'Beste Gust' - Brieven aan August Vermeylen. by August Vermeylenfonds

PB- PP BELGIE(N) BELGIQUE De Nieuwe Gemeenschap – driemaandelijks tijdschrift van het August Vermeylenfonds september - december 2022 – AFGIFTEKANTOOR GENT X erkenningsnummer P 309 575 – vu: Willem Debeuckelaere - p/a V.F. Tolhuislaan 88, 9000 Gent Beste Gust,

Vermeylen zou zich omdraaieninz’ngraf

LIDMAATSCHAPSBIJDRAGE 15 euro per individu. U kunt lid worden door aan te sluiten bij een plaatselijke afdeling of door overschrijving op rek.nr. BE50 0011 2745 2218 van het Vermeylenfonds vzw, Tolhuislaan 88, 9000 Gent. Leden ontvangen gratis De Nieuwe Gemeenschap. VERANTWOORDELIJKE UITGEVER Willem Debeuckelaere, p/a Tolhuislaan 88, 9000 Gent

ALGEMEEN SECRETARIAAT Tolhuislaan 88, 9000 Gent, t. 09 223 02 88 - e-mail: info@vermeylenfonds.be - website: www. vermeylenfonds.be - openingsuren: 9u - 12u en van 13u tot 17u ABONNEMENT 15 euro (4 nummers)

der leeft, niet alleen door zijn ideeën en maar ook door de daden van de vele vrijwilligers. Net voor hij stierf in 1945 schreef hij De Taak, een soort testament, een opdrachtver klaring naar de toekomstige generaties, een wens. Wij zijn nu de toekomst waar hij het in het verleden over had. In dit ‘back to the future’ sce nario schrijven we een brief aan August Vermeylen. Wat zouden we hem zeggen moch ten we hem nu ontmoeten? Zijn we goed bezig? Is dit wat hij gehoopt had? Is De Taak volbracht of is er een Taak 2.0 Misschiennodig? draait hij zich dan toch weer rusteloos om in z’n Sarahgraf…Mistiaen

STEUN HET VERMEYLENFONDS Giften vanaf 40 euro zijn fiscaal aftrekbaar. Reknr. BE50 0011 2745 2218, Vermeylenfonds, Tolhuislaan 88, 9000 Gent. Om reden van milieuvriendelijkheid wordt dit tijdschrift op chloorvrij recycleerbaar papier gedrukt. Niet uit ongenoegen of ergernis maar om zich nog eens goed te draaien en wat comfortabeler te gaan liggen om verder te rusten in eeuwigheid, nu de verdorde bloemen en spin nenwebben zijn verwijderd, de verzakte grafsteen is rechtge zet en afgeschrobd. Mos en vuil zijn verdwenen, het grafschrift wordt terug zichtbaar ‘August Vermeylen 1872-1945’. Zijn 150 ste verjaardag werd reeds uitvoerig gevierd op 12 mei 2022 in het Herman Teir linck huis maar na het Woord was het nu tijd voor de Daad. Vrijwilligers en medewerkers halen hun schort en borstels uit de kast en geven het belab berde graf een poetsbeurt. Deze symbolische daad, ritueel of misschien het begin van een jaarlijks evenement, heeft als boodschap dat Vermeylen ver

COLOFON DE NIEUWE GEMEENSCHAP driemaandelijks ledenblad van het August Vermeylenfonds vzw; verschijnt op 15 maart, 15 juni, 15 september en 15 december. REDACTIE Peter Benoy, Tom Cools, Willem Debeuckelaere, Chantal De Cock, Sarah Mistiaen, Johan Notte, Kristel Gijbels, Nico Pattyn, Philippe Rombouts, Tinus Sioen, Paul Teerlinck, Eliane Van Alboom, Judy Vanden Thoren, Hans Vandevoorde, Anita Van Huffel , Arne Vlaeminck, en Anne Van De Genachte (+ vormgeving)

INHOUD 09-12/2022 03 Eyecatcher 04 Standpunten 04-11 Brieven aan Vermeylen door Hind Eljadid, Hind Fraihi, Eliane Van Alboom, Willem Debeuckelaere, Judy Vanden Thoren en Nico Pattyn 13 Saluut voor Caroline Pauwels en Paul De Knop 14 Recensent en Boeken 16 Literair Zomerlief 18 Goed Nieuws 20 Agenda - Verslag 24 BV ¬ Paul Bekaert 26 -28 Column ¬ Peter Benoy ¬ Anita 30 Gedicht

AUTEURSRECHTEN personen die we niet hebben kunnen bereiken i.v.m. eventuele auteursrechten kunnen de redactie contacteren.

dreig met grote woorden voor of tegen de boer regering maatregelen asielzoekers weiger een vaccin of goed gesprek. Zelfs koffie drinken is niet verplicht. Staken schreeuwen schelden schop een heilig huisje om. Zeur zeik en zanik zonder angst voor tralies.

Alles mag, echt maar je hoeft het niet te doen. Dat is vrijheid. Diana Willemsen

Het kan Demonstreer demoniseer

Deze pagina is een coproductie tussen het Vermeylenfonds en Creatief Schrijven vzw. De tekst werd geoogst op het platform Azertyfactor, een vrijhaven waar pennenvoerders hun vruchten publiceren. Wil je kans maken op publicatie in het volgende nummer? Post je tekst op azertyfactor.be/ kansen.'

ermeylenbrieven aan STANDPUNTEN

Twijfel is de grootste veroorzaker van angst en die angst resulteert in boosheid, er is zoveel boosheid. Mensen willen veranderingen en weten niet hoe deze te creëren, dus kiezen ze drastisch voor extremen. Een bang persoon is uitermate makkelijk te manipuleren en daar spelen onze politici met veel lust op in, ze voeden de angst en ze voeden de boosheid.

Ik heb hoop door het woord en blijf de mijne delen, net zoals jij dat deed.

Ik veronderstel dat je teleurgesteld zou zijn in het alles moest je vandaag even kunnen komen kijken in de samenleving waar we ons momenteel in bevinden. dat doen, zoals smakeloze slogans en die zijn er in Maarovervloed.ikhebook hoop, hoop dat alles goed komt ook al wijzen alle signalen de andere richting uit. Ik heb hoop door het woord en blijf de mijne delen, net zoals jij dat deed, net zoals zovelen dat doen. Misschien is het naïef en een beetje kinderlijk, maar dan ben ik dat graag, laat mij maar naïef zijn. Liefs,

Hind©David 4

Degelein

Volgens mij is er vooral twijfel bij de bevol king. Twijfels over het nu, over gisteren en al zeker overmorgen, overleven. Twijfels over de toekomst en onze kinderen hun toekomst. Twijfels over het onderwijs, over kinderop vang, over elkaar… over onze samenleving.

Er is zoveel haat en onbegrip dat het mij, een van nature positief ingesteld persoon, bang maakt voor morgen.

HIND ELJADID Beste of nee geachte, oef nee, dat klinkt te afstandelijk, het voelt dat we dichter bij elkaar staan dan deze woorden. Uiteindelijk deed ik dan toch onderzoek naar jou, of eerder naar je visie. Het verbaast me hoeveel we hetzelfde denken, en hoe weinig is Misschienveranderd.noem ik je kameraad of is dat weinig respectvol? Uiteindelijk ken jij mij niet, en heb ik geen flauw benul of jij mij kameraad zou willen zijn moesten we in dezelfde tijd geleefd hebben. Hoe moet ik aan een brief beginnen als ik niet eens weet hoe ik je zou aanspreken. Neem ik dan vriend, laten we vriend nemen. Een vriend in mijn gedachten. Dus, aan een vriend in mijn gedachten; De wereld is nog geen haar veranderd, de dagen vullen zich met spanning door diverse crisissen waar we maar moeizaam doorheen ploeteren. De prijzen van voedsel en nutsvoor zieningen stijgen zienderogen. Een groot deel van de middenklassen dreigt in armoede te vallen. En de armen, nu ja… weinig voor hen veranderd, zij blijven de grootste slachtoffers van een gefaald systeem. Nooit eerder waren er zoveel mensen op de vlucht als op dit eigenste moment. Omwille van economische redenen, door het klimaat dat zwakker wordt en waardoor we overstromingen en droogte krijgen op vruchtbare grond. Of door oorlog, er is nog steeds zoveel oorlog overal ter wereld. De flaminganten willen nog steeds het land scheiden. Het enige wat er misschien wel is veranderd is de taal, de Nederlandse taal. De vorm van woorden en hun betekenis. Hoe we ze neerschrijven en uitspreken. Ik denk dat nog nooit eerder er zo weinig vertrouwen was in de overheid en hun acties. Juist daardoor dat meer en meer mensen grijpen naar kunst, naar het woord en poëzie, er is zo'n nood aan poëzie. Ontsnappen uit de realiteit waar we ons allemaal in bevinden. Er is nood aan dialoog, want het begrip naar elkaar vanuit de verschillende bevolkingsgroepen is ver te zoeken, we zijn allemaal samen de weg kwijt en niemand die nog weet welke richting uit. En zelfs als er een richting wordt aangeduid, volgt er niemand, is er wan trouwen en werken we tegendraads. Ieders op zijn eigen eiland, overtuigd dat zij het op de juiste manier doen. Er is nood aan verbinding, misschien nog het meeste aan liefde.

Niet omdat ik ze niet wil, natuurlijk wil ik ze, zij zijn de reden dat ik in de ochtend mezelf uit bed dwing, maar omdat ik niet weet hoe hun toekomst en onze samenleving er zal uitzien voor hun.

Ja, mijn vriend… Ik veron derstel dat je teleurgesteld zou zijn in het alles moest je vandaag even kunnen komen kijken in de sa menleving waar we ons momenteel in bevinden. Een bevriende dichter zei het enorm mooi; ‘De geschiedenis herhaalt zich niet’, nee, de geschiedenis rijmt, zoals poëzie, zoals de dagen vol routine Misschien noem ik je kameraad of is dat weinig respectvol?

Ook ik ben één van de twijfelaars. Ik weet niet of ik nu ooit nog een kind zou maken en soms heb ik spijt van de drie die ik al heb.

Voor mij ligt die focus evengoed op de ‘gewenste identiteit’; wie willen we zijn, wie zouden we kunnen worden? Uw Vlaanderen, goede August, verschanst zich vandaag achter muren in alle soorten en Datmaten.wordt

U had Vlaanderen, althans haar culturele elite, een Taak gegeven. Zorgen dat iedere Vlaming een ‘mens kon zijn in de volledigste en edelste betekenis van het woord’.

STANDPUNTEN

De Vlaamse angst wordt schier verborgen door hups gesnoeide hagen, buxusstruiken en leibomen. Hekken en poorten worden veelal omringd door kiezelgesteente zonder een enkele grasspriet. Het liefst laat dit parvenuvolkje met het smerigste vergif alle onkruid tussen de tegels van de oprit wegschroeien om een nog ergere gal in alle ranzigheid los te laten op commentaarsecties in sociale media. Slechts getooid achter hashtags van haat. Onze huizen en onze hoven lijken wel de opperste graad van zelfdefiniëring; ik ben mijn huis, ik ben mijn tuin. Ik ben mijn buitenmeubilair. Het is een Vlaanderen dat zichzelf verknecht aan de boezem van bakstenen. Al die bekakte schijn vormt een voortuinlabyrint met één doel: de ongewenste vreemde ver van de deur houden. Wat een taak. En wat een meevallende petieterigheid. Het zijn in feite nog de meest ludieke hekkenwerken die we oprichten tegen allerhande al dan niet vermeende bedreigingen. Via Frontex, onmenselijke kampen op Griekse eilanden © Jean-Pierre Drubbels 5

Vlaanderen,Uw goede August, verschanst zich vandaag achter muren in alle soorten en maten.

al meteen zichtbaar op een banale wandeling doorheen het Vlaamse land. Dan kom je al gauw terecht in confituurwijken. Enclaves volgebouwd met nieuwerwetse varianten van fermettes en pastoriewoningen waar het ophouden van de uiterlijke schijn zodanig veel geld kost aan de bewoners dat ze zich vaak bij de maaltijd moeten beperken tot de spreekwoordelijke ‘boterham met confituur’. Hun alleenstaande woningen zijn omheind en afgeschermd alsof de achter glasgordijnen verdoken bewoners elk moment een nieuwe invasie verwachten.

Deze keer lijken we wel bang voor een zuiders getinte bezetter, wat delen van ons zwarte verleden plots weer aantrekkelijk doet lijken, reikhalzend naar de stembusgang van 2024. Die zal zo zwart kleuren als de kolen in de protserige barbecue die pal staat bij het obligate tuinhoekje met loungezetels.

HIND FRAIHI Waarde August, Wat te zeggen, wat te schrijven. Kunnen we niet de stilte laten spreken? Er is immers zoveel rumoer, alweer in het Europese luchtruim.

De raketten vallen niet neer op Antwerpen of Londen zoals bij het schrijven van De Taak, uw allerlaatste pennenvrucht. De verre nazaten van de Vliegende Bommen slaan nu neer in de buurt van steden als Kiev, Lviv of Marioepol. Deze keer worden ze afgevuurd op een schuilende burgerbevolking door de nakomelingen van de Dimitri’s, Fjodors, Natasja’s en Ludmilla’s die in Koersk, Leningrad, Stalingrad en Charkov de ruggengraat van het Naziregime hebben Ingekraakt.derangen van Wehrmacht en SS vocht ook een eenheid ‘duitskiljons’ mee, zoals u ze noemt. Het strijdbare deel van de Vlamingen ‘die vergeten waren dat de Duitsers nog altijd de bezetters waren’. Zij bleken achteraf op een wel heel fout paard te hebben gewed. Nu wedt de grondstroom van uw geliefde Vlaanderen op angst. De angst om te verliezen. Op bijzonder korte tijd, heeft Vlaanderen zich ontpopt tot een van de welvarendste regio’s van Europa. Maar we kunnen ons de bittere smaak van armoede nog maar al te goed voor de geest halen. Angstig zijn we onze bibbers niet te baas dus bouwen we te gretig muren rondom ons.

op mijn beurt even parafraseren. Want de blik van de Vlaming kan niet eindigen aan de grenzen van Europa, maar moet de hele wereld Vlamingen,omvatten.wereldburgers, worden wij. Gewenst door en voor elkaar. Warme groet. Hind Fraihi

Welnu, wie mag dat dan wel zijn, die gewenste Vlaming? Daar is geen wetenschappelijk antwoord op te geven. Het is een vraag voor ons allen. Een onderwerp om over in dialoog te gaan. Geen stilte dus zoals ik bij aanvang van dit schrijven bijkans pastoraal opperde.

Beste August, u bent een van die auteurs wiens hele oeuvre voor veel mensen (helaas) samenvalt met een bekende uitspraak. Een quote, een citaat. In uw geval is dat: ‘’Wij willen Vlamingen zijn om Europeeërs te worden.’’ En zoals dat meestal gaat worden zulke gevleugelde woorden maar al te vaak Tochmisbruikt.wilik

van gemeenten als Molenbeek en Borgerhout zich thuis in het Vlaanderen buiten de grenzen van hun gemeente of wijk? Zijn ze überhaupt welkom in confituurwijken? Wie mag zich thuis voelen in dit land, dit Vlaanderen? Welke straten zijn van ‘ons’ en welke van ‘hen’? Zijn wij onze straten? Zijn wij, wie? Nog even dit, waarde August, ik ben het met u eens: een cultuur wordt niet zomaar uit de grond gestampt. Die moet groeien en ruimte krijgen en mag niet worden ingeperkt en beknot door elitaire opleidingsinstituten en hoogdrempelige cultuurtempels waar de plak wordt gezwaaid door een klein kransje cultuurbonzen, recensenten, zelfverklaarde kenners en docenten. Allen afkomstig uit dezelfde socio-economische niche van onze Cultuurmaatschappij.moetnet volatiel zijn, meewaaien op de passaatwinden van nieuwe invloeden en groepen. Fluïde en ongrijpbaar. En dat is één van de weinige voordelen van sociale media als TikTok, Instagram, Snapchat, YouTube en andere ‘socials’: hun laagdrempeligheid. Geen commissies, aanbevelingen of subsidies nodig. Wie talent heeft, maakt zijn of haar eigen podium. Dit land staat voor een dijkbreuk aan talent, al dan niet gekleurd. Van jongeren die moeten opboksen tegen de stroom van vooroordelen, discriminatie en racisme. Van armoede en mentaal onwelzijn. Die aan de startlijn van het leven verschijnen met 200 meter achterstand op andere kinderen. Waarvan elke hobbel in hun schoolloopbaan wordt uitvergroot tot een onoverkomelijke hindernis. Die jongeren zijn elk op zich een keitje in de bedding van de angstige grondstroom. En op zichzelf is zo’n keitje futiel en snel weggespoeld. Maar die vele keitjes samen kunnen die stroom misschien Daarom,verleggen.beste August, zal de Taak 2.0 eruit bestaan om ons eigenste zelf te herdefiniëren.

STANDPUNTEN

Logisch dus dat een voorzitter van de Vlaamse socialisten zich hier niet thuis voelt. Want deze gemeente en de manier waarop haar bevolking tegelijk in de steek werd gelaten en zoet gehouden door een voornamelijk rood establishment en religieus fanatisme, is een aanfluiting voor alles waar 150 jaar sociale verheffing voor staat. Moet staan. Maar alle gekheid op een stokje: het is maar logisch dat hij (en vele anderen) zich daar niet (meer) thuis voelen. De populatie van dergelijke wijken en gemeenten is op relatief korte termijn grondig veranderd. Het maakt hen in de ogen van de Vlamingen exotisch en fascinerend, maar tegelijk ook onbekend. Dat ongrijpbare en onbevattelijke aan die wijken maakt dat een groeiende groep hen zo snel mogelijk wil ontvolken, vooraleer de ‘omvolking’ plaatsvindt. De andere groep schurkt zich er net tegenaan, koketteert zelfs met de soms schamele trofeeën van de eigen Maarruimdenkendheid.voelendeinwoners

Ik doe bij deze alvast voorzichtig een voorzet tot wij allen, gewenste Vlamingen in wording. Ten eerste, beheers voldoende de Nederlandse taal. In privékring spreek je wat je wil, maar in publieke ruimten is Nederlands de voertaal. Maar besef ook dat je met Nederlands alleen niet ver raakt in de wereld. Ten tweede, zorg voor de leefomgeving. Ruimtelijke verbondenheid kan leiden tot gevoelens van collectieve verbondenheid. Dat brengt me bij drie: zorg voor elkaar, in deze regio zo groot als een zakdoek, kunnen we niet zonder elkaar. Met geven en nemen. Engageer je daarnaast, in vrijwilligerswerk en zorg. Doe dit bovenmatig, niet deugdpronkerig. Vier: over zorg gesproken, koester de verzorgingsstaat. Waak erover, opdat ze overeind blijft. Tot slot: doe aan zelfrelativering. We moeten kunnen lachen met wie we zijn. Dit houdt ook de foute lach in. Humor is overigens essentieel om een brug te maken tussen gisteren, vandaag en morgen. Een gedeelde toekomst is aan ons. Tot aller slot, hok samen. Deel werk, tafel en bed. Ontbubbel. Opdat straten onze straten worden, want Vlaanderen is van iedereen.

Het begrip Vlaanderen, wie we zijn, wat we delen en waar we naartoe willen moet een update krijgen. Wie zijn we vandaag? Wie willen we worden, morgen?

Maar wie zal het op zich nemen om het begrip Vlaanderen opnieuw een relevante inhoud te geven? De zelfverklaarde intellectuele elite? Na jaren dédain over het ‘klootjesvolk van VTM’ hebben ze elk moreel gezag verloren. Temeer omdat ze hun eigen ontluistering hebben georganiseerd in de jacht naar duimpjes op de sociale media waar ze haast dagelijks vechtend over de virtuele straten rollen, elkaar beschimpend in uithalen van maximaal 280 tekens. Vluchtige arena’s waar we overigens vrijelijk inzage geven in ons koopgedrag, reisbestemmingen, kledingsmaak, politieke voorkeur, muziek, lectuur. We aanvaarden dat mogols van de sociale media op een ongeziene manier binnendringen in onze privacy. Sterker nog, we geven bijster veel info over onszelf bloot, met plezier zelfs. Data die dan voor grof geld worden doorverkocht aan andere bedrijven om ons ‘advertenties op maat’ aan te leveren en ons koopgedrag verder aan te scherpen richting verdomming, vervlakking en afstomping. Zo zacht als een eitje als we zijn voor het grote kapitaal, zo messcherp staan we tegen elkaar, dat wel. Zo tegenpolig roeptoeteren wij. WaardeWij. August, wie zijn we? Voor mij ligt die focus evengoed op de ‘gewenste identiteit’; wie willen we zijn, wie zouden we kunnen worden?

Cultuur is de hartslag van de maatschappij en is een perfecte weerspiegeling van die gemeenschap: gaat het goed, is er open geest en tolerantie, of is er angst? Het geestes- en cultuurleven reflecteert - in beide betekenissen.

Op cultuur letten is dus heel slim, want cultuur is niet enkel het kloppend hart van de gemeenschap, maar ook haar achilleshiel.

Mensenrechten worden alom geschonden. De wereld staat opnieuw, letterlijk en figuurlijk, in brand: waar beginnen te blussen?

STANDPUNTEN

Voorwaar geen sinecure, maar elke morzel inspanning meer dan waard, als absolute en duurzame hulde aan de man die ons lichtend voorbeeld werd.

Hier ligt dan ook onze maatschappelijke taak als cultuurfonds, met de gebundelde krachten van een sterk team en de inzet van zovele vrijwilligers. Om te verbreden: met ruime, open blik, wars van enig dogmatisme, de dagelijkse uitdagingen onderzoeken en aangaan, met oog voor eenieder, lokaal en mondiaal. Om te verdiepen: met dat open vizier ook voldoende kritisch analyseren wat voor mens en maatschappij tot oplossingen kan leiden tot welzijn van la condition humaine.

Maar gewoon meegaan in cultuurpessimisme heeft nooit tot ‘een betere wereld’ geleid.

In 1999 inspireerde De Taak me als

ELIANE VAN ALBOOM Hoe DE TAAK inspireert Kort voor zijn overlijden in 1945 schrijft August Vermeylen onder het gedreun van een voorbij zoevende V1 De Taak als intentieverklaring voor een nieuw cultureel tijdschrift. Dit zal kort nadien ook leiden tot de oprichting van het fonds dat zijn naam krijgt. Een postuum eerbetoon vanwege zijn medestanders in diverse emancipatorische strijdacties, of zijn geestelijk testament, zoals Herman Balthazar de tekst definieerde. Deze geschiedenis is bekende materie, dus hoeft in dit bestek geen krans meer … Ondanks de grimmige context waarin dit geschrift tot stand kwam, klinkt zo veel hoop en optimisme uit de denkwereld van deze eminente wetenschapper, auteur en humanist. Het geloof dat een betere wereld tot stand kan komen door de krachten te bundelen van allen die het goed voorhebben met mens en maatschappij, wat me vanaf de eerste lezing diep geraakt heeft. Het gaf me telkens moed toen ik de voorbije decennia door welk maatschappelijk en/of mondiaal conflict dan ook even pessimisme de kop voelde opsteken en met vragen worstelde zoals: waarmee kunnen we nu echt cultureel-maatschappelijke impact verkrijgen? Waarom blijven we doen wat we doen om een positievere levensbeleving te creëren – heeft het zin? Ja, altijd, aldus onze dierbare August EvenVermeylen.eenterugblik, gelinkt aan de actualiteit: In 1994 nodigt AVF-Waarschoot journalist Bert de Craene uit voor een lezing omtrent zijn toen recente boek Het nieuwe Rusland, ondertitel: Van dictatuur naar democratie? Weliswaar met vraagteken, maar er sprak vooral hoop uit op een ‘veiliger’ samenleven in Europa – het gesprek nadien sprankelde van optimistisch vertrouwen. Tja, het kan verkeren … en vandaag haalt alweer pessimisme de bovenhand … Op cultuur letten is dus heel slim, want cultuur is niet enkel het kloppend hart van de gemeenschap, maar ook haar Ondanksachilleshiel.de grimmige context waarin dit geschrift tot stand kwam, klinkt zo veel hoop en optimisme uit de denkwereld van deze eminente wetenschapper, auteur en humanist.

Van onze beleidsverantwoordelijken verwachten we de vinger aan de pols van de gemeenschap te houden en ‘orde op zaken te stellen’ vanuit ethische waardenkaders, voor en met alle burgers als volwaardige medeburgers: Een stuurloze of respectloze maatschappij is een vrijbrief voor extremisten; en zoals de geschiedenis leert hebben die nog nooit enig heil gebracht.

Om te verbinden: via solidariteit, in plaats van op te gaan in wat ons kan scheiden en weerstand te bieden tegen arrogante uitingen van eigenbelang, wat een onvoorwaardelijke verbintenis is voor wie ‘de ander’ naast ‘de ik’ niet vergeet. Om samen te kunnen genieten van alle schoonheid die diverse cultuurvormen en -uitingen te bieden hebben.

AVF-voorzitter toen ik voor de krant De Morgen de ruimte kreeg voor een 11-juli mini-column. Vandaag blijken een aantal essentiële punten uit mijn betoog van toen (onder de titel ‘Cultuur om de democratie te beschermen’), nog steeds actueel in ruige tijden vol extremistisch gedachtegoed, bv.:

Eliane Van Alboom © Jean-Pierre Drubbels

WILLEM DEBEUCKELAERE Heer Vermeylen, Waarde Heer, Beste August, De TAAK die je hen toen en ons nu hebt meegegeven is zo aansprekend geweest dat ze jouw vrienden en geestesgenoten er ook toe hebben aangezet om een “fonds” op te richten. Het is tot op vandaag een opdracht en uitdaging waard. Al was het maar om dat wat oudbakken woord weer af te stoffen en in een nieuw kleedje te steken: van volksverheffing naar sociaal-cultureel opbouwwerk. Eigenlijk gaf je hen toen en ons nu ook mee dat het werk nooit af is en nooit af kan zijn. Met het Vermeylenfonds werd enkele jaren terug de “visie en missie” zoals dat nu hoort benoemd te worden, uitgezet. Te lezen in onze (nieuwe) statuten, op onze website en bij herhaling in onze publicaties. Kern van dat alles: Het Vermeylenfonds zet de kracht van taal, geletterdheid en culturele expressie in om de inclusieve samenleving te versterken. Persoonlijk zou ik er nog het woord “emancipatie” willen aan toevoegen of, voor mijn part, mag dat ook nog “volksverheffing” betekenen. Maar dan niet in de zin van volk volk maar wel van ‘bevolking’. Het Vermeylenfonds gaat voor integratie van eenieder die in het Vlaanderen van vandaag leeft, woont en werkt. Het wil de meest kwetsbaren in die samenleving, de Vlaamse smeltkroes, weerbaar maken en Datversterken.wedaarbij, beste August, tal van andere middelen inzetten en activiteiten ontplooien dan die je bij het schrijven van de TAAK -uw laatste tekst, credo, manifest of testament- voor ogen had is niets anders dan het gevolg van wat zich in die vele jaren na de Tweede Wereldoorlog heeft afgespeeld.

Geachte

Willem Debeuckelaere 8 STANDPUNTEN

We zijn, beste August, met fondsers onder uw naam en vlag, nog maar net in Kassel de Documenta aldaar gaan zien en hebben kunnen vaststellen dat de beeldende kunsten niet zijn blijven hangen in de verheerlijking van de consumptie, deze van de exquise cult-cultuur inbegrepen, maar dat kunst ook kan oproepen tot actie, tot gezamenlijk ondernemen “voor ’t nut van ’t algemeen” tot emancipatie en vrije expressie met wat ons toevalt: van karton en oud ijzer tot het lichaam als kunstwerk en het gesproken woord. Géén kunst voor God, Vorst en Vaderland. Ook niet voor de multi-miljonaire verzamelaars. Kunst uit het slijk en met de middelen die ons zomaar gratuit ter beschikking staan en in volle creativiteit kunnen excelleren. Ook daarom, beste August, gaat het fonds dat uw naam draagt, volop inzetten op de vernieuwingen in de literatuur en de poëzie in het bijzonder: Spoken Word of Slam Poetry. Ik vrees dat u wat bedenkelijk het hoofd schudt wanneer u die onvervalste Engelse terminologie hoort.. Ik heb het ook van mij moeten afzetten maar me ermee getroost dat ‘opera’ of ‘jazz’ nu ook niet meteen onvervalste Nederlandstalige woorden zijn. Nog dit, beste August, we laten het ook niet bij de provinciale of landelijke wedstrijd, onze ambities zijn internationaal. Ook dat heb je ooit met verve geschreven en is voor Vlaanderen een motto geworden dat ons ook nog uitdaagt: “Wij willen Vlamingen zijn, om Europeërs te worden”. Meer dan ooit zelfs, is Vlaanderen met Europa en de wereld verbonden. En beste August, het is in dit internationalisme dat het fonds dat uw naam draagt verder wil werken. Erop vertrouwend dat we uw oproep van 1900 neergeschreven in “Van Nu en Straks” onder de titel "Vlaamsche en Europeesche beweging" eer aandoen en uitdragen. Ver weg van eng nationalisme, open en ontvankelijk voor de wereld. U leest het goed beste August, we zijn u niet vergeten en laten het ook, hier in Vlaanderen en daarbuiten, voluit weten. Dat het u nog goed mag gaan, beste August, in het sterrenstof van onze herinneringen. De TAAK ontgaat ons niet.

Om het even over uw voornaamste interesse en bezorgdheid te hebben;het culturele leven en de mogelijkheid voor eenieder om daaraan mee te werken en die te beleven, is exponentieel gegroeid. Het is, in tijden van massacommunicatie via televisie, radio, podcast, internet, sociale netwerken, bijna onmogelijk om er zelfs maar aan te ontkomen. Dan dreigt dat overaanbod te gaan overkoken en vooral te vervlakken, te verworden tot een geheel van verkavelingen die ons dreigen te verstikken in een eindeloos commerciële paplepelcultuur, fast food als verdoving. Dat dit allemaal de overhand dreigt te nemen -als dat al niet het geval is- is niet het gevolg van het gebrek aan steengoede culturele productie alhier en in Europa, bij uitbreiding de wereld.

Al was het maar om dat wat oudbakken woord weer af te stoffen en in een nieuw kleedje te steken: van volksverheffing opbouwwerk.sociaal-cultureelnaar

STANDPUNTEN

Ook daarom, beste August, gaat het fonds dat uw naam draagt, volop inzetten op de vernieuwingen in de literatuur en de poëzie in het bijzonder: Spoken Word of Slam Poetry.

U leest het goed beste August, we zijn u niet vergeten en laten het ook, hier in Vlaanderen en daarbuiten, voluit weten.

We maken dezelfde analyse: een fixatie op ‘ras’ en taal gaat ons niet redden. En dat minderwaardigheidscomplex speelt ons maar al te vaak parten. Als we beiden kunnen loslaten, dan kunnen we groeien.

Pandemieën en oorlogen zijn jou niet onbekend en ook de ontelbare, zichtbare en ongeziene machten in wording, zoals jij ze noemt, baarden je zorgen. Idem hier.

Sinds jij er niet meer bent, August, is Vlaanderen erg veranderd. In jouw leven waren de meeste Vlamingen wit en spraken ze thuis een variant van het Nederlands. Wij zijn heel verschillend, jij en ik. Maar we delen veel, hoe schoon is dat. We delen de liefde voor dit stukje grond waar we opgroeiden.

In jouw tijd was er nog geen sprake van klimaatcrises, van een volledig ontspoord consumentisme, van malafide influencers op het internet: zaken waar ik me als moeder van twee jonge mensen op de rand van volwassenheid grote zorgen over maak.

veel, hoe schoon is dat. We delen de liefde voor dit stukje grond waar we opgroeiden. (Ook al ben ik niet altijd zeker of die liefde wederzijds is) we delen het geloof dat een cultuur niet statisch is maar groeit en het liefst van binnenuit. En dat die cultuur het best werkt als iedereen kan bijdragen. Anno 2022 noemen we dat inclusie.

JUDY VANDEN THOREN Dag August, Wat een eer je te mogen lezen en schrijven. Je schreef je essay 77 jaar geleden en het voelt brandend actueel aan. We zitten in een loop, August. Ik moet automatisch aan keizer Babur denken aan wie de woorden “Barre tijden maken sterke mensen, sterke mensen maken goede tijden” worden toegeschreven. Hij vervolgde met “Goede tijden maken zwakke mensen, zwakke mensen maken barre tijden”. Een loop, dus. We kunnen in deze onzekere tijden niet meer doen dan ons vasthouden aan een hoop op een betere toekomst. De onzekerheid heeft andere vormen aangenomen, dat is zeker.

Wij zijn heel verschillend, jij en ik. Jij, August, bent een man met vele privileges en een groot bereik (kijk eens aan, 77 jaar na jouw dood, wordt het woord nog tot jou gericht). Ik ben een vrouw met een paar privileges en een groot zelfbewustzijn, niet omdat ik dat wil, maar omdat ik niet anders kan. Maar we delen

Sinds jij er niet meer bent, August, is Vlaanderen erg veranderd. In jouw leven waren de meeste Vlamingen wit en spraken ze thuis een variant van het Nederlands. Je wil niet weten hoeveel mensen heimwee hebben naar die tijd. Nu zijn onze steden, centrumsteden en dorpen de thuis van mensen met roots van zo wat overal in de wereld. Ze zijn hier geboren of verzeild geraakt op zoek naar werk, veiligheid of zoals in het geval van mijn moeder in het spoor van de liefde. De thuistalen van de kinderen van dit land zijn al lang niet meer het Nederlands alleen, zelfs geen varianten ervan. De heren van stand die jij toendertijd graag elders zou wensen, spreken tegenwoordig geen Frans meer, maar Nederlands. Jazeker, het Nederlands is de taal van de elite geworden, dat moet je blij stemmen. Toch treden dezelfde defensiemechanismen van vroeger in werking wanneer er geopperd wordt iets aan de taal of cultuur aan te passen omdat het mede-bewoners van dit land kwetst. Alsof de onderdrukking van weleer in een handomdraai terug kan keren. Old habits die hard Maar we zijn hoopvol nietwaar? Want barre tijden maken sterke mensen. En één van mijn privileges is, dat ik, door het werk dat ik doe, met fantastische, idealistische mensen in contact kom, die samen deze nieuwe cultuur willen vorm geven. Die navigeren tussen zogenaamde rassen en talen, complexloos en zelfbewust. Ze laten zich niet ontmoedigen, ook al krijgen ze veel tegenwind. Met rechte rug en uitgestoken hand, zijn ze de gist om heerlijk koekebrood te maken van dit uitstekende Vlaamse deeg. Veel liefs, Judy

Tegen deze achtergrond is de vraag waarom we leven, waarom doen we wat we doen even prangend als verlammend. Het lijkt alsof we als mensheid gedoemd zijn om onszelf te vernietigen. Net daarom is het belangrijk schoonheid te zoeken in kleine dingen, zingeving in onze directe omgeving, hopend op een impact daarbuiten.

10 STANDPUNTEN

11 STANDPUNTEN

Nee, hier geraak ik in de knoop. Ik geloof dat we mensen (aanleiding tot) trots en waardigheid moeten geven. En daarvoor verslaafde mensen zijn we slecht geplaatst om die mensen aan te spreken. Vaak scoren we daarmee vooral bij mensen met gelijkaardige culturele patronen als de onze, waar dan ook weer ironisch kan over gedaan worden.

groepslid.herleidbaarEenpaternalistisch.Jekoekenbroodnodigblijftklinktsomswatmensisniettoteen

Je klinkt soms wat paternalistisch. Ik koester gezonde argwaan wanneer je spreekt over een ‘echte elite onder alle standen’. Ik huiver wanneer ik lees dat we ‘geen stijl, geen levensstijl’ hebben, in tegenstelling tot onze ‘Noorderbroeders’. Ik heb mijn grootouders gekend, zij waren dertigers en veertigers toen je dit schreef. Hoe zou ik hen moeten uitleggen dat zij geen levensstijl hadden? Door hen te zeggen dat ze wel goede deeg waren, maar dat de gist ontbrak? Welke zijn dan die volkeren die geen goede deeg vormen?

Als onderdeel van die veelomvattende humanistische taak, te zorgen dat alle mensen, overal en altijd, het goed hebben. Met dankbare groet, Nico moeten ze op materiaal vlak een degelijk bestaan hebben, een zinvolle invulling van hun leven, momenten van ontspanning en genieten kennen. Dit alles in een gemeenschap en gericht op bijdragen aan die gemeenschap, van lokaal tot mondiaal zonder ooit een dimensie uit het oog te verliezen. Dus geen nationalistische fantasieën over eigen superioriteit, geen rancune over wat zou moeten zijn of wat ons rechtens toebehoort. Zolang men elders, pakweg in Rusland, op die manier denkt, moeten we zelf weerbaar zijn. Maar het omgekeerde geldt ook. We moeten die tot geweld leidende spiraal van concurrentie tussen ‘naties’ doorbreken. Een mens is niet herleidbaar tot een groepslid. Even goed moeten we stoppen met neerkijken op mensen en hun culturele patronen. Ik heb het ook gelezen in reacties op je taak. Zolang we smalend doen over fermettes bewonende, fastfood verslindende, facebook

Ik lees in je taak een strijd tegen ongelijkheid, tegen het creëren van een onderklasse die de ondankbare en slecht betaalde jobs mag uitvoeren. Een strijd tegen hardvochtigheid tegenover al wie anders of vreemd is. Maar vooral een strijd voor waardigheid, voor verdieping vertrekkend vanuit de intrinsieke waarde van iedere mens. Dat betekent investeren in cultuur van en voor iedereen.

NICO PATTYN Beste August, Je had ongetwijfeld niet kunnen bevroeden dat je tekst, geschreven kort voor je dood tijdens de eindfase van de Tweede Wereldoorlog, nog aanleiding zou geven tot antwoorden zoveel decennia later. Andere tijden, andere zorgen, maar ook zorgen die altijd terugkeren. De sociale dimensie, die je nadrukkelijk verwoordt, is nog altijd aanwezig. Vrijheid en gelijkheid realiseren voor de arme, de ongewapende, de onbeschermde, tegenover de feodaliteit van het geld, het blijft een Herculestaak. Een belangrijk deel van de Vlaamse Beweging ploetert nog altijd half en kortzichtig voort in een kleine geestelijke kring, de haat tegen België tiert daar nog even welig en het concept ras blijkt voor sommigen toch niet voorbijgestreefd. De verwachting dat het ongebreidelde individualisme zou wegzinken, samen met het kapitalistische stelsel en zijn liberale economie, is – mild gesteld - niet Jegerealiseerd.waseenkind van je tijd en je plaats. De eerste atoombommen zouden binnen het jaar vallen, de dekolonisatie stond in Azië voor de deur en Afrika zou spoedig volgen, in 1949 konden vrouwen voor het eerst stemmen bij de parlementsverkiezingen. Milieu en klimaat zouden pas veel later politieke issues worden. Ik neem het je niet kwalijk dat je op die zaken niet ingaat. Nee, je hebt niet alle wereldproblemen behandeld. Maar wat je schrijft blijft relevant. Ongelijkheid is verre van verdwenen, culturele verdieping blijft koekenbroodnodig. Je tekst blijft heel belangrijk. Je raakt hiermee een fundamentele voorwaarde aan om al die andere problemen aan te pakken. We dreigen ons te focussen op klimaat en milieu, energie en veiligheid, vrouwen en LGBT+, racisme en antisemitisme, waarbij we enkel vanuit een dimensie de wereld beschouwen en de rest aan de kant schuiven. De grote taak is zorgen dat alle mensen het goed hebben op materieel, sociaal en cultureel vlak, en hoe we onze maatschappij daartoe organiseren. Daarbij moeten we denken vanuit alle dimensies, en ik bedoel hiermee in dit geval tijd en ruimte. Alle mensen, nu en in de toekomst. Ik ben de andere levende wezens niet vergeten, maar ik plaats deze taak voorop omdat de verwezenlijking ervan nodig is om ook andere taken te volbrengen. Andere tijden, andere zorgen, maar ook zorgen die altijd verdiepingCultureleterugkeren

12 Laat je verwonderen door De Bijloke Ontdek de vele concerten van seizoen 22 | 23 op 20%Ledenvoordelenbijloke.beVermeylenfondskorting op een selectie van concerten. Info & tickets via vermeylenfonds.be Klassiek, jazz, hedendaags en familie in de oudste concertzaal ter wereld! Patricia Petibon & Amarillis Julian Prégardien & Eric Le Sage Piotr Anderszewski Sergey & Lusine Khachatryan Tamara Stefanovich Dianne Reeves Ian Bostridge & Oxalys Gautier Capuçon & Brussels Philharmonic |GROUPMUSICWARNER|JACOBSJOHAN©|MTSHALINDUMISO|BITTENCOURTCAROLINEJACOBSJOHAN|JACOBSJOHAN ClaudioVocaleCollegiumGentMonteverdi, Vespro della Beata Vergine Youn Sun Nah albumQuartetrelease : Waking World (Arts Music Inc., 2022) Julien DanishLibeer,String Quartet Franz Schubert, Quintet in A major, D. 667 «The Trout» South African Jazz A New Generation Asher Gamedze , Tumi Mogorosi, The Brother Moves On, Nduduzo Makhathini Jean-Paul VanEstiévenart,InternationalEstiévenartQuintetDeLooze,vanderFeen,Gelder,Ballard Vox Luminis & HeinrichL’AchéronSchütz, Die Sieben Worte Jesu Christi am Kreuz 0423.09-05.11 26.1115.1010.1108.10 Flagey ontvangt u in een jazzklassiekeprogrammaElsene,naastart-decogebouw,prachtigdevijversvanmeteenrijkvanmuziek,encinema.-25%kortingvoorledenvanhet 02- annonce - vermeylenfonds - A5 -15-08-2022- agenda rentr+®e 22.indd 2 12/08/2022 15:28:34

13 SALUUT

Saluut

Die omwenteling klaarden beide recto ren in blijvende samenwerking op een kantelpunt in de VUB-geschiedenis, met name het ogenblik waarop heel wat van de founding fathers and mothers van de universiteit de fakkel doorgaven aan een nieuwe generatie, zowel in de wetenschap pelijke als in de administratieve ploeg. Ze maakten daarvoor nieuwe, wendbare en robuuste structuren die het binnenwerk van de organisatie schragen, investeer den in toekomstgerichte infrastructuur en beloftevolle medewerkers, zetten radicaal in op humanistische waarden en wetenschappelijke topkwaliteit, en koesterden korte communicatielijnen tussen het hoofd en het hart van de universitaire gemeenschap. Meer dan ooit tevoren werd de VUB niet enkel de universiteit van de vrijzinnigheid en het vrije onderzoek, maar ook een open Brussels huis voor het stedelijke, multiculturele en internationale talent van de toekomst. Die toekomst vond de weg en blijft dat doen.

Wim Vanden Bussche

Zowel Paul als Caroline bezaten het vermogen om mensen te begeesteren en te verzamelen rond projecten en ideeën – wat steevast tot samenwer kingen leidde die de eigenheid en de zichtbaarheid van de VUB en haar mis sie versterkten. Ondersteund door een gericht communicatiebeleid werden ze ambassadeurs van humanisme en mededogen, maar stonden ze eveneens radicaal op de bres om fundamentele vrijheden te verdedigen. Dat stijl en aan pak verschilden, verhinderde geenszins dat ze allebei op een breed politiek en maatschappelijk draagvlak konden reke nen. Met wie het eens worden moeilijk bleek, kreeg een ruiterlijk “let’s agree to disagree” aangeboden, omdat je de volgende dag opnieuw aan tafel moest over een ander punt van belang. Dialoog boven groot gelijk, met een rotsvast engagement voor de jeugd en de vrije gedachte als kompas.

“Het voelt alsof we de zon en de maan verloren.” Gevoelens van ontreddering en verlies raakten velen bij het over lijden van Paul De Knop en Caroline Pauwels, nauwelijks een dag na elkaar. De ererectoren van de Vrije Universiteit Brussel kregen een overweldigende laatste warme en innige omhelzing op sociale media en in de pers. Niet enkel van politici, collega’s en vrienden, maar vooral van heel veel mensen die hun pad kruisten – hoe kortstondig ook – en die blijvend onder de indruk waren van die ontmoeting, tot ver buiten hun eigen universiteit en ver voorbij de vrijzinnige Degemeenschap.rectoratenvan De Knop en Pauwels markeerden een cruciale en onomkeerbare overgang in het Vlaamse universitaire landschap. Medio jaren 2000 mochten conservatieve stemmen het bestaans recht van de VUB immers nog graag in twijfel trekken, niet het minst (gewezen) collega-rectoren die toekomstvisie met machtswellust verwarden. Vandaag wordt de instelling niet enkel binnenen buitengaats unaniem erkend als een kwaliteitsvol baken, maar ook als een toonaangevende waardevolle stem in het maatschappelijke debat.

Caroline Pauwels © Joke Goovaerts Paul De Knop

Zowel de VUB als de bredere samenleving verliezen twee “lampenisten, die gaten van licht in de duisternis branden”, zoals VUB-erevoorzitter Eddy Van Gelder het ooit treffend verwoordde. Maar straks komt er een nieuwe dag, waarin we de lust voor het leven en de liefde voor de wetenschap omarmen met de gretigheid die ze beiden hadden. En dan bouwt een nieuwe generatie verder aan hun beider droom, met alles wat ze ons gaven en met de blijvende gloed van hun licht.

Referentie: 9789463401425

HUMANISME ALS ZELFBESCHIKKING

Liberticide is een groepsproject van ver schillende onderzoekers dat de condities van de hedendaagse vrijheid binnen vele maatschappelijke terreinen in kaart brengt.

LAANSECATA-HETlAby-rint SARAH DE VLAM

ACTIEF SOCIALISME EN VRIJHEID

LIBERTICIDE (Kritische reflecties op het neoliberalisme) Terwijl men bij het afbouwen van de ver zorgingsstaat het einde van de ideologieën en maakbaarheid bejubelde, manifesteert het marktdenken zich als een nieuwe en ongrijpbare ideologie.

Pleidooi voor hechtere linkse samenwerking Het uitgangspunt is: een betere en socia lere samenleving is mogelijk. Dat wordt uitgewerkt naar actuele vormen van politiek denken en handelen. Inspiratiebronnen zijn ideeën van Marx, Engels en anderen, waaronder die van Aristoteles, Spinoza, Rousseau, Dietzgen en Sivaraksa. Kan theorie bijdragen tot structurele sociale en ecologische verbeteringen? Deze vraag leidt tot een pleidooi voor hechtere linkse samenwerking.

Tenslotte rondt hij zijn memoires af met zijn ervaringen als nije Fries. Referentie: 9789067283281

Als reactie op het excessieve politiegeweld van de Spaanse autoriteiten tijdens het Ca talaanse onafhankelijkheidsreferendum van 1 oktober 2017, lagen drie dagen later tijdens de plenaire vergadering van het Vlaams Parlement twee voorstellen van resolutie op tafel. Het voorstel van Vlaams Belang, dat aan de Vlaamse Regering vroeg de legitimiteit en de uitslag van het Catalaanse onafhankelijkheidsreferendum te erkennen evenals de onafhankelijkheid van Catalo nië van zodra het Catalaanse parlement deze zou hebben uitgeroepen, werd niet aangenomen. Dat van de andere partijen, N-VA incluis, dat zich ertoe beperkte het buitensporig geweld te veroordelen en op te roepen tot een proces van de-escalatie, haalde het dan weer wel. Wie niet ver trouwd is met de omstandigheden waarin het Catalaanse onafhankelijkheidsstreven is kunnen gedijen, zou uit de steun van Vlaams Belang kunnen concluderen dat de Catalaanse nationalisten in extremistische hoek te situeren vallen. Niets is minder waar, voor Catalaanse nationalisten is het juist Spanje dat de belichaming is van ‘mentale verstarring, fascistische spoken en repressieve autoriteit’. Om de complexiteit van het Ca talaans nationalisme te begrijpen, is het niet alleen nodig de recente geschiedenis ervan door een Catalaanse bril te bekijken, maar is het noodzakelijk de emotionele logica te achterhalen en zich te verdiepen in hun taal

Referentie: 9789086840571

HET RIJK DER VRIJHEID Brieven uit de toekomst Welkom in 2068. Het klimaat is gered, onze steden genezen van betonschurft, onze lucht gezuiverd van cynisme, mensen werken om te leven en leven niet om te werken, en de 1% rijksten zijn naar Mars vertrokken. Vanuit de binnentuin van hun woonzorgcentrum, dat tegelijkertijd de kleuterschool van hun (achter)kleinkinderen is, blikt een stoet EPOauteurs terug op 2021, het jaar dat de wereld begon te kantelen. De goede richting uit.

Vergéét Mad Max, The Hunger Games, The Handmaid’s Tale, sciencefiction hoéft niet apocalyptisch te zijn. Dit brievenboek is een vaccin tegen het pessimisme van onze tijd. Referentie: 9789462673250

Levensherinneringen van een homohumanist Humanisme is volgens Rob Tielman (1946) het opkomen voor het recht van iedereen om zelf zin en vorm te geven aan het eigen leven zolang het zelfbeschikkingsrecht van anderen daardoor niet in gevaar komt. Hij ziet de gelijkberechtiging van homoseksuali teit als een toetssteen voor een democratische rechtstaat. Dat betekent geen dictatuur van een meerderheid, maar zelfbeschikking voor iedereen. ‘Die godsdienstigen die het eigen zielenheil verheerlijken, zijn egocentrischer dan humanisten die ieders zelfbeschikking centraal stellen’.

Rob Tielman blikt naar aanleiding van zijn zeventigste verjaardag terug op zijn jeugd, zijn activiteiten in de homo/lesbische be weging, en in de humanistische beweging.

Het terugtreden van de overheid (privatise ring en deregulering) en de opkomst van de managerscultuur hebben bureaucratie, weten regelgeving alleen maar doen toenemen.

vanLevensherinneringeneenhomohumanist

Pa ieren tijger

14 BOEKEN

LAANSECATA-HETlAby-rint

HETRecensentCATALAANSELABYRINT

EXC.VOOR AVF-LEDEN! 20 % KORTING OP OP DEZE BOEKEN. www.epo.be/nl/12-boekenportaa l GEBRUIK DE KORTINGSCODE DNG202203 IN JE WINKELMANDJE.

Humanisme is volgens Rob Tielman (1946) het opkomen voor het recht van iedereen om zelf zin en vorm te geven aan het eigen leven zolang het zelfbeschikkingsrecht van anderen daardoor niet in gevaar komt. Hij ziet de gelijkberechtiging van homorechtstaat. Dat betekent geen dictatuur van een meerderheid, maar zelfbeschikking voor iedereen. ‘Die godsdienstigen die het eigen zielenheil verheerlijken, zijn egocentrischer dan humanisten die ieders zelfbeschikking centraal stellen’. naar “het volk” maar in werkelijkheid niet aarzelen om mensenrechten te schenden.’ Ook staat hij kritisch tegenover ‘het verheerlijken van tot een heksenjacht op andersdenkenden.’ Daardoor zijn volgens hem ‘veel (a)sociale media veranderd van een mogelijkheid tot dialoog in een feitenvrij riool van beledigingen tot haatzaaierij en aanzetten tot geweld.’ Hij bepleit dat ‘meer humanistische geestverwanten levensbeschouwelijk uit de kast komen. Wie de vrijheid liefheeft, moet zelforganisatie niet schuwen maar juist omarmen omdat de tegenstanders van zelfbeschikking meestal zeer goed georganiseerd zijn waardoor zij vaak ten onrechte als talrijker worden gezien dan zij in feite zijn.’ Rob Tielman blikt naar aanleiding van zijn zeventigste verjaardag terug op zijn jeugd, zijn activiteiten in de homo/lesbische beweging, en in de humanistische beweging. Tenslotte rondt hij zijn memoires af met zijn ervaringen als nije Fries ErfgoedHumanistisch Humanistisch Erfgoed deel 21 Rob HumanismeTielman zelfbeschikkingalszelfbeschikkingalsHumanismeTielmanRob

VRIJHEID Maar voor wie? Dagelijks wordt op pijnlijke wijze duidelijk hoe de liberale samenleving onze vrijheid uitholt. Vrijheid wordt alleen nog getolereerd als vrijblijvendheid. Dit heeft gevolgen voor de wijze waarop onze maatschappij wordt ingericht. Kwesties als het milieu, de kwaliteit van leven voor de generaties na ons en de crisis waarin onze economie op dit moment verkeert worden benaderd in de naïeve veronderstelling dat de vooruitgang hier de oplossing wel voor aandraagt. Ondertussen houden we onszelf zoet met zaken als afvalscheiding, de bonuscultuur en de kenniseconomie. Weinigen geloven werkelijke dat wij zelf in staat zijn het systeem van onze maatschappij te veranderen.

De auteurs stellen een diagnose van de samenleving in de 21ste eeuw en willen de weg vrij maken voor een mogelijke remedie. Referentie: 9789086840168

Het Catalaans is dan wel de voertaal in het openbaar onderwijs, demografisch gezien is het de minderheidstaal. Het is ook de taal van de elite, die als een strenge poortwach ter de toegang tot meer maatschappelijke status bewaakt. Integratie en aanvaarding van migranten uit de rest van Spanje en het buitenland worden zo natuurlijk bemoeilijkt. Zolang die hang naar hiërarchie geen plaats maakt voor een meer egalitaire benadering van de samenleving zal het moeilijk zijn een begeesterend project op poten te zetten waar alle inwoners van Catalonië zich achter kunnen scharen. Om beter vooruit te kijken is het nodig achterom te kijken. De manier van het presenteren van het verleden kan heden en toekomst beïnvloeden. Als we de recente Catalaanse geschiedenis alleen zouden be kijken door een Spaanse bril, dan zouden we amper begrip kunnen opbrengen voor de verzuchtingen van de Catalanen. Door de geschiedenis op een meer inclusieve wijze te onderzoeken, slaagt Sarah De Vlam erin aan een al te eenzijdige blik te ontsnappen en de Catalaanse aspiraties in al hun facetten weer te geven. Ze beschrijft nauwgezet hoe de mix van crisis, sociale onvrede, een demo cratisch deficit en een rechts Spaans beleid hebben geleid tot een perfecte storm. Ze laat ons ook kennismaken met de verschillende Catalaanse perspectieven en slaagt erin de constructie van de Catalaanse identiteit in al zijn facetten bloot te leggen. Als we willen ontsnappen aan onze eigen vooringenomen heid en meer begrip willen krijgen voor het standpunt van anderen, dan helpt het de ge schiedenis vanuit verschillende standpunten te bekijken, iets waar Het Catalaans labyrint van Sarah de Vlam wonderwel toe bijdraagt. gràcies! Cools Het Catalaanse labyrint, Sarah De Vlam Uitgeverij Ertsberg, 2022

Moltes

Premier Rajoy van de Partido Popular goot olie op het vuur door de fiscale druk op Catalonië te verhogen om de economische crisis te kunnen bedwingen. Derde hete hangijzer was de Catalaanse taal. Minister van Onderwijs Wert sneed in de ziel van de Catalanen door te stellen dat het in ‘ons belang is de Catalaanse leerlingen te ver spaansen, opdat ze zich even trots Spanjaard als Catalaan zouden voelen.’ De waakvlam was een uitslaande brand geworden. Op 9 november 2014 kwam er een consulta, om te peilen of Catalonië al dan niet een onaf hankelijke staat zou moeten worden. Bijna twee miljoen Catalanen stemden voor. De anti-independistas bleven thuis en gaven zo aan de consulta niet te erkennen. Madrid haalde de schouders op. Op 27 september 2015 volgde de deelstaatverkiezing, waar de onafhankelijkheidspartijen aasden op een democratische meerderheid en deze ook haalden met 72 van de 135 zitjes. Artur Mas werd terug president van de Generalitat, de regering en administratie van Catalonië, maar moest al snel aftreden wegens een corruptieschandaal. Exit Mas, enter Carles Puigdemont Wat hierna volgt zit meer verankerd in het collectieve geheugen. Op 9 juni 2017, exact 7 jaar na de nietigverklaring van het Estatut, kondigt Puigdemont een bindend onafhan kelijkheidsreferendum aan. Het Spaanse Grondwettelijk Hof stelt hierop dat het strikt juridisch gezien geen bindende waarde heeft, waarop de Spaanse overheid er alles aan doet om het referendum te verhinderen. Op 1 oktober volgt dan het eigenlijke referendum, waarvan de beelden van het politiegeweld de wereld rond gaan. Er volgens weliswaar geschokte reacties, maar een internationale veroordeling van de Spaanse rechtsstaat blijft uit. Voor de internationale gemeenschap is dit een interne Spaanse affaire. Op 27 oktober overspelen de independistas finaal hun hand door de onafhankelijkheidsver klaring ter stemming voor te leggen aan het Catalaanse parlement. 70 van de 135 parle mentsleden stemmen voor en parlements voorzitster Carme Forcadell roept op grond hiervan de onafhankelijkheid uit. Spanje reageert met meer repressie en Puigdemont vlucht met de staart tussen de benen richting Brussel. Na tien jaar omnipresent te zijn verdwijnt het independentisme terug naar de achterkamers van de Catalaanse politiek.

Tom

Sarah De Vlam woont met haar gezin in de Catalaanse Pyreneeën, een streek met indrukwekkende landschappen en een rijk cultureel erfgoed. Het is daar dat ze de in spiratie vond voor haar in 2020 verschenen boek Passage Pyreneeën, dat verhaalt over de duizenden Belgen die tijdens De Tweede Wereldoorlog via de Pyreneeën trachtten te ontsnappen aan de gruwel van de nazibe zetting. Sinds 2012 woont ze in Catalonië, eerst in Barcelona bij een hevige catalinista, vervolgens in La Seu d’Urgell, waar de Ca talaanse identiteit veel prominenter nog veel uitgedragen wordt. Van nabij volgt ze hoe de onafhankelijkheidsbeweging aan kracht wint. Gaandeweg groeit bij haar het idee om er een boek over te schrijven. Voor de opflakkering van het Catalaans nationalisme - onderwerp van het eerste deel - zijn er drie belangrijke redenen aan te duiden. In 2006 lag er een nieuw Statuut voor Catalonië op tafel, dat meer autonomie beloofde en zou tegemoetkomen aan de wens van Catalonië als ‘natie’ te worden erkend binnen de Spaanse staat. Het Estatut geraakte goedgekeurd in de Spaanse Kamer maar enkele maanden later was het Grondwettelijk Hof onverbiddelijk: ‘De grondwet erkent al leen de Spaanse natie.’ Een volgend heikel punt was dat van de financiële transfers in het nadeel van Catalonië, een boodschap die weliswaar ideologisch gekleurd was maar snel ingang vond in het publieke discours. Terwijl in Catalonië het gevoel leefde dat er dringend nood was aan een grondwettelijke en fiscale herziening gebeurde het tegendeel.

In het tweede deel van het boek focust Sarah de Vlam meer op de complexe identiteit van de Catalanen en de taalkwestie. Zonder ken nis hiervan is het moeilijk een goed begrip te krijgen van de Catalaanse kwestie en het independentisme. We leren hoe de demogra fische samenstelling is kunnen worden zoals ze nu is, waarom het onafhankelijkheidsstre ven veel minder leefde in Barcelona dan op het plattenland, wat de erfenis van Franco is voor Spanje en Catalonië, en in welke mate nieuwkomers zich thuis kunnen voelen in Catalonië. Taal en natie blijken in Cata lonië onlosmakelijk met elkaar verbonden.

15 BOEKEN en cultuur. Historica Sarah De Vlam, die tien jaar lang de Catalaanse samenleving van nabij heeft geobserveerd, legt in haar nieuwe boek Het Catalaanse labyrint uit hoe de drang naar onafhankelijkheid de hartslag van de Catalaanse samenleving heeft kunnen bepalen en welke factoren hebben geleid tot het falen van dit onafhankelijkheidsstreven.

zij welHad jij een literair zomerlief

TeerlinckPaul©

LEVE AUGUST VERMEYLEN! De semioticus bestudeert het verband tussen het teken en de betekenis, en over wat dat leert over de tijd, de cultuur en de gemeenschappen die deze symbolen en hun codes voortbrengen. De symboliek van rituelen is dus semiotiek. Zo is de kleur wit bijvoorbeeld een code; Een bruid draagt graag wit, niet omdat ze dat mooi vindt, net zo met de kleur zwart bij begrafenissen. Het is in dat licht dat het opfrissen van het graf van August Vermeylen gelezen en begrepen mag worden. Dat we met het Vermeylenfonds samen de handen uit de mouwen staken om het enigszins verwaarloosd, bescheiden maar evenwichtig graf van de grote Belgische schrijver, essayist, dichter, politicus en rector Vermeylen op te frissen, zou voor een semioticus makkelijk te ontleden zijn: August Vermeylen is dood; Leve August Vermeylen! Want sterke ideeën - we durven zelfs gewagen van visionaire ideeën - zijn het waard om fris onder de loep genomen te worden. Het zal niemand ontgaan dat de symboliek om dit zelf te doen hieraan kracht en inhoud van onschatbare waarde verleent. Het allerlaatste wat we wilden, was 'zomaar' een fotomoment opstarten. Philippe Rombouts foto's: Paul Teerlinck

18 GOED NIEUWS

Goed nieuws

In deze rubriek leggen we nadruk op het positieve in onze kleine en grote wereld. We brengen enkel goed nieuws met veel zwarte en witte humor, cadeautjes, weggeefacties, twitteroptimisten, facebookclowns en nog veel meer… Heeft u ook heugelijk nieuws te melden, mail dan naar sarah@vermeylenfonds.be want “Optimism is a moral duty!”

Op 10 mei 1933 kwam een horde nazi's samen in Berlijn om alle boeken die niet pasten binnen het canon van de nazi's op de brandstapel te gooien. Bekende en minder bekende lezers lieten zich fotograferen met een gecensureerd boek dat hen heeft ontroerd. Locatie: Cultureel centrum, Nieuwstraat, 9950 Lievegem. VF 24/09Moltot 09/10

VF TentoonstellingOudenaardeBenny De Grove 10/9 tot 23.10 10/09 Vernissage - VC LIEDTS Oudenaarde - Parkstraat 2 - om 19u30 18/09 Vernissage - DE BRANDERIJ RONSE - Zuidstraat 13 - om 11u00 Fotograaf en kunstenaar Benny De Grove stelt tentoon op 3 locaties met 3 verschillende reeksen: Confessioni, Fading Memories, Traces With Faces. Symboliek staat centraal in Benny zijn werk. Wie zijn we werkelijk? Wat tonen we en wat verbergen we? ‘Expressie van ogen, mond, handen, huid, lichaam,… die expressies kunnen zelden de ware emotie verbergen. Die expressies biechten alles op’. In een heuse samenwerking met August Vermeylenfonds Oudenaarde, Willemsfonds Ronse, HuisvandeMens Ronse, Vrijzinning Centrum Liedts. VF Koksijde Uw leven is van u door Griet Op de Beek 29/9/2022 om 14u30 Griet schrijft over ouders en kinderen. Over kapotte mensen en hoe zij ongewild anderen ook kapot maken. Over waar verantwoordelijkheid eindigt en schuld begint. Over geheimen en eenzaamheid. Over de gevaren van sterk zijn. Over vergeten en niet kunnen vergeten. Locatie: Vrijzinnig Huis Koksijde, Galloperstraat 48, 8670 Koksijde Prijs: 5 € (koffie inbegrepen)/ 3 € leden 7/10/2022 om Boekvoorstelling19uHet Catalaanse labyrint van Sarah De Vlam Locatie: Zuilenzaal van Het Vlaams Parlement, Leuvenseweg 86, 1000 Brussel Inschrijven en info boekvoorstelling: www. ertsberg.be VF VrouwenKoksijdeinAfghanistan door Jennie Vanlerberghe (Moeders voor Vrede) 13/10/2022 om 14u30 Het boeiende verhaal van Jennie Vanlerberghe, journaliste, auteur en Toegespitstvredesactiviste.ophaar ervaringen en verwezenlijkingen ter plaatse. Wat met de machtsovername door de Taliban? Een stand van zaken. Locatie: Vrijzinnig Huis Koksijde, Galloperstraat 48, Koksijde Prijs: 5 € (koffie inbegrepen)/ 3 € leden VF KinderprostitutieLievegem en –pooiers. Lezing door Klaus 21/10/2022Vanhoutte.

Agenda VF TentoonstellingLievegem 'Brand' 9/9/2022 - 11/9/2022

Locatie: De Verdieping, Markt, 9900 Eeklo Inkom: € 5 VF LezingKoksijde"Asiel en migratie" door Bob Pleysier 10/11/2022 Als gewezen directeur van het opvangcentrum “Klein Kasteeltje” en later als eerste directeur van FEDASIL is onze gastspreker een deskundige die het allemaal van dichtbij heeft meegemaakt. Hoe zijn de begrippen “asiel en migratie” geëvolueerd in de geest van de Vlamingen? Mogen we het beleid geslaagd noemen en welke lessen trekken we voor de toekomst?

Directeur Payoke, een Europese NGO tegen mensenhandel en voor opvang en ondersteuning van slachtoffers van uitbuiting en mensenhandel. Klaus Vanhoutte begon zijn carrière in 1998 als projectmanager voor verschillende humanitaire hulpprojecten in Bosnië en Herzegovina. Van 2002 tot 2006 was hij docent aan het Sint-Lucascollege in Brussel. Vanaf 2007 bekleedde Klaus verschillende leidinggevende functies in de privésector waar hij zijn redactionele en managementvaardigheden ontwikkelde. In 2017 werd hij benoemd tot directeur van Payoke, na de pensionering van Patsy Sörensen, de oprichter van Payoke.

19 AGENDA

Locatie: Vrijzinnig Huis Koksijde, Galloperstraat 48, 8670 Koksijde Inkom: 5 € (koffie inbegrepen)/ 3 € voor leden. VF PolitiekeKoksijdedwaasheden door Dirk Barrez 1/12/2022 om 14u30 Dirk Barrez presenteert zijn boek “11 politieke dwaasheden. 50 jaar schuldig verzuim van onze politici”. Een presentatie met een heel kritische kijk, maar nooit antipolitiek. Integendeel, het is een uitnodiging om samen na te denken over hoe burgers mee een duurzame toekomst kunnen creëren. Want onze politici kunnen het niet alleen. Locatie: Vrijzinnig Huis Koksijde, Galloperstraat 48, 8670 Koksijde Inkom: 5 euro / leden 3 euro (koffie inbegrepen)

VF LezingKoksijde"Inwiens woorden kunnen we wonen? " door Ben Wuyts 8/12/2022 Een historicus aan het woord voor een haarscherpe analyse van de “boodschappen” van godsdiensten en Sommigeideologieën.teksten inspireren tot broederlijkheid en spiritualiteit, maar worden dikwijls gebruikt om macht te legitimeren en leiden tot onderdrukking en Waaringeweld. moeten we (nog) geloven? Locatie: Vrijzinnig Huis Koksijde, Galloperstraat 48, 8670 Koksijde Inkom: 5 euro/ leden 3 euro (koffie inbegrepen) Kijk ook vermeylenfonds.beop

Vermeylenfonds Mol organiseert een overzichtstentoonstelling van het leven en werk van Joris MolenhoekstraatLocatie:ExporuimteTaeymans.'tGetouw,2,2400Mol

foto's Jean-Pierre Drubbels

De Huysmanhoeve werd drie weken lang een museum. Binnen en buiten kon je een tijdelijke collectie kunst kunnen bewonderen van Kruy3, een kunstenaarscollectief uit Sint-Laureins. Eigen werk van de ledenkunstenaars waren te zien zowel in de tuin als in de gebouwen van de Huysmanhoeve. 's Avonds was er ook een voorstelling van "Zwartzak" van Wim Claeys en een lezing over de Gebroeders Van Eyck en het Lam Gods door prof. Jan Dumolyn. En er was een fietstocht doorheen het prachtige landschap van het Meetjesland. Een samenwerkingscollectief tussen Vermeylenfonds Lievegem, Vermeylenfods Eeklo en Kruy3.

Verslag

De causerie ‘Groeten uit Spanje’ op 10 juni was voor velen een eyeopener en kwam tot stand door een mooie samenwerking tussen verschillende partners waaronder Het Vermeylenfonds/Spanje Anders Bekeken, Vermeylenfonds Waarschoot/Lievegem, Het Davidsfonds Eeklo, de werkgroep ELS, en het Vermeylenfonds Sint Laureins/ Kruy3. De promotiepartners waren Cultuursmakers Eeklo, Linx+, de mens.nu en de Geuzen Eeklo. De avond begon met een voorstelling van het gebouw ‘De Peignage’ door erfgoedexpert Kris Van Zandycke. De protagonisten van de avond, de auteur van het boek "Groeten uit Spanje" en voormalig Spanje-VRT correspondent Sven Tuytens en de bekende mensenrechten advocaat Paul Bekaert werden door de initiatiefneemster van dit evenement, Soraya Libert, aan het publiek voorgesteld. Beide heren wisten het publiek te bekoren met hun authentieke kennis over historische en dagdagelijkse zaken over Spanje. Hun leerrijke relaas kan beschreven worden als "een Spanjereis tussen zon en schaduw ". Na de overhandiging van de bloemen aan de gastsprekers door Eglantina Bodurri en Eliane Bonamie werd er nog nagepraat in de gezellige bar van het pop-up cultuurcentrum van de Herbakker. Dit alles in aanwezigheid van drie Eeklose Schepenen Koen Loete, Marc Windey en Filip Smet. Jean-Pierre Drubbels van de "Roode Oogjes" maakte een fotoreportage.

VERSLAG

VERBINDEN IN AARSCHOT

21 VERSLAG

De locatiehouders en artiesten gaan samen in een creatief gesprek om hun verhaal te

DOCUMENTA in Kassel is sedert 1955 de belangrijkste Europese tentoonstelling van beeldende kunst. Ook Jan Hoet was er destijds curator. Dit jaar is het Indonesische kunstenaarscollectief RUANGGRUPA als curator aan de slag. Het Vermeylenfonds organiseerde in juli 2022 twee bezoekersweekends. Een groot succes. Een kleine impressie van de eerste Ant werpse Halve Finale in de voorronde voor het CBK-Poetry Slam. Jeroen Van Heirzeele en Yannick Moyson waren zonder meer absoluut verdienste lijke deelnemers, maar zij werden verbaal enigszins liefdevol onder het podium geschoven door respectievelijk Sanne Leenders en de winnares van deze halve finale: Jessica Bouhez

Wat maakt een samenleving waardevol ? Een vraag die iedereen onder één of andere vorm bezighoudt, maar niet zo makkelijk te beant woorden valt. Met dit project proberen we een weg te tonen naar een betere, mooiere maatschappij. Het kernwoord is “verbinding”

Er werd geëxposeerd op speciale plaatsen: café, winkel, rusthuis, jeugdhuis, park, wijken, straat, de Demerkant, een leegstaand pand, ….

‘Van onder de radar’ is een project van het Vermeylenfonds Aarschot dat mensen, die op één of andere manier onder de radar zitten, een positief, kritisch en creatief platform wil geven om hun verhaal te doen. Het media dat we gebruiken is BEELD: schilderen, tekenen, animatie, fotografie, het geschreven woord …

VermeylenfondsAarschot

Brigitte Herremans “Waarom ik zelf heb betaald om op deze advertentie te staan?”

Ditomgeving.project

Aarschot Foto's: Dries Vandenbroeck

22 VERSLAG

vertellen. Ook willen we de samenwerking versterken tussen jong en oud, kansrijk en kansarm, autochtoon en allochtoon. Via de kunst kunnen zij hun netwerk vergroten om zo van onder de radar uit te komen. Door op plaatsen te exposeren die makkelijk toeganke lijk zijn voor iedereen creëren we kansen om meer mensen te laten genieten van cultuur. Het lijkt misschien allemaal wat ambitieus en het klinkt nogal als een project vol dure woorden, maar net dat willen we vermijden. De kunst staat centraal, met zijn boodschap of net zonder een boodschap, in alle vrijheid, in alle creativiteit en voor en door iedereen. De voorbije jaren en zeker de laatste weken, is meer dan ooit duidelijk geworden dat we kunst en cultuur nodig hebben als balsem voor de ziel en om de schoonheid van onze wereld te zien in deze verwarrende, snel veranderende kwam tot stand in samenwerking met CC Het Gasthuis, JC De Klinker en de Stad

Word ook proMO*. Ga naar mo.be/promo Omdat ik mondiale kwaliteitsjournalistiek belangrijker vind dan ooit. Foto: Iratxe Álvarez Ik ben Brigitte Herremans. Naast Midden-Oosten-experte ben ik ook proMO*. Ik betaal dus met veel plezier elk jaar 50 euro aan MO*. Daarvoor krijg ik het magazine in mijn brievenbus, mag ik gratis naar evenementen, krijg ik exclusieve nieuwtjes in mijn mailbox en nog een aantal voordelen. Maar ik vind het vooral belangrijk dat ik daarmee betrouwbare, mondiale journalistiek steun, die mensen aan het woord laat die anders over het hoofd worden gezien. MO* geeft hen een stem zonder in hun plaats te spreken. Daarom ben ik proMO*.

CarolinaVASTHOUMEDoomenLucMaddelein

HOU ME VAST de nieuwe roman van Carolina Doom en Luc Maddelein

In dit prachtig uitgegeven boek beschrijven de auteurs de dagelijkse realiteit van een mantelzorger, gedetailleerd en nauwkeurig. En ondanks de soms rauwe dialogen, zonder taboes, biedt het boek toch ook houvast en een lichtpuntje in de zwartste en meest confronterende momenten bij de zorg. Een aanrader voor zorgprofessionals en onderwijs en al wie met (Lewy body) dementie te maken krijgt en naar erkenning zoekt. Maar ook voor wie gewoon een sterk en ontroerend verhaal wil lezen. – Jurn Verschraegen –directeur Expertisecentrum dementie Vlaanderen.

U kunt het boek bestellen door overschrijving van € 18,5 plus € 6 verzendingskosten op het rekeningnummer van MENSEN IN NOOD – BE71 9733 4752 5469. Het kan ook afgehaald worden. Mail naar luc.curieus@gmail.com of bel: 0477 47 58 73.

PROMO23 BoksenSLAM zonder handschoenen maar met woorden? In 2021 organiseerde het Vermeylenfonds voor de eerste keer het Belgisch kampioenschap – Championnat belge poetryslam. Tien van de beste slammers uit het land klauterden op het podium van de Arenbergschouwburg in Antwerpen en kregen drie minuten om jury en publiek te overtuigen. Slam poetry, of spoken word zo u wil, werkt zich meer en meer op in het kunstenveld en dat gaat niet onopgemerkt voorbij. Met deze bloemlezing krijgt u een zicht op het kruim van ’s lands slammers. Verkrijgbaar vanaf oktober 2022 via www.epo.be, Vermeylenfonds. be en in de boekhandel! Referentie: 9789462674103

‘HOU ME VAST’ brengt een uniek en beklijvend inzicht in de levenswereld van de mantelzorgster van een persoon met Lewy Body dementie. Een aanrader voor iedereen die van dichtbij of ver met de ziekte te maken krijgt. – Dokter Kurt Segers, neuroloog en auteur van ‘De vergeten dementie’

De opbrengst van de verkoop van ‘HOU ME VAST’ gaat integraal naar MENSEN IN NOOD, de eigen vereniging van Carolina en Luc waarmee ze mensen helpen die in armoede leven

Paul Bekaert: “Je kan mijns inziens inderdaad een onderscheid maken tussen een commercieel en een romantisch advocaat. Het aspect sociaal engagement past niet in het plaatje van een commercieel advocaat. Voor hem primeert geld verdienen wat evenwel deskundigheid niet in de weg staat. Hij helpt, maar voor wat, hoort wat. Bij een romantisch advocaat is sociaal engagement een essentieel onderdeel van zijn opdracht. Hij verdedigt de principes van de rechtsstaat en verdedigt de burgers wanneer ze niet correct behandeld worden door de staat of bedreigd worden door andere burgers.” Met de titel van het boek ‘De sluipende staatsgreep’ suggereer je dat de rechtsstaat onder druk staat.

24 BV

“De onderzoeksrechter is in feite de toezichter, waakt over de rechten van de verdediging, de aanhouding van de verdachte of de voorlopige in vrijheidstelling. Daarover bestaat binnen de publieke opinie inderdaad veel verwarring. Het is niet omdat men iemand voorlopig vrijlaat dat hij ook vrijgesproken is. Er zijn mensen die vrijgelaten worden en na het proces tien jaar effectieve gevangenisstraf krijgen. Ik begrijp ergens wel de emotionele reactie maar de volgende stap zijn lynchpartijen. De misdaad is zodanig erg en de feiten zijn bewezen, heel die ‘cirque’ is niet meer nodig. Zoals in de strips van Lucky Luke, we zetten de dader op een paard met een touw rond de nek, of hangen hem op aan een lantaarn. De Italiaanse filosoof Cesare Beccaria noemde dat de bloeddorst van het plebs.”

“In mijn lange loopbaan als advocaat stel ik vast dat de uitvoerende macht steeds meer de opdrachten van de rechterlijke macht overneemt waardoor de scheiding der machten, essentieel voor een democratie, onder druk komt te staan. Als redenen voor die evolutie wordt tijdsdruk - het gaat allemaal te traag - en gebrek aan financiële middelen aangehaald. Men wil besparen. Gevangenisstraffen bv. worden niet uitgevoerd omdat niet geïnvesteerd wordt in het bouwen van nieuwe gevangenissen en dat is de verantwoordelijkheid van de uitvoerende macht. Het boek is geen kritiek op het gerecht maar wel op de uitvoerende macht, de regering zeg maar, die steeds meer bevoegdheden afneemt van de rechters. In mijn boek geef ik daar veel voorbeelden van zoals de minnelijke schikking waarbij men een deal kan sluiten en een gevangenisstraf kan afkopen. De rechtbank wordt daarbij enkel betrokken bij de evaluatie van de deal: is hij te hoog of te laag. Wie geld heeft moet dus niet naar de gevangenis, wie er geen heeft wel. Over klassenjustitie gesproken. Je hebt de verklikkerswet die zegt, als je meewerkt met het gerecht kan de procureur je een lagere straf opleggen. Maar het is de rechter die de straffen bepaalt en niet de procureur. Zo ook bij verkeersovertredingen waarbij de procureur nu bevoegd is om zelf een soort vonnis zoals rijverbod uit te spreken. Opnieuw: het parket is geen rechter.”

Paul Bekaert Advocaat

Er was veel verontwaardiging toen bleek dat de Antwerpse vrouw Julie Van Espen werd vermoord door een dader die in voorlopige vrijheid was gesteld omdat hij na zijn veroordeling voor geweldpleging en verkrachting in beroep ging. De onderzoeksrechter kreeg nogal wat kritiek ook vanuit de politieke wereld “Ik heb dat in mijn boek uitgelegd: de rechter heeft de wet toegepast want de dader kon in dit geval enkel in voorlopige hechtenis worden genomen als er vluchtgevaar was en dat was er niet. In de wet wordt nergens gesproken over gevaar voor recidive. Blijkbaar had de wetgevende macht, het parlement dus, die voorwaarde vergeten opnemen in de wet. Maar de rechter moest wel de wet toepassen, anders zou het Hof van Beroep het arrest vernietigd hebben. Het zijn BV

Er is veel onwetendheid over de werking van het gerecht en de functies binnen dat gerecht zoals de taak van de procureur of van de onderzoeksrechter. Vandaar dat er binnen de publieke opinie geregeld kritiek is op het gerecht en op sommige vonnissen.

Paul Bekaert wordt ook wel eens een mensenrechtenadvocaat genoemd. In een recent verleden kwam hij in de belangstelling als advocaat van de toenmalige eerste minister van de Spaanse deelstaat Catalonië, Carles Puigdemont. Voordien verdedigde hij ook de Turkse Fehriye Erdal en het Baskische echtpaar MorenoGarcia in spraakmakende terrorismezaken. In 2019 verscheen van zijn hand het boek ‘De sluipende staatsgreep’ met als ondertitel ‘pleidooi van een romantisch advocaat’. Op de achterflap van het boek omschrijft Paul Bekaert zelf wat hij verstaat onder een romantisch advocaat: “Ik ben een romantisch advocaat, iemand voor wie maatschappelijk engagement primeert. Wanneer ik het opneem tegen de Staat, voel ik mij als Lucky Luke, de eenzame cowboy die voor gerechtigheid strijdt.”

Interview Johan Notte Bekaert, Paul, De sluipende staatsgreep. Pleidooi van een romantisch advocaat, Tielt, Lannoo, 2019, 224 p., € 23,00

Je boek is een heuse en overtuigende aanklacht tegen wat je de sluipende staatsgreep noemt. Onderneem je in je functie van advocaat ook acties tegen de wantoestanden die je ervaart? “Ik zal in de eerste plaats koppig blijven procederen als ik vind dat de rechter bij zijn vonnis de wettelijke voorwaarden zoals bijvoorbeeld bij aanhoudingen niet respecteert. Bij het Grondwettelijk Hof procedeer ik als ik vind dat de uitvoerende macht zijn boekje te buiten gaat. Zo heb ik de vernietiging van de terrorismewet gevraagd, de vernietiging van de wet op het Europees aanhoudingsmandaat, de vernietiging van de wet op de bijzondere inlichtingenmethode en de vernietiging van de wet op de passagierslijsten. Persoonlijk heb ik heel goede ervaringen met het Grondwettelijk Hof. Ik heb dus redelijk veel vertrouwen in het Hof.”

25 BV dan wel sommige parlementairen die als eersten staan te roepen dat de rechter wereldvreemd is. Politici die kritiek hebben op vonnissen en rechters aanvallen bewandelen een gevaarlijk pad. De rechters passen immers een wet toe die ze niet gemaakt hebben. Als de wetgever of de minister vindt dat het geen goede wet is en dat die tot onrechtvaardige vonnissen leidt dan moeten ze die wet maar wijzigen. De rechters spreken hun vonnissen uit in eer en geweten en gemotiveerd. Bovendien kan men altijd in beroep gaan. Vóór een vonnis definitief wordt zijn er toch heel wat ernstige mensen die zich daarover gebogen hebben. Men gaat niet over één nacht ijs en er wordt zeer zorgvuldig omgesprongen met de vrijheid van de verdachte en met de rechten van de verdediging. Het is dus zeker niet nodig dat de wetgever en de uitvoerende macht steeds meer macht van de rechters ontnemen.” Je bent vooral bekend geworden als advocaat van het Baskisch echtpaar Moreno-Garcia en de Turkse militante Fehriye Erdal, verdacht van terrorisme. Hoe is men eigenlijk bij jou terecht gekomen? “Ik ben altijd actief geweest in de Liga voor de Rechten van de Mens en in die hoedanigheid was ik veel in het buitenland als observator zoals in Noord-Ierland, Baskenland en Palestina. Ik heb daar rapporten en artikels over geschreven en lezingen gegeven. Op een bepaald moment kwam ik in contact met het steuncomité voor de Basken in Vlaanderen en als er Basken moeilijkheden hadden, trad ik op als raadsman. Zo is de bal aan het rollen gegaan. De mensen denken soms dat ik van ’s morgens tot ’s avonds cliënten verdedig die politiek vervolgd worden. Dat is natuurlijk niet waar. Ik pleit ook echtscheidingen, diefstallen, verkrachtingen en noem maar op.” In je boek ben je niet te spreken over de terrorismewet.

Je geeft hierbij het voorbeeld van de Belgische onafhankelijkheidsbeweging. “In het Hof van Beroep in Antwerpen heb ik eens een tekst voorgelezen waarvan iedereen dacht dat het over Turkse terroristen ging. Die tekst kwam echter uit de geschiedenis van het ontstaan van België waar men opriep tot geweld opgesteld o.m. door Charles Rogier en Alexandre Gendebien allemaal mensen die nu begraven liggen in het erepark van het Martelarenplein. In feite is het Martelarenplein de apologie van het terrorisme. Als men de wet van vandaag zou toepassen op die tekst dan zijn het inderdaad terroristen. Ikzelf zal nooit die term gebruiken. Ik spreek altijd over politiek of ideologisch geweld maar nooit over terrorisme. Ik wil hier wel aan toevoegen dat ik meevoel met de slachtoffers van politiek geweld. Diegenen die politiek geweld gebruiken kijken weinig naar het resultaat van dat geweld. In vele gevallen leidt dat tot niets en moeten de wapens neergelegd worden. Ze zijn niet machtig genoeg. Enkel de machtigen mogen geweld gebruiken.”

Is het niet zo dat het Belgische gerecht soms moet oordelen over een conflict elders in de wereld? “Ja dat is zo. Ik geef een voorbeeld. Ik verdedig een man die beschuldigd werd van terrorisme omdat hij naar Tsjetsjenië reisde zogezegd om te gaan strijden. De opmerking van de rechter in Antwerpen is wel veelzeggend. Hij stelde dat het geen politiek misdrijf was want het ging over een islamitische strijd en geen nationalistische strijd. M.a.w. als het een nationalistische strijd is is de man een vrijheidsstrijder en als het een islamitische strijd is, een terrorist. Heel wat rechtbanken weigeren echter om daarin mee te stappen. En dat is maar goed ook. Zo zijn er onlangs 45 Koerden buiten vervolging gesteld omdat het Hof van Beroep in Brussel zich moeilijk kon voorstellen dat het terroristen waren aangezien de Koerden samen met de Amerikanen strijden tegen Al Qaida. Het gaat dus over politiek geweld ver buiten onze landsgrenzen. Uit documenten gepubliceerd door Wikileaks blijkt duidelijk dat er overleg is van de Belgische overheid met de Amerikanen en de Turken over de bestrijding van terrorisme. Men wil dus de rechters voor de kar spannen van politieke beslissingen wat opnieuw bewijst dat de uitvoerende macht heel ver gaat bij het uithollen van de rechterlijke macht.”

“Ik heb in mijn loopbaan als advocaat minstens twintig verdachten van terrorisme verdedigd. Ik heb daardoor toch een totaal andere kijk gekregen op terrorisme omdat ik dat altijd in een context kader. Die context is politiek geweld in het algemeen. Ik heb ook vastgesteld dat de publieke opinie, politici, beleidsmakers en noem maar op, enorm selectief verontwaardigd zijn als het over politiek geweld gaat. De één mag politiek geweld gebruiken en dat wordt zelfs goedgekeurd, de ander wordt niet alleen verdacht en veroordeeld maar verdacht en veroordeeld zonder de minste rechten. Het is een feit dat de terrorist van gisteren dikwijls de leiders van vandaag zijn. Dat is geen excuus voor geweld maar een vaststelling.”

Literaire tijdschriften zijn een nog vrij jong fenomeen in de literatuur- en kunstgeschie denis. Buiten ‘Vaderlandsche Letteroefenin gen’, dat in 1761 te Amsterdam werd uitge geven door de predikant Cornelis Loosjes, ken ik geen ander voorbeeld in de 18de eeuw. Het oudste Amerikaanse tijdschrift, ‘North American Review’, rolde in 1815 in Boston van de persen. Zeker vanaf de tweede helft van de 19de eeuw debuteerden bijna alle schrijvers in literaire periodieken. Zelfs de eventuele advertenties, meestal van uitgeverijen, kunsthandels en aanver wanten, leggen mee de tijdsgeest bloot. Het Belgische tijdschrift ‘Variétés’ (1928-1930) van P. G.Van Hecke nam ook haute cou ture publiciteit op, o.m. voor de zaak van zijn vrouw Norine. Zo vind je in de meeste nummers advertenties ontworpen door Magritte of Hergé, maar ook vele andere zijn grafische hoogstandjes. Een randfenomeen van literaire tijdschrift en zijn de éénmanstijdschriften. Het meest bekende is ongetwijfeld ‘Die Fackel’ dat door de Joodse schrijver en journalist Karl Kraus in Wenen werd uitgegeven van 1899 tot de machtsovername door Hitler in 1933.

* De wereld van literaire en literair-artistieke tijdschriften is bijzonder gediversifieerd; hij gaat van gestencilde blaadjes tot bibliofiele uitgaven met originele litho’s of andere drukken van gekende kunstenaars. Som mige zijn in die mate gezocht dat ze in eta lagekasten met zeldzame boeken van anti quariaten worden getoond, maar dat zijn de uitzonderingen. Ik hou van die wereld en de zoektochten die eraan verbonden zijn. Interessante exemplaren vertellen meer over het cultureel leven van een periode dan studies of documentaires. ‘L’Histoire des lettres contemporaines dans un mesure parfaitement manifeste a été écrite dans de telles revues’ schrijft Ezra Pound. De hierna volgende beschouwingen be-perken zich vooral tot de 20ste eeuw.

De andere categorie is in handen van uitge verijen (bv. ‘Randstad’ van De Bezige Bij’

26 COLUMN DE FABRIEK VAN DE KUNSTGESCHIEDENIS Column De onvoltooid verleden tijd – Peter Benoy

Naast alle tussenvormen bestaan er twee grote categorieën literaire tijdschriften: de ene is gelieerd aan vernieuwingsbewegingen of is er zelfs de drijvende kracht van; jonge schrijvers en kunstenaars die hun stem wil len laten horen en hun experimenten willen veropenbaren. Wat ze publiceren beroept zich op originaliteit. Het is de meest kwets bare categorie; ze beschikken meestal over weinig middelen, krijgen geen subsidies en door hun avant-garde karakter slagen ze er niet in een breed lezerspubliek bereiken.

De hitte heeft Arles in haar greep. Ze ker wanneer de zon op zijn hoogst staat is schaduw een kostbaar goed. Ik loop een zaak van ’vieux livres’ binnen. Meestal bezitten ze geen airco, maar ze houden wel de zon zo veel mogelijk buiten om verkleuring van de boekenruggen te vermijden, want veel van hun boeken wachten soms jarenlang op een geïnteresseerde. Op een onderste boek enplank zie ik een stapel oude Franstalige literaire tijdschriften liggen, maar de smalle gangen tussen de muren van boeken maken het moeilijk om ze te bereiken. Tijdschrift en liggen dikwijls op onopvallende plaatsen bij gebrek aan interesse en soms onder het stof. De zaakvoerster haalt de stapel onde ruit en legt hem op haar bureau zodat ik hem kan Uiteindelijkinkijken.koopik er twee. Eén is een num mer van ‘Fontaine’ (1939-1947); ik koop het vooral omdat het de eerste publicatie van teksten van Antonin Artaud (‘Histoire en tre la Groume et Dieu’) en Samuel Beckett (‘L’Expulsé’) bevat, naast enkele onuitge geven brieven van Stendhal (12 euro). Het andere tijdschrift is een nummer van ‘Les feuilles libres’ (1918-1928) met originele teksten van o.m. Tristan Tzara, Philippe Soupault en Erik Satie, naast een fac-similé van een partituur van Honegger. Het meest aantrekkelijke zijn wellicht de zeven voor het eerst gepubliceerde tekenin gen van Fernand Leger, in een uitstekende, heldere druk, waarvan vier op volledige pagina. De kwaliteit van het papier is uit stekend en heeft na een eeuw niets van zijn frisheid verloren (50 euro).

Belangrijke literaire tijdschriften worden decennia later soms fac-similé in een volle dige bundeling uitgegeven, zoals in het Nederlands taalgebied ‘Het Overzicht’, ‘Braak’, ‘Mecano’ en *‘Cobra’.

Dikwijls moeten ze de boeken sluiten na één of enkele nummers (bv. ‘Punt 5’, ‘Nul’ of ‘De Derde Ruiter’).

27 COLUMN of ‘Nieuw Vlaams Tijdschrift’ van Ontwik keling) of van culturele zuilen of verenigin gen (bv. Dietse Warande en Belfort), dikwijls om redenen van prestige. De vernieuwende tijdschriften zijn vooral in het leven geroepen door twintigers. Laten we even kijken naar de leeftijden van de belangrijkste stichtende redactieleden bij drie tijdschriften die in Vlaanderen de stem waren van vernieuwingsbewegingen; ‘Van Nu en Straks’ (1893-1901): August Vermey len (21 jaar), Emmanuel de Bom (25 jaar), en Cyriel Buysse (34 jaar); ‘Tijd en Mens’ (19491955): Jan Walravens (29 jaar), Hugo Claus (20 j.) en Tone Brulin (23 j.); ‘Gard Sivik’ (1955-1964): Paul Snoek (22 j.), Hugues Per nath (24 j.) en Gust Gils (31j.). De levensduur van deze tijdschriften bedroeg resp. 8, 6 en 9 j. Na die tijd is hun elan als vernieuwer uit gespeeld en overschrijden de redacties hun houdbaarheidsdatum vooral door hun ui teenlopende individuele evoluties. * Eén van de meest uitgebreide internationale verzamelingen van literaire tijdschriften be vindt zich in de Bibliothèque Kandinsky van het Centre Pompidou te Parijs. In 2020 heeft deze in een prachtig kunstboek 200 belangrijke literaire en literair-artistieke ti jdschriften uit de periode 1903-1969 beli cht: ‘La fabrique de l’histoire de l’art’. Van elk tijdschrift worden de namen van de di recteurs, de plaats van publicatie, de jaar tallen van het eerste en het laatste nummer en het formaat vermeld, naast een tekst die het situeert. De kleurenillustraties, meestal één of meerdere covers op een volledige pa gina afgedrukt, zijn van uitstekende kwalit eit. Mica Gherghescu, die de uitgave reali seerde, onderlijnt in de inleiding de rol van de literaire en artistieke tijdschriften: ‘La création des groupes artistiques, l’éclosion et l’affirmation des mouvements, les trans formations et les mutations des théories, des styles et des formes, ainsi que leurs mani festes programmatiques, sont enregistrés avec la précision d’un oscillomètre, entre les pages de très nombreuses publications périodiques.’ Ze beseft dat de gemaakte keuzes subjectief zijn. Zo zijn er slechts twee Vlaamse tijdschriften opgenomen: ‘Het Overzicht’ van Michel Seuphor (19211925) en ‘Avontuur’ (1928) van Paul van Ostaijen; ‘Tijd en Mens’ zou hier zeker op zijn plaats geweest zijn. Ook de tijdschriften van de Amerikaanse Beat Generation, zoals ‘Yugen’ (1958-1962) of het inhoudelijk iets ruimere ‘Evergreen Review’, ontbreken. Ik kan me moeilijk voorstellen dat het laatst genoemde in hun collectie ontbreekt; een kilometer verder aan de overkant van de Seine ligt er in het antiquariaat van het leg endarische ‘Shakespeare & Company’ altijd een stapel nummers te koop aan heel redeli jke prijzen. Een ander hiaat is het experi mentele ‘transition’(1927-1938), waaraan o.m. Joyce, Schwitters, Beckett, Max Ernst, Picasso en Dylan Thomas meewerkten.

Toenevolutie.de

dichter Robert Creeley begin jaren ‘50 een literair tijdschrift wou uitgeven en Ezra Pound om raad vroeg, zei deze: je moet je houden aan een praktisch formaat en wat de inhoud betreft moet je kunnen rekenen op vier medestanders, waarop je kunt vertrouwen, en voor het overige laat je de wilde zwijnen maar los! Zo simpel is dat.

Laten we zuinig zijn met onze kritiek, het is een prachtig boek en als je erin bladert zie je de geschiedenis van kunst en literatuur aan je voorbijtrekken. Alleen al door de covers van de tijdschriften te bekijken ontdek je de stemmen van expressionisten (Der Sturm, Die Aktion), futuristen (Poesia, Rivista d’Arte Futurista), dadaisten (Dada, 391) constructivisten (Blok, Ma), surrealisten (La Révolution surréaliste, London Bulletin), cobra (Cobra, Reflex), situationnisten (In ternationale situationniste, SPUR)... * ‘Reizende Bladen’, in 1974 uitgegeven door de ‘Stichting Literaire Dagen’ te Eind hoven, inventariseert de literaire tijdschrift en van Nederland en Vlaanderen die zijn verschenen tussen 1945 en 1972. Met 310 titels, waarvan sommige maar één of enkele keren zijn verschenen, maar andere jaren lang hebben bestaan, wordt de omvang van het verschijnsel duidelijk. Een groot deel er van is vrij onbelangrijk: hun redactieleden en medewerkers zijn vrijwel vergeten. Hun betekenis ligt vooral in het feit dat ze een rol hebben gespeeld, hoe klein of hoe lo kaal ook, in de literaire en maatschappelijke

Vandaag verneem uit diverse berichten, dat gedreven leerkrachten zich herbronnen over het ‘kritisch denken’ bij leerlingen. Met het oog op de nieuwe uitdagingen van de toekomst, scholen ze zich vrijwillig bij om leerlingen uit het Middelbaar Onderwijs wegwijs te maken in de valkuilen en de gevaren van het internet en de sociale media. Het wereldwijde web houdt naast veel voordelen ook gevaren in. Beïnvloeding, nepnieuws, realiteits verwarring… en al wat manipulatief en vals is, floreert er volop. Hoe beschermen we onze jongeren en vooral onze jongsten, is de zoveelste taak die sommige leerkrachten op zich nemen. De Vlaamse Regering stelt het Onderwijs nu voor ‘onderwijsdoelen’, die zijn niet alleen in aantal veeleisend! De aansporing voor ‘Sociorelationele ontwikkelingvakoverschrijdende eindtermen-’ luidt als volgt: ‘De leerlingen doorprikken vooroordelen, stereotypering, ongepaste beïnvloeding en machtsmisbruik’. Deze inhoud toont ons vooral de noodzaak aan om ook de lerarenopleiding te laten excelleren! Vandaag doet de onderwijswereld mij terugdenken aan exact 30 jaar geleden. Toen werd mij, als lid van het Oudercomité, gevraagd de laatstejaars en hun ouders toe te spreken. Ik was er enigszins op gebrand om kritiek te geven, maar tijdens het schrijven kreeg ik meer en meer ontzag voor de taak van

Is het soms zo dat de school moet rechttrekken wat in de maatschappij scheef is gegroeid?

sector nog veel van onze meest bekwame mensen. Het is ontzettend belangrijk dat zo te Daaromhouden!pleit ik voor de herwaardering van de leerkracht. Voor solidariteit met zijn eisen, voor betere lerarenopleiding én beter loon. Onderwijs is niet alleen belangrijk voor de opleiding en het geluk van onze kinderen, maar ook voor de verandering en de verbetering van die grote boze wereld waarin zij straks roodkapje zijn.”

de school en de leerkracht. Toen de directeur echter, in zijn voorafgaande afscheidsspeech tot de leerlingen, een bedreiging uitte: “wie straks niet hard studeert, valt alsnog uit de boot”, kreeg ik al spijt van mijn uitgeschreven ode. Tot ik achter mij een leerlinge hoorde zeggen “maar ik kan zwemmen”... “Wat is er op school in de laatste jaren niet allemaal gebeurd?” vroeg ik in 1992 aan de aanwezige leerlingen. “Je leert jezelf en de wereld beter kennen en naast je schoolse vakken een heleboel waarvoor je nooit examen hoefde te doen: omgaan met mensen, organiseren, conflicten oplossen, incasseren…, plezier maken en hard werken. Uiteraard draagt ook de thuisbasis én de maatschappij bij tot je algemene vorming, dat mag ik toch hopen. De school is al lang geen afgesloten bastion meer. Zij is met vele tentakels aan haar omgevingswereld verbonden. De tijd van de wereldvreemde student is voorbij. Maar, het betekent ook dat de wereld stevig druk uitoefent op het onderwijs. Via de school worden jullie aangespoord tot verantwoord verkeersgebruik; tot meer lichaamsbeweging en betere voeding. Milieuproblemen nopen tot het aanleren van verantwoord milieugedrag... Niet in het minst doen ondernemingen een beroep op de school om jullie vakbekwaamheid en nauwgezetheid aan te leren. Ouders zien alles inzake voorlichting, drugs, aids,... liever op school gebeuren dan thuis. Dan zwijgen we nog over die hete hangijzers waar vandaag zoveel om te doen is: relatiebekwaamheid, verantwoord ouderschap… de grote wereldproblemen: armoede, opkomend racisme, fanatisme…

Mijnheer Vermeylen, als u het ginderboven een beetje volgt, dan is er in de afgelopen 30 jaar niet zoveel veranderd nietwaar? Dat is grote pech, want om de wereld en de mensheid te redden, kunnen we geen 500 jaar meer wachten.

Daarin heeft u zich schromelijk vergist. Met achtingsvolle groet, Anita HEER AUGUST VERMEYLEN Paul Teerlinck

Het belang van vorming en opvoeding op school is er wel degelijk. Dat men daarbij aan ernstige bevraging toe is binnen het onderwijs, omtrent de programma’s en de strikte toepassing ervan, is daar een logisch gevolg van. Paradoxaal is echter dat men de persoon die van onderwijs zijn beroep maakt, daar niet erkentelijk voor is. Integendeel, jarenlange besparingen en inleveringen in de Onderwijssector, betekenen een ware degradatie slag. Nochtans werken in deze

WAARDE

Met grote belangstelling las ik uw artikel ‘DE TAAK’, geschreven tijdens de oorlogsjaren van 1940. Ruim 80 jaar later kan ik mij deels in uw taal en standpunten herkennen.

Door mijn gezegende leeftijd heb ik er geen moeite mee u met ‘u’ aan te spreken en mij te verplaatsen in de ‘hoop’ die u koestert. Voor de jeugd zal dat waarschijnlijk anders zijn. Voor u was de Vlaamse taal en het correct gebruik ervan belangrijk. Tot op zekere hoogte is dat nog zo, maar termen als ‘verheffing’ zal de jonge mens nu waarschijnlijk interpreteren als een spierverrekking. Zo verdwijnen er veel mooie woorden -die ook mij nog lief zijn- en komen er andere in de plaats die ik niet begrijp. Ik leer ermee te leven want er staan grotere uitdagingen op het spel die prioritair zijn.

Column Anita 28 COLUMN

29 BOEKEN met de steun van @ facebook.com/nachtvandevrijdenkernachtvrijdenker Een organisatieGRACEmediapartnervanBLAKELEY - JAMIE BARTLETT - FILIP BUEKENS - JOHAN BRAECKMAN & DIRK VERHOFSTADT - REBECCA BUXTON - GEOFFROY DE LAGASNERIE - JURRIËN HAMER FAUZIA ILYAS - ZARA KAY - LODE LAUWAERT - JORIS LUYENDĲK - FRANK MEESTER BRANKO MILANOVIĆ - RAY MONK - MARYAM NAMAZIE - THOMAS ROTTHIER TOMAS SERRIEN & SJOERD BRUIL - BARBARA STOK - PAUL VAN TONGEREN ANGELO VERMEULEN - BRAM VERVLIET - LISA WHITING - THOMAS WINTERS www.nachtvandevrijdenker.be FILOSOFIEFESTIVAL2022 12/11 PETER SLOTERDĲK @ DE VOORUITGENT I.S.M.

Bv.MENSEN of: MENSEN die het best die zeggen gedijen in de monotone ondankbaar kind topografie van hun eigen zoals hun ouders weemoed dat vroeger ook tegen hen zeiden Sommige gedichten zijn sterk verhalend, zoals de 156 verzen van ‘De Grotten van L’Escaut’: een kind negeert het verbod van zijn vader en belandt in een grot waar hij de wilde dansen van een oervolk observeert: ‘Ik herkende iets van mezelf/ in deze mensen/ uit een andere tijd/ een volk van vrije radicalen/ het soort volk dat wij bovengronds/ misschien ook ooit waren’. ‘De Trompetten van Toetanchamon‘, waaruit ook het gedicht hiernaast komt, is een bundel authentieke dichtkunst die zich wentelt tussen avontuur, humor, tragiek en onverwachte wendingen, maar wat je ook leest, in welke vorm ook, toch hoor je één en dezelfde stem. Zoals in Andy’s vorige bundels dringt langzaam de subversieve subtext door waarop zijn werk gebouwd is.

30 IM Andy Fierens Op een vraag van HUMO ‘Wat is uw favoriete gedicht?’ antwoordt hij; “Wees altijd dronken” (Enivrez-Vous) van Charles Baudelaire, omdat het zo’n krachtige oproep is om het uiterste uit je leven te halen.’ ‘Il faut être toujours ivre./ Tout est là:/ c’est l’unique question./ Pour ne pas sentir/ l’ horrible fardeau du Temps/ qui brise vos épaules...’. Dronken zijn van wat? Volgens Baudelaire van wijn, poëzie, liefde of deugd, om geen gemartelde slaaf van de tijd te worden. Van die levenskracht, van die dynamiek is de poëzie van Andy Fierens (Mortsel, 1976) doordrongen. Als dichter en performer wordt hij te dikwijls in de categorie ‘buitenbeentjes’ geklasseerd. Dat klinkt misschien niet onsympathiek, maar het heeft ook iets denigrerend. Andy is iemand die durft onbetreden paden te verkennen, soms tegen de haren wil instrijken, maar waar hij ook uitkomt, wat ook het resultaat is, het getuigt van vakmanschap, van durf en van Fierensauthenticiteit.organiseerde te Antwerpen in 2001 o.m. de eerste Vlaamse ‘Poetry Slam’ tijdens het ‘Literatuurfestival Zuiderzinnen’. Wanneer Antwerpen door de UNESCO bekroond wordt met de titel van ‘Antwerp Book Capital’ vormt hij met collega-dichters Max Temmerman en Michaël Vandebril het kernteam van ‘ABC2004’. Zijn debuutbundel verschijnt in 2009: ‘Grote smerige vlinder’ (De Bezige Bij, 63 p.); hij wordt bekroond met de Herman de Coninck debuutprijs (‘Deze poëzie is hard, maar niet harteloos’) en krijgt ook een Franstalige editie. Het bibliofiele ‘Nooit worden wij ergens uitgenodigd en als men ons toch een keer vraagt gaan we niet’ (Het Gonst, Antwerpen, 2011, 24 p., 175 genummerde en gesigneerde ex.) ziet het licht in de bijzondere vorm van ‘een verse groentenzak’ en wordt geïllustreerd met fragmenten uit reclamebladen van supermarkten (vormgeving: Dick Wessels). Critica en dichteres Annemarie Estor omschreef het lange gedicht als een knap geconstrueerde monoloog over identiteit en waarden: ‘De tekst stelt ultra-confronterend de vraag: wie zijn wij (niet: wie ben ik) hier, nu, in deze doorgedraaide wereld?’ In zijn volgende bundel ‘Wonderbra’s & Pepperspray’ (De Bezige Bij, 2014, 94 p.) streeft Andy volgens Dirk De Geest naar een compleet taalgebruik: ‘Hij verwerkt uiteenlopende talen en vooral stijlregisters, van vulgair of modieus taalgebruik tot haast abstracte bespiegelende beschouwingen (…) Die extreme wendbaarheid geldt ook het dichterlijke ik, dat als een theatraal personage ten tonele wordt gevoerd.’ Zo eindigt het eerste gedicht van de bundel met ‘zit!/ de voorstelling begint’. Andy als uitstekende performer, een echt podiumbeest, brengt hier zijn publiek in zijn verzen als tot letters herleide figuranten. In het openingsgedicht van zijn jongste bundel ‘De Trompetten van Toetanchamon’ (De Bezige Bij, 2022, 112 p.) zet hij de dialoog, in dit geval met zijn lezers, verder met de waarschuwende titel: ‘Gedichten zijn gevaarlijk!’; ‘het gedicht vangt aan met een explosie/ die alle lezers doodt/ de enige overlevende is een jonge vrouw/ die slechts gespaard blijft/ omdat ze de openingsregel niet begrijpt...’. Ik herinner me een uitspraak van Andy over zijn vormelijke benadering: ‘Mijn methode is: poëzie volgens de chaostheorie. Er zijn geen regels, er is geen structuur. Het kan elke dag anders...’ Die vormelijke diversiteit is hier ook een feit: moeiteloos schakelt hij over naar ‘poësie en prose’ of schrijft hij een gedicht waarvan elk vers bestaat uit één, twee, uitzonderlijk drie woorden, zoals de negen pagina’s van ‘Horresco referens’. Dan is er het gedicht ‘Mensen’ dat in 86 strofen van enkele korte verzen en met de eigenheid van de poëtische verbeeldingskracht een soort maatschappelijke typologie inventariseert, die me doet denken aan het fotografisch oeuvre van August Sander, die met honderden portretfoto’s de Duitse samenleving doorlichtte.

Peter Benoy

DE HORIZON ZWEEG ALS EEN OPGEMAAKT BED WAARBOVEN EEN CHRISTUSBEELD ONDER EEN HALOGEENLAMP HANGT

ik trok dan maar de verte dichterbij door loofwouden petrochemische landschappen en kale akkers brak de stilte als een ei en liet ze door mijn handen glippen dat veranderde niets ten gronde en ik staarde maar wat in mijn terrarium waar ik zeldzame soorten hou ik heb een melkboer en een kruidenier harde werkers ze zijn zeer solitair en dulden geen soortgenoten behalve in de paartijd een vriendelijke computer berekende hoeveel jaren ik al had vergooid honden jankten om mijn kreupele onschuld ach ja, de wereld ik had geen recht op kortingen voordelen extra’s en al deed ik moeite uit alle onmachtde verte de stilte mijn onschuld ik ging in een landschap staan en smeekte het gras om te groeien tot niemand mij nog zag Andy Fierens

Een huisvandeMens werkt als vrijzinnig humanistische draaischijf en geeft ondersteuning aan onze lidverenigingen. In een huisvandeMens vind je informatie over initiatieven en activiteiten van de lokale vrijzinnig humanistische verenigingen en ontmoetingscentra.

deMens.nu Magazine Zoomt in op mensen en maatschappelijke tendensen vanuit een vrijzinnig humanistisch perspectief. Verschijnt viermaal per jaar. Gratis proefnummer of gratis abonnement? Mail naar info@deMens.nu Of schrijf naar deMens.nu-UVV vzw Brand Whitlocklaan 87 bus 9 In een huisvandeMens kan je terecht voor:

De huizenvandeMens zijn een initiatief van deMens.nu deMens.nu vertegenwoordigt Nederlandstalige vrijzinnig humanistische verenigingen in Vlaanderen en Brussel vzwVerenigingenVrijzinnigeUnie

Bij deMens.nu staat de mens centraal. Mensen hebben mensen nodig. En mensen willen verbonden zijn met elkaar. Daarom vind je overal in Vlaanderen en Brussel een huisvandeMens in je buurt.

Wij zijn er voor jou!

Gemeenschapsvorming

Vrijwilligerswerk Heb je zin om het vrijzinnig humanistische netwerk te versterken? Vrijwilligers zijn bij ons meer dan welkom. Wij zorgen voor begeleiding en geven je alle kansen. Zo kan je onder meer plechtigheden verzorgen of meewerken aan gemeenschapsvormende activiteiten.

Informatie Bij ons vind je informatie over levensbeschouwelijke onderwerpen, over het vrijzinnig humanisme en zijn waarden, en over ethische en maatschappelijke thema’s zoals euthanasie, abortus, mensenrechten … Vrijzinnig humanistische plechtigheden Wil je graag stilstaan bij een belangrijke gebeurtenis in je leven? Wij helpen je bij de organisatie van een vrijzinnig humanistische plechtigheid bij een geboorte of adoptie, een huwelijk of relatieviering, een overlijden of afscheid … Gesprekken Bij ons kan je terecht voor gesprekken omtrent levensvragen en zelfbeschikking, levensbeschouwing en zingeving. Waardig levenseinde Wij bieden informatie over euthanasie, patiëntenrechten, palliatieve zorg … en helpen je met het opstellen van een wilsverklaring.

'Beste Gust' - Brieven aan August Vermeylen.

Articles inside

28 Column

Goed Nieuws

Agenda - Verslag 24 BV

Standpunten

Saluut voor Caroline Pauwels en Paul De Knop

Gedicht

Recensent en Boeken

Eyecatcher