5 minute read
Trzeba się wspierać
Jowita Maculewicz-Wnuk
Refleksje na temat oceniania w czasie pracy zdalnej
Advertisement
W tym wyjątkowym czasie niełatwo znaleźć dobry sposób na ocenianie – zwłaszcza taki, żeby byli z niego zadowoleni i nauczyciel, i uczniowie. Stawiając czoło sytuacji, w jakiej wszyscy się znajdujemy, należy pamiętać o wzajemnym wsparciu. Przestawienie się na zdalne nauczanie i przewartościowanie zadań procesu edukacji wciąż jest trudnym zadaniem. Na przeszkodzie stoją obiektywne problemy. Na przykład uczniowie w domach dysponują różnymi przesyłami transmisji danych internetowych. Co się z tym wiąże? Otóż lekcje online nie zawsze są dostępne dla wszystkich uczniów. Musimy więc radzić sobie w inny sposób. Nasze zajęcia odbywają się poprzez MS Teams, a wymiana korespondencji za pośrednictwem aplikacji Librus oraz poczty elektronicznej. Wykorzystujemy także rozmaite platformy wspierające naukę zdalną. W nowych warunkach nie możemy zapominać, jak ważne jest sprawdzanie przyrostu wiedzy uczniów oraz że ocena powinna stymulować motywację oraz zawierać informację zwrotną. Formy „kontroli” powinny być różnorodne i uwzględniać rozmaite style uczenia się.
OPINIE, REFLEKSJE, DOŚWIADCZENIA REFLEKSJE 2/2022 97
Oto jest pytanie!
W sytuacji, w której się znaleźliśmy, wciąż spadają na nas konsekwencje wynikające z kolejnych zarządzeń i ustaleń – bez możliwości wcześniejszego przygotowania, przemyśleń, wsparcia. Nie tylko my, nauczyciele, zostaliśmy wrzuceni na głęboką wodę, ale także nasi uczniowie i rodzice. Dotyczy to wszystkich aspektów edukacji, a więc także oceniania.
A może należałoby się odważyć i zadać pytanie na miarę czasów zdalnej edukacji: oceniać, czy nie oceniać? Myślę, że na chwilę obecną nikt z nas nie jest w stanie na to pytanie odpowiedzieć. Jak już pisałam wcześniej, obowiązują nas przepisy, które należy respektować – łącznie z tymi, które dotyczą oceniania efektów pracy. Formy oceniania są różne i to my musimy wiedzieć, z których powinniśmy skorzystać, aby dostosować swoje wymagania do możliwości naszych uczniów.
Ocenianie w trakcie nauki zdalnej (wskazówki)
Wiedzę uczniów możemy sprawdzać w formie testów, projektów, kart pracy, zadań praktycznych, quizów, szarad, portfolio, a nawet obserwacji. Podczas oceniania szczególną uwagę zwracam na zaangażowanie i aktywność uczniów
Bardzo ważne jest wspieranie ich w tym trudnym czasie, i nie chodzi tu tylko o pomoc w nauce, ale także w opanowaniu emocji. Niektórzy twierdzą, że ocenianie wspierające odgrywa teraz dużą rolę. Ja staram się pokazywać uczniom, co robią dobrze, a nad czym jeszcze powinni popracować, i jak należy poprawić błędy.
Ostatnie dwa lata przyniosły mi wiele nowych spostrzeżeń dotyczących oceniania. Wydaje mi się, że trzeba pozwolić uczniom na aktywność według własnych koncepcji i propozycji. Krótko mówiąc: najlepiej jest pisać do zadania kryteria i wytyczne, tak aby oczekiwania nauczyciela były jasne i przejrzyste. Pamiętajmy, aby zapisy były zrozumiałe dla ucznia – krótkie, ale treściwie.
Edukacja zdalna i towarzyszące jej problemy rodzą obawy o samodzielność pracy ucznia i samodzielność wykonania (ocenianych) zadań; nie ma możliwości sprawdzenia, kto wykonał pracę, kto jest po drugiej stronie łącza internetowego. Z jednej strony doskonale znam swoich uczniów i zdaję sobie sprawę z tego, że część z nich nie wykonuje prac samodzielne. Ale doceniam chęci, pracowitość, zaangażowanie oraz terminowość w oddawaniu zadań. Z drugiej strony są uczniowie, którzy w sytuacji edukacji stacjonarnej mieli bardzo słabe oceny, a teraz sytuacja jest odwrotna. Robią zadania, przesyłają je terminowo i otrzymują za nie dobre oceny. Może to jest taki czas, kiedy my, nauczyciele, powinniśmy na to pozwolić swoim uczniom. Nie trzymajmy się sztywno wyrobionych opinii i starajmy się nie opierać na nich (być może zbędnych) podejrzeń.
Bardzo istotnym elementem oceniania jest informacja zwrotna dla ucznia. Musi być krótka, zrozumiała, podkreślać dobrze wykonane fragmenty i wskazywać te, które należy poprawić. Wszelkie wzmocnienia poprawiają kondycję psychiczną dzieci, więc lepiej zacząć od zwrócenia uwagi na pozytywne aspekty otrzymanej pracy.
Jak i co oceniać?
Bez względu na sposób komunikacji nauczyciela z uczniami podczas edukacji zdalnej (czat, e-mail, komunikatory, Librus i inne dzienniki oraz aplikacje), praca ucznia, która ma podlegać ocenie, powinna mieć postać dokumentu, stanowiącego swoiste potwierdzenie aktywności ucznia i nauczyciela.
Zadanie wykonane przez ucznia i jego ocenianie są wypadkową realizacji wymagań podstawy programowej (uzupełnieniem przerobionego materiału). Zatem praca zadana dla ucznia do wykonania w domu musi być: związana z lekcją, nawiązująca do omawianych treści, aktualna w kontekście poruszanych problemów, inspirująca, rozwijająca, ciekawa, twórcza, „niewydumana”, do wykonania w rozsądnym czasie.
98 OPINIE, REFLEKSJE, DOŚWIADCZENIA REFLEKSJE 2/2022
Ocenianie nie może być oderwane od racjonalnego planowania aktywności związanej z uczeniem się. Należy więc pomyśleć o takim zweryfikowaniu programu nauczania, aby z niego wydobyć to, co da się przełożyć na zadania, które mogą być realizowane w edukacji zdalnej. Dotyczy to wszystkich przedmiotów. Pamiętajmy o tym, że nie wszystkie treści można przyswoić w trybie edukacji zdalnej, więc dokonanie takiego wyboru jest konieczne.
Należy przy tym oceniać ucznia przez pryzmat jego aktywności na forum, na którym komunikuje się z nauczycielem oraz koleżankami i kolegami. Liczą się tu przede wszystkim: częstotliwość łączeń, merytoryczność wpisów (postów), inicjatywność, aktywność w kontekście tematu/wątku/lekcji zainicjowanych przez nauczyciela.
Oceniajmy, co tylko nam przyjdzie do nauczycielskiej głowy. Nie obciążajmy uczniów zbyt dużą liczbą zadań, pamiętajmy o możliwościach psychofizycznych uczniów w kontekście podejmowania intensywnego wysiłku umysłowego w ciągu dnia.
W tej sytuacji najefektywniejszym sposobem pracy wydaje się praca zadaniowa. W ramach tak zorganizowanej pracy efekt zwykle jest łatwy do ustalenia, a jej przebieg (w tym proces oceniania) – klarowny. Dlatego łatwiej w takim właśnie trybie dostosować ocenianie zarówno do oceny poziomu, jak i postępów.
Organizacja pracy zdalnej (podsumowanie)
W ramach krótkiego podsumowania wypunktuję najważniejsze, moim zdaniem, aspekty związane z organizacją dydaktyki zdalnej. Pomogą one w lepszym, efektywniejszym przygotowaniu lekcji. 1. W miarę możliwości budujmy poczucie jedności. 2. Udzielajmy częstych pochwał. Pochwały i nagrody powinny być kierowane do wszystkich – szczególnie w tych tygodniach, gdy podejmujemy nowe wyzwania. 3. Wyrażajmy autentyczne uznanie, na przykład: „robicie wielkie postępy”; „praca z wami jest dla
mnie przyjemnością”; „doceniam to, jak wykonałeś/wykonałaś tą pracę”; „podoba mi się sposób, w jaki to przedstawiłeś/przedstawiłaś”. 4. Doceniamy wysiłek włożony w pracę. Mniej ważny jest wynik, bardziej zaangażowanie i podejmowanie prób rozwiązania zadania. 5. Przyjmijmy, że każdy może mieć wątpliwości, na które wspólnie będziemy szukać odpowiedzi.
Gorąco zachęcajmy do stawiania pytań – to ośmieli, usamodzielni i wzmocni naszych uczniów.
Uczniowie nie mają wyczucia, kiedy nadchodzi stosowny moment na stawianie pytań. My, jako nauczyciele, mamy obowiązek wziąć to pod uwagę.
Zajęcia zdalne dają ograniczoną możliwość używania bezcennych znaków niewerbalnych, dlatego należy znaleźć inny sposób zachęcenia do aktywnego uczestnictwa w lekcji. Poza tym lekcje to nie wykłady. Nasz monolog nie powinien ciągnąć się zbyt długo – róbmy przerwy, dajmy uczniom stosowną chwilę na „przetrawienie” materiału, i mówmy otwarcie, że nadszedł czas na pytania. 6. Wystawiajmy oceny głównie na podstawie sukcesów i zindywidualizowanych materiałów dydaktycznych.
Relacje moich uczniów wskazują na to, że praca zdalna potrafi być zarówno ogromnym wyzwaniem, jak i pewnego rodzaju wytchnieniem. Niektórzy cierpią z powodu zacierania się granicy pomiędzy miejscem relaksu a pracy, inni z kolei korzystają z odpoczynku od codziennego gwaru szkoły – ciesząc się domową przestrzenią. Dostrzegam jednak, że nawet ta druga grupa z utęsknieniem oczekuje na pełen powrót zajęć stacjonarnych. Istnieją aspekty szkoły oraz nauczania, których nie da się odtworzyć online – nawet tak pozornie nieistotne elementy, jak kontakt wzrokowy lub pogawędka w czasie przerwy, korzystnie wpływają na nasz stan psychiczny. Jowita Maculewicz-Wnuk
Nauczycielka informatyki i edukacji dla bezpieczeństwa w Szkole Podstawowej nr 5 im. Jana Pawła II w Stargardzie.
