DUIKEN op Curacao by vipmedia_breda

DUIKEN SPECIAL DUIKEN OP CURAÇAO

WESTPUNT

Relaxed kantduiken met de pick-up

TOP 5 MUST DO MET KIDS

CARIBISCHE RIFFEN

Oogstrelend Oostpunt CORAL NURSERY

KORAALHERSTEL BIJ DE TUGBOAT

WE LIKE!

DE LEUKSTE ACCOMMODATIES & DUIKCENTRA

DUSHI CURAÇAO DUIK MET ONS MEE BIJ WATAMULA, KLEIN CURAÇAO BLUE ROOM, SLANGENBAAI EN DE SUPERIOR PRODUCER

info@divingworld.nl

+31 (0)314-653180

Duikvakanties Curaçao: ✓ In alle rust ongerepte riffen ontdekken ✓ Vroegboekkorting tot 6 maanden voor vertrek ✓ Corona Geld Terug garantie Geldig tot 31-12-2021

Curaçao blijft verrassen! Ontdek op jouw manier de prachtige kustlijn van Curaçao met groot aanbod aan verrassende én unieke duiklocaties! Drive & Dive vakanties

Bootduikvakanties

All-inclusive duikvakanties

9 dagen vanaf €1099,- per persoon!

9 dagen vanaf €1025,- per persoon!

9 dagen vanaf €1325,- per persoon!

(inclusief vlucht, accommodatie, pick-up truck & no-limit duiken)

(inclusief vlucht, accommodatie, 10 bootduiken & no-limit huisrif duiken)

(inclusief vlucht, all-in accommodatie, bootduiken & no-limit huisrif)

VOORWOORD

JUDITH RIETVELD HOOFDREDACTEUR

INHOUD DUIKEN OP CURAÇAO INSIDE Nieuws uit Curaçao 21

DIVE CENTERS

Ocean Encounters 8 Curious2Dive 20 Dive Center Scuba Do 38 Rebel Diving 55 Sublime Diving 57 Goby Divers and Watersports 64 Atlantis Watersports 66 Divers Republic 66 Scubaçao Diving Adventures 66

Ik hou van Curaçao Dit jaar ben ik twee keer naar Curaçao geweest; de eerste keer om een duikreportage te maken en de tweede keer echt op vakantie met mijn zoon. Beide keren heb ik onwijs genoten. Heerlijk relaxed kantduiken op de mooiste riffen waar je niemand tegenkomt, of met een stap de zee in springen vanaf een luxe boot. De vrijheid die je hebt als je in een appartement verblijft, is geweldig. Met een eigen auto trek je eropuit en bepaal je zelf jouw dag. Maar ook de luxe in een resort was niet verkeerd. Het is heerlijk om even helemaal vertroeteld te worden. Met mijn zoon heb ik eindeloos gesnorkeld bij Playa Piskado, waar de vriendelijke schildpadden ons iedere keer weer kwamen begroeten. Koraalduivel eten in een lokaal restaurantje, slenteren in Willemstad, of rondcrossen door het Christoffelpark... Geweldig! Daarom ook ons besluit om een speciale uitgave te maken over dit bijzondere pareltje van de Cariben. En wat was het een plezier om aan dit digitale magazine te werken. Ik heb zelf meerdere duikcentra en accommodaties ter plaatse bezocht, en allemaal houden ze zich streng aan de gestelde coronamaatregelen. Maar wel op zo’n manier, dat je echt het vakantiegevoel krijgt. En dat is nu juist waar we allemaal zoveel behoefte aan hebben in deze moeilijke periode. Even niets, onbezorgd en gewoon heerlijk genieten van onze fantastische sport: duiken!

DUIKEN CURAÇAO

HOOFDREDACTEUR: Judith Rietveld CO-HOOFDREDACTEUR: René Lipmann REDACTIE Nina Tourton e-mail: redactie@duiken.nl DIRECTIE: Ed Bruijns (verantwoordelijke uitgever)

DUIKEN Nederland is een uitgave van VIPMEDIA PUBLISHING EN SERVICES Postbus 7272, 4800 GG Breda Telefoon: 076-5301721, Takkebijsters 57a, 4817 BL Breda Coverfoto: René Lipmann

Niets van deze uitgave mag overgenomen worden z onder schriftelijke toestemming van de uitgever. Opname van deze special in een leesportefeuille is niet toegestaan. De redactie werkt onafhankelijk van welke organisatie dan ook. De redactie en de uitgever zijn tevens niet verantwoordelijk voor de inhoud van de geplaatste advertenties.

ACCOMMODATIES LionsDive Beach Resort 9 Bahia Apartments & Diving 10 Waterside Apartments 12 Sun Reef 13 All West Apartments & Diving 36 Chogogo Dive & Beach Resort 67

REISBUREAUS Diving World 39 ABC Travel 56

NATUUR

OOGSTRELEND OOSTPUNT Het lijkt wel een beschermd natuurgebied: geen dure flats, geen huizen, een ongerepte kustlijn. Oostpunt van Curaçao. 4 CORAL NUSERY Koraalherstel bij de Tugboat 22 LIONFISH LISETTE Dé koraalduiveljager van Curaçao 58

REPORTAGE

SELDOM REEF 14 KLEIN CURAÇAO 16 SUPERIOR PRODUCER 19 DUSHI CURAÇAO 24 WATAMULA 40

WETEN Duikkaart Curaçao 34 Top 5 duikstekken 37 Techniek: Review Certina 50 Top 5 Must do met kids 54 Top 5 Techduikspots 65 Medisch: Column Menno 68 Reisfacts Curaçao 69 DUIKEN.NL

NATUUR

CURAร AO OOSTPUNT

Oogstrelend Oostpunt Het lijkt wel een beschermd natuurgebied: geen dure flats, geen huizen, een ongerepte kustlijn. Oostpunt van Curaรงao, dat ruim 25 procent deel uitmaakt van het eiland, is tot nu toe gevrijwaard gebleven voor toerisme. Daardoor staat het rif ook in de top 3 van beste Caribische riffen. Maar is het verschil echt zo groot? Wij gaan het uitzoeken met Ocean Encounters. 4

DUIKEN.NL

Een 2 meter lange groene murene zigzagt tussen het elandgeweikoraal door. Genoeg lekkere hapjes voorhanden! DUIKEN.NL

NATUUR

CURAÇAO OOSTPUNT

e boot van Ocean Encounters ligt al startklaar in de haven. We laden onze spullen in en varen met een rustig gangetje langs het parelwitte strand naar open zee. We gaan linksaf en zetten koers richting Oostpunt, een plek waar niet veel gedoken wordt. Volgens onze duikgids Pol Bosch heb je maar 15% kans in het gehele jaar om hier te kunnen duiken. Hebben wij even geluk! Dit komt doordat normaal bijna altijd de oostenwind waait en het dan geen doen is om te duiken bij het rif. Er ontstaan rare stromingen en de condities zijn gevaarlijk. De vaartocht neemt redelijk wat tijd in beslag en ik geniet volop van de kustlijn. Na het passeren van het luxe Santa Barbara hotel zie ik niks anders dan verlaten strandjes en ruige begroeiing. Oostpunt heeft het formaat van St. Maarten, dus je kunt je een redelijk beeld vormen hoe uitgestrekt het moet zijn. We stoppen letterlijk voor het meest oostelijke puntje, bekend als ‘Punt Kanon’, wanneer we op onze plaats van bestemming zijn. De zee is spiegelglad en het is lastig om voor te stellen dat het er hier behoorlijk

Per jaar heb je maar 15% kans om hier te duiken. Wij hebben geluk!

DUIKEN.NL

TOT ZO VER HET OOG REIKT ZIE IK ELANDGEWEIKORAAL ALLE KANTEN OP GROEIEN hard aan toe kan gaan. Onze duikstek wordt Tarpon Bridge, de naam zegt genoeg. Bij deze grote zilveren vissen moet ik meestal denken aan nachtduiken, maar ik heb ze al eens eerder overdag gezien. Ik ben benieuwd! We laten ons zakken in het warme water en het zicht is briljant. Ik kan oneindig ver kijken. En wat valt er een hoop moois te zien. Overal groeit zacht koraal. Zoveel kleuren bij elkaar, het lijkt wel een sprookje. Helaas zie ik ook direct een koraalduivel. Aangezien hier weinig gedoken wordt, zijn er ook minder ‘jagers’ die ze vangen. Maar Pol haalt zijn pole spear tevoorschijn en begint direct met zijn taak die hij zichzelf heeft opgelegd deze duik: zoveel mogelijk van deze rifkillers vangen. Wij vervolgen onze weg naar Tarpon Bridge, iets verderop. Ook hier treffen we koraal in haar volle glorie. Kleurige sponzen

hebben een plekje veroverd en al het leven hier lijkt het uitstekend naar zijn zin te hebben. De brug is een bijzonder markant punt, heel bijzonder om dit hier zo tegen te komen. Er groeit ook ontzettend veel slakoraal, een bio-indicator dat een rif gezond is. En ja hoor, daar zijn ze! Een grote school tarpons hangt net voorbij de brug. Doodstil. En wat zijn ze groot. Ze liggen zich vast op te laden voor de jacht van vanavond. Hun zilveren lichamen reflecteren het zonlicht. Ik vind ze toch altijd iets angstaanjagends hebben, dus ik blijf maar een beetje uit de buurt. SUCCESVERHAAL Terug aan boord telt Pol zijn buit. Hij 5 koraalduivels uit het water weten te plukken! Hij kiest enkele grote uit en begint ze schoon te maken. Ik kijk nu alweer uit naar dit smaakvolle hapje

Afgeplatte vormen en scherpe punten strekken zich uit naar het zonlicht.

De sponzen hebben schitterende kleuren. Net een sprookje.

sushi. Ondertussen legt hij uit waarom Oostpunt een belangrijk gebied is: «Curaçao bestaat voor 1/3 uit rif dat beschadigd is, voor 1/3 uit rif dat mogelijk nog te redden valt en voor 1/3 uit rif dat gezond is en door blijft groeien. Onder dit laatste deel valt Oostpunt. Op dit punt vindt de verspreiding plaats van koraallarven op de riffen langs de

zuidkust. De larven gaan met de stroming mee richting het westen waarna ze zich vestigen langs de zuidkust. Dankzij dit babykoraal kan het onderwaterleven voortbestaan.» Door deze functie als kraamkamer beschrijft de Association of Marine Labs of the Caribbean Oostpunt in haar rapport ook als ‘Caribbean success story’. De reden van de uitzonderlijk goede condities komt doordat het tot nu toe vrij gebleven is van ontwikkeling. Jarenlang loopt de discussie al over het ontwikkelen van Oostpunt, maar gelukkig is dat tot nu toe uitgebleven. Want dan is het nog maar de vraag wat er over zal blijven. MONSTERLIJKE AFMETINGEN Onze sushi is klaar en we genieten van de verse stukjes vis. We varen een klein stukje terug waar we onze tweede duik zullen maken bij Elkhornpoint. Ongelofelijk. Op Bonaire en Curaçao had ik wel eens wat plukjes gezien, maar dit is niet normaal. Ik lig naast een gigantisch groot stuk elandgeweikoraal (Acropora palmata). Grote hoeveelheden van dit koraal zijn in de loop van de tijd verwoest en op de Caribische eilanden zijn daarom projecten gestart om het

weer terug te krijgen in de zee. Dit gebied kunnen ze mooi als voorbeeld gebruiken! Zo hoort een rif gewoon te zijn. Pol zwemt iets verderop en wenkt ons. Het stuk elandgeweikoraal dat we zojuist zagen, is niets in vergelijking met wat we nu zien. Tot zo ver het oog reikt, zie ik elandgeweikoraal alle kanten op groeien. Het heeft gewoon monsterlijke afmetingen aangenomen en het groeit zo dicht tegen elkaar, dat het een heel woud van geweien vormt. Mooi gevormde afgeplatte vormen en scherpe punten strekken zich uit naar het zonlicht. Wauw. Tussen het koraal zijn genoeg verstopplekjes te vinden en het is er daarom ook een drukke bedoening. Een enorme murene van wel 2 meter kringelt zigzaggend langs het koraal. Voor dit dier is genoeg eten te vinden! Ik zou nog uren willen blijven, maar het is tijd. Eenmaal boven varen we terug en krijgen we weer heerlijke sushi voorgeschoteld. Oostpunt is inderdaad heel anders, wat een rijkdom aan leven! Ik wil er niet aan denken wat er met dit prachtige rif zou gebeuren als het gebied ontwikkeld wordt. Laten we hopen dat vele duikers nog lang van dit goed bewaarde geheim mogen genieten! DUIKEN.NL

CURAÇAO

ONZE FAVORIETE CENTERS OCEAN ENCOUNTERS

«Alle duikstekken zijn ‘one giant stride away!’ Ocean Encounters is het Premier PADI & SSI Dive Center van Curaçao met locaties bij LionsDive Beach Resort en Sunscape Resort, Spa & Casino. Het familiebedrijf bestaat sinds 2003 en is gespecialiseerd in bootduiken.

WWW.OCEANENCOUNTERS.COM Jullie zijn gespecialiseerd in bootduiken? De meest handige en comfortabele manier om de mooiste duikstekken van Curaçao te ontdekken, is per boot. Wij bieden dagelijks gegarandeerd bootduiken aan vanuit het Mambo Beach gebied. Door de jaren heen zijn we bekend geworden door ons professionele, behulpzame, en fun-loving duikteam, waarbij de veiligheid hoog in het vaandel staat. Veel van onze crewleden werken al meer dan zes jaar voor ons, dat is erg zeldzaam in de duikwereld. Wat voor soort duiken bieden jullie aan? Wij zijn dé One Stop Dive Shop voor duiken, snorkelen en zeilen. We bieden 1 of 2 tankduiken aan vanaf de boot, dagtrips inclusief lunch, begeleide kantduiken, nachtduiken vanaf de boot, introduiken en verzorgen alle PADI- en SSI-trainingen. Hoeveel duiken we per dag maken, hangt af van hoeveel duiken de gasten willen maken! Wat is jullie populairste duikspot? We gaan wekelijks naar Superior Producer, 8

DUIKEN.NL

Oostpunt, Klein Curaçao, Mushroom Forest en de beroemde Tugboat. De laatste tijd is ook Double Reef op onze wekelijkse planning gekomen gezien de schildpaddenpopulatie die daar verblijft. Vertel eens over Mushroom Forest en Blue Room? Bij Mushroom Forest vind je schitterende koraalkolonies in de vorm van paddenstoelen. Blue Room is een van de grootste attracties van het eiland. Deze dagtrip is inclusief lunch en een duik op de beroemde Porto Marie. Wekelijks gaan jullie ook op jacht… Tijdens de Lionfish Scuba Dive Experience trainen we duikers om lionfish te vangen met een Hawaiian sling. Deze invasieve soort is een grote bedreiging voor onze riffen. Na de vangst demonstreren we hoe je de vis schoonmaakt en eten we de meest verse sashimi! Jullie maken je hard voor Coral Restoration? Ocean Encounters begon als eerste op het eiland met het herstellen

van koraal en dat doen we nog steeds. We zijn de grootste sponsor van het Coral Restoration Foundation waarvan het doel is om de ondiepe riffen van Curaçao te herstellen. Wil je een handje helpen? Maak dan een nursery dive of volg onze PADI specialty. Hoe gaan jullie om met de coronamaatregelen? We hebben veel nieuwe procedures ingevoerd om onze gasten te beschermen. Bij het inchecken moet iedereen eerst zijn handen desinfecteren. In de shop is een eenrichtingsverkeerroute. Via de tablets meld je je aan, die iedere keer na gebruik ook weer grondig ontsmet worden. Gehuurd materiaal wordt na elk gebruik gedesinfecteerd en nogmaals gereinigd met muntfrisse alcoholspray. Op de boot is twee meter afstand verplicht en krijgt iedereen zijn eigen spoelbak onder zijn zitplek. Voorafgaand aan de briefing van de boot, lopen onze medewerkers rond voor de ‘ochtenddoop’ door alle duikers te voorzien van handgel. De ruimte op de boot is beperkt tot de helft van de normale capaciteit om voldoende ruimte voor iedereen te garanderen. Waarom zijn bootduiken gemakkelijker dan kantduiken? De beste duiken van Curaçao zijn zo slechts ‘one giant stride away’. Onze boten liggen direct voor de deur van het duikcentrum. Opslag van je materiaal, spoeltanks en douches zijn slechts een paar stappen verwijderd van onze grote, comfortabele duikboten. Vanuit onze eigen haven vertrekken we naar duikplekken die niet allemaal vanaf de kant bereikbaar zijn. Zodra je aankomt, hoef je alleen maar een paar stappen te zetten en spring je zo de Caribische Zee in! Lang aan de oppervlakte zwemmen is niet nodig, omdat ons Fringing Reef System net onder de boot ligt. In het onwaarschijnlijke geval dat er stroming optreedt, is dat geweldig, want je kunt gemakkelijk langs het rif laten zweven met de stroming, wetende dat de boot je gemakkelijk kan ophalen. Eenmaal terug aan boord, kun je onze zoetwaterdouches gebruiken om de paar druppels zout van je lichaam te spoelen. Je hebt dus geen last van zand tussen je spullen! Wat maakt jullie uniek? Wat ons bijzonder maakt is ons duikteam. Iedereen op de Cariben kan je in het water gooien en een vis aanwijzen, maar onze crew zorgt dat je de ultimate dive experience krijgt – je hebt immers hard gewerkt om op duikvakantie te gaan! Dan verdien je ook het beste.

ONZE FAVORIETE ACCOMMODATIES LIONSDIVE BEACH RESORT

CURAÇAO

«Bij LionsDive vind je alles op 1 plek»

Een schitterend resort direct aan het grootste zandstrand van Curaçao, een duikschool met privéhaven op het terrein en meerdere eigen restaurants… En wat dacht je van lekker shoppen, borrelen of dineren op Mambo Beach? Bij LionsDive Beach Resort heb je alles binnen handbereik!

WWW.LIONSDIVE.COM LionsDive Beach Resort bestaat al een tijdje? LionsDive Beach Resort is in 1989 geopend met 72 kamers. Het hotel is een initiatief van de Curaçaose Lions Club, die mid-jaren tachtig zocht naar een manier om een positieve bijdrage te leveren aan de economie van het eiland en de baankansen van de lokale bevolking. In 2005 en 2008 is het verder uitgebreid en het telt nu 102 kamers, 10 suites, 24 appartementen en een penthouse. Nog steeds is de lokale focus een belangrijke pijler van ons personeelsbeleid: meer dan 90% van ons personeel is lokaal en we investeren graag in trainingen en opleidingen zodat zij een carrière in gastvrijheid kunnen opbouwen. Ook werken we met lokale leveranciers, zodat we ook hier een positieve invloed op de Curaçaose economie blijven hebben. Jullie hebben vier type hotelkamers? Dat klopt! De kamers zijn geschikt voor 2 volwassenen en 2 kinderen. De kamers zijn van alle gemakken voorzien. Alle kamers hebben ook een balkon of terras. Voor grotere families of samen reizende stellen, zijn de Lions Appartementen een geweldige keuze. Deze ruime appartementen liggen rondom het 50

FACILITEITEN

meter bad. Ze hebben 2 slaapkamers, 2 badkamers, een woonkamer, een volledige keuken en een prachtig balkon. Voor de ultieme luxe kun je terecht in de suites en in het penthouse: deze zijn allemaal Oceanfront gelegen met grote balkons met luxe ligbedden. Jullie werken nauw samen met Ocean Encounters? Wij zijn heel blij met de Ocean Encounters vestiging op LionsDive. De onderwaterwereld van Curaçao is prachtig en LionsDive heeft een schitterend huisrif. Ocean Encounters weet als de beste waar de mooiste duikspots zijn! Zo kun je als gast van LionsDive vanuit je eigen hotel je hele duikvakantie regelen en verlies je geen kostbare vakantietijd aan reizen naar de duikschool. LionsDive en Ocean Encounters bieden regelmatig leuke pakketten aan en wij kunnen uiteraard helpen met het boeken en regelen van de duiken. LionsDive is ook een ideale bestemming voor duikers met nietduikende partners, of duikers die graag afwisseling hebben. Ons zandstrand is het grootste van Curaçao en als gast van het hotel krijg je natuurlijk gratis strandbedjes en handdoeken en lig je

✔ Duikcentrum ✔ 2 recreatieve zwembaden ✔ 50-meter zwembad ✔ 3 restaurants & beach bar ✔ IJswinkel ✔ Gym ✔ Privéstrand ✔ Sportactiviteiten ✔ Spa ✔ Autoverhuur

heerlijk bij Hemingway of bij onze beach bar Chill. En je loopt zo naar Mambo Beach… Dat klopt! Mambo Beach is echt naast de deur: je loopt zo vanaf LionsDive de Boulevard op. Hier vind je een keur aan winkels, bars en restaurants. Het strand van Mambo is één van de bekendste van Curaçao: het is een echte hotspot voor toeristen en locals. Liever in Willemstad shoppen of de lokale cultuur opsnuiven? Neem dan onze gratis shuttlebus naar Punda! Wat maakt jullie uniek in vergelijking met andere accommodaties? Bij LionsDive vind je alles op 1 plek: je kunt hier je vakantie beleven zoals het voor jou perfect is. Lekker luieren aan het strand, actief zijn en sporten, duiken op de prachtigste plekken, heerlijk eten bij één van onze vier restaurants: het kan allemaal bij LionsDive. Daarnaast is alles in de open lucht: hierdoor hebben we alle ruimte en kun je ook in deze tijd gewoon genieten van een vakantie op Curaçao! DUIKEN.NL

CURAÇAO

ONZE FAVORIETE ACCOMMODATIES BAHIA APARTMENTS & DIVING

«Dit is het echte Curaçao»

Van een verwaarloosd appartementencomplex wisten Peter en Thea Koster een droomaccommodatie te bouwen voor duikers. Met prachtig uitzicht en direct aan het strand, is het een unieke locatie. Schoolkinderen krijgen dagelijks zwemles in de baai en de vissers varen iedere dag uit. «Dit is het echte Curaçao!»

WWW.BAHIA-APARTMENTS.COM Sinds wanneer bestaat Bahia Apartments & Diving? In 2005 zijn wij gestart met Bahia Apartments & Diving. Het was een bestaand klein appartementencomplex, verwaarloosd en oud, maar op een schitterende locatie met een prachtig uitzicht en direct aan het strand. Wij zijn zelf duikers en dan zie je al snel alle mogelijkheden die deze unieke locatie biedt. Stap voor stap hebben we het complex vernieuwd en uitgebreid. Jullie beschikken over 16 verschillende soorten accommodaties. Klopt! Variërend van een studio, 1- en 2-slaapkamerappartement, 3-slaapkamer villa en 4-slaapkamerappartement. We zijn uitermate geschikt voor groepen maar toch kleinschalig. Alle accommodaties zijn uitgerust met een volledige keuken, terras of balkon en direct aan het strand. En dan het belangrijkste: hoe zit het met het duikcentrum? In maart 2018 is ons nieuwe duikcentrum geopend. We zijn een 5* PADI Dive Resort en hebben de beschikking over heel veel ruimte. Gasten kunnen hun eigen duikuitrusting meenemen en opbergen in een speciale ruimte. Alle duikuitrusting is natuurlijk

DUIKEN.NL

ook te huur. Daarnaast hebben we een shop met een gevarieerd assortiment aan artikelen. Van duikuitrusting tot souvenirs. Wat voor soort duiken bieden jullie aan? Duikers die zelfstandig willen duiken geven we alle informatie die nodig is om veilig op heel Curaçao te duiken. Voor duikers die liever met een gids op pad willen, kunnen we een speciaal programma maken. Hebben jullie een huisrif? Ons huisrif is Playa Lagun en je kunt hier diverse duikroutes volgen. In de baai zelf hebben we onze coral nursery. We vinden daar vrij regelmatig zeepaardjes en hengelaarsvissen. Ook de familie flying gurnard doet het goed. Het buitenrif is een schitterend mooie koraaltuin met dieptes variërend van 8 meter tot 40+ meter. Ook hebben we een kleine grot, Paradise Cove. De opening ligt op ongeveer 4 meter en is een grote ruime kamer waar je met 5 duikers makkelijk in kunt. Deze zit tijdens de nachtduik meestal vol met kreeften. Jullie hebben ook een eigen restaurant? Het Bahia Restaurant is iedere dag geopend. Je kunt er heerlijk ontbijten, lunchen of dineren. Daarnaast kunnen de

FACILITEITEN ✔ Van studio tot 4-slaapkamerappartement ✔ Strand Lagun voor de deur ✔ Transfer en huurauto mogelijk ✔ Mogelijkheid bestellen boodschappenpakket ✔ Duikpakketten ✔ Eigen duikcentrum & vulstation ✔ Restaurant

gasten die in de appartementen verblijven ‘s morgens verse warme afgebakken broodjes bestellen en ontbijten in hun appartement. Welke maatregelen hebben jullie genomen m.b.t. corona? Naast de regels die Curaçao opgesteld heeft, volgen we de protocollen van PADI en DAN. Alle uitrusting wordt gedesinfecteerd voordat het weer uitgegeven wordt. We hebben voldoende ruimte om afstand tot elkaar te houden. Wat maakt jullie uniek? Wij geloven in solidariteit, loyaliteit, samenwerking en kwaliteit. Wij zijn dan ook aangesloten bij het Curaçao Tourist Board en onze accommodaties en ons duikcentrum zijn “Approved” en voldoen aan de eisen die door het CTB worden gesteld. Daarnaast zijn we lid van CHATA en de Dive Task Force. Vrijwel alle personeelsleden wonen in de omgeving van Bahia en Bahia is hiermee een van de grootste werkgevers in de omgeving geworden. Als je het echte Curaçao wilt beleven, dan ben je bij Bahia Apartments & Diving aan het goede adres!

t.co m

St re a en m2Se

s he n un y ou must use s

le m

cr fe ee sa fourt n, c f hoose ree from le Availab

PROTECT THE OCEAN, SAVE YOUR SKIN.

YCL EC

MPOST

· WA

N ·

E PA

GIN

AGIN

BLE PA CK

E D - BNA S E D Y R

· WA

ER · REC

BASED

ER · REC

R-

ST C

D POLY

fourthelement.com

D POLY

Pollutants in sunscreens are killing corals, but by wearing our Hydroskins and Hydro Leggings with sun protection of UPF 50+, you can take care of your skin without damaging the ocean. These rashguards are also made using recycled polyester, preventing plastic bottles going to landfill, or worse, ending up in the ocean.

CURAÇAO

ONZE FAVORIETE ACCOMMODATIES WATERSIDE APARTMENTS

«Ons huisrif is een van de mooiste duikstekken op Curaçao» Waterside Apartments vind je in Slangenbaai, in het oude vissersdorpje Boca Sint Michiel. Het ligt direct aan zee met een fantastisch huisrif. De familie Valter-Wintershoven uit Antwerpen is sinds 2004 de eigenaar en laat je je helemaal thuis voelen. Hier wil je niet meer weg!

WWW.WATERSIDE.CW Waar ligt Slangenbaai? Aan de zuidkust, centraal gelegen tussen Oost- en Westpunt. Hierdoor zijn beide kanten van het eiland snel en eenvoudig te bereiken. Willemstad is maar 10 minuten rijden en de mooiste stranden zijn ook snel bereikbaar. We beschikken niet over een duikschool, maar hebben wel alle faciliteiten die een duiker nodig heeft. Iedereen kan vanuit ons complex op eigen gelegenheid de mooie duikstekken ontdekken, wij geven graag tips! Jullie hebben een eigen huisrif? Het huisrif van Waterside is een van de mooiste duikstekken op Curaçao! Heel divers met de prachtigste koraalformaties. Dolfijnen zwemmen regelmatig voorbij, om maar te zwijgen over de talrijke murenen, barracuda’s, schildpadden, roggen, lionfish en legio kleine vissen die je op ons huisrif vindt. Met maar een paar 12

DUIKEN.NL

passen naar beneden, ga je via het kleine strandje zo de zee in. Wat voor type duiken bieden jullie aan? Curaçao staat bekend om zijn kantduiken. Met meer dan 60 gemakkelijk bereikbare kantduiklocaties is Curaçao een super attractief duikparadijs. Je kunt er zelf op uit trekken, maar uiteraard begeleiden we je ook graag om de mooiste dingen te laten zien. We bieden ook bootduiken aan, maar doe dit zeker niet heel je vakantie: er zijn genoeg mooie kantduikplekken! Daarnaast verzorgen we ook duikcursussen waarbij we nauw samenwerken met enkele duikscholen. Tanks zijn altijd voorradig? Jazeker! We hebben unlimited tanks, dagelijks 24/7 ter beschikking. Lood is gratis. Er is ook een spoelbak, buitendouche en een ruimte om het duikmateriaal te drogen en veilig op te bergen.

Hoe ziet jullie accommodatie eruit? Waterside Apartments beschikt over drie appartementen met twee slaapkamers en zeezicht, een appartement met twee slaapkamers en tuinzicht en twee studio’s met zeezicht voor twee personen. De appartementen en studio’s zijn volledig ingericht en gratis wifi is aanwezig. We bieden combi-duikpakketten aan, zoals appartementverhuur + unlimited tanks en lood + pick-up truck-huur. Ook verzorgen we gratis transfer van en naar de luchthaven. Van tevoren kun je een boodschappenpakket bestellen, zodat je niet direct naar de supermarkt hoeft. Wel zo fijn om rustig je vakantie te beginnen. Welke maatregelen hebben jullie genomen m.b.t. corona? De gasten worden bij het ophalen van het vliegveld, meteen attent gemaakt op het behouden van de social distancy en mondkapjes worden opgehouden tijdens de autorit. Bij aankomst bij Waterside is er handsanitizer aanwezig en worden de gasten uitgebreid gebrieft dat men hier 2 meter afstand houdt. Gelukkig zijn de appartementen zo ruim opgezet dat deze afstand al automatisch in stand gehouden wordt. Bovendien leeft men hier buiten, waardoor het mondkapje wel aangeraden wordt, maar niet verplicht is. Wat maakt Waterside Apartments uniek? Sowieso onze ligging, direct aan zee! Ook zijn we kleinschalig met persoonlijke aandacht voor de duikers en het laagdrempelige duiken. Alles is zeer relaxed en eenvoudig. En nogmaals, we hebben een van de mooiste riffen van Curaçao vlak voor de deur!

ONZE FAVORIETE ACCOMMODATIES SUN REEF

CURAÇAO

«Je hebt letterlijk 12 stappen nodig om van je bed in zee te liggen»

Sun Reef bestaat vanaf 1989 en werkt al 16 jaar samen met duikschool Curaçao-Divers dat op hetzelfde terrein ligt. Het charmante bungalowcomplex vind je in het vissersdorp St. Michiel aan de westkust, ver weg van de toeristische drukte en direct aan zee.

WWW.SUN-REEF.COM Waar zitten jullie precies? Sun Reef ligt zeer centraal op slechts 12 minuten rijden van het historische centrum van Willemstad en van het vliegveld. Het is rustig, buiten de toeristische drukte, maar toch in de nabijheid van de stad. De mooiste duikplekken en stranden liggen in de directe omgeving van Sun Reef. Wat voor soort duiken bied je aan? Kantduiken, want de prachtige riffen liggen niet ver uit de kust. De meeste van onze gasten huren duikflessen en lood (het zogenaamde non limit diving), hebben eigen uitrusting bij zich en gaan zelfstandig duiken. Uiteraard bieden we ook vanuit ons eigen duikcentrum Curaçao Divers begeleide duiken aan en alle duikuitrusting is te huur. Voor de gasten zijn duikflessen 24/7 beschikbaar. Wat voor accommodatie hebben jullie? Sun Reef ligt pal aan de Caribische Zee. Het is een klein charmant bungalowcomplex dat bestaat uit 10 ruime bungalows en 3 vrijstaande huizen. De goed verzorgde, in rustieke stijl ingerichte bungalows, ademen een gezellig huiselijke sfeer uit te midden van weelderige tropische palmtuinen. Het is het enige resort op Curaçao waar je vanuit de privétuin direct de Caribische De duikschool Curaçao-Divers, www.curacao-divers.com.

Zee in loopt. Er zijn letterlijk slechts 12 stappen nodig om van je bed de zee in te duiken! De bungalows aan zee hebben een prachtig uitzicht over zee en regelmatig zwemmen dolfijnen dicht langs de kust voorbij. De zon gaat voor de deur onder. Privacy, ongedwongenheid en persoonlijke service vind je bij Sun Reef. Jullie hebben een eigen huisrif? Het huisrif van Sun Reef is één van de populairste duikplaatsen van onze gasten en ligt tussen Slangenbaai en het haventje van Boca Sami. Het behoort tot de mooiste riffen van het eiland. Voor Sun Reef is een kunstmatig rif aangelegd volgens de BioRock

methode. Met behulp van elektrolyse lukt het om koralen sneller te laten groeien. Meer info: www.curacao-biorock.org. Ook kun je mee met dagtrips? We organiseren vele duiktrips over het hele eiland. Bijzonder zijn de begeleide UVnachtduiken waarbij met behulp van UVlampen de fluorescerende groene en gele kleuren van vele koraalsoorten, vissen en planten zichtbaar worden. Daarnaast bieden we alle PADI-duikcursussen aan van bubblemaker tot divemaster en ook specialties die betrekking hebben op Curaçao. Welke maatregelen hebben jullie genomen met betrekking tot corona? Curaçao Divers desinfecteert alle duiktanks na het vullen en ook het spoelwater wordt gedesinfecteerd. Ieder bezoeker van de duikschool dient de handen te desinfecteren en de protocollen te volgen. Onze gasten houden iedere dag bij waar ze geweest zijn. Alle bungalows worden na elk bezoek grondig schoongemaakt en gereinigd. Elke bungalow is voorzien van meerdere schoonmaakmiddelen en handgel. Doordat we een bungalowcomplex zijn met veel ruimte, is het eenvoudig om genoeg afstand te houden. Iedere bungalow heeft ook zijn eigen zitgedeelte of terras: afstand houden is dus geen enkel probleem! DUIKEN.NL

REIZEN

CURAÃ&#x2021;AO SELDOM REEF

Seldom Reef Duik met ons mee op de minder bekende duiklocatie Seldom Reef.

DUIKEN.NL

et lijkt wel alsof ik een sprookjesboek ingezwommen ben. Overal waar ik kijk, zie ik prachtige formaties van bollen, kleurrijke pilaartjes en wirwar van metershoge rupsen die de wand bedekken van deze wonderlijke wereld. Wat ik zie, zijn de bijzondere koralen en sponzen waar Seldom Reef een overvloed aan heeft. Een plek die niet voor niets ‘Seldom Reef’ heet, aangezien je hier niet vaak (‘zelden’) kunt duiken. Bij het opstaan die morgen trek ik een sprintje naar het raam om te kijken wat voor weer het is. Ik ben dan wel op Curaçao, maar ook hier weet het echte ‘Nederlandse’ weer haar weg naartoe te vinden. Het is weliswaar van korte duur, maar het kan met bakken uit de lucht komen. De hemel doet wat grijs aan maar er staat amper wind. Hopelijk kunnen we vandaag naar Seldom Reef; één van de minder bekende duikplekken van het eiland. Bij de duikschool hebben ze goed nieuws. Het weer ziet er prima uit, dus kunnen we naar Seldom Reef. Deze duikstek bij de punt van Bullenbaai laat zich niet makkelijk bezoeken. De locatie ligt vol in de wind en daardoor kan de stroming behoorlijk sterk zijn; hoge golven zijn eerder regel dan uitzondering. Kantduiken is onmogelijk aangezien het rif naast een grote partij grillige rotsen ligt. Maar wij laten ons niet afschrikken en de vooruitzichten zijn goed. Spullen inladen, iedereen aan boord en we zijn op weg. Het is niet ver varen en een van de duikgidsen komt naast me staan als ik over het water uitkijk, wanneer we de Bullenbaai naderen. «Soms zitten hier ook dolfijnen, misschien komen ze straks nog wel even spelen naast de boot!» Een glimlach verschijnt op mijn gezicht en ik begin nog strakker naar het water te kijken. Helaas werkt dit - natuurlijk - niet en sluit ik me aan bij de briefing. De zee is voor haar doen redelijk ‘rustig’ hoewel de golven wel behoorlijk enthousiast tegen de boot aan spatten. Met een commandosprong stap ik in het water en het is een heerlijke temperatuur. Direct waan ik me in een sprookjeswereld, wat een pracht aan leven! Even ben ik verward omdat ik gewoon niet weet waar ik kijken moet. Het rif is in een uitstekende conditie. Zou dat misschien ook komen omdat er zo weinig duikers duiken? En dat is nog niet alles, het zicht is 20 meter. Seldom Reef herbergt vele koralen waar je niet op uitgekeken raakt. Het grootste hersenkoraal van het

Seldom Reef kan door weersomstandigheden maar weinig bezocht worden; zou het daarom nog zo mooi intact zijn?

Caribisch gebied domineert hier met dimensies van 4 meter hoog en 5 meter doorsnee. Grillig groeit het op de lange wand van 90 graden die vanaf 7 meter de diepte ingaat tot 37 meter. Doolhofkoraal prijkt in allerlei kleuren en uitvoeringen tussen het hersenkoraal. Gigantische sponzen en zachte koralen vonden hier ook hun plekje. Je moet wel goed op je manometer blijven kijken, want je zit al gauw te diep op deze oneindige muur van schoonheid. Op sommige plekken loopt het zo steil naar beneden, dat ik er bijna duizelig van word. Ik zoek het wat hogerop en daar ontwaart zich een terras waar de sprookjeswereld gewoon nog even verder gaat. S teen-, ster en vuurkoraal groeien dik over de plaat heen. Het lijkt net een artistiek dorpje ontworpen door een eigenzinnige architect. Twee grote scholen horsmakrelen hangen als een sierlijke wolk in de deining. Even neem ik de tijd om naar ze te kijken. Zodra de school een kant op zwemt, word je haast

verblind door de lichtreflectie. Net een lichtshow onder water! Tussen de twee groepen zwemt een kleine makreel heen en weer; hij is er nog niet uit bij welke school hij wil horen. Links of rechts? Een dikke grouper cuist langzaam voorbij en lijkt het behoorlijk naar zijn zin te hebben. Karetschildpadden en barracuda’s houden zich hier graag op, alleen laten ze zich nu niet zien. Onderwaterfotografen wordt aangeraden om hun groothoeklens mee te nemen. Niet alleen omdat hier zoveel mogelijkheden zijn voor de mooiste groothoekbeelden, maar ook de stroming kan een uitdaging zijn. Je wil dan niet op zoek gaan naar kleine macroobjecten en proberen te blijven hangen boven het rif. Uit het water gaat niet geheel zonder slag of stoot, maar met een beetje conditie en hulp van de vriendelijke bootcrew, is het prima te doen. Ik ben heel blij dat Seldom Reef ons de kans gaf hier te duiken; wat een prachtige sprookjeswereld. DUIKEN.NL

REIZEN

CURAÇAO KLEIN CURAÇAO

KLEIN CURAÇAO Dit stukje natuur is zeker een bezoek waard wanneer je op het Caribische eiland verblijft. Rondom Klein Curaçao zijn veel duiken snorkelmogelijkheden. Duikcentra bieden dagtrips aan of maak er een leuk familie-uitje van met een charter. Het drie vierkante kilometer grootte eiland ligt 10 kilometer ten zuidoosten van Curaçao en bestaat uit rots. Vogels vinden het de ideale broedplaats en deze zie je daarom ook volop. Groepjes flamingo’s geven kleur aan de kale omgeving. Het eilandje was niet altijd zo v erlaten; ooit was het begroeid met veel gras en onder meer paarden graasden op het land. Uit die tijd stamt ook de pittoreske vuurtoren. Door fosfaatwinning waarvoor het eiland werd afgegraven, verloor het haar vegetatie. Wanneer je het pad volgt langs de vuurtoren, kom je bij de overblijfselen van een oud scheepswrak dat jaren geleden strandde.

DUIKEN.NL

HET EILANDJE WAS NIET ALTIJD ZO ÂVERLATEN; OOIT WAS HET BEGROEID MET VEEL GRAS EN ONDER MEER PAARDEN GRAASDEN OP HET LAND. DUIKEN.NL

GENIET VAN EEN HEERLIJK KOUD SEIZOEN MET DE SCUBAPRO WINTER AANBIEDING! MK19 EVO

of MK25 EVO D420

MK17 EVO

of MK25 EVO S620 Ti

Deze aanbieding is geldig bij de erkende SCUBAPRO Dealer en in de deelnemende landen. Ga naar de deelnemende erkende SCUBAPRO dealer met deze bon voor meer informatie. Alle erkende SCUBAPRO dealers kunt u vinden op scubapro.eu. Aanbieding geldig van 09/11 t/m 31/12/2020. Tot de voorraad strekt. SCUBAPRO.EU

GRATIS OCTOPUS BIJ AANKOOP VAN ÉÉN VAN DEZE SCUBAPRO ADEMAUTOMATEN. Een gratis OCTOPUS R195 bij aankoop van een MK25 EVO/D420 of MK19 EVO/D420 of MK25 EVO/S620 Ti of MK17EVO/S620Ti, (INT & DIN).

WRAKDUIK SUPERIOR

REIZEN

Uitbundig leefgebied - De Superior Producer doet dienst als kunstmatig rif en is begroeid met allerlei soorten koraal en sponzen.

Superieure Superior T

ijd voor een wrakduik: de Superior Producer! Dit vrachtschip was in 1977 op weg naar Isla Margerita en kwam naar Curaçao om daar bij te tanken. Het weer was die dag echter stormachtig en bij het verlaten van de haven begon het schip daardoor erg te rollen. Een deel van de lading verschoof en het maakte slagzij. De Superior Producer maakte steeds meer water en er werd besloten om het in noordelijke richting weg te slepen. Daar zonk het uiteindelijk naar 30 meter diepte naar haar laatste rustplaats. En nu is het een heel gaaf wrak om op te duiken! Het water is rustig en vanaf de kant lopen we het water in. Een groepje duikers komt

net terug van een duik en het klinkt niet echt bemoedigend: volgens een van de heren is het zicht net zoals zijn plas om de hoek in Nederland, en ik hoor hem ‘erwtensoep’ zeggen. De Superior ligt 60 meter uit de kant dus ver hoeven we niet te zwemmen. Iets minder enthousiast start ik aan mijn afdaling, maar vraag me dan al snel af wat voor ertwensoep die beste man normaal eet: het zicht is perfect! Een lichte groentebouillon is een betere benaming. Het 50 meter lange schip doemt voor ons op en er is geen andere duiker te bekennen. Perfect! Voor nu is het echt even ‘ons’ wrak. En ze is mooi: de kiel ligt recht op de zeebodem, waarbij ze een kleine

helling naar links maakt. Op 18 meter begint de opbouw en rustig verkennen we het dek. Aan leven ontbreekt het hier niet: het wrak is uitgegroeid tot kunstmatig rif, geheel begroeid met allerlei soorten koraal en sponzen. Oranje buiskoraal steekt met kop en schouders boven de andere koralen uit. Dit komt doordat deze goed gedijt op donkerdere plekken. Als je goed kijkt, zie je allerlei klein spul op het koraal. Ik besluit een kijkje te nemen in het open laadruim, waarvoor je geen wrakduiker hoeft te zijn. Heel bijzonder om zo rond te zwemmen in dit machtige schip. Ervaren wrakduikers met het juiste brevet kunnen de machinekamer en bemanningsverblijven bezoeken. Aanbevolen wordt om dit onder begeleiding van een ervaren gids te doen. De vaste bewoners van de Superior verwelkomen me wanneer ik het ruim uit zwem en zorgen voor een bont gekleurd spektakel. Scholen oranje soldatenvissen en zwart-geel gestreepte sergeant-majoors patrouilleren tussen het koraal. Ook hier zou een schildpad wonen, maar helaas is hij niet thuis. De tijd is alweer om en ik laat het schip achter me. Wat een geweldig imposante wrakduik was dit! DUIKEN.NL

CURAÇAO

ONZE FAVORIETE CENTERS CURIOUS2DIVE

«Laid back en rust» In zijn vrije tijd voert hij reddingsacties uit voor schildpadden of is hij bezig met de zorg voor zijn koraalkwekerij. Daarnaast runt Hans Pleij ook nog eens fulltime de Eco-duikschool Curious2Dive. Ondanks dat hij zo druk is, is hij vooral laid back. En dat zie je overal terug in zijn duikcentrum.

WWW.CURIOUS2DIVE.COM Je bent op Curaçao geboren, maar je hebt ook een tijd in Nederland gewoond? Ik vertrok naar Nederland om scheikunde te gaan studeren en bleef een tijd plakken. Ik heb voor meerdere elektriciteits- en waterzuiveringsbedrijven gewerkt, maar ik wilde terug naar Curaçao. Dat deed ik dan ook in 2007. Duiken was altijd al een hobby van me geweest en ik wilde daar mijn werk van maken. Ik startte met een duikcentrum bij Sea Aquarium, maar ik ben uiteindelijk hier beland met Curious2Dive. Bij jouw duikcentrum overvalt je gelijk een heerlijk relaxed gevoel. Het is heel laid back, het straalt rust uit. Precies zoals ik ben. 100% Hans! Mijn duikcentrum is op palen gebouwd in een haventje, en bestaat uit meerdere palapa’s. Dit zijn een soort houten huisjes van palen met een dak van palmboombladeren. De verbinding tussen de papa’s is via de steigers. Je krijgt

DUIKEN.NL

direct een vakantiegevoel! Curious2Dive is aangesloten bij de CHATA, de Curaçao Hospital & Tourism Association. Het is daardoor een erkend duikbedrijf. Op het eiland zijn veel cowboys die duiken voor dumpprijzen aanbieden, maar waar veiligheid uit het oog wordt verloren. Curious2Dive is succesvol, maar klein gebleven. Vanaf het begin startte ik met kleine groepen van maximaal 4 duikers. Dat is nu nog steeds het geval. Ik wil er ook absoluut geen groot duikcentrum van maken. Een rooster hanteren we niet, alles maken we op maat. Wat wil je zien? Waar wil je duiken? Dan gaan we daarnaartoe. Voor een trip naar Westpunt dienen minimaal twee mensen zich op te geven, voor Oostpunt zes. Voor Oostpunt werken we samen met duikcentrum Scuba Do, waarbij we de groepen samenvoegen. Qua accommodaties, wat voor keus is er? We werken samen met meerdere hotels en appartementen, ook met Dolphin Suites.

Je kunt een compleet pakket boeken met verblijf en duikpakket. Zo zit er voor iedereen wel wat bij. Mensen met een beperking zijn bij jou in goede handen. Naast PADI-instructeur ben ik ook IAHD-Instructeur Trainer. Ik zeg altijd: If you’re able to breathe, you’re able to dive. Wat is de meest populaire duikplek die je aanbiedt? De Tugboat, bij ons om de hoek! Qua snorkelen is het geweldig, maar ook voor een introduik. Vanaf het strand loop je zo het water in en de Tugboat ligt op maximaal 5 meter diepte. Dit bootje is schitterend begroeid en er is veel leven te vinden. Ook de pier is heel mooi om onderdoor te duiken. Je eindigt de duik bij onze nursery. We hebben daar negen koraalboompjes staan waar we koraal kweken door middel van fragmentatie. Bij iedere duik die we maken, plannen we altijd 10 minuten in om te zorgen voor het koraal. Dat vinden onze gasten altijd erg leuk! Het project is heel succesvol want het koraal groeit geweldig. Ook zijn teruggeplaatste koralen al echte riffen aan het vormen.

INSIDE

Drijvende vuilnisbakken Maar liefst 4 kuub afval heeft Curious2Dive met zijn Floating Trash Bins uit de zee weten te houden op Fuikdag. Dat staat gelijk aan ongeveer 48 kruiwagens vol! Het ontwerp van deze ‘drijvende afvalbak’ heeft Hans Pleij zelf bedacht. Het bestaat uit een buizenframe gevuld met purschuim, met daaroverheen een houten frame. In het frame is een bouwzak vastgemaakt, waarin het afval gegooid kan worden. Hans kwam op het idee om deze te maken, naar aanleiding van de jaarlijkse Fuikdag. Het is volgens hem een soort Woodstock op het water. Vele boten en jachten liggen aangemeerd in de haven en het feest gaat door tot in de vroege uurtjes. Daarbij schroomt het de feestgangers niet om afval zonder pardon overboord te gooien. Door de Floating Trash Bins in te zetten, wordt voorkomen dat afval in de oceaan verdwijnt. De vuilnisbakken zijn te verankeren of aan de boten vast te maken. Onder meer CHATA, Amstel Bright en CURA DOET hebben meerdere bins gesponsord. De dag na Fuikdag gingen duikers van Curious2Dive ook nog een keer onder water om een clean-up te doen op de plekken waar de boten lagen.

FISH LINE COLLECTOR

Vislijn gevonden? Stop hem dan in de speciale Fish Line Collector! Helaas tref je op de duikstekken van Curaçao soms vislijnen aan. Bij meerdere duikplaatsen vind je deze speciale afvalkoker voor vislijn, wederom een initiatief van Curious2Dive. Dankzij CURA DOET konden de benodigde materialen worden aangeschaft. De Fish Line Collectors zijn verspreid onder meerdere duikcentra die ze ook leeghalen. De visloodjes worden van de lijnen verwijderd en gebruikt voor nieuwe loodblokken.

NIEUW: PADI Turtle Specialty Als dat geen leuke specialty is: de PADI Turtle Specialty! Deze staat helemaal in het teken van schildpadden en is geheel nieuw in de duikwereld. De Sea Turtle Conservation Curaçao, waar Hans field coördinator is, heeft in samenwerking met PADI deze cursus ontwikkeld. Voor behoud en bescherming van de schildpadden op Curaçao is een goede database met informatie van groot belang. En wie kunnen er dan beter helpen dan duikers? Hans: «Taggen vind ik verminken. Ik begrijp dat het belangrijk is om de schildpadden te monitoren, maar het kan ook op een veel diervriendelijkere manier. Wij zijn dan ook gestopt met taggen op het eiland.» Schildpadden zijn perfect te identificeren door een foto van de kop: linker- en rechterwang en de kop van bovenaf. Dankzij het Face Recognition System kan dan direct de juiste schildpad gedetermineerd worden. De specialty bestaat uit een theorieles en uiteraard maak je ook een duik om schildpadden te determineren. Als je deelneemt, krijg je ook een tag van gerecycled plastic voor aan je BCD. DUIKEN.NL

NATUUR

CURAÇAO CORAL NURSERY

Koraalherstel bij de Tugboat

Wanneer je bij de Tugboat te water gaat en je zwemt iets naar rechts, stuit je op negen bijzondere ‘bomen’. Want aan de takken hangen geen bladeren, maar allemaal stukken koraal. Deze zijn gevonden door Curious2Dive bij beschadigde riffen, en krijgen een tweede kans. Hans Pleij vertelt vol passie over ‘zijn baby’s’, die later als ze groot zijn, een hele belangrijke missie hebben.

Wanneer ontstond het idee voor een nursery? Dat is eigenlijk al heel lang geleden. In mijn Sea Aquarium-tijd werkte ik samen met SECORE (SExual COral Reproduction) en daar heb ik veel van geleerd. Hoewel dit een andere manier van koraalherstel is, heb ik in die tijd op het rif van Sea Aquarium beschadigde stukken koraal weer vastgezet aan de bodem en de meeste overleefden de ingreep. We hebben toen ook kleine experimenten gedaan met het terugplaatsen van gebroken koraal. Inmiddels draaide op Bonaire het Coral Restoration Foundation-project en daar ben ik me toen gaan inlezen. Op Curaçao is dat later gestart als een commerciële activiteit. Voor dit proces van fragmentatie zijn alleen snelgroeiende koralen geschikt en dat betekent dat wij daarvoor staghorn en elkhorn kunnen gebruiken. Maar omdat je geen koraal mag plukken, heeft het een tijd geduurd voordat een mogelijkheid zich voordeed om dit project te starten. Waarom locatie Tugboat? Omdat ik de lokale mensen, maar ook toeristen bewust wil maken van ons rif, heb ik gekozen voor de populairste snorkelplek van Curaçao: de Tugboat. Iedereen die de locatie bezoekt krijgt van de uitbater een snorkelbriefing en er wordt over de nursery verteld. We krijgen nu onder meer bezoek van lokale snorkelgroepen en -clubjes, die dit geweldig vinden. En we bereiken daarmee dat de bewustwording van wat er onder water is en leeft en tonen dat het een belangrijke functie heeft. Welke soorten koraal gebruik je? Snelgroeiende koralen, zoals hertshoornen hertengeweikoraal. Deze twee soorten worden ook met uitsterven bedreigd, dus snijdt het mes aan twee kanten. Daarom is SECORE er zo‘n tien jaar geleden mee gestart en hebben nu programma’s op 22

DUIKEN.NL

verschillende plaatsen in de wereld. Hoe start je een nursery en waar kwamen de eerste fragmenten koraal vandaan? Starten is simpel; je hebt alleen een creatieve geest nodig wat het bedenken van de groeistructuren betreft. De touwladderen de wenteltrapvorm waren zo bedacht. De wenteltrap is trouwens efficiënter en kan meer fragmenten per constructie dragen. De eerste fragmenten kwamen van een koraal dat zwaar beschadigd was bij het sluiten van een visnet. Die stukjes koraal waren dus ten dode opgeschreven. Dit waren dertig fragmenten die we verzameld hebben en in een boom gehangen. Waar liep je tegenaan bij de aanleg van de nursery? Eigenlijk hebben we geen tegenslagen gekend. We hebben het ministerie ingelicht en Carmabi, maar nooit een reactie gehad. Wel kregen we een reactive van OE, zo van ‘wat doe je nou?’. Dus heb ik uitgelegd dat wij dit doen voor rifherstel, het vergroten van de bewustwording, het redden van ten dode opgeschreven korale en dat we alles eco en duurzaam doen met recycle

materialen. Ik vind dat alle duikscholen dit zouden moeten doen: net zoals je ook je tuin onderhoud, vanuit je hart. Ik heb afgesproken dit een jaar te doen en daarna zou ik me bij CRF aansluiten. Na een jaar zocht ik contact en kreeg toen te horen dat ik me kon aansluiten. Allereerst moesten mijn bomen verwijderd om plaats te maken voor de bomen van CRF, wat ik vreemd vond. Vervolgens zou ik $ 2.500 voor de aansluiting betalen en dan nog $ 300 per maand voor uitvoeren van onderhoud, dat ik zelf moet doen. Ze kiezen voor een

In de nursery worden snelgroeiende koralen, zoals hertshoornen hertengeweikoraal gebruikt.

Hans verzorgt liefdevol zijn ‘kroost’.

commerciële benadering en dat is prima. Maar ik ga daar niet mee in en ben nu zelf de weg voor een vergunning aan het bewandelen. Wat was een succes? We begonnen op 29 april 2018 en in oktober was het koraal al zo snel gegroeid (3,11 cm in twee weken), dat we konden gaan fragmenteren en van 1 boom naar 7 bomen doorgroeiden. In april 2019 hebben we weer gefragmenteerd en is de wenteltrap geïntroduceerd, waar in een keer 6 bomen in pasten. Wat heb je gaandeweg van je project geleerd? We zijn er inmiddels achter dat koraalverbleking in de nursery kan worden tegengegaan door wegknippen. En dat in de warme periodes de algen makkelijk vat hebben op het. We hebben slechts staghornkoraal van 1 genotype. Om dit te verbeteren zouden er meer families moeten komen. Alleen moeten we daarvoor collecteren en dat mag niet. Dus we wachten geduldig onze vergunning af om dan uit te breiden naar meer families. Heb je een favoriet stuk koraal? Wij hebben een stukje elkhornkoraal in de nursery dat was afgebroken bij de Tugboat en dat was er zo slecht aan toe dat het op sterven na dood was. Omdat met SECORE het onderzoek zich vooral toespitste op elkhorn, was het een beetje terug

naar de kennismaking met koraal kweken. Dit stukje is inmiddels goed aangeslagen en groeit ook. Iedere keer als ik erlangs duik denk ik: ‘ahhh, wat doet’ie het goed’. De koralen hebben veel zorg nodig, hoe werk je hiermee? Nu met COVID liggen we twee keer per week in het water. En als we gidsduiken hebben combineren we dat met de gidsduik. Onze gasten vinden het geweldig om te zien en willen vaak ook even meehelpen. Laatst hadden we een stel dat speciaal om een nursery dive vroeg. Die wilden dus schoonmaken en er meer van weten – en ervoor betalen. In dit geval hebben we koraal dat door duikers afgebroken was opgehaald, opnieuw in de nursery opgehangen en stukken op de tafels bijgeplaatst. Dit vonden de gasten erg leerzaam en het creëert bewustwording. Waar en hoe zetten jullie de koralen uit? Uitzetten doen wij in het ondiepe water. Je komt de staghorn tegen van 2 tot 9 meter diep, dus wij richten ons ook op deze diepten. Toch hebben wij ook gekozen voor twee tafels vlak bij de nursery omdat men dan de hele cirkel kan zien van nursery tot tafel met een nieuw koraalrif. Dit helpt om de bewustwording te vergroten. We werken met betonijzermatten of bamboe, afhankelijk vanwat er voorradig is. Vroeger kwam je dit koraal overal tegen in

de ondiepte rondom Curaçao. En daar waar we nog oude koraal stukken tegenkomen, plaatsen we de koraaltafels zodat het daar kan ontwikkelen tot een nieuw stukje staghornrif. Wat hoop je te bereiken met je nursery? Bewustwording bij de toeristen en lokale bevolking, maar ook rifherstel waardoor de soort kan overleven. En dat stukken rif die door ons mensen worden belast door recreatief snorkelen en duiken worden hersteld en in stand gehouden. Er zijn helaas velen die het onderwaterleven niet respecteren en met hun vinnen over het koraal gaan. Is de nursery bij de Tugboat nu ook een leuke duiken snorkelspot? Dat is het zeker, en ik kan wel zeggen de populairste spot op Curaçao. Heb je nog toekomstplannen voor de nursery? Die heb ik zeker. Mijn idee is aangeslagen bij meerdere duikscholen en we willen – als het eenmaal zover is vergunningtechnisch gezien – dit beschikbaar maken voor iedereen. Er zijn natuurlijk wel een paar spelregels, maar die moeten dan duidelijk gecommuniceerd worden met de deelnemers. Ik denk dat wij als duikers het min of meer verplicht zijn om dit vanuit ons hart te doen voor de zee en ons nageslacht. DUIKEN.NL

REIZEN

CURAร AO IN CORONATIJD

Dushi Curaรงao Ein-de-lijk weer op reis met het vliegtuig. Naar schitterende duikriffen, turkooizen water en prachtige stranden. Nog nooit heb ik zoveel zin gehad om weer op duikreportage te gaan. Hoe verloopt de vliegreis en wat merk je van de coronamaatregelen? Maar bovenal: voelt het nog echt als een duikvakantie? Op naar Curaรงao!

Schitterende zonsondergangen. De bekende Pontjesbrug (onder). 24

DUIKEN.NL

Tekst: Judith Rietveld Fotoâ&#x20AC;&#x2122;s: Daniel Versteeg

Geen kattenmandje, maar een schildpaddenmandje. Het schijnt dat deze dromer hier altijd ligt te luieren! DUIKEN.NL

REIZEN

CURAÇAO IN CORONATIJD

et is rustig op Schiphol. Heel rustig. Daniel en ik hebben onze mondkapjes al opgezet, het is verplicht om die te dragen. Waar het wel druk is, is bij onze incheckbalie. Een lange rij slingert de vertrekhal in, allemaal mensen die naar Bonaire of Curaçao gaan. Achteraan sluiten maar! Naast het mondkapje heeft TUI nog andere maatregelen genomen, want handbagage-trolleys zijn niet meer toegestaan. Door creatief na te denken, heeft Daniel nu zijn onderwatercamera meegenomen als ‘handtas’; geheel in elkaar gezet, met een handig hengsel eraan. Je wil die dure cameraspullen toch ook niet in je ruimbagage stoppen! Het inchecken gaat wat langzamer dan normaal. Alle papieren worden nagekeken: negatieve coronatest? Check. Passenger Locator Card? Check. Na een blik op onze gezondheidsverklaring van het RIVM en de digitale immigratiekaart, print de stewardess eindelijk onze tickets uit. We mogen mee! Bij de digitale paspoortcontrole loopt een beveiliger rond die ineens roept: «Mondkapje

af!» Ze richt zich op een vrouw, die al enige tijd naar de gezichtsscan van de paspoortcontrole staat te staren. Tja, dan kan je lang wachten… «Als ik voor iedere keer dat ik dat moet zeggen een euro zou krijgen, was ik rijk!» verzucht de beveiliger vanachter haar eigen mondmasker. Het gaat al met al heel snel en we bestellen een heerlijke koffie met ontbijt bij het eerste koffietentje. Wat is iedereen aardig! Natuurlijk ook wel te begrijpen, zoveel klanten krijgen ze niet… Wat ineens opvalt, is de stilte. Geen achtergrondgeluiden, rennende voetstappen of een stem die vermiste passagiers omroept in meerdere talen. Ik vind het aan de ene kant helemaal niet erg, aan de andere kant denk ik aan alle bestemmingen waar we niet heen kunnen. En waar lokale bewoners het heel zwaar hebben. Maar, laten we vooral positief blijven: wij gaan naar Curaçao! De vlucht verloopt voorspoedig, op een baldadige Haagse passagier na die moeilijk doet over zijn mondkapje. Het vliegtuig is ook helemaal vol, ik zit dus gewoon naast iemand. Het voelt in het

De lizardvis ligt met zijn bek wagenwijd open. De poetsvis neemt zijn taak heel serieus: alle hoekjes en gaatjes worden gereinigd.

begin vreemd: de afgelopen maanden heb ik steeds 1,5 meter afstand gehouden van mensen, soms op het spastische af, en nu zit je elleboog aan elleboog naast elkaar. Gelukkig went het snel. We krijgen een warme maaltijd, sandwich en de mogelijkheid om snacks te kopen. Vrij normaal dus. De extra drinkrondes blijven wel uit. De vlucht van negen uur is zo voorbij. Wanneer we uit het vliegtuig stappen en de warme lucht mij omhelst, overspoelt mij een gevoel van blijheid: hier heb ik zo naar uitgekeken, het is gelukt! We zijn op Curaçao! SLANGENBAAI ALS HUISRIF De lizardvis ligt met zijn bek wagenwijd open. De poetsvis neemt zijn taak heel serieus: alle hoekjes en gaatjes worden gereinigd. Ik heb een hekel aan de tandarts, maar hier kan ik uren naar kijken. Zachte koralen wiegen heen en weer in de lichte stroming en ik lach om de gekke koffervissen die overal rondzwemmen. Ze lijken altijd problemen te ondervinden met de zwaartekracht, zo grappig om te zien!

Mondkapjes verplicht op Schiphol! Het strandje van Slangenbaai (onder).

Achter me hangt Daniel voor een stuk koraal iets te fotograferen. We hebben geen haast, geen druk. Geen groep die op ons wacht, geen gids die zijn verplichte rondje wil zwemmen. We zijn heerlijk relaxed aan het kantduiken bij Slangenbaai, in ons eigen tempo. De naam van de duikplaats komt van de zandalen die hier ooit in grote aantallen te vinden waren. Slangenbaai is een klein strandje met een golfbreker van grote rotsblokken. Vanaf het strandje loop je zo het water in, dat rustig afloopt. Het ondiepe plateau bestaat uit zand en koraalresten. Vanaf 5 meter diepte begint er steeds meer rif te ontstaan, de drop-off start op 10 meter diepte. Wij blijven op 9 meter, een mooie diepte voor een lange duik. We genieten van de vele harde koralen, allerlei soorten sponzen en alle soorten tropische vissen die rondzwemmen. Een dikke schorpioenvis ligt gecamoufleerd te zijn op de bodem en een jawfish weten we heel leuk vast te leggen op de video. Wat een dansskills heeft dit visje, jaloersmakend! Heel erg leuk zijn de kerstboomwormen die in alle kleuren uit het koraal priemen. Het allermooiste is nog wel dat ons appartement alweer te zien is als we

Het huisrif van Waterside Appartments is geweldig. Eigenlijk hoeven we niet meer weg.

onze hoofden boven water steken. Slangenbaai is namelijk het huisrif van Waterside Appartments! We hoeven enkel een trap op te lopen en we zijn alweer â&#x20AC;&#x2DC;thuisâ&#x20AC;&#x2122;. Beter kan niet. Het kleinschalige appartementencomplex ligt verborgen aan een kleine zijweg, centraal gelegen in het midden van het eiland. Als je wilt

ontspannen en relaxen, ben je hier echt op het juiste adres. Het appartement is geweldig, we hebben allebei een eigen slaapkamer. Het appartement is verder heel ruim, een enorme woonkamer met tv (waarom die erin zit?) een keukentje, wasmachine en airco. We zitten op de begane grond en op het ruime terras DUIKEN.NL

REIZEN

CURAÇAO IN CORONATIJD

Trompetvissen zweven verticaal boven het rif, terwijl rode glasoogbaarzen vanuit hun holletjes naar ons loeren. staan meerdere ligbedden en tafels met stoelen. Met recht voor de deur het allerbelangrijkste: de Caribische Zee! THUISBEZORGD.NL Wanneer je zo min mogelijk met andere mensen in contact wilt komen, kun je ervoor kiezen om eten te laten bezorgen. Zowel de grotere supermarkten als restaurants brengen het tot aan de deur. Wij besluiten toch zelf boodschappen te halen en in de supermarkt is het net zoals in Nederland. Handgel, sprays om je karretje schoon te maken en borden met regels waar je je aan moet houden. Direct nemen we een grote voorraad eten mee zodat we voorlopig even vooruit kunnen. We zijn de enigen in het appartementencomplex en ’s avonds hebben we het terras helemaal voor onszelf – net zoals de BBQ! Luisterend 28

DUIKEN.NL

naar het sissende vlees en het rustgevende geluid van de golven, zien we de zon ondergaan. De lucht kleurt bloedrood, het lijkt wel alsof de hemel in brand staat. DUBBEL MOOI Onze reis staat geheel in het teken van het kantduiken, heel coronaproof! Wat is het heerlijk om niet op anderen te hoeven wachten en gewoon te vertrekken wanneer jij daar zin in hebt. Dat komt in ons geval ook mooi uit, want de jetlag hakt er nog flink in. Om 05.30 uur zitten we al aan een Senseo-koffie en frosties met melk. De maan staat zelfs nog aan de hemel. Langzaam zien we de zon opkomen, terwijl we onze video’s en foto’s van de vorige dag verwerken. Als we klaar zijn, pakken we onze duikspullen en laden het in onze pick-uptruck, die we tot onze beschikking hebben. Curaçao

kent meer dan 85 duikstekken en bij ons om de hoek zijn er genoeg te vinden. Keus genoeg! Double Reef hebben we meerdere keren aanbevolen gekregen, dus we besluiten daar een duik te maken. In de duikgids Curaçao lezen we meer over de stek en waar we op moeten letten. Met Maps.me, een offline Google Maps, rijden we binnen tien minuten naar de duikstek. De parkeerplaats ligt direct aan het strand en is geheel verlaten. Een gedrongen man zit in een soort bushokje, maar ik denk dat hij lang kan wachten eer er een bus komt. Twee grote cruiseschepen liggen aangemeerd, maar ze komen spookachtig over zo zonder passagiers en enkel de bemanning. Ons is verteld dat de schepen heen en weer varen om zo liggeld te besparen. Enkel de bemanning is aan boord, omdat er nog geen mensen mee

mogen in verband met corona. De instap ziet er enigszins uitdagend uit. Redelijk hoge golven stromen onze kant op en botsen op de losse stenen. Dat wordt dus goed oppassen met te water gaan. Bij de auto trekken we in alle rust onze setjes aan en lopen naar het water. De pick-up laten we leeg achter; we hebben geen kostbare spullen meegenomen. Helaas worden autoâ&#x20AC;&#x2122;s vaak opengebroken. Zeker van duikers als zij onder water liggen. Het is even ploeteren, maar eenmaal onder overspoelt me een gevoel van rust. Hoewel het zicht nog te wensen overlaat, zie ik een enorme school doktersvissen voorbijzwemmen. Ik ben er al snel achter waarom het zicht zo slecht is; los zand wordt in de branding omgewoeld door de sterke golven. Naarmate we de 5 meter naderen, wordt het zicht stukken beter. Een goudgevlekte slangaal schiet onder ons door. Wat is ie mooi! Ik snap waar zijn naam vandaan komt, want zijn gouden stippen schitteren in de zon. Helaas is hij zo snel, dat we hem niet vast kunnen leggen. We zwemmen door en wiegen zachtjes heen en weer in de lichte deining. Dan komen we uit bij het eerste rif (er zijn er namelijk twee: vandaar de naam Double Reef). WAUW. Wat is het hier mooi! Enorme bekersponzen, harde en zachte koralen in overvloed. En nog meer kleuren sponzen in alle kleuren van de regenboog. Trompetvissen zweven verticaal boven het rif, terwijl rode glasoogbaarzen vanuit hun holletjes naar ons loeren. Een enorme vijlvis zwemt langs, op de voet gevolgd door weer een hele school doktersvissen. Ook hier zijn weer heel veel smooth koffervissen. Ik schrik me kapot van een felle flits die bliksemsnel op mijn masker afkomt. Een venijnige damselfish is denk ik net papa geworden. Meerdere keren zwemt hij dreigend op me af met zijn nog niet eens 10 cm grootte. Dapper baasje! We komen uit op de zandvlakte, waar allemaal barbelen de grond afstruinen met hun kriebelende baarddraden op zoek naar eten. Hier moeten we goed rondkijken, dit is het stuk waar vaak schildpadden worden gespot. En ja hoor, daar is er al eentje! Het is een jonkie en hij zwemt net aan de oppervlakte. Ik blijf hem nastaren, hopend dat hij snel beneden komt. Dan seint Daniel me. Hij maakt het schildpadgebaar en spreidt zijn armen tot meer dan een meter.

Ga weg! De damselfish is denk ik net papa geworden en beschermt zijn kroost.

De schildpad wil er het mijne van weten en tikt met zijn bek tegen de zonnekap.

Verderop zie ik een enorm schild van een schildpad die rustig ligt te slapen. Een erg fotogenieke plek heeft hij helaas niet uitgekozen, hij ligt naast een soort dikke paal die is afgezonken. Maar nieuwsgierig is deze grote jongen wel. Daniel komt voorzichtig dichterbij met zijn camera, maar blijft dan stilhangen. De schildpad besluit namelijk zelf toenadering te zoeken. Het lijkt net alsof hij zijn hoofd even schuin houdt, en zichzelf bewondert in de domelens van de camera. Hij wil er toch het mijne van weten en tikt met zijn snuit tegen de zonnekap. Hij

probeert er zelfs enkele happen van te nemen! Ik moet heel hard lachen om deze leuke schildpad. Als hij er genoeg van heeft, zwemt hij rustig weg om naar de oppervlakte te gaan. SCHILDPADDENMANDJE Het tweede rif ligt dieper, en we blijven op 15 meter. Wauw, ook hier is onwijs veel koraal te vinden, wel veel meer hard koraal. Gigantische hersenkoralen en meerdere soorten pilaarkoralen reiken tot zover het oog kan kijken. Wat een ontzettend mooi rif. Dan zie ik wel iets DUIKEN.NL

REIZEN

CURAÇAO IN CORONATIJD

heel bijzonders. Een enorme bekerspons heeft zich als een soort schaal gevormd op een steen. En daarin ligt… een schildpad! Het is eigenlijk net een kattenmandje, maar dan met een schildpad erin. Het ziet er heel komisch uit. Kleine poetsvisjes zijn bezig om hem schoon te maken en hij lijkt flink te genieten. Hij past echt nét in dit lekkere bedje dat hij heeft gevonden, want een vin steekt een beetje uit. Daniel seint dat hij op de 100 bar zit en we besluiten weer terug te gaan naar het eerste rif. Daar krijgen we geen genoeg van alle mooie koralen en de vele kleurrijke vissen. Het water uitkomen gaat veel makkelijker dan erin, ik beweeg mee met de golven en sta binnen no-time aan de kant. Bij het restaurant van Scuba Lodge dat direct aan zee ligt, genieten we van een geweldige lunch, heerlijk met de voetjes in het zand. Een latte macchiato, omelet met gesmolten kaas en veel te zoete wentelteefjes… Maar dat hebben we ook wel verdiend! OBESITAS-SCHILDPADDEN In totaal verblijven we vier dagen bij Waterside Appartments en verkennen meerdere stekken in de buurt. Ook

brengen we een bezoekje aan Willemstad en wandelen over de Pontjesbrug en verwonderen ons over de vele kleurrijke pandjes. Maar dan is het tijd voor onze volgende stop: Westpunt! Dit is een gebied in het uiterste noordwestelijke deel van het Caribische eiland, in de jaren 1860 gesticht door pas vrijgelaten slaven. Westpunt is dunbevolkt en daardoor heel rustig. Er is veel ruige natuur met enorme cactussen en struiken met nasty stekels. Heuvels domineren het landschap en de Christoffelberg steekt er ver boven uit met zijn 372 meter hoogte. ’s Avonds rijden we richting All West Appartments en het is al pikkedonker wanneer we aankomen. Op zich is dat niet erg, ik vind het altijd heel leuk als je ’s ochtends wakker wordt en ziet hoe mooi het is. En mooi, dat is het! Het complex is gebouwd op de kalkstenen klippen en biedt schitterend uitzicht op het kraakheldere, azuurblauwe water van Playa Piskado. Kleine vissersbootjes vastgemaakt aan boeien, dobberen rustig op het water. Links is een kleine pier, waar al enkele vissers een collega helpen zijn ‘buit’ aan land te tillen. Ter plekke wordt de vis schoongemaakt onder een

kleine overkapping en verkocht aan lokale bewoners. En dat is nu precies wat deze plek voor duikers en snorkelaars zo interessant maakt: de vissers gooien de visresten terug in zee en daar komen heel veel schildpadden op af. Het was hier overigens voor corona een gekkenhuis. In het Inflight Magazine van TUI stond een top 10 van must do op Curaçao. Daar stond Playa Piskado ook in vermeld. Het gevolg was dat hele busladingen met mensen naar het kleine strandje trokken en allemaal het water in sprongen. Het was vechten om een schildpad te zien, die dikker en dikker werden. In totaal waren het er 17 die dagelijks hun kostje bij elkaar verzamelden. Sea Turtle Conservation Curaçao maakte zich grote zorgen om het welzijn van de dieren. Niet alleen om het eten dat ze voorgeschoteld kregen - normaal eten ze geen vis! -, maar ook om de snorkelaars die de schildpadden vastgrepen. Maar toen kwam corona en was het ineens stil. Dat is dan weer een positief gevolg van corona. De kans dat je nu 17 schildpadden ziet, is overigens klein. Nog 7 exemplaren doen de baai aan en dit zijn ook andere schildpadden 200% schildpaddengarantie bij Playa Piskado.

Op Curaçao zijn meer dan 85 duikstekken. Lastig kiezen! Trap af bij All West en je

dan voorheen. Tot grote vreugde van het Sea Turtle Conservation, omdat dit betekent dat de schildpadden zich weer meer verplaatsen. Door dit verhaal voel ik me nu ook minder schuldig om te gaan duiken met deze prachtige dieren. VISHAAK Maar, eerst ontbijt. Het studioappartement waarin ik zit is ruim, heeft een mooie tweepersoonsslaapkamer en een eigen badkamer. Het is brandschoon, alles lijkt wel nieuw. Genoeg handdoeken, extra lakens, een bakje met zeepsop en twee handdoekjes, schuursponsje: aan alles is gedacht. Uiteraard ontbijten we buiten en ik slaak een verrukte kreet als ik een schildpad zie zwemmen. En nog een. Dat is het voordeel van het heldere water: je kan alles goed zien! Snel werk ik de laatste frosties naar binnen en ren bijna naar het duikgedeelte- hoewel, dit is nogal overdreven. Dit bevindt zich tien stappen van mijn deur... We maken de sets in orde, pakken wat lood, kleden ons om en lopen opgewonden de trap af naar het strand. Eenmaal kopje onder zien we een felwitte zandbodem. We koersen richting de steiger, en enthousiast sein ik naar Daniel. Schildpad!!! Rustig komt de groene schildpad aanzwemmen en kijkt nieuwsgierig om zich heen. Al snel volgen er meer, allemaal koersen ze richting de steiger. Ze weten precies waar ze moeten zijn. Daar beginnen ze gretig aan

bent op Playa Piskado! vissenkoppen te vreten die net in het water zijn gegooid. En vreten is het, gulzig schrokken ze de gratis snacks leuk! Daniel neemt hem in de houdgreep naar binnen. Een hele kleine groene en gaat rechtop staan, de schildpad schildpad wil ook gebruik maken van het met enkel zijn onderlijf in het water. lopend buffet, maar een grotere variant Het ziet er vreemd en onwerkelijk uit: ziet dat niet zo zitten. Hij trekt het stuk vis Daniel die een schildpad voor zijn buik uit de mond van het kleintje en duwt hem geklemd houdt, die inmiddels zijn vinnen hard weg. Het kleine zeeschildpadje kiest ontspannen naar beneden houdt. Maar het hazenpad en besluit om maar iets dat betekent niet dat hij niet kan bijten! verderop aan de restjes te knabbelen. De Wanneer ik de eerste poging doe om de schildpadden kunnen hun lol niet op. Het vishaak te verwijderen, bijt hij keihard aantal snorkelaars blijft beperkt tot drie, in mijn duim. AUW! Dat doet echt zeer! helemaal prima. Dan zie ik een schildpad Wanhopig kijk ik naar de haak in zijn met een grote haak in zijn bek, de vislijn bek, die helemaal in zijn wang gehaakt hangt er nog half aan. In een impuls grijp zit. «Kan er iemand misschien even ik zijn schild, kijkend naar Daniel die helpen?» roep ik naar de mensen op de het ook doorheeft. Maar het dier is veel steiger, die apathisch staan toe te kijken te sterk. Het voelt ook onwijs verkeerd, om hem zo vast te houden, want hij trekt me zelfs een stukje vooruit. Ik kan hem niet houden en laat hem los. Letterlijk verslagen, zie ik hem wegzwemmen. - Geheel coronaproof omdat je met Sorry, schitterend dier. We steken onze je eigen buddy duikt hoofden even boven water en overleggen. - Je hoeft nooit op iemand te wachten Als we hem weer zien, pakt Daniel hem (tenzij je een trage buddy hebt) en verwijder ik de vishaak. Naarstig - Te druk op een duiksite? Dan rijd je kijken we onder water om ons heen, maar gewoon door hij blijft weg. Na een kleine tien minuten Je bent niet afhankelijk van een komt hij toch weer opdagen! Met bonzend groep waar je gaat duiken hard kijk ik naar Daniel, die hem ook al Je duikt in je eigen tempo in de gaten heeft en naar hem toe zwemt. Bij ons verblijf waren ook tanks Stevig pakt hij hem vast. Het is toch een aanwezig, je hoeft dus niet speciaal forse schildpad, maatje large, dus sterk naar een duikcentrum is hij wel. Wild slaat het dier met zijn vinnen om zich heen. Dit vindt hij niet

VOORDELEN KANTDUIKEN:

DUIKEN.NL

REIZEN

CURAÇAO IN CORONATIJD

wat we toch aan het doen zijn. Een jongen springt in het water, maar voordat hij ons bereikt, heb ik al wat bedacht. Ik kan het me niet meer herinneren, maar pak mijn loodpocket en steek deze voorzichtig in de openstaande bek van de schildpad. Zo kan ik rustig, maar vooral ook snel, de haak verwijderen. Dankjewel, Surelock II System van Aqua Lung! Dat werkt dus echt perfect als je snel je lood wilt afwerpen – of in ons geval, een schildpad wilt helpen. Daniel laat de schildpad weer vrij, die snel weg zwemt. Later zien we hem nog een keer bij de steiger, knabbelend aan een vissenkop. Gelukkig heeft hij er geen stress aan overgehouden. DAGJE BOOTDUIKEN Eén dagje smokkelen we met kantduiken. Bij Westpunt liggen twee schitterende duikstekken en die zijn enkel per boot bereikbaar. Of je moet wel heel halsbrekende toeren uithalen om daar veilig te komen vanaf de kant… Het mooie is dat op slechts 5 minuten rijden van ons appartement duikcentrum Go West Diving te vinden is, direct aan het strand. Bij dit appartement hebben we trouwens ook een eigen pick-up gekregen. De sleutel lag al klaar op het aanrecht. Zo fijn, al die vrijheid! Met nog twee andere duikkoppels gaan we aan boord,

DUIKEN.NL

waarbij de sets ver uit elkaar geplaatst zijn. Afstand houden gaat dan ook perfect. De nodige handgels en ontsmettingsmiddelen staan voor in het droge gedeelte. Een spoelbak voor de maskers is er niet, wel een spray met water. Eerlijk toegegeven: wanneer we uitvaren met de boot en de wind door mijn haren strijkt, merk ik dat dit toch ook wel het ultieme gevoel van een duikvakantie geeft. De klippen en verborgen grotten zijn prachtig en vliegende vissen zweven voor de boot uit. We duiken bij Paradise en Watamula, beide duikstekken al even mooi. Hoewel Watamula wel echt de kroon spant. Omdat deze stek op het uiterste westelijke puntje ligt, komen meerdere stromingen samen. Door de diepe drop-off om het eiland, wordt daardoor voedselrijk water omhoog gestuwd. Daar komt heel veel leven op af, en dat merken we. Watamula is net een grote onderwatertuin. Allerlei soorten kleurrijke sponzen, enorme pilaarkoralen die steden op zich lijken te vormen, bossen vol zwierende zeepluimen en diverse soorten gorgonen… Ik kijk mijn ogen uit. En er lijkt ook geen einde aan te komen. Het is net een onderwatersprookjesbos en ik verwacht elk moment elfjes te zien. Elfjes zijn het echter niet, maar wel meer dan 50 pijlinktvissen! Ook deze zijn weer niet bang, en verschieten van kleur als

ze een klein stukje, haast bewegingloos, achteruit zwemmen. Eenmaal boven merk ik dat ik het wel een stukje kouder heb. Het zeewater was toch iets frisser (nog steeds 28 graden) maar door het rustige zwemmen en de lange duik, koel je toch af. Maar op het voordek is het heerlijk in de zon en voel me absoluut niet schuldig dat we een dagje mee zijn geweest met de boot. Dit was het zeker waard! AYO, PLAYA PISKADO! De laatste dag is aangebroken. We vliegen om 16.30 uur, maar we gaan niet weg voordat we de schildpadden nog eens gedag gezegd hebben. Om 09.00 uur liggen we in het water (met snorkel) en net komen er weer vissers terug met hun vangst. En de schildpadden weten dat. Daar is er al eentje! En nog een! Het blijft leuk om te zien hoe ze op zoek zijn naar eten, lekker erop knagen en dan een ademteug nemen. Dat snuivende geluid van een hap lucht is gewoon heerlijk om te horen. Dat is dan weer zo leuk aan snorkelen! Een heel klein schildpadje is aan het graven in het zand en hapt naar het zeegras. Zo ontzettend schattig hoe zij zijn twee voorste vinnen als soort scheppen gebruikt! Met zijn kleine bekje hapt hij sprietjes zeegras uit de bodem. Bij de steiger zie ik een obesitasschildpad landen. Hij begint ook te graven,

niet op zoek naar zeegras, maar om een lekker bedje te maken. Hij verdwijnt in een gigantische stofwolk en ik zie hem niet meer. Langzaam begint de stof te dalen en dan zie ik eerst zijn guitige kop. Het lijkt wel een goocheltruc! De schildpadden zitten vol, je merkt dat ze ander gedrag vertonen. Her en der treffen we een slapende schildpad aan. We laten ze maar. Dan zie ik in mijn ooghoek... onze schildpad! Enthousiast hapt hij naar de stukken vis die in het water zijn gegooid. Ik hoor zijn harde kaken (die zijn hard, ik weet er alles van!) de graten kraken. Na zijn snack neemt hij een hap lucht, en zwemt rakelings onder me langs. Wat heeft hij een prachtig schild. Ik ben zo blij dat we hem hebben kunnen helpen. Ik staar hem na in het blauw en zwem verder over het zand. Alsof het een soort doorgaande weg is, zwemt om de zoveel tijd een schildpad langs, koersend naar de steiger. Als laatste zie ik nog een schildpad die precies besluit om onder mij omhoog te zwemmen en heel dicht naast me naar lucht hapt. Ik blijf doodstil

INFO BOODSCHAPPEN Vanuit Waterside Appartments was de supermarkt Centrum binnen 10 minuten te bereiken. Bij All West ga je naar Barber, waar een ruime mini-market zit.

Ook Landhuis Daniel, aan de Weg naar Westpunt, is een bezoek waard. Het is een van de oudste landhuizen van het eiland, gebouwd rond het jaar 1700. Wij genoten van een heerlijke Indonesische rijsttafel.

RESTAURANTS Verblijf je bij All West, ga dan een hapje eten bij Sol. Via een shortcut langs de weg, zit je binnen twee minuten op het terras met uitzicht op zee. Bestel zeker de lionfish die vers gevangen is die dag!

TIP! Check of coral spawning plaatsvindt. Wij hadden het geluk dit mee te maken, heel bijzonder! Check de website van Carmabi voor data: www.researchstationcarmabi.org

liggen. Na een diepe ademteug duikt hij weer onder, het helder blauwe water in. CURAÇAO VERSUS CORONA Een week vliegt veel te snel voorbij en ik had graag nog veel langer willen blijven. Voelde het als een echte duikvakantie? Ja. De maatregelen zijn niet anders dan in Nederland, hoewel

je hier 2 meter afstand moet houden. Dat er bij elke ingang handgel staat, was ik al gewend vanuit Nederland. Je kan jezelf hier volledig ‘isoleren’ als je wilt, vooral als je kiest voor een duikvakantie met kantduiken in een appartementencomplex. Curaçao heeft me echt een onvergetelijk vakantiegevoel bezorgd, iets dat ik enorm heb gemist!

FROM DIVERS FOR DIVERS:

COUNT ON ME SPECIAL EDITION

THE ROOTS OF THE DS SUPER PH500M REACH BACK TO THE 1960’S. IT COMBINES INNOVATIVE RESISTANCE TO MAGNETIC FIELDS, INCREASED WATER RESISTANCE AND GENUINE FUNCTIONALITY – IN COOPERATION WITH THE GERMAN DIVING ASSOCIATION VDST. CERTINA.COM DS SUPER PH500M · SPECIAL EDITION · AUTOMATIC MOVEMENT · NIVACHRON™ · DIVER’S WATCH 500 M · ISO 6425 · ADDITIONAL DIVING EXTENSION · SWISS MADE

DUIKEN.NL

www.divecuracao.info/curacao-dive-snorkel-directory

DUIKKAART CURAÃ&#x2021;AO

CURAÇAO

ONZE FAVORIETE ACCOMMODATIES ALL WEST APARTMENTS

«Je vindt ons in het afgelegen, maar adembenemende Westpunt» All West Apartments & Diving ligt in het kleine vissersdorpje aan het strand Playa Piskado op Westpunt. Vanuit je appartement heb je een adembenemend uitzicht over de baai. Binnen enkele passen sta je in de zee waar je kunt zwemmen, snorkelen en natuurlijk duiken – met 200% schildpaddengarantie!

WWW.ALLWESTCURACAO.COM Jullie liggen behoorlijk afgelegen? Westpunt ligt in het uiterste westen van het eiland. Omgeven door tropische heuvels kun je genieten van spectaculaire zonsondergangen en ’s avonds is er een schitterende sterrenhemel. Het Christoffel National Park en Shete Boka National Park vind je om de hoek. Jullie hebben een eigen huisrif? Bij de appartementen heb je direct toegang tot Playa Piskado -Neptune’s Reef. Daar is een mooie steile wand en daar zwemmen vaak schildpadden –

DUIKEN.NL

de meeste kans om ze te zien is bij de visserspier, waar ze weggegooide vissenkoppen oppeuzelen. In het ondiepe water vind je frogfish en zeepaardjes. Vergeet niet om een bezoekje te brengen aan het standbeeld van Koning Neptunes! Vertel eens iets over de accommodatie? All West Apartments ligt op een prachtige klif. Het is een rustige, familievriendelijke plek om te verblijven. Alle luxueuze appartementen hebben een adembenemend uitzicht over de baai. De appartementen zijn voorzien van een complete keuken, ruime badkamer, woonkamer en slaapkamer(s). Alle ruimtes hebben airco en ook heeft elk appartement een eigen privéterras of -balkon met stoelen en ligbedden. Jullie hebben bij de appartementen ook faciliteiten voor duikers? Voor duikers is er een grote privéruimte voor het spoelen, drogen en opslag van duikspullen. Het is compleet uitgerust

met een vulstation (DIN/INT) en volle tanks staan altijd klaar. Via een trap loop je zo het strand van Playa Piskado op. Jullie werken samen met Go West Diving? Ons PADI 5* duikresort GO West Diving ligt direct aan de duikstek #1 Playa Kalki - Alice in Wonderland, op enkele minuten rijden van All West Apartments.Vanaf daar organiseren we bootduiken naar onder andere Watamula. Het huisrif Alice is perfect om na een ochtend bootduiken je dag mee af te sluiten. Vanaf de pier waar je te water gaat, loopt een touw naar het koraalrif. Je kunt twee kanten op; als je rechts kiest, vergeet dan niet onze huisschildpad Donatello gedag te zeggen! Welke maatregelen hebben jullie genomen m.b.t. corona? Alle kamers worden grondig gereinigd na gebruik. Doordat we een kleinschalig appartementencomplex zijn, kun je eenvoudig zelf je eten bereiden en ervan genieten op je privéterras. Ook de privéruimte voor duikers is erg groot, je kunt dus altijd voldoende afstand bewaren. Indien je dus het liefst met zo weinig mensen in contact komt, zit je bij ons goed! Je kunt 24/7 duiken vanaf het strand; gebruik de on-site diver locker en de tank service. All West Apartments is de perfecte plek om te genieten van je duikvakantie. Complete pakketten zijn mogelijk met kamer, autohuur en duiken. GO West… To the BEST!

TOP 5 DUIKSTEKKEN

TOPSPOTS

TOP 5 TOPSPOTS

Na ongeveer 50 meter zwemmen vanaf het strand kom je aan bij de beroemde Tugboat.

Tugboat Beach is een van de meest bezochte snorkel – en duikspots van het eiland. Waarom? Om de beroemde Tugboat! Na ongeveer 50 meter zwemmen vanaf het strand kom je aan bij het wrak van dit sleepbootje. De Tugboat zonk 30 jaar geleden per ongeluk en rust sindsdien op de zandbodem. Doordat het wrak er al zolang ligt, is het schitterend begroeid met koraal en vissen zijn volop aanwezig. Het diepste punt is 5 meter en het water is altijd erg helder: ook een leuke plek voor snorkelaars dus! De Tugboat is een perfecte plek om in alle rust met je onderwatercamera te oefenen. Verderop is een drop-off waar je heerlijk langs kunt struinen. De Tugboat is dan ook een leuke locatie om je veiligheidsstop te houden. Aan de rechterkant van Tugboat Beach is een dokstation waar schepen komen voor onderhoud. Hierbij is nog weleens materiaal verloren gegaan, waardoor

je een ketting, enorm anker en andere verwoest industrieel materiaal kunt tegenkomen. Ook deze zijn begroeid met koraal.

groupers jagen in het diepe. Er kan hier best wat stroming staan dus enkel voor ervaren duikers geschikt. Diepte: 25 meter Niveau: gemiddeld tot ervaren

DIRECTOR‘S BAY Dit was het privéstrand van de directeuren van Shell op het eiland. Om haaien te weren, waren speciale hekwerken aangebracht. Sinds de baai is opengesteld, zijn de hekwerken begroeid met koraal en sponzen. Let goed op, zeepaardjes verstoppen zich daar graag! Er zijn geen faciliteiten aanwezig in de baai, neem dus zelf eten en drinken mee. Diepte: 23 meter Niveau: eenvoudig

SMOKEY‘S Alleen toegankelijk per boot, daarom is de duikstek mooi intact gebleven. Het ligt tussen het Spaanse Water en Fuik. Duik tussen een grote dichtheid van koralen met perfect zicht. Kans op haaien en pijlstaartroggen. Diepte: 20 meter Niveau: gemiddeld

BEACON POINT Deze duikstek ligt in de westpunt van Caracasbaai. Duik tussen immense pilaarvormige koralen en geniet van de drop-off. Grote jacks, barracuda’s en

SANDY’S PLATEAU Dit is een ondiep, groot plateau dat overgaat in een met koraal bedekte wand. Je vindt hier veel gorgonen en harde koralen. Kijk goed onder de overhangen waar Caribbean spiny lobsters zich schuilhouden! Diepte: 18 meter Niveau: eenvoudig DUIKEN.NL

CURAÇAO

ONZE FAVORIETE CENTERS DIVE CENTER SCUBA DO

«Alles is op loopafstand in het populaire Jan Thiel» Het strand van Jan Thiel is the place to be als je alles binnen loop- of zelfs kruipafstand wilt hebben: prachtige accommodaties, de Caribische Zee voor de deur én PADI 5-ster duikschool Scuba Do! Hier hoef je niet meer weg voor je ultiem relaxte duikvakantie.

WWW.DIVECENTERSCUBADO.COM Hoe lang bestaat Scuba Do al? De duikschool bestaat al 20 jaar. De eigenaar is van tijd tot tijd veranderd, maar de naam van de duikschool is hetzelfde gebleven. Momenteel is de eigenaar van Scuba Do Jan Geerings. Hij is ook de eigenaar van BlueFinn Charters, waarmee we bootduiken aanbieden. Is Jan Thiel een populair strand? Jan Thiel is een populaire spot voor toeristen, omdat er veel resorts, villa’s en tal van andere accommodaties en een Nederlandse supermarkt aanwezig zijn. Ook biedt Jan Thiel een breed scala aan activiteiten, entertainment en horecagelegenheden, waardoor je als toerist dus niet ver van je accommodatie hoeft voor vermaak. Alles is op loopafstand als je in Jan Thiel verblijft. Jullie verhuren ook materiaal? De duikschool is voor het grootste gedeelte met Mares uitgerust, onze regulators zijn van Scubapro. We hebben 38

DUIKEN.NL

+/- 120 tanks, zowel lucht als nitrox, DIN- en INT-aansluiting. Het onderhoud voor al onze duikmaterialen doen we zelf, hiervoor hebben we gekwalificeerde mensen in dienst. Wat voor soort duiken bieden jullie aan? We werken met zeer ervaren instructeurs die dit werk al jaren fulltime doen. Wij bieden intro-, kant-, boot- en gidsduiken aan. Ook alle PADI-opleidingen en een ruim assortiment aan PADI-specialties, waaronder de fel begeerde LionFish hunter. Hoe zijn de bootduiken geregeld? Voor bootduiken werken we samen met ons zusterbedrijf BlueFinn Charters (www.bluefinncharters.com). We duiken dan met Kailani, een moderne ‘lobster boot’, compleet verbouwd en uitgerust voor duikers. We organiseren duiken naar Oostpunt, Klein Curaçao en de Westkant van het eiland – onze persoonlijke favoriet!

Met vijf stappen sta je in zee… Hoe is jullie huisrif? Sandy’s Plateau is ons mooie huisrif, met heel veel vissen en koraal. De kleuren en de biodiversiteit van vis en koraal zijn groot. Je kan het rif zowel rechts als links duiken. Op de rechterkant heb je de kans op schildpadden, barracuda’s en schorpioenvissen. Ook hebben we met regelmaat wilde dolfijnen en eagle rays in de baai. Welke maatregelen hebben jullie genomen met betrekking tot corona? Alle maatregelen die door de overheid zijn vastgesteld, hebben we geïmplementeerd. Overal staat handgel en er mogen maar een maximaal aantal mensen in de shop. Iedereen moet twee meter afstand houden. We hebben twee spoelbakken: een bak met Dettol een andere bak met Disiclin. De spoelbakken worden vaker dan normaal ook volledig omgespoeld. Jullie werken samen met de resorts in Jan Thiel? Dat klopt! Chogogo Dive & Beach Resort is ons partner resort, maar daarnaast werken wij net zo goed met Morena Resort, Papagayo Resort, de omliggende BnB’s, appartementen en privé villa’s. Met ons eigen busje kunnen we de mensen ophalen en naar de duikschool brengen. Ook leveren we tanks op deze locaties. Wat maakt jullie uniek? We hebben een eigen compressor, om zelf onze flessen te kunnen vullen, maar wij vullen ook voor andere duikscholen. Scuba Do is als een van de weinige centers gelegen direct aan zee. Wij zijn een kleine duikschool met veel persoonlijke aandacht voor onze gasten. We hanteren kleine groepen en dat maakt het ook veel persoonlijker.

NEDERLANDSE TOUROPERATOR DIVING WORLD

CURAÇAO

«Boek jouw duikvakantie met zekerheid van ANVR, SGR én Corona Refund Garantie» De Nederlandse touroperator Diving World biedt voornamelijk Dive & Drive vakanties aan op Curaçao. Dive & Drive? Jazeker! In het Westen tref je talloze schitterende kantduikstekken.

WWW.DIVINGWORLD.NL Jullie bieden vooral duikpakketten in het Westen aan van Curaçao, waarom? Het gehele gebied ten Westen van Willemstad biedt fantastische kantduikmogelijkheden. Ook hier ga je, net als op Bonaire, met je eigen pick-up truck op zoek naar de mooiste kantduikstekken. Voor bootduiken ben je ten Oosten van Willemstad op de juiste plek, maar voor een echte Drive & Dive vakantie zit je in het Westen helemaal goed. Het voordeel van Curaçao is dat de meeste kantduikstekken gemakkelijk te bereiken zijn vanaf een zandstrand gelegen in één van de vele prachtige baaien van het eiland. Wat voor type reizen bieden jullie aan? Wij bieden complete pakketreizen inclusief vlucht, verblijf, transfers, autohuur én een ongelimiteerd duikpakket. Je kunt dus duiken waar, wanneer en zo vaak je dat zelf wilt. Over het algemeen zijn de accommodaties van waaruit wij de Drive & Dive vakanties bieden kleinschalige en comfortabele appartementen, met of gelegen nabij een duikschool. Natuurlijk kun je bij ons ook terecht voor een fijne all-inclusive vakantie met comfortabele bootduikmogelijkheden. Het eiland Curaçao is dan ook voor iedere duiker een

fantastische duikbestemming en biedt voor elk wat wils. Wat zijn de twee populairste verblijven die jullie aanbieden op Curaçao? Voor de Drive & Dive vakanties zijn de rustigere locaties ten Westen van Willemstad enorm populaire. Kleine dorpjes als Boka Sint Michiel, op 10 minuten rijden van Willemstad en de locatie Westpunt staan bekend om de rust en fijne kantduikstekken. Duikers die graag op avontuur gaan langs de Oostkust, verblijven voornamelijk rondom het altijd gezellige Mambo Beach. Je kunt hier verblijven in een gezellige bungalow, comfortabel hotel of all-inclusive resort. Comfortabele appartementen direct aan de Caribische Zee.

Je hoeft zelf niet op zoek naar een duikstek, maar stapt aan boord van één van de comfortabele dagboten. Zowel onder als boven water is Curaçao enorm divers! Jullie hanteren de Corona Refund Garantie? Wat is dat? Wil je graag je duikvakantie boeken met zekerheid in deze onzekere tijden? Bij Diving World boek je jouw duikvakantie met zekerheid van de ANVR, SGR én met de Corona Refund Garantie. Dat betekent dat je, je vakantie gewoon kunt boeken en mocht het reisadvies door corona roet in het eten gooien, dan krijg je gewoon je geld terug! Geen voucher dus. Meer informatie kun je vinden op onze website: www.divingworld.nl Wat maakt jullie bedrijf uniek in vergelijking met andere touroperators? Als enige duikreisorganisatie zijn wij een officiële partner én agent van TUI, waardoor wij tegen ontzettend goede en scherpe prijzen fantastische duikreizen kunnen aanbieden. Daarnaast kennen wij de bestemming zeer goed, waardoor wij goed, eerlijk en gepast advies kunnen geven. Wij weten hoe het is om ook in deze coronatijd op reis te gaan en zeker niet onbelangrijk, al onze reizen vallen onder de garanties van de ANVR, SGR en het Calamiteitenfonds. De drie TOURbelangrijkste bouwstenen voor OPERATOR een onbezorgde reis naar Curaçao!

DUIKEN.NL

REIZEN

CURAÇAO WESTPUNT

Watamula waar Curaçao ademt Bij Curaçao denk je niet direct aan ruige natuur. Eerder aan witte zandstranden en allemaal gekleurde huisjes. Maar dan hebben we nieuws voor je: dit is er wel degelijk. En hoe! Wij doken in het westen bij de ‘long’ van het eiland, crosten door woeste landschappen en speelden met licht bij de Blue Room. 40

DUIKEN.NL

Dikke pilaren van koraal steken uit de bodem, het lijken wel heuse stalagmieten. DUIKEN.NL

REIZEN

CURAÇAO WESTPUNT

et afgelegen gebied waar we zijn is ruig. Woest bijna. Nergens is een huis te bekennen. Het is alleen wij drieën, op kilometers lang ‘gatenkaas’ gesteente. De zee heeft hier al flink haar best gedaan om het vulkanische landschap te teisteren want overal zijn gaten en scherpe randen te vinden. Golven spatten hoog op tegen de kust, de klappen zijn haast oorverdovend. Dan horen we een harde zucht. Net alsof een gigantische reus zich omdraait in zijn slaap. Ik kijk waar het geluid vandaan komt en zie ineens water metershoog uit het landschap omhoog spuiten. Is dit ook Curaçao? Zeker weten. We zijn op het meest noordwestelijke punt van het eiland bij Watamula, in de volksmond wordt dit ‘de adem van Curaçao’ genoemd. Het diepe gezucht en geblaas komt door de golven, die zich door het poreuze gesteente proberen te persen. Watamula is een enorm gat in de grond, uitgesleten door het zoute zeewater. Wind waait hier alle kanten op en golven spatten over de rand. Ik snap nu wel waarom ze dit zien als de long van het eiland. Voor de kust ligt één van de mooiste riffen van Curaçao, maar ik zie mezelf hier nog geen kantduik maken. Het is mogelijk om via het gat zelf af te dalen wanneer het rustig is, maar ook dat klinkt voor mij niet heel erg aanlokkelijk. Daarom gaan we zo - lekker veilig - met een bootje naar het rif toe.

INTENS We zitten net goed en wel in de boot of we krijgen al te horen dat we er zijn. Het was maar twee minuten varen vanaf duikschool Go West Diving… De zee is nu veel kalmer, zo glad als een spiegeltje. De ruige golven en de slapende reus lijken even op on-hold te staan. Onze duikgids checkt eerst de stroming want in dit gebied kan het nogal eens verschillen, maar hij knikt tevreden dus we kunnen. Onder water is het landschap net zo ruig als boven water: dikke pilaren van koraal steken uit de grond, het lijken wel heuse stalagmieten. De pilaren hebben een belangrijke functie want ze dienen als voedselbron voor duizenden mariene dieren en daarnaast filteren ze ook het water. Een grote school blauwe, Picasso en Bahiadoktersvissen zweeft als een grote wolk langs de zuilen. Om de zoveel seconden tikken ze met hun bekjes erop, grazend naar algen. Zodra ik ze nader, zwemmen ze in formatie weg. In mijn ooghoek schiet een kleurrijke creool lipvis weg tussen het koraal. Over de rotsen liggen plaatkoralen formaatje pannenkoek en nog veel groter. Boven een van deze platen hangt een trompetvis kaarsrecht in het water, zijn ene oog houdt me goed in de gaten. Slechts één enkel vinnetje beweegt en ik bewonder zijn buoyancy. Tussen de kleine openingen van de rotsen zie

Plaatkoralen formaatje pannenkoek en groter.

DUIKEN.NL

Ik kijk waar het geluid vandaan komt en zie ineens water metershoog uit het landschap omhoog spuiten.

DUIKEN.NL

REIZEN

CURAÇAO WESTPUNT

Gaaf! Indianentekeningen.

ik her en der kleine gestippelde koffervisjes. Wat blijven deze toch schattig! Wanneer we een foto aan het maken zijn, gebaart René. Een barracuda! Hij ziet er vlijmscherp uit met zijn schubben die het zonlicht weerkaatsen. Een groepje glasoogbaars blokkeert ineens mijn beeld en ze staren me gebiologeerd aan met hun enorme ogen. Ik durf ze niet strak aan te kijken. We blijven rond de 12 meter en zoals onze duikgids zei, alles is hier heel intens. Ik weet ook echt niet meer waar ik kijken moet. Het koraal is knaloranje, andere delen paars. Plukken hertshoornkoraal proberen weer terrein te winnen op deze duikplek. Overal vis en dan al die grillig gevormde formaties… Adembenemend. Bij Beach Bar & Grill genieten we na onder het genot van een koel biertje en een Piña Colada. Dit doen we stilletjes, nog onder de indruk van deze bijzondere duik.

CROSSEN We zijn al vaker op Curaçao geweest, maar de eerlijkheid gebiedt mij te zeggen dat we nog nooit in het Christoffelpark zijn geweest. Dit grootste natuurpark ligt tegen Westpunt aan, een verborgen plek waar je zo aan voorbij rijdt. Het park is in 1978 officieel opgericht en bestaat uit drie voormalige plantages. Met 2300 vierkante meter en de Christoffelberg in het midden - die een schamele 375 meter telt - ben ik heel benieuwd wat het park te bieden heeft. Er leven hier verschillende zeldzame planten en dieren, waaronder de endemische kerkuil, het Curaçaose witstaarthert, zweepslang en verschillende vleermuissoorten. Qua fauna moeten er veel cactussen zijn, maar ook prachtige orchideeën en bromelia’s. Wanneer we aankomen bij het park staat een witte jeep zonder afdak prominent geparkeerd op 44

DUIKEN.NL

de weg. Ik zag net een andere jeep voorbij rijden met een afdakje, dat me veel aanlokkelijker lijkt dan dit hete ding. De zon is ’s middags nog steeds verzengend! Maar onze ranger Cyrill wuift dit idee direct weg: zonder afdak zie je meer en je wilt niets missen van deze jeepsafari. We starten met de Green Car Route, een geasfalteerde weg die dwars door het park heen loopt. Je kunt in principe ook zelf met een auto het park in, maar de gids laat je dingen zien waar je anders zo aan voorbij rijdt. Neem bijvoorbeeld de ‘hangende tasjes’ aan de bomen, gemaakt van takjes. Dit zijn vogelnestjes van de oranje troepiaal (zo heet hij echt, ik heb het ook niet bedacht). Hoe ze erin komen, geen idee, maar het ziet er bijzonder uit. Even verderop steekt een dikke leguaan op zijn gemakje de weg over. Enkele kammen zijn beschadigd. «Leguanen zijn heel territoriaal, waarschijnlijk heeft deze flink gevochten», aldus Cyrill. We stoppen bij een prachtig uitkijkpunt op de Christoffelberg, volgens sommige Canadezen ‘just a bump in the road’. «Maar als ze hem eenmaal beklimmen, piepen ze wel anders!» lacht de goed geluimde Cyrill. De rit is heerlijk. Zonder dak zie je inderdaad veel meer en de wind zorgt dat het aangenaam is achter in de bak. De bomen groeien grillig alle kanten op en waar je ook kijkt, er staat overal wel wat. «Kennen jullie de Dukes of Hazard? Dat ze een stukje met hun auto vliegen?» Dat is zeker ook wat jij ons wil laten zien, vraag ik hem. De weggetjes zijn smal en bijzonder steil, de steilste maar liefst 35%. We knikken ja en ik zet me schrap. Cyrill geeft gas en ik zie de heuvel naderen. Hij geeft nog meer gas en BLAM! Ik vlieg zo met m’n kont de bank af. Schaterlachend draait Cyrill zich om. «Zie je wel, we komen aardig in de buurt!»

In het park leven verschillende zeldzame planten en dieren

Die komt niet ver meer. De rangers hebben een dode leguaan gevonden. DUIKEN.NL

REIZEN

CURAÃ&#x2021;AO WESTPUNT

Draaikolk: Glasvisjes herhalen steeds hetzelfde rondje.

We zijn op het juiste moment! De Blue Room is echt hemelsblauw.

DUIKEN.NL

WARAWARA We gaan verder met de Blue Car Route, een ezel staat ons dom aan te gapen en zet het op een balken. We rijden door een dichte, groene begroeiing. «Het is zo groen omdat het regenwater hier doorheen spoelt en gedeeltelijk blijft staan voordat het naar zee gaat. Dat komt omdat het Christoffelpark een dal is,» legt Cyrill uit. Het is heerlijk koel wanneer we door een natuurlijke tunnel rijden gevormd door grillige bomen. «Kijk! Een warawara!» roept onze ranger. Hij wijst naar een donkere vogel met crèmekleurige buik die als een kip tussen de bladeren doorloopt. Het is een roofvogel met een rode, kale huid tussen zijn ogen en snavel. Cyrill maakt een krijsend geluid en de warawara kijkt verbaasd op. Hij besluit geen acht te slaan op dat maffe zooitje in de auto en vervolgt zijn pad. «We komen nu vlak bij zee, daar is het veel ruiger!» vertelt Cyrill. De dichte begroeiing houdt op en we zitten weer vol in de zon. We stoppen bij Boca Grandi, ofwel ‘grote mond’ in het Papiaments. Wauw. Hier is het inderdaad ruig. Wit water botst tegen de rotsen en de golven draaien alle kanten op. Op de grond groeien platte bomen. «Ze liggen plat omdat ze minder wind vangen en zo beter kunnen overleven. Het zijn een soort mangroves», aldus Cyrill. We vervolgen de route en ik bewonder de rijkunsten van onze ranger. Hij doet dit werk al vele jaren en is geboren en getogen op het eiland. We maken een stop bij Indianentekeningen en bekijken ook een grote grot van binnen. Na 30 meter de grot ingeschuifeld te zijn, is er nog nauwelijks zicht en verdwijnt een gang in het duister. Ik voel me niet geroepen om te kijken wat daar te zien is… We springen de auto weer in en op z’n Cyrills rijden we terug. Half met spierpijn in mijn kont klauter ik uit de auto, maar wat een tocht. Dat we dit niet eerder gedaan hebben.

BLUE ROOM Waar we zeker een duik moeten maken, is bij de Blue Room, zo adviseert onze gids. Wanneer je in de kamer duikt en je kijkt naar open zee, dan is het water fel blauw. Water is doorzichtig en heeft geen kleur, maar bij de Blue Room worden kleuren zo gefilterd dat het ook echt blauw lijkt. Dit komt puur door het zonlicht en de diepte. Het zonlicht schijnt in de grot en weerkaatst: hierdoor ontstaat de kleur. Je moet dan wel op het juiste tijdstip duiken, want anders is het water lang niet zo blauw. De Blue Room heeft ook nog een andere naam, Blaasgat. Soms hoor je namelijk gefluit of geblaas; de wind en de zee die met het poreuze landschap spelen. Je kunt hier op meerdere manieren komen, met een watertaxi of met een georganiseerde bootduik. Wij kiezen voor het laatste. In de meeste gevallen wordt de Blue Room gebruikt als oppervlakte-interval en kun je hier snorkelen, maar wij willen graag mooie duikfoto’s maken dus gaan onze setjes mee. Eenmaal onder water is het zicht zoals altijd geweldig en al snel zien we de ingang van de Blue Room.

DUIKEN.NL

N E C I V N R E S RKE J I W E ME ELIER ALLEIGEN AT IN

UW EXPERT IN ONDERWATERFOTO & -VIDEOGRAFIE

ONDERHOUD

HERSTELLING

MAATWERK

VERKOOP

WWW.MES-BVBA.BE Volg ons op Instagram & Facebook @marine.expedition.services

Een gigantische school glasvisjes bewaakt de poort. De grot is niet heel groot, maar het zicht is meer dan spectaculair wanneer je naar binnen zwemt en richting de uitgang kijkt. We zijn hier op het perfecte moment: de stand van de zon zorgt er nu voor dat het water helder blauw is. Gelukt! Binnenin de kamer zwemt nog een school glasvisjes steeds maar hetzelfde rondje, als een grote draaikolk. Op de wanden groeien kleurrijke anemoontjes. Boven ons zien we de snorkelaars van de boot die rustig op het wateroppervlak drijven. We besluiten richting het wrak te gaan dat ook in de buurt ligt. Het is de oude boot van Captain Goodlife, een lokale inwoner, die hij heeft laten afzinken. Het wrak ligt op zijn kop en is 80 meter lang. Het is daarom niet te missen. Wat een gevaarte! De schroef is mooi begroeid met hersenkoralen en ook op de rest van het schip is veel koraal te vinden. Dan stuit ik op een kleine piramide. Even blijf ik stilhangen en staar naar het beeld. Hoewel

Het 80-meter lange wrak is flink begroeid. Hersenkoralen prijken op de schroef.

zijn naam anders zegt, is het niet alleen maar een goed leven geweest voor Captain Goodlife. Op 3-jarige leeftijd kreeg zijn dochtertje leukemie en haar as is hier uitgestrooid. Ook nog 28 andere mensen vonden hier hun laatste rustplaats. We zwemmen richting ‘Black Sand Beach’

waar een aardig rifje is waar veel fluitvissen net onder het wateroppervlak drijven. Ze blijven leuk! Eenmaal boven water zien we dat alle snorkelaars alweer aan boord klimmen. Wij hebben in ieder geval geen spijt van deze duik. Nóg een unieke plek ontdekt op Curaçao. Daar houden we van.

WHEN FACING THE UNKNOWN:

COUNT ON ME CERTINA AND THE DOUBLE SECURITY CONCEPT NEVER LET YOU DOWN. CERTINA.COM DS ACTION DIVER AUTOMATIC MOVEMENT · TITANIUM · DIVER’S WATCH 300 M · ISO 6425 · SWISS MADE

DUIKEN.NL

TECHNIEK

CERTINA DS ACTION SEA TURTLE

CERTINA DS ACTION SEA TURTLE «Het leukst lijkt ons als jullie de review kunnen voorzien met foto’s van schildpadden.» Waarom het Zwitserse horlogemerk Certina dit graag wilde, was duidelijk: zij steunen de Sea Turtle Conservancy met hun nieuwe duikhorloge DS Action Diver Special Edition, waarvan een deel van de opbrengst naar deze prachtige dieren gaat. Nou, die schildpadden konden ze krijgen!

et is druk onder water in Curaçao. Heel druk. Je moet oppassen waar je zwemt, want je wordt anders zo aan de kant geduwd. Maak plaats! Laat me erdoor! Het is niet druk met duikers of

DUIKEN.NL

met snorkelaars, maar met schildpadden. Groene en karetschildpadden. In alle soorten en maten. Ze komen af op de visrestanten die de vissers in het water gooien bij de steiger van Playa Piskado.

Een kant-en-klare snack, en ze weten precies hoe laat en waar ze moeten zijn. Van Certina hebben we iets heel moois meegekregen om te testen: de DS Action Diver Sea Turtle Conservancy Special

Edition. Ik noem hem voor het gemak even de DS Action Sea Turtle, anders is het steeds zo’n mond vol. Hoe leuk is dat, om deze op Curaçao te testen en dan ook nog eens zoveel schildpadden om je heen te hebben! Het duikhorloge belandde niet zomaar om onze pols. De rubber of schakelband wordt geheel op maat gemaakt, en daarvoor dien je langs te gaan bij een juwelier bij jou in de buurt die het bekende merk ook voert. Ik voelde me op dat moment heel belangrijk. De juwelier had zelfs handschoentjes aan en nam alle tijd. Zit het zo lekker? Niet? Dan passen we het nog even aan. Ook werd de DS Action geleverd in een schitterend doosje in de vorm van een schildpad. Dat is natuurlijk allemaal leuk en aardig, maar

wat houdt het precies in, dat het een duikhorloge is? Het voldoet geheel aan de ISO 6425 standaard. De Certina DS Action Sea Turtle vermeldt dat hij een maximale duikdiepte heeft van 300 meter, maar het duikhorloge is getest tot 375 meter. Onder verschillende temperaturen, wel drie uur lang. Daarnaast is het natuurlijk wel noodzakelijk dat je je duiktijden kunt timen bij afdalen, duiken en opstijgen. Dit kan met de draaibare duikring op de lunette. Deze draait enkel linksom, dit is voor de veiligheid. Stoot je per ongeluk tegen de duikring aan, dan kan de duiktijd enkel verkort worden, nooit verlengd. Dat het duikhorloge goed af te lezen is in het donker, bewijst het tijdens een nachtduik. Zowel de cijfers van de duikring als de wijzerplaat zelf, zijn duidelijk afleesbaar dankzij de ‘Super-LumiNova’. Dankzij luminescentie laadt de wijzerplaat op en geeft zo licht in het donker. Ook nog

Die is van mij! De obesitasschildpadden zijn nogal gulzig.

een leuk weetje: bij de ISO 6425 is een duikhorloge antimagnetisch. Indien hij aan een sterk magnetisch veld wordt blootgesteld, mag de afwijking niet hoger dan 30 seconden per dag zijn. Daarnaast moet een duikhorloge wat kunnen incasseren; na een slag van 4,43 m/s mag het niet meer dan een afwijking van 1 minuut per dag vertonen. Aan al deze strenge eisen voldoet de Certina DS Action Sea Turtle. CLEVER DIVER EXTENSION Een piepklein schildpadje (nou ja, klein… vergeleken bij de obesitas-exemplaren die bij de steiger rondhangen, is dit echt een kleintje!) is druk in het zand aan het graven. Met zijn twee voorste vinnen duwt hij het zand weg, waarbij hij zo zeegras blootlegt. Gulzig graast hij van de korte sprietjes. Hij vindt het totaal niet erg dat we hem van dichtbij bekijken, en kunnen zo ook een hele mooie foto maken met het duikhorloge.

Nu zal je misschien denken: je duikhorloge is geheel op maat gemaakt naar je pols. Hoe moet

je kunt indrukken, en daardoor de sluiting ‘verlengd’. Ruimte zat voor een pak, zelfs een

«Voor het 60-jarig bestaan van het Sea Turtle Conservancy heeft Certina een speciaal duikhorloge uitgebracht.» dat met een duikpak aan? Heel eenvoudig! Het duikhorloge is voorzien van de Clever Diver Extension. Bij de stainless steel sluiting zitten twee knopjes die

droogpak! Om wat meer uitleg te geven waar ‘DS’ voor staat: het betekent Double Security. Sinds 1959 ontwikkelt Certina al horloges en wil deze de hoogste standaarden meegeven. Om de waterdichtheid te garanderen, is de kroon afgedicht met twee O-ringen, en zelfs de as heeft een O-ring gekregen om zo waterdichtheid te garanderen. Dit betekent dat als de as uitgetrokken is en je hem per ongeluk in het water laat vallen, er niks aan de hand is. Het duikhorloge is geheel mechanisch en voorzien van een Powermatic 80 uurwerk. De ‘power reserve’ is de tijd dat een volledig mechanisch horloge stopt met tikken. Dit is normaal tussen de 38 tot 42 uur. De Powermatic 80 van dit duikhorloge maakt een gangreserve van 80 uur mogelijk. Je kan dit horloge dus drie dagen wegleggen. Gebruik je het langer niet, dan is het een kwestie van even licht bewegen, en hij loopt DUIKEN.NL

TECHNIEK

CERTINA DS ACTION SEA TURTLE

«In 2017 werd Certina partner van de Sea Turtle Conservancy. Deze natuurorganisatie in Florida zet zich in voor bescherming van schildpadden.»

DUIKEN.NL

Iedere keer als ik nu naar de tijd kijk, word ik herinnerd aan onze reddingsactie.

weer. Je hoeft hem dus nooit op te winden: door middel van de rotor begint hij weer te lopen na lichte beweging. Dit heb ik zelf ook meegemaakt in de zomervakantie, toen ik de DS Action Sea Turtle even een weekje had thuisgelaten omdat ik op vakantie ging. Bij terugkomst stond hij uiteraard stil. Toen ik hem even bewoog, deed hij het gelijk weer! BESCHERMING SCHILDPADDEN Het kleine schildpadje graast rustig door, wij nemen nog even een laatste kijkje bij de steiger. Drie enorme jongens vechten om een vissenkop. Stelletje aasgieren. Wat ik zelf ook heel leuk vind, is

het schitterende logo van de Sea Turtle Conservancy dat op het kastdeksel is gegraveerd. Daarnaast heeft het horloge zelf ook de kleurstelling gekregen van de schildpaddenorganisatie. In 2017 werd Certina partner van de Sea Turtle Conservancy. Deze natuurorganisatie in Florida zet zich in voor bescherming van schildpadden en het behoud van hun habitat. Omdat de Sea Turtle Conservancy 60 jaar bestaat, heeft Certina een speciale editie uitgebracht van het duikhorloge. En dat is dus deze die wij testen! Zoals gezegd, gaat een deel van de opbrengst van het horloge direct naar

de zeeschildpadden. Maar Certina doet nog meer. Ook sponsoren zij elk jaar een schildpad in de jaarlijkse marathon Tour de Turtles, waarbij vele schildpadden een satellietzender meekrijgen om hun migratie te volgen. Om zo bewustzijn te creëren en bedreigingen van schildpadden in kaart te brengen. ‘Onze’ schildpadden zullen niet zo ver migreren denk ik… Gezien hun overgewicht zouden ze ook niet ver komen. Ze beginnen inmiddels vol te raken en landen in het zand om te gaan slapen. We besluiten ze maar te laten en zwemmen rustig terug naar het strandje.

CONCLUSIE Wat ik vind van de Certina DS Action Diver Sea Turtle Conservancy? Een heel gaaf duikhorloge. Toegegeven, hij kan natuurlijk niet alles wat een duikcomputer kan, zoals de diepte weergeven. Maar wel kan je heel nauwkeurig je duiktijd plannen en te allen tijde het horloge aflezen. Dat je een betrouwbare partner om je pols hebt, mag duidelijk zijn door bovengenoemde specificaties. Eerder in dit magazine heb je al kunnen lezen hoe we een schildpad bevrijdden van een vishaak in zijn bek. Dit maakte het alleen nog maar meer bijzonder dat we bij Playa Piskado voor Certina bezig waren: zo hebben we zelf ook bijgedragen aan een stukje bescherming van schildpadden. Het leuke is dat je dit horloge casual kunt dragen. Veel mensen zullen zich dan misschien weleens afvragen waarom ik soms zo glimlach als ik kijk hoe laat het is. Want iedere keer als ik nu naar de tijd kijk, word ik herinnerd aan onze reddingsactie en de onwijs mooie duik met schildpadden.

FACTS Certina DS Action Diver Sea Turtle Conservancy Special Edition - waterdicht tot 300 meter - ISO 6425 standaard - gangreserve van 80 uur - polsband te verlengen met gebruik duikpak - partner Sea Turtle Conservancy - stainless steel - Super-LumiNova Prijs: Zwarte rubberen band € 870, stalen band € 795 www.certina.com

Het logo van de Sea Turtle Conservancy op het kastdeksel. De Clever Diver Extension (rechts.) DUIKEN.NL

CURAÇAO

TOP 5 MUST DO MET KIDS

TOP 5 MUST DO MET KIDS OP VAKANTIE IN CURAÇAO!

GA SNORKELEN MET SCHILDPADDEN BIJ PLAYA PISKADO In Westpunt ligt het kleine visserstrandje Playa Piskado. De vissers maken daar de vissen ter plekke klaar om te verkopen aan de lokale bevolking, en gooien de restanten van de vissen terug in het water: een heerlijke snack voor schildpadden! Rondom de steiger kan het dan in het water ook behoorlijk druk zijn – welteverstaan met schildpadden. De hele dag door heb je kans om de schildpadden te zien, het beste moment is wel ’s ochtends vroeg of eind van de middag. Parkeren doe je op het parkeerterrein naast All West Apartments. Of beter: verblijf een paar dagen in dit heerlijke complex en geniet eindeloos van onvergetelijke snorkelavonturen, recht voor je deur! www.allwestcuracao.com

DUIK NAAR 130 METER DIEPTE IN EEN DIEPZEEDUIKBOOT Mag je kind nog niet duiken, maar wil je wel samen de diepte opzoeken? Ga dan mee met de Curasub van Substation! De piloot brengt jou en je kind naar een diepte van maar liefst 130 meter, waar het wrak van de Stella Maris ligt. Bekijk tijdens de afdaling de grote scholen vissen en nieuwe soorten die pas ontdekt zijn. Vanaf je ligbank in de diepzeeduikboot beleef je de onderwaterwereld samen. www.substation-curacao.com

4 54

BEZOEK DE STRUISVOGELFARM Hoe leuk is dat! Zelf een struisvogel voeren en op een struisvogelei staan. In een oude Amerikaanse schoolbus krijg je een tour over een heuse ‘Ostrich Farm’ waarbij je alle levensfases krijgt te zien van deze grote vogel. De Struisvogel Farm is gelegen in een prachtig natuurgebied op de weg naar Groot St. Joris in Santa Catharina. Trek gekregen na deze geweldige tour? Eet dan een heerlijke struisvogelburger in het restaurant! Kosten safaritour: 17 dollar volwassene, 14 dollar kind. www.curacaoostrichfarm.com

DUIKEN.NL

BEZOEK WILLEMSTAD Wandel langs de vele souvenirwinkeltjes, boetiekjes, ateliers en strijk neer op een van de vele terrasjes met uitzicht op de Pontjesbrug. De levensgrote letters van Curaçao op het plein zijn heel leuk om in te klimmen en gekke foto’s te maken en uiteraard sluit je af met een heerlijk koude mangoshake bij een lokaal marktkraampje. Genieten!

SPEUR NAAR DE ‘VLEERMUIZENSCHAT’ IN EEN VERLATEN LANDHUIS Op Curaçao staan heel veel landhuizen, waarvan enkele ook verlaten. In een van deze landhuizen ligt een geocache; een ‘schat’ die je kunt vinden aan de hand van gps-coördinaten. Samen met je kind speur je in dit oude landhuis naar de vleermuizenschat. Bekijk gelijk de verlaten kamers en sluip over de krakende traptreden: de vleermuizen die er wonen, mag je niet storen! Meer weten? Download de geocache app in de appstore en zoek op GC83QJ4.

ONZE FAVORIETE CENTERS REBEL DIVING

«Wij zijn absoluut geen duikfabriek» Daan Rijnenberg runt sinds 2016 haar eigen duikcentrum op Curaçao. Het is een kleinschalig SSI dedicated duikcentrum en de gasten kunnen in overleg zelf kiezen waar ze willen duiken.

WWW.REBELDIVINGCURACAO.COM Rebel Diving is een kleinschalig duikcentrum? Door kleinschalig te blijven werken, kan ik de service bieden die ik zelf ook zou willen. Persoonlijke aandacht, de tijd nemen voor de duikgasten, goed verzorgd materiaal, een eigen compressor, een intieme, persoonlijke omgeving van het duikcentrum met een professionele uitstraling en mensen een beleving in het duiken geven. Wat voor duiken bied je aan? Kantduiken, bootduiken Oostpunt, Westpunt en Klein Curaçao (bootduiken op voorhand boeken), duikcursussen (van introductieduiken tot en met proopleidingen), gidsduiken en Special dives. Er is geen vast duikschema; in overleg met de duikgast kiezen we spots uit die passen bij zijn/haar level. Accommodatie bied ik zelf niet aan, maar ik werk samen met businesspartners die dit wel aanbieden. Welke duikspot doe je het meeste aan? Rebel Diving Curaçao duikt van west naar oost aan de zuidkant van Curaçao. Alle duikstekken hebben iets unieks door de liggingen van alle baaien die het eiland rijk is. Natuurlijk zijn er duikspots die favoriet zijn. Die zijn niet te vinden op de duikkaarten van het eiland, maar

te boeken bij de duikschool; de Special Dives! Duiken waar amper anderen komen, geeft een bijzondere beleving van het onderwaterleven hier. Welke maatregelen heb je genomen met betrekking tot corona? Door altijd al kleinschalig te hebben gewerkt, vergde de coronasituatie geen bijzondere ingrepen voor de duikschool. Er is genoeg plek tijdens de theorie van cursussen om niet dicht op elkaar te zitten. Daarbij vindt

CURAÇAO

alles zoveel mogelijk in de buitenlucht plaats. In de duikschool is natuurlijk handsanatizer aanwezig. Helaas moet er tegenwoordig gespoeld worden met desinfectant. Daar ontkomt de duikschool niet aan. Voor duikgasten die hun eigen mondstuk meenemen, is er gelegenheid om deze te wisselen met die van de duikschoolautomaten. Voorkeur heeft nu ook dat de duikgasten zelf hun handdoeken meenemen en na de duikdag weer mee terug nemen naar hun accommodatie. Je hebt veel repeaters? Rebel Diving Curaçao heeft veel repeaters jaarlijks. Door de persoonlijke aandacht en het kleinschalig werken, is er altijd tijd voor iedereen. Ook al kom je alleen maar tanks huren, altijd is er tijd voor een praatje, duikadvies of een bakkie, alles in een ongedwongen sfeer. Wat maakt jouw duikschool uniek? We zijn absoluut geen duikfabriek waar direct na de duik weer een volgende duikgroep klaarstaat voor de instructeur of gids. Mijn passie voor het duiken werkt aanstekelijk. Daarbij is Rebel Diving Curaçao het enige SSI dedicated duikcentrum op Curaçao met de Blue Oceans missie hoog in het vaandel. Een echt ecoduikcentrum, erkend door SSI, Mares, Head en Blue Oceans. De inrichting van het duikcentrum is gemaakt van tweedehands materialen. Het gebruik van plastic is minimaal, gescheiden afval, spoelen zonder chemicaliën of toevoegingen. We houden ook regelmatig clean-ups onder water. Ook tijdens reguliere duiken wordt afval meegenomen. Geen must, maar een manier van leven.

DUIKEN.NL

CURAÇAO

NEDERLANDSE TOUROPERATOR ABC TRAVEL

«Sinds 1995 bieden we al bestemmingen aan op de Cariben» Zij weten alle ins en outs van Curaçao en kunnen je optimaal adviseren: de Nederlandse touroperator ABC Travel zorgt dat jouw duikvakantie écht bij je past!

WWW.ABCTRAVEL.NL Jullie kunnen jezelf expert van de Cariben noemen? Sinds de start van ABC Travel in 1995 is ons aanbod op de Cariben flink gegroeid. Het is allemaal begonnen met Bonaire, maar inmiddels bieden we acht bestemmingen aan in het Caribisch gebied! Vanaf het begin bezoeken we onze bestemmingen ieder jaar, zowel tijdens studiereizen als onze eigen vakanties. Zo houden we onze kennis up-to-date. Bij elke aanvraag brengen we je wensen in kaart, zodat we zeker weten dat de reis ook écht bij je past. Doordat we al zoveel jaar op Curaçao komen, geven we je graag tips over de beste of meest bijzondere restaurants, hippe barretjes, leukste strandjes of mooiste snorkelen duikstekken. Wat voor type reizen bieden jullie aan naar Curaçao? Van basic tot luxe en van relaxen tot actief: het kan bij ons allemaal! Aan de hand van jouw wensen gaan we aan de slag om een complete reis inclusief duikpakket voor je samen te stellen. Duikt 56

DUIKEN.NL

alleen een gedeelte van je reisgezelschap, of wil je je duikskills verbeteren met een cursus? We regelen het graag voor je! Nog een andere bestemming bezoeken naast Curaçao? Denk bijvoorbeeld aan een combinatiereis met ‘Divers Paradise’ Bonaire, maar ook een combinatie met het ongerepte Suriname is zeker een aanrader. Wat voor type accommodaties bieden jullie aan? Voor ieder wat wils! Van boutique hotels, tot kleinschalige appartementen en op-en-top duikresorts. Voor ieder budget kunnen we een duikreis aanbieden. Lions Dive blijft onder duikers favoriet, maar ook Scuba Lodge en Oasis Parcs Coral Estate worden vaak geboekt. Wat maakt jullie bedrijf uniek in vergelijking met andere touroperators? Persoonlijke aandacht, meedenken met jou als klant en hierdoor tot een passend advies komen is bij ons standaard. Tijdens het hele traject van het aanvragen van je reisvoorstel, totdat je terug in Nederland

bent, heb je contact met dezelfde reisspecialist. Met een grote mate van betrokkenheid en een vleugje Twentse nuchterheid gaan we geen uitdaging uit de weg en stellen we prachtige reizen samen. De ervaring, creativiteit en diversiteit in het team maakt dat elke reis tot in de puntjes wordt geregeld! Welke zekerheden bieden jullie ten tijde van corona? Door alle onzekerheden die Covid-19 met zich meebrengt, ben je misschien wat terughoudend in het boeken van je vakantie. Weet dat we je alleen op reis laten gaan als we ervan op aan kunnen dat je ook daadwerkelijk van je vakantie kunt genieten. Voorpret bepaalt ook voor een groot deel je vakantieplezier. Dat is in deze tijd niet altijd even gemakkelijk. We proberen je vooraf, maar ook tijdens de reis zoveel mogelijk te ontzorgen en je alle informatie te geven die je nodig hebt om verantwoord en veilig op reis te kunnen. Ook bieden we je graag wat extra zekerheid in deze tijd, zodat jij met een gerust gevoel je reis kunt boeken. Zo bieden we een flexibele omboekgarantie en mocht je reis niet door kunnen gaan vanwege Covid-19, dan is een contante terugbetaling bij ons ook in de meeste gevallen bespreekbaar. Met het boeken van een pakketreis bij ABC Travel ben je daarnaast ook verzekerd van repatriëring in geval van calamiteiten, een van de vele voordelen van het boeken bij een ANVR-aangesloten reisorganisatie. En ter plaatse staat onze reisleiding dag TOURen nacht voor je klaar bij OPERATOR calamiteiten!

ONZE FAVORIETE CENTERS SUBLIME DIVING

CURAÇAO

«Wij nemen je mee naar de duikplekken waar je zelf niet zo snel komt»

Geboren en getogen op Curaçao, is het niet zo vreemd dat Ellis Litecia al op zesjarige leeftijd iedere dag in de zee lag. Opgeleid door de duiklegende van Curaçao Eric Wederfoort en tientallen jaren zelf gedoken te hebben, kent hij alle duikstekken als zijn broekzak. Sinds 2008 is Ellis eigenaar van Sublime Diving.

WWW.SUBLIMEDIVING.COM Westpunt, wat een mooie locatie! Ons duikcentrum vind je bij Rancho el Sobrino op Westpunt. Eén van de nabijgelegen riffen waar we regelmatig naartoe gaan voor introductieduiken en gegidste duiken, is het rif van Playa Piskado. De grootste bezienswaardigheden hier, naast de koraalriffen zelf, zijn de schildpadden die altijd aanwezig zijn en de talloze prachtige vissen! Wat voor soort duiken bieden jullie aan? Introductieduiken, verschillende duikcursussen en specialties. Naast de algemeen bekende cursussen, Open Water, Advanced Open Water en Rescue Diver, bieden we een aantal duikspecialties aan voor de personen die zich verder willen verdiepen op een bepaald gebied van het duiken. Zoals nitrox, nachtduiken, zoeken & bergen, Onderwater Digitale Fotografie, diep duiken, bootduiken en Peak Performance Buoyancy. Gegidste kant- of nachtduiken, stromingsduiken en wrakduiken: het is allemaal mogelijk!

Je neemt duikers ook mee op jacht en naar de noordkust? Jazeker! Met Lionfish Hunt Dive gaan we net iets voor zonsondergang koraalduivels vangen. Je krijgt vooraf de nodige instructies om het op een veilige manier te doen en om te voorkomen dat het koraal en het andere onderwaterleven beschadigd wordt. Voor de meer avontuurlijke duiker gaan we, wanneer het weer het toelaat, bij bepaalde plekken op de noordkust van Curaçao duiken. Twee van deze mooie plekken zijn Watamula en de The tunnel of doom aan het noordoostelijk deel van het eiland. Wat maakt jullie uniek? Als je duikt

bij Sublime Diving beleef je het ware eilandgevoel, met een relaxte persoonlijke tint, maar volgens de internationale duikstandaarden. Wij nemen je mee naar de duikplekken waar je zelf niet zo snel komt. De ware parels onder de duikstekken. De lessen worden in kleine groepen of een-op-een gegeven met voldoende persoonlijke aandacht om ervoor te zorgen dat je tot bewust duiker klaargestoomd wordt. Als je een ervaren duiker bent en liever zelfstandig met je buddy op stap gaat, verhuren wij je de benodigde duikuitrustingen en bieden we je 24/7 toegang tot de duiktanks. Welke maatregelen hebben jullie genomen m.b.t. corona? We zitten buiten onder een overdekte ruimte met een regelmatig briesje, wat de kans op in de lucht hangende microdrupples vermindert. We hebben op elke tafel een flesje handsanitizer staan en iedereen dient 2 meter afstand te houden. Onder water hebben wij vooralsnog geen last van corona en dus mag je zo dicht als je zelf wilt naast elkaar duiken! Hoe ziet het resort eruit? Sublime Diving bevindt zich op het terrein van Rancho el Sobrino Resort & Restaurant. Zij hebben verschillende kamers, appartementen met zeezicht en een luxe villa. Ook zijn er twee restaurants, waaronder Blue View, waar je kunt genieten van de mooiste zonsondergangen. Jullie bieden complete, en betaalbare pakketten aan samen met het resort? Voor een pakket van 9 dagen/7 nachten krijg je: 2 personen 6 dagen ongelimiteerd lucht, 1 gegidste duiktrip, foto’s van de gegidste duik, 7 nachten verblijf in Rancho El Sobrino Resort Westpunt, welkomstcocktail, welkomstdiner 2 gangen, 7 dagen huurauto, 1 nacht gratis verblijf (7 boeken, 6 betalen). Kosten: € 549 per persoon. DUIKEN.NL

MENSEN

KORAALDUIVELJAGER VAN CURAÇAO INTERVIEW LIONFISH LISETTE

LIONFISH LISETTE

Ze noemen haar ook wel dé koraalduiveljager van Curaçao: Lionfish Lisette. Gewapend met een speer en haar Bazookeeper, gaat ze op ‘oorlogspad’ om deze invasieve soort in te dammen. Wij spraken Lisette Keus die gepassioneerd vertelde over haar missie. Je hebt niet altijd op Curaçao gewoond, maar je hebt je hier uiteindelijk weer gesetteld. In ´totaal´ woon ik al 15 jaar op Curaçao. Vijf jaar als kind en nu alweer zo´n tien jaar sinds 2010. We verhuisden naar Curaçao met het gezin in 1992 na een wereldreis van een jaar in een camper. Mijn ouders (vooral mijn moeder) wilde niet terug naar Nederland en mijn vader kon op afstand werken. Curaçao bood op dat moment wat ze zochten: directe verbinding met Nederland, goed onderwijs, toch een beetje avontuur, maar vooral vrijheid. In 1997 zijn we verhuisd naar Nederland, daar heb ik mijn middelbare school afgemaakt en getracht te studeren. Dat was niet helemaal een succes en uiteindelijk ben ik na wat omzwervingen in Bangladesh, Inda en Nepal teruggegaan naar Curaçao. Mijn moeder woonde inmiddels weer op het eiland en dus was het voor mij echt thuiskomen. Al snel ben ik toen voor de krant gaan werken en later ook een tijdschrift en de radio. Tot ik uiteindelijk in 2014 duikinstructeur werd en me langzaam maar zeker ben gaan focussen op lionfish en alles daaromheen. Wanneer begon je met duiken? Ik had mijn eerste duikervaring op mijn tiende. Mijn zus mocht in dat jaar haar Open Water halen omdat ze naar de middelbare school ging. Ik mocht een introductieduik 58

DUIKEN.NL

doen. Magisch vond ik het. Ik snorkelde wel al heel veel, was altijd in het water te vinden, maar na de introduik vond ik mezelf echt zo stoer – ik was ook een duiker! Daarna mocht ik altijd bij mijn vader aan de octopus aan het einde van zijn duiken. Dan ging ik al ‘freedivend’ naar hem toe en mocht ik het laatste stukje meeduiken. Tot ik op mijn twaalfde éindelijk zelf gecertificeerd werd. Wanneer zag je jouw eerste koraalduivel op Curaçao? Als klein meisje kende ik bijna alle vissen die toen op Curaçao voorkwamen. In 2010 was ik daarom redelijk verbaasd een lionfish te zien. Ik was zo geïntrigeerd door de vis; die kleuren, de vinnen, de beweging... en ik kon me gewoon niet herinneren dat ik die vis eerder hier had gezien. Ik werkte toentertijd als journalist en ben op onderzoek gegaan naar wat voor vis het was. Uiteindelijk heb ik er een artikel over geschreven voor de krant en kwam zo meer en meer te weten over de koraalduivel. Zo kwam ik erachter dat hij superlekker is om te eten, het is echt een delicatesse in sommige Aziatische landen. Ik heb alle vishandelaren en vis-/sushirestaurants

op Curaçao gebeld met de vraag of ze lionfish serveerden, maar niemand kende de vis of verwarden het met de ballonvis (die dodelijk kan zijn als die niet goed bereid is). Op één restaurant na, Fishalicious, zij kenden het en wilden het graag op het menu zetten. En toen bleek het ook een goede handel te zijn? Na wat verdere research kwam ik

Mijn grootste lionfish die ik gevangen heb, was 46 centimeter. bij een vishandelaar in New York terecht, die de vis weleens had verhandeld voor $ 160 per vis - ongeveer 250 gram schoon met kop. Nu staat de lionfish op $ 8 tot $ 15 per kg! Dus de jacht was geopend… $ 160 per vis... ik zag wel business! Hahaha, grapje. Lionfish is een invasieve soort en heeft een enorme invloed op de vispopulatie door zijn vraatzucht. Daarbij heeft hij niet echt/geen natuurlijke vijanden en plant zich heel snel voort – kortom, het is een plaag. Ik ben begonnen met jagen om de

populatie te controleren. Vrienden van mij hadden zelf speren gemaakt en een canvaszak om ze in te doen die eigenlijk voor kreeften bedoeld was, en zij gingen op de koraalduivel jagen. Ik vond het zo zielig in het begin: een wesp is voor mij nog te veel ´dier´ om dood te maken, laat staan een vis door zijn kop schieten met een speer... Aan de andere kant zag ik ook hoe de lionfishpopulatie exponentieel toenam en dus ben toen toch maar overstag gegaan. Hoe was het om je eerste vis te doden?

Ik weet de eerste vis die ik schoot nog zo goed. Met een geladen speer richtte ik op de vis, terwijl ik heel erg aan het twijfelen was: zal ik het doen, nee zielig, nu dan, nee... Tot ik toch maar de speer losliet en ik verkocht was. Nu vang ik gemiddeld 100 vissen per week. Geeft het jagen een kick? Het jagen is iets bizars! Het besef dat ik een dier dood, is er bij elke vis. Echter geeft het ook een mega-kick! Het is een soort oerinstinct wat de overhand neemt. Daarbij is het voor mij ook een soort meditatie. DUIKEN.NL

MENSEN

KORAALDUIVELJAGER VAN CURAÇAO INTERVIEW LIONFISH LISETTE

Het klinkt misschien gek, maar mijn gedachten schieten vaak alle kanten op en ik ben snel afgeleid. Als ik aan het jagen ben, dan ben ik altijd volledig gefocust. Het is per slot van rekening een giftige vissoort, ik ben aan het jagen en natuurlijk aan het duiken, wat vaak ook nog wat sneller gaat dan normaal en dicht op het rif. Dit vergt van mij opperste concentratie en volledige beheersing over mijn ademhaling en handelen. Daardoor ben ik even helemaal in een andere wereld, nog meer dan bij een normale duik. 60

DUIKEN.NL

Wat is je record dat je op een dag gevangen hebt? Ik jaag ongeveer drie keer per week en vang dan tussen de vijf en negen kilogram per keer – dat zijn tussen de 15 en 50 vissen. Negen kilo is een volle zookeeper, zo’n buis waar de lionfish ingaat, waardoor je niet gestoken kan worden. Ik heb ooit zelf zo’n buis gemaakt die een beetje groot was uitgevallen en die heb ik – heel nerdy- de Bazookeeper genoemd, daar past 20 kg in. Slechts één keer heb ik die volledig weten te vullen op een duik. Wat betreft record qua stuks op een dag, was 120 vissen in

drie duiken. De grootste die ik ooit heb gevangen was 46 cm - overigens geen wereldrecord. De grootste ooit gemeten was 55 cm, maar dat was een vis die in gevangenschap leefde. Waar zitten de meeste lionfish? Ze zijn het meest actief vanaf zonsondergang tot zonsopgang. Het zijn passieve jagers, wat inhoudt dat ze wachten tot hun prooi voorbijkomt en dan met een snelle voortgaande zuig/slikbeweging hun prooi in één keer opslokken. Ze gebruiken het gebrek aan licht om dus niet echt op te

Ik vond het zo zielig in het begin: een wesp is voor mij nog te veel ’dier’ om dood te maken, laat staan een vis door zijn kop schieten met een speer. vallen als een gevaar. Vandaar dat de meeste lionfish te vinden zijn tijdens zonsopgang en zonsondergang, in grotjes en ´schaduwplekken´ van het rif en op dieptes – ook op 500 meter diepte komt lionfish voor. Duiveltjes van het koraal. Ze hebben ook van die kleine hoorntjes op hun voorhoofd. De Nederlandse naam koraalduivel past dus eigenlijk veel beter dan lionfish. Hoe is het nu gesteld met de koraalduivelstand? Vergeleken met tien jaar geleden, zie je er minder. Ik hoor ook van andere landen in de Cariben dat ze de lionfish ietsje minder zien. «Dat is een goed teken», zou je dan denken. En dat is gedeeltelijk ook zo. Het vermoeden is namelijk dat er steeds meer op lionfish gejaagd wordt door lokale diersoorten als murenes en groupers. Probleem is alleen dat de grote jongens onder de groupers er allemaal uitgevist zijn, dus alleen de kleine lionfish worden gegeten. Zodra koraalduivels groter worden, zullen ze dus niet gegeten worden. Die blijven dan voor de mensen over. Overigens zie je op plekken op Curaçao waar je gemakkelijk het water in kan (bij stranden in de buurt) dat de populatie ook minder is dan op meer afgelegen plekken. Dit komt natuurlijk doordat de mens daar op ze jaagt. Alleen als je dan ietsje dieper gaat dan de gemiddelde duiker, of ietsje verder, zie je wel weer (meer) lionfish. De koraalduivels herkennen het gevaar van de mens inmiddels? Waar veel gejaagd wordt, zie je dat ze het weten als

er duikers aankomen. Dan schieten ze weg in een grotje. Als een soort kakkerlak verdwijnen ze dan in het rif, in holletjes zo klein dat je je echt afvraagt: hoe dan? In de Cariben zie je wel minder lionfish dan tien jaar geleden, maar ze zijn er zeker nog wel en dus vooral diep, buiten ons bereik. Waar ze dus ook schade kunnen aanrichten aan populaties van vissoorten waarvan wij het bestaan niet eens kennen. Waar gebeurd: in de maag van een lionfish hebben onderzoekers onbekende vissoorten gevonden. Overigens hebben we het niet over de East Mediterranean. Daar zitten ze sinds 2016 en zijn nu een groot probleem. Je jaagt niet enkel op de lionfish, je wilt ook een boodschap meegeven. Ik probeer me tweeledig in te zetten: aan de ene kant probeer ik zoveel mogelijk lionfish te vangen om de populatie te controleren. En aan de andere kant probeer ik mensen bewust te maken van

de aanwezigheid en de destructiviteit van de vissoort. In mijn sieradenstudio op Curaçao, door middel van de sieraden zelf, maar ook door het organiseren van events, educatiemiddagen op scholen en aan mijn cursisten die ik leer jagen, leg ik het hoe en wat van de lionfish uit. En dan vooral waarom ze slecht zijn voor het rif niet omdat ze koraal eten, maar omdat ze vooral babyvisjes eten wat uitsterving van soorten zou kunnen betekenen. Wat dus een enorme disbalans zal brengen op de riffen en wat voor effect dat weer heeft op het hele ecologische systeem. Daar moet wel aan toegevoegd worden: het is niet de schuld van de vis, het is de druppel. Je maakt sieraden met ‘echte’ lionfish erin. Het ziet er heel mooi uit, maar gaat dat op den duur niet stinken? Bij elke vis die ik vang, heb ik wel het besef dat het een dier is wat ik dood. Ik wilde dus graag zo veel mogelijk van de vis gebruiken. Dus ik ben op zoek gegaan naar wat je allemaal met vis kan doen en kwam van alles tegen. Toen dacht ik, dat kan ik ook met lionfish. Ik heb meteen mijn duikspullen gepakt, een vis gevangen, de vinnen eraf geknipt en de vis weggegeven, de vinnen gedroogd in de zon, bewerkt, oorbelhaakje eraan en drie uur laten zat ik met mijn eigen lionfish oorbellen aan de bar. Tegen mijn vrienden zei ik: «Dit rondje is van mij, want dit wordt mijn nieuwe business.» Ze verklaarden me allemaal voor gek, maar nu heb ik mijn eigen sieradenlijn van Lionfish. Overigens begonnen de eerste DUIKEN.NL

MENSEN

KORAALDUIVELJAGER VAN CURAÇAO INTERVIEW LIONFISH LISETTE

oorbellen na drie dagen enorm te stinken en kwam ik erachter dat ik het vlees niet goed had weggeknipt. En zo zijn er nog een paar goede leermomenten geweest, en bewerk ik ze zo dat ze nooit kunnen gaan stinken. Ik heb nu een supergaaf, sustainable, fashionable product. Where passion meets Fashion! Wat moet er volgens jou gebeuren om ze geheel in te dammen? De internationale slogan van invasieve soorten is een beetje Eat Them to Beat Them geworden. Dus dat is wat we kunnen doen om ze in te dammen: eten. Dat lionfish volledig verdwijnt uit de Cariben en de Meds, is echt een utopie, ze zullen voor altijd een onderdeel blijven van deze gebieden. Wereldwijd dus inmiddels. Wat we wel kunnen doen is om ze als vervanging te zien van andere vissoorten die we nu eten. Zoals bijvoorbeeld de snapper en grouper. Deze vissoorten hebben we nodig op de riffen, dus die moeten we met rust laten en daarvoor in de plaats moeten we lionfish vangen en eten. Uiteindelijk krijgen de andere vissoorten dan een beetje ademruimte en hopelijk kan er dan een natuurlijke balans gevonden worden. Hiervoor zullen er wel meer manieren ontwikkeld moeten worden om ze te vangen, vooral op grotere dieptes. Zoals bijvoorbeeld de Open Trap van Steve Gittings, supergoed en simpel idee en zeker haalbaar. Sowieso heb ik er wel vertrouwen in dat er manieren gevonden zullen worden om ze te vangen, kijk maar naar het pulsvissen en andere technieken in de visserij. Dan moeten we ooit ook wel 62

DUIKEN.NL

wat voor de lionfish kunnen bedenken. Wat kunnen duikers zelf doen? Wat duikers vooral niet zelf moeten doen, is een speertje lenen of huren en zelf op jacht gaan zonder enige ervaring. In veel landen/eilanden is dat ook niet toegestaan overigens, maar kun je wel met een duikschool of iemand met een vergunning mee om te leren schieten. Echt superleuk en ook vooral doen, al moet ik er wel bij zeggen dat ook dan het heel belangrijk is met wie je gaat en wat je geleerd wordt. Veel duikscholen leggen alleen maar uit wat een lionfish is en waarom die slecht is voor het rif, speertje in de hand en gaan. Terwijl het juist belangrijk is om te weten hoe te duiken en waar op te letten als je jaagt! Als ik iemand lesgeef, leer ik de hunterin-spe vooral hoe de balans onder water te bewaren tijdens het gebruik van het materiaal, hoe de speer te richten en hoe je dus jaagt zonder het rif aan te raken. Dus duikers kunnen helpen door zelf te leren jagen, maar let op wat en waar je dat doet. En natuurlijk lionfish eten wanneer het op de kaart staat! Dat is toch de beste manier om wat goeds te kunnen doen: supergave duiken doen en daarna een heerlijk vers visje eten! Je wordt ook wel dé koraalduiveljager van Curaçao genoemd. Waarom? Haha, ja, ik hoorde een keer dat iemand me Lionfish Lisette noemde. Beetje dubbel misschien, om die naam te hebben: ik zie het als een compliment, maar ik kan ook overkomen als een soort obsessed freak. Ik begrijp het natuurlijk ergens ook wel, het besef kwam vooral toen ik een keer een

dag geprobeerd had het woord lionfish niet in de mond te nemen... Niet gelukt natuurlijk. Mijn auto ruikt ook altijd een beetje naar vis, mijn sieradenstudio ademt lionfish en tot niet lang geleden lag mijn vriezer ook altijd vol met lionfishvinnen – tot grote ontzetting van mijn vriend. Nu heb ik een speciale vriezer ervoor gekocht. Maar goed, het is natuurlijk ook mijn werk. Daarbij – en dit klinkt misschien een beetje arrogant – ik ben best goed in het jagen. Ik jaag natuurlijk al tien jaar en oefening baart kunst, zeggen we maar. Ik kan aan een rif zien of en waar de lionfish zit. Na een tijdje ontwikkel je een soort eagles eye. Even voor de duidelijkheid, ik ben natuurlijk niet de enige hunter. Wel - en dit zeg ik met gepaste trots - de enige jager die in twee boeken staat die onlangs zijn uitgegeven: Be A Waver Maker door Vera Kruithof geschreven en The Great Caribbean Escape door Dominique Serafini. Tja, Lionfish Lisette past misschien toch wel...

OVER LISETTE KREUS Lisette woont sinds 2010 weer op Curaçao en is van origine journalist. Ze verruilde haar baan voor ‘koraalduiveljager’ en heeft de invasieve soort al behoorlijk weten in te dammen. Met haar jacht en de lionfish sieraden die ze maakt, wil ze ook bewustwording creëren onder de mensen. Meer weten over een cursus lionfish hunting of de sieraden die Lisette maakt bekijken? Check dan haar site: www.lionfishcaribbean.com

E• ANTI OMRUI R LG A SG

VI D

• CO

EN VEILIG ORD TWO N A R E V TIE N A K A OP V

A N TIE •

TIE AN AR

LAAGSTEP RIJ

D U I K I N D E W E R E L D VA N C U R A Ç A O

IN • R E PAT R I Ë R

Voor meer informatie kijk je op TUI.nl en TUI Online

CURAÇAO

ONZE FAVORIETE CENTERS GOBY DIVERS AND WATERSPORTS

«We organiseren technische duiken naar wrakken op 50 meter en dieper» Techduiken op Curaçao, kan dat? Jazeker! Bij Goby Divers ben je dan aan het juiste adres. Bernardo is professioneel techduiker en kent de diepe wrakken als geen ander - ook de Stella Maris op 140 meter. Alles wat je nodig hebt voor jouw techduik, is aanwezig. Naast techische duiken biedt deze ‘boutique’ dive operator schitterende trips in kleine, intieme groepen voor recreatieve duikers.

WWW.GOBY-DIVERS.COM Waar zitten jullie precies? Onze locatie is bij Hotel Hector Suites, vlak bij Willemstad, met voor de deur huisrif The Crash. Dit is een historische site waar resten van een vliegtuig en de kanonneerboot USS Erie liggen uit WOII. Op de USS Erie kan helaas niet gedoken worden, zij ligt namelijk op meer dan een kilometer diep, maar de resten van het vliegtuig liggen hier en daar nog op duikbare diepte Hoe is jullie huisrif? Ons huisrif is een steile helling die op ongeveer 8 meter begint en tot op ruim 50 meter diep met diverse koraalsoorten en sponzen bedekt is. Te water gaan is eenvoudig via het strand en na een korte oppervlakte swimout van de lagune, linksom over een klein stukje zand met jawfish, platvissen, zo nu en dan schildpadden en zeepaardjes, en de drop-off is daar. Wat voor soort duiken organiseren jullie? Alle soorten duiken: van recreatief tot technisch, kanten bootduiken, en uiteraard alle opleidingen. ’s Ochtends

DUIKEN.NL

en ’s middags maken we twee duiken, en voor de liefhebbers organiseren we nachtduiken. We bieden ook nachtfluoduiken aan. We organiseren decompressieduiken over langere afstanden of naar de diepere wrakken (50 meter en verder) en verticale afgronden voor techduikers. Jullie zijn expert op het gebied van techduiken? Jazeker, wij beschikken over de kennis en apparatuur om diepe duiken mogelijk te maken en veilig af te ronden. Ons techteam is gecertificeerd voor Expedition Trimix Diver, zowel voor CCR alsook OC. Uiteraard kunnen we gassen, flessen en andere benodigdheden leveren. Jullie ligging is niet verkeerd… Inderdaad, aan zee en 5 minuten van het historische centrum van Willemstad, Otrabanda, met haar gerestaureerde koloniale gebouwen en een ruime keuze uit restaurants. Wat voor accommodatie bieden jullie aan? Onze duikers kunnen uit meerdere verblijven kiezen. Hotel Hector Suites, waar wij onze shop hebben, heeft ruime

Ima en Ândhiela, de oprichters van Goby Divers.

suites met ontbijt of full board. Om de hoek ligt het Royal Palm Resort en het Marriott Luxury Hotel. Iets verderop Dreams Curaçao Resort met wie we samenwerken. Verder verstrekken wij een kosteloze pick-up/drop-off service van/ naar de meeste hotels en resorts. Welke maatregelen hebben jullie genomen m.b.t. corona? Uiteraard zijn wij bekend met de kansen op besmetting met het virus en zien erop toe dat de uitrustingen, in het bijzonder de ademautomaten, maskers en inflators, zorgvuldig gereinigd en ontsmet worden na iedere duik. Instructie wordt zoveel mogelijk in de open lucht gegeven en wie ziek is, blijft thuis. En, zoals eerder vermeld, wij hanteren kleine, intieme groepen. Wat maakt jullie uniek? Onze staf spreekt vele talen: Nederlands, Engels, Portugees, Spaans, Duits en natuurlijk Papiamento. Daarnaast bieden we full support en opleidingen voor rebreathers, zowel recreatief als technisch. Het rif behouden en verzorgen is voor ons heel belangrijk (Project Aware). Daarom nemen we deel in het Adopted Dive Site programma en organiseren we maandelijkse clean-upduiken, inclusief schoonmaak aan de kust. Goby Divers is eveneens actief betrokken in het Sea Turtle Conservation programma en het rifmonitoringprogramma van de California Academy of Sciences.

TOP 5 TECHDUIKSPOTS

TOPSPOTS

TOP 5 TECHDUIKSPOTS

In de Vaersenbaai ligt op 55 meter diep een klein sleepbootje, omringd door resten van oldtimer autowrakken.

SUPERIOR PRODUCER & DUBBELRIF Een wrak met wereldfaam. De Superior Producer is een 50 meter lang vrachtschip dat in 1977 zonk, vlak voor kerstmis en net buiten de haven met aan boord kleding en rum. Het wrak ligt voor de Mega Pier en je kan daarom alleen duiken wanneer er geen schepen aangemeerd liggen. Het is begroeid met cupkoralen (Turbinaria). Meestal word je vergezeld door een school tarpons en Franse keizervissen. Voor tech/ rebreatherduikers biedt Goby Divers de combinatieduik naar een prachtig dubbelrif aan, waarmee een duiktijd van twee uur of meer gerealiseerd wordt. Diepte: 32 meter Bereikbaarheid: kant of boot SHIPWRECK POINT Twee sleepbootjes die, na bewust afzinken, iets te ver doorschoten. Nu hebben ze op 50 meter diepte, net op de rand van een peilloze afgrond, hun laatste rustplaats vonden. Eveneens rijk

begroeid met koralen en ideaal voor HD-fotografie en film. Diepte: 50 meter Bereikbaarheid: boot VAERSENBAAI WRECK Deze duik kan vanaf de kant gemaakt worden, maar dan alleen voor rebreatherduikers of mensen die uiterst conservatief met ademgas zijn. Beter vanaf de boot. Een klein sleepbootje op 55 meter diep, omringd door resten van oldtimer autowrakken. Diepte: 55 meter Bereikbaarheid: boot ARMAGEDDON, THE BARGE Na een kleine 10 minuten zwemmen op 5 meter over een prachtige koraaltuin (in geval van een kantduik), slaan we rechtsaf over een steile wand naar de dieptes waar we op 50 meter een op zijn kop liggend ponton zien opdoemen. Op ongeveer 60 meter kun je er onderdoor zwemmen en het diepste punt ligt op 75 meter. Verder naar het oosten vinden we, tussen 60 meter en 25 meter diep en over een lengte van ongeveer 50 meter, hijskranen,

trucks, tanks, heipalen en zelfs een klein sleepbootje. Alles is daar gedumpt in de 60-er jaren en inmiddels getransformeerd in een prachtig kunstmatig rif. Decompressie voeren we uit over een divers en gezond natuurlijk rif. Diepte: 55 - 75 meter Bereikbaarheid: kant en boot STELLA MARIS Dit wrak is uitsluitend voor de ervaren techduikers. Zowel vanaf de kant, maar veel beter vanaf de boot duik je, langs een door ons aangelegde diepe boeilijn van 10 meter, naar 55 meter om daar de ankerkettingen te vinden. Deze kettingen volgend, zie je op 120 meter de Stella Maris opdoemen. Dit vrachtschip ligt op haar stuurboordzijde tussen 125 meter (boeg) en 145 meter (achterschip). Voor deze duik hebben we ervaren supportduikers aan boord die behulpzaam zijn met je flessenwisselingen. Diepte: 145 meter Bereikbaarheid: kant en boot DUIKEN.NL

CURAÇAO

OVERVIEW DIVE CENTERS CURAÇAO

ATLANTIS WATERSPORTS

DIVERS REPUBLIC

VOOR AL JE SCUBAPRO SNORKEL- EN DUIKBENODIGDHEDEN OP CURAÇAO!

PERSOONLIJKE AANPAK EN KLEINE GROEPEN

Masker vergeten of toe aan nieuwe vinnen? Kom dan langs bij Atlantis Watersports in het Eden Shopping Center aan de Caracasbaaiweg! Als dé Scubapro expert op Curaçao kunnen zij je alle ins en outs vertellen over alle producten die zij in het assortiment hebben. Van nieuwste Scubapro duikcomputer tot wetsuit: je vindt het bij Atlantis Watersports! www.atlantiscuracao.com

Op Curaçao zijn veel duikcentra, maar wat maakt Divers Republic nu zo anders? Zij hebben een persoonlijke aanpak en kijken naar wat jij wilt. Kleine groepen zijn aan de orde van de dag. Met maximaal vier personen is het nooit druk, en vaak worden opleidingen ook 1-op-1 verzorgd, zonder extra kosten. Het huisrif van Divers Republic is Playa Daaubooi, maar ze bezoeken ook alle andere sites van het eiland. www.divers-republic.com

PHOTO BY M. DI FRANCESCO

SCUBAÇAO DIVING ADVENTURES

YOUR BEST DIVE BUDDY Duik veilig, waar je ook bent

MAAK JOUW DUIKVAKANTIE ONVERGETELIJK Zoek je een gezellige plek om een paar prachtige duiken Curaçao te maken? Dan ben je bij Scubaçao Diving Adventures aan het juiste adres. Zij vinden het te gek om het onderwaterleven van hun eiland aan jou te tonen. Introductieduik, duiken met een gids of een SSI- of PADI-cursus volgen? Dat kan allemaal! Scubaçao Diving Adventures is een jong bedrijf en bestaat sinds 2014. De vriendelijke Carolina en JP maken jouw duiken onvergetelijk! www.scubacao.com

DUIKEN.NL

daneurope.org

Wereldwijde 24/7 noodhulp

Exclusieve toegang tot duikverzekeringen

Reis & juridische bijstand

Deelname aan duikmedische researchprogramma’s

ONZE FAVORIETE ACCOMMODATIES TIME TO SMILE CHOGOGO DIVE & BEACH RESORT CURACAO

CURAÇAO

«Het resort is zo ingericht dat je precies de vakantie krijgt zoals jij die wilt» Aan de zuidkust van het eiland, tussen de heuvels van de Jan Thiel Baai, ligt een pareltje verborgen: het Chogogo Resort. Het Chogogo Resort bestaat uit gezellige 4-sterren bungalows, appartementen en studio’s in kleurige Caribische stijl. Al het fijne van een eiland in de Cariben is er binnen handbereik: zon, zee, gezelligheid, heerlijk eten én duiken! Wat wil je nog meer?

WWW.CHOGOGO.COM Sinds wanneer bestaat Chogogo? Het resort bestaat sinds 1996. Chogogo is gelegen aan de Jan Thiel Beach. Wij waren het eerste toeristische resort op Jan Thiel en werken vanaf het begin nauw samen met TUI, destijds nog Arke Reizen/Holland International /Kras stervakanties. TUI biedt mooie packages (reis + verblijf + duiken) aan, maar je kan ook rechtstreeks boeken via onze site. Chogogo wordt omgeven door het natuurgebied Zoutpannen van Jan Thiel, waar onder andere flamingo’s verblijven. Ook kan je hier mooi wandelen en mountainbiken. Wat voor soort accommodatie bieden jullie aan? Wij hebben vier soorten accommodaties. Studio’s, 1-slaapkamerappartementen, bungalows met twee slaapkamers en bungalows met drie slaapkamers. Elke unit heeft een keuken/kitchenette en balkon of veranda en gratis wifi. De

FACILITEITEN

Studio Seaview en Appartement Seaview zijn hooggelegen accommodaties met zeezicht, of met zicht op het natuurreservaat achter het resort. Jullie werken samen met duikcentrum Scuba Do? Duikcentrum Scuba Do is een PADI 5-sterren duikcentrum, verbonden aan Chogogo Resort en ligt op loopafstand. Onze gasten krijgen 10 % korting. Onze units hebben een veranda of balkon, waar je al je duikuitrusting makkelijk uit kunt hangen. Het huisrif ligt recht voor de deur! Op Jan Thiel Beach valt altijd wel wat te beleven? Jan Thiel is een prachtige baai met strand, een schitterend snorkelen duikgebied, diverse restaurants en beachclubs. Daarnaast is er een mooi, kleinschalig winkelgebied en het welbekende happy hour op zaterdag. Welke maatregelen hebben jullie

✔ Restaurant en bar ✔ Autoverhuur ✔ 3 zwembaden en hot tubs ✔ gratis entree Jan Thiel Beach ✔ gratis mountainbikes en van Moof stadsfietsen ✔ gratis buskaartjes Willemstad ✔ gratis golfsets ✔ gratis bolderkarren

genomen m.b.t. corona? We hebben alle veiligheidsmaatregelen genomen die nodig zijn. Onder andere de 1,5 meter en handsanitizer. Wat maakt jullie uniek? Het resort is zo ingericht dat je precies de vakantie krijgt zoals jij die wilt; of je nu samen met je partner of buddy komt, of je kinderen meeneemt. Ga lekker duiken, kom relaxen bij het zwembad en ga dineren in het restaurant. Onze medewerkers laten je graag zien wat Curaçaose gastvrijheid betekent. Voor, tijdens en na je verblijf staat het team van Chogogo voor je klaar. Want wij vinden het belangrijk dat je je nergens zorgen om hoeft te maken tijdens je vakantie. Heb je extra wensen? Geef ons een seintje en we gaan er direct mee aan de slag! DUIKEN.NL

PRAKTIJK

MEDISCH COLUMN MENNO GAASTRA

Menno Gaastra, duikmedisch arts en medisch directeur DAN Europe Nederland, geeft antwoord op duikmedische vragen (redactie@duiken.nl).

GEZOND HET WATER IN

et de huidige coronavirusepidemie worden we weer extra met de neus op de feiten gedrukt. Infectieziektes kunnen voor grote problemen zorgen. Veel infectieziektes zijn te voorkomen door te vaccineren of preventieve maatregelen te nemen. Helaas zijn niet altijd inentingen mogelijk. Dengue (knokkelkoorts), malaria en maagdarminfecties zijn (nog) niet te vaccineren. In sommige landen zijn vaccinaties verplicht en voor sommige wordt het geadviseerd. Maar waarom zou je je eigenlijk vaccineren? Als je gaat reizen is de kans aanwezig dat je ziektes oploopt waar je onvoldoende of geen weerstand tegen hebt. Ons afweersysteem kan ons dan onvoldoende beschermen tegen zoâ&#x20AC;&#x2122;n nieuwe aanval. Dat is niet alleen het geval op verre tropische bestemmingen, maar ook voor landen als Egypte en Turkije is vaccineren een must. Bij inenting kan je zowel actief als passief je immuunsysteem activeren. Je spuit een dood of sterk verzwakte ziekteverwekker in het lichaam. Je afweersysteem reageert hierop door antistoffen te maken. Als de ziekteverwekker zich dan echt aandient, biedt ons immuunsysteem direct een tegenreactie omdat er al eerder contact is geweest. Bij passieve immunisatie wacht je de reactie van het lichaam niet af. Je geeft als het ware meteen de kant-en-klare tegenstoffen. Helaas worden deze tegenstoffen ook weer snel opgeruimd door ons lichaam. Deze vorm van vaccineren moet dus dan ook samengaan met actieve vaccinatie. Het lichaam moet zelf antistoffen aanmaken. Dat geeft veruit de beste verdediging. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft berekend dat door goede vaccinatie per jaar zoâ&#x20AC;&#x2122;n 2 tot 3 miljoen mensen minder sterven. Buiten de reisvaccinaties kennen we in Nederland de griepprik. Jaarlijks krijgen mensen met een verminderde algemene weerstand (bijvoorbeeld door suikerziekte of astma) deze injectie. De meest voorkomende vaccinaties voor op reis zijn DTP (difterie, tetanus en polio), hepatitis A, gele koorts en buiktyfus. Als deze inentingen geadviseerd worden in het land waar je gaat duiken, moet je die zeker nemen. Het niet inenten kan tot grote gezondheidsproblemen leiden. Er zijn vele bureaus die de vaccinaties, ook op het laatste moment, voor je kunnen regelen. Ook zijn er organisaties die zelfs bij je thuis komen. Welk vaccin geadviseerd wordt, kun je onder andere vinden op www.ggdreisvaccinaties.nl Menno Gaastra

DUIKEN.NL

REIZEN FACTS

CURAÇAO

REISFACTS • VLIEGTIJD: ongeveer 9,5 uur • AFSTAND: 7.850 kilometer • TIJDSVERSCHIL: wintertijd 5 uur vroeger dan in NL zomertijd 6 uur vroeger dan in NL • REISDOCUMENTEN: geldig paspoort • VACCINATIES: geen • STEKKER: stekkers uit Nederland passen niet op het stopcontact in Curaçao. Je zult een reisstekker moeten gebruiken (o.a. te koop bij de ANWB en op Schiphol). TEMPERATUUR BOVEN WATER: • gemiddeld 28 °C (‘s nachts slechts 5 graden koeler). • WATERTEMPERATUUR: gemiddeld rond de 27°C. Duiken naar 25 meter met een shorty is geen probleem, maar wij raden toch een long suit

aan in verband met bescherming van je huid. De koudste periode is rond februari-maart (25,9°C) en de warmste periode is rond september - oktober (28,2°C). • INTERNET: Curaçao heeft een GSM-900 netwerk. Je kunt ter plaatse een sim-kaartje (chippie) kopen bij UTS of Digicel, zorg wel dat je telefoon simlock-vrij is! • ETEN EN DRINKEN: Aangezien alles hygiënisch en schoon is, komen maag- en darmklachten vrijwel niet voor. GELD: De officiële munt is de • Antilliaanse gulden, die aan de koers van de US-Dollar is gekoppeld. Pinnen kun je bijna overal en creditcards worden ook vrijwel overal geaccepteerd.

• TAAL: Communiceren in het Nederlands met de eilandbewoners is geen enkel probleem. • VERVOER: Veel hotels hebben een minibusservice. Taxi’s zijn er voldoende, scooters en fietsen kan je huren. Curaçao leent zich uitstekend voor een huurauto. • VEILIGHEID: Curaçao is over het algemeen veilig. Sluit je auto en hotelkamer goed af en laat geen waardevolle spullen onbeheerd achter. Kijk uit voor zakkenrollers in drukke menigtes. NUMMERS IN GEVAL VAN NOOD: • Algemeen: 911 Ambulance: 912 Ziekenhuis : 910 Kustwacht: 913 Decompressiekamer: +5999 462 4900

DUIKEN.NL

FEESTELIJKE CADEAUTIP!

TIP!

Voor jezelf ook leuk natuurlijk.

VERRAS IEMAND MET EEN ABONNEMENT! halfjaarabonnement

6 nummers € 25

40% KORTING

ZO BESTEL JE:

Kijk op duiken.mijntijdschrift.net/

Nog leuker!

jaarabonnement

12 nummers € 45

45% KORTING

Liever een cadeau?

Kijk dan op DUIKEN.MIJNTIJDSCHRIFT.NET Abonnementen zijn tot wederopzegging na genoemde periode. Cadeau-abonnementen stoppen automatisch. Aanbiedingen gelden t/m 31 december 2020 en alleen voor nieuwe abonnees.

DUIKEN op Curacao

Articles inside

Reisfacts Curaçao

Medisch: Column Menno

Top 5 Techduikspots

Scubaçao Diving Adventures

LIONFISH LISETTE

Goby Divers and Watersports

Sublime Diving

ABC Travel

Rebel Diving

Top 5 Must do met kids

Techniek: Review Certina

Dive Center Scuba Do

Diving World

DUSHI CURAÇAO

WETEN

Top 5 duikstekken

CORAL NUSERY

INSIDE

Curious2Dive

Sun Reef

SUPERIOR PRODUCER

SELDOM REEF

Bahia Apartments & Diving

LionsDive Beach Resort

Ocean Encounters

geen huizen, een ongerepte kustlijn. Oostpunt van Curaçao

Waterside Apartments