Menstruele migraine

EEN MAANDELIJKSE HEL

‘Hoofdpijn voor chique vrouwen’: dat is het beeld dat veel mensen hebben van migraine. Maar migraine, ook wel schele hoofdpijn genoemd, is veel meer en veel heftiger dan gewone hoofdpijn. Langdurige hevige pijnaanvallen, misselijkheid en gevoeligheid voor licht maken een migraineaanval ondraaglijk en uitputtend, terwijl veel mensen met gewone hoofdpijn nog redelijk kunnen functioneren.

Migraine komt wel meer voor bij vrouwen dan bij mannen, maar chique hoef je er niet voor te zijn. Alle vrouwen in de vruchtbare leeftijd hebben hun menstruele cyclus, waarbij de concentraties van oestrogeen en progesteron in het bloed stijgen en dalen. Het dalen van de oestrogeenspiegel kan bij vrouwen die daarvoor gevoelig zijn een migraineaanval uitlokken. En een migraine aanval is een ‘hel’! Zeker bij inspanning, want dan worden de verschijnselen nog heviger. Zo kan de trap op lopen om naar bed te gaan een marteling zijn. Zo’n aanval kan – als je er niets aan doet – lang duren. Bij sommige mensen blijft het ‘beperkt’ tot vier uur, maar bij anderen kan die hel langer duren, tot wel drie dagen.

DOODZIEK

Bonkende hoofdpijn aan één kant van het hoofd, met daarbij vaak misselijkheid en overgeven. Doodziek in je bed liggen. Niet tegen licht kunnen. Je raakt er uitgeput van. Geen wonder dat je daar iets aan wil doen. Vrouwen met menstruele migraine kunnen in overleg met de huisarts de combinatieanticonceptiepil slikken en daarbij de stopweek overslaan, zodat de oestro geenspiegel op één niveau blijft. Anderen kiezen ervoor om bij het naderen van de menstruatie een pijnstiller te slikken.

TRIGGERS

Maar oestrogeen is maar een deel van het verhaal. Niet iedereen krijgt daardoor migraine en andersom zijn er ook mensen die migraine krijgen die niet samenhangt met de menstruatie. Mannen bijvoorbeeld, of kinderen. Er zijn ook andere ‘triggers’ dan een dalende oestrogeenspiegel. Verandering van ritme is een beruchte uitlokker. Denk hierbij aan vakantie, vastentijd, nacht -

diensten, overwerk of juist na vakantie of vastentijd weer terugkeren naar het gang bare patroon. Voor mensen die hier gevoelig voor zijn, kan het helpen om in de weeken den en vakanties eenzelfde soort dagritme aan te houden als tijdens werkdagen.

BLOEDVATEN

De oorzaak van migraine is niet precies be kend, maar er wordt steeds meer van het mechanisme ontrafeld. Inmiddels is bekend dat migraine optreedt als de bloedvaten in het hoofd opzwellen en wijder worden, en zich snel daarna weer vernau wen. De pijn vezels in de bloedvatwanden worden geprikkeld en de zenuwen rondom de bloedvaten scheiden stoffen af die pijn signalen naar de hersenen sturen. De oorzaak van de ver wij dende en versmal lende bloedvaten ligt mogelijk in een golf van verminderde her sen activiteit, die leidt tot het afgeven van een bepaald eiwit: CGRP (calcitoninegengerelateerd peptide). Dat leidt weer tot verwijding van de bloedvaten in de hersenen en veroorzaakt een ont steking, die de trigeminuszenuw prikkelt. De prikkeling geeft pijn die wordt ervaren als migraine.

AANVALSBEHANDELING EN AANVALSREDUCTIE

Het is mogelijk om een migraineaanval te ‘couperen’ oftewel af te breken. De ver schijn selen nemen dan sneller af. Voor sommige patiënten zijn tegen de hoofdpijn

JOUW ADVIES BIJ MIGRAINE

‘gewone pijnstillers’ voldoende (zie onder Zelfzorg), anderen hebben zwaarder ge schut nodig, de triptanen. Deze zijn alleen verkrijgbaar op recept. Wie minimaal tweemaal per maand last heeft van migraine, komt in aanmerking voor profylaxe, oftewel aanvalsreductie. Ook op recept. Bij dagelijkse inname treden dan minder aanvallen op, die bovendien minder hevig zijn en minder lang duren. Oude vertrouwde profylactica zijn bèta blokkers en anti-epileptica, al of niet met een registratie voor deze indicatie. Het is vaak zoeken welk middel bij welke patiënt uitkomst biedt. Nieuw ontwikkelde profylactica zijn de CGRP-remmers. Deze zijn gericht tegen het eerdergenoemde eiwit dat zenuwen tijdens een migraineaanval afgeven. De CGRPremmers zijn monoklonale antilichamen die worden toegediend via een maandelijkse injectie. Een deel van de patiënten krijgt daardoor minder migrainedagen en bij sommigen blijft de migraine zelfs helemaal weg. Vooralsnog worden deze middelen niet vergoed omdat het Zorginstituut vindt dat ze geen meerwaarde hebben ten opzichte van andere profylactische middelen. Daar om zijn ze nog niet in de handel. Wie last heeft van misselijkheid, kan bij de arts een recept voor metoclopramide of domperidon krijgen. Voor iemand die moet braken, is de rectale vorm van metoclo pramide het meest praktisch. HALF HOOFD

Migraine (afgeleid van de Latijnse benaming hemicrania) is genoemd naar het symptoom dat de pijn aan één kant van het hoofd zit, oftewel het halve hoofd. Hemi is half, crania is schedel.

ZELFZORG

Veel mensen kunnen migraine voldoende beheersen door tijdig – bij de eerste ver schijnselen – een pijnstiller te nemen. De eerste keus is paracetamol in voldoende hoge dosering; bij migraine is dat vaak 1000 mg. Als dat onvoldoende helpt, wordt aangeraden om een NSAID te proberen zoals ibuprofen, naproxen, diclofenac, keto profen, acetylsalicylzuur of carba salaatcalcium. Er zijn ook combinatiepreparaten van pijnstillers beschikbaar. Helpen deze middelen onvoldoende, dan kan de patiënt bij de huisarts een recept krijgen voor een sterkere pijnstiller of een profylacticum. <

JOUW ADVIES

› Naast medicijnen kan ook een regelmatige leefstijl migrainepatiënten helpen. Niet roken, voldoende bewegen, op tijd naar bed en op tijd opstaan, stress vermijden – dat kan allemaal bijdragen aan het beperken van migraine. Helaas is stress niet altijd te voorkomen, evenmin als een dalende oestrogeenspiegel. › Belangrijk is om bij de eerste verschijnselen van een aanval meteen rust te nemen en een pijnstiller te nemen. › Let bij de uitgifte van pijnstillers op de contra-indicaties en de doseringsadviezen. › Helpen de pijnstillers in de zelfzorg onvoldoende, dan kan de huisarts of neuroloog andere geneesmiddelen voorschrijven. › Wees ook altijd bedacht op medicatieovergebruikshoofdpijn. Dit kan ontstaan bij overgebruik van alle soorten pijnstillers: paracetamol, NSAID’s en triptanen.