Polskie marki z historią

Polskie firmy o ponad stuletniej tradycji

TEKST: RENATA NAWROCKA

Historia naszego kraju, szczególnie wciągu ostatnich 200 lat, obfitowała wwiele wydarzeń, które pośrednio lub bezpośrednio wpływały na rozwój gospodarczy. Rewolucje, zabory, wojny, zmiany ustrojów politycznych. Wydawałoby się, że stworzenie i utrzymanie wtakich warunkach firmy dłużej niż kilka lat graniczyło zcudem. A jednak powstały przedsiębiorstwa, które przetrwały dziejowe zawieruchy i mają się całkiem dobrze także wXXI wieku.

TYSKIE BROWARY KSIĄŻĘCE Oficjalnie browar powstał w roku 1629, co czyni go jednym z najstarszych browarów w Polsce i przedsiębiorstw w ogóle. Jego założycielami i właścicielami był ród Promitzów. W XVIII w. browar podupadł i musiało minąć 100 lat, zanim trafił w ręce gospodarza idealnego. Był nim książę pszczyński Jan Henryk XI Hochberg – przedsiębiorca i wizjoner, który uczynił z browaru miejsce wyjątkowe w skali Europy. Od jego tytułu pochodzi nazwa browaru. W 1897 r. Tyskie Browary Książęce uwarzyły po raz pierwszy 10 milionów litrów piwa. To było wielkie osiągnięcie, a browar stał się wtamtym momencie jednym znajwiększych wEuropie. Po II wojnie światowej, jak wiele innych zakładów produkcyjnych, został znacjonalizowany, by powrócić w prywatne ręce po 1989 r. Obecnie Tyskie Browary Książęce są częścią Kompanii Piwowarskiej, a historyczna część zabudowań (którą można zwiedzać) znajduje się pod opieką konserwatora zabytków.

FOTO: POCZTA POLSKA

FABRYKI PORCELANY W ĆMIELOWIE I CHODZIEŻY Początki znajdującej się w Wielkopolsce fabryki porcelany wChodzieży sięgają 1852 r. Zakłady wĆmielowie zkolei istnieją od 1790 r., czyli już od 230 lat. Przez dziesięciolecia (nie tylko w czasach PRL-u) ćmielowska i chodzieska porcelana stołowa były przedmiotem pożądania każdej pani domu w Polsce, ale wyroby te cieszyły się również wielkim uznaniem na świecie. W 2013 roku nastąpiła konsolidacja obu wytwórni, a pięć lat później powstała Polska Grupa Porcelanowa – największa fabryka porcelany cienkościennej w Europie. W ramach Grupy w dalszym ciągu funkcjonować będą cztery odrębne marki: Ćmielów, Lubiana, Chodzież oraz Ćmielów Design Studio. Ma to swoje uzasadnienie, bo wyroby każdej z nich różnią się wzornictwem i są kierowane do innych odbiorców.

POCZTA POLSKA Dzieje „narodowego operatora pocztowego” rozpoczynają się 18 października 1558 roku, kiedy to nastąpiło utworzenie przez Zygmunta Augusta Poczty Królewskiej – jako sformalizowanej instytucji publicznej. Ustanowił on wówczas stałe (konne) połączenie pocztowe między Krakowem a Wenecją przez Wiedeń. Niemal trzy stulecia później (1 marca 1848),

HISTORIA NASZEGO KRAJU, SZCZEGÓLNIE W CIĄGU OSTATNICH 200 LAT, OBFITOWAŁA W WIELE WYDARZEŃ, KTÓRE POŚREDNIO LUB BEZPOŚREDNIO WPŁYWAŁY NA ROZWÓJ GOSPODARCZY.

decyzją Poczt Królestwa Polskiego, rozpoczęto przewóz poczty koleją – pierwszy transport odbył się na trasie z Warszawy do Częstochowy. W 1928 roku powstaje przedsiębiorstwo państwowe „Poczta Polska, Telegraf i Telefon”, które po przemianach ustrojowych w 1989 roku zostaje przekształcone w „Pocztę Polską”. Największym wyzwaniem dla firmy okazała się działalność na zliberalizowanym rynku. Pojawiły się nowe podmioty świadczące usługi kurierskie, a 1 stycznia 2013 roku zniesiono monopol PP na przesyłki lżejsze niż 50 g. Jednak mimo niezliczonych zmian i restrukturyzacji przeprowadzonych w tej instytucji warto pamiętać, że Poczta Polska jest jednym z najdłużej istniejących (ponad 460 lat!) przedsiębiorstw w naszym kraju.

A. BLIKLE Jedną znajbardziej znanych firm cukierniczych wPolsce założył Antoni Kazimierz Blikle w 1869 r. Przedsiębiorstwo – zarówno w czasach PRL-u, jak i po transformacji ustrojowej pozostawało w rękach cukierników rodziny Blikle, zaś po 1989 r. rozwijał ją Andrzej Blikle, mistrz cukierniczy i profesor... nauk matematycznych. Następnie zarządzanie firmą przejął jego syn Łukasz, jednak po 2007 r. kondycja przedsiębiorstwa nie była najlepsza. W 2012 r. część udziałów trafiło w ręce zewnętrznych inwestorów, wskutek czego rodzina założycieli właściwie straciła wpływ na funkcjonowanie firmy. Z kolei w 2017 roku zamknięto historyczny lokal na Nowym Świecie, który funkcjonował od początku istnienia firmy. W 2019 r. przedsiębiorstwo tworzyło sieć ponad 20 cukierni, z czego większość w Warszawie.

GERLACH Firma założona przez Filipa Szaniawskiego w1760 r. jest producentem wysokiej jakości sztućców i garnków. Pod obecną nazwą jest znana od 1824 roku, kiedy to Samuel Gerlach rozpoczął tam produkcję noży oraz narzędzi chirurgicznych. W 1829 r. Car Mikołaj I, doceniając jakość produktów Gerlacha, zezwolił na sygnowanie

marki koroną, która pozostała w logo firmy do dziś. Fabryka przetrwała pierwszą wojnę światową, ale podczas drugiej została zamknięta, a maszyny i ludzie wywiezieni do Guben w Niemczech. W latach powojennych wytwórnię reaktywowano, ale już jako przedsiębiorstwo państwowe. W 1992 r. firmę przekształcono w spółkę skarbu państwa, a trzy lata później – w spółkę akcyjną. W 2004 r. firma ponownie trafiła w prywatne ręce.

E. WEDEL Legendarna marka powstała w 1851 r., kiedy to Karol Wedel otworzył pierwszą cukiernię oraz manufakturę czekolady wWarszawie. Kolejne pokolenia Wedlów rozwijały firmę, ale proces ten dynamicznie przyspieszył, gdy firmą zarządzał Jan Wedel, wlatach 1923-1939. To w tym okresie (1936 r.) powstały m.in. słynne mleczne pianki w czekoladzie, znane i produkowane do dziś pod nazwą Ptasie Mleczko. Wtedy też przeniesiono fabrykę na ul. Zamoyskiego w Warszawie, gdzie znajduje się ona do dzisiaj. Jan Wedel był innowatorem, uważał, że produkcję należy stale unowocześniać. W nowej fabryce stanęła sprowadzona z zagranicy maszyna do produkcji twardej i napowietrzanej czekolady oraz pierwszy w Polsce mechanizm do pakowania karmelków. Po drugiej wojnie światowej fabryka stała się własnością państwa, a jej nazwę zmieniono na Zakłady Przemysłu Cukierniczego im. 22 Lipca d. E. Wedel. Po 1989 roku firma przeszła proces prywatyzacji, w wyniku którego stała się własnością koncernu PepsiCo. Obecnie marką zarządza wielobranżowa japońska Grupa Lotte. Dzieje marki Wedel to liczne zmiany, ale jeden element przetrwał w formie niemal niezmienionej – słynne logo firmy w postaci charakterystycznego podpisu.

ZDJĘCIA: WEDEL

FORMA, MIMO ŻE ZAPROJEKTOWANA PONAD PÓŁ WIEKU TEMU, NIE TRACI NA NOWOCZESNOŚCI. DZIEWCZYNA W SPODANIACH, AUTOR: LUBOMIR TOMASZEWSKI, WZÓR Z 1961 ROKU.

W. KRUK Zaczęło się w 1905 r. od skromnego zakładu stolarskiego Antoniego Tabaki. Do 1921 r. firma zatrudniała już ok. 30 osób i rozpoczęła budowę nowoczesnej jak na tamte czasy, zmechanizowanej fabryki, specjalizującej się w produkcji stołów i krzeseł. Do wybuchu II wojny światowej były to już dwa dobrze prosperujące zakłady, zatrudniające ok. 280 osób. Po wojnie firmę znacjonalizowano, w1948 roku tworząc Wielkopolskie Zakłady Przemysłu Drzewnego. Do 1989 r. stały się one największym polskim producentem mebli. W 1991 r. spółkę wprowadzono na GPW w ramach prywatyzacji. Jednak wolny rynek i panująca na nim konkurencja nie były łaskawe dla przedsiębiorstwa, dlatego w 2009 r. zapadła decyzja o likwidacji spółki Swarzędz Meble SA. Pięć lat później markę reaktywowano, ale już pod nazwą Swarzędz Home. W 2017 r. firma otworzyła swój showroom wPoznaniu, a meble sprzedaje także m.in. w Hiszpanii, pod nazwą Ikonik Home. LUBELLA Historia lubelskiego producenta makaronów sięga końca XIX wieku, gdy w budynku dawnej papierni powstał pierwszy młyn – młyn Krauzego – który do dziś wchodzi w skład majątku przedsiębiorstwa. Rozwój spółki nastąpił w latach 1908-1912, kiedy to wprowadzono elektryczność i transport samochodowy. W 1927 r. powstała wramach Centralnego Okręgu Przemysłowego obecna siedziba zakładu w Lublinie przy ul. Wrotkowskiej. W 1948 r. młyn upaństwowiono i utworzono Polskie Zakłady Zbożowe Lublin. Po przemianach ustrojowych w1989 roku przedsiębiorstwo zostało przekształcone współkę akcyjną i przyjęło nazwę Lubella. W 2003 r. firma stała się częścią Grupy Maspex z Wadowic.

To najstarsza marka jubilerska w Polsce, istnieje od 1840 r. Pierwszy zakład, wytwarzający głównie

akcesoria liturgiczne i biżuterię na zamówienie Kościoła, został założony przez Leona Skrzetuskiego w Poznaniu. W 1893 r. przedsiębiorstwo przejął siostrzeniec Skrzetuskiego – Władysław Kruk. Od tamtej pory kolejne pokolenia Kruków zarządzały firmą, ale pierwszy poznański salon pod szyldem W. Kruk powstał w 1990 r., decyzją ówczesnego właściciela spółki Wojciecha Kruka. W 2002 r. przedsiębiorstwo zadebiutowało na Giełdzie Papierów Wartościowych, a w 2019 r. jako pierwsza firma jubilerska w Polsce wprowadziło do oferty

MEBLE SWARZĘDZ

syntetyczne diamenty. ●

ZDJĘCIA: ĆMIELÓW