Marek Łaz str

Para samolotów Mirage 2000D renové z dywizjonu ECE 1/30 Côte d'Argent. Z prawej maszyna o numerze 639 z podwieszonym zasobnikiem celowniczym Damoclès. Mirage 2000D RMV – najważniejsza modernizacja Armée de l’air cz. 1

Marek Łaz

Będące wołami roboczymi francuskiego lotnictwa wojskowego, samoloty wielozadaniowe Dassault Aviation Mirage 2000D uczestniczą w wielu operacjach bojowych poza terytorium Francji i sprawdzają się w nich doskonale. Zmiany jakościowe w strukturach Armée de l’air po zakończeniu służby przez Mirage 2000N (2018 r.) i planowanym wycofaniu Mirage 2000C (2021 r.) oraz Mirage 2000-5F (2025 r.) sprawiają, że już niedługo w służbie pozostaną wyłącznie typowo wielozadaniowe (fr. omni-rôle) samoloty bojowe firmy Dassault –– Rafale i Mirage 2000D renové.

Fotografie w artykule: Armée de l’air et de l’espace; Armée de l’air et de l’espace/Johan Pipe, EMA; Dassault Aviation/Damien Charrit; Patrick Bigel. P owojenna historia lotnictwa wojskowego Republiki Francuskiej to czas odradzania się po II wojnie światowej własnego, niegdyś potężnego, przemysłu lotniczego. Mimo ogromnych wojennych zniszczeń, już w 1946 r. Francja, po oblocie samolotu SE6000 Espadon, weszła jako szósta do elitarnej grupy państw, które zastosowały silnik odrzutowy do napędu maszyny wojskowej. W latach 50. samoloty własnej konstrukcji i produkcji znów zaczęły dominować w Armée de l’air. W następnych dekadach zastępowały je kolejne konstrukcje, w tym ponaddźwiękowe, w większości będące dziełem firmy Dassault. W latach 70. zaczęto w niej prace nad projektem nowego myśliwca, określanego jako Delta 1000, potem Delta 2000, wreszcie Mirage 2000. Samolot produkowano seryjnie w kilku wersjach w latach 1982–2007 i jest do dziś użytkowany przez Armée de l’air, a także siły powietrzne: Indii, Zjednoczonych Emiratów Arabskich, Tajwanu, Grecji, Egiptu, Kataru. Łącznie powstało 601 maszyn tej rodziny.

❚ Mirage 2000D – krótka historia

Ostatnią wersją produkcyjną Mirage 2000 (nie licząc modernizacji wersji C – 2000-5) jest wersja uderzeniowa Mirage 2000D. Do uzbrojenia weszła w 1995 r., a na przestrzeni lat jej zdolności bojowe systematycznie rosły dzięki dostosowywaniu do przenoszenia ciągle nowocześniejszych środków rażenia i wyposażenia nawigacyjno-celowniczego. Wciąż wysoka efektywność tych maszyn skłoniła francuski resort obrony do decyzji o modernizacji Mirage 2000D, pomimo dysponowania znacznie nowocześniejszymi Rafale, i systematycznego wycofywania z linii innych wersji Mirage 2000.

Na samolotach tej wersji zastosowano zarówno szereg wyposażenia z poprzednich odmian (B i N), jak też nowe, opracowane w ostatnich latach. Również arsenał uzbrojenia obejmuje zarówno wcześniej opracowane i powszechnie wykorzystywane środki bojowe, a także te, które pojawiły się w użyciu już podczas eksploatacji maszyn. W stosunku do innych samolotów rodziny, wersja D przeszła w toku służby bodaj najwięcej modernizacji, a ostatnia z nich, zaplanowana w drugiej dekadzie XXI w. oraz aktualnie realizowana, sprawia, że wersja uderzeniowa Mirage 2000 pozostanie w służbie jeszcze w latach 30. i zostanie wycofana ze służby w Armée de l’air jako ostatnia z całej rodziny samolotów Mirage.

Pierwszy lot prototypu jednomiejscowego Mirage 2000 miał miejsce 10 marca 1978 r., a dostawy pierwszych egzemplarzy w wersji myśliwskiej C rozpoczęły się w 1983 r. Dwumiejscowa wersja szkolno-bojowa Mirage 2000B, oblatana 11 października 1980 r., stała się pierwowzorem specjalistycznych odmian – Mirage 2000N (oblot 3 lutego 1983 r.), przeznaczonej do przeprowadzania ataków przy pomocy bomb nuklearnych AN-52, a potem pocisków kierowanych ASMP (potem ASMP-A) z głowicą termojądrową, i właśnie Mirage 2000D.

Po koniec lat 80. przyszłość francuskiego lotnictwa bojowego wiązano z nową konstrukcją Dassault Aviation – wielozadaniowym Rafale. Jednak opóźnienia w realizacji programu maszyny nowej generacji zmusiły francuskie władze do wdrożenia działań pomostowych. Użytkowane w tym czasie samoloty Jaguar A/E oraz dwie wersje Mirage F1 – CT i CR nie zapewniały już efektywności w zwalczaniu celów naziemnych. W tym czasie użytkowana była już (od 1988 r.) „nuklearna” wersja Mirage 2000N, mająca większość niezbędnych cech nowego samolotu uderzeniowego. Mogła wykonywać zadania w dowolnych warunkach pogodowych, także na małych wysokościach, wyposażona była w pokładową stację radiolokacyjną, nowoczesne systemy walki elektronicznej i zdolna była do przenoszenia precyzyjnych środków rażenia celów naziemnych. Wykorzystanie jej jako bazy do opracowania „konwencjonalnej” wersji uderzeniowej byłoby rozwiązaniem korzystnym zarówno z powodów ekonomicznych, jak też technicznych i technologicznych – poprzez możliwość wykorzystania oprzyrządowania linii produkcji powstałej do wersji nuklearnej. Idea zakładała wykorzystanie w odmianie wsparcia taktycznego płatowca wersji N i większości elementów jej wyposażenia oraz systemów uzbrojenia (odmiana nuklearna była również wykorzystywana do zadań z użyciem konwencjonalnych środków bojowych). Należało tylko model N pozbawić instalacji związanych z jej specyficzną, strategiczną funkcją. Podobnie jak w przypadku Mirage 2000N, zakładano, że wersja uderzeniowa nie będzie przedmiotem eksportu.

Pod koniec 1988 r. podjęto decyzję o zamówieniu nowej odmiany Mirage 2000 do wyposażenia trzech dywizjonów lotnictwa FATaC (Force aérienne tactique). Pierwotnie przewidziano zakup 110 egzemplarzy, ale ostatecznie liczba ta została ograniczona do 86. Początkowo samolot otrzymał oznaczenie Mirage 2000N' (prime), a dopiero później Mirage 2000D (diversifié, pol. urozmaicony), oznaczające możliwość przenoszenia dużego asortymentu uzbrojenia.

Jako prototypy zostały użyte samoloty prototypowe wersji N – Mirage 2000N-01 i Mirage 2000N-02. Najpierw wystartował 19 lutego 1991 r. pierwszy egzemplarz M2000D-01. Półtora roku później, 21 września 1992 r., dziewiczy lot wykonał samolot D-02. Po dwóch latach, w marcu 1993 r., na lotnisku fabrycznym Bordeaux-Mérignac oblatano pierwszy seryjny samolot. Dostawy zakończono w czerwcu 2001 r., po wyprodukowaniu ostatniego, 86. egzemplarza.

Doświadczenia z pierwszej wojny w Zatoce Perskiej, szczególnie działań nocnych, przyspieszyły prace nad dalszym rozwojem wersji D w ramach tzw. pilnej potrzeby operacyjnej (fr. urgence opération). Zaowocowało to powstaniem latem 1993 r. grupy doświadczalnej „Cellule Rapace” w składzie sześciu maszyn

Pierwszym rodzajem uzbrojenia kierowanego laserowo zintegrowanym z Mirage 2000D od razu po wejściu maszyn do służby był pocisk kierowany „powietrze–ziemia” Aérospatiale AS-30L.

Mirage 2000D z dwiema bombami kierowanymi laserowo GBU-12 na wyrzutniku AUF-2 na centralnej belce podkadłubowej. Pod prawą kadłubową belką standardowo podwieszony jest zasobnik celowniczy, zaś pod skrzydłami dodatkowe zbiorniki paliwa RP 541 i 542 o pojemności 2000 l każdy. Zdjęcie wykonano w bazie Manas podczas misji w Afganistanie w 2009 r. z załogami przeszkolonymi w zakresie użycia laserowo kierowanych pocisków „powietrze––ziemia” Aérospatiale (Matra, MBDA) AS-30L. Próby były prowadzone zarówno w ośrodku CEL (Centre d’Essais des Landes), jak i w CEAM (ówczesna nazwa Centre d’Éxperiences Aériennes Militaires).

Pierwszych sześć egzemplarzy seryjnych, wcześniej należących do „Cellule Rapace”, już w barwach EC 1/3 Navarre, zaprezentowano publicznie 29 lipca 1993 r. w bazie BA 118 Colonel Rozanoff w Mont-de-Marsan.

❚ Produkcja i modernizacje Mirage 2000D

Pierwszych sześć egzemplarzy (601–606) zostało wyprodukowanych w standardzie R1N1L (Rang 1 Niveau 1 Laser). Były one przystosowane do przenoszenia bomb kierowanych laserowo Matra BGL 1000 Arcole i pocisków AS-30L. Do podświetlania celów stosowany był zasobnik celowniczy Thomson-CSF (Thales) ATLIS (Auto pointeur, télévision, laser, illumination au sol lub inaczej Automated Tracking Laser Illumination System). Wykorzystanie uzbrojenia precyzyjnego naprowadzanego na odbite światło lasera było zasadniczym trybem zastosowania bojowego samolotu, ale znacznie ograniczonym w stosunku do wcześniej zakładanych możliwości maszyny, która miała w pełni zastąpić samoloty szturmowe SEPECAT Jaguar A. Była to konsekwencja rozwoju techniki, szczególnie w sferze wyposażenia optoelektronicznego i cyfrowych komputerów. Zastosowany system zarządzania uzbrojeniem nie pozwalał na podwieszenia dowolnego uzbrojenia bez przeprowadzenia skomplikowanej integracji, wymagającej m.in. wielu lotów próbnych. Stąd zapadła decyzja m.in. o niekwalifikowaniu pierwszego wariantu bojowego do przenoszenia bomb kierowanych laserowo o wagomiarze 250 kg.

Kolejna grupa wyprodukowanych maszyn, o numerach 607–624, została dostarczona do Armée de l’air w standardzie R1N1 (Rang 1 Niveau 1). Nie wnosił on zasadniczych zmian w możliwościach bojowych maszyn. Jedyną w stosunku do R1N1L była możliwość zastosowania bomb niekierowanych, w sposób analogiczny jak w Mirage 2000N. Miały być stosowane przede wszystkim do celów szkoleniowych.

Wprowadzenie kolejnego standardu – R1 – – stanowiło już konkretny postęp w zwiększaniu możliwości bojowych maszyny. Oprócz bomb niekierowanych (w tym hamowanych) samolot otrzymał możliwość podwieszania wyrzutni niekierowanych rakiet kal. 68 mm. Dzięki temu maszyna miała już zdolność przenoszenia

Groźna para – dwa samoloty rodziny Mirage 2000 – C (u dołu zdjęcia) i D, każdy uzbrojony w dwie bomby GBU-12. Mirage 2000D z podwieszonym zasobnikiem celowniczym PDLCT-S umożliwiał obydwu maszynom skuteczne użycie uzbrojenia naprowadzanego na odbite światło lasera. Operacja „Barkhane” 2016 r.

Podwieszona na centralnej belce pod kadłubem amerykańska bomba kierowana laserowo GBU-24 Paveway III o wagomiarze 2000 funtów zastąpiła w arsenale wersji D francuską bombę BGL 1000 Arcole. wszystkich konwencjonalnych środków bojowych klasy „powietrze–ziemia” używanych we francuskim lotnictwie wojskowym. Teoretycznie samolot mógł przenosić również pocisk z głowicą nuklearną Matra ASMP (Air-sol moyenne portée), choć nigdy nie został on podwieszony pod Mirage 2000D. Po doświadczeniach operacji „Trident” (1999–2000), w ramach pilnej potrzeby operacyjnej, maszyna otrzymała możliwość przenoszenia pod kadłubem pojedynczej amerykańskiej bomby kierowanej laserowo GBU-12 Paveway II. Rozpatrywano również możliwość przenoszenia takich bomb na belkach pod wlotami powietrza, ale ostatecznie wybrano podwieszenie dwóch na podkadłubowej belce.

Następny wariant Mirage 2000D – standard R2 – był rozwijany od początku 1997 r., ale w wyniku doświadczeń działań nad Jugosławią prace nad nim zostały przyspieszone. Zmieniono oprogramowanie, m.in. odbiornik GPS otrzymał kanał Z (wysokość). Pierwsze samoloty zostały zmodernizowane do tego standardu cztery lata później, a już w lutym 2002 r. zostały przetestowane w warunkach bojowych nad Afganistanem. Nowy standard umożliwił zmodernizowanym egzemplarzom użycie zasobnika celowniczego do podświetlania laserem celów naziemnych atakowanych przez inne samoloty. Funkcja ta, określana „buddy lasing”, pozwalała maszynom Mirage 2000 wersji C i N użycie bomb kierowanych laserowo. Standard R2 zapewnił również, przy ustawieniu „illu” (illumination, podświetlenie), zrzut niekierowanych bomb Mk 82 w trybie stosowanym w przypadku bomb GBU-12. Kolejną nowością była integracja maszyny z bombą GBU-24 Paveway III, która zastąpiła BGL 1000. Możliwości systemu samoobrony zwiększono poprzez montaż dodatkowych wyrzutników dipoli i pułapek termicznych na grzbiecie kadłuba, przed statecznikiem pionowym (plus 48 pułapek, 6×8). Wprowadzenie do służby wariantu R2 umożliwiło opracowanie kolejnego standardu R2.1, zwanego również „post R2”. Celem była możliwość przenoszenia zasobników szybujących MBDA APACHE-A (Arme propulsée à charges éjectables anti-piste) i pocisków manewrujących MBDA SCALP-EG (Système conventionel à longue portée – Emploi général). W tym celu w 2002 r. rozpoczęto wymianę okablowania maszyn, m.in. do połączenia systemu nawigacji satelitarnej ze złączami komunikacyjnymi w belkach do podwieszenia nowego uzbrojenia. Zastosowanie nowego okablowania umożliwiło zastosowanie także nowej bomby AGL (Armement guidée laser), tj. GBU-49 Enhanced Paveway II, która przeszła cykl badań w ośrodku CEAM, a jej wprowadzenie do służby operacyjnej ogłoszono oficjalnie 15 lutego 2010 r. Francuskie samoloty nie dysponowały możliwością zmiany w locie ustawienia bomby z trybu ego (detonacja w momencie uderzenia w cel) na tryb „airburst” (eksplozja nad obiektem). W celu wykorzystania drugiego trybu bez ponoszenia nadmiernych kosztów, w części samolotów w drugiej kabinie zamontowano urządzenie EPAK (Enhanced Paveway Avionics Kit), pozwalające na zmianę w locie ustawień zapalnika bomby.

Rozważano również integrację bomb kierowanych laserowo Sagem AASM (Armement air-sol modulaire), przewidzianych do zastosowania na Rafale. Jednak w 2004 r. plany te zarzucono ze względów budżetowych. Czas modernizacji pojedynczej maszyny wynosił 10 miesięcy, a całość projektu zakończono w 2006 r. Wymiana okablowania przeprowadzona została również z myślą o kolejnych modernizacjach, tj. instalacji terminala MIDS (Multi Information Distribution System) systemu transmisji danych standardu Link 16 i radiostacji SATURN (Second Generation Aanti-jam Tactical UHF Radio for NATO), co zrealizowano w późniejszym okresie.

W 2007 r. część maszyn została wyposażona w system SCARABÉE (Système de communication aéroterrestre de restitution d’aquisition et de bibliothèque embarquée). Pozwala on na wymianę informacji z naziemnymi zespołami TACP/NOSA (Tactical Air Control Party/Navigateur operateur systèmes d’armes) i w tym celu w drugiej kabinie zamontowano dodatkowy wyświetlacz wielofunkcyjny. System ten był używany w czasie operacji w Afganistanie wyłącznie przez francuskie samoloty i żołnierzy wojsk specjalnych, natomiast maszyny koalicji korzystały z amerykańskiego systemu ROVER (Remotely Operated Video Enhaced Receiver). Ten z kolei wysyła do jednostek wojsk lądowych obraz w czasie rzeczywistym z zasobnika celowniczego, umożliwiając w ten sposób wzajemną wymianę informacji w zakresie identyfikacji i podświetlania potencjalnych celów.

Potrzeba ujednolicenia systemów komunikacji i łączności spowodowała, że Francuzi wprowadzili system ROVER również w części swoich samolotów wersji D. 25 zestawów zostało w grudniu 2009 r. dostarczonych do centrum doświadczalnego CEAM, lotnictwu wojskowemu i morskiemu, jako że system ten otrzymały również samoloty Super Étendard Modernisé. Różnica w zabudowie urządzeń systemu ROVER dotyczyła ich lokalizacji. O ile w przypadku francuskich maszyn były one

Pierwszy ze stosowanych na Mirage 2000D zasobników celowniczych – Thomson-CSF ATLIS II. Zasobnik PDLCT-S zastąpił pierwszy wykorzystywany przez Mirage 2000D zasobnik celowniczy nowej generacji PDLCT.

Mirage 2000D w poprzedniej dekadzie (w użyciu od maja 2012 r.) zintegrowano także z najnowszym spośród francuskich zasobników celowniczych Thales Damoclès. zabudowywane w kadłubie, to w przypadku amerykańskich znajdowały się w zasobnikach celowniczych. Część maszyn Mirage 2000D nadal miała system SCARABÉE, a część ROVER.

Kolejne zabiegi modernizacyjne przeprowadzono w 2010 r. i dotyczyły one wspomnianej instalacji łącza danych Link 16 (okablowanie zostało założone wcześniej). Dodatkowo, w kabinie pilota, w miejsce wyświetlacza VTB (Visualisation tête basse) z charakterystyczną osłoną przeciwsłoneczną, został zabudowany nowy, wielofunkcyjny wyświetlacz ciekłokrystaliczny. Kolejne zmiany wynikające z doświadczeń wojennych dotyczyły modyfikacji sprzętu łączności, w tym radiostacji SATURN. Okazało się, że w systemie łączności dowódca patrolu otrzymywał zaszyfrowane informacje, ale swoim skrzydłowym przekazywał je już za pomocą niezabezpieczonego łącza. Wykorzystywano kodowane słowa, ale spowalniało to znacznie wymianę informacji. W związku z tym zadecydowano, że od pilotów zależeć będzie wybór trybu radiostacji do pracy w systemie zabezpieczonym. Kolejny projekt z tym związany, również wynikający z doświadczeń afgańskich, to zabudowa radiostacji VHF/HF. Powszechne stosowanie przez wojska lądowe środków zakłócających zapalniki radiowe IED skutkowało utrudnieniami w łączności w paśmie UHF w nisko lecących samolotach i śmigłowcach. Na początku 2009 r. wprowadzono do użycia komputery doręczne UMPC (Ultra Mobile PC) dla pilota i nawigatora. UMPC miał w swojej pamięci wszystkie mapy i zdjęcia cyfrowe strefy operacji, eliminując w ten sposób dokumentację papierową. Pierwotnie był wyposażony w oprogramowanie Geoconcept, które zmieniono następnie na program Alliance, opracowany przez CEAM. Na początku drugiej dekady XXI w., po wielu latach zastosowania Mirage 2000D w operacjach ekspedycyjnych (Bałkany, Afganistan, Libia, Mali), wprowadzania poszczególnych standardów i wielu doraźnych modernizacji w ramach pilnej potrzeby operacyjnej, w uzbrojeniu Armée de l’air były maszyny wersji D w kilku różnych standardach wyposażenia. Część z nich miała zainstalowany system SCARABÉE, część ROVER, Link 16, wreszcie możliwość przenoszenia bomb GBU-49. Według różnych danych na stanie trzech dywizjonów znajdowało się około dziesięciu różnych podwariantów. Według opinii załóg dopiero po zajęciu miejsca w kabinach (a było pięć do sześciu równolegle stosowanych wariantów ich wyposażenia) mogły się zorientować, z jaką konfiguracją wyposażenia samolotu przyjdzie im pracować. Według opinii Sztabu Generalnego EMA jedynie 30% Mirage 2000D miało wszystkie niezbędne elementy wyposażenia umożliwiające wykonywanie każdej przewidzianej misji bojowej. Cały czas jednak Mirage 2000D ustępował w zakresie asortymentu przenoszonego uzbrojenia, szczególnie w przypadku standardu R1N1L, możliwościom Jaguara A, samolotu stosunkowo prostego i niemal niemodernizowanego przez cały okres służby we francuskim lotnictwie. Mirage 2000D nie mógł również wykonywać zadań rozpoznawczych, a Jaguar przenosił w tym celu zasobnik RP-36P. W ograniczonym zakresie rozpoznanie mogło być prowadzone przy pomocy zasobnika celowniczego, co realizowały m.in. maszyny z dywizjonu EC 4/33 Vexin w Dżibuti.

Jednak Mirage 2000D bił na głowę Jaguara pod jednym, acz zasadniczym względem – wyposażony był w cyfrowy system nawigacji i atakowania celów naziemnych SNA (Système de navigation et d’attaque). Umożliwiał on, mimo ograniczonego zestawu przenoszonego uzbrojenia, precyzyjne atakowanie wskazanych celów. Po początkowym okresie służby uzbrojenie maszyn zostało poważnie wzbogacone o nowe bomby i pociski kierowane – pociski manewrujące SCALP-EG, zasobniki szybujące APACHE-A czy bomby: GBU-49, GBU-24, GBU-22/BDU-22 i GBU-16.

❚ Wyposażenie i uzbrojenie Mirage 2000D

Przeznaczenie Mirage 2000D od początku do wykonywania ściśle określonych zadań związanych z atakowaniem celów naziemnych za pomocą uzbrojenia precyzyjnego określiło zestaw jego wyposażenia i uzbrojenia. Samolot przeznaczony do atakowania celów zarówno punktowych, jak również o znacznych gabarytach i wykonywania lotów na małych wysokościach musiał dysponować nowoczesną elektroniką. „Sercem” wyposażenia samolotu jest SNA, a jego głównym źródłem informacji jest radar Thomson-CSF (Thales) Antilope 5TC (Traitement cohérent), będący wersją rozwojową radaru Antilope 5 zastosowanego w Mirage 2000N. Wersja TC została wzbogacona o funkcję śledzenia terenu w czasie lotu na małej wysokości z dużą prędkością tzw. SDT (suivi de terrain). Zastosowanie tego trybu nawigacji umożliwia lot na wysokości 76 m z prędkością 1110 km/h. Z SNA współpracują też dwie centrale bezwładnościowe Sagem Uni 52. Po raz pierwszy w rodzinie Mirage 2000 w kabinach wersji D zastosowano wielofunkcyjne wyświetlacze i nowy standard w zakresie interfejsów „człowiek–maszyna” IHM (Interface homme machine). W 2003 r. rozpoczęto program wprowadzenia łącza wymiany danych standardu Link 16 i terminali MIDS. Terminal został zabudowany za przedziałem radaru, gdzie wcześniej znajdowały się bloki systemu nawigacji TACAN (Tactical Air Navigation), którego funkcje przejął MIDS.

W jednostkach samoloty otrzymały nową wersję oprogramowania do przygotowania i oceny przebiegu misji SLPRM (Système de préparation et de restitution de mission), które współpracowało z Link 16. Integracja Link 16 na Mirage 2000D wiązała się przede wszystkim ze wzrostem skuteczności ataków na cele naziemne, stąd MIDS komunikuje się z zasobnikami celowniczymi. Nie ma z kolei możliwości współpracy z pokładową stacją radiolokacyjną w przypadku walki powietrznej (Mirage 2000D przenosi jedynie pociski kierowane „powietrze––powietrze” do samoobrony). Do 2014 r. wszystkie samoloty wersji D otrzymały w zakładach remontowych w Clermont-Ferrand okablowanie umożliwiające zabudowę MIDS, ale nie zakupiono wystarczającej liczby urządzeń, by zamontować je w każdym samolocie. Stąd aparatura, w razie potrzeby, była przemontowywana z jednej maszyny na drugą.

Jednym z silnych punktów wyposażenia samolotu są środki samoobrony. I tak system ostrzegawczy Thales SERVAL (Système d’ecoute radar et visualition d’alertes) dzięki zespołowi czterech anten zapewnia ochronę w zakresie 360°. Sygnały z systemu ostrzegawczego wyświetlane są na ekranach VTL pilota i nawigatora, a na dodatek zostaje włączony sygnał dźwiękowy. Jednocześnie automatycznie zostaje uruchomiana aparatura zakłócająca Thales Caméleon zabudowana w stateczniku pionowym. System SERVAL, odziedziczony po wersji N, w ostatnim wariancie standard R2.1 został zastąpiony przez nowe urządzenie Thales RSANG (Récepteur système d’autoprotection de nouvelle géneration). W systemie samoobrony zastosowano obok stacji aktywnych zakłóceń także system MBDA SPIRALE (Système de protection infrarouge et radar par leurrage), sterujący wyrzutniami pułapek zakłócających. Samolot dysponował w pierwszym okresie służby wyrzutniami dipoli (w części tylnej skrzydła przy kadłubie) i kasetami pułapek termicznych (w tylnej, spodniej części kadłuba). Jednak wkrótce okazało się, że liczba tych ostatnich jest niewystarczająca i dodatkowo zabudowano wyrzutnie Éclair w obudowie pojemnika na spadochron. Skierowane do operacji „Héraclès” w Afganistanie samoloty w standardzie R2 otrzymały dodatkowe wyrzutnie na grzbiecie kadłuba za sterem kierunku. W tym przypadku zrezygnowano z wyrzutni w pojemniku na spadochron. Ponadto z systemem ostrzegawczym zintegrowano zamontowany w tylnej części kadłuba czujnik Thales SAMIR DDM (Détecteur de départ missile) wykrywający odpalenie pocisku przeciwlotniczego. Środki samoobrony mogą pracować w trzech trybach: automatycznym, półautomatycznym lub ręcznym. Wyboru jednego z nich może dokonać pilot, ale zasadniczo w trakcie ataku jest zalecany tryb w pełni automatyczny, natomiast podczas lotu powrotnego półautomatyczny.

Przygotowania do nocnego nalotu na Syrię (operacja „Chammal”). Mirage 2000D uzbrojony w bombę GBU-24 i z podwieszonym zasobnikiem celowniczym Damoclès w bazie na terenie Jordanii.

Mirage 2000D „671” należący do EC 3/3 Ardennes z podwieszonymi dwoma bombami kierowanymi o kombinowanym sposobie naprowadzania GBU-49 i pociskami „powietrze–powietrze” Magic 2. Operacja „Harmattan” 2011 r.

Środki bojowe są przenoszone na dziewięciu węzłach o łącznej nośności 6300 kg. Pod kadłubem znajduje się pięć z nich: centralny i cztery boczne (przednia i tylna para). Z kolei pod każdym płatem są dwa węzły podwieszenia.

Belki mocowane do węzłów służą zarówno do podwieszania uzbrojenia oraz wyposażenia specjalistycznego, jak również dodatkowych zbiorników paliwa RP (réservoir pendulaire). Jeden z typowych wariantów podwieszeń – konfiguracja Fox – to podwieszony centralnie pod kadłubem zbiornik RP 522 o pojemności 1300 l. Samolot przenosi w kadłubowych zbiornikach 4000 l paliwa, co jednak w przypadku dłuższych lotów wymaga tankowania w powietrzu. Przykładowo podczas lotu z bazy Creil z podwieszonym uzbrojeniem o masie 1000 kg samolot mógł dolecieć zaledwie do znajdującego się na południu Francji lotniska Clermont-Ferrand. Z kolei zakładano, że samoloty startujące z lotnisk w Luxeuil, Nancy, Toul, Strasburg z pełnym uzbrojeniem mogą zaatakować nacierające siły Układu Warszawskiego w odległości 300 km. Z kolei startujące z bazy w Manas w Kirgistanie samoloty atakowały cele w Afganistanie, a cała trasa tam i z powrotem o długości 3500 km wymagała sześciogodzinnego lotu oraz czterokrotnego tankowania w locie.

Wewnętrzne belki podskrzydłowe mogą służyć do podwieszania dodatkowych zbiorników paliwa o pojemności 2000 l typu RP 541 (lewy) i RP 542 (prawy). Podwieszenie właśnie tych dwóch zbiorników to najczęściej spotykana konfiguracja nosząca oznaczenie Bravo. W kolejnej konfiguracji – Kilo – obok dwóch podskrzydłowych zbiorników RP 541 i RP 542 centralnie pod kadłubem podwieszony jest trzeci zbiornik – RP 522 o pojemności 1300 l. Centralny węzeł podwieszeń pod kadłubem umożliwia przenoszenie różnych rodzajów uzbrojenia i wyposażenia. Podstawowym rodzajem uzbrojenia na nim podwieszanym są bomby kierowane laserowo. W najstarszym wariancie na belce typu 9010 była podwieszana pojedynczo bomba GBU-12 Paveway II (na bazie bomby Mk 82 o masie 227 kg). W późniejszych latach, na tej samej belce, montowany był adapter AUF-2 do dwóch bomb GBU-12. Kolejnym typem amunicji tego typu podwieszanej na węźle centralnym jest bomba GBU-22 Paveway III (Mk 82) i jej wersja BDU-22 o tej samej masie, lecz zmniejszonym ładunku wybuchowym (dwie bomby na podkadłubowej belce). Mirage 2000D jest jedynym samolotem Armée de l’air, który może przenosić jedną (lub dwie na adapterze AUF-2) bombę GBU-49 Enhanced Paveway II (Mk 82) o kombinowanym

Mirage 2000D z ośrodka doświadczalnego CEAM w barwach dywizjonu EC 5/330 Côte d’Argent startuje z naprowadzaną laserowo bombą ćwiczebną LGTR podwieszoną pod kadłubem.

Przygotowania do lotu samolotu Mirage 20000D z podwieszonym zasobnikiem rozpoznania radioelektronicznego ASTAC.

Statecznik pionowy Mirage 2000D z systemami samoobrony SERVAL i Camelèon. sposobie naprowadzania (laser/GPS). Bomba GBU-16 Paveway II o wagomiarze 454 kg (Mk 83) jest kolejnym typem amerykańskiego uzbrojenia stosowanego we francuskim lotnictwie i także przenoszoną na belce centralnej. Największą bombą kierowaną przenoszoną początkowo przez Mirage 2000D była francuska bomba BGL 1000 Arcole o masie 1000 kg. Ze względu na wysoki koszt jej zastosowanie było ograniczone, a zastąpiła ją amerykańska bomba GBU-24 Paveway III o wagomiarze 907 kg (Mk 84 lub BLU-109). Największy z typów uzbrojenia podwieszanych centralnie pod kadłubem to pocisk manewrujący SCALP-EG na belce typu 9012. Samolot był również przystosowany do przenoszenia zasobników szybujących APACHE-A. I wreszcie ostatni rodzaj uzbrojenia – – bomba ćwiczebna LGTR (Laser Guided Training Round, 40 kg), składająca się z kadłuba pocisku Sidewinder bez silnika i ładunku bojowego oraz układu naprowadzania Paveway II, której charakterystyki balistyczne odpowiadają bombom GBU.

Kolejnym rodzajem uzbrojenia, przenoszonym na wewnętrznych, podskrzydłowych belkach, jest pocisk kierowany laserowo klasy „powietrze–ziemia” AS-30L.

O ile często podczas pokazów prezentowano Mirage 2000D z bardzo szerokim arsenałem przenoszonego uzbrojenia, to nie wszystkie z pokazywanych środków bojowych stosowano w praktyce. I tak dwa rodzaje małogabarytowych bomb firmy Thomson-Brandt – odłamkowa BAT 120 (Bombe appui tactique) i przeciwbetonowa (do niszczenia pasów startowych) BAP 100 (Bombe anti piste) – nie były stosowane ze względu na groźbę uszkodzenia nisko lecącego samolotu przez ich odłamki. Bomby te stosowano na początku służby samolotów podczas zrzutów na poligonach, m.in. w Cazaux.

Planowane pierwotnie wyrzutnie niekierowanych pocisków rakietowych kal. 68 mm nie zostały ostatecznie wprowadzone do uzbrojenia Mirage 2000D. Niemniej na jednym z paryskich salonów lotniczych była wraz z maszyną wersji D prezentowana jej makieta z drewna, podwieszona na zewnętrzne belce podskrzydłowej przeznaczonej normalnie do podwieszania pocisków kierowanych „powietrze–powietrze” Matra (MBDA) Magic 2.

Na czterech bocznych podkadłubowych węzłach podwieszeń na belkach CLB (Cheminée lance-bombes) można podwieszać francuskie bomby typu SAMP o masie 250 kg i 400 kg, a także Mk 82.

Standardowo na prawej przedniej belce podkadłubowej są podwieszane zasobniki do podświetlania celów niezbędne przy stosowaniu broni kierowanej laserowo. Początkowo stosowano zasobniki Thomson-CSF (Thales) ATLIS II, wcześniej używane na samolotach Jaguar A, a po ich wycofaniu przekazane jednostkom wyposażonym w Mirage 2000D. Wadą ich była możliwość stosowania wyłącznie w dzień, choć jakość uzyskiwanych obrazów była wysoka. Kolejnym zasobnikiem celowniczym używanym równolegle z ATLIS II był zasobnik Thomson-CSF (Thales) PDLCT (Pod de désignation laser à caméra thermique) i niedługo potem jego nowsza wersja PDLCT-S (Pod de désignation laser à caméra thermique-synergie). Ostatnim, używanym od maja 2012 r., jest zasobnik Thales Damoclès, zastosowany po raz pierwszy w operacjach nad Afganistanem.

Zewnętrzne podskrzydłowe belki służą do podwieszenia pocisków kierowanych „powietrze–powietrze”. W przypadku obecnie użytkowanych maszyn na belce LM 2255, z zamontowanym w tylnej części detektorem DDM, są mocowane: pociski Magic 2 w wersji bojowej BDG (Bon de guerre) lub ćwiczebnej, zasobniki rejestrujące parametry lotu Neca lub system treningu walki powietrznej MBDA ACMI SEMAC (Système d’entraînement aux missions aériennes complexes). n