5 minute read
Nietig relatiebeding ter beschikking gestelde arbeidskracht
In deze zaak speelt de vraag of een werknemer een boete verschuldigd is aan zijn ex–werkgever, omdat hij bij een relatie van die werkgever is gaan werken na uitdiensttreding bij zijn werkgever. Dit zou in strijd zijn met het relatiebeding. Een relatiebeding wil zeggen dat een werknemer na afloop van zijn dienstbetrekking niet werkzaam mag zijn ten behoeve van een bepaalde relatie van zijn werkgever. Het relatiebeding vormt geen aparte bepaling in het Burgerlijk Wetboek (BW), maar is een vorm van het concurrentiebeding geregeld in artikel 7:653 van het BW.
Artikel 9a WAADI (Wet allocatie arbeidskrachten door intermediairs) Artikel 7:653 Burgerlijk Wetboek (BW) Gerechtshof Den Bosch, 29 maart 2022 ECLI:NL:GHSHE:2022:1022 Zaaknummer 200.279797.01
Feiten
Een werknemer is op 23 november 2015 in dienst getreden bij het technologisch bedrijf I-Workx in de functie van monteur slimme meters op basis van een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd. Deze overeenkomst is per 31 mei 2016 omgezet in een overeenkomst voor onbepaalde tijd. In de arbeidsovereenkomst is een relatiebeding met een boeteclausule opgenomen. I-Workx stelt personeel ter beschikking onder meer aan het energiebedrijf Volta Limburg. Er is daarbij een raamovereenkomst met detachering met dit energiebedrijf gesloten. I-Workx heeft de werknemer tewerkgesteld bij Volta.
Medio december 2018 heeft de werknemer aan zijn werkgever toestemming gevraagd om bij Volta in dienst te mogen treden. Die toestemming is geweigerd met een verwijzing naar het relatiebeding in de arbeidsovereenkomst. Op 26 januari 2019 heeft de werknemer de arbeidsovereenkomst met I-Workx opgezegd per 1 maart 2019. I-Workx heeft de opzegging bevestigd en hem gewezen op het relatiebeding en een daarbij behorende boete.
De werknemer is op 11 maart 2019 bij Volta in dienst getreden als cv-monteur op basis van een arbeidsovereenkomst voor bepaalde tijd. Dit is later omgezet in een arbeidsovereenkomst voor onbepaalde tijd. I-Workx heeft vervolgens gereageerd met de mededeling dat zijn indiensttreding in strijd is met het relatiebeding. De werkgever heeft de werknemer gesommeerd de werkzaamheden bij Volta te staken. I-Workx heeft zich gewend tot de kantonrechter en gevorderd dat het de werknemer verboden wordt bij Volta in dienst te treden op straffe van een dwangsom en betaling van een boete van ruim zesduizend euro.
Oordeel kantonrechter
De kantonrechter heeft de vorderingen van I-Workx afgewezen, waarop het bedrijf in hoger beroep gaat bij het Hof. I-Workx vraagt om een gedeeltelijke vernietiging van de uitspaak van de kantonrechter, omdat zij het wel eens met de afwijzing van een tegenvordering van de werknemer.
Oordeel Gerechtshof
In artikel 10 van de arbeidsovereenkomst is een relatiebeding opgenomen. Het is de werknemer niet toegestaan om na beëindiging van de arbeidsovereenkomst binnen een tijdvak van één jaar in enigerlei vorm direct of indirect bij een onderneming van een opdrachtgever/klant van de werkgever een belang te hebben of daarin een aandeel van welke aard te hebben. Het is niet toegestaan om bij een dergelijke onderneming werkzaamheden te verrichten, hetzij als zelfstandige, hetzij in loondienst, hetzij op een andere manier (bijvoorbeeld uitzending of detachering).
De werknemer die wil gaan werken bij een relatie van zijn werkgever moet dit van tevoren melden, zodat de werkgever zich op deze stap kan beraden. De kantonrechter heeft geoordeeld dat het relatiebeding in strijd is met artikel 9a van de Waadi. Volgens de kantonrechter is dit artikel ruim geformuleerd en verbiedt het iedere belemmering van de arbeidskracht om een arbeidsrelatie aan te gaan met een relatie van de opdrachtgever. Het relatiebeding van IWorkx is in strijd met het doel en de achtergrond van artikel 9a Waadi en is derhalve nietig.
Het Hof is van oordeel dat in het geval van ter beschikking stellen van arbeidskrachten geen inbreuk wordt gemaakt op de vrijheid van de werknemer om elders een baan te accepteren. In dit geval is het zelfs zo dat de terbeschikkingstelling van de werknemer aan Volta al was afgelopen. De werknemer was namelijk inmiddels al gaan werken bij de BAM-groep. Dat werknemer twijfels had over die overstap naar de BAM-groep doet hier niet aan af.
Volgens I-Workx heeft de kantonrechter een foute interpretatie gegeven aan het begrip relatiebeding. De kantonrechter heeft een zuiver taalkundige interpretatie gegeven en dat is onjuist. Het gaat in dit soort zaken om de zin die partijen redelijkerwijs geven aan elkaars verklaringen en gedragingen, de zogenoemde Haviltexnorm. Het is het Gerechtshof niet gebleken dat de werkgever de bedoeling heeft gehad het relatiebeding ook van toepassing te laten zijn op situaties zoals hier aan de orde, waarin het gaat om voormalige opdrachtgevers. De werknemer had het niet kunnen begrijpen dat het relatiebeding ook zou gelden in het geval de arbeidsverhouding met Volta al was afgelopen. Op het moment dat de werknemer toestemming vroeg om
bij Volta te mogen werken, was Volta nog opdrachtgever van I Workx. Op dat moment had hij dus wel die toestemming nodig.
Daaruit kan niet worden afgeleid dat de werknemer had moeten begrijpen dat hij de toestemming ook nodig had als de relatie met Volta al ten einde was. Kortom het Hof ziet op geen enkele manier in waarom de werknemer het relatiebeding heeft geschonden en dus een boete verschuldigd zou zijn.
Aantekening
Een relatiebeding en een concurrentiebeding zijn niet de populairste onderwerpen in een arbeidsovereenkomst. Een dergelijk beding belemmert de werknemer in zijn vrijheid een andere werkgever te kiezen. De werkgever is vaak gebaat met een dergelijke voorwaarde in de arbeidsovereenkomst omdat dit enigszins een drempel opwerpt tegen ongewenste concurrentie. Het is duidelijk dat er een belangenafweging moet plaats vinden. In deze procedure pakte dit ongunstig uit voor de werkgever van de werknemer die zijn baan inruilde voor een andere dienstbetrekking. Het bijzondere van deze zaak is dat het hier ging om een ter beschikking gestelde werknemer. Voor deze categorie werknemers geldt een aparte wettelijke bepaling die een beperking van arbeidskeuze voor de werknemer verbiedt (artikel 9a wet allocatie arbeidskrachten door intermediairs, de WAADI).
Werknemers nemen deze bedingen vaak niet zo serieus en denken dat het allemaal wel meevalt. Werkgevers zwaaien soms te makkelijk met deze bedingen met bij behorende boetes. Het beginsel van vrije arbeidskeuze is een hoog goed, maar de rechtszekerheid voor de werkgever en zijn belangen zijn ook zwaarwegende items.
Let op
Een werknemer doet er goed aan zich goed te informeren als hij een overstap naar een andere werkgever overweegt en de werkgever moet zich goed realiseren hoe groot zijn belang om de overstap tegen te houden eigenlijk wel is. Dit laatste aspect is hier wellicht wat overdreven door de werkgever. Het gaat om monteurswerkzaamheden die weliswaar erg belangrijk zijn, goede monteurs zijn vaak moeilijk te vinden, maar de werkgever had misschien ook wat meer oog kunnen hebben voor de goede staat van dienst van deze werknemer in zijn bedrijf en hem een nieuwe stap royaal moeten gunnen.
