SOS ԵՐԵՎԱՆ Մտորումներ
Ժամանակի ու տարածության մեջ կորածները Հիշողությունը մարդիկ են։ Տեղի, վայրի, քաղաքի հիշողությունը նույնպես մարդիկ են. նրանց ավանդույթները, ապրած դրվագներն ու ստեղծած միջավայրը։ Մարդու և վայրի կապը ստեղծում է հիշողությունը, իսկ այդ տարրերից մեկի անէանալը՝ խզումները։ Երևանի ժառանգության պաշտպանության կոմիտեի անդամներ, մշակութային մարդաբան Լուսինե Խառատյանի և իրավաբան Իզաբելլա Սարգսյանի հետ խոսել ենք հիշողության պահպանության և մեր խզված քաղաքային պատմության մասին։
ԼՈՒՍԻՆԵ
ՄԱՐԳԱՐԻՏ
Մարգարիտ Եկեք սկսենք մի շատ պարզ հարցից. ինչու՞ է կարևոր պահպանել այն քաղաքը և միջավայրը, որում ապրում ես։
ԻԶԱԲԵԼԼԱ
Իզաբելլա Ես համարում եմ, որ մենք բոլորս պատասխանատու ենք մեր ապագայի առջև։ Եթե մենք մեզ չենք զգում սուբյեկտ, այլ համարում ենք գործընթացների օբյեկտ՝ մտածելով, որ խելացի մարդիկ մի բան կանեն և մենք ոչ մի դերակատարություն այստեղ չունենք, ուրեմն մենք անթույլատրելի աստիճանի թուլամորթ ենք։ Ես հասկանում եմ, որ մեր արածների արդյունքը կարող է մինիմալ լինել, բայց ես կարծում եմ հանցավոր անգործություն, երբ դու գիտես, որ կարող ես մի բանով օգուտ տալ, բայց ոչինչ չես անում։ Ես չեմ ուզում զիջել իմ դիրքերը։ Ասում են՝ երբ ճգնաժամի մեջ ես, թռչնի բարձրությունից նայիր հարցին կամ տարիների հեռավորությունից։ Երբ ես նայում եմ քաղաքին այդ հեռավորությունից, հասկանում եմ, որ մեր երեխաները մեզ հարցնելու են՝ ինչու՞ դուք թույլ տվեցիք, որ վիճակը հասնի սրան։ Մենք պատասխան չե՞նք ունենալու։
Հիմա փորձենք հասկանալ, թե այս կործանիչ միտումների պատճառը որն է։ Չէ՞ որ սա նոր սկսված գործընթաց չէ, սրա մասին խոսվում է վաղուց
Լուսինե Այն, թե ինչպես ես հարաբերվում աշխարհի հետ, մեծապես կախված է քո հիշողությունից. այն որոշակի կերպով սահմանում է քեզ։ Հիշողությունը ձևավորվում է տարբեր ձևերով, որոնցից մեկը տարածքն է, որտեղ դու ապրում ես։ Երբ վերացնում ես քաղաքի շերտերը, իսկ մեր քաղաքային տարածքում դա արվել է շարունակաբար, երբ չես թողնում որևէ հիշողություն այդ շերտերի մասին, դու կորցնում ես կապդ տարածքի հետ և դրանով որոշակիորեն դատապարտում ես ոչ միայն տարածքի ապագան, այլ նաև քո ապագան այդ տարածքում։ Դու դառնում ես ժամանակի և տարածության մեջ կորած մեկը։
70 71
#3(68) 2021
Մարգարիտ Իսկ ի՞նչ նկատի ունի Կոմիտեն՝ ասելով «ժառանգության պաշտպանություն»։ Որ հնին չի՞ կարելի ձեռք տալ, թող մնա ինչպես կա՞։ Իզաբելլա Չէ, դա էլ մի այլ ծայրահեղություն կլիներ։ Մենք չենք ասում՝ մի կպեք Երևանին, թող ամեն ինչը փլվի, վերանա։ Մենք ասում ենք՝ աշխարհում նման դեպքերի համար հատուկ մոտեցումներ կան, հնի ու նորի ճիշտ համադրելիությունը գտնելու ձևեր կան։ Նույն Կոնդի դեպքում մեր հիմնական մոտեցումն այն է, որ կառուցապատումը պետք է լինի մարդկանց իշխանավորելու միջոցով։ Մարգարիտ Լավ, հիմա փորձենք հասկանալ, թե այս կործանիչ միտումների պատճառը որն է։ Չէ՞ որ սա նոր սկսված գործընթաց չէ, սրա մասին խոսվում է արդեն տասնյակ տարիներ։ Լուսինե Ես ավելի հեռուն կգնայի, մի դար հեռվից կսկսեի։ Տեսեք, երբ եկավ խորհրդային իշխանությունը, առաջին հերթին սկսեց ոչնչացնել
