Aan het woord

SELEEN:

EEN VEELZIJDIG EN NOODZAKELIJK ELEMENT

“De Nederlandse bevolking heeft een slechte seleenstatus, terwijl seleen zo belangrijk is voor een goede gezondheid en een goede afweer.” Dat was de bood schap van Jan Blaauw tijdens het webinar ‘Seleen, een niet te onder schatten spoorelement’, georganiseerd voor gezondheidsprofessionals door de Pharma Nord Academy. Jan Blaauw is orthomoleculair docent en heeft 36 jaar praktijkervaring. De masterclass werd vanwege de coronamaatregelen gegeven via internet.

Dat seleen een essentieel spoorelement is, is nog maar sinds 1979 bekend. Essentieel wil zeggen dat we dit element nodig hebben en uit de voeding moeten halen. Steeds meer functies van seleen in ons lichaam worden ontrafeld. Ook de bronnen waaruit we seleen halen, zijn inmiddels bekend. Iemand met een gevarieerd voedingspatroon krijgt seleen met name binnen via vlees, graanproducten, melk en zuivel. Maar of je voldoende seleen binnenkrijgt, hangt ook samen met de hoe veelheid seleen in de bodem, vertelde Blaauw. Seleen komt terecht in gras, en bij koeien die daarvan eten komt seleen in het vlees en in de melk terecht. In Nederland bevat de bodem weinig seleen.

BELANGRIJK IN HET LICHAAM

Blaauw besprak de rol van seleen bij processen in het lichaam: Als bestanddeel van vele enzymen, de selenoproteïnen. Zonder seleen werken ze niet, met onder andere gevolgen voor de aanmaak van schild klierhormoon. Bij het beschermen tegen ‘oxidatieve stress’. Seleen vermindert op verschil lende manieren schade door oxidatie: als krachtige antioxidant, als cofactor van anti-oxidatieve enzymen en door regulatie van het redoxevenwicht in de cel. Het verminderen van oxidatieve stress kan onder meer het risico op kanker voorkomen of afremmen. Voor een goede afweer. Seleen is betrokken bij de aangeboren afweer (de ‘opruimcellen’) maar ook bij de

verworven afweer (het maken van antistoffen na een infectie). Seleen speelt een belangrijke rol bij bescherming tegen virussen.

Vanwege al deze functies wordt seleen op vele fronten preventief ingezet en heeft de EFSA zes ‘claims’ over de werkzaamheid van seleen goedgekeurd (zie de tabel).

BIJ VIRUSINFECTIES

Seleen helpt op twee manieren om virus infecties tegen te gaan: door de afweer te versterken en via een rechtstreeks effect. Bij het nieuwe coronavirus zag Blaauw iets opvallends: de covid-19-epidemie lijkt ernstiger in streken waar de bevolking minder seleen inneemt. Dat is gebleken in China1 maar je ziet het ook in Europa. In Finland heeft de bevolking namelijk een goede seleenstatus in vergelijking met andere Europese landen. Dat komt doordat de bodem er via kunst mest wordt verrijkt met seleen. Het opmerkelijke is dat Finland weinig wordt getroffen door gevallen van covid-19. Al zullen hier ongetwijfeld meer factoren een rol spelen, denkt Blaauw.

SUPPLETIE BIJ ZIEKTE

Een seleentekort kan volgens Blaauw betrok ken zijn bij het ontstaan van veel verschillende chronische aandoeningen. “Waarom zou je dan niet bij mensen met deze ziekten de seleen status meten, dan kun je bij een te lage concentratie suppletie geven”, suggereerde hij. Bij een verzwakt hart is gebleken dat dit zinvol is.2 Bij mensen die seleen en Q10 kregen, bleef het hart in betere conditie en deze mensen bleven langer leven dan de placebogroep. Blaauw is verbaasd dat seleen suppletie nog niet is opgenomen in richtlijnen. Ook in recent onderzoek in elf Europese landen bij meer dan 2500 patiën ten3 zag men dat patiënten met een zwak hart bij een goede seleenstatus langer bleven leven.

Jan Blaauw, orthomoleculair docent.

EEN GOEDE SELEENINNAME

Hoeveel seleen moet iemand binnenkrijgen en welke hoeveelheid is nog veilig? De optimale plasmawaarde van seleen is 90-125 mcg per liter plasma, zo is uit diverse onderzoeken gebleken. Maar de plasmawaarde wordt zelden gemeten. We weten wel iets over de inname. De aan bevolen inname is 70 mcg per dag en 100-200 mcg geeft een degelijke bescherming. In Nederland krijgen we gemiddeld te weinig seleen binnen: zo’n 50 mcg per dag. 70% van de mannen krijgt te weinig seleen binnen, van de vrouwen zelfs 90%. Bij iemand die te weinig seleen binnenkrijgt, zou suppletie zinvol kunnen zijn. Maar waarmee suppleren en hoeveel? Kies altijd voor een organische vorm, bijvoorbeeld op basis van gist, adviseert Blaauw. Dat is beter opneembaar en kan beter in het

Voor seleen zijn er zes goedgekeurde ‘claims’

Seleen draagt bij aan… 1. bescherming van cellen tegen oxidatieve stress 2. normaal functioneren van de schildklier 3. normaal functioneren van het afweersysteem 4. normale zaadcelproductie 5. behoud van normaal haar 6. behoud van normale nagels lichaam worden ingezet. Ook moet er voldoende L-selenomethionine in zitten. “SelenoPrecise van Pharma Nord is seleen-verrijkt gist van hoge kwaliteit, gestan daardiseerd, goed onderzocht en bevat diverse selenoproteïnen die in het lichaam werkzaam zijn. Het is volgens de EFSA 150-200% beter opneembaar dan andere seleenvormen. Vanwege de registratie als geneesmiddel in de EU wordt het veel gebruikt in onderzoek bij mensen.”

VOORKOM OVERDOSERING

Suppletie geeft echter altijd een risico van overdosering. Het maximale veilige niveau van SelenoPrecise (waarvoor dit is uit ge zocht) is 400 mcg per dag, aldus Blaauw. Voor suppletie adviseert hij SelenoPrecise in een dosis van 100-200 mcg per dag. <

seleenstatus: de hoeveelheid seleen in het lichaam.

De optimale plasmawaarde van seleen is 90-125 mcg per liter plasma, zo is uit diverse onderzoeken gebleken. In Nederland varieert deze waarde tussen 60 en 100 mcg per liter plasma.

1. Zhang et al. Association between regional selenium status and reported outcome of COVID-19 cases in

China. Am J Clin Nutr, 28 april 2020. https://doi.org/10.1093/ajcn/nqaa095. 2. De KiSel-10-studie: Alehagen et al. Still reduced cardio vascular mortality 12 years after supple men tation with selenium and coenzyme Q10 for four years:

A validation of previous 10-year follow-up results of a prospective randomized double-blind placebocontrolled trial in elderly. PLoS ONE 13(4): e0193120. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0193120. 3. De Biostat-CHF-studie: Bomer et al. Selenium and

Outcome in Heart Failure. Eur J Heart Fail 2019. doi: 10.1002/ejhf.164.

TABEL