B De vroege middeleeuwen (500-900

B

De vroege middeleeuwen (500-900)

Omstreeks 500 begint er in Europa een nieuwe periode: de middeleeuwen. De beginperiode van die tijd noemen we ‘de vroege middeleeuwen’. Daarin verandert de klassieke samenleving langzamerhand in iets nieuws. Dat proces start eigenlijk al in de 4e eeuw. Niet alles van het Romeinse Rijk en de klassieke cultuur verdwijnt echter. Het gedicht hieronder laat je alvast kennismaken met een volk uit die periode: de Franken.

± 500 ± 900

DE VROEGE MIDDELEEUWEN

‘Roeland voelt de nadering van zijn einde. Op een bergtop ligt hij, naar Spanje kijkend. Met een hand op zijn borst kloppend zegt hij: ‘Mea culpa. Ontferm U over mij, God, vanwege mijn zonden, groot en klein, die ik al vanaf mijn geboorte bedrijf tot deze dag, nu ik hier zal verscheiden!’ God heeft hij zijn rechterhandschoen gereikt, engelen dalen uit het paradijs. Daar ligt graaf Roeland, onder een den. Naar Spanje heeft hij zijn gezicht gewend. Aan zoveel dingen moet hij terugdenken; aan zoveel landen, veroverd door hem, aan het zoet Frankenrijk, zijn stamboom, zijn mensen, aan Karel de Grote, zijn heer en schenker. Hij weent maar en zucht, hij kan het niet helpen. Maar hij wil zich hoeden voor het verderven; hij belijdt zijn schuld en vraagt God ontferming.’ Uit: Chanson de Roland, vers 175 en 176, vertaald door Arjaan van Nimwegen Miniatuur, 13e eeuw De tekening is eeuwen na de gebeurtenis gemaakt. In deze versie overvallen moslims, in plaats van Basken, de held Roeland. © VAN IN

± 1450

17B DE vROEGE MIDDELEEUwEN (500-900) In 778 valt de Frankische koning Karel de Grote met zijn leger het noorden van Spanje binnen. Hij wil er de islamitische heersers verslaan. Maar zij bieden hardnekkig weerstand. Daarom keert Karel terug naar zijn rijk. Het ‘Chanson de Roland’ uit de 12e eeuw verhaalt wat er dan gebeurt. Het Frankische leger, verbouwereerd door de tegenstand en de mislukte verovering, trekt in opperste verwarring over de Pyreneeën via de bergpas van Roncesvalles. De Basken, geagiteerd door plunderingen van Frankische krijgers, overvallen de achterhoede. Roeland, een belangrijke Frankische aanvoerder, biedt met enkele krijgers weerstand. Met zijn jachthoorn waarschuwt hij de rest van het Frankische leger. Alle hulp komt voor de zwaargewonde Roeland te laat. De auteur van het heldendicht verwart de Basken wel met moslims. © VAN IN