Mared

Mae Y Selar wedi bod yn dilyn gyrfa Mared Williams ers y dyddiau cynnar gyda’r Trwbz a theg dweud ein bod ni, fel pawb arall, wedi gwirioni gyda llais aruthrol y gantores o Lannefydd. Y Drefn, heb os, oedd albwm yr haf a Lois Gwenllian a fu’n holi Mared am ei champwaith.

Dwi’n cofio sefyll yn nhywyllwch Clwb Ifor Bach ym mis Hydref llynedd yn geg agored pan glywais i Mared yn perfformio. Dyna’r tro cyntaf i mi ei chlywed yn fyw a chefais fy syfrdanu ganddi. Mared oedd yn cefnogi Blodau Papur ar eu taith yn hyrwyddo eu halbwm nhw. Yr hyn a’m trawodd i amdani oedd y gwir angerdd yn ei chân, rhywbeth sy’n gallu bod yn brin mewn perfformiadau gan lawer o artistiaid sy’n perfformio’r un set o noson i noson ar daith. Efallai bod hyn yn sgil sydd ganddi fel perfformwraig West End lle mae’n rhaid teimlo’r gân bob dydd, weithiau ddwywaith y dydd a hynny am fisoedd ar y tro. Roedd ei hemosiwn yn ddiffuant, doedd dim yn artiffisial amdano, roedd hi’n gwbl wefreiddiol.

Ychydig dros fis yn ddiweddarach cefais ei gweld yn perfformio gyda Cherddorfa Genedlaethol Gymreig y BBC yn Pontio mewn cyngerdd yn dathlu 50 mlynedd o Sain. Yno benthycodd ei llais i rai o’n caneuon Cymraeg mwyaf poblogaidd fel ‘Môr O Gariad’, ‘Dŵr’, ‘Mistar Duw’, ‘Gyda Gwên’ a chlasur Anweledig ‘Chwarae Dy Gêm’. Cododd groen gŵydd arnaf i a’r gynulleidfa gyda’i dehongliadau unigryw o’r clasuron hyn.

Ond rŵan, mae Mared yn cyflawni carreg filltir bwysig i unrhyw artist sef rhyddhau ei halbwm cyntaf. Cafodd Y Drefn ei ryddhau ym mis Awst gyda’r sengl ‘Pontydd’ yn arwain yr ymgyrch. Cefais sgwrs gyda Mared am fynd ati i greu’r albwm. “Nes i orffen recordio ym mis Hydref llynedd. Mae’n gasgliad o ganeuon sy’ wedi’u cyfansoddi dros gyfnod o chwe blynedd. Rhai pan o’n i dal yn ’rysgol. Wedyn pan ddaeth lockdown do’n i ddim yn siŵr pryd i’w rhyddhau hi. A’r gwir ydy does ’na ddim amser iawn achos mae pobl adre wastad yn barod i wrando ar fiwsig, lockdown neu ddim.”

Rhyddhawyd yr albwm gydag I KA CHING ar ôl gweithio yn y stiwdio gyda’r “dream-team” roc-pop a gwerin, Branwen Williams, Osian Huw Williams ac Aled Hughes.

“O’n i ddim yn siŵr sut sŵn oedd gen i felly roedd y profiad o drefnu’r caneuon ar gyfer band yn ffordd dda o wneud i mi feddwl am hynny. Roedd o’n brofiad newydd i mi ond nes i ei fwynhau a dysgu llawer o’r profiad.”

Mae ei sŵn yn cyfuno dylanwadau jazz a roc piano. Ar adegau, mae’n f’atgoffa i o gerddoriaeth Sara Bareilles, artist sydd hefyd â’i throed ym myd y sioeau cerdd. Holais Mared pwy yw ei dylanwadau hi pan mae’n dod i gyfansoddi a chanu?

“O ran cantorion, bendant pobl fel Ella Fitzgerald ac Eva Cassidy. Wedyn o ran pobl sy’n sgwennu, yn fwy diweddar ’wrach, dwi wrth fy modd efo rhywun o’r enw Madison Cunningham, mae hi’n gwneud stwff lot mwy country. Dwi’n licio pobl fath â Emily King a Lianne La Havas. Mae ’na gymaint o bobl. Fyswn i ddim yn dweud fod ’na un teip o fiwsig. Dwi jest yn constantly gwrando ar gymaint o range, rili.”

Benthyg diwylliant

Mae’r dylanwad jazz i’w glywed yn gryf ar y sengl ‘Pontydd’ sydd wedi bod yn ganolog yn yr ymgyrch i hyrwyddo’r albwm. Mae’r ymateb iddi wedi bod yn gadarnhaol iawn. Efallai bod hynny i wneud efo llawer o’r problemau cymdeithasol a gwleidyddol sy’n llethu’r newyddion ar hyn o bryd a phobl yn uniaethu.

“Mae’r gân, basically, am godi pontydd rhwng diwyllianne a chymunede a’r celfyddydau gwahanol sy’n fwy pwysig nag erioed rŵan. Am ryw reswm, mae’r gân wedi gwneud lot mwy o synnwyr i mi yn lockdown na wnaeth hi pan nes i ei sgwennu haf diwetha’. Mae hi’n gân jazz a dwi’n meddwl ei bod hi mor bwysig ein bod ni’n cydnabod ein bod ni’n benthyg diwyllianne pobl eraill a bod pobl eraill yn benthyg ein diwylliant ni. Ac mae’n bwysig cofio o le mae hynny wedi dod, am hynny mae’r gân basically.

“Mae pobl adre wastad yn barod i wrando ar fiwsig, lockdown neu ddim.”

“Yn y fideo oeddan ni eisiau rhywbeth oedd yn creu pont rhwng celfyddydau i ddechrau efo fo, so dyna pam mae’r dawnsio yne. Ac oedden ni eisiau i’r dawnswyr fod yn based yng Nghymru hefyd. Felly mae’r ddwy ddawnswraig yn byw yng Nghaerdydd.”

Cafodd y fideo i ‘Pontydd’ ei ryddhau ochr yn ochr â’r sengl ac ynddo mae dwy ddawnswraig, Faye Tan ac Aisha Naamani yn llafnrolio a dawnsio ar gwrt pêlfasged mewn parc dinesig.

“’Naeth Branwen a fi ofyn am advice Griff Lynch, sy’n ffilmio stwff anyway, ac mi oedd o’n digwydd ’nabod Faye, un o’r dawnswyr. Wedyn aethon ni ati i greu naratif a ffeindio lleoliadau. Felly o’n i’n sbïo am leoliadau yng Nghaerdydd, parcie lle fysen nhw’n gallu rollerblade-io. Cafodd Parc Lydstep yn ardal Gabalfa ei ddewis ar gyfer ffiilmio. Wedyn ’naethon ni gael galwad Zoom fel bod pawb yn dallt be’ oedd y gân am a rhoi ein syniade at ei gilydd.

“Wedyn, wnaeth Griff a’r dawnswyr drefnu diwrnod a jest mynd a ffilmio fo. Ar y pryd, roedd y rheol pum milltir dal yn bodoli felly do’n i’m yn cael mynd lawr i Gaerdydd. Cwbl o’n i’n gallu gwneud oedd cael cyfarfoddydd a chael reference videos at ei gilydd i ddangos y math o beth o’n i isio. Oedd hi’n broses rili neis cael cyd-weithio efo rhywun do’n i ddim yn ’nabod cynt yn ystod lockdown. Felly, mewn ffordd, dwi ddim yn meddwl y bysa hynna wedi digwydd heb law am lockdown.”

“Mae hi mor bwysig ein bod ni’n cydnabod ein bod ni’n benthyg diwyllianne.”

Cyfleodd Cyfnod Clo

Mae’r cyfnod clo wedi gorfodi pawb, ond yn enwedig y diwydiannau creadigol, i feddwl am ffyrdd amgen o greu. Ro’n i’n awyddus i wybod a oedd Mared yn teimlo fod y cyfnod clo wedi dod â chyfleoedd newydd ac nid dim ond rhwystredigaethau a phroblemau.

“Yn bendant mae ’na ddwy ochr iddo fo, ond mae’r ochrau ’bach yn imbalanced. Ond o ran edrych ar ochr bositif i bethau dwi wedi dysgu pethau newydd, dwi wedi sgwennu caneuon newydd a fyswn i ddim wedi cael yr amser i wneud hynny fel arall achos fyswn i yn Llundain.” Mae Mared yn aelod o gast Les Misérables yn y West End.

“Dwi wedi cael canolbwyntio ar hyrwyddo a rhyddhau’r albwm hefyd ac wedi cael mwy o amser i feddwl mwy am hynny a chael gweithio efo I KA CHING. Maen nhw wedi gwneud gymaint. Mae Branwen, Elin a finna wedi bod yn casglu syniadau trwy gydol y cyfnod, ac mae o wedi bod yn brofiad rili neis.”

Anfonodd I KA CHING gopi o albwm Mared i ferched blaenllaw eraill y sin er mwyn cael eu hymateb nhw i’r record. Ac fe ddaeth y clod yn fynych. O Siân James i Ani Glass i Lisa Angharad roedd yr ymateb yn unfrydol ganmoliaethus.

“Trefniannau celfydd… didwylledd yn treiddio’r cwbl lot.” Siân James

“Gwefreiddiol a naturiol. Fel tase’i ’di bodoli erioed.” Marged, Y Cledrau “Fel lapio’ch clustiau mewn blanced felfed cynnes” Elin, Thallo “Mae [ei llais] yn gallu mynd i rwla a ti’n trystio eith o byth i’r lle rong.” Lisa Jên, 9Bach

“Artist i’w thrysori.” Lleuwen

Pan welais i’r dyfyniadau hyn wedi’u gwasgaru yma ac acw ar gyfrifon Instagram Mared ac I KA CHING gwnaethant argraff arna’ i ond ar yr un pryd roeddwn i’n bryderus y byddai fy nisgwyliadau o’r albwm yn rhy uchel o’u herwydd.

Ond, diolch i’r Drefn (winc winc) maen nhw’n wir bob un. Ffiw!

Ei llais hi yw seren y sioe, mae’n ddigyfaddawd yn ei rym emosiynol. Gall fynd o bwnsh yn eich perfedd i goflaid gynnes, feddal mewn mater o eiliadau. Mae’r casgliad o ganeuon yn amrywiol ac yn arddangos gymnasteg lleisiol Mared yn rheolaidd a hynny heb amharu ar naws hamddenol y cyfanwaith.

Dyma obeithio, felly, y ca’ i fynd yn ôl i dywyllwch Clwb Ifor Bach yn fuan ond y tro hwn i’w gwylio yn hedleinio.