Colofn Lloyd Steele

Gitarydd Y Reu sy’n trafod amrywiaeth, cynrychiolaeth a chynwysoldeb yn y sin.

Mae’r llofruddiaethau hiliol gan yr heddlu yn yr UDA dros y misoedd diwethaf wedi sbarduno’r symudiad Black Lives Matter ar draws y byd, ac wedi taflu goleuni ar lawer o feysydd lle mae hiliaeth yn bodoli ond ddim yn cael ei ystyried, neu lle mae’n cael ei gymryd yn ganiataol. Un elfen o hyn yw’r diffyg cynrychiolaeth a’r diffyg amrywiaeth a welwn o ddydd i ddydd, o’n sgriniau teledu i feinciau’r Senedd.

Dwi’n credu bod y broblem hon yn bodoli yn y sin gerddoriaeth Gymraeg hefyd, boed o’n ddiffyg cynrychiolaeth o ran rhyweddau, rhywioldebau neu hiliau gwahanol. Mae hyn wedi’i wreiddio yn y ffaith bod cyn lleied o gynwysoldeb ar gael. Mae hon yn broblem eang iawn, sy’n lledaenu dros nifer o ffactorau gwahanol, fel yr iaith, arddull y gerddoriaeth, a’r apêl i ddenu artistiaid Cymraeg i sgwennu’n Gymraeg, felly does yna ddim un ateb syml i ddatrys hyn.

Dwi wedi clywed pobl yn deud sawl gwaith, “mae cerddoriaeth Gymraeg i gyd yn swnio’r un peth”, sydd yn amlwg ddim yn wir. Gan amlaf, mae hyn yn tarddu o ddiffyg ymchwil/ymdrech i weld cymaint o artistiaid talentog sydd yma yn barod, a’r rhagdybiaeth bod cerddoriaeth Gymraeg yn dod o dan un genre. Ond mae’r ddelwedd o’r sin yn ei gwneud hi’n anodd taclo’r stigma hwn, oherwydd y diffyg amrywiaeth, sydd hefyd yn rhoi naws exclusive i’r sin. Gall hyn fod yn frawychus i bobl o gefndiroedd gwahanol, sydd efallai yn eu hatal nhw rhag sgwennu’n Gymraeg. Felly mae gwir angen dechrau cwestiynu’r diffyg amrywiaeth hwn, a dechrau meddwl am yr hyn sydd angen ei wneud i’w ddatrys.

Fel person hoyw o hil gymysg, yn bersonol dwi wedi teimlo fel chydig o outsider ar adegau o fewn y sin

Nid yn unig mae angen denu artistiaid mwy amrywiol, mae angen ehangu’r gynulleidfa hefyd. Mae cynlluniau fel Gorwelion yn gwneud gwaith anhygoel yn cefnogi artistiaid newydd i gael gigs da mewn llefydd gwahanol. Ond dwi’n meddwl bod cymaint mwy o botensial i ennill gwrandawyr Cymraeg i’r sin. Dwi’n nabod cymaint o bobl Cymraeg sy’n diystyru cerddoriaeth Gymraeg yn gyfan gwbl, am yr un rheswm â’r uchod. Mae angen gwneud y sin yn fwy hygyrch i’r rheini sydd ddim yn mynd i’r Eisteddfod pob blwyddyn neu’n gwrando ar Radio Cymru. Hynny ydy, mae angen normaleiddio gwrando ar gerddoriaeth Cymraeg i ddenu pobl o gefndiroedd gwahanol sydd â chwaeth wahanol mewn cerddoriaeth.

Fel person hoyw o hil gymysg, yn bersonol dwi wedi teimlo fel chydig o outsider ar adegau o fewn y sin. Ond mewn gwirionedd, dydy hyn heb fod yn unrhyw fath o rwystr i mi ers bod yn aelod o fand.

Yn y bôn, mae amrywiaeth o fewn y sin am fod yn rhywbeth positif iawn er mwyn iddo dyfu. Bydd pobl o gefndiroedd gwahanol yn cyflwyno arddulliau a dylanwadau gwahanol i ganeuon yn yr iaith Gymraeg, sydd am ddenu mwy o bobl ryngwladol (yn ogystal ag o Gymru) i wrando ar yr hyn sydd gennym ni i’w gynnig.

Does dim amheuaeth bod y sin Gymraeg mewn cyflwr reit iach ar hyn o bryd, ond dwi’n meddwl bod angen galw mwy ar drefnwyr gigs a labeli yng Nghymru i ymdrechu i edrych ymhellach na’u milltir sgwâr i chwilio am dalent gwahanol a chyffrous. Dydw i’m yn expert o bell ffordd, a fedrith o’m digwydd dros nos, ond yn y pen draw mae angen rhyw fath o newid i allu cynnwys pawb, beth bynnag eu cefndir, i adeiladu ar lwyddiant y sin.