etc., (53 %yCaO / 23 % MgO) enterobacterias, disminuye o elimina La callos apagada es el resultado mezclar cal viva con problemas de dedermatitis (digital e agua.interdigital), Conserva todasúlceras las propiedades de las cales y panadizos en las vivas y actúa también rápidamente sobre el terreno. pezuñas de los animales, evitando Su valor de neutralización es alto (80 %). Tanto la cal así viva como la cal apagada son para cojeras y pérdidas enfundamentales la producción deunleche. Cal apagada (65 % CaO)

EXTENDIDO REGULADO POR GPS

encalado de corrección.

Calizas Además, el carbonato cálcico también enCalizas dolomíticas riquece de calcio el purín, que, utilizado

como abono orgánico enfinamente las tierras de culSon materiales que resultan de moler las calizas. Contienen bajos porcentajes de calcio y de magnesio. tivo, aportará un nivel aceptable de calcio.

GALICAL SL

CALES Y DOLOMÍAS AGRÍCOLAS

pub_galical_outubro_021.indd 45 vp019_publirreportaxe_galical_castelan.indd 165

La aplicación sobre el terreno controlada por GPS nos permite el ahorro de los productos y la optimización de los costes. Con esta nueva herramienta podremos calcular de forma precisa la cantidad que vamos a aplicar en nuestra finca y con su regulación podremos asegurar que echamos exactamente el producto deseado.

R/ Gallastegui Unamuno. Vial G - N.º 7 Polígono Industrial As Gándaras 27003 Lugo

Teléfono 982 22.14.84 Fax 982 22.14.08 E-mail: info@galical.es Web: www.galical.es

22/10/21 12:01 19/8/20 18:04

ESPECIAL: ABONADO DE PRADEIRAS

da follaxe no punto de contacto co metro de carpinteiro. As parcelas cultiváronse cortando cunha motosegadora cun peite de 1 m de ancho. A produción determinouse sobre unha superficie de 4 m x 1 m (4 m2), centrada nos eixes de cada parcela, co fin de evitar os efectos de bordo que puidesen afectar á produción. As producións de forraxe cortáronse a unha altura aproximada de 5 cm do solo. A produción de biomasa en cada parcela pesouse no campo e unha submostra de 200 gramos en cada repetición e tratamento levou ao Laboratorio de Produción Vexetal da Universidade de Oviedo. No laboratorio realizouse a separación da mostra en folla viva, talo vivo (vaíña + talo) e material morto. O peso seco total das diferentes fraccións determinouse despois de secalas nunha estufa de circulación de aire forzado a 70 ºC durante 48 horas. A produción de materia seca nos diferentes compoñentes de cada mostra calculouse a partir dos pesos secos das submostras e posteriormente estimouse a produción de materia seca do total da mostra. As mostras secas de follas e talos moéronse e fixéronse pasar por un baruto de 1 mm. A concentración de P (g kg-1) realizouse nas mostras de follas e talos (80 mostras obtidas en 2 cortes por ano) de maneira independente mediante colorimetría (PerkinElmer® LambdaTM 35 UV/VIS Espectrofotómetro, Shelton, CT, EE. UU.) tras combustión nunha mufla a 450 ºC durante 4 horas, e disolución das cinzas con 6 N HCl no Laboratorio de Enxeñería Agroforestal da Universidade de Oviedo. O P extraído na forraxe (kg P ha-1) calculouse mediante o produto do kg MS ha-1 e a concentración de P en g kg-1 (sobre materia seca = sms). Estimouse a eficiencia na recuperación do fósforo (%) (eficiencia de absorción do P pola planta) mediante a seguinte ecuación: % eficiencia recuperación P = (P extraído en plantas fertilizadas – P extraído en plantas sen fertilización/P aplicado) x 100. Realizouse unha análise de varianza para comparar o efecto das diferentes doses de fósforo na produción de materia seca da forraxe,

altura das plantas no momento do corte, FIPAR, IAF, concentración de P en follas e talos e cantidade de fósforo extraído na materia seca cultivada da variedade de raigrás italiano Barmultra II mediante un deseño en bloques completos ao azar (4 repeticións) co factor dose de fertilizado fosfórico (5 niveis) e ano de sementeira (2019 e 2020). As medias comparáronse mediante a proba Tukey de comparación de medias (P<0,05). O tratamento estatístico dos datos realizouse mediante o programa IBM SPSS Statistics v.27.

A MAIOR EFICIENCIA NA RECUPERACIÓN DO P (13 %) LOGRARÍASE CUNHA DOSE DE 20 KG P HA-1, PERO DESDE O PUNTO DE VISTA AGRONÓMICO A PRODUCIÓN DE BIOMASA SECA SERÍA MENOR QUE CUNHA DOSE DE FERTILIZADO DE 40 KG P HA-1

RESULTADOS E DISCUSIÓN Análise edafolóxica Os valores de pH foron algo ácidos, polo que se estimou conveniente aplicar unha emenda calcaria (táboa 1). Os valores de carbono orgánico foron altos, porque nos prados o ritmo de descomposición da materia orgánica é baixo debido a que non se realizan labores no solo. Os niveis de P e K foron baixos nos tres horizontes do solo segundo MARM (2011). Os dous horizontes superiores son franco-areentos ou franco-arxilo-areentos, o que inflúe en que a intensidade de infiltración da auga sexa alta. En cambio, o horizonte C, ao ser arxiloso, presenta unha menor infiltración da auga.

Táboa 1. Características fisicoquímicas do perfil do solo na finca Caseiro (Candás) antes da sementeira do ensaio. Os valores das propiedades hídricas do solo determináronse a partir dos datos da textura dos diferentes horizontes segundo Saxton et al. (1986) A (25 cm) Ócrico

Bw (25-40 cm) Cámbico

C (40-60 cm) Arxílico

pH (1:2,5)

5,3

5,4

Carbono orgánico (%)

3,71

1,80

1,39

Nitróxeno total (%)

0,32

0,15

0,12

Variables

Fósforo Olsen (ppm)

Potasio extraíble (ppm)

151

114

100

Limo (%)

Area (%)

Arxila (%)

Franco-areenta

Franco-arxilo-areenta

Arxilosa

Densidade aparente (g cm-3)

1,549

1,366

1,293

Punto de murchado permanente (v/v)

0,090

0,166

0,237

Auga capacidade de campo (v/v)

0,203

0,281

0,353

Auga dispoñible para o crecemento das plantas (v/v)

0,113

0,115

0,116

Punto de saturación (v/v)

0,415

0,485

0,512

26,53

3,34

1,58

Textura

Intensidade de infiltración (mm h ) -1

116 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_especiallAbonadoPradeiras_abonadoFosforico_GALEGO.indd 116

29/12/21 16:49

EL ABONADO RENTABLE Y EFICAZ DE CULTIVOS FORRAJEROS MAYOR EFICIENCIA EN EL USO DEL NITRÓGENO

Fertilizantes estabilizados que reducen la nitrificación y aseguran el suministro de N

AHORRO OPERACIONAL Y APLICACIONES FLEXIBLES

Menor número de aplicaciones y menor dependencia del clima

COMPATIBLE CON LA PROTECCIÓN DEL CLIMA Y DEL MEDIO AMBIENTE

Reducción de las pérdidas de nitratos por lavado y de las emisiones de gases de efecto invernadero

EXCELENTE ALMACENAMIENTO Y APLICACIÓN PRECISA

Granulometría homogénea y con ausencia de polvo para garantizar una distribución uniforme de los nutrientes

EuroChem Agro Iberia, S.L. www.eurochemiberia.com

vp028_pub_entec.indd 117

18/12/21 12:41

ESPECIAL: ABONADO DE PRADEIRAS

Táboa 2. Medias mensuais da temperatura máxima (Tmax) e mínima diaria (Tmin), medias mensuais da radiación solar global incidente diaria (RG) e precipitación mensual acumulada (P), rexistradas na finca Caseiro (Candás) durante o período experimental Tmax. (°C)

Tmin. (°C)

RG (MJ m-2 d-1)

P mm

Out. 2019

20,4

14,1

8,6

190,4

Nov. 2019

16,2

10,2

4,3

348,6

Dec. 2019

15,6

8,4

4,1

153,4

Xan. 2020

14,9

8,1

4,9

80,2

Feb. 2020

16,3

9,5

7,9

26,6

Mar. 2020

15,4

9,2

10,9

101,8

Abr .2020

17,2

12,2

11,3

53,4

Out. 2020

23,0

9,2

8,6

126

Nov. 2020

24,2

6,6

5,9

386

Dec. 2020

20,1

5,5

3,7

182

Xan. 2021

13,0

5,0

5,2

166

Feb. 2021

16,1

7,6

7,2

105

Mar. 2021

15,2

6,7

11,4

Abr. 2021

16,0

8,2

15,6

Na táboa 2 resúmense os datos meteorolóxicos obtidos na estación meteorolóxica da leira experimental durante os dous anos de ensaio. O coñecemento das temperaturas cardinais (temperatura base ou mínima, temperaturas óptimas mínimas e máximas e temperatura máxima) é fundamental para axustar o momento da sementeira, xerminación e emerxencia con condicións ambientais favorables para o crecemento das plantas e o seu desenvolvemento (Monks et al., 2009). A media mensual máis alta das temperaturas máximas diarias produciuse no mes de novembro de 2020 e foi menor de 30 ºC, temperatura óptima máxima, a partir da cal diminúe o ritmo de desenvolvemento no raigrás italiano. A media mensual das temperaturas mínimas diaria, máis baixa (5 ºC) obtívose no mes de xaneiro de 2021 e foi superior a 2 ºC, temperatura base ou mínima por baixo da cal cesa o desenvolvemento no raigrás italiano, segundo Kim et al. (2018). A media mensual máis baixa de radiación solar diaria produciuse no mes de decembro, sendo valores de radiación similares a zonas costeiras de Galicia como Mabegondo na Coruña (Oliveira et al., 2020). Os valores de precipitación mensual acumulada máis altos producíronse no mes de novembro de 2020 e os máis baixos no mes de marzo de 2021. A canti-

A FIPAR FOI ATA UN 14 % MAIOR ANTES DO SEGUNDO CORTE QUE ANTES DO PRIMEIRO

dade de choiva durante o período de crecemento do raigrás italiano en 2019-2020 (954 mm) e en 20202021 (1021 mm) foi óptima para o seu desenvolvemento e crecemento (Kim et al., 2018). Produción de biomasa do raigrás italiano Tanto a altura coma a produción de biomasa en cada un dos dous cortes como na suma dos dous cortes resultaron significativamente diferentes (tratamento dose de fósforo P<0,001), aumentando os valores de acordo co aumento da dose de fertilizado fosfórico (táboa 3).

No primeiro corte, a produción de biomasa seca aérea do raigrás italiano incrementouse un 39 % desde o control de P aplicado (0 kg P) ao pico de resposta a 40 kg P. A produción de biomasa con 40 kg P no primeiro corte non se desviou significativamente respecto da obtida cos niveis de 60 e 80 kg P aplicado. No segundo corte, a produción de biomasa seca aérea do raigrás italiano incrementouse un 15 % desde o control de P aplicado ao pico de resposta a 40 kg P. A produción de biomasa con 40 kg P non se desviou significativamente respecto da obtida cos niveis de 60 e 80 kg P aplicado.

Táboa 3. Resposta en kg MS ha-1 ano-1 e altura do cultivar no momento do corte de raigrás italiano Barmultra II a varias doses de fertilización fosfórica en Candás, Asturias (valores medios dos dous anos de ensaio, desviación estándar entre paréntese). Significación do efecto dose de fósforo: ***P<0,001. Diferenzas significativas segundo a proba de Tukey (P<0,05), a >b>c>d Altura (cm)

kg MS ha-1

Fósforo (kg P ha-1 ano-1)

Corte 1

Corte 2

Corte 1

Corte 2

Corte1+Corte2

25(5)c

54(16)d

1284(592)c

4082(1034)c

5366(1619)c

30(5)b

58(19)c

1576(630)b

4467(988)bc

6043(1603)b

32(6)ab

60(20)c

1790(670)ab

4710(1006)ab

6501(1649)ab

33(7)a

63(19)b

1814(967)ab

4789(1015)ab

6704(1648)a

34(8)a

66(19)a

1915(665)a

5119(1224)a

6933(2177)a

Significación

***

118 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_especiallAbonadoPradeiras_abonadoFosforico_GALEGO.indd 118

30/12/21 17:25

AAFF_Anuncio_Arvum Fertilizantes Pradera_Vaca Pinta_200x280mm.pdf

17/8/20

11:18

CMY

vp028_publi_DELAGRO.indd 119

18/12/21 12:55

ESPECIAL: ABONADO DE PRADEIRAS

Táboa 5. Valores medios (dous anos de ensaio) de FIPAR (desviación estándar entre paréntese) antes do primeiro corte FIPAR_pre1, despois do primeiro corte FIPAR_ post1 e antes do segundo corte FIPAR_pre2 do raigrás italiano Barmultra II a varias doses de fertilización fosfórica en Candás, Asturias. Significación do efecto dose de fósforo: ** P<0,01; *** P<0,001. Diferenzas significativas segundo a proba de Tukey (P<0,05), a >b c>d>e Fósforo (kg P ha-1 ano-1)

FIPAR_pre1

FIPAR_post1

FIPAR_pre2

0,81(0,04)b

0,13(0,01)e

0,92(0,06)b

0,83(0,04)b

0,16(0,01)d

0,92(0,05)b

0,84(0,03)a

0,18(0,02)c

0,93(0,05)ab

0,85(0.02)a

0,21(0,01)b

0,93(0,05)ab

0,86(0,05)a

0,23(0,02)a

0,94(0,05)a

Significación

***

OS VALORES MAIORES DO 90 % DE FIPAR NO SEGUNDO CORTE OBTIVÉRONSE CON VALORES DE IAF DE 6,3-8,3 E INCREMENTÁRONSE A MEDIDA QUE AUMENTABA A DOSE DE FERTILIZACIÓN FOSFÓRICA

Táboa 6. Valores medios (dous anos de ensaio) de IAF (desviación estándar entre paréntese) antes do primeiro corte IAF_pre1, despois do primeiro corte IAF _post1 e antes do segundo corte IAF_pre2 do raigrás italiano Barmultra II a varias doses de fertilización fosfórica en Candás, Asturias. Significación do efecto dose de fósforo: *** P<0,001. Diferenzas significativas segundo a proba de Tukey (P<0,05), a >b c>d Fósforo (kg P ha-1 ano-1)

IAF_pre1

IAF_post1

IAF_pre2

3,6(0,6)c

0,2(0,03)d

6,3(1,1)c

4,3(0,9)b

0,3(0,03)c

7,1(0,9)bc

4,7(0,9)ab

0,3(0,04)c

7,6(1,0)ab

4,8(1,6)ab

0,4(0,02)b

7,7(0,9)ab

5,0(1,0)a

0,5(0,04)a

8,3(1,2)a

Significación

***

Na produción total dos dous cortes, a produción de biomasa seca aérea do raigrás italiano incrementouse un 20 % desde o control de P aplicado ao pico de resposta a 40 kg P. A produción de biomasa con 40 kg P non se desviou significativamente respecto da obtida cos niveis de 60 e 80 kg P aplicado. Este valor de 40 kg P ha-1 (92 kg P2O5 ha1) é algo máis baixo ao indicado (110 kg P2O5 ha-1) por Piñeiro et al. (2011) para cultivos forraxeiros de inverno anuais en solo con niveis baixos de P. Investigacións en solo con baixos niveis de P (Robinson e Ellers, 1996) como os deste traballo e con precipitacións altas e temperaturas suaves mostraron resultados similares, o que indica que as producións máis altas se alcanzaron con niveis de 40 kg P ha-1.

Táboa 4. Produción de biomasa en follas e talos do raigrás italiano (valores medios dos dous anos de ensaio, desviación estándar entre paréntese). Significación do efecto dose de fósforo: *** P<0,001 kg MS ha-1 Corte 1

Corte 2

Follas

1459 (250)

1758 (268)

Talos

216 (42)

2876 (349)

***

Significación

No corte 1 observouse unha maior produción de biomasa en forma de follas, por realizarse o corte nun estado vexetativo (táboa 4). En cambio, no segundo corte obtívose unha maior proporción de talos na biomasa, debido a realizarse o corte ao comezo do espigado. Fracción de radiación fotosintética interceptada (FIPAR) e índice de área foliar (IAF) No primeiro corte, a FIPAR presenta un incremento dun 2 % pola adición de 20 kg P ha-1 con respecto ás parcelas control sen fertilizar. Se se aumenta a dose de fertilizado fosfórico ao dobre, prodúcese un incremento do 4 % respecto ao control e, se se triplica a dose, a FIPAR aumenta un 5 % respecto das parcelas control. Se se segue aumentando a dose ata 80 kg P ha-1, a FIPAR presenta un incremento do 6 %. A altura das plantas no momento do corte e a biomasa tamén se viron incrementadas con respecto ao control coas distintas doses de fertilizado fosfórico. Antes do segundo corte do raigrás italiano, tamén a FIPAR foi significativamente diferente segundo a dose de fertilizado fosfórico, alcanzando o pico

máximo coa dose de 40 kg P ha-1 e alcanzando o 93 % da radiación incidente cun IAF de 7,6. A FIPAR foi ata un 14 % maior antes do segundo corte que antes do primeiro corte nas parcelas control sen fertilizar. A FIPAR, antes do primeiro corte, reflicte o efecto da fertilización con valores significativamente maiores que o control para todas as doses aplicadas. Este efecto mantense tras o primeiro corte nas medicións feitas no remanente da cuberta que queda tras o corte. Antes do segundo corte, a FIPAR foi significativamente distinta entre as distintas doses de fertilizado fosfórico. Nun ensaio para determinar a eficiencia do uso da auga e a produtividade do raigrás inglés sometido a distintos niveis de auga e nitróxeno, Akmal e Janssens (2004) indicaron que a porcentaxe de radiación PAR interceptada aumenta bruscamente cando aumenta o IAF ata un valor crítico a partir do cal os incrementos do IAF non van aparellados cun aumento importante da FIPAR, ao longo do desenvolvemento do cultivo de raigrás. O IAF tamén se viu influído polo efecto da fertilización fosfórica, que resultou moi significativa antes do primeiro e do segundo corte (táboa 6).

120 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_especiallAbonadoPradeiras_abonadoFosforico_GALEGO.indd 120

30/12/21 17:26

vp023_publi_fertimon.indd 149 121 vp023_publi_fertimon_cast.indd

22/3/21 12:53 17:23 18/12/21

ESPECIAL: ABONADO DE PRADEIRAS

Táboa 7. Resposta (dous anos de ensaio) en concentración de P (g P kg-1 sobre materia seca = sms, desviación estándar entre paréntese) en follas e talos do cultivar de raigrás italiano Barmultra II a varias doses de fertilización fosfórica en Candás, Asturias. Significación do efecto dose de fósforo: **, P<0,01; ***, P<0,001. Diferenzas significativas segundo a proba de Tukey (P<0,05), a >b>c g P follas kg-1 (sms) Fósforo (kg P ha ano ) -1

Corte 1

-1

g P talos kg-1 (sms)

Corte 2

Corte 1

Corte 2

1,8(0,3)c

1,4(0,2)b

1,9(0,3)b

1,2(0,2)b

2,5(0,7)b

1,8(0,4)ab

2,4(0,7)ab

1,5(0,3)ab

2,6(0,6)b

1,9(0,3)a

2,5(0,6)a

1,7(0,4)a

2,7(0,5)b

2,0(0,2)a

2,6(0,5)a

1,7(0,3)a

3,2(0,4)a

2,0(0,3)a

2,9(0,5)a

1,8(0,3)a

Significación

***

Táboa 8. Resposta (dous anos de ensaio) en kg P ha-1 ano-1 e eficiencia na recuperación do P (%), do cultivar de raigrás italiano Barmultra II a varias doses de fertilización fosfórica en Candás, Asturias. Significación do efecto dose de fósforo: *** P<0,001. Diferenzas significativas segundo a proba de Tukey (P<0,05), a >b> c kg P ha-1 Eficiencia na recuperación do P (%)

Fósforo (kg P ha-1 ano-1)

Corte 1

Corte 2

Corte 1 + Corte 2

2,9(0,7)c

6,0(1,1)b

8,9(1,7)c

3,9(0,9)b

7,6(1,1)a

11,5(1,8)b

4,0(0,9)b

7,7(1,8)a

11,7(2,6)b

4,2(1,0)b

8,4(1,2)a

12,6(2,1)ab

5,1(1,7)a

8,8(2,0)a

13,9(3,6)a

Significación

***

Os valores do IAF antes do primeiro e segundo cortes mostraron unha correlación positiva cos valores de produción de materia seca do primeiro corte (Coef. de correlación Pearson = 0,91, n=40) e do segundo corte (Coef. de correlación Pearson = 0,86, n=40). Para unha produción óptima de materia seca o cultivo debe ser capaz de interceptar un 95 % da radiación incidente na parte superior da cuberta vexetal (Horrocks e Valentine, 1999). Cando a FIPAR é maior do 95 % da radiación incidente, nas cubertas vexetais, o crecemento e a produción de follas se ven inhibidos (Davidson e Donald, 1958). No caso do trevo subterráneo, Davidson e Donald (1958) obtiveron eses valores de radiación interceptada con valores de IAF de 4-5. Por outra banda, Brougham (1956) en condicións de aumento de radiación obtivo un ritmo constante de crecemento con valores de IAF de 5-9 en pastos, no mesmo rango que os obtidos neste ensaio con raigrás italiano con fertilización con P no primeiro corte e no segundo corte de primavera, con maior radiación (IAF de 4,3-8,3).

Concentración e extracción de fósforo en follas, talos e biomasa A concentración de fósforo incrementouse significativamente tanto en follas coma en talos, a medida que aumentou a dose de P aplicado tanto no corte 1 (estado vexetativo) coma no corte 2 (inicio de espigado), sendo maiores no corte 1 (táboa 7). Noutros estudos (Hillard et al., 1992; Robinson e Ellers, 1996) nos que non se fixo a separación entre follas e talos, o incremento na dose de fertilizante fosfórico achegado tamén incrementou a concentración de P na biomasa do raigrás italiano. Os rendementos en fósforo na biomasa foron maiores cando os rendementos en biomasa foron máis altos, en particular no corte 2 (táboa 8). Un aspecto importante na fertilización de forraxes é a avaliación da absorción e extracción de nutrientes en comparación coa dose de fertilizante aplicado. Enténdese por absorción de nutrientes a cantidade total de nutrientes absorbidos polo cultivo durante o seu ciclo de desenvolvemento. O termo extracción é a cantidade total de nutrientes nos órganos cultivados, gran,

forraxes ou outros. En xeral, os plans de fertilización realízanse tendo en conta os niveis de extracción dos cultivos, buscando repoñer os nutrientes que son absorbidos e depositados nos órganos recollibles, e que, por tanto, non son reciclados debido a que non volven ao chan (Ciampitti e García, 2008). No caso das forraxes cultivadas, a biomasa aérea extráese do terreo (exemplo corte de forraxe en verde, herba seca ou ensilado) e a absorción e extracción de nutrientes é practicamente similar (Butler et al., 2006). A eficiencia na recuperación do P (incremento na extracción de P por parte da planta por unidade de nutriente aplicado) foi maior (13 %) con doses baixas de fertilización fosfórica (20 kg P aplicado), o cal é común en solos con niveis baixos de P dispoñible (Butler et al., 2007). Cando un solo con baixo nivel de fósforo dispoñible fertilízase por primeira vez, a eficiencia do fertilizante fosfórico é baixa (a miúdo <20 %), debido a un proceso de “fixación” (McLaughlin et al., 2011). A medida que se fertiliza con máis P, a reacción de fixación debilítase e prodúcese unha reacción denominada “desorción”, que implica unha volta progresiva do P fixado á solución do solo, aumentando a eficiencia das fertilizacións con fertilizantes fosfóricos (McLaughlin et al., 2011). A solubilidade dos ións ortofosfatos (monovalente e, en menor proporción, bivalente) que poden ser absorbidos polas plantas dependen fundamentalmente do pH (o pH ao redor de 6,5 favorece a dispoñibilidade do P) e da presenza doutros ións na disolución do solo, principalmente aluminio e ferro (Hernández e Zamalvide, 1998; De Bussetti et al., 1999; Cerón e Ancizar, 2012).

122 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_especiallAbonadoPradeiras_abonadoFosforico_GALEGO.indd 122

30/12/21 17:27

VANTAXES  Melloran a estrutura do solo, drenaxe, retención de auga e aireación, proporcionando un mellor ambiente de enraizamento das plantas.  Posúen calidades de liberación de nutrientes lenta. O material continúa a súa descomposición dentro do solo, reducindo a cantidade de nitróxeno e fosfato que pode orixinarse cos fertilizantes químicos.

PRODUTOS FERTILIZANTES

 Melloran a capacidade de traballo dos chans, especialmente arxilosos pesados.  Melloran a retención de auga nos solos lixeiros.

O seu contido en materia orgánica, nitróxeno e fósforo fanos especialmente atractivos para a elaboración de fertilizante no sector agroforestal. Entre as súas variadas vantaxes hai que destacar que melloran a estrutura do solo, o seu grao de porosidade e a capacidade de retención de auga debido fundamentalmente á achega de materia orgánica. Ademais, proporciónalle ao solo nitróxeno, fósforo e potasio de liberación lenta, e, ao achegar cal, permite regular o pH do solo. AGROAMB ten inscritos os diferentes produtos fertilizantes que elabora no Rexistro de Produtos Fertilizantes do Ministerio de Agricultura, Alimentación e Medio Ambiente.

FERTILIZANTES AUTORIZADOS

 Melloran a resistencia á compactación do solo e á erosión.

CÓDIGO

TIPO

NOME COMERCIAL

F0001757/2022

Fertilizante orgánico NPK de orixe animal e vexetal

AGROTHAME ORGANITE START

 Reducen a necesidade de fertilizantes artificiais.

F0001894/2022

Emenda orgánica compost

AGROTHAME ORGANITE COMPOST

F0001895/2022

Emenda orgánica compost

AGROTHAME ORGANITE COMPOST START

 Regulan o pH do solo, ao achegar cal.

F0001896/2022

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO START

F0001897/2022

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO

F0001919/2023

Fertilizante órgano-mineral nitroxenado líquido

AGROTHAME ORGANITE N-LIQ

F0001925/2023

Fertilizante órgano-mineral NK líquido

AGROTHAME ORGANITE PURINE

F0001926/2023

Fertilizante órgano-mineral NP líquido

AGROTHAME ORGANITE LIQUID

F0001980/2023

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMICO ZEN

F0002420/2025

Fertilizante órgano-mineral NPK

AGROTHAME ORGANITE AGRO

F0002421/2025

Fertilizante órgano-mineral NPK

AGROTHAME ORGANITE SULFAGRO

F0002422/2025

Emenda orgánica húmica

AGROTHAME ORGANITE HUMOST

AGROAMB Ponte de Outeiro, 10 | 27256 Castro de Rei (Lugo) Teléfono (+34) 982 231 365 | Fax (+34) 982 240 534 E-mail agroamb@agroamb.com | Web www.agroamb.com vp028_pub_agroamb_galego.indd 123

23/12/21 16:06

ESPECIAL: ABONADO DE PRADEIRAS

CONCLUSIÓNS A cantidade óptima de P aplicado para a fertilización do raigrás italiano, tendo en conta a produción de biomasa seca, total sería de 40 kg P ha-1 (=92 kg P2O5 ha-1). Á dose de 40 kg P ha-1 aplicado, a eficiencia da recuperación do P (%) foi do 11 %, o que posiblemente incrementará o nivel de P no solo co tempo. A maior eficiencia na recuperación do P (13 %) lograríase cunha dose de 20 kg P ha-1, pero desde o punto de vista agronómico a produción de biomasa seca sería menor que cunha dose de fertilizado de 40 kg P ha-1. A FIPAR foi ata un 14 % maior antes do segundo corte que antes do primeiro corte. Os valores maiores do 90 % de FIPAR no segundo corte obtivéronse con valores de IAF de 6,3-8,3, e incrementáronse a medida que aumentaba a dose de fertilización fosfórica. AGRADECEMENTOS Os autores desexan darlles as grazas ao estudante do Grao de Enxeñería Forestal e do Medio Natural, Rubén Aguirre Muñiz, e ao estudante de Máster en Biotecnoloxía Aplicada á Conservación e Xestión de Recursos Biolóxicos da Universidade de Oviedo, O Bachir Baha, pola axuda nas análises de laboratorio das mostras vexetais.

BIBLIOGRAFÍA

Akmal, M., Janssens, M.J.J. (2004) Productivity and water use efficiency of perennial ryegrass with contrasting water and nitrogen supplies. Field Crops Research 88:143-155. Anderson, G. (1980). Assessing organic phosphorus in soils. In: F.E. Khasawneh et al. (Eds.) pp. 411-431. The role of phosphorous in agriculture. ASA, Madison, WI. Boote, K.J., Jones, J.W., Hoogenboom, G., Pickering, N.B. (1998). The CROPGRO model for grain legumes. In: G.Y. Tsuji, G. Hoogenboom, and P.K. Thornton, eds. Understanding Options for Agricultural Production. Kluwer, Dordrecht, the Netherlands, pp. 99-128. Brougham, R.W. (1956). Effect of intensity of defoliation on regrowth of pasture. Australian Journal of Agricultural Research, 7:337-387. Butler, T.J., Muir, J.P., Provin, T., Stewart, W.M. (2006). Phosphorus fertilization of annual ryegrass. Better Crops. Vol. 90 (3):6-9 Butler, T.J., Muir, J.P., Provin, T.L. (2007). Phosphorus fertilization of annual ryegrass and comparison of soil phosphorus extractants. Journal of Plant Nutrition, 30:9-20. Cerón, L.E. Ancizar, F. (2012). Dinámica del ciclo del nitrógeno y fósforo en suelos. Revista Colombiana de Biotecnología, 14(1):285-295.

Ciampitti, I.A., García, F.O. (2008). Requerimientos nutricionales. Absorción y extracción de macronutrientes y nutrientes secundarios. II. Hortalizas, frutales y forrajeras. International Plant Nutrition Institute, Archivo Agronómico nº12:1-4. http://lacs.ipni.net/ article/LACS1083. Davidson, J.L., Donald, C.M. (1958). The growth of swards of subterranean clover with particular reference to leaf area. Australian Journal of Agricultural Research, 9(1):53-72. De Bussetti, S.G., Ferreiro, E.A., Natale, I.M., Mandolesi, M.E. (1999). Fósforo retenido por suelos y por sus fracciones granulométricas en relación con la materia orgánica. Ciencia del Suelo, 17(2):54-57. Díaz Barcos, V., Callejo Ramos, A. (2004). Calidad del forraje y del heno. BOVIS. Aula Veterinaria. Conservación de Forrajes I, 120:55-64. Díaz González, T.E., Fernández Prieto, J.A. (1994). El paisaje vegetal de Asturias. Itinera Geobotanica 8:5-242. Servicio de Publicaciones de la Universidad de León. León. Flores-Calvete, G., Martínez-Fernández, A., Doltra, J., García-Rodríguez, A., Eguinoa-Ancho, P. (2017). Informe estructura y sistema de alimentación de las explotaciones lecheras de Galicia, Cornisa Cantábrica y Navarra, 52 p. Heng, L.K. (2000). Modelling, databases and the P submodel. In Management and Conservation of Tropical Acid Soils for Sustainable Crop Production. IAEA TECDOC 1159, IAEA, 101-108. Vienna, Austria: IAEA. Hernández, J., Zamalvide, J.P. (1998). Procesos de retención de fósforo por los suelos evaluados a través de parámetros de suelo y planta. Agrociencia (Montevideo). 2(1):48-63. Hillard, J.B., Haby, V.A., Hons, F.M. (1992). Annual ryegrass response to limestone and phosphorus on an ultisol. Communications in Soil Science and Plant Analysis Vol. 23:175-188. Holford, I.C.R. (1997). Soil phosphorus: its measurement, and its uptake by plants. Australian journal of soil research 35:227-240. Hoogenboom, G., Porter, C.H., Shelia, V., Boote, K.J., Singh, U., White, J.W., Hunt, L.A., Ogoshi, R., Lizaso, J.I., Koo, J., Asseng, S., Singels, A., Moreno, L.P., Jones. J.W. (2019). Decision Support System for Agrotechnology Transfer (DSSAT) Version 4.7.5 (https://DSSAT. net). DSSAT Foundation, Gainesville, Florida, USA. Horrocks, R.D., Valentine, J.F. (1999). Harvested forages. Academic Press. San Diego, California, USA. 426 p. Kim, H., Hyun, S.W., Hoogenboom, G., Porter, C.H., Kim, K.S. (2018). Fuzzy Union to Assess Climate Suitability of Annual Ryegrass (Lolium multiflorum), Alfalfa (Medicago sativa) and Sorghum (Sorghum bicolor). Scientific Reports 8, 10220:1-15. Malhi, S. S., Gill, K.S., McCartney, D.H., Malmgren, R. (2004). Fertilizer management of forage crops in the Canadian Great PLAINS. Recent Research Developments Crop Science Research Signpost, Trivandrum 1(1):237-271. MAPA. (1994). Métodos oficiales de análisis de suelos y aguas para riego. En: Métodos Oficiales de Análisis Vol III (Ministerio de Agricultura, Pesca y Alimentación Eds.). Madrid. MARM. (2011). Guía práctica de la fertilización racional de los cultivos en España. Ministerio de Medio Ambiente y Medio Rural y Marino. Madrid. McCauley, D.J. (2020). Predictive agriculture. Crop modeling for the future. CSA News Magazine, 65 (5):3-9. McLaughlin, M.J., McBeath, T.M., Smernik, R., Stacey, S.P., Ajibove, B., Guppy, C. (2011).

The chemical nature of P accumulation in agricultural soils; implications for fertiliser management and design: an Australian perspective. Plant and Soil, 349(1-2):69-87. Monks, D.P., Sadat Esmaelan, K., Moot, D.J. (2009). Cardinal temperatures and thermal time requirements for germination of annual and perennial temperate pasture species. Agronomy New Zealand, 39:95-110. Oliveira J.A., Boote, K.J., López, J.E., Díaz, N., Piñeiro, J., Flores, G. (2020). Adaptación del modelo CROPGRO-Perennial-Forage para simular la producción de los raigrases. Revista Vaca Pinta nº 19:140-155. Pedreira C.G.S., Sollenberger L.E., Mislevy P. (1999). Productivity and nutritive value of ‘Florakirk’ bermudagrass as affected by grazing management. Agronomy Journal 91:796-801. Piñeiro, J., Pérez, M. (1978). El nitrógeno en una mezcla de raigrás italiano y trébol violeta. Pastos, 8(2):239-263. Piñeiro, J., Castro, J., Blázquez, R., LLoveras, J. (2011). Abonado de los cultivos forrajeros. En: Ministerio de Medio Ambiente y Medio Rural y Marino. Secretaria General Técnica. Centro de Publicaciones (Eds). Guía práctica de la fertilización racional de los cultivos en España. Madrid. Raven, K.P., Hossner, L.R. (1993). Phosphate desorption quantity-intensity relationships in soil. Soil Sci. Soc. Am. J. 57:1505-1508. Recena, R., Torrent, J., del Campillo, M.C., Delgado, A. (2015). Accuracy of Olsen P to assess plant P uptake in relation to soil properties and P forms. Agronomy for Sustainable Development. 35(4):1571-1579. Robinson, D.L., Ellers, T.L. (1996). Phosphorus and potassium influences on annual ryegrass production. Louisiana Agriculture 2:10-11. Russell, G., Jarvis, P-G., Monteith, J.L. (1989). Absorption of radiation by canopies and stand growth. In Plant Canopies: Their Growth, Form and Function. Eds. G. Russell, B. Marshall and P.G. Jarvis. Cambridge University Press, Cambridge, pp. 21-39 Saxton, K.E., Rawls, W.J., Romberger, J.S., Papendick, R.I. (1986). Estimating generalized soil water characteristics from texture. Soil Sci. Soc. Amer. J. 50(4):1031-1036. Schils, R., Snijders, P. (2004). The combined effect of fertilizer nitrogen and phosphorus on herbage yield and changes in soil nutrients of a grass/clover and grass-only sward. Nutrient Cycling in Agroecosystems 2:165-179. Taiz L, Zeiger E. (2002). Plant physiology (third edition). Sinauer Associates, Inc. Publishers, Sunderland, MA, USA. 690 p. Tóth, G., Jones, A., Montanarella, L. (2013). The LUCAS topsoil database and derived information on the regional variability of cropland topsoil properties in the European Union. Environmental Monitoring and Assessment 185 (9):7409-7425. USDA-Soil Taxonomy (1999). A basic system of soil classification for making and interpreting soil surveys, 869 p. Agriculture Handbook No. 436, 2nd Edn. Soil Survey Staff. Washington DC. Villalobos, F.J., De Melo Abreu, J.P., Mateos, L., Fereres, E. (2017). El balance de radiación. En: Fitotecnia. Principios de agronomía para una agricultura sostenible. Ed. Mundi-Prensa. Madrid. Woodard K.R, Sollenberger L.E. (2011). Broiler litter vs. ammonium nitrate as N source for bermudagrass hay production: yield, nutritive value, and nitrate leaching. Crop Science 51:1342-1352.

124 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_especiallAbonadoPradeiras_abonadoFosforico_GALEGO.indd 124

29/12/21 16:50

ENTREVISTA A JOSÉ MANUEL FERNÁNDEZ E JOSÉ ANTONIO MOLEDO, SOCIOS DA SAT BUSTO CORZÓN MAZARICOS (A CORUÑA) mente ao final do ciclo. Sementamos ciclos relativamente longos para estas zonas e conseguimos unhas calidades de 30 % de amidón cun 33 % de materia seca e unha proteína de 10 %, cunha produción de algo máis de 55 t/hectárea.

Pódennos explicar como é a súa explotación e que tipos de cultivos realizan? Actualmente temos 470 vacas en lactación e un total de 930 animais. Manexamos 150 hectáreas de praderías con mesturas de gramíneas con leguminosas, as cales sementamos cada ano a millo.

Ademais, fai que a planta teña o nitróxeno dispoñible desde o primeiro momento. Esta zona é moi húmida e con moitas choivas, pero con este produto evitamos o lavado de nitróxeno e dos demais nutrientes. Garantimos así que a planta teña nitróxeno durante máis tempo e obtemos a mellor calidade de forraxe posible.

Como realizan as fertilizacións nas pradeiras? A parte do xurro que produce a explotación, antes da sementeira e no inverno, o ano pasado aplicamos AMICOTE CORBIGRAN, unha emenda calcaria granulada, que leva calcio, magnesio e 4 % nitróxeno. Incorpora a tecnoloxía C-VIDA, que axuda a que se mineralice a materia orgánica e se desbloqueen nutrientes como o fósforo. Para nós é moi importante, xa que deste xeito deixamos encaladas as parcelas para millo, que arrinca mellor e máis forte. Este ano temos a intención de repetir, pero como dispoñemos de praderías con moito trevo e veza, hai que esperar a ver como vai a primavera. Seguramente nos dea unha única curta. Se vemos que é necesario aplicar algo máis de nitróxeno, optaremos por NERGETIC DS+, un nitroxenado máis completo e protexido para optimizar as unidades aplicadas e poder ir a unha dose non moi alta. Dispón da tecnoloxía DUO-PROL, un fertilizante nitroxenado nítrico amoniacal totalmente protexido, que vén complementado con calcio, xofre e boro.

Que achega Nergetic DYNAMIC? Coa tecnoloxía DUO PROL, ofrece nitróxeno con dobre protección: por unha banda, en forma de polímero regulador, que reviste os grans de fertilizante protexendo todos os nutrientes e retardando as perdas por lixiviación de nitróxeno nítrico e amoniacal e, pola outra, en forma dun inhibidor da nitrificación, que promove a diminución da lixiviación de nitróxeno nítrico.

C/ Agustín de Foxá, 27. Planta 10 28036 Madrid

vp028_publi_intergal_galego.indd 125

No caso do millo, que fertilizantes utilizan? Para o cultivo do millo antes de sementar aplicamos DYNAMIC 24-7-7, a unha dose de 600 kg/ha. Este fertilizante tamén está protexido coa tecnoloxía DUO-PROL, un polímero regulador e unha molécula inhibidora de nitrificación. Con este fertilizante temos tamén protexidos o fósforo, o potasio e o xofre, para que ningún elemento se lave nin se bloquee. Vimos que con este produto o millo chega moi verde e san ata a colleita, sen ningún tipo de carencias e alcanzando moi boas producións. Nun ano como este pasado, que choveu moito, o nitróxeno chegou perfecta-

Usan algún outro produto de Fertiberia TECH? Nos últimos anos empregamos tamén o fertilizante de aplicación foliar PROFERTIL, cando damos algún tratamento de herbicida/insecticida en posemerxencia, para protexer a planta e que se recupere do estrés causado polo herbicida e o frío. Como coñeceron esta gama? A través do distribuidor de zona, co que temos unha excelente relación, e polo delegado técnico comercial de Fertiberia TECH, que veu con el a presentarnos os produtos. Que valoración fan da firma? Valoramos moito a proximidade tanto do distribuidor como dos técnicos da casa, a calidade dos seus produtos, as súas tecnoloxías e a boa granulación. Tamén temos en conta o servizo que teñen de analítica de terras, consideramos que é algo que se debe facer periodicamente para planificar as fertilizacións. Recomendarían os produtos de Fertiberia TECH a outros gandeiros? Por suposto que si! Usámolos e recomendámolos, xa que estamos moi satisfeitos cos resultados. Nesta zona cada vez máis gandeiros os usan e repiten. Delegación da Coruña Tel.: 636 163 729 Delegación de Lugo Tel.: 638 199 510 Delegación de Ourense e Pontevedra Tel.: 627 421 159

APP: Fertiberia TECH

28/12/21 17:45

M A N E XO

Imaxe 1. Bolo ou unidade móbil do AFS que transporta a ración preparada (mesturada e picada) ata o presebe para a súa distribución

Evolución do manexo e a produción da SAT Arenas cun sistema de alimentación robotizado Nas seguintes páxinas ofrecemos algunhas conclusións ás que chegamos tras o estudo realizado nunha gandería de Cantabria, onde se substituíu o método tradicional de preparación e distribución do alimento con carro unifeed por un sistema robotizado, Lely Vector. M. Estivill1, Y. Trillo2, M. Rico3, R. Rodríguez3 Estudante da Facultade de Veterinaria de Lugo (USC) 2 Farm Management Support en Lely Center Los Corrales 3 Área de Produción Animal, Facultade de Veterinaria de Lugo (USC)

escasa dispoñibilidade de man de obra, o aumento do tamaño dos rabaños e a necesidade de optimizar os procesos relacionados coa alimentación resultaron na recente aparición no noso país de sistemas robotizados de alimentación. Un sistema robotizado de alimentación permite automatizar todo o

proceso de preparación e distribución da ración, o que supón unha importante diminución do tempo de traballo dedicado polo gandeiro a este labor, o cal só debe repoñer os ingredientes da zona de preparación da comida (cociña), variando segundo o tipo de alimento e as condicións de conservación. Ademais, a frecuencia de repartición da ración aumenta

ata unha media de 10 veces ao día, permitindo que os animais dispoñan de alimento fresco constantemente, incentivando a actividade e as visitas ao presebe e incrementando a inxestión de MS. Para avaliar o rendemento dun AFS (automatic feeding system) realizouse un estudo na SAT Arenas, unha explotación cun rabaño medio de 121

126 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_manexo_vector_galego.indd 126

30/12/21 17:27

M A N E XO

AO ANALIZAR O RECONTO DE CÉLULAS SOMÁTICAS, OBSERVOUSE UNHA IMPORTANTE DIMINUCIÓN, O CAL CHEGOU A REDUCIRSE NUN 4,58 % RESPECTO AO PERÍODO ONDE SE ALIMENTOU CON UNIFEED

Imaxe 2. A cociña ou zona de preparación do alimento onde se dispoñen os ingredientes das racións

animais de raza frisona e unha media de 42 kg de leite/vaca/día. Nesta recolléronse e analizaron datos do ano 2019 con carro mesturador e do 2020 cun AFS (Lely Vector). Detectouse a influencia do sistema de alimentación sobre diferentes variables, principalmente, produtivas

(kg leite producido por vaca e día, niveis de graxa, proteína e lactosa, reconto de células somáticas e peso vivo) e de comportamento (número de rexeitamentos e inxestión de concentrado no robot de muxido e minutos de ruminación). Observáronse diferenzas significativas (p < 0,05)

Fabricantes de aceites vegetales y tortas oleaginosas TORTA DE SOJA · COLZA · GIRASOL LINAZA · HARINA DE MAÍZ Y CEBADA También en producción ecológica

comercial@assa1949.com · www.aceitesdesemillas.com · Tel. +34 938 654 600 Priorat, s/n - Pol. Ind. La Borda – 08140 Caldes de Montbui (Barcelona) España

12.2021 | Vaca Pinta n.º 28 | 127

vp028_manexo_vector_galego.indd 127

29/12/21 17:04

M A N E XO

entre os dous períodos de estudo no número de rexeitamentos do robot de muxido, o nivel de proteína e lactosa, o reconto de células somáticas e o peso vivo, ademais do número de rexeitamentos, a inxestión de concentrado no robot de muxido e os minutos de rumia. Non se observaron diferenzas estatisticamente significativas na produción de leite por vaca e día, o número de muxidos e o nivel de graxas en leite.

NÚMERO DE REXEITAMENTOS No caso do número de rexeitamentos, púidose advertir un notable descenso deste, chegando a supor ata un 28,15 % menos. A hipótese formulada para este descenso foi que, ao dispor de alimento fresco continuamente no presebe, os animais pasan máis tempo alimentándose neste, o que reduce o efecto incentivador do concentrado subministrado no robot de muxido. Isto pode influír en que o número de intentos para acceder ao robot de muxido sen que transcorra o tempo suficiente desde o muxido anterior se reduza, pero sen chegar a ser tan marcado como para afectar o número de muxidos.

NIVEL DE PROTEÍNA En canto ao nivel de proteína do leite, observouse un aumento do 2,74 % respecto ao ano anterior. A explicación para este incremento puido estar relacionada co aumento da frecuencia de alimentación. A achega constante de alimento favorece que se realicen inxestións de menor tamaño, xerando unha diminución dos picos dos principais produtos da fermen-

tación: prodúcese o aumento das proporcións de ácido propiónico respecto ao ácido acético (French e Kennelly, 1990; Kaufmann, 1976), a diminución das flutuacións de amoníaco (Lle Liboux e Peyraud, 1999; Shabi et al., 1999; Yang e Varga, 1989) e a redución das flutuacións de pH (Lle Liboux e Peyraud, 1999; Shabi et al., 1999). É probable que todos estes beneficios a nivel ruminal permitan un mellor crecemento e desenvolvemento das bacterias ruminais, xerando un aumento da dixestibilidade de alimento e unha maior síntese de proteína microbiana, e isto tradúcese nun aumento da porcentaxe de proteína en leite.

EN CANTO AO NIVEL DE PROTEÍNA DE LEITE, OBSERVOUSE UN AUMENTO DO 2,74 % RESPECTO DO ANO ANTERIOR

NIVEL DE LACTOSA Para o nivel de lactosa, do mesmo xeito que sucedeu coa proteína, produciuse un aumento do 0,62 % posterior á instalación do Vector. Isto puido estar asociado, ademais de á diferenza do estado de lactación, ao maior consumo de concentrado no robot de muxido, debido a que os animais máis próximos ao pico de lactación se lles asignaba unha maior cantidade de concentrado. Este aumento do consumo de concentrado pode resultar nun incremento do propionato en relación co acetato a nivel ruminal, sendo este primeiro maior estimulante que o acetato na liberación da insulina e a gluconeoxénese a nivel hepático, o que dá lugar a maiores niveis de glicosa en sangue (Argov-Argaman et al., 2014). É probable que as maiores concentracións de glicosa, principal precursor da lactosa, e de

128 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_manexo_vector_galego.indd 128

30/12/21 17:28

Empresa de Nutrición y Salud Animal

Maximizamos la eficiencia técnica y económica de las ganaderías de vacuno lechero

Un equipo científico, internacional y multidisciplinar

Dellait España S.L. Plaza del Pan, n 11, 2 - 5 Talavera de la Reina, 45600, Toledo Contacto: 613 017 132 I 613 017 134. vp028_publi_yolanda.indd 129

info@dellait.com | www.dellait.com

21/12/21 18:59

M A N E XO

A REDUCIÓN DO TEMPO DE TRABALLO DEDICADO Á ALIMENTACIÓN, ASÍ COMO A CONSISTENCIA NO SEU PROCESO, PODEN RESULTAR NUN INVENTIVO O SUFICIENTEMENTE MOTIVADOR COMO PARA INCORPORAR UN SISTEMA AUTOMATIZADO EN MOITAS DAS GANDERÍAS DE LEITE

insulina aumenten a captación de glicosa pola glándula mamaria, o que resulta nunha maior concentración de lactosa no leite.

RECONTO DE CÉLULAS SOMÁTICAS Ao analizar o reconto de células somáticas, observouse unha importante diminución, o cal chegou a reducirse nun 4,58 % respecto ao período onde se alimentou con unifeed. A explicación máis sólida para este descenso puido estar ligada á modificación do comportamento dos animais que xera a subministración constante de ración. Cando os animais saen do robot de muxido, a dispoñibilidade de alimento fresco fai que no canto de buscar tombarse acudan ao corredor de alimentación, o que evita que o teto entre en contacto co chan cando aínda estaba aberto; isto mellora a hixiene do ubre e diminúe a probabilidade de adquirir unha infección intramamaria (Watters et al., 2014), o que se traduce nunha diminución do reconto de células somáticas. Así mesmo, cabe destacar que non se pode descartar como factor influente a maior calidade hixiénica da ración debido á constante preparación desta, que reduce o tempo de espera no presebe e, por tanto, a posibilidade de contaminación ou fermentación non desexada.

INXESTIÓN DE CONCENTRADO NO ROBOT DE MUXIDO, MINUTOS DE RUMINACIÓN E PESO VIVO As variables restantes analizadas tamén sufriron variacións; a inxestión de concentrado do robot de muxido incrementou un 0,7 %, os minutos de rumia aumentaron un 15,5 % e o peso vivo reduciuse un 0,8 %. É probable que estas variacións fosen consecuencia principalmente da diferenza no estado

de lactación do rabaño entre os períodos de estudos, polo que a información que puideron ofrecer estas tanto no que respecta á produción como ao comportamento considerouse limitada.

CONCLUSIÓNS Con estes resultados pódese concluír que a instalación do AFS xerou a mellora dalgúns parámetros produtivos e de comportamento, como son diminución do número de rexeitamentos no robot de muxido e do reconto de células somáticas e aumento dos niveis de proteína e lactosa en leite. É certo que non podemos concluír que estas variacións sexan debidas, exclusivamente, ao cambio no sistema de alimentación dada a influencia que tivo o estado de lactación (DEL) do rabaño entre os períodos de estudos. Aínda así, a redución do tempo de traballo dedicado á alimentación, así como a consistencia no seu, poden resultar nun incentivo o suficientemente motivador como para incorporar un sistema automatizado en moitas das ganderías de leite. Cabe destacar que neste estudo non se abordou a influencia sobre a reprodución, con todo o gandeiro apunta que se incrementou a taxa de preñez de forma notable.

BIBLIOGRAFÍA

Bibliografía dispoñible baixo petición en marc.estivill.marin@gmail.com

130 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_manexo_vector_galego.indd 130

30/12/21 17:29

Sanisec Plus

En vídeo

reduce o traballo e aumenta as ganancias En Casanova Holstein incorporaron hai ano e medio este secante en po para a hixiene das camas e, desde que o aplican, resaltan as melloras na saúde do ubre das vacas, ademais dunha considerable baixada das mamites clínicas e subclínicas. Sanisec Plus é un secante en po para a hixiene animal a base de substancias naturais especialmente tratadas con axentes activos antimicrobianos que hixienizan, desecan e proporcionan un agradable aroma. Trátase dun produto absorbente, fabricado con materias primas locais, con propiedades desinfectantes naturais, libres de fosfatos, non irritantes e inocuas para os animais. O obxectivo deste produto é manter o gando libre de axentes externos nocivos, dunha maneira sa, e asegurar unhas condicións óptimas de hixiene na granxa para o animal, ademais de alcanzar melloras produtivas na explotación. Ten un modo de emprego fácil, posto que se pode esparexer en pavimentos e camas, aínda que estean presentes os animais. En Casanova Holstein (Millares, Baleira) empezaron co seu uso en xullo de 2020. Miguel Pérez Fernández, copropietario desta explotación, explícanos que antes de ter o Sanisec Plus empregaban nas camas de colchón unha casca con palla e carbonato. “Aquí temos canles e fosa con placa e esta mestura estaba a darnos problemas, porque o carbonato sedimentaba no fondo. Desde que empezamos con este produto, iso acabou”, apunta o gandeiro. En canto á súa aplicación comenta que é sinxela. Mañá e noite enchen o aplicador que logo conectan a un trade de batería e xa o poñen por toda a explotación. Teñen unhas 60 camas e calculan que botar o secante lévalles uns dous minutos. “Aínda que haxa vacas por medio, están totalmente afeitas e non nos causan ningún problema”, relata Miguel. Nesta gandería, os principais cambios que notaron son no ubre das vacas, cunha importante redución das mastites subclínicas. Tiñan unha media anual de 170.000 cél./ml e desde que utilizan o Sanisec Plus, a media do último ano está ao redor das 130.000. “Non é unha gran diferenza, pero está demostrado que unha baixada das células somáticas implica

unha maior produción por vaca”, resalta. Así mesmo, nas mastites clínicas tamén tiveron un decrecemento, posto que, anteriormente, trataban unhas oito mamites clínicas anuais e neste último ano e medio levan atendidas unhas tres, o que implica un descenso da taxa de eliminación. Así, descartan menos leite, reducen o risco de dar inhibidores en tanque e, ademais, diminúen o uso de antibióticos, “que agora é tan importante, máis cando o próximo ano nos van a obrigar a incorporar o secado selectivo”. Este gandeiro ten claro que recomendaría este produto para aquelas granxas que teñan o manexo das camas como as súas, de colchón, posto que considera que cumpre moi ben a función de mellorar a saúde do ubre. “Estamos moi contentos con el. É fácil de usar, a rutina de subministración automatízase bastante ben e economicamente compensa. A nós repercútenos en menos dores de cabeza, menos traballo e máis diñeiro no peto”, conclúe Miguel.

Polígono de Sabón, 11B 15142 Arteixo (A Coruña) vp028_pub_piensossil_galego.indd 131

Tlfs. 981 600 322 – 641 489 661

piensossil@piensossil.com 28/12/21 17:43

MONITORIZACIÓN DE LAS NOVILLAS EN RECRÍA CASTRO

“La gran ventaja de los collares de monitorización de Allflex es poder detectar el mejor momento de inseminación y mejorar los datos de fertilidad” El centro gestionado por Recría Castro, empresa vinculada a Seragro SCG, y que la Diputación de Lugo tiene en las instalaciones provinciales de la Granja Gayoso Castro (Castro de Rei) acoge en la actualidad a 2.450 terneras y novillas, todas ellas monitorizadas con los sistemas de monitorización de Allflex Livestock Intelligence, de MSD Animal Health. Su gerente, Rogelio Grille, describe en esta entrevista su experiencia y cómo han podido mejorar en distintos aspectos reproductivos. ¿Cómo ha afectado la instalación del sistema automatizado de monitorización en el trabajo de la explotación? A medida que fuimos creciendo, notamos que la detección de celos empezaba a ser un problema. Quizás no tanto la detección en sí como la necesidad de separar a los animales que estaban en celo de aquellos que no lo estaban y, sobre todo, saber cuándo era el momento óptimo de inseminación en un grupo tan grande. Ese fue, básicamente, el motivo por el que decidimos recurrir al sistema de monitorizado de animales.

EN VÍDEO

Ha sido un cambio estratégico en la gestión de la explotación. ¿Cómo han modificado la organización del trabajo y la gestión del personal? Ahora prácticamente no dedicamos tiempo a ver celos. Consultamos la aplicación del móvil y, en función de los datos que nos aporta, trabajamos. ¿Cómo se gestiona la reproducción con este nuevo sistema? La reproducción se gestiona del mismo modo, simplemente no dedicamos tiempo a detectar celos, porque nos los detectan muy bien los collares. Antes teníamos una buena detección de celos, no utilizábamos apenas protocolos de sincronización y, ahora, tampoco. ¿Habéis podido observar mejoras en los principales indicadores reproductivos? Sí. Durante seis meses estuve probando con 80 collares para ver cómo era la fertilidad de esos animales con respecto a los que no los tenían. Como utilizamos mucho semen sexado, cambiamos bastante el momento de inseminación con este tipo de semen. Los collares nos indican que, con semen sexado, debemos inseminar más tarde de lo que lo veníamos haciendo.

www.allflex.global

vp028_publi_MSD_allfex.indd 132

21/12/21 18:17

¿Habéis reducido la carga de trabajo asociada al marco reproductivo? Más que reducirla, la hemos cambiado. Ahora no dedicamos tiempo a ver celos, sino a la gestión de los collares, pero obviamente se reduce la carga de trabajo, claro que sí. ¿El acceso a información retrospectiva de la actividad, la ingesta y la rumia de los animales es de utilidad para su manejo en el contexto de la explotación? Tenemos la posibilidad de ver la gráfica individual de rumia de cada animal y sí que es interesante, aunque cuando hablamos de novillas no tiene nada que ver con vacas de leche. Es una gran ayuda, sobre todo, cuando ves un animal pachucho, para ver cómo está.

“Los collares de monitorización de Allflex nos indican que, con semen sexado, debemos inseminar más tarde de lo que lo veníamos haciendo”

¿Es una herramienta importante para la gestión de la salud y el tratamiento de una población multiorigen? Todas estas herramientas ayudan, aunque en nuestro caso el aspecto multiorigen se diluye durante los primeros dos meses de vida, que las terneras pasan su cuarentena en boxes individuales. El rebaño a partir de ese momento ya no es multiorigen como tal; pero todo ayuda, por supuesto. ¿Qué aporta la información del sistema en relación con el futuro desempeño de la novilla en la explotación? Es un punto clave. Los collares sí nos han ayudado a aumentar la fertilidad en primera inseminación, cuando se utiliza semen sexado, y eso redunda en un beneficio para los clientes, que pagan este tipo de semen, un producto caro. ¿Puede, por todo lo anterior, ayudar este sistema a ser competitivos en la recría de una novilla y trasladar esta eficiencia a los ganaderos? Desde ese punto de vista es un ahorro en el coste de la novilla, porque la inseminación es parte de la recría. Desde el momento en que estamos mejorando la fertilidad en primera inseminación con semen sexado es un punto a favor. ¿Cree que su experiencia podría ser trasladable a explotaciones individuales? Creo que sí, porque no hay diferencias. Esto es como una explotación, solo que en las granjas individuales hay novillas y vacas, pero tienen esta misma problemática. Aquí, que tenemos a tantos animales al mismo tiempo en celo para inseminar, saber el momento óptimo para la inseminación es un problema. En una granja más pequeña el problema puede ser menor, pero no deja de serlo. La gran ventaja de los collares es esa, aquí y en cualquier sitio. En general, la experiencia es positiva porque nos ayuda a detectar el mejor momento de inseminación y mejoramos los datos de fertilidad.

vp028_publi_MSD_allfex.indd 133

21/12/21 18:18

M A N E XO

Cebras ou cabalos? Reflexións sobre a prevención das diarreas na recría Neste artigo reflexionamos sobre algúns detalles relativos aos puntos clave na prevención desta enfermidade e que, en moitas ocasións, esquecemos revisar nas granxas, ao asumir que se realizan sempre de maneira correcta ou restarlles a importancia que requiren. Carlos Carbonell, Laura Elvira Equipo Técnico Ruminantes MSD Animal Health

INTRODUCIÓN

n día revisando o millo nunha das fincas, de súpeto, escóitanse varios animais a galope. Que serán, cebras ou cabalos? Obviamente, se a finca está en Galicia, o primeiro que pensarás é que se trata de cabalos, ou non? E é que, certamente, é o máis

probable. Existe un principio na ciencia que recomenda que, ante un problema ou enfermidade, o primeiro é aplicar o sentido común, descartando sempre en primeiro lugar as causas máis probables. Con todo, en moitas ocasións, na práctica diaria, tanto técnicos como gandeiros poñémonos como tolos a buscar cebras pola cuadra.

CEGUEIRA DA GRANXA A cegueira da granxa está descrita como a visión distorsionada da rea-

lidade do que sucede no día a día dunha gandería (1). Este concepto explicaría por que un gandeiro se afai e ve como normal que haxa moitas xatas con diarrea ou que non se preocupe demasiado mentres non morran “en exceso”. Igualmente, os técnicos tamén padecemos esta síndrome ao habituarnos ás situacións, deixando de percibir algúns erros de manexo, sen prestarlles a importancia que requiren. A frase “aquí sempre se fixo desta maneira” é un síntoma inequívoco desta síndrome. O mellor antídoto para evitalo pasa polo rexistro e monitorización de datos, xa que, tras a súa análise e a comparativa con outras ganderías, poderemos ter unha visión moito máis obxectiva da realidade que nos permitirá continuar dando pasos na dirección correcta para a resolución dun problema de saúde na explotación.

134 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_manexo_diarreas_GALEGO.indd 134

29/12/21 17:49

M A N E XO

A FRASE “AQUÍ SEMPRE SE FIXO DESTA MANEIRA” É UN SÍNTOMA INEQUÍVOCO DA SÍNDROME DE “CEGUEIRA NA GRANXA”

ión

gan

ado

ra el de stete

Tradi l it

Leche maternizada para rumiantes

Rumi p ck

Núcleos para piensos de arranque

Figura 1. Puntos clave no manexo da diarrea neonatal na granxa

DIARREA NEONATAL A diarrea neonatal é a enfermidade multifactorial máis importante que afecta ás xatas nas primeiras semanas de vida e a principal causa de morte nas xatas predesteta (2). Ao longo deste artigo, reflexionaremos sobre algúns detalles relativos aos puntos clave na prevención desta enfermidade (figura 1) e que, en moitas ocasións, esquecemos revisar nas granxas, a pesar de contar con xatas con problemas de diarrea, ao asumir que se realizan sempre de maneira correcta ou restarlle importancia que requiren.

SETNA NUTRICIÓN, S.A.U. c Clavo, nº1 · Pol. Ind. Santa Ana · 28522 Rivas Vaciamadrid (Madrid) t (34) 91 666 85 00 setnanutricion@adm.com · w setna.com

AnunTradi&Rumipack_105x297_2020+ADM.indd 1

vp028_manexo_diarreas_GALEGO.indd 135

12.2021 | Vaca Pinta n.º 28 | 135

5/10/20 14:14

29/12/21 17:49

M A N E XO

Táboa 1. Resultados de cultivos de superficie en utensilios de alimentación de xatas nunha explotación de Lugo Pauta de limpeza 5 días Diario

Material

Aerobios mesófilos (UFC / cm2)

Enterobacterias ( UFC / cm2)

Tanque

Incontable

Mamadeira

Incontable

Tanque

Mamadeira

A. Minimizar a presión de infección A vía oral é a principal vía de entrada dos patóxenos implicados na diarrea neonatal. Por iso é polo que o primeiro punto básico e fundamental é revisar a limpeza e desinfección tanto dos utensilios de alimentación coma do aloxamento. Este punto é especialmente relevante nas ganderías de maior tamaño, onde, ao ter máis, se incrementa a presión de infección. Antes de buscar calquera motivo que lles cause diarrea ás xatas e poñerse a buscar cebras, recomendo ffacernos algunhas preguntas que expoñemos a continuación: Os meus biberóns, cubos e mamadeiras están limpos? É suficiente con limpalos con auga quente? Aínda que os utensilios de alimentación estean aparentemente limpos, a resposta á segunda pregunta é rotundamente non, xa que o crecemento de bacterias na superficie dos tanques, cubos ou mamadeiras é moi rápido, formando unha película ou biofilm que se adhire á superficie do utensilio (imaxe 1) e que poderá despois infectar á xata en cada toma de leite.

A VÍA ORAL É A PRINCIPAL VÍA DE ENTRADA DOS PATÓXENOS IMPLICADOS NA DIARREA NEONATAL

biofilm bacteriano e os restos de leite cómpre unha solución de deterxente alcalino clorado. Na táboa 1 pódense ver os resultados dun cultivo de superficie dun tanque para preparar leite e dunha mamadeira que foron enviados ao laboratorio para determinar o número de colonias de bacterias presentes despois do lavado. O obxectivo da análise era comprobar se a pauta de limpeza e desinfección con deterxente alcalino cada 5 días era ou non suficiente, xa que a primeira ollada parecían limpos. Como se observa na táboa, con esta pauta de limpeza a intervalos de 5 días, despois da desinfección, ambos os materiais presentaban tantas colonias de bacterias que non se podían contar. Mentres que coa pauta de desinfección diaria non creceu ningunha colonia, protocolo que o gandeiro, por sorte, decidiu continuar realizando. É tamén necesario desinfectar onde se aloxan as xatas? A resposta a esta pregunta varía en función do tipo de aloxamento que se utilice, pero, en xeral, tanto as casetas como os boxes se poden desinfectar con moi

bo resultado cun sistema de baixa presión con escuma desinfectante de forma moi práctica e fácil. Isto é especialmente recomendable nas ganderías de maior tamaño e/ou en aloxamentos interiores con chans de cemento (imaxe 2).

Imaxe 1. Biberón con biofilm na súa superficie

Con que tipo produto limpo? Con que frecuencia? Se se deixa de engadir deterxente alcalino para lavar a sala de muxido, en moi pouco tempo recibiremos as mostras do laboratorio con problemas de bacterioloxía. Iso mesmo sucede nos cubos, biberóns ou mamadeiras, xa que para arrastrar o

Imaxe 2. Nave de xatas desinfectándose cun sistema de limpeza en escuma

136 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_manexo_diarreas_GALEGO.indd 136

29/12/21 17:49

¡Ahora 28 días de estabilidad desde el inicio de su uso!

Bovilis ® Rotavec® Corona

¡Vacunados y sanos desde hace generaciones!

NUEVO

PERIODO DE VALIDEZ

Bovilis Rotavec Corona ®

SOY MI MEJOR VERSIÓN

ESTABLE

28 DE VALIDEZ

DÍAS DE PERIODO

Para proteger al ternero contra rotavirus, coronavirus y E. coli, hemos flexibilizado aún más la aplicación gracias a su estabilidad durante 28 días desde su apertura. Apertura del vial

Segundo uso del vial*

Vacuna

Días 0 Inoculación

Estabilidad de la vacuna:

hasta 28 días después de abrir el vial

Inoculación

ESTABLE

28 DE VALIDEZ

DÍAS DE PERIODO

* Una vez abierto el vial por primera vez, puede utilizarse una vez más durante los siguientes 28 días y a continuación desecharlo inmediatamente después de su uso. Se deben tomar precauciones estrictas para evitar la contaminación de la vacuna. Por tanto, se recomienda sacar las dosis a aplicar utilizando siempre una aguja nueva estéril y minimizando el número de pinchazos del tapón. Una opción práctica puede ser utilizar Sterifix Mini Spike para perforar el tapón solo una vez.

Consulta con tu veterinario. BOVILIS ROTAVEC CORONA EMULSIÓN INYECTABLE PARA BOVINO. COMPOSICIÓN POR DOSIS: Sustancias activas: Rotavirus bovino inactivado, cepa UK-Compton, serotipo G6 P5 ≥874 U1; coronavirus bovino inactivado, cepa Mebus ≥3,41 log10/ml título ELISA de anticuerpos2; adhesina F5 (K99) de E. coli ≥0,64 valor DO ELISA de anticuerpos2. Adyuvantes: Aceite mineral ligero/emulsionante 1,40 ml, hidróxido de aluminio 2,45-3,32 mg. Excipientes: Tiomersal 0,032-0,069 mg, formaldehído ≤0,34 mg. 1 Unidades determinadas en el test de potencia in vitro (ELISA). 2 Obtenido en el test de potencia in vivo. INDICACIONES Y ESPECIES DE DESTINO: Bovino (vacas gestantes y novillas). Para la inmunización activa de vacas gestantes y novillas para elevar los anticuerpos frente al antígeno adhesina F5 (K99) de E. coli, rotavirus y coronavirus. Mientras los terneros son alimentados con calostro de madres vacunadas durante las primeras dos a cuatro semanas de vida, estos anticuerpos han demostrado: reducir la gravedad de la diarrea causada por E. coli F5 (K99), reducir la incidencia de la diarrea causada por rotavirus, reducir la diseminación de virus por terneros infectados con rotavirus o coronavirus. Establecimiento de la inmunidad: La protección pasiva frente a todas las sustancias activas comenzará desde el principio de la alimentación con calostro. Duración de la inmunidad: En terneros alimentados artificialmente con calostros mezclados, la protección continuará hasta que cese la alimentación con calostro. En terneros amamantados de forma natural, la protección frente a rotavirus persistirá durante al menos 7 días y frente a coronavirus durante al menos 14 días. CONTRAINDICACIONES: Ninguna. PRECAUCIONES: Vacunar únicamente animales sanos. Deben adoptarse precauciones particularmente estrictas frente a la contaminación de la vacuna. Precauciones específicas que debe tomar la persona que administre el medicamento veterinario a los animales: Al usuario: Este medicamento veterinario contiene aceite mineral. Su inyección accidental/autoinyección puede provocar dolor agudo e inflamación, en particular si se inyecta en una articulación o en un dedo, y en casos excepcionales podría provocar la pérdida del dedo afectado si no se proporciona atención médica urgente. En caso de inyectarse accidentalmente con este medicamento veterinario consulte urgentemente con un médico, incluso si solo se ha inyectado una cantidad muy pequeña, y lleve el prospecto consigo. Si el dolor persiste más de 12 horas después del examen médico, diríjase de nuevo a un facultativo. Al facultativo: Este medicamento veterinario contiene aceite mineral. Incluso si se han inyectado pequeñas cantidades, la inyección accidental de este medicamento puede causar inflamación intensa, que podría, por ejemplo, terminar en necrosis isquémica e incluso la pérdida del dedo. Es necesaria atención médica experta, INMEDIATA, a cargo de un cirujano dado que pudiera ser necesario practicar inmediatamente una incisión e irrigar la zona de inyección, especialmente si están afectados los tejidos blandos del dedo o el tendón. Puede utilizarse durante la gestación. Conservar y transportar refrigerado (entre 2 °C y 8 °C). No congelar. Proteger de la luz. Después de la apertura y primer uso, conservar en posición vertical y refrigerado (entre 2 °C y 8 °C) hasta la siguiente vacunación. Período de validez después de abierto el envase primario: 28 días. El contenido del vial no debe ser utilizado más allá de 28 días después de la primera apertura. TIEMPO DE ESPERA: Cero días. Uso veterinario – medicamento sujeto a prescripción veterinaria. Instrucciones completas en el prospecto. Mantener fuera de la vista y el alcance de los niños. Reg. Nº: 1330 ESP Merck Sharp & Dohme Animal Health, S.L. Ficha técnica actualizada a 4 de enero de 2021.

vp028_publi_msd.indd 137 AF_2211004_MSDAH_BOVILIS-ROTAVEC-CORONA_PUBLICIDAD-DINA4_v3.indd 1

18/12/21 13:00 18/11/21 15:47

M A N E XO

Gráfica 1. Bacterioloxía de leite de tanque e da mamadeira da amamantadora Análise da calidade bacteriolóxica do leite cru a xatos mediante bactoscan (ufc/ml) 700.000 600.000

600.000 500.000

A CONTAMINACIÓN DO COSTRO É UN DOS PUNTOS DE MELLORA MÁIS FRECUENTES, XA QUE O 55 % DAS MOSTRAS ANALIZADAS PRESENTARON RECONTOS BACTERIOLÓXICOS ALTOS

400.000 300.000 200.000 100.000 0

100.000

Obxectivo

B. Alimentación Existe bastante evidencia científica que constata que un programa de alimentación láctea alto, sempre que o leite se administre de forma constante, quente e non contaminado, non supón ningún problema de saúde, máis ben ao contrario, é beneficioso para a xata (3,4). Con todo, a este respecto xorde outra pregunta importante: É fácil que se contamine o leite con que alimentamos os xatos? A verdade é que si. Non debemos esquecer que a primeira causa, como vimos antes, é por unha insuficiente limpeza e desinfección dos utensilios de alimentación. Con todo, outro dos riscos atópase na multiplicación bacteriana posterior, cando o leite non se conserva en frío durante o almacenamento. A modo de exemplo, na gráfica 1 móstranse os resultados de bacterioloxía dun leite de refugallo dunha amamantadora tomada en dous puntos distintos. A primeira mostra recolleuse no tanque de frío que fornece á ama de cría (leite tanque), cun valor xa bastante alto para alimentar as xatas, mentres que a segunda mostra de leite se colleu da propia mamadeira (amamantadora). Como se pode ver, a carga bacteriana increméntase exponencialmente, provocando diarreas e atraso no crecemento das xatas. O motivo máis probable é a multiplicación bacteriana que se produce no leite que queda no sistema de intercambio de calor da nodriza para subir a temperatura do leite e non se desbota.

133.000

Leite tanque

Amamantadora

C. Maximizar a inmunidade A inmunidade e a saúde da xata nas súas primeiras semanas de vida dependen en gran medida do manexo do encostrado (5). Neste proceso existen catro aspectos clave, os catro “C” do costro, que moitos gandeiros coñecen, pero que non sempre se cumpren (1). Por iso é polo que, ante un problema de diarrea neonatal, sempre se debería chequear cando se administra o costro, a calidade deste, a cantidade fornecida e a súa contaminación. Sobre todo, non esquecer o último punto, xa que é probablemente o que máis se pase por alto. É fácil que tamén se contamine o costro? Un estudo sobre o costro en ganderías españolas realizado en 2016 confirmou que a contaminación deste é un dos puntos de mellora máis frecuentes, xa que o 55 % das mostras analizadas presentaron recontos bacteriolóxicos altos (6). E como se contamina? Do mesmo xeito que o leite, ademais da hixiene, a conservación do costro desde o muxido ata que se administra á xata é fundamental. Na gráfica 2 represéntase a medición de temperatura dun cubo con 8 litros de costro nunha neveira a 12 ºC, onde se pode ver como tarda máis de 6 horas en arrefriar, o que facilita a multiplicación bacteriana e a súa contaminación. Por iso, unha recomendación práctica é conservalo en bolsas ou, no peor dos casos, en biberóns, pero nunca en volumes superiores a 4 litros, xa que son máis difíciles de arrefriar.

138 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_manexo_diarreas_GALEGO.indd 138

29/12/21 17:49

Alcalino Acid Ordeño Sellador

vp028_publi_ZOTAL.indd 139

20/12/21 11:43

M A N E XO

Gráfica 2. Curva de temperatura de arrefriamento dun cubo de costro nunha neveira a 12 ºC Temperatura de arrefriamento do costro

Temperatura (ºC)

Temperatura costro

25 20 15 10 5 0

0 0,5 h

1,5 h

2 h 2,5 h

3 h 3,5 h

4 h 4,5 h

A VACINACIÓN PRESÉNTASE COMA UNHA DAS FERRAMENTAS INDISPENSABLES PARA EVITAR O USO PREVENTIVO DE ANTIBIÓTICOS ORAIS NAS XATAS DURANTE OS PRIMEIROS DÍAS DE VIDA

5 h 5,5 h 6 h

Tempo (horas)

Gráfica 3. Reconto de coliformes en tres mostras do mesmo costro Reconto de coliformes (ufc/ml) 16.000

14.000

14.000 12.000 10.000 8.000 6.000 4.000

8.800

2.000

0 CR (robot)

CP (pasteurizado)

E se pasteuriza o costro, soluciono o problema da contaminación? Nunha gandería analizouse recentemente a bacterioloxía do costro para responder a esta pregunta. Na gráfica 3 obsérvase como a pasteurización reducía case na totalidade o reconto de coliformes no costro recollido no robot, pasando de 8.800 ufc/ ml (CR = costro robot) a 10 ufc/ml no mesmo costro unha vez pasteurizado (CB = costro pasterizado). Con todo, tamén descubrimos que, ao pasar pola sonda de encostrado, aparentemente limpa aínda que non ben desinfectada, o costro volvía contaminar (CS= calostro sonda), tirando por terra o beneficio da pasteurización e provocando moitos problemas de diarrea nas xatas. Se as miñas vacas producen un costro dunha boa calidade, cómpre vacinar fronte á diarrea neonatal? Existen bastantes estudos científicos que demostran que, vacinando ás nais fronte á diarrea neonatal, se

CS (sonda)

incrementa o título de anticorpos específicos fronte a Rotavirus, Coronavirus e E. coli, tanto no costro como no leite de transición e no soro dos tenreiros (7,8,9,10), aumentando a protección dos xatos fronte aos tres patóxenos e, con iso, fronte á diarrea neonatal (11,12,13). Por iso, a vacinación preséntase como unha das ferramentas indispensables para evitar o uso preventivo de antibióticos orais nas xatas durante os primeiros días de vida (14). E son todas as vacinas iguais? Hai publicacións comparativas entre vacinas fronte á diarrea neonatal onde se evidencian diferenzas no título de anticorpos como resposta á vacinación (10), que demostran que non todas as vacinas xeran a mesma resposta inmune. Recentemente, publicouse un estudo comparativo entre dúas vacinas de diarrea neonatal coa mesma pauta de administración, que foi realizado nunha explotación galega de 400 vacas (15), no que se obtive-

ron dúas conclusións fundamentais (gráfica 4): 1. A importancia de vacinar para previr esta enfermidade, xa que no grupo de animais non vacinados (Grupo Control), os títulos de anticorpos específicos fronte a E. coli e Coronavirus eran moi baixos. Non foi así no caso do Rotavirus, posiblemente debido a unha circulación recente do virus, xa que no soro das vacas non vacinadas tamén estaban altos, o que tamén se describiu en estudos previos (16). 2. A vacina A induciu unha resposta inmunolóxica máis equilibrada fronte aos tres patóxenos, presentando unha resposta significativamente superior fronte a E. coli e Coronavirus á vacina B tanto no costro coma no leite de transición (máis do dobre do título medio de anticorpos medido mediante a porcentaxe de inhibición) e no soro dos xatos encostrados. Por iso sempre debe asesorarse co seu veterinario á hora establecer un plan de vacinas fronte á diarrea neonatal.

140 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_manexo_diarreas_GALEGO.indd 140

30/12/21 17:30

LA COMBINACIÓN PERFECTA PARA EMPEZAR CON FUERZA

TERNEROS

BIMULAC® EXTRA

CALF PROTECTOR Favorece la inmunidad activa y pasiva

Estabiliza la microbiota intestinal

Estabiliza la flora beneficiosa

Ayuda en la prevención de diarreas

Previene alteraciones digestivas

Fortalece la inmunidad local

www.biochem.net

vp028_anuncio_biochen.indd 141

20-11-30 HW Bimulac Extra_Calf Protector - 200x280 - ES.indd 1

Contacto: Javier Piñán Miguel Teléfono: +34 639 88 66 25 E-mail: pinan@biochem.net

23/12/21 9:59

01.12.2020 17:56:53

M A N E XO

Gráfica 4. Títulos de anticorpos fronte aos tres axentes patóxenos (E. coli, Rotavirus e Coronavirus) nas mostras de costro das vacas dos tres grupos: vacina A, vacina B e Grupo Control Título medio anticorpos en costro (% inhibición)

SE ESTÁS NA CUADRA E ESCOITAS GALOPAR AO LONXE, PENSA SEMPRE PRIMEIRO QUE SON CABALOS E NON CEBRAS

100 80 60 95,9 40 20

91,3 10,4

27,0

15,5

Coronavirus

E. coli Vacina B

CONCLUSIÓNS O manexo da recría non é un proceso complicado, máis ben todo o contrario. De feito, unha das claves do éxito é que sexa sinxelo. Por iso, para a resolución dun problema de diarrea neonatal hai que revisar co veterinario os catro puntos claves para previr a enfermidade e implementar as medidas de prevención necesarias. E o máis importante, se estás na cuadra e escoitas galopar de lonxe, sempre pensa primeiro que son cabalos e non cebras.

BIBLIOGRAFÍA

93,5

62,0

84,4

93,5

1. Mee JF (2020) Denormalizing poor dairy youngstock management: Dealing with “farm- blindness. J Anim Sci.98: S140–9. 2. Urie, N.J., Lombard, J.E., Shivley, C.B., Kopral, C.A., Adams, A.E., Earleywine, T.J., Olson, 3. J.D. y Garry, F.B. (2018) Preweaned heifer management on US dairy operations: Part V. Factors associated with morbidity and mortality in preweaned dairy heifer calves. J. Dairy Sci. 101: 9229–44. 4. Khan MA, Weary DM, Von Keyserlingk MAG. (2011) Invited review: Effects of milk ration on solid feed intake, weaning, and performance in dairy heifers. J Dairy Sci. 94(3): 1071–81. 5. Ellingsen K, Mejdell CM, Ottesen N, Larsen S, Grøndahl AM. (2016) The effect of large milk meals on digestive physiology and behaviour in dairy calves. Physiol Behav.154: 169–74. 6. Godden SM, Lombard JE, Woolums AR. (2019) Colostrum Management for Dairy Calves. Vet Clin North Am - Food Anim Pract.35(3): 535–56. 7. Carbonell C y Elvira L (2017). Evaluación de la calidad y manejo del encalostrado en granjas lecheras españolas. Comunicación libre Anembe 8. Durel L, Rose C, Bainbridge T, Roubert J, Dressel KU, Bennemann J, et al. (2017) Immune response of mature cows subjec-

Control

Rotavirus Vacina A

ted to annual booster vaccination against neonatal calf diarrhoea with two different commercial vaccines: A non-inferiority study. Livest Sci.204: 52–8. 9. Crouch CF, Oliver S, MJ F. (2001) Serological, colostral and milk responses of cows vaccinated with a single dose of a combined vaccine against rotavirus, coronavirus and Escherichia coli F5 (K99). Vet Rec.149(4): 105–8. 10. Žuffa T, Durel L, Hraška V, Svitačová D, Reyneke R, Šťastný P. (2019) Immune Response and Efficacy of a New Calf Scour Vaccine Injected Once during the last Trimester of Gestation. Concept Dairy Vet Sci.2(5):266–71. 11. Recca, A.; Calvo, E.; Crouch, C.F.; Navetat, H.; Rizet, C.; Guijarro, R.; Perez-Garcia, J.; Francis, M.J. (2003) Comparative Lactogenic Antibody Responses of Cattle from European Field Trials with a New Enteric Disease Vaccine. Vet. Rec. 152: 751–2. 12. Snodgrass DR, Nagy LK, Sherwood D, Campbell I (1982) Passive immunity in calf diarrhea: Vaccination with K99 antigen of enterotoxigenic Escherichia coli and rotavirus. Infect Immun.37(2): 586–91. 13. Bok M, Alassia M, Frank F, Vega CG, Wigdorovitz A, Parreño V. (2018) Passive immunity to control Bovine coronavirus diarrhea in a dairy herd in Argentina. Rev Argent Microbiol.50(1): 23–30. 14. Parreño V, Béjar C, Vagnozzi A, Barrandeguy M, Costantini V, Craig MI, et al. (2004) Modulation by colostrum-acquired maternal antibodies of systemic and mucosal antibody responses to rotavirus in calves experimentally challenged with bovine rotavirus. Vet Immunol Immunopathol.100(1–2): 7–24. 15. Meganck V, Hoflack G, Piepers S, Opsomer G. (2015) Evaluation of a protocol to reduce the incidence of neonatal calf diarrhoea on dairy herds. Prev Vet Med.118(1): 64–70. 16. Gonzalez R, Elvira L, Carbonell C, Vertenten G, Fraile L. (2021) The specific immune response after vaccination against neonatal calf diarrhoea differs between apparent similar vaccines in a case study. Animals.11(5): 1238. 17. Crouch CF, Acres SD. (1984) Prevalence of Rotavirus and Coronavirus Antigens Feces of Normal Cows.35:340–2.

142 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_manexo_diarreas_GALEGO.indd 142

29/12/21 17:50

O enxeñeiro agrícola, máis preto dos traballadores do campo Este profesional do sector pretende ter máis presenza no rural e busca conseguir unha relación próxima cos gandeiros, tanto de grandes como pequenas explotacións. Así mesmo, está en formación continua para ofrecer o mellor asesoramento, elaborar informes, proxectos e estudos de todo tipo e acompañar os traballadores do agro.

“perito agrícola”, co paso dos anos, abriulle o camiño ao enxeñeiro técnico agrícola, que ten as súas orixes na Escola Central de Agricultura de Aranxuez de 1855. A titulación foi evolucionando ata converterse na actualidade na graduación en Enxeñería Agrícola, título universitario que lles proporciona aos seus técnicos unha gran versatilidade no mercado laboral, debido ás súas moi amplas atribucións. A súa función principal xira en torno ao desenvolvemento do medio rural, da agricultura, da gandería e das relacións entre as persoas e o territorio. Así mesmo, estudan e divulgan o coñecemento científico que se produce e pon en práctica mediante a realización e dirección de proxectos prácticos. O seu labor ten unha forte repercusión no desenvolvemento sustentable do medio rural, posto que os seus coñecementos avanzados viran ao redor de como producir alimentos de alta calidade e coidar o medio no que se producen. O enxeñeiro agrícola é o técnico máis idóneo para asesorar, informar e proxectar onde sexa necesario desenvolver un vínculo entre a terra e a produción de alimentos. Hai que destacar que atopar o equilibrio entre producir de maneira sustentable e non degradar é unha tarefa moi complexa, a cal require unha visión ampla sobre o manexo do chan como elemento vivo. As titulacións vinculadas a esta materia adquiren coñecementos suficientes para axudar na toma de decisións relacionadas cos devanditos aspectos. Este profesional está ao servizo de todas as persoas que traballan no campo, tanto para os que teñen unha explotación (grande, pequena ou intermedia) como para a industria. O seu obxectivo é ser útiles para os traballadores e estar en contacto con eles. Entre os seus labores principais están

Colexio Oficial de Enxeñeiros Agrícolas de Ourense C/Cardenal Quevedo, 25 32004 Ourense Tfno. 988 239 521

vp028_pub_peritos_galego.indd 143

asesorar, acompañar e realizar estudos, informes e proxectos relacionados coas necesidades do agro. Ademais, prepáranse para axudar a todas esas persoas que deciden desenvolver un proxecto no rural, independentemente do tamaño: “Para min é tan válido o que ten algo relacionado coa agricultura a tempo parcial como o que se dedica de forma completa, posto que ambos ocupan territorio susceptible de ser abandonado. Nós non nos esquecemos de ninguén”, apunta o presidente do Colexio Oficial de Enxeñeiros Agrícolas de Lugo, Marcos Vázquez Marey. Outro dos fins é conseguir unha relación próxima cos granxeiros. Estes profesionais son persoas con capacidades, coñecementos e habilidades que complementan as necesidades que hai nas explotacións. “O que quero é que a xente vexa en nós un recurso para moitos ámbitos dos seus labores, non só para tramitar unha axuda ou conseguir unha licenza. Queremos ir moito máis alá, ser útiles e que se nos sinta útiles”, recalca Vázquez. A formación dos colexiados é outro dos labores que levan a cabo. Actualmente estanse preparando para asesorar e traballar na crise enerxética que se aveciña, pondo en marcha formacións con aspectos relacionados coas enerxías do futuro. “Seguramente sexa un campo necesario onde desenvolver ideas e proxectos que sexan útiles para a sociedade e para que a xente non abandone o campo, por non ser capaces de asumir os custos da enerxía”, comenta. Así mesmo, esta non é a única área que están a impartir na actualidade, senón que tamén estudan temas relacionados coa sanidade vexetal. Por mor da pandemia, as aulas virtuais potenciáronse e isto permite que poidan acceder a todo tipo de clases que ofrecen desde o Consello Xeral de Colexios Oficiais de Enxeñeiros Técnicos Agrícolas de España.

Colexio Oficial de Enxeñeiros Agrícolas de Lugo Frei Plácido Rei Lemos, 3 27002 Lugo Tfno. 982 229 702

Colexio Oficial de Enxeñeiros Agrícolas de A Coruña Ronda de Outeiro, 8 15006 A Coruña Tlfno. 981 226 027

Os traballos máis frecuentes Valoración e topografía • Transaccións de seguros agrarios • Valoración de leiras, construcións e industrias agrarias • Partición de leiras e reformulacións • Medición de leiras, levantamentos topográficos • Valoración de cultivos e danos a estes • Valoración de gandos e explotacións cinexéticas Industrias agrarias e alimentarias • Muíños e extractoras de aceite • Matadoiros, salas de despezamento, fábricas de embutidos, conservas cárnicas, almacéns frigoríficos • Conservas vexetais, plantas de refrixeración e conxelación de produtos hortofrutícolas e centros de manipulación de produtos agrarios • Industrias lácteas e os seus derivados • Fabricación de queixos, panadería e pastelaría • Aderezo de olivas, encurtidos • Fabricación de produtos de muíño • Industrias do azucre, café, cacao e os seus derivados • Elaboración de produtos alimenticios diversos • Adegas, elaboración, embotellado e crianza de viños e licores Ordenación do territorio e medio ambiente • Camiños, vías rurais, parques e xardíns • Ordenación de chans e paisaxismo • Estudos de impacto ambiental • Aproveitamento e reciclaxe de residuos • Recuperación e conservación de espazos naturais • Defensas antierosión Regadíos • Transformacións en regadío • Iluminación e prospección de augas • Represas, balsas, estanques, canles e gabias • Saneamentos e drenaxes • Condución de auga • Almacenamento e nivelación • Estudos de posta en regadío Construcións • Proxectos de instalacións rurais • Proxectos de electrificación rural • Instalacións gandeiras • Invernadoiros, silos, almacéns, peches e depuradoras • Campos deportivos • Desalgadoras e desalinizadoras • Instalación de xardinería Dirección de explotacións agrarias • Planificación e ordenación de explotacións • Dirección de empresas agrarias • Xestión de cooperativas • Proxectos de explotacións • Plantacións froiteiras • Cultivos forzados, invernadoiros, túneles... • Cultivos hidropónicos • Floricultura e plantas ornamentais, aromáticas e medicinais • Melloras de chans • Tratamentos fitosanitarios e control integrado • Produción e mellora de sementes e plantas de viveiro • Planificación e xestión de explotacións gandeiras • Comercialización e control de calidade • Agrometeoroloxía • Realización de ensaios • Análise de chans, augas e foliares • Asesoramento e xestión de subvencións Mecanización agraria • Proxectos de máquinas agrícolas • Proxectos de reforma de máquinas agrícolas • Valoración de máquinas • Asesoramento na elección das máquinas • Xestión de parques de máquinas • Avaliación de custos de máquinas

29/12/21 18:53

ALIMENTACIÓN

Fermentos para o rume: vivos, inactivados... Importa? A medida que crece o coñecemento científico ao redor dos produtos de fermento que se utilizan comunmente na dieta das vacas leiteiras, afiánzase a súa importancia. Para comprendelo mellor faise preciso entender que é a acidose ruminal e cales son as súas consecuencias para os animais e para a economía da nosa granxa. Analizámolo no seguinte artigo. Michel Reid1, Rodrigo García2 1 International Ruminant Animal Health Business Manager TechMix Europe 2 International Ruminant Nutrition Manager TechMix Europe https://www.techmixinternational.com/

o centro das decisións que rodean a inclusión do fermento nas dietas de vacas leiteiras atópanse principalmente a saúde e o benestar dos animais, seguidas de preto polas implicacións financei-

ras. Estes dous factores determinan en última instancia a rendibilidade do rabaño e, por tanto, a viabilidade da empresa agrícola. Pero inicialmente, para comprender o valor do fermento, débese comprender a aci-

dose ruminal e as implicacións que pode ter para a vaca e para rendibilidade da granxa.

A ACIDOSE RUMINAL, UN DESAFÍO IMPORTANTE A acidose ruminal é un trastorno dixestivo que pode manifestarse de forma clínica ou subclínica. Afecta a vacas de diferentes idades e etapas de lactación, e prodúcese por múltiples motivos. Cando funciona normalmente, o rume ten un pH de aproximadamente 6,5 a 7,0. Aínda que a definición de acidose non é consistente, xeralmente considérase cando o pH do rume cae por baixo de 5,8 durante un período de polo menos 5 horas. A acidose ruminal subaguda (SARA) foi considerada unha das enfermidades nutricionais

144 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_alimentacionElanco_GALEGO.indd 144

29/12/21 17:53

ALIMENTACIÓN

A ACIDOSE RUMINAL SUBAGUDA (SARA) FOI CONSIDERADA UNHA DAS ENFERMIDADES NUTRICIONAIS MÁIS IMPORTANTES PARA A INDUSTRIA LEITEIRA, DEBIDO AO IMPACTO QUE TEN SOBRE A INXESTIÓN DE MATERIA SECA, A PRODUCIÓN DE LEITE E OS SEUS COMPOÑENTES La solución fácil y ecónomica para su cubierta.

c/ Mª Glez “La Pondala”, nº41 33393 - Gijón - Asturias Tlfn: 985 303 752

www.abristhor.es www.easy-covering.com

máis importantes para a industria leiteira, debido ao impacto que ten sobre a inxestión de materia seca, a produción de leite e os compoñentes do leite.

COMBATER A ACIDOSE RUMINAL CON PRODUTOS DE FERMENTO O uso de fermento vivo e cultivos (fermentado/inactivado/morto) teñen unha longa historia no mercado da nutrición de ruminantes. O fermento orixinal, Saccharomyces cerevisiae, a máis común de uso comercial na actualidade, existe tanto en forma de fermento vivo como en cultivo, ten unha gran cantidade de traballos de investigación e información recompilada que permite avaliar os beneficios e a funcionalidade. Ao abordar a acidose ruminal, a función e a eficacia destes produtos, sen dúbida deben terse en conta para permitir o maior impacto na saúde e o benestar do animal. Os produtos de fermento vivo son células vivas da substancia fermentable que se cuantifican polo número de unidades formadoras de colonias (UFC). Os fermentos clasifícanse como membros unicelulares da familia dos fungos (eucariotas) e, a través de múltiples estudos de investigación (aínda que con resultados variables), demostrouse que melloran a función do rume, cos consecuentes efectos sobre o rendemento animal. Estudouse o modo de acción do fermento vivo e como alivia a acidose ruminal; con todo, non parece haber un consenso claro sobre a función principal. En resumo, a prevención dunha caída no pH

ALMACENES Y NAVES GANADERAS - Ahorro de hasta un 90% en cimentación. - Gran aislamiento y luminosidad. - Ventilaciones automóticas. - Menor estrés térmico. - Mejores condiciones internas.

12.2021 Vaca Pinta n.º 28 | 145

vp028_alimentacionElanco_GALEGO.indd 145

30/12/21 17:32

ALIMENTACIÓN

OS MECANISMOS TANTO DO FERMENTO VIVO COMA DOS CULTIVOS DE FERMENTO PARECEN REMATAR CUNHA RESPOSTA SIMILAR, UNHA PREVENCIÓN NA CAÍDA DO PH DO RUME OU UNHA RECUPERACIÓN DUNHA CAÍDA DO PH DO RUME A NIVEIS MÁIS NORMAIS

do rume asóciase cunha redución na concentración de lactato no rume. A forma en que isto sucede pode ser a través de varios mecanismos, como a captación de osíxeno polas colonias de fermento vivas para aumentar a fermentación anaerobia. Isto estimula unha maior dixestión da fibra, o que permite a produción de máis ácidos graxos volátiles beneficiosos, como propionato, acetato e, en menor grao, butirato. En cambio, os cultivos de fermento prodúcense mediante a fermentación de grans de cereais nun líquido seleccionado con fermento de panadería e logo secando todo o medio de cultivo. Este cultivo pode conter a parede celular do fermento (mananooligosacáridos e β-glucanos), fontes de proteínas, vitaminas, antioxidantes e unha gran cantidade doutros nutrientes. Algúns dos compoñentes dos cultivos de fermento teñen investigacións que mostran os beneficios na función do rume, así como no rendemento animal; con todo, parece ser a parede celular do fermento a que ten o maior efecto sobre o rendemento. No rume, os cultivos de fermento actúan coma fonte de nutrición para a microbiota. En esencia, estimulan o crecemento de bacterias que utilizan ácido láctico, estabilizando o pH do rume como resultado. Unha das preguntas que xorde ao redor do fermento vivo é a súa capacidade para sobrevivir no duro ambiente ácido do rume. Numerosos traballos de investigación demostraron unha resposta animal positiva despois da suplementación con fermento vivo, incluídas as respostas de produción, polo que esta pregunta a podemos considerar solucionada. Esta cuestión abordouse a través de moitos estudos, avaliando varios métodos de recubrimento e a viabilidade posterior despois da granulación a altas temperaturas.

CAL USAR NA DIETA? Os mecanismos tanto do fermento vivo como dos cultivos de fermento parecen terminar cunha resposta similar, unha prevención na caída do pH do rume ou unha recuperación dunha caída do pH do rume a niveis máis normais. Ofrecer efectos probióticos e prebióticos en forma de cultivos de fermento ten os seus beneficios. O modo de acción é diferente e pode ter un efecto sinérxico. Unha fonte de nutrición para as bacterias beneficiosas, xunto cos outros nutrientes que están contidos nos cultivos de fermento, sen dúbida apoiará a función do rume en momentos en que a acidose é un desafío. Con todo, o uso de fermento vivo, con recubrimento efectivo para sobrevivir ás condicións de almacenamento, manufactura e condicións ácidas do rume, ten varios mecanismos, todos contribuíndo a un mellor desempeño deste e existe unha gran cantidade de evidencia que o apoia. Xa sexa mediante a captación de osíxeno para mellorar as condicións anaerobias, mellorando selectivamente as bacterias que utilizan o lactato ou axudando á descomposición da fibra, numerosos estudos demostraron que é eficaz. As especificacións do fermento vivo (dose, recubrimento, cepa de fermento utilizado...) deben terse en conta ao avaliar os beneficios da inclusión na dieta das vacas leiteiras. Debería existir un escrutinio similar para os cultivos de fermento, incluída a concentración de β-glucanos, manano-oligosacáridos e outros nutrientes. Despois de todo, pode haber lugar para ambos os tipos de produtos de fermento na dieta, administrados en momentos específicos para obter o efecto máis beneficioso. Os desafíos da vaca leiteira son moitos e o uso destes produtos pode alivialos, reducindo o estrés tanto para a vaca coma para o gandeiro.

146 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_alimentacionElanco_GALEGO.indd 146

29/12/21 17:54

Estimula la actividad ruminal y recupera el nivel óptimo de ingestión posparto

Magnesio

Necesario para el metabolismo del Calcio

Osmolito

Potasio

Responsable del correcto equilibrio hídrico

Ayuda a la salud celular

Niacina

Calcio

Mejora la función hepática y despierta el apetito

Para la optima producción de calostro y leche y la correcta respuesta inmunitaria

Levadura viva

Para el correcto funcionamiento del rumen y la estimulación de la ingesta

YMCP Vitall® PRODUCTO COMPLETO PARA LA VACA RECIÉN PARIDA soluciones metabólicas Para más información contacta con Elanco. También puedes visitar https://vetconecta.elanco.com/our-products/ The Vital 90 Days™, Elanco y la barra diagonal son marcas registradas de Elanco o sus ﬁliales. © 2021 Elanco. PM-ES-21-0576

vp028_publi_elanco.indd 147

18/12/21 13:04

ALIMENTACIÓN

Comparación da formulación simple e avanzada da ración do vacún de leite Neste estudo analizamos as principais diferenzas entre a alimentación dos animais monogástricos e a dos ruminantes, e poñemos o foco en cal debe ser a estratexia para lograr a formulación idónea nas dietas lácteas. María Hermida1, John Goeser2 1 Laboratorio Rock River España 2 Laboratorio River Rock, Inc., Universidade de Wisconsin, Madison maria@rockriverlab-spain.com

gando leiteiro e o de carne son animais fascinantes. Ao igual que outros animais, os ruminantes necesitan unha dieta nutritiva e unha subministración diaria de enerxía e proteínas para manter o

peso corporal, engadir masa muscular, manter a preñez ou producir leite. Unha diferenza importante entre a maioría dos animais monogástricos e os ruminantes é o sistema dixestivo e o modo en que dixiren e absorben os nutrientes. Nos monogástricos, os coeficientes de dixestión dos alimentos enerxéticos e proteicos adoitan ser do 90 % ou máis. No caso dos animais de estómago simple, isto pode interpretarse como que

por cada quilogramo de alimento e nutrientes consumidos se dixiren aproximadamente 900 gramos. Os coeficientes de dixestión dos ruminantes son moito menores e a media da dixestión total da dieta oscila entre o 60 e o 70 % para o gando vacún de leite de alto rendemento. No caso do gando leiteiro lactante, por cada quilogramo de alimento consumido dixírense de media entre 600 e 700 gramos, unha cantidade substancialmente menor que no caso dos monogástricos. A diferenza nos coeficientes medios de dixestión total da dieta entre os monogástricos e o gando vacún móstrase na táboa 1.

148 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_alimentacion_mariaHermida_galego.indd 148

29/12/21 18:08

ALIMENTACIÓN

A PRINCIPAL DIFERENZA ENTRE A DIXESTIÓN DOS MONOGÁSTRICOS E A DOS RUMINANTES É A DIXESTIÓN DOS HIDRATOS DE CARBONO

Táboa 1. Dixestión de nutrientes exemplar cun quilogramo de inxestión dietética para ruminantes monogástricos e lactantes Tipo de animal Monogástrico

Consumo g

Dixestión %

Proteína

Nutrinte

Carbohidratos

Graxa

Outros

Media ponderada Ruminante

Proteína

Amidón

Fibra

Outros CHO

Graxa

Outros

Media ponderada

A principal diferenza entre a dixestión dos monogástricos e a dos ruminantes é a dixestión dos hidratos de carbono. No caso do gando leiteiro, os hidratos de carbono consumidos compóñense de fibra deterxente neutra, azucre, amidón e outros hidratos de carbono non fibrosos, como os ácidos de fermentación e os alcois. A dixestión da fibra e o amidón son o obxectivo principal da formulación da dieta do vacún de leite. As estratexias máis avanzadas de formulación de dietas lácteas non só recoñecen que a dixestión dos carbohidratos no gando leiteiro é moito menos completa que nos porcos ou as aves de curral, senón que tamén teñen en conta o feito de que a dixestión dos carbohidratos no gando leiteiro é moi variable. Recoñecen, ademais, que a modelización da dixestión de nutrientes é unha tarefa non lineal, o que significa que a dixestión de nutrientes non é unha función lineal entre o tempo de retención no rume e a dixestión de nutrientes. Pola contra, existe unha relación curvilínea entre o tempo de retención no rume e a dixestión

En vídeo

MARÍA HERMIDA PONSE Á FRONTE DO LABORATORIO ROCK RIVER EN ESPAÑA A exxefa de servizo da Finca Mouriscade (Deputación de Pontevedra) inicia unha nova etapa profesional ao chegar a un acordo de colaboración co laboratorio americano Rock River para o desenvolvemento da súa actividade en exclusiva para toda España. Con sede en Wisconsin (EE. UU.), Rock River conta cunha potente rede de laboratorios especializados na análise agrícola por todo o mundo. María Hermida continuará exercendo o seu labor profesional no ámbito que mellor coñece, o da análise de ensilados e forraxes, pero a partir de agora farao coa nova metodoloxía do Rock River Laboratory Spain. Especialistas na análise de: Ensilados de pradeira, millo e cereais (trigo, cebada, sorgo...) Forraxes deshidratadas (todo tipo de feos, leguminosas, alfalfa...) Forraxes húmidas (pastone, bagazo de cervexa...) Análises que se adaptan ás súas necesidades: Análise tradicional dos parámetros máis habituais (materia seca, fibras, proteínas...) Análise completa, que inclúe a dixestibilidade en distintos períodos de tempo da fibra neutra e do amidón (no caso dun silo de millo, por exemplo) ROCK RIVER LABORATORY SPAIN María Hermida Polígono Industrial Lalín 2000, Parcela A8 Lalín – Pontevedra (España) maria@rockriverlab-spain.com 986 597 195 | 629 901 290

12.2021 Vaca Pinta n.º 28 | 149

vp028_alimentacion_mariaHermida_galego.indd 149

29/12/21 18:09

ALIMENTACIÓN

de nutrientes. Os últimos puntos relativos á variación da dixestión de nutrientes e a modelización son a clave para desbloquear a produción do rabaño leiteiro, a eficiencia e as oportunidades económicas no futuro. Para entender as oportunidades de mellorar a formulación das dietas lácteas, empezamos por separar a dixestión da fibra e o amidón nun esforzo por explicar mellor as diferenzas entre ambos dentro do tracto dixestivo dos ruminantes. A fibra nas dietas lácteas é única, xa que se dixire aproximadamente nun 40 % e ten lugar principalmente no rume. A variación na dixestión da fibra oscila entre o 30 e o 60 %. Cada quilo de fibra dixerible pode corresponder a 3 ou 4 litros de potencial de produción de leite. A formulación avanzada de dietas lácteas pode ter en conta esta ampla gama medindo o potencial de dixestión da fibra no rume dos ingredientes da dieta e logo equilibrando os ingredientes do alimento para optimizar a dixestión dos FDN no rume e no tracto total (TTFDND). Os nutricionistas leiteiros con visión de futuro avaliarán o potencial de dixestibilidade da fibra da forraxe e do concentrado. Co amidón, a vaca leiteira dixire o 90 % ou máis do amidón consumido. Historicamente, non se prestou moita atención á dixestión do gran e do amidón. Con todo, o rendemento económico das vacas leiteiras ha diminuído e a dixestión do amidón foi cada vez máis examinada. Os expertos en nutrición leiteira ensinaron que o amidón dixírese tanto no rume como no tracto dixestivo inferior, e centráronse na dixestión do amidón no rume para mellorar a eficiencia da produción leiteira. O rango de dixestión do amidón no tracto total é do 85 ao 99 %. Cun gran de millo caro, o obxectivo das granxas leiteiras hoxe en día é conseguir un 98 % ou máis de dixestión total do amidón no tracto. Centrándose no rume, os investigadores recoñeceron que a dixestión do amidón no rume oscila entre o 40 e o 80 % de todo o amidón consumido. A industria láctea está a recoñecer mellor este amplo rango na dixestión do amidón no rume e as estratexias avanzadas de formulación de dietas inclúen o equilibrio do nivel de amidón fermentable no rume proporcionado para apoiar o crecemento da proteína microbiana e a subseguinte produción eficiente de leite. Para equilibrar o amidón fermentable no rume,

tanto o contido de amidón como o seu dixestibilidade no rume deben ser avaliados nos ingredientes do alimento. A diferenza na dixestibilidade do amidón no rume co ensilado ou o gran de millo pode supor ata 3 ou 4 litros de produción de leite por vaca, sen cambiar a concentración de amidón na dieta.

CONCLUSIÓNS

OS ÚLTIMOS PUNTOS RELATIVOS Á VARIACIÓN DA DIXESTIÓN DE NUTRIENTES E A MODELIZACIÓN SON A CLAVE PARA DESBLOQUEAR A PRODUCIÓN DO RABAÑO LEITEIRO, A EFICIENCIA E AS OPORTUNIDADES ECONÓMICAS NO FUTURO

• A dixestión dos nutrientes no gando leiteiro é moito menos completa que a dos animais non ruminantes e moito máis variable. • A variación na dixestión de nutrientes separa as estratexias de formulación de dietas tradicionais das avanzadas. • A dixestión de nutrientes no gando leiteiro coñécese moito mellor hoxe en día que hai 10 anos, e a dixestión da fibra e o amidón son os principais parámetros de dixestión de nutrientes que teñen en conta os modelos avanzados de nutrición leiteira. • Cando se ten en conta a dixestión da fibra e do amidón cos alimentos individuais, os expertos en nutrición leiteira son capaces de equilibrar tanto a fibra fermentable no rume coma o amidón para proporcionarlle á vaca leiteira unha dieta optimizada e ao menor custo.

150 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_alimentacion_mariaHermida_galego.indd 150

30/12/21 17:33

¿ERES UNA GRAN PRODUCTORA COMO YO?

NECESITAS METIONINA ruminants.adisseo.com/es/

ESCANÉAME

Smartamine® & MetaSmart®

MAS QUE LECHE

�Todas las vacas necesitan metionina!

En múltiples estudios universitarios y pruebas de campo, el uso de Smartamine® M y MetaSmart® para equilibrar las raciones ha demostrado generar: - Más leche, más proteína, más grasa. - Mayor disminución de los trastornos metabólicos en el periodo de transición. - Mejora la eficiencia reproductiva: salida en celo y gestaciones a término. De la manera más rentable posible.

Confía en Adisseo, líder mundial en nutrición con aminoácidos en rumiantes desde los 90s. Contacta hoy mismo con nuestro equipo técnico. +34974316092

@ Info.nasp@adisseo.com ruminants.adisseo.com/es/ www.adisseo.com vp028_anuncio_adisseo.indd 151

21/12/21 11:48

GRANJA CIRCULAR

“Proyectos como el de Granja Circular nos aportan diferenciación y reflejan el trabajo y el esfuerzo que realizamos en nuestra ganadería” La granja SAT Gonzar, situada en Portomarín (Lugo) e inaugurada en 2020, es un modelo de eficiencia en vacuno de leche. Propiedad de Alberto Arias, cuenta con un total de 360 animales, de los que 190 están en ordeño, y con una producción anual de 2,7 millones de litros de leche. Esta ganadería destaca por su manejo y buenas prácticas y es pionera en la obtención de la certificación A de Granja Circular y el certificado de conformidad de Aenor. ¿Por qué os decidisteis a entrar en Granja Circular? Nos pareció una gran oportunidad para dar valor al trabajo que hacemos en la granja, además de ser una herramienta para identificar posibles puntos de mejora. ¿Cuál ha sido el proceso para lograr la calificación A de Granja Circular y el Certificado de Conformidad de Aenor? Lo fundamental fue evaluar la granja atendiendo a los criterios que engloba el proyecto de Granja Circular, para después ver qué necesitábamos hacer para terminar de adaptarnos a todos sus requisitos. ¿Con qué soporte habéis contado para conseguirlo? Contamos con la ayuda del equipo de Nanta, con el que analizamos los resultados, identificamos aquellas áreas en las que era necesario mejorar y aplicamos las recomendaciones marcadas por su servicio técnico. ¿Qué buenas prácticas ya llevabais a cabo que os han servido para conseguir la certificación? En SAT Gonzar siempre nos hemos preocupado por el bienestar de nuestros animales. Otro de los puntos clave sobre los que trabajamos en particular es el de optimizar los recursos de la granja.

vp028_publirreportaxe_nanta.indd 152

¿Y qué aspectos estáis tratando de potenciar especialmente? La granja es nueva, ya que la inauguramos en marzo de 2020, y, desde entonces, nos hemos preocupado por proporcionar a los animales el mejor confort que asegure además su producción, y, por lo tanto, nuestra rentabilidad. Nos enorgullece haber alcanzado la certificación A de Granja Circular, verificado por Aenor. No obstante, es fundamental seguir trabajando y no cesar en la búsqueda de la mejora continua. ¿En qué puntos creéis que debéis seguir trabajando? Gracias a este modelo de sostenibilidad de Nanta, hemos podido detectar potenciales áreas de mejora, que siempre las hay. Por ejemplo, en nuestro caso concreto, nuestros próximos objetivos van dirigidos a aumentar los metros lineales de los bebederos, a mejorar el mantenimiento diario de los cubículos y a llevar a cabo una gestión documentada del estiércol. Granja Circular abarca la sostenibilidad no solo medioambiental, sino también social, económica y de bienestar animal. ¿Qué opináis sobre la inclusión de estos cuatro pilares en el modelo? Consideramos fundamental prestar atención a todos y cada uno de estos pilares, ya que son los aspectos que definen la viabilidad de las granjas a largo plazo.

21/12/21 11:49

SAT GONZAR • Ubicación: Portomarín (Lugo) • Tipo de producción: Láctea (vacuno de leche) • N.º total de animales: 360 • N.º de animales en producción: 190 vacas lecheras • Producción anual: 2,7 millones de litros de leche

Valores como la salud y el bienestar animal, así como el respeto medioambiental y el compromiso social, son hoy día claves para alcanzar el éxito.

“Nos enorgullece haber alcanzado la certificación A de Granja Circular, pero es fundamental seguir trabajando y no cesar en la búsqueda de la mejora continua” ¿QUÉ ES GRANJA CIRCULAR?

Pensando en el futuro, ¿qué beneficios creéis que aportará a vuestro negocio el certificado de Granja Circular? Creemos que es una manera de revalorizar nuestro producto y de defender una mejor posición frente a la industria y en el mercado (no hay que olvidar que los consumidores reclaman cada vez más los productos sostenibles). Bajo nuestro punto de vista, proyectos como el de Granja Circular nos aportan diferenciación y reflejan el trabajo y el esfuerzo que día a día realizamos en nuestra ganadería.

Granja Circular es la propuesta de Nanta para avanzar en la sostenibilidad de la ganadería. Alineada con el Roadmap de Nutreco 2025, se trata de un modelo de sostenibilidad con el que demostrar el grado de sostenibilidad de una granja atendiendo a cuatro pilares fundamentales: económico, ambiental, social y bienestar animal. Con el Decálogo de Granja Circular como guía, conjunto de diez troncos críticos a considerar, Granja Circular califica a las granjas en tres categorías (A, B y C) en función de sus resultados de sostenibilidad.

¿Qué recomendaciones daríais a aquellos ganaderos que tengan interés o necesiten sumarse a un proyecto de sostenibilidad? Es fundamental que consideren este tipo de acciones como un proceso de mejora continua que, en definitiva, van a suponer una mayor eficacia y rentabilidad para el negocio.

Con un enfoque multidisciplinar, incluye varias herramientas de cálculo y evaluación y cuenta con indicadores solventes, medibles y prácticos, siendo posible la verificación de la certificación de sostenibilidad por parte de Aenor.

Más información en www.nanta.es/es-es/granja-circular/ vp028_publirreportaxe_nanta.indd 153

21/12/21 11:50

INVESTIGACIÓN

Deficiencia de microminerais no vacún de carne: relación coa fertilidade e a vitalidade do xato Este traballo de campo pon en evidencia como a deficiencia de microminerais ou oligoelementos é a responsable da baixa fertilidade e dos problemas reprodutivos e o desenvolvemento dos xatos en rabaños de carne e semiextensivo no noroeste de España, os cales se benefician dunha suplementación con microminerais. Marta Miranda1,3, Víctor Pereira2, Lucas Rigueira1,3, Candela Fernández-Villa3, Diego Fariñas4, Marta López-Alonso2

Dpto. de Anatomía, Produción Animal e Ciencias Clínicas Veterinarias, Facultade de Veterinaria, Campus Terra, Universidade de Santiago de Compostela (USC) 2 Departamento de Patoloxía Animal, Facultade de Veterinaria, Campus Terra, Universidade de Santiago de Compostela (USC) 3 Servicio de Grandes Animais, Hospital Veterinario Universitario Rof Codina, Facultade de Veterinaria, Campus Terra (Lugo) 4 Veterinario Clínico (Lugo) E-mail: marta.miranda@usc.es 1

INTRODUCIÓN E OBXECTIVO

stá ben establecido que os microminerais, tamén coñecidos como oligoelementos ou elementos traza, son esenciais para unha correcta reprodución e para garantir a supervivencia do xato1. Os máis importantes no gando son o cobalto (Co), cobre (Cu), ferro (Fe), iodo (I), manganeso (Mn), molibdeno (Mo), selenio (Se) e zinc (Zn). A súa deficiencia dá lugar a unha gran variedade de alteracións patolóxicas e

defectos metabólicos, debido a que estes microminerais forman parte de numerosas encimas e teñen un papel clave como antioxidantes, son indispensables para garantir unha correcta resposta inmune e para o metabolismo enerxético, entre outras moitas funcións1,2. As deficiencias de microminerais en vacún de carne en extensivo son frecuentes en todo o mundo3-5 debido a varios factores como o tipo de forraxe, o pH do chan, antagonismos entre mi-

nerais asociados a altos niveis de elementos propios do chan como Fe, Mo e S que inhiben a absorción doutros oligoelementos como o Cu, Zn, Se ou Mn, e tamén pola falta de suplementación mineral1,4,5. Cabe destacar que se demostrou que estas deficiencias están estatisticamente relacionadas cunha maior prevalencia de enfermidades no rabaño3. A evidencia de alteracións ligadas a deficiencias de microminerais é un proceso gradual no tempo e a longo prazo. Os rabaños cunha incorrecta nutrición con microminerais en primeiro lugar van ver afectado o seu sistema inmune, abrindo a porta ao padecemento de numerosas patoloxías, posteriormente afectará o crecemento e á fertilidade, antes de que exista unha evidencia clínica propia de deficiencias de minerais (figura 1)1,6. En consecuen-

154 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_investigacion_microminerais_galego.indd 154

29/12/21 18:17

INVESTIGACIÓN

OS RABAÑOS DE VACÚN DE CARNE PARA SER RENDIBLES DEBEN APROXIMARSE O MÁXIMO POSIBLE AO OBXECTIVO DUN XATO POR VACA E ANO

Figura 1. Efecto da incorrecta nutrición con oligoelementos sobre a saúde e rendemento nos animais (tomado de Olson6)

cia, na maioría das ocasións imos ter problemas subclínicos moi difíciles de diagnosticar. Isto provoca que os veterinarios clínicos non teñan evidencias para realizar un correcto diagnóstico do rabaño, o que lles leva a exporse normalmente despois de longos períodos de tempo de procura

sen éxito da causa dos seus problemas na explotación, preguntas como “mirei todo e non atopo nada, serán os minerais?”. Por tanto, recórrese á análise de microminerais en última instancia, unha vez descartadas outras causas clínicas, infeccións e de manexo.

Desexámosvos un Próspero 2022!

Avda. de Castelao, 18 TOURO (A Coruña) Telf: 981 517 348 Almacén Arzúa Telf: 981 500 714

Avda. de Lugo, 110 1500 ARZÚA (A Coruña) Telf: 981 508 061

Avda. del Brasil, 65 - baixo 15840 SANTA COMBA (A Coruña) Telf: 981 896 922 - 646 106 767

12.2021 | Vaca Pinta n.º 28 | 155

vp028_investigacion_microminerais_galego.indd 155

29/12/21 18:17

INVESTIGACIÓN

Táboa 1. Características zootécnicas, sanitarias e clínicas de cada rabaño Rabaño

N nodrizas

N mostreados

Raza

Rubia Galega

Limousin

Rubia Galega

Sistema de produción

Extensivo

Semiextensivo

Tipo de reprodución

Monta natural

Monta natural /IA

Situación de reprodución

Retención placenta (>30 %) Abortos Baixa Fertilidade

Baixa fertilidade (> 60 %) Mala detección de celo

Baixa fertilidade (>30 %)

NON problemas

Situación de xatos

Mortinatos Infeccións Baixo crecemento

NON problemas

Mortinatos Signos-Enf. Músculo branco Baixo crecemento Infeccións

Monitratos Signos-Enf Músculo branco Baixo crecemento

Monitratos Baixo crecemento infeccións

Programa sanitario*

completo

Suplementación mineral

Se + Vit. E

Bloques minerais Bolos ruminais

Bloques minerais

(hai + de 6 meses)

NON

(hai + de 6 meses)

NON, puntualmente

IA: inseminación artificial; * Todos os rabaños eran libres de IBR, BVD, Neospora e Chlamydia. Programa de vacinación completo: prevención de diarreas neonatais, problemas respiratorios e Clostridium

Os rabaños de vacún de carne para ser rendibles deben aproximarse o máximo posible ao obxectivo dun xatos por vaca e ano e, por iso, é importante manter unha óptima función reprodutiva e que teñan tenreiros fortes e sans. Son numerosos os factores que afectan á fertilidade, tanto desde un punto de vista de saúde uterina, como factores de manexo e nutricionais. Dentro destes últimos, están os microminerais, que son esenciais para a nutrición animal e a súa baixa inxestión conduce a carencias que repercuten na saúde, produción e reprodución3, sendo unha das principais causas de infertilidade e fallo reprodutivo dos rabaños2. Está ben establecido que os microminerais, ademais da función reprodutiva teñen un papel clave no desenvolvemento do tecido nervioso e no sistema inmune e o feto depende totalmente da nai para a subministración destes minerais, que en ruminantes poden absorberse vía transplacentaria1. Cando as nais non teñen cubertas as necesidades nutricionais vai afectar á recría, con menor crecemento pre e posnatal, alteración da resposta inmune e aumento da morbilidade e a mortalidade, non só na etapa neonatal senón mesmo durante toda a vida produtiva7.

Partimos da hipótese de que a deficiencia de microminerais pode ser a responsable da baixa fertilidade e supervivencia dos xatos en rabaños de vacún de carne, nos cales se descartaron problemas de manexo, enfermidades infecciosas ou outro tipo de afeccións. Por tanto, o obxectivo que nos marcamos foi avaliar o status de microminerais (Co, Cu, Fe, Mn, Mo, Se e Zn) en rabaños de vacún de carne en semiextensivo que presentaron problemas reprodutivos e de fertilidade e/ou problemas no desenvolvemento, crecemento e supervivencia dos xatos.

MATERIAL E MÉTODOS Participaron no estudo 7 rabaños de vacún de carne en semiextensivo do noroeste de España cun censo total de 215 ama de cría. Os datos zootécnicos, sanitarios e clínicos de cada rabaño resúmense na táboa 1. Todos os rabaños tiñan problemas reprodutivos, problemas coa recría ou ambos. Ademais, todos eran libres de IBR, BVD, Neospora e Chlamydia e levaban a cabo un programa vacinación completo para Clostridium, prevención de diarreas neonatais e problemas respiratorios. Tendo en conta as recomendacións de mostraxe de que entre 6-8 animais nas mesmas condicións de manexo e

alimentación son representativos do rabaño no que se refire ao status mineral8, mostréaronse un total de 45 animais para analizar o perfil de microminerais. Unha vez no laboratorio, as mostras de sangue (soro) sometéronse a unha dixestión ácida con ácido nítrico e peróxido de hidróxeno9 para a análise de Co, Cu, Fe, Mn, Mo, Se e Zn e analizáronse por espectroscopia de masas con fonte de plasma axustado (ICPMS, figura 2). As análises levaron a cabo no Servizo de Asesoramento e Análise Mineral da Universidade de Santiago de Compostela, Facultade de Veterinaria, Campus Terra (Lugo).

RESULTADOS E DISCUSIÓN Como podemos ver nos gráficos (figura 3), todos os rabaños mostreados tiñan alterado o perfil de microminerais. O elemento máis deficitario foi o Se. Todos os rabaños presentaron niveis marxinais (30-60 µg/L10) e mesmo claramente deficientes (2-25 µg/L10) de Se. Hai evidencia científica de que o Se é o oligoelemento máis deficiente na dieta do vacún criado a base de pastos5. Estes niveis baixos de Se están asociados tanto con fallo reprodutivo como con alteracións no desenvolvemento do xato, probablemente asociado a que é un dos principais mediadores de estrés

156 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_investigacion_microminerais_galego.indd 156

30/12/21 17:33

TRACE MINERALS TRACE MINERALS TRACE TRACE TRACE MINERALS MINERALS MINERALS OXIDATIVE TRACE MINERALS OXIDATIVE STRESS OXIDATIVE STRESS OXIDATIVE STRESS STRESS OXIDATIVE OXIDATIVE OXIDATIVE OXIDATIVE OXIDATIVE OXIDATIVE OXIDATIVE STRESS STRESS STRESS TRACE MINERALS OXIDATIVE STRESS STRESS STRESS STRESS STRESS TRACE MINERALS TRACE TRACE TRACE MINERALS MINERALS MINERALS TRACE MINERALS

OXIDATIVE STRESS OXIDATIVE STRESS

´´ ´´ ´´

TRACE MINERAL INJECTABLE TRACE MINERAL INJECTABLE

MOMENTS THAT MAT TER MOMENTS THAT MAT TER

TESTIMONIALS TESTIMONIALS

VETERINARY PAGE VETERINARY PAGE

TRACE TRACE TRACE MINERAL MINERAL MINERAL MOMENTS TRACE MINERAL INJECTABLE INJECTABLE INJECTABLE MOMENTS THAT MAT TER INJECTABLE MOMENTS THAT MAT TER MOMENTS THAT MAT TER THAT MAT TER MOMENTS MOMENTS MOMENTS MOMENTS MOMENTS MOMENTS MOMENTS THAT THAT THAT MAT MAT MAT TER TER TER TRACE MINERAL MOMENTS THAT THAT THAT MAT MAT MAT TER TER TER THAT MAT TER INJECTABLE THAT MAT TER TRACE MINERAL INJECTABLE

MOMENTS MOMENTS MOMENTS TESTIMONIALS MOMENTS THAT THAT THAT MAT MAT MAT TER TER TER TESTIMONIALS THAT MAT TER TESTIMONIALS TESTIMONIALS

TESTIMONIALS TESTIMONIALS TESTIMONIALS VETERINARY TESTIMONIALS VETERINARY PAGE VETERINARY PAGE VETERINARY PAGE PAGE VETERINARY VETERINARY VETERINARY VETERINARY VETERINARY VETERINARY VETERINARY PAGE PAGE PAGE TESTIMONIALS VETERINARY PAGE PAGE PAGE PAGE PAGE TESTIMONIALS

VETERINARY VETERINARY VETERINARY VETERINARY PAGE PAGE PAGE PAGE

TRACE TRACE TRACE MINERAL MINERAL MINERAL TRACE MINERAL INJECTABLE INJECTABLE INJECTABLE INJECTABLE

MOMENTS MOMENTS MOMENTS MOMENTS THAT THAT THAT MAT MAT MAT TER TER TER THAT MAT TER

TESTIMONIALS TESTIMONIALS TESTIMONIALS TESTIMONIALS

VETERINARY VETERINARY VETERINARY VETERINARY PAGE PAGE PAGE PAGE

Improving Improving herd herd health health and farm success Improving Improving Improving herd herd herdhealth health health Improving herd health and farm success Improving herd health Improving herd health and and and farm farm farmhealth success success success and farm success and farm success Improving Improving Improving herd herd herd health health and farm success Improving herd health Improving herd health Improving herd health and and and farm farm farm success success success and farm success and Improving Improving Improving herd herd herdhealth health health and farm farm success success Improving herd health and and andfarm farm farmsuccess success success and farm success

OXIDATIVE OXIDATIVE OXIDATIVE TRACE MINERAL OXIDATIVE STRESS STRESS STRESS TRACE MINERAL INJECTABLE STRESSMINERAL TRACE INJECTABLE TRACE MINERAL INJECTABLE INJECTABLE TRACE TRACE TRACE MINERAL MINERAL MINERAL TRACE TRACE TRACE MINERAL MINERAL MINERAL TRACE MINERAL INJECTABLE INJECTABLE INJECTABLE OXIDATIVE TRACE MINERAL INJECTABLE INJECTABLE INJECTABLE INJECTABLE STRESS INJECTABLE OXIDATIVE STRESS OXIDATIVE OXIDATIVE OXIDATIVE OXIDATIVE STRESS STRESS STRESS STRESS

TESTIMONIALS TESTIMONIALS TESTIMONIALS TESTIMONIALS TESTIMONIALS TESTIMONIALS TESTIMONIALS MOMENTS TESTIMONIALS THAT MAT TER MOMENTS THAT MAT TER

VETERINARY PAGE VETERINARY PAGE

´ ´ ´ ´ ´´ ´´ ´´ ´´ AVOIDABLE LOSS CALCULATOR AVOIDABLE LOSS CALCULATOR

We sure We make make… sure the the moments moments that that … matter secure your hard work We We We make make make sure sure sure the the the moments moments moments that that that … … … matter secure your hard work ake sure the moments that We make sure the moments that … ake sure the moments that … matter matter matter secure secure secure your your your hard hard hard work work work … r secure your hard work matter secure your hard work make ake sure sure sure the the the moments moments moments that that that rake secure your hard work ake sure the moments that We make sure the moments that … … … We make sure the moments that … er er rr matter secure secure secureyour your your hard hard hard work work work ´ secure your hard work … secure your hard work We We We make make make sure sure sure the the the moments moments moments that that that ´ … matter secure your hard work We make sure the moments that That solution is aa trace ´ ´´ … … … matter matter matter secure secure secure your your your hard hard hard work work work That solution is ´ … matter secure your hardinjectable work CutraceZn mineral

AVOIDABLE LOSS AVOIDABLE LOSS CALCULATOR AVOIDABLE LOSS CALCULATOR AVOIDABLE LOSS CALCULATOR CALCULATOR enAVOIDABLE las necesidades AVOIDABLE AVOIDABLE LOSS LOSS LOSS AVOIDABLE AVOIDABLE AVOIDABLE LOSS LOSS LOSS enAVOIDABLE las necesidades LOSS CALCULATOR CALCULATOR CALCULATOR AVOIDABLE LOSS CALCULATOR CALCULATOR CALCULATOR CALCULATOR CALCULATOR

AVOIDABLE AVOIDABLE AVOIDABLE LOSS LOSS LOSS AVOIDABLE LOSS CALCULATOR CALCULATOR CALCULATOR CALCULATOR

Prepárate para los momentos críticos, porque el incremento de oligoelementos Prepárate los momentos críticos, porque el incremento de AVOIDABLE oligoelementos puede dar para al traste con tu esfuerzo. LOSS puede dar al traste con tu esfuerzo. CALCULATOR AVOIDABLE LOSS ~ porque Prepárate Prepárate Prepárate para para para loslos los momentos momentos momentos críticos, críticos, críticos, porque porque el el incremento elincremento incremento enen las enlas las necesidades necesidades necesidades dede oligoelementos deCALCULATOR oligoelementos oligoelementos Hard working, conscientious farmers deserve to~ rely on inel the moments Prepárate para los momentos críticos, porque incremento en las necesidades de oligoelementos puede puede puede dardar dar al al traste altraste traste con con con tuproducts tu esfuerzo. tuesfuerzo. esfuerzo. AVOIDABLE AVOIDABLE LOSS LOSS LOSS Hard working, conscientious farmers deserve products to rely on in the moments Mejora la salud de tus animales y reduce la incidencia de enfermedades. Combate elAVOIDABLE estrés oxidativo puede dar your al traste conwe tu esfuerzo. that matter on the farm. Relieve stress, have a solution that secures – AVOIDABLE LOSS CALCULATOR CALCULATOR CALCULATOR Mejora la salud de tusminerales animales yareduce de enfermedades. Combate el estrés oxidativo ~ ~~ la incidencia CALCULATOR y las deficiencias de that matter on the farm. Relieve your stress, we havetraza. solution that secures – Your hard work. Your herd health. Your farm success. ~ Hard Hard Hard working, working, working, conscientious conscientious conscientious farmers farmers farmers deserve deserve deserve products products products to to rely to rely rely on on on in in the in the the moments moments moments y lasproducts deficiencias de minerales traza. nscientious farmers deserve to rely on in the moments Hard working, farmers deserve products toreduce relylaon in the moments Your hard work.conscientious Your herd health. Your farm success. nscientious farmers deserve products tode rely on in the moments Mejora Mejora Mejora la la salud la salud salud de tus de tus tus animales animales animales yareduce ysolution la incidencia laincidencia incidencia dede enfermedades. de Combate Combate Combate el el estrés elestrés estrés oxidativo oxidativo oxidativo that that that matter matter matter on on on the the the farm. farm. farm. Relieve Relieve Relieve your your your stress, stress, stress, we we we have have have ayreduce asolution solution that that that secures secures secures – enfermedades. –enfermedades. – nscientious farmers deserve products to rely on in the moments Mejora ladeficiencias salud tus animales yatraza. reduce de enfermedades. Combate el estrés oxidativo ee farm. Relieve your stress, we have aa solution that secures –– la incidencia that matter on thedeserve farm. Relieve your stress, we solution that secures – nscientious farmers products tode rely on inhave the moments y las y y las las deficiencias deficiencias de de minerales de minerales minerales traza. traza. farm. Relieve your stress, we have solution that secures Your Your Your hard hard hard work. work. work. Your Your Your herd herd herd health. health. health. Your Your farm farm success. success. success. ee farm. Relieve your stress, we have aaYour solution that secures –– yMejora las deficiencias defarm minerales traza. tus beneficios, reduce las pérdidas por enfermedades y protege tu propia inversión Your herd health. Your farm success. Your hard work. Your herd health. Your farm success. farm. Relieve your stress, we have solution that secures conscientious nscientious conscientious farmers farmers farmers deserve deserve deserve products products products to to rely to rely rely on on on in in the in the the moments moments moments Your herd health. Your farm success. Copper Zinc conscientious nscientious conscientious farmers farmers farmers deserve deserve deserve products products products to to rely to rely rely on on on in in the in the the moments moments moments Mejora tus de beneficios, reduce las pérdidas por enfermedades y protege tu propia inversión en el éxito la granja. nscientious farmers deserve products to rely on in the moments Your herd health. Your farm success. Hard working, conscientious farmers deserve products to– rely on in the moments nscientious farmers deserve products to rely on inthat the moments Your herd health. Your farm success. Copper Zinc n the e the farm. farm. farm. Relieve Relieve Relieve your your your stress, stress, stress, we we we have have have a solution a a solution solution that that secures secures secures – – enwe elwe éxito de granja. nthe the farm. farm. farm. Relieve Relieve Relieve your your your stress, stress, stress, we we have have have a solution solution alaasolution solution that that that secures secures secures –rely –– on in the moments ee farm. Relieve your stress, have a that secures – Hard working, conscientious farmers deserve products to that matter on the farm. Relieve your stress, we have a solution that secures – farm. Relieve your stress, we have a beneficios, solution that secures –pérdidas Mejora Mejora Mejora tustus tus beneficios, beneficios, reduce reduce reduce laslas las pérdidas pérdidas por por por enfermedades enfermedades enfermedades y protege yyprotege protege tutu propia tupropia propia inversión inversión inversión Your k. ..eYour Your herd herd herd health. health. health. Your Your Your farm farm farm success. success. success. Your k. Your Your herd herd herd health. health. health. Your Your Your farm farm farm success. success. success. Copper Copper Copper Zinc Zinc Zinc Mejora tus beneficios, reduce las pérdidas por enfermedades y protege tu propia inversión Your herd health. Your farm success. that matter on the farm. Relieve your stress, we have a solution that secures – Toma el control de cada momento del ciclo productivo en en el en el éxito el éxito éxito de de la de la granja. la granja. granja. Protege tu esfuerzo. Your hard work. Your herd health. Your farm success. Copper Zinc Your herd health. Your farm success. Copper Zinc Hard Hard Hard working, working, working, conscientious conscientious conscientious farmers farmers farmers deserve deserve deserve products products products toto rely torely rely onon on inin the inthe the moments moments moments Manganeso Selenium Copper Zinc en el éxito de la granja. Toma el control de you cadalike momento delthe ciclo productivo Protege tu esfuerzo. Hard working, deserve products to rely on in moments Your hard work. Your herd health. Your farm success. Copper yconscientious reproductivo defarmers tus animales con MULTIMIN™. Would a smooth and stable herd, less Zinc Manganeso Selenium Zinc that that that matter matter matter onon on the the the farm. farm. farm. Relieve Relieve Relieve your your your stress, stress, stress, wewe we have have have a solution aasolution solution that that that secures secures secures – ––Copper reproductivo de tus animales Would you like a smooth and stable that matter ony the farm. Relieve your stress,con weMULTIMIN™. have a improved solution that secures – herd, less stress and cattle performance. Toma Toma Toma el el control el control control dede cada de cada cada momento momento momento deldel del ciclo ciclo ciclo productivo productivo productivo yhealth. Acción rápida precisa de zinc, cobre, selenio y manganeso. Protege Protege Protege tuherd tu esfuerzo. tuesfuerzo. esfuerzo. Your Your Your hard hard hard work. work. work. Your Your Your herd herd health. health. Your Your Your farm farm farm success. success. success. Copper Copper Copper Zinc Zinc Zinc Manganeso Manganeso Selenium Selenium Selenium Copper Copper Copper Zinc Zinc Zinc Manganeso Toma control de cada momento del ciclo productivo stress and improved cattle performance. Protege tu esfuerzo. Your hard work. Your rápida herd health. Yourdeel farm success. Copper Zinc y Acción precisa zinc, cobre, selenio y manganeso. Find out how we can help your farm enjoy better FIND OUT HOW Selenio Manganese Cobre Zinc Probado y demostrado por veterinarios y granjeros en el mundo. Manganeso Selenium Copper Zinc y reproductivo yyreproductivo reproductivo dede tus detus tus animales animales animales con con con MULTIMIN™. MULTIMIN™. MULTIMIN™. Would Would Would you you you like like like atodo smooth aasmooth smooth and and and stable stable stable herd, herd, herd, less less less Manganese Selenium WE CAN DOHOW THIS Would you like aa smooth and stable herd, less yProbado reproductivo de tus animales con MULTIMIN™. Would you like atodo smooth and stable herd, Find out how we canelhelp your farmManganese enjoy less better FIND OUT Selenio Cobre Zinc y demostrado por veterinarios y granjeros en mundo. margins and increased health. Would you like smooth and stable herd, less Manganese Selenium stress stress stress and and and improved improved improved cattle cattle cattle performance. performance. performance. WE CAN DO THIS Would you like a smooth and stable herd, less y y y Acción Acción Acción rápida rápida rápida precisa precisa precisa de de zinc, de zinc, zinc, cobre, cobre, cobre, selenio selenio selenio y manganeso. y y manganeso. manganeso. stress and improved cattle performance. stress and improved cattle performance. margins and increased health. Would youimproved like smooth stable herd, less y precisa Acción rápida deazinc, cobre, selenio ywe manganeso. stress and cattle performance. Find Find Find out out out how how how we we can can can help help help your your your farm farm farm enjoy enjoy enjoy better better better FIND FIND FIND OUT OUT OUT HOW HOW HOW Selenio Selenio Selenio Cobre Manganese Manganese Manganese Cobre Cobre Zinc Zinc Zinc Probado Probado Probado y demostrado yystress demostrado demostrado por por por veterinarios veterinarios veterinarios y granjeros yygranjeros granjeros en en todo en todo todo el mundo. elbetter el mundo. mundo. and improved cattle performance. MULTIMIN™, la inyección estratégica, rápida y efectiva de oligoelementos Manganese Manganese Manganese Selenium Selenium Selenium Cobre Find out how we can help your farm enjoy FIND OUT HOW Find out how we can help your farm enjoy better stress and improved cattle performance. FIND OUT HOW Selenio Manganese Zinc WE WE CAN WECAN CAN DODO THIS DO THIS THIS Would Would Would you you you like like like a smooth a a smooth smooth and and and stable stable stable herd, herd, herd, less less less Probado y demostrado por veterinarios y granjeros en todo el mundo. Find out how we can help your farm enjoy better FIND OUT HOW Manganese Selenium Manganese Selenium margins margins margins and and and increased increased increased health. health. health. Would Would Would you you you like like like smooth acan asmooth smooth and and and stable stable stable herd, herd, herd, less less less MULTIMIN™, layou inyección estratégica, rápida y efectiva de oligoelementos WE CAN DO THIS WE CAN DO THIS Would like aaa smooth and stable less Find out how we help your farm enjoy better FIND OUT WE CAN DOHOW THIS margins and increased health. Would you like a herd, smooth and stable herd, less diseñada para los momentos que importan. margins and increased health. Would you like smooth and stable herd, less Find out how we can help your farm enjoy better FIND OUT HOW Manganese Selenium stress stress stress and and and improved improved improved cattle cattle cattle performance. performance. performance. margins and increased health. WE CAN DO THIS stress stress stress and and and improved improved improved cattle cattle cattle performance. performance. performance. WE CAN DO THIS stress and improved cattle performance. margins and increased health. Would you like a smooth and stable herd, less diseñada para los momentos que importan. stress and improved cattle performance. stress and improved cattle performance. margins and increased health. MULTIMIN™, MULTIMIN™, MULTIMIN™, la la la inyección inyección inyección estratégica, estratégica, estratégica, rápida rápida rápida y yefectiva yefectiva efectiva de de de oligoelementos oligoelementos oligoelementos Find Find Find out out out how how how we we we can can can help help help your your your farm farm farm enjoy enjoy enjoy better better better FIND FIND FIND OUT OUT OUT HOW HOW HOW SeveyFernández Find Find Find out out out how how how we we we can can can help help help your your your farm farm farm enjoy enjoy enjoy better better better FIND FIND FIND OUT OUT OUT HOW HOW HOW Manganese MULTIMIN™, la inyección estratégica, rápida efectiva de oligoelementos Manganese Manganese Selenium Selenium Selenium Find out how we can help your farm enjoy better stress and improved cattle performance. FIND OUT HOW Pregúntale a tu veterinario WE WE CAN WE CAN CAN DO DO THIS DO THIS THIS Find out how we can help your farm enjoy better vida de producción o cría. Estrictamente sólo para administración subcutánea. Noyou administrar por vía intramuscular. Dosis: Ganado - Hasta 1 año:herd, 1WE mlherd, por 50CAN kg; Ganado - ATHIS partir años:FIND 1 ml por OUT 75 kg; HOW Find out how we can help your farm enjoy better FIND OUT HOW Selenium Representante comercial Iberia WE CAN WE CAN DO DO THIS DO THISde 1-2 Manganese margins margins margins and and and increased increased increased health. health. health. Would Would Would you you like like like a smooth a a smooth smooth and and and stable stable stable herd, less less less diseñada diseñada diseñada para para para los los los momentos momentos momentos que que que importan. importan. importan. WE CAN DO THIS Bovinos - Mayores de 2 margins años: 1 ml por cada 100 kg. Volumen máximo por sitio de inyección: 7 ml Tiempo(s) de espera: Carne y vísceras: 28 días, Leche: cero horas. margins margins and and and increased increased increased health. health. health. por MULTIMIN™ WE DOHOW THIS CAN DO THIS margins and health. Would like a intramuscular. smooth and less Find out how we canseve.fernandez@multimin.eu help your farm enjoy better FIND diseñada para los momentos que importan. vida de producción o cría. Estrictamente sólo para increased administración subcutánea. Noyou administrar por vía Dosis: Ganadostable - Hasta 1 año:herd, 1WE ml por 50 kg; Ganado - A partir de 1-2 años: 1 mlCAN por OUT 75 kg; margins and increased health. increased health. stress stress stress and and improved improved improved cattle cattle cattle performance. performance. Bovinos - Mayores de 2 margins años: 1 ml por cadaand 100 kg. Volumen máximo por sitio deand inyección: 7 ml Tiempo(s) de espera: Carne y performance. vísceras: 28 días, Leche: cero horas. WE CAN DO THIS stress and improved cattle performance. margins and increased health. Find Find Find out out out how how we we we can can can help help help your your your farm farm farm enjoy enjoy better better better FIND FIND OUT OUT HOW HOW vidavida de vida producción dede producción producción o cría. o cría. oEstrictamente cría. Estrictamente Estrictamente sólosólo para sólo para administración para administración administración subcutánea. subcutánea. subcutánea. No administrar Nohow No administrar administrar por vía por por intramuscular. vía vía intramuscular. intramuscular. Dosis: Dosis: Dosis: Ganado Ganado Ganado - Hasta - Hasta - 1Hasta año: 1 enjoy año: 1 ml año: 1por ml 1 ml 50 porpor kg; 5050 Ganado kg; kg; Ganado Ganado - A partir - A- partir A de partir 1-2 dede años: 1-21-2 años: 1años: mlFIND 1por ml 1 ml 75 porpor kg; 75OUT 75 kg; kg;HOW herd healthy and • Keeping your Bovinos Bovinos - Mayores - Mayores - Mayores de 2de años: de 2Estrictamente años: 2 1años: ml 1por ml 1 ml cada porpor cada 100 cada kg. 100100 Volumen kg.kg. Volumen Volumen máximo máximo máximo por sitio porpor sitio desitio inyección: deadministrar de inyección: inyección: 7 mlpor 7Tiempo(s) ml 7 vía ml Tiempo(s) Tiempo(s) de espera: dede espera: espera: Carne Carne Carne yyour vísceras: y vísceras: y vísceras: 28 días, 281 28 días, Leche: días, cero horas. cero horas. horas. - A partir de 1-2 años: Find out how we can help farm enjoy better FIND OUT HOW vida deBovinos producción o cría. sólo para administración subcutánea. No intramuscular. Dosis: Ganado - Hasta año: 1Leche: mlLeche: por cero 50 kg; Ganado 1 ml por CAN 75CAN kg; WE WE CAN WE DODO THIS DOTHIS THIS Keeping your herd healthy and Bovinos - Mayores de 2 años: 1 ml por cada 100 kg. Volumen máximo por sitio de inyección: 7 ml Tiempo(s) de espera:health. Carne y vísceras: 28 días, Leche: cero horas. margins margins margins and and and increased increased increased health. health. • reducing WE CAN DO THIS disease MUL-21-0109incidence MultiMin Adv. VET of A4.indd 1 29/07/21 09:34 margins and increased health. reducing disease MUL-21-0109incidence MultiMin Adv. VET of A4.indd 1 29/07/21 09:34 Keeping Keeping Keeping your your your herd herd herd healthy healthy healthy and and and • •• •Keeping your herd healthy and vp028_publi_multimin.indd 157 18/12/21 13:06 • reducing reducing reducing incidence incidence incidence of of disease of disease MUL-21-0109 MUL-21-0109 MUL-21-0109 MultiMin MultiMin MultiMin Adv.Adv. VET Adv. VET A4.indd VET A4.indd A4.indd 1disease 11 29/07/21 29/07/21 29/07/21 09:34 09:34 09:34 reducing disease MUL-21-0109incidence MultiMin Adv. VET of A4.indd 1 29/07/21 09:34

Cu Cu Cu Cu Cu Cu Mn Cu Zn mineral injectable That That That solution solution solution is is is a a a trace trace trace Cu Zn That solution is a trace That solution is a trace Cu Zn Mn That solution is a trace That solution is a trace mineral mineral mineral injectable injectable injectable That solution is a trace Cu Cu Cu Zn Zn Zn mineral injectable mineral injectable Mn Mn Cu Cu Cu Zn Zn Zn Mn mineral injectable Mn Se Cu mineral injectable That That That solution solution solution is is is aaaaaatrace trace trace Mn Cu Zn Mn Se mineral injectable That That That solution solution solution is is is trace trace trace Se That solution aaMn trace That solution is a trace is Mn Se Cu mineral mineral mineral injectable injectable injectable That solution is trace mineral mineral mineralinjectable injectable injectable Mn Mn Mn Se Se Se Cu Cu Cu mineral injectable mineral injectable Mn Mn Mn Se Se Se Mn Cu mineral injectable That That That solution solution solution is is is a a a trace trace trace Mn Se That solution is a trace Mn mineral mineral mineralinjectable injectable injectable We can help you mineral injectable Mn Mn Mn Mn We can help you

reach your goals reach your goals We We We can can can help help help you you you help you We can help you help you help you reach reach reach your your yourgoals goals goals help you our goals reach your goals our goals goals n n help help you you you our goals nour nhelp help help you youhelp you help you We can help you your our your goals goals Wegoals can help you your your goals goals our goals our goals

Zn Zn Zn Zn Zn Zn Se Se Se Se Se Zn Se Zn Zn Zn Zn Zn Se Se Se Se Se Se

INVESTIGACIÓN

Figura 2. Procesamento das mostras: sangrado en tubos sen aditivos (tapón vermello) para obtención de soro. Retracción do coágulo e desorado en mostras de boa calidade. Equipo de ICP-MS do Campus Terra (USC)

OS DATOS DESTE ESTUDO DEMOSTRAN QUE ESTES RABAÑOS NECESITAN ACHEGA CONTINUA DE MICROMINERAIS PARA CORRIXIR AS DEFICIENCIAS QUE PADECEN, BEN SEXA CON ACHEGA A TRAVÉS DA DIETA OU CON BOLOS RUMINAIS

Figura 3. Gráfico de barras que mostra as concentracións (media ±EE) de Co, Cu, Fe, Mn, Mo, Se e Zn nos sete rabaños do estudo. A liña vermella horizontal sinala o rango inferior de normalidade segundo Herdt e Hoff8

oxidativo nos mamíferos1,2,5. Nas nais as alteracións asociadas coa deficiencia de Se inclúen retención de placenta e alteracións reprodutivas e inmunodepresión, que afectan principalmente á función fagocítica2. No noso estudo os rabaños 1, 2 e 3 son os que presentan maiores problemas na reprodución. Os rabaños que tiñan xatos con síntomas compatibles con enfermidade do músculo branco (rabaños 4, 5 e 6) son os que teñen os niveis máis baixos de Se dos rabaños con problemas nos xatos (rabaños 1, 4, 5, 6 e 7). A deficiencia de

Se e/ou vitamina E é a responsable da enfermidade do músculo branco polo dano oxidativo e a dexeneración muscular que provoca. Mesmo cando non hai unha clínica clara, unha deficiencia menos severa de Se nos xatos provoca alteracións como falta de desenvolvemento e vitalidade, coñecida como “síndrome do xato débil”5, que é a que presentan todos os xatos das explotacións con problemas na recría deste estudo. O Cu tamén está baixo (< 0,6 mg/L8,10) en cinco dos sete rabaños mostreados. No rabaño 6 o 100 % dos animais son defi-

cientes, variando dun 40 %, nos rabaños 1 e 5, ao 60 % no rabaño 4. Os rabaños 2 e 3 presentaban niveis normais de Cu. Estes dous últimos foran tratados había máis de 6 meses con bolos ruminais de Co, Cu, I e Se de longa acción. Cabe destacar que os rabaños que teñen o Cu baixo, ademais do Se, son os que teñen problemas nos xatos (rabaños 1, 4, 5, 6 e 7); probablemente, isto estea asociado a que estes xatos teñen un maior compromiso do sistema inmune, xa que o Cu ten un papel clave na inmunidade a través de numerosas encimas5. O Cu é o segundo elemento máis deficiente para os animais que pastan, e mesmo nalgunhas zonas do mundo, a prevalencia de deficiencia de Cu excede ao Se5. Do mesmo xeito que este, o Cu ten un rol clave na función reprodutiva dos animais. Todos os animais do rabaño 1 presentan niveis de Mo por encima do valor de referencia (2-35 µg/L8), considerados niveis altos (80-1.000 µg/L10). Os altos niveis de Mo son prexudiciais neste rabaño porque están a provocar deficiencia secundaria de Cu, que é a responsable das alteracións na reprodución e nos xatos. En ruminantes unha das interaccións máis importantes é a tripla interacción negativa entre Cu-Mo-S. No rume o Mo e o S reaccionan dando lugar a tiomolibdatos que se unen ao Cu impedindo así a súa absorción intestinal1,11.

158 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_investigacion_microminerais_galego.indd 158

30/12/21 17:34

vp028_publi_eliza.indd 159

23/12/21 9:59

INVESTIGACIÓN

ESTES RABAÑOS DEFICIENTES EN MICROMINERAIS DÉBENSE SUPLEMENTAR CON MINERAIS PARA TER UN STATUS PRODUTIVO E REPRODUTIVO ÓPTIMO, O QUE MELLORARÁ NOTABLEMENTE A RENDIBILIDADE DAS EXPLOTACIÓNS

Por iso é importante á hora de analizar e interpretar o status de microminerais facelo de forma global, porque cada mineral non actúa de forma independente e, por tanto, os antagonismos e interaccións entre elementos poden carrexar descompensacións que se traducen tanto en problemas de deficiencia como de toxicidade1. Varios estudos demostraron que o exceso de Mo afecta negativamente á reprodución12 e coñéceselle co nome de “Infertilidade que responde a Cu” porque poden reverter coa suplementación de Cu. O resto dos microminerais (Co, Fe, Mn e Zn) están dentro dos rangos de normalidade en todos os rabaños mostreados. No que se refire aos elementos que están en concentracións máis baixas (Co e Mn), cabe destacar que as actuais técnicas analíticas por ICP teñen uns límites de detección moi baixos, permitíndonos facer unhas análises de calidade. A deficiencia de Mn nos animais que pastan é rara; este elemento ten un papel clave como antioxidante e na reprodución. Por outra banda, o Co é esencial para que os ruminantes sinteticen vitamina B12 pola microbiota do rume1. No que se refire ao Zn, todos os rabaños tiñan niveis en rangos de normalidade. O Zn é o terceiro elemento máis deficitario nos animais que pastan, no entanto, a deficiencia é rara5, probablemente porque ten un potente control homesotático1. Este elemento forma parte de numerosas encimas e ten un papel clave na inmunidade. Finalmente, a Fe, do mesmo xeito que o Mo, son microminerais que achega o chan e que a inxestión de chan ao pastoreo pode incrementar o consumo de Fe que interacciona de forma negativa na absorción doutros microminerais, como o Cu, Se, Zn ou Mn13. Nos rabaños mostreados neste estudo os niveis de Fe estaban en rangos de normalidade; por tanto, non contribúe á deficiencia de Se e Cu que observamos nestes rabaños. O rabaño 6 foi o que presentou maior grao de deficiencia, con niveis claramente deficientes tanto de Se como de Cu. Este rabaño foi o único que non tivo ningún achegue de minerais. O resto dos

rabaños, ou recibiran previamente tratamentos con bolos, inxectable (Se e Vit. E) ou bloques minerais. En consecuencia, os datos deste estudo demostran que estes rabaños necesitan achega continua de microminerais para corrixir as deficiencias que padecen, ben sexa con achegar a través da dieta, pero ao ser un sistema en semiextensivo é pouco viable, ou ben con bolos ruminais. Os bloques de minerais poden complementar, pero non aseguran unha inxestión continua e homoxénea. Ademais, estes rabaños pódense beneficiar dunha achega de minerais inxectables complementario en momentos de máxima necesidade, como pode ser antes e no momento do parto e previo á cubrición. Isto permitirá mellorar os problemas reprodutivos e garantir unha transferencia transplacentaria e polo leite e costro de microminerais ao xato, fortalecendo o seu sistema inmune e favorecendo ter xatos sans e fortes.

CONCLUSIÓN A deficiencia de microminerais (principalmente Se e Cu) é a responsable da baixa fertilidade, problemas reprodutivos e problemas no desenvolvemento, crecemento e supervivencia de xatos en rabaños de carne en semiextensivo. Por iso, a nosa recomendación é non atrasar a análise dos microminerais nos rabaños con este tipo de problemática. Hoxe en día isto é factible, porque dispomos de técnicas analíticas moi sensibles e específicas, que nos permiten analizar todos os microminerais nunha única mostra de sangue e a un prezo moi competitivo. Estes rabaños deficientes en microminerais débense suplementar con minerais para ter un status produtivo e reprodutivo óptimo, o que mellorará notablemente a rendibilidade das explotacións.

BIBLIOGRAFÍA

1. Suttle NF. 2010. Mineral Nutrition of Livestock: Fourth Edition. 4th edn. Cabi Publishing, Wallingford, UK. 2. Overton TR, Yasui, T. 2014. Practical applications of trace minerals for dairy cattle. Journal of Animal Science. 92(2): 416–426. 3. Guyot H, Saegerman C, Lebreton P, Sandersen C, Rollin F. 2009. Epidemiology of trace elements deficiencies in Belgian beef and dairy cattle herds. Journal of Trace Elements in Medicine and Biology. 23: 116-123. 4. Miranda M, Rigueira L, Pereira V, López-Alonso M. 2019. Prevalencia de la deficiencia de oligoelementos en ganado vacuno en España. Vaca Pinta. 12(8): 84-89. 5. Arthington JD, Ranches J. 2021. Trace Mineral Nutrition of Grazing Beef Cattle. Animals. 11(10): 2767. 6. Olson KC. 2007. Management of Mineral Supplementation Programs for Cow-Calf Operations. Veterinary Clinics of North America: Food Animal Practice. 23(1): 69-90. 7. Cooke RF. 2019. Effects on animal health and immune function. Veterinary Clinics of North America: Food Animal Practice. 35(2): 331-341. 8. Herdt TH, Hoff B. 2011. The use of blood analysis to evaluate trace mineral status in ruminant livestock. Veterinary Clinics of North America: Food Animal Practice. 27: 255-283. 9. Luna D, Miranda M, Minervino AHH, Piñeiro V, Herrero-Latorre C, López-Alonso M. 2019.Validation of a simple sample preparation method for multielement analysis of bovine serum. PLoS ONE. 14(2): 1-10. 10. Puls R. 1994. Mineral levels in animal health, 2nd edition. Clearbrook: Sherpa International, Clearbrook, Canada. 11. López-Alonso M, Miranda M. 2020. Copper Supplementation, A Challenge in Cattle. Animals. 10(10): 1890. 12. Kendall NR, Marsters P, Guo L, Scaramuzzi RJ, Campbell BK. 2006. Effect of copper and thiomolybdates on bovine theca cell differentiation In Vitro. Journal of Endocrinology. 189: 455–463. 13. Miranda M, Méndez L, Pereira V, Minervino AHH, López-Alonso M. 2019. Iron loading and secondary multi-trace element deficiency in a dairy herd fed silage grass grown on land fertilized with sewage sludge. Environmental Science and Pollution Research. 26: 36978-36984.

160 | Vaca Pinta n.º 28 | 12.2021

vp028_investigacion_microminerais_galego.indd 160

29/12/21 18:18

UNA SALA EQUIPADA CON LAS ÚLTIMAS NOVEDADES Hace tres meses que la ganadería coruñesa Couquiño SC comenzó a trabajar con una sala P500 de DeLaval de 30 puntos. Los tiempos de ordeño eran muy largos y, pensando en mejorar sus condiciones de trabajo, apostaron por esta máquina. Junto con ella, han comenzado a usar las unidades de ordeño DeLaval EvanzaTM, el colocador OptiDuoTM y la app DelPro.

IVÁN ARCOS

“NOS DECIDIMOS POR ESTE MODELO PENSANDO EN SEGUIR TRABAJANDO CON UNA ESTRUCTURA QUE TAMBIÉN CONTASE CON PUERTAS SECUENCIALES”

¡En vídeo!

COUQUIÑO SC Localización: O Couquiño (Olveira, Dumbría, A Coruña) Propietarios: Iván Arcos, Rosa Paredes, José Antonio Arcos y Dulcina Moledo Empleados: 3 Vacas en ordeño: 225 Media de producción: 39 litros/vaca/día Porcentaje de grasa: 4,10 % Porcentaje de proteína: 3,47 % Recuento celular: 130.000 cél./ml

vp028_publi_DELAVAL.indd 161

21/12/21 18:32

COuquiñO SC Visitamos la ganadería Couquiño para conocer todos los detalles de la puesta en marcha de su nueva sala de ordeño P500 de DeLaval. En la actualidad, está a cargo del negocio la tercera generación de la familia, con Iván Arcos al frente. “Dedicábamos muchas horas al ordeño, entre tres horas y media y cuatro horas, y era mucho tiempo tanto para los animales como para los ordeñadores”, explica Arcos. Por esta razón, a principios de otoño pusieron a funcionar su nueva sala de ordeño trasero de 30 puntos, con la que están haciendo dos ordeños diarios, en un tiempo promedio de hora y media cada uno, y obteniendo una media de 39 litros/vaca/día. CON DELAVAL AL PIE DEL CAÑÓN “Siempre hemos trabajado con DeLaval”, afirma el propietario de esta explotación. “La primera máquina que tuvieron mis abuelos en la granja, una espina de pescado de 6 puntos, ya era de esta marca; la sala que compramos cuando hicimos la ampliación en 2008 también fue de De-

SISTEMA MODULAR Y CON PARTES INDEPENDIENTES PARA FAVORECER EL BIENESTAR En Couquiño, la estructura de la sala es suspendida y se compone de módulos totalmente independientes unos de otros. A diferencia de lo que ocurría con el modelo anterior, en este caso las puertas secuenciales son in-

C C pp

Junto con la sala también han adquirido el colocador de comida OptiDuoTM

Laval y ahora hemos decidido seguir confiando en sus equipos”. “Veníamos de una sala de 16 puntos con las secuenciales aéreas y ese fue uno de los factores que nos hizo decidirnos por este modelo, seguir trabajando con una estructura similar, que también contase con ese tipo de puertas”, explican. “La hemos montado con todo (identificación, collares…) y vemos que en ella es muy fácil manejar el rebaño y la salida es muy rápida y sin obstáculos, lo que también nos facilita a nosotros la limpieza”, destaca Arcos. “Lleva un equipamiento de cabinas arriba y abajo para mejorar la protección de los elementos y para facilitar

la limpieza de la sala”, complementa José Ramón Sebio, de Agrícola Sebio, distribuidor de DeLaval en la zona. “Esta es una sala que trabaja dos veces al día y se ve completamente impoluta; es una máquina fácil de limpiar gracias a los opcionales que lleva en las cabinas”. Explica Arcos que la relación con el equipo técnico de esta casa ya viene de lejos y que siempre han estado satisfechos con su labor con ellos: “Nos conocemos desde hace mucho y estamos muy contentos tanto por asesoramiento, como por el servicio de reparaciones y con nuevas instalaciones, y por el soporte que nos han prestado en lo

dependientes de la barra delantera. “Esto permite que, en el momento en que se levantan las secuenciales, la vaca queda completamente suelta de la estructura y está más cómoda; además, en el momento en el que el animal debe salir, la bajada de las puertas ayuda a su movimiento en el caso de que se quede quieto”, explica el técnico de Agrícola Sebio.

La barra delantera es abierta, lo que permite que los animales accedan por la parte superior o inferior, y el sistema de salida es de levantamiento vertical. “Esto nos da un beneficio extra, que es que no necesitamos una anchura de foso muy amplia a la salida, porque la barra no ocupa espacio hacia delante, sino que se oculta por encima de la vaca”, apunta Sebio. Ayudar a mejorar el bienestar animal en las granjas es uno de los ejes centrales de trabajo para DeLaval. En este sentido, en este equipo tanto la bajada de las puertas secuenciales como la bajada de la barra delantera no se realizan mediante el empuje de un cilindro y ejerciendo una expresión sobre el animal, sino por gravedad. “Esto quiere decir que, en el caso de que haya una obstrucción por un animal que no se mueve, este nunca se va a ver dañado porque hay un sistema de regulación de caudal de aire que impide que el cilindro o el peso de la barra lo lastimen”.

SS lel ee m m yy

D DD

didd

vp028_publi_DELAVAL.indd 162

21/12/21 18:32

que se refiere a distintos aspectos técnicos. Están siempre aquí, al pie del cañón”.

tiempo en la oficina apuntando vacas para reproducción y ahora cogemos el móvil y, cuando viene el veterinario, vamos pasando datos directamente al ordenador central desde la app”, cuenta.

Cow Cooling EL DELPRO, UN BOLÍGRAFO INTELIGENTE “Esta es una sala informatizada que cuenta, entre otras cosas, con registros de producción y con el programa informático DelPro actualizado con su última versión”, apunta Sebio. En Couquiño no trabajaban con anterioridad con este sistema, “pero en estos tres meses nos hemos puesto al día con él y… es como un bolígrafo, pero un bolígrafo muy listo”, bromea Arcos, aludiendo a la facilidad que tienen ahora para controlar desde el móvil lo que ocurre en la granja. Lo usan fundamentalmente para llevar al día el control de los celos (algo que antes tenían que hacer de manera visual) y también para controlar los datos de reproducción: “Antes teníamos que pasar

Creando clima adecuado C reando elelclima adecuado para susvacas vacas para sus ARRIMAR LA COMIDA YA NO ES UNA PREOCUPACIÓN Junto con la sala, en esta granja disponen de ventiladores, cepillos y un taximilk de DeLaval. Además, también han adquirido un colador de comida OptiDuoTM. “Decidimos comprarlo porque hasta ahora arrimábamos la comida con una rueda en el tractor y había que estar pendiente de hacerlo varias veces al día. Por la noche había

Hace tres generaciones que DeLaval es la casa de confianza en Couquiño

una parte que se les escapaba del “Teníamos “Teníamos “Teníamos nuestra nuestra nuestra propia propia propia pesebre y, cuando llegamos por la solución solución solución de de de enfriamiento, enfriamiento, pero pero pero sin termañana, yenfriamiento, la comida estaba tuvimos tuvimos problemas con con el el tráfico tráfico de de minar”,problemas cuenta Arcos. vacas, visitasal alVMS VMS ysalud saludanimal. animal. vacas, vacas, visitas visitas al VMS salud animal. Aseguran que el yycambio ha sido Después deinstalar instalar elsistema sistema de que Después Después de de instalar el el sistema de de “fenomenal” y valoran la mejora ha supuesto para ellos desde enfriamiento devacas vacasDeLaval, DeLaval, las el enfriamiento enfriamiento de de vacas DeLaval, las las puntohan devuelto vista prácticamente del manejo alimenvisitas han vuelto prácticamente alnivel nivel visitas visitas han vuelto prácticamente al al nivel tario, ya que “de esta Lo manera, que tenemos en invierno. Lomismo mismonos que que tenemos tenemos en en invierno. invierno. Lo mismo aseguramos de que las vacas ocurre conla laproducción producción deleche.” leche.”terocurre ocurre con con la producción de de leche.” minen la Miguel, cantidad de comida que José María Miguel,ganadero. ganadero. José José María María Miguel, ganadero. les calculamos para ese día y no teTalavera laNueva, Nueva, Toledo Talavera Talavera la la Nueva, Toledo Toledo

nemos que preocuparnos de venir a arrimar por la noche; eso ahora es trabajo del OptiDuoTM”, señala Iván.

LA P500, LO ÚLTIMO EN ORDEÑO EN SALA Este modelo de sala es uno de los más innovadores del mercado. En concreto, la máquina que tienen instalada en Couquiño SC destaca por tres factores fundamentales: • El medidor M27. Es un medidor óptico libre de mantenimiento que funciona con un sistema de acceso infrarrojo de flujo libre, el cual no inSiterfiere suexplotación explotación esta enleche unclima clima enelel elque quelas lastemperaturas temperaturasexceden excedende de22°C, 22°C,no nonecesita necesitaque quelalalainvestigación investigación Si Si su su explotación esta en un un clima en en que las temperaturas exceden de 22°C, no necesita que investigación en el flujoesta de en la ni proleinforme informe sobre lapresión caídade de producción enlos losdías díasen enlos losque quelas lastemperaturas temperaturasson sonaltas. altas.Cuando Cuandolalalatemperatura temperatura lele informe sobre sobre la caída caída de producción en los días en los que las temperaturas son altas. Cuando temperatura voca caídas dela enproducción la punta en excede de 22°C, las vacas comienzan a sufrir stress por calor. Esto provoca que coman menos y produzcan excede excede de de 22°C, 22°C, las las vacas vacas comienzan comienzan a a sufrir sufrir stress stress por por calor. calor. Esto Esto provoca provoca que que coman coman menos menos y y produzcan produzcan del pezón. Ofrece dos prestaciones menosleche, leche,hasta hastaun un25% 25%de deperdidas. perdidas. El Elstress stresspar parcalor calorpuede puedetambien tambienllevar llevaraaaíndices índicesde depreñez preñezmas masbajos bajos menos menos leche, hasta un 25% de perdidas. El stress par calor puede tambien llevar índices de preñez mas bajos la conductividad ynacimiento. aterneras ternerascon conmenos menos pesoen enelel elnacimiento. yyyaacomplementarias: terneras con menos peso peso en nacimiento. la colimetría. Además, siempre que se disponga de un sistema informatizado en el que se registren los datos correctamente, monitoriza el funcionamiento taciones del caucho (suavidad en nes y el aumento en la el tacto con el pezón) y las ventajas velocidad de ordeño son del ordeño y se autodiagnostica. • La unidad de ordeño DeLaval de la silicona (durabilidad). Mientras los tres factores clave que señalan al EvanzaTM. Sus pezoneras, con for- que las pezoneras convencionales respecto de EvanzaTM en Couquiño. ma triangular y cantos ovalados, de DeLaval tienen un uso medio de • Una estructura americana preestán equipadas con la tecnología 2.500 ordeños o 6 meses, en el caso parada para trabajar casi 24 horas CloverTM y el material del que se com- de EvanzaTM se garantiza una dura- del día. Puede funcionar con tres seponen es un híbrido entre caucho y ción de 10.000 ordeños o un año. El siones de ordeño solo interrumpidas silicona, por lo que ofrece las pres- poco peso, la reducción de resbalo- para realizar procesos de lavado.

Enfriar Enfriar las las vacas vacas es es la la forma forma adecuada adecuada de de aumentar aumentar su su producción producción

.Tel DeLavalEquipos EquiposS.A. S.A. C/ C/Anabel AnabelSegura, Segura,7. 7.28108 28108Alcobendas Alcobendas(Madrid) (Madrid) Tel.91 +34 9144 490 73///63 65 DeLaval DeLaval Equipos S.A. C/ Anabel Segura, 7. 28108 Alcobendas (Madrid) Tel 91 490 490 44 73 7344 //62 62 63

www.delaval.es www.delaval.es www.delaval.es

es esuna unamarca marcaregistrada registradade deTetra TetraLaval LavalHoldings Holdings&&Finance FinanceS.A. S.A.yyDeLaval DeLavales esuna unamarca marcacomercial comercialregistrada registradade deDeLaval DeLavalHolding HoldingAB. AB. ElElpropietario propietariose sereserva reservatodos todoslos losderechos derechosde demodificación modificacióndel del diseño diseño diseño

vp028_publi_DELAVAL.indd 163

21/12/21 18:32

ESPM9205094068 Copyright x Yoda

COACH GICO: 4.982

GTPI: 2.831/NM$ 823 Leite

+2.129

+1.963 kg

Graxa

-0,02 % +77

+0,13 % +86 kg

Proteína

-0,02 % +61

+0,02 % +65 kg

Tipo

+1,54

Ubres

+1,47

Patas

+0,84

ESPM1505063958 Moovin x King Doc GTPI: 2.204

+1,55 +1,49 +1,55

MONIN GICO: 3.591

Tipo

+3,26

+3,18

Ubres

+2,32

+2,61

Patas

+1,60

+2,23

Angul.

+3,09

+2,55

Leite

+ 444

+589 kg

Graxa

+0,00 % +16

+0,10 % +31 kg

Proteína

-0,01 % +12

ESPM9205179083 Copyright x Alcove GTPI: 2.828/NM$760

CARAMELO

+0,05 % +24 kg

GICO: 5.331

Leite

1.270

+1.454 kg

Graxa

+0,08 % +72

+0,28 % +83 kg

Proteína

+0,05 % +54

+0,15 % +63 kg

Tipo

+1,44

+2,17

Ubres

+1,97

+2,40

Patas

+0,85

+1,29

Fontao - Esperante - 27210 LUGO -Tfno.: 982 284 391 / Fax: 982 284 626 - www.xeneticafontao.com vp028_contraportada_galego.indd 164

@xeneticafontao 30/12/21 17:37

Vaca Pinta 28. Edición en galego

Articles inside

Comparación da formulación simple e avanzada da ración de vacún de leite

Fermentos para o rume: vivos inactivados... Importa?

Evolución do manexo e a produción de SAT Arenas cun sistema de alimentación robotizado

Optimización da fertilización de pradeiras aproveitando os recursos propios da explotación

Avaliación da resposta na produción de biomasa do raigrás italiano á fertilización fosfórica

Que resulta máis eficaz e económico para inseminar as xovencas? Protocolos hormonais con ou sen dispositivo intravaxinal de proxesterona

Mérito Neto, TPI ou ICO? Quizais mellor un índice customizado?

Seragro clausurou as súas XVIII Xornadas Técnicas con máis de 900 persoas inscrita Afrile celebrou a oitava edición da súa

Seme sexado: unha oportunidade

Grupo Reigada (Lugo

Entrevista a Ángel Ávila, vogal de Nutrición

O bo, o feo e o malo. Xoán Ramón Alvite

A importancia da toma de datos en podoloxía

Como pode o leite facernos máis fortes fronte á covid-19?

Cremona International Dairy Show 2021