Kalejdoskop Maria Czerepaniak-Walczak
W poszukiwaniu emancypacyjnego potencjału kultury szkoły Szkoła jest miejscem, instytucją i organizacją, gdzie odbywa się wytwarzanie i transmisja kultury. Stąd relacje szkoły i kultury są nierozłączne. Kultura i szkoła są ze sobą splecione jak jing i jang. Zajmowanie się kulturą szkoły – czy to jej badaniem, czy zmienianiem – nie jest wolne od wielu pułapek, wśród których uproszczenia i stereotypizacje można zaliczyć do najmniej niebezpiecznych. Dotyczy to zwłaszcza nierzadko naiwnego podejścia do szkolnej edukacji jako czynnika emancypacji, kształtowania krytycznej świadomości – umożliwiającej rozumienie własnej sytuacji, wyra-
T E M AT N U M E RU
żanie niezgody na doświadczanie opresji i osiąganie nowych praw i pól wolności. Ten typ świadomości kształtuje się w procesie codziennego uczestniczenia w relacjach społecznych, gdy każdy ma szansę odważnie i odpowiedzialnie wyrażać własne opinie, emocje, stawiać nurtujące pytania i szukać odpowiedzi na nie, a więc w kulturze o wysokim potencjale emancypacyjnym. Potencjał ten wyraża się świadomym reagowaniem na opresję, nierówność, niesprawiedliwość w dostępie do dóbr i uczestniczenia w realizacji uznawanych wartości. Jest więc relacją między siłami przymusu i oporu.
R E F L E KS J E 5 / 2 0 2 0
11
