Recht in de praktijk

Met de rubriek Recht in de Praktijk in PW. blijf je op basis van jurisprudentie op de hoogte van de laatste ontwikkelingen op het gebied van arbeidsrecht.

Cameratoezicht van 9 tot 5: (g)een goed idee?

Met het vele thuiswerken kan de verleiding voor een werkgever om zijn werknemers te controleren groot zijn. Bijvoorbeeld door hen in de gaten te houden met een camera tijdens werktijd. Om de privacy van de werknemers te waarborgen zijn er strenge regels verbonden aan het observeren van werknemers.

Tekst Isabel Somers

Een recente uitspraak illustreert dit: een werknemer die weigerde zijn camera aan te zetten werd onterecht ontslagen. De werknemer in deze zaak werkt sinds 2019 als telemarketeer voor een Amerikaanse organisatie. Ondanks dat de organisatie een vestiging in Nederland heeft, werkt de werknemer volledig vanuit huis. Op 23 augustus 2022 ontvangt de werknemer een e-mail waarin zijn werkgever hem vraagt met onmiddellijke ingang mee te doen aan een programma. Op basis van dit programma moet de werknemer voortaan gedurende de gehele werkdag zijn camera aanzetten. Daarnaast is hij verplicht om non-stop zijn scherm te delen met zijn werkgever.

Inbreuk op privacy

De werknemer deelt zijn scherm, maar laat zijn camera uitstaan. Op 25 augustus ontvangt hij een herinnering. De werknemer geeft dan aan dat hij zich oncomfortabel voelt bij de nieuwe regeling en dat hij liever niet 9 uur per dag wordt gemonitord door zijn werkgever. Op 26 augustus 2022 ontvangt de werknemer nogmaals de dringende instructie van zijn werkgever om de camera aan te zetten. Ook dan blijft hij bij zijn weigering, waarna de werknemer op staande voet wordt ontslagen.

Observatie of vertrouwen?

De werkgever verdedigt zich door te zeggen dat hij de werknemer slechts wilde observeren tijdens de werkdag. Volgens de werkgever is dit niet anders dan een normale kantoorsituatie, waarbij de werknemer ook de hele dag zichtbaar zou zijn voor de werkgever. De werkgever is bovendien van mening dat de werknemer de instructies van de werkgever had moeten opvolgen. Maar de rechter gaat daar niet in mee en stelt de werkgever in het ongelijk. De werknemer is alleen maar verplicht om instructies op te volgen voor zover het gaat om redelijke instructies. Hiervan was in deze zaak geen sprake, volgens de rechter. Bovendien zijn er strenge voorwaarden verbonden aan het observeren van werknemers. Dit is ook in

lijn met Europese rechtspraak over dit onderwerp. De werknemer ontvangt daarom de transitievergoeding, een vergoeding voor het niet in acht nemen van de opzegtermijn en een billijke vergoeding van 80.000 euro bruto. Rechtbank Zeeland-West-Brabant, 28 september 2022. ECLI:NL:RBZWB:2022:5656

Is camera nooit toegestaan?

In sommige gevallen is cameratoezicht op de werkvloer wel degelijk mogelijk. Hier zijn een aantal voorwaarden aan verbonden. De werkgever moet een goede reden hebben voor het ophangen van camera’s. Zo kan cameratoezicht bijvoorbeeld helpen tegen diefstal. Zo verkocht de werkgever in een andere zaak veel diefstalgevoelige producten, zoals telefoons. De laatste jaren hadden er meerdere diefstallen plaatsgevonden. De werkgever gaf aan dat hij zijn werknemers in principe wel vertrouwde, maar dat het aantal flexwerknemers was gestegen van 5% naar 33% en dat hij geen andere mogelijkheid zag dan het ophangen van camera’s. De rechter ging hierin mee. Rechtbank Oost-Brabant, 20 september 2016. ECLI:NL:RBOBR:2016:5172

Vooraf inlichten

De werkgever moet ervoor zorgen dat de inbreuk op de privacy van de werknemers zo klein mogelijk blijft: bijvoorbeeld door het ophangen van camera’s op een bepaald deel van de werkvloer (wel in het magazijn, niet in de kantine). Daarnaast moeten de werknemers vooraf worden ingelicht over cameratoezicht: het heimelijk ophangen van camera’s kan een werkgever duur te staan komen, blijkt uit een andere zaak. Bij het opruimen vonden de werknemers daar een verborgen camera die op een duur item in de collectie was gericht. Zo’n zelfde item was namelijk al drie keer verdwenen. De eiser in deze zaak schreef vervolgens een brief aan zijn collega’s met de mededeling dat ze in de gaten werden gehouden met camera’s en dat dat niet mag. Daarin had hij gelijk, vond de rechter, die oordeelde dat de werkgever ernstig verwijtbaar had gehandeld toen hij de werknemer op non-actief stelde vanwege het stoken van onrust op de werkvloer. Hij moest hoge ontslagvergoedingen betalen. Rechtbank Noord-Nederland, 24 februari 2018. ECLI:NL:RBNNE:2016:713

Denk er verder aan dat ook de ondernemingsraad instemmingsrecht heeft met betrekking tot het ophangen van camera’s op de werkvloer.

Het beoordelen van functioneren

Camera’s kunnen bijdragen aan meer veiligheid op de werkvloer. Of cameratoezicht is toegestaan zal afhangen van de omstandigheden van het geval: of de werkgever een goede reden heeft en of hij heeft voldaan aan een reeks strenge voorwaarden. Het beoordelen van het functioneren van werknemers door middel van cameratoezicht is in strijd met de wet en nooit toegestaan.

PRAKTIJKGIDS

Meer weten? Bestel dan de Praktijkgids Arbeidsrecht van Vakmedianet. Hierin vind je de informatie die je nodig hebt om in arbeidsrechtelijke zaken de juiste beslissingen te kunnen nemen. De toepassing van wettelijke rechten en plichten staat centraal en de gids bevat diverse tips en voorbeelden. Kijk op: bit.ly/pgarbeidsrecht