Staten-Generaal GGZ

Geestelijke gezondheid eindelijk op de politieke agenda

Tekst: Nadia Mahjoub – Afbeelding: Ingrid Lammerant

Op 20 maart kwam de tweede Staten-Generaal van de geestelijke gezondheidszorg samen

Twee jaar geleden kwam de sector in het kader van de Staten-Generaal voor het eerst samen om de krachten te bundelen. 46 verenigingen, waaronder UilenSpiegel, namen deel. Een historisch moment waarop we alle meningsverschillen opzij schoven en erin slaagden om met één stem naar buiten te treden. Een noodprogramma voor de geestelijke gezondheidszorg was het resultaat. Geestelijke gezondheid wordt in ons land immers al veel te lang stiefmoederlijk behandeld.

Er loopt heel wat mis

Het noodprogramma van 2019 focuste op vier pijnpunten:

- De perverse impact van financieringsmechanismen. - Het feit dat armoede en ziekte hand in hand gaan. - De gebrekkige zorg voor jongeren in de transitieleeftijd (overgang van adolescentie naar jongvolwassenheid). - De lange wachtlijsten in de zorg.

De voorbije twee jaren hebben vier werkgroepen van de Staten-Generaal, onder meer bestaande uit ervaringsdeskundigen, gefocust op deze thema’s. Op 20 maart kwamen zij met hun bevindingen naar buiten. Naast deze vier thema’s legde deze Staten-Generaal ook de nadruk op de zorg voor kinderen en jongeren en het betrekken van familie en naasten bij de zorg.

De wereld op zijn kop

Stel: Lisa is elf jaar en heeft ernstige hartklachten. Ze moet maanden wachten vooraleer ze terechtkan bij een kindercardioloog. Haar ziekte wordt daardoor chronisch en niet meer te verhelpen. Dit is een fictief verhaal, maar vervang ‘hartklachten’ door ‘psychische klachten’ en het verhaal wordt harde realiteit. De wachtlijsten voor gesubsidieerde (en dus betaalbare) zorg zijn ontstellend lang. Mensen moeten gemiddeld drie maanden (!) wachten op gepaste zorg. Sommige kinderen moeten zelfs meer dan een jaar geduld oefenen om een diagnostisch onderzoek te krijgen: de wereld op zijn kop dus.

“We blijven aanlopen tegen een historisch gegroeide discriminatie en stigmatisering van psychisch lijden”, aldus Joris Vandenberghe, hoogleraar psychiatrie aan de KU Leuven. Deze discriminatie uit zich onder meer op financieel vlak: mensen met een ernstige chronische psychiatrische problematiek krijgen vaak een lagere terugbetaling van hun noodzakelijke medicatie, in vergelijking met mensen die een chronische somatische problematiek hebben.

Die nalatigheid op het vlak van geestelijke gezondheid kost ons land elk jaar 20,7 miljard aan gezondheidsuitgaven, uitkeringen en verminderde economische productiviteit.

Meer middelen voor geestelijke gezondheidszorg

Het goede nieuws is dat de StatenGeneraal impact heeft gehad. Het thema geestelijke gezondheid(szorg) staat duidelijk op de politieke agenda, wellicht mede dankzij de katalyserende werking van corona. Het federale parlement nam in juni 2020 een resolutie aan om het budget voor geestelijke gezondheidszorg tegen 2030 te verdubbelen naar 12% van het totale gezondheidsbudget. In het regeerakkoord is alvast 200 miljoen federale steun voor meer werkkrachten in de geestelijke gezondheidszorg vastgelegd. Er komen bijkomende investeringen van 12 miljoen euro op Vlaams niveau voor de centra voor geestelijke gezondheidszorg, de aangekondigde besparingen werden in het licht van de coronapandemie teruggedraaid en teleconsultaties worden terugbetaald.

De coronacrisis, met zijn impact op de geestelijke gezondheid van de burgers, maakte extra duidelijk dat geestelijke gezondheid een kostbaar maar kwetsbaar goed is. Meer dan ooit is het nu zaak om vaart te houden in de verwezenlijkingen en veranderingen. Om de scheefgetrokken verhoudingen verder recht te trekken lanceerde de Staten-Generaal in maart innovatieve suggesties. Kirsten Catthoor, woordvoerder van de Staten-Generaal: “Wij willen een geestelijke gezondheidszorg met een stimulerende financiering zonder nefaste neveneffecten, een aanklampende psychiatrie zonder drempels van jong naar volwassen, een inclusieve psychiatrie zonder armoedevallen en een open en gezonde zorg zonder wachttijden.”

Bronnen: Ziek maakt arm, en arm maakt ziek (Knack, 31 maart 2021, p. 78); www. statengeneraalggz.be