Transport & Logistiek 9-2020

Page 1

9

achtentwintigste jaargang

29 mei 2020

BRANDSTOFFEN

WATERSTOF TREKT STEEDS MEER AANDACHT

MET BIGMILE NAAR EEN KLEINERE CARBON FOOTPRINT

‘DE VOORHOEDE IS DE BESTE POSITIE’ 11_Cover_01R.indd 1

19-05-20 13:01


Wat is er nieuw in TLNplanner?

NIEUW!

Multiple stops in Tender+ Het was enkel mogelijk om binnen de Tender+ module bulkberekeningen uit te voeren van A – B. Nu is het ook mogelijk om hier tussenpunten aan toe te voegen en deze mee te nemen in de berekening.

Deze functionaliteit testen binnen TLNplanner? Ga naar: www.tlnplanner.nl en test 15 dagen gratis!

Ondersteunende brancheorganisaties

20TNL009_ADVERTENTIES.indd 2

TLNplanner is een product van:

20-05-20 12:21


INHOUD

6

4 MARKT & ECONOMIE 4 Een bedrijf (ver)kopen: doen? En zo ja: hoe dan?

6 Temperatuurmeting: Autoriteit Persoonsgegevens verduidelijkt standpunt

THEMA: BRANDSTOFFEN 12 Talking Traffic: de stand van zaken. 15 GoodFuels helpt bij verduurzaming. 16 Meerdere partijen gaan serieus aan de slag met waterstof.

8

ARBEIDSMARKT 18 “Blijf investeren in de jeugd.” 20 Bbl-opleidingen krijgen minder

10

inschrijvingen

22 Training over rij- en rusttijden en tachograaf voor trainers en opleiders

23 Stress en burn-out: “Herken,

bespreek en ga ermee aan de slag.”

27 LEES MEER ONLINE! Op transportlogistiek.nl: op welke wijze kan een datagedreven werkwijze een ondernemer helpen bij het verbeteren van de efficiency van zijn bedrijf? En: zero emissie-transportbedrijf Breytner werkt mee aan een onderzoek naar waterstof.

DUURZAAMHEID 12 28 Logistiek dienstverlener Van der Wal

16

werkt met de tool BigMile.

& VERDER: 7 Column Elisabeth Post 8 Transport & Logistiek dockt aan bij

10

22

24 30

Barbara Verlinden-Lafeber, mededirecteur bij E. Lafeber. “Bijna geen auto in ons wagenpark is hetzelfde.” Volgens Hans Holman zit er nog genoeg muziek in het bestaan als KTO’er. Nieuws van TLN Binnenkort & Colofon

23 3

11_Inhoud_01R.indd 3

19-05-20 13:01


MARKT & ECONOMIE Door René Welmers

PROFESSIONELE ONDERSTEUNING BIJ DE KOOP OF VERKOOP VAN EEN BEDRIJF

KOPEN OF GEKOCHT WORDEN? Ondernemers die willen groeien, kunnen dit soms bereiken door een ander bedrijf over te nemen. Om hierbij goed beslagen ten ijs te komen, is begeleiding door een deskundige vaak welkom. Die hulp maakt deel uit van het TLN Ledenvoordeelpakket en kan ook worden geboden aan ondernemers die hun bedrijf juist willen verkopen.

I

n het bedrijfsleven wisselen ondernemingen met enige regelmaat van eigenaar. In het transport is dat niet anders. Ondernemers die willen groeien, zoeken naar een bedrijf dat zij kunnen overnemen. Tegelijkertijd lopen anderen met de gedachte

hun bedrijf te verkopen, bijvoorbeeld omdat opvolging ontbreekt. Het kan natuurlijk zijn dat partijen elkaar al kennen, en op de hoogte zijn van elkaars plannen. Soms ontmoeten de ondernemers elkaar bij hun branchevereniging en komt het onderwerp ter

sprake. In andere gevallen kan een landelijk werkende adviseur als bemiddelaar optreden, zoals Claassen, Moolenbeek & Partners dat doet. De dienstverlening van deze organisatie gaat heel veel verder dan alleen het koppelen van twee ondernemingen, zoals adviseur Richard Boonman aangeeft. “Als wij worden benaderd door een klant om hem te helpen bij de aan- of verkoop van een bedrijf, beginnen wij met de strategische vraag ‘Waarom, wat is je ambitie?’. Pas als voor ons goed duidelijk is waarom iemand daaraan denkt, gaan wij kijken naar geschikte partijen.”

‘WIJ HEBBEN AL TEGEN ELKAAR GEZEGD DAT WIJ HET LICHTENDE VOORBEELD ZIJN VAN EEN GESLAAGDE OVERNAME’ 4 TRANSPORT & LOGISTIEK

22_Artikel_02L_4.indd 4

20-05-20 10:56


1

TLN wil een prominentere rol spelen in het in contact brengen van ondernemers met koop- of verkoopwensen om leden hiermee te helpen. Voor de verdere begeleiding kunnen TLN-leden terecht bij servicepartners van TLN, waaronder Claassen, Moolenbeek & Partners. Boonman is vanuit deze organisatie het eerste aanspreekpunt voor TLN en TLN-leden en is thuis in de logistieke en transportmarkt. DEGENS KRUISEN IS GEZOND “Voor ons zit het meeste werk meestal in de voorbereiding van de overname en de feitelijke overname”, schetst Boonman het traject als zijn bureau een klant adviseert die een ander bedrijf wil kopen. “Als de koper geen kandidaat op het oog heeft, gaan wij voor hem op zoek. Vaak kom je uiteindelijk met beide partijen aan tafel te zitten, ieder met zijn eigen adviseur. Dan is een goed contact tussen koper en verkoper heel belangrijk. Hoe is de sfeer, is er een ‘klik’, hebben de partijen vertrouwen in elkaar?” Ook in een goede, vriendelijke sfeer is uiteraard een grondig boekonderzoek noodzakelijk. “Soms heeft de verkoper zijn huiswerk al gedaan en heeft hij allerlei zaken goed gedocumenteerd, en is er een verkoopmemorandum. Als dat er niet is, ga ik daarmee aan de slag en interview de verkoper om een goede analyse van het bedrijf te kunnen maken.” Die analyse richt zich in de transportwereld met name op het materieel van een onderneming, zijn personeel en zijn opdrachtgevers Na een grondige analyse wordt een waardering gemaakt die startpunt is voor onderhandelingen. “In onze wereld zeggen we ‘Waarderen is argumenteren’”, illustreert Boonman hoe de prijs tot stand komt. “Je moet aan de andere partij duidelijk kunnen

maken hoe je tot een bepaalde prijs komt. Zeker als die op een veel hogere opbrengst rekende. Dan worden de degens weleens gekruist, maar bij twee partijen die graag met elkaar tot een akkoord komen, is dat gezond. Het gaat natuurlijk wel om geld.” VERTROUWEN, OPENHEID, GUNNEN Hans Michels, directeur-eigenaar van Overmeer Logistics, herkent de beschrijving die Boonman van zijn taak geeft. Michels zette in 2018 de overname van collegatransportbedrijf Bok in beweging. “Ik kende eigenaar-directeur Kees Bok al”, vertelt Michels, “maar wij hadden nooit met elkaar gesproken over een mogelijke overname. Ik had weleens gezegd tegen mijn contact bij TLN dat ik zocht naar vergroting van mijn bedrijf. Dat ben ik nu nog steeds, maar dat terzijde. Via TLN zijn we op verzoek van Kees Bok, die zijn bedrijf wilde verkopen, met elkaar in contact gebracht. Richard Boonman kende ik al en hem heb ik gevraagd ons bij de overname te helpen.” Het inschakelen van deze externe deskundige bleek waardevol, bijvoorbeeld bij het voeren van de prijsonderhandelingen, geeft Michels als voorbeeld. “In ons geval hadden wij, de verkoper en de koper, heel andere bedragen in gedachten. En dan is het fijn als een ander voor jou die discussie voert en dat heeft Richard heel goed gedaan. Zo voorkom je dat je elkaar bevecht. Soms moet je dat ook echt even naar elkaar uitspreken om de sfeer goed te houden.” Zowel Boonman als Michels noemt ‘vertrouwen’, ‘openheid’ en ‘gunnen’ als belangrijke voorwaarden voor een goed verloop van de onderhandelingen. Ook het personeel moet goed aangesloten blijven. “Tijdens de nieuwjaarsreceptie van 2019 vertelde Kees Bok aan zijn personeel dat

2

hij had besloten het bedrijf te verkopen en stelde mij en mijn zoon voor als de nieuwe directie. Ik heb toen al in het kort aangeven wat mijn plannen waren met het bedrijf. Open en eerlijk. Dat is voor mij van grote waarde in het zakendoen en zeker ook in de omgang met het personeel.” LICHTEND VOORBEELD Ook nadat koper en verkoper het eens zijn geworden over de prijs, zit de taak voor de adviseur er niet op. In de koopovereenkomst worden alle voorwaarden van de overname juridisch vastgelegd. Hier wordt dan ook een advocaat bij ingeschakeld. Het gaat dan onder meer om zaken als aansprakelijkheden, concurrentiebeding of mogelijk een rol voor de oud-eigenaar van het overgenomen bedrijf om het personeel en de klanten het vertrouwen in de toekomst te geven. Zo werd onder meer afgesproken dat Kees Bok en zijn echtgenote de eerste maanden bij het bedrijf betrokken bleven. “Mevrouw Bok deed de administratie van hun bedrijf en zij zorgde er voor dat die goed door ons werd voortgezet,” geeft Michels als voorbeeld van zo’n afspraak. Overigens is Kees Bok nog steeds betrokken bij zijn vroegere bedrijf dat onder de vertrouwde naam Bok Transport actief blijft. De feitelijke leiding is bij Jeffrey Michels terechtgekomen, Hans’ zoon. Michels kijkt tevreden terug. “Kees en ik hebben al een paar keer tegen elkaar gezegd dat wij het lichtende voorbeeld zijn van een geslaagde overname.”

1. Richard Boonman: “Vaak zit je met beide partijen

aan tafel, ieder met zijn eigen adviseur. Dan is een goed contact tussen koper en verkoper heel belangrijk.” 2. Hans Michels: “Als verkoper en koper heel andere bedragen in gedachten hebben, is het fijn als een ander voor jou die discussie voert.”

5

22_Artikel_02L_4.indd 5

20-05-20 10:56


MARKT & ECONOMIE Door Hélène Minderman

AUTORITEIT PERSOONSGEGEVENS VERDUIDELIJKT STANDPUNT OVER TEMPERATUURMETING

PRIVACY IS HEET HANGIJZER De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) heeft recentelijk eerdere standpunten over temperatuurmetingen verduidelijkt. TLN waarschuwt voor de risico’s van temperatuurmeting bij werknemers of bezoekers.

G

aat het bij toegangscontroles aan de poort uitsluitend om het aflezen van de temperatuur op een thermometer, dan valt dit aflezen niet onder het bereik van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). Daaraan verbindt de AP echter wel strenge voorwaarden. Bedrijven meten immers niet voor niets. Het kan zijn dat de uitkomsten van de temperatuurmeting worden bewaard. Of doorgegeven aan een andere persoon of bedrijf, zoals de werkgever van de chauffeur. Of dat deze gegevens in een andere vorm worden verwerkt. In die gevallen is de AVG wél van toepassing en wordt volgens de AP gehandeld in strijd met de privacyregelgeving. IN DE PRAKTIJK Eigenlijk betekent dit voor de praktijk van de ondernemer niets nieuws. Zodra er sprake is van enigerlei feitelijke registratie of gebruik van deze gegevens, is het risico voor de ondernemer buitengewoon groot. Registratie, gebruik of aan derden bekendmaken vallen immers onder het juridische begrip ‘verwerken van persoonsgegevens’. Dat zal in de praktijk ook normaliter het gevolg zijn. De AVG is dan gewoon van toepassing. Dit alles is weer onderhevig aan het toezicht van de AP. Met alle sanctie risico’s van dien. De AP benadrukt daarnaast, dat het enkel meten van temperatuur een aantasting kan zijn van andere grondrechten. Zoals de integriteit van het lichaam. Dit impliceert, dat iemand van wie de temperatuur is gemeten, hierop een beroep kan doen bij de rechter. Belangrijk om te weten is ook, dat lichaamstemperatuur

geen zekerheid geeft over het wel of niet besmet zijn met het coronavirus. WAARSCHUWING Tegen die achtergrond waarschuwt TLN voor de risico’s die bij temperatuurmeting van werknemers of bezoekers kunnen ontstaan. Vooral wanneer een temperatuurmeting negatief uitpakt. Juist dan kan schade ontstaan voor zowel de werkgever als het bezochte bedrijf. De werknemer/chauffeur/ bezoeker kan een klacht indienen bij de AP. Zij kunnen ook een gerechtelijke procedure aanhangig maken. Schadeclaims voor zowel de werkgever als het bezochte bedrijf kunnen het gevolg zijn.

Zorgverplichtingen De werkgever heeft op basis van de Arbeidsomstandighedenwet, het Burgerlijk Wetboek en de adviezen van de RIVM en Rijksoverheid de nodige zorgverplichtingen jegens de werknemer. Tegen de achtergrond van de adviezen van het RIVM mag de werkgever vragen stellen of de werknemer last heeft van gezondheidsklachten. De werknemer is niet verplicht antwoord te geven. De werknemer mag wel antwoord geven, maar de werkgever mag geen medische gegevens verzamelen en hiervan een medisch dossier aanleggen. Dit is tot dusver voorbehouden aan de huisarts, bedrijfsarts en de GGD. Toestemming vragen aan de werknemer om diens medische gegevens te mogen registreren, is geen oplossing. De AP hanteert het standpunt dat in een werkgeverwerknemerrelatie toestemming niet vrijwillig tot stand is gekomen. Ook in de relatie met een opdrachtgever kan de werknemer zich verplicht voelen om in te stemmen en is de toestemming niet vrijwillig tot stand gekomen. Bovendien kan toestemming door een werknemer altijd later worden ingetrokken.

Kijk voor meer uitleg van de AP op haar website via deze link: https://bit.ly/2ThN0Ir Hélène Minderman is beleidsadviseur Strategie, Duurzaamheid en Bereikbaarheid bij TLN.

6 TRANSPORT & LOGISTIEK

11_Artikel_01L_2.indd 6

19-05-20 13:05


COLUMN ELISABETH POST

BELOFTEN EN COMMUNICATIE W

at je belooft, moet je doen. In het intermenselijke verkeer is dat een goed uitgangspunt. In het zakelijke verkeer niet minder. Ik hoor maar weinigen die het daarmee oneens zijn. Sterker nog: een van de redenen van kritiek op politici – internationaal en van alle tijden – is dat beloften van vóór de stembusgang daarna opeens weinig waard blijken te zijn. Soms is er een goede reden voor het niet nakomen van een afspraak, maar doorgaans is er weinig waardering voor mensen of organisaties die niet doen wat ze zeggen. Bedenk je dus een paar keer voor je een belofte doet en wees eerlijk. En mocht je door veranderende omstandigheden een toezegging geen gestand kunnen doen: leg duidelijk en geloofwaardig uit waarom dat zo is. Communicatie is cruciaal. Ik kom hierop naar aanleiding van berichten over het niet nakomen van beloftes en onduidelijke communicatie rond het afleveren van bestellingen. De coronacrisis heeft afgelopen twee maanden ons aller koopgedrag op de kop gezet. Winkelstraten waren midden op de dag even uitgestorven als midden in de nacht. Tegelijkertijd reden door de woonwijken de busjes af en aan om de onlinebestellingen bij de mensen thuis te brengen. Als gevolg van de nieuwe omstandigheden zijn beloften onder druk komen te staan. Webwinkels die beloven dat een pakketje dat ’s avonds om elf uur wordt besteld nog de volgende dag in huis is, kunnen die toezegging niet waarmaken. (De noodzaak van turboleveringen ontgaat mij in veel gevallen, want koffiebonen, de nieuwste thriller of een tuinslang kunnen er best een dagje langer over doen, maar dat staat hier even buiten.) Om die belofte in te vullen, zijn namelijk transporteurs nodig. Die hebben natuurlijk overeenkomsten gesloten – de juridische vorm van een belofte – maar kunnen het eenvoudigweg niet aan. Koeriersdiensten en bezorgers doen hun best, maar pakketjes zijn gewoon langer onderweg in deze tijd. Dan kun je wel wapperen met contracten en in die zin nog gelijk hebben ook, maar dat vind ik te eenvoudig. Onze sector doet er werkelijk alles aan om alles zo snel en zo goed mogelijk op de plek van bestemming te krijgen. Communicatie is dus ook hier cruciaal. Natuurlijk moeten gemaakte afspraken worden nagekomen. Natuurlijk zijn webwinkels het beu op sociale media en bij de klantenservice alleen maar boze klanten te ontmoeten. Maar ze moeten geen verwachtingen wekken en beloften doen die niet passen bij de veranderde omstandigheden. Klanten, winkels en vervoerders zijn allemaal even hard overvallen door corona. Het vraagt om aanpassingen door iedereen. Bij een veranderde samenleving passen geen beloftes uit een ‘normale’ tijd. Laten we met elkaar kijken wat in de nieuwe werkelijkheid realistisch is en daar onze beloften op aanpassen. Elisabeth Post Voorzitter TLN

7

11_Column_01R.indd 7

20-05-20 11:17


AANDOCKEN

Transport & Logistiek dockt aan bij:

Door Annelies van Stijn

Wie : Barbara VerlindenLafeber (37) Bedrijf : E. Lafeber Internationale Transporten Functie : Mededirecteur

‘TRANSPORT NOG STEEDS EEN O In deze serie dockt Transport & Logistiek aan bij een ondernemer in de transport- en logistieksector. Hem of haar wordt gevraagd naar zijn drijfveren. Deze keer Barbara Verlinden-Lafeber, mededirecteur E. Lafeber Internationale Transporten. “Wat het werk zo leuk maakt is de afwisseling. Bijna geen auto in ons wagenpark is hetzelfde, net zo min als de werkzaamheden. En de dagen al helemaal niet.” HOE BENT U IN DE SECTOR TERECHTGEKOMEN EN WAT VINDT U DAAR LEUK EN UITDAGEND AAN? “E. Lafeber is een familiebedrijf wat terug gaat naar 1820. Wij zijn met deze sector – zwaar- en exceptioneel transport – opgegroeid. Inmiddels vorm ik samen met mijn twee zussen de directie. Mijn aandachtsgebieden binnen Lafeber zijn de dagelijkse operatie en het materieel. Alle drie zijn we na de middelbare school eerst iets anders gaan doen. Ik ben bijvoorbeeld opgeleid tot operatie assistente en heb daarna negen jaar bij een bedrijf gewerkt dat gespecialiseerd was in de handel in biologisch groente en fruit. Een heel mooi bedrijf waar ik het erg naar mijn zin had, maar vlieghandel, pallets en zeecontainers halen het voor mij niet bij autolaadkranen, open trailers en (modulaire) diepladers. Dus toen wij zeven jaar geleden werden gevraagd door onze vader en oom om Lafeber over te nemen, hebben wij alle drie volmondig ja gezegd. Wat het werk zo leuk maakt is de afwisseling. Bijna geen auto in ons wagenpark is hetzelfde, net zomin als de werkzaamheden. En de dagen al helemaal niet. Een groot deel van onze klanten zit in de bouw en de industrie. Wij zijn gespecialiseerd in het transport van de complete stelling van funderingsmachines en exceptioneel transport. Maar daarnaast doen hebben wij ook een divers aanbod van

echt een meerwaarde te bieden aan de opdrachtgevers. Helaas is transport nog steeds een sluitstuk van of ondergeschoven kindje in een begroting. Terwijl er genoeg winst valt te behalen als de opdrachtgevers eens echt met hun transporteur echt in gesprek gaan, behalve het jaarlijkse riedeltje over de prijs. Transport kan zoveel meer betekenen, dan de kilometers tussen A en B.

autolaadkranen, verzorgen wij ontheffingen, routeverkenningen en hijsplannen, doen wij machineverplaatsingen en leveren wij personeel en materieel aan grote, meerjarige infrastructurele projecten.” WELKE ONTWIKKELINGEN VINDT U BELANGRIJK? “Onze deelmarkt heeft het de afgelopen zeven maanden behoorlijk voor de kiezen gekregen: stikstof, PFAS en nu corona. Vooral de eerste twee hebben invloed gehad op het werkaanbod in onze deelmarkt. Er was medio oktober plotseling veel onzekerheid over de doorgang van projecten die wel in de planning stonden. Hierdoor gingen bijvoorbeeld veel heistellingen terug naar de werven van onze opdrachtgevers, in plaats van naar de geplande werken. Dit heeft tot het begin van dit jaar geduurd eer er weer echt beweging in kwam. Deze teruggang in het werk hebben wij kunnen ondervangen door meer internationaal te gaan rijden. Al met al hebben wij onze mannen goed aan het werk kunnen houden. De coronacrisis heeft voor ons –gelukkig maar – een beperkte invloed gehad op het werk. De bouw kan, met inachtneming van de nodige voorzorgsmaatregelen, redelijk door.” WAT ZOU U WILLEN VERANDEREN IN/ AAN DE SECTOR EN WAAROM? “De logistieke sector in Nederland heeft

8 TRANSPORT & LOGISTIEK

22_Aan Docken_01L.indd 8

19-05-20 13:24


N ONDERGESCHOVEN KINDJE’ Als het werk terugloopt, merken wij meteen dat er collegae onder de prijzen gaan rijden, of de gestegen kosten aan het einde van het jaar niet doorrekenen naar hun opdrachtgevers, uit angst om werk te verliezen. Maar men durft prijsstijgingen wel naar collega-vervoerders toe door te voeren. Bijzonder. Hierdoor staan de marges eigenlijk altijd onder druk, en uiteindelijk

holt het de sector uit. Dat is jammer. Zeker aangezien ook wij zullen moeten gaan verduurzamen de komende jaren. Daar hangt een prijskaartje aan. Het is niet meer dan normaal dat daarvan ook een deel zal moeten worden doorberekend naar de klanten, aangezien zij daar zeer zeker ook van meeprofiteren in de vorm van een betere CO2-footprint.”

WAT IS EEN HOBBY OF LEUKE BEZIGHEID BUITEN HET WERK? “Naast mijn werk heb ik mijn gezin thuis wat naast mijn man bestaat uit onze zoon van elf en eind juni komt er een tweede kindje bij. Daarnaast rijd ik graag paard. Zodra ik in het zadel zit, valt alles van mij af en zijn er enkel nog mijn paard en ik.”

‘HET IS NIET MEER DAN NORMAAL DAT EEN DEEL VAN DE VERDUURZAMINGSKOSTEN WORDT DOORBEREKEND AAN DE KLANTEN’

9

22_Aan Docken_01L.indd 9

19-05-20 13:24


BEDRIJFSREPORTAGE Door Erik Stroosma

OOK DEZE CRISIS VERWACHT HANS HOLMAN DOOR TE KOMEN

‘ER ZIT GENOEG MUZIEK IN EEN B Wie de Facebook-pagina van H. Holman Transport bezoekt, kan niet ontgaan dat dit eenmansbedrijf 25 jaar bestaat. Trots kijkt Hans Holman op die jaren terug en ondanks de coronacrisis ziet hij de toekomst voor hem en andere KTO’ers positief tegemoet.

D

e toekomst als kleine transportondernemer duurt voor Hans Holman nog een kleine zeven jaar. “Dan word ik 67 en ga ik met pensioen. Of ik dan helemaal stop, weet ik nog niet, maar fulltime werken is dan voorbij.” Tegen die tijd zit de in Ridderkerk woon-

1

achtige KTO’er vijftig jaar in het chauffeursvak. “Op mijn zeventiende ben ik begonnen, als bijrijder. Ik ben geboren in Haarlem en kom uit een gezin van negen kinderen. Mijn vader was vrachtwagenchauffeur en van mijn zes broers hadden er vijf een grootrijbewijs. Ik kan mij niet herinneren dat ik ooit iets anders wilde worden.” Tot ongeveer zijn 25ste werkte Holman bij verschillende transportbedrijven en vervoerde hij allerlei ladingen in binnen- en buitenland. “Zo heb ik nog een jaar samen met mijn vader met bloemen op Parijs gereden. Begin jaren tachtig verhuisde ik voor de liefde naar Ridderkerk. Toen ik daar een tijdje woonde, raakte ik op vakantie met een plaatsgenoot in gesprek. Die werkte bij Transportbedrijf C. Groenenboom in Ridderkerk en maakte mij enthousiast voor het zeecontainervervoer. Kort daarna ben ik dat ook gaan doen. Eerst bij Verachtert in Zwijndrecht en daarna bij Groenenboom.” CHARTER Een arbeidsconflict maakte in 1995 een einde aan Holmans dienstverband bij Groenenboom. “Er was, van beide kanten, sprake van miscommunicatie”, zegt hij daarover. “Intussen staan we al lang weer op goede voet met elkaar, maar toen betekende het dat ik een nieuwe baan moest zoeken. Ik besloot weer bij Verachtert te solliciteren. De manager daar, Aat van Noort, gaf aan vooral behoefte aan charters

te hebben en vroeg of dat iets voor mij was. Ik had daar nooit zo over nagedacht, maar het leek mij wel wat. Thuis heb ik dat besproken en mijn vrouw zag er ook wel toekomst in. Zij is meteen met een boekhoudcursus begonnen en regelt tot de dag van vandaag de financiën. We zijn inmiddels gescheiden, maar gaan goed met elkaar om.” “Heel het gezin is altijd intensief bij het bedrijf betrokken geweest. Dat zie je bij veel KTO’ers. Ik heb twee zoons, Lars (29) en Nils (27). Hen betrek ik bij de aanschaf van nieuwe trucks. De zevende, en als het goed is de laatste auto van het bedrijf, nam ik eind vorig jaar in gebruik. Weer een Scania en weer een V8. Omdat het de laatste is en het bedrijf 25 jaar bestaat, is het een hele ‘dikke’ geworden. Die S650 V8 6x2 50 Years Special Edition zie ik als de kroon op het werk van de afgelopen 25 jaar. Als ik ernaar kijk, ben ik trots op wat we als gezin bereikt hebben met het bedrijf.” MUZIEK Spijt dat hij voor zichzelf is begonnen, heeft Holman nooit gehad. “Miljonair word je er niet van, maar ik heb als zzp’er altijd goed mijn brood verdiend in het wegtransport. Ook voor de jongere generatie zit er volgens mij nog genoeg muziek in een bestaan als KTO’er. Als een chauffeur eigen rijder wil worden, zou ik dat hem of haar niet afraden. Bij transportbedrijven zal altijd behoefte blijven aan de flexibiliteit die KTO’ers kunnen bieden. Tel daar de lagere kosten en werkgeversrisico’s bij op en je weet wat ons aantrekkelijk maakt voor opdrachtgevers. Dat was 25 jaar geleden zo en nu nog steeds.”

10 TRANSPORT & LOGISTIEK

22_Artikel_03L.indd 10

20-05-20 10:58


1. De Scania S650 V8 6x2 50 Years

Special Edition die Hans Holman vorig jaar aanschafte, ziet hij als de kroon op zijn werk. 2. Hans Holman: “De vorige crisis kostte mij bijna mijn bedrijf.”

BESTAAN ALS KTO’ER’ Sinds de oprichting van zijn bedrijf vervoert Holman zeecontainers in met name het Rotterdamse havengebied. De laatste jaren doet hij dat voor logistiek dienstverlener Estron. “Hiervoor pendel ik hoofdzakelijk op en neer tussen de terminals op de Maasvlakte en bedrijven in de Botlek en Waalhaven. In al die jaren dat ik voor mijzelf werk, heb ik maar een keer of negen in mijn auto hoeven slapen. Korte ritten leveren per kilometer het meeste op en ik heb er ook geen hekel aan. Er is een hele groep chauffeurs die dit doet. We komen elkaar overal tegen in de haven en dat maakt het werk gezellig. De omgang met mensen vind ik sowieso het leukste van mijn werk.” ASFALTWERK Net als veel andere transportondernemers heeft ook Holman door de coronacrisis te maken met een teruglopende omzet. “Die ligt ongeveer 8 procent lager. Mijn vaste opdrachtgever is nog veel harder geraakt, maar is er gelukkig in geslaagd een grote nieuwe klant aan te trekken. Dat levert een hoop extra werk op waarmee we het verlies van de afgelopen periode kunnen compenseren.” “De vorige crisis kostte mij bijna mijn bedrijf. Ik was overgestapt naar het asfaltwerk en had daar een kipper voor gekocht. De vaste uren en collegialiteit in de wegenbouw bevielen mij erg goed, maar door de kredietcrisis viel het asfaltwerk op een gegeven moment compleet stil. Dankzij het werk dat ik van kennissen en medetransporteurs kreeg toegeschoven, hield ik het hoofd boven water. Nu zijn het

‘BIJ TRANSPORTBEDRIJVEN ZAL ALTIJD BEHOEFTE BLIJVEN AAN DE FLEXIBILITEIT DIE KTO’ERS KUNNEN BIEDEN’ 2

weer onzekere tijden, maar ik heb er alle vertrouwen in dat mijn bedrijf ook deze crisis zal overleven en ik tot mijn pensioen KTO’er kan blijven.”

11

22_Artikel_03L.indd 11

20-05-20 10:57


BRANDSTOFFEN Door René Welmers

TALKING TRAFFIC:

GOED GESPREK TUSSEN TRUCK EN VERKEERSLICHT Verkeersregelingen kunnen steeds meer maatwerk leveren dankzij connectiviteit. Een connected vehicle kan op grond van z’n ‘identiteit’ prioriteit krijgen of het advies krijgen om af te remmen. Beweegbare afsluitingen laten zich zo ook aansturen. Wat zijn de ervaringen?

E

en verkeersregeling vóór en dóór het verkeer. Dat is het kenmerk van een moderne intelligente verkeersregelinstallatie (ivri). “Voertuigen zijn via het internet verbonden met het regelnetwerk en zo zijn hun verplaatsingen bekend. En zo kunnen deze geanonimiseerd gebruikt worden om het verkeer slim te regelen”, schetst Folkert Bloembergen. Hij is vanuit Rijkswaterstaat programmamanager Talking Traffic, een landelijke en

meerjarige samenwerking van onder meer verkeerstechnische en verkeerskundige bedrijven, telecommunicatieondernemingen, en tientallen publieke partijen. Zo zocht de gemeente Deventer onder meer contact met Vos Transport – met als thuisbasis Deventer – om deel te nemen aan de proef met intelligente VRI’s en de mogelijkheden voor prioriteitsverlening in deze gemeente. Toen de gemeente Deventer bij Vos Transport meldde dat er een pilot ging lopen

met prioriteitsverlening door middel van ivri’s in het kader van Talking Traffic, was manager Customer Service Roy van Verseveld er snel voor gevonden hieraan mee te werken. “Ons bedrijf is intensief bezig met duurzaamheid. We kregen dit jaar zelfs onze derde ster voor Lean & Green. Onze deelname aan de eerste en inmiddels ook de tweede en veel uitgebreidere priopilot van Talking Traffic hier in Deventer past hier goed in.” CONTACT MET IVRI’S Voor Vos Transport is dit aspect belangrijker dan de eventuele kostenbesparing die een betere doorstroming oplevert. “Ik heb wel eens uitgerekend wat het in grote lijnen oplevert als een vloot van vijftig vrachtauto’s per dag vijf keer minder hoeft te stoppen en op te trekken”, zegt Van Verseveld. “En daarbij ook berekend hoe veel bomen je zou moeten planten om de extra CO2-uitstoot daardoor de compenseren.” Zo’n berekening is altijd handig als de leiding over de streep moet worden getrokken om een beslissing te nemen. In dit geval was dat niet nodig; het management van Vos Transport zag zonder meer de winst. Van Verseveld had er ook geen zware klus aan om chauffeurs bereid te krijgen een toestel in hun cabine te plaatsen om met de ivri’s contact te hebben. Daarop is te zien of een verkeerslicht nog lang genoeg op groen blijft staan om die groenbeurt te halen. “De wegbeheerder bepaalt welke soorten verkeer prioriteit krijgen op basis van het lokale of regionale beleid. Daar krijgen wij geen inzicht in.” Dat gebrek aan terugkoppeling vindt Van Verseveld wel jammer, want daardoor heeft hij weinig zicht op het bredere rendement van de pilot. Maar, geeft hij aan, dit zal naar verwachting in de volgende fase veranderen.

12 TRANSPORT & LOGISTIEK

22_Artikel_02L_5.indd 12

19-05-20 13:27


Project op provinciale wegen

‘CHAUFFEURS ZIEN INEENS OP DE RING VAN ANTWERPEN DAT ZIJ DAAR OOK INFORMATIE VAN DE VRI’S KRIJGEN’

1

De chauffeurs zijn ook enthousiast. “Wij zijn begonnen met vijf vrachtwagens en binnenkort breiden wij dat uit naar vijftien. Onze deelname beperkt zich tot de regio Deventer, maar onze chauffeurs rijden in de hele Benelux. Dan zien ze ineens op bijvoorbeeld de Ring van Antwerpen dat zij daar ook informatie van de vri’s krijgen.” Dat geeft aan dat intelligente verkeersregelinstallaties geleidelijk aan een landelijk dekkend netwerk zullen gaan

In Zuid-Holland is Gist Nederland een van de deelnemers aan de priopilot van Talking Traffic. Mark Lenselink is vanaf het begin bij betrokken vanuit zijn functie als verantwoordelijke voor kwaliteit en veiligheid bij Gist. “Voor ons betekent deelname een manier om een bijdrage te leveren aan efficiënter en duurzamer transport en daarvan willen wij werk maken.” Een geselecteerd aantal chauffeurs kreeg een voorziening op het dashboard waarop de chauffeur kon zien of hij bij het komende verkeerslicht groen zou krijgen of niet. “Zeven van onze chauffeurs rijden nu sinds december 2019 met kastjes die ervoor zorgen dat de vrachtwagens ‘connected’ zijn en met de ivri’s kunnen communiceren. Maar door het coronavirus is het verkeer zo veranderd dat het rendement momenteel lastig te meten is.” Dat betekent beslist niet dat Lenselink teleurgesteld is. “Het gaat ons ook om de potentie van het systeem en die is groot.” De testfase is verruimd en loopt nu door tot juni 2020 en omvat inmiddels een groter aantal provinciale wegen in ZuidHolland. “Wij zouden wel graag meer data uit het systeem willen krijgen. Bijvoorbeeld hoe vaak een auto zo’n ivri passeert en profiteert van een betere doorstroming. Dan kun je ook een berekening maken wat het bespaart aan CO2-uitstoot.” Voor Gist is dat duurzame element een belangrijke reden om aan de pilot te willen deelnemen.

vormen. En op deze manier zullen ze een bijdrage gaan leveren aan onder meer het voorkomen van veel onnodig stoppen en optrekken en daarmee aan besparingen op brandstof en uitstoot. TALKING TRAFFIC IS MEER Folkert Bloembergen maakt duidelijk dat Talking Traffic meer betekent dan dat bepaalde soorten verkeer prioriteit kunnen krijgen boven ander verkeer bij

een verkeerslicht. Het gaat in brede zin om het uitwisselen van betrouwbare en toepasbare verkeersdata die omgezet kan worden in actuele en persoonlijke informatie voor alle soorten weggebruikers. Denk bij die data bijvoorbeeld aan informatie over maximumsnelheden, wegwerkzaamheden, omleidingsroutes of rode kruizen (matrixborden). Serviceproviders kunnen deze informatie gebruiken om weggebruikers een persoonlijk realtime advies te geven: via de smartphone of on-boardunit in de cabine of in het navigatiesysteem van het voertuig. “Een heel mooi voorbeeld is de gemeente Utrecht, waar de binnenstad langdurig grote hinder ondervond van allerlei bouwprojecten. Daar is toen een toegangscontrolesysteem geïntroduceerd waardoor uitsluitend het bouwverkeer wél toegang kreeg tot gebieden die voor anderen afgesloten waren. Met deze nieuwe technieken kunnen we dit systeem nog slimmer maken.” Moderne voertuigen zijn immers steeds vaker ‘connected’ en kunnen zonder technische drempels worden aangemeld voor deelname aan diverse initiatieven die op deze techniek zijn gebaseerd. Daarnaast kunnen ook apps worden geïnstalleerd op een smartphone om daaraan deel te kunnen nemen. “Denk bijvoorbeeld aan toegangscontrolesystemen die vrachtverkeer dat gebruikmaakt van twee brandstofsystemen kunnen onderscheiden. Dus een dieselvrachtwagen die ook elektrisch kan rijden en dan mits elektrisch rijdend wél in een milieuzone kan komen, waar ander verkeer juist wordt geweerd. Dan heb je echt op maatinformatie uit het voertuig nodig.” 1. Afhankelijk van het gebruikte systeem krijgt de chauffeur een toestel in zijn auto waarop hij de aanwijzingen krijgt vanuit de iVRI.

13

22_Artikel_02L_5.indd 13

19-05-20 13:28


Verkopen van je vrachtwagen in deze tijd? De problemen waar u nu tegen aanloopt: Stagnerende voorraad, gevolg inkoopstop Verkopen nu of over een paar maanden, wat doet dat met de prijs Overschot van jong Euro 6 materiaal Kenmerken die ervoor zorgen dat u nu niet de juiste prijs krijgt bij uw afnemer.

Bedrijfswagenland zet uw truck breed weg over ruim 300 partijen zodat de prijs altijd bovengemiddeld en op niveau blijft! Kippers en kraanwagens? + € 5.000,- + 10.000,- + 20.000,Bakwagens/trekkers Euro 4 en 5? € 1.500,- tot 4.000,- meer! Trekkers Euro 6? Altijd meer…. Bel of mail ons voor verkoop van uw Truck 085 - 87 75 734

Q

info@bedrijfswagenland.nl

Sinds 2008 het TRUCK veilingplatform voor de transportsector!

17

vijfentwintigste jaargang 17 november 2017

Adverteren in

Transport & Logistiek?

TRANSPORT & LOGISTIEK

IVECO MAAKT GASMOTOREN NÓG KRACHTIGER:

BETER DAN DIESEL

Wilt u uw doelgroep van beslissers bij Nederlandse transportbedrijven en logistiek dienstverleners eenvoudig en gericht bereiken met uw innovatieve product en/of dienst? Het vakblad ‘Transport en Logistiek’, met achtergrondartikelen op het gebied van onder andere financiën, personeel, materieel en planning, verschijnt 18x per jaar en biedt u een unieke kans. Met een oplage van 7.000 exemplaren bereikt het circa 20.000 directeuren en managers binnen de sector transport en logistiek. Wilt u die kans grijpen? Neem dan voor de tarieven en informatie over alle mogelijkheden contact op met Martin ten Hoven, T: 0342-494291- E: m.t.hoven@bdu.nl

20TNL009_ADVERTENTIES.indd 14

20-05-20 12:21


BRANDSTOFFEN Door René Welmers

GOODFUELS: SPECIALIST IN BIOBRANDSTOFFEN

DUURZAAMHEID VANUIT EEN ANDERE VISIE Een van de bedrijven die de transportsector kan helpen de CO2uitstoot omlaag te brengen, is GoodFuels, een pionier op het gebied van duurzame brandstoffen. De kracht van het bedrijf ligt in de ontwikkeling, inkoop en vermarkten van biobrandstoffen voor die transportsegmenten die de komende twintig jaar weinig tot geen andere opties hebben om te verduurzamen. Daarbij gaat het met name om scheepvaart, luchtvaart en langeafstandswegvervoer.

diesel. Op basis van de (reductie)wensen van de klant wil het bedrijf op deze manier de meest ideale brandstof leveren. Als bedrijven waarmee GoodFuels samenwerkt, noemt de onderneming onder meer Boskalis, RaabKarcher, Get2green, KLM en Suez. AANBESTEDINGEN Waar GoodFuels naar eigen zeggen uniek mee is, is de Tenderdesk. Deze helpt een vervoerder om de maximale duurzaamheidsscore te halen in een EMVIaanbesteding. Dit kan bij onder andere het opstellen van een duurzaamheidsplan, het aantonen van emissiereductie, het actief meedenken over de meest kosteneffectieve oplossing/inschrijfstrategie voor een betreffende aanbesteding en het verschaffen van informatie over het brandstofaanbod op de markt en de voor- en nadelen van verschillende brandstoftypen.

D

e biobrandstoffen van GoodFuels zijn direct inzetbaar als vervanger voor fossiele brandstoffen zonder aanpassingen aan motoren. Zij verminderen de CO2-footprint tot 90 procent (Well-to-Wheel) en voldoen aan de zwaarste duurzaamheidseisen. GoodFuels heeft een onafhankelijke duurzaamheidsraad, bestaande uit leidende ngo’s en academici, die adviseert over de duurzaamheid van de individuele brandstoffen. Naast biobrandstoffen wil GoodFuels continu innoveren in duurzame producten, diensten en businessmodellen. Het bedrijf wil markten openen, beleidsmakers overtuigen, de transparantie en zekerheid verhogen en bouwen aan sterke ecosystemen rondom zijn klanten met maar één doel en missie: versnelling van de energietransitie en daarmee een betere wereld.

De urgentie om de CO2-uitstoot van transport te verminderen is groter dan ooit. Om de energietransitie te versnellen is het gebruik van duurzame biobrandstoffen in de transport sector essentieel. GoodFuels werkt hierin samen met alle OEM-leveranciers, zodat de brandstoffen in zoveel mogelijk voertuigen gebruikt kunnen worden. GoodFuels’ tweede generatie duurzame biobrandstoffen zijn voornamelijk gemaakt van gecertificeerde afval- en reststromen. Er zijn volgens het bedrijf geen conflicten met de voedselproductie of ontbossing en er is geen sprake van verandering van landgebruik. GoodFuels levert meerdere soorten brandstoffen, waarbij hvo (hydrotreated vegetable oil) in een 100 procents-vorm wordt gebruikt of in een blend met pure

De eigenschappen van hvo: ·

Reduceert tot wel 90 procent CO2; · Elimineert zwavel (SOx); · Verlaagt stikstof (NOx) en fijnstof (PM); · Is een drop-in biobrandstof en inzetbaar voor iedere dieselmotor; · Is volledig inzetbaar in de huidige motor en infrastructuur; · Stimuleert hoge brandstofprestaties, ook in koude omstandigheden; · wordt ondersteund door alle grote OEM’s; · Voldoet aan ISO 8217-/EN 590norm (hvo20-50)/EN15940 (hvo100); · Leverbaar en mengbaar in iedere bio-/fossiele diesel mix.

15

11_Artikel_01R_2.indd 15

19-05-20 13:30


BRANDSTOFFEN Door René Welmers

RIJDEN OP WATERSTOF

SAMEN STERK Het past in deze coronatijd: we doen het samen. Dat geldt ook voor de ontwikkeling van waterstof als brandstof voor elektrische voertuigen. En dankzij enkele grote samenwerkingen lijkt de ontwikkeling van waterstofelektrische voertuigen snel te gaan.

N

og nooit hebben zo veel mensen zich gebogen over de vraag welke brandstof moet worden gekozen voor de aandrijving van bestel- en vrachtwagens. Tot enkele jaren geleden was het duidelijk: wie veel reed, koos voor diesel in verband met de lage brandstofkosten, het gunstige rendement

ervan en de lange levensduur van de motor. Om de klimaatdoelstelling van Parijs te halen, moet er worden gezocht naar andere aandrijfvormen. Op de lange afstanden is een elektrisch aangedreven voertuig een zwakke concurrent voor een dieselvariant. Om voldoende actieradius te hebben, moet

de batterijelektrische vrachtauto worden voorzien van een fors accupakket. De energie hóéft echter niet uit batterijen te komen. Een brandstofcel en een tank met waterstof kan ook zorgen voor de voeding van de elektrische aandrijving. In Europa zijn fabrikanten er in het verleden nooit zo intensief mee bezig geweest. In Japen, ZuidKorea en de Verenigde Staten des te meer. Om de klimaatdoelstellingen te halen is dat nu veranderd en werken diverse fabrikanten bovendien samen. Voor een deel om het tempo erin te houden, voor een deel omdat

16 TRANSPORT & LOGISTIEK

22_Artikel_02L_6.indd 16

19-05-20 13:32


1

‘DE BENODIGDE BRANDSTOFINFRASTRUCTUUR MOET TOT STAND WORDEN GEBRACHT’ de ontwikkeling van de waterstoftechniek erg kostbaar is. SAMENWERKING Midden april maakten Daimler en Volvo Trucks bekend dat zij gaan samenwerken bij de ontwikkeling van waterstofaangedreven zware langeafstandvrachtwagens. Beide bedrijven benadrukken dat elektrische aandrijving cruciaal is voor het halen van de klimaatdoelen. “Het gebruik van waterstof als drager van groene stroom voor het aandrijven van elektrische vrachtwagens bij langeafstandstransacties is een belangrijk onderdeel van de puzzel en een aanvulling op batterijelektrische voertuigen en hernieuwbare brandstoffen”, zegt Daimler topman Martin Daum. Bij de presentatie van de samenwerking zetten de twee nieuwe partners de deuren wijd open voor andere mogelijke partners voor samenwerking. “Om onze visie werkelijkheid te laten worden, moeten ook andere bedrijven en instellingen deze ontwikkeling ondersteunen en eraan bijdragen, ook om de benodigde brandstofinfrastructuur tot stand te brengen”, aldus Martin Lundstedt, president en ceo van Volvo Group. Hij legt hier een vinger op een pijnlijke plek. Want op dit ogenblik zijn in Europa maar weinig openbare stations waar een vrachtauto waterstof kan tanken. Logisch, want voorlopig zijn er ook maar amper klanten voor. In Zwitserland is echter deze kipeivraag doorbroken. PATSTELLING DOORBROKEN Sinds enkele jaren is Zwitserland zich aan het voorbereiden op de introductie van een vloot van waterstofaangedreven vrachtauto’s. Die ontwikkeling komt voort uit een samenwerking tussen

een vrachtautofabrikant en een energieleverancier. Dankzij de ruime voorradigheid van waterkrachtcentrales kan in Zwitserland heel goed op een duurzame manier waterstof worden gemaakt. En voor de elektrische vrachtauto’s met brandstofcellen, zorgt Hyundai Motor Company. In Nederland is Hyundai vooral bekend met zijn programma van personenen bestelauto’s. Op de wereldmarkt is deze Zuid-Koreaanse fabrikant echter een gigant met onder meer scheepsbouw, motorenbouw én de productie van vrachtauto’s en bussen. “In Europa heeft Hyundai geen truckdivisie en daardoor is het nu moeilijk voor ons om onze trucks op de Europese markt aan te bieden”, zegt Hyundai’s pr-man Mike Belinfante. “Tenzij die voertuigen iets heel onderscheidends hebben. Waterstofaandrijving, bijvoorbeeld en daarmee is Hyundai volop actief.” Inmiddels heeft Hyundai dankzij deze techniek de Zwitserse markt betreden. Via een overeenkomst met onder meer de Zwitserse waterstofleverancier H2 Energy en de waterkrachtcentrale bij Gösgen gaat Hyundai hier in totaal 1.600 waterstoftrucks leveren. Het gaat hier om de Hyundai H2 Xcient fuel cell-truck, de vrachtauto die afgelopen jaar de Truck Innovation Award won. Waarschijnlijk zal het niet lang meer duren voordat deze trucks ook op andere Europese wegen te zien zijn. ONTWIKKELINGEN ELDERS Intussen gaan ook bij andere fabrikanten de ontwikkelingen verder. In maart van dit jaar maakte Toyota Motor Corporation bekend dat het in samenwerking met een partner een elektrische vrachtauto ontwikkelt die zijn energie krijgt uit waterstof. Toyota werkt al ruim vijftien jaar aan de

2

ontwikkeling van brandstofceltechnologie. Net als Hyundai heeft Toyota wereldwijd personenauto’s in zijn programma die op waterstof rijden. Midden 2019 kondigden Iveco en Nikola Corporation aan te gaan samenwerken en zij presenteerden al een rijdend demomodel op basis van een Iveco, met Nicola-waterstoftechniek. In de Verenigde Staten is ook Daimler al aan het testen met zijn waterstoftrucks, de onderneming waar Volvo nu dus bij instapt. Ook Paccar, het moederbedrijf van DAF, is actief met het beproeven van waterstof. In Nederland wordt die techniek juist toegepast door VDL. Dat bedrijf werkt veel samen met DAF en heeft ruime kennis en ervaring met elektrische voertuigen. VDL test momenteel een waterstofelektrische vrachtauto op basis van een DAF-chassis-cabine. Dit voertuig neemt deel aan een Europees onderzoek en rijdt op dit ogenblik bij het Nederlandse zero emissie-transportbedrijf Breytner. Meer over dit project is te lezen op transportlogistiek.nl; zie pagina 27. Kortom: na een langzame start lijkt waterstoftechniek nu ook in Europa door te breken. Enkele grote brandstofmaatschappijen in Nederland geven aan dat zij werken aan de ontwikkeling van een waterstofnetwerk. En daar zit inmiddels schot in, aldus Mike Belinfante. Naast Rotterdam, Rhoon en Helmond zijn er vulstations bij Den Haag, Delfzijl en Arnhem. Op korte termijn komen er onder meer stations bij Amsterdam (2x), Tilburg en Pesse. Op voorwaarde dat het coronavirus geen roet in het eten gooit.

1. Hyundai won de International Truck-of-the-Year (Itoy) Truck Innovation Award 2020 met zijn waterstoftruck H2 Xcient. 2. Toyota maakt werk van waterstof samen met partner Hino Trucks.

17

22_Artikel_02L_6.indd 17

19-05-20 13:32


ARBEIDSMARKT Door Annelies van Stijn

STL: SECTOR MOET BLIJVEN INVESTEREN IN JEUGD

‘WACHT NIET, ONDERNEEM ACTIE’

Het is belangrijk dat de sector, juist in deze tijd, blijft investeren in de jeugd en dus de toekomst. Nu opleiden van bbl’ers en vmbo’ers voor een baan in transport en logistiek zorgt voor potentieel personeel over twee à drie jaar. Drie bedrijven die hier de noodzaak van inzien en daarvoor de krachten bundelen, zijn The Greenery, Dijco Internationaal Transport en Hollander Barendrecht. Samen starten zij The Greenery Campus.

D

e komende jaren gaat er veel veranderen in de sector als het gaat om de leeftijdsopbouw van personeel. De vergrijzing neemt toe en het aantal leerlingen in het onderwijs daalt. Vanaf 2021 zal de instroom mbo-leerlingen in de richting transport en logistiek jaarlijks met 1 tot 1,5 procent afnemen; in de krimpregio’s Friesland en Zeeland zelfs nog meer. Transport- en logistiekbedrijven zullen er daarom alles aan moeten doen om als leerbedrijf de deuren open te zetten voor de jeugd. De sector zal ook samen met bijvoorbeeld STL de jeugd moeten laten zien dat werken in transport en logistiek aantrekkelijk is en kansen biedt. AANTREKKELIJK Aan Lutze van der Ploeg, manager Werk bij STL, zal het niet liggen. “Mijn taak en dat van mijn team van zestien adviseurs is jongeren en (v)mbo’ers voor te lichten over en te werven voor werk in transport en logistiek. Ook adviseren en begeleiden wij als STL bedrijven om als leerbedrijf jongeren een leerwerkplek aan te bieden. Op die manier proberen we de vergrijzing van de sector tegen te gaan.” Transport- en logistiekbedrijven moeten zich er volgens Van der Ploeg meer dan ooit van bewust zijn dat – als zij zich nu niet openstellen voor en het actief meewerken aan het creëren van leerwerkplekken voor

bbl’ers en stageplaatsen voor mbo’ers – hun bedrijf langzaam vergrijst en het op een zeker moment te laat is om aantrekkelijk te zijn voor jongeren om daar nog te willen werken. PAUZESTAND En daar helpt de coronacrisis bepaald niet aan mee. “In deze tijden van onzekerheid zijn zowel bedrijven als leerlingen erg afwachtend”, aldus Van der Ploeg. “Beide zijn niet met volgend schooljaar bezig. Ze staan om zo te zeggen in de pauzestand. Zo zien we nu al een daling van de instroom voor aankomende september van 20 procent. Mijn advies is: niet afwachten, niet op elkaar wachten, maar actie ondernemen. Stap je nu als bedrijf of als leerling niet in, dan mis je de boot. Met name een bedrijf loopt dan zo een paar jaar achterstand op. De jeugd die nu in september begint met een opleiding komt pas over twee à drie jaar van school. Daar moet je nu al op anticiperen.” CORONA De coronacrisis heeft grote impact op de leerwerkplekken van bbl’ers en mbo’ers actief in onder meer de deelmarkten horeca/evenementen en (in mindere mate) verhuizen. Van der Ploeg: “Ik ben heel blij dat wij leerlingen en bedrijven tegemoet kunnen komen in deze onzekere tijd. Als

sector is er gelukkig de afspraak gemaakt garant te staan voor de salarissen die deze jongeren ontvangen. Zij mogen namelijk in geen geval de dupe worden van bedrijven die in zwaar weer zitten. Tegelijkertijd zullen we bedrijven alleen een factuur voor de gewerkte uren sturen. We willen hen in deze moeilijke tijden ook steunen. Door deze maatregelen willen we leerlingen en bedrijven stimuleren actief te blijven. Daar blijven wij ook op inzetten.” Overigens zitten er er door de coronacrisis nu wel in deze sectoren de nodige leerlingen thuis. Er is immers minder werk en dan zetten bedrijven hun vaste krachten in. Verder is het soms lastig om voldoende afstand te kunnen houden, zoals aangeven door het RIVM. Zo kunnen leerlingen die als bijrijder meerijden met chauffeurs nu niet samen met hen in de cabine. ANIMO Op de vraag of er voor het uitbreken van het coronavirus bij bepaalde deelmarkten meer animo was voor het aanbieden van leerwerkplekken, schudt Van der Ploeg zijn hoofd. “Nee dat aanbod is redelijk gelijk verdeeld over de deelmarkten. Wat je natuurlijk wel ziet, is dat er meer mogelijkheden zijn bij bedrijven die naast transport ook logistieke activiteiten uitvoeren. Dat is logisch, want jongeren komen vaak binnen bij zo’n bedrijf als ze zestien of zeventien zijn. Ze beginnen dan in het magazijn of als bijrijder en kunnen pas doorstromen naar bijvoorbeeld de functie van chauffeur als ze achttien zijn en hun rijbewijs hebben gehaald.” LOCATIE Een ontwikkeling die Van der Ploeg ook signaleert, is dat steeds meer mbo-scholen

18 TRANSPORT & LOGISTIEK

22_Artikel_02L_7.indd 18

19-05-20 13:33


‘STAP JE NU ALS BEDRIJF OF ALS LEERLING NIET IN, DAN MIS JE DE BOOT. MET NAME EEN BEDRIJF LOOPT DAN ZO EEN PAAR JAAR ACHTERSTAND OP’

1. Dijco is een van de partijen die het initiatief tot

The Greenery Campus hebben genomen. Hier moeten in vijf jaar honderd jongeren worden opgeleid tot logistiek medewerker, chauffeur en planner.

genomen, is The Greenery Campus. De Samenwerkingsovereenkomst daarvoor is op 11 mei ondertekend door The Greenery, Dijco, Hollander, STL en het Scheepvaart Transport & Logistiek College. Van der Ploeg: “Het is een initiatief dat wij van harte ondersteunen.”

1

ervoor kiezen hun leslokalen in te richten op locatie. Docenten geven dan les op locatie in plaats van op ‘normale’ scholen. Zo heeft het Eindhovense Summa College leslokalen op Eindhoven Airport. “Wat is er nou mooier voor bijvoorbeeld grondpersoneel

in opleiding dan op een vliegveld zelf les te krijgen”, zegt Van der Ploeg. “Dat motiveert en brengt theorie en praktijk dichter bij elkaar. In de sector transport en logistiek zie je dit nog niet echt veel.” Het eerste initiatief dat daartoe is

GREENERY CAMPUS The Greenery Campus is een initiatief van The Greenery Barendrecht, Dijco Internationaal Transport en Hollander Barendrecht. Gezamenlijk willen zij als leerbedrijf mogelijkheden scheppen voor de jeugd en dus de toekomst van de betrokken bedrijven. “Als Dijco leiden wij al dertig jaar planners en chauffeurs op, gemiddeld twee chauffeurs en twee planners per jaar”, zegt Egbert van Alphen, algemeen directeur bij Dijco Internationaal Transport in Gouda. “Tot afgelopen maart was de markt krap als het gaat om chauffeurs en planners, nu is dat aan het kantelen. Omdat onze opdrachtgever The Greenery en collega-vervoerder Hollander net als wij steeds zoeken naar nieuwe, jonge mensen binnen ons bedrijf en ook zij die zelf opleiden, is het idee ontstaan dat gezamenlijk te gaan doen op locatie onder de naam The Greenery Campus. We willen dat samen doen, omdat we op zoek zijn naar dezelfde mensen en hen willen opleiden om te kunnen werken in een en dezelfde operatie met dezelfde processen, protocollen en producten. Zo moeten mensen die bij ons werken, weten dat we met bederfelijke waar werken en justin-time hier cruciaal is.” In het convenant hebben de bedrijven zich gecommitteerd aan het opleiden van honderd jongeren in vijf jaar tot logistiek medewerker, chauffeur en planner.

19

22_Artikel_02L_7.indd 19

19-05-20 13:33


ARBEIDSMARKT Door Caroline Blom

MINDER INSCHRIJVINGEN VOOR BBL-OPLEIDINGEN Hoe de arbeidsmarkt er ook voor staat: jonge instroom blijft altijd nodig om onze sector vitaal te houden. Dat wordt lastiger nu het aantal jongeren in Nederland blijvend daalt. Het aantal inschrijvingen bij mbo-opleidingen neemt elk jaar met 5.000 af. En de concurrentie tussen sectoren is stevig.

H

et streven van sociale partners is om de bbl-instroom in 2020 nog op 1.000 leerlingen vast te houden. In de jaren daarna zal het reëel zijn dat dit cijfer met 5 tot 10 procent daalt, aangezien het aantal jongeren afneemt. Relatief gezien doet de sector transport en logistiek het niet slecht. Redenen hiervoor zijn dat de vrachtwagenchauffeur een voor iedereen herkenbaar beroep is, dat er in de sector altijd werk is en dat er in logistiek op elk niveau wel wat te doen is. BBL’ERS EN SOOB STL heeft als opdracht om zoveel mogelijk bbl’ers te plaatsen in een leer/ werkbedrijf dat verbonden is aan SOOB. Dat is een logische opdracht, omdat STL wordt gefinancierd vanuit SOOB. Maar tot nu toe zijn er zoveel bbl’ers die zich aanmelden voor een leer/werktraject in de sector, dat er binnen de SOOB-leer/werkbedrijven niet genoeg plekken zijn om hen op te leiden.

Soms is ook de afstand tussen huis en leerwerkplek te groot om met een scooter te overbruggen. Die problemen zijn op te lossen, want ook buiten de SOOB-bedrijven zijn door STL relevante leer/werkplekken te vinden voor deze mbo-leerlingen. Leerlingen kunnen voor het grootste deel bij een SOOB-bedrijf geplaatst worden; zie hiervoor bijgaand overzicht. Na diplomering blijven de leerlingen niet altijd bij hun opleidingsbedrijf. Chauffeurs vertonen daarin meer loyaliteit naar hun eerste werkgever dan gediplomeerden uit andere beroepen. Uit arbeidsmarktcijfers blijkt dat er gedurende de loopbaan van veel medewerkers in transport en logistiek een constante uitwisseling is tussen onze sector, groothandel en retail. MBO: MINDER KEUZE Zoals in het begin gemeld: mboinstellingen zien zich geconfronteerd met steeds minder inschrijvingen. De

Instroom overzicht (voormalige) STL leerlingen werkzaam in de T&L sector

scholen reageren hier verschillend op. Sommige scholen richten zich nog meer op het bedrijfsleven en de aansluiting op de arbeidsmarkt, zij gaan zich wat meer specialiseren en stoten opleidingen af. TLN ziet helaas dat sommige roc’s ervoor kiezen om de t&l- opleidingen niet meer te geven. Andere mbo-instellingen gaan hun opleidingen zo breed mogelijk organiseren, zodat het voor de school makkelijk wordt om de klassen met elkaar te combineren. Een bizar voorbeeld daarvan is de pilot voor de opleiding ‘Servicemedewerker’ op mbo 2-niveau. Deze is heel goed te organiseren voor het onderwijs. Daardoor zijn de inschrijvingen inmiddels hoog opgelopen, maar de aansluiting bij de arbeidsmarkt is ver te zoeken. TLN en STL werken momenteel samen aan een netwerk van roc’s in alle regio’s die voldoende kwaliteit kunnen leveren en houden daar samen met de scholen de t&lopleidingen vakkundig aan de gang. SAMENWERKING BRANCHES TLN en STL zien zich dus geconfronteerd met een kleinere instroom van leerlingen, de veralgemenisering van diverse beroepsopleidingen en de natuurlijke verwantschap tussen beroepen in transport en logistiek, groothandel en retail. Hierin zagen we ook een kans. Daarom zijn TLN en STL samen met relevante partners uit andere sectoren, onderwijs en het SBB op zoek zijn naar samenwerking met als doel om de logistieke opleidingen in het mbo te bundelen. Voor ondernemers heeft dit als voordeel dat de opleidingen arbeidsmarktrelevant blijven en er naar verwachting meer studenten zich zullen inschrijven voor deze logistieke opleidingen. De scholen werken graag mee. Zij kunnen

20 TRANSPORT & LOGISTIEK

22_Artikel_02L_2.indd 20

19-05-20 13:34


ER ZIJN STUDENTEN DIE ZONDER DIPLOMA HUN OPLEIDING VERLATEN OM AAN HET WERK TE GAAN diploma af te laten ronden. Er wordt zelfs geld en veel energie gestoken in bbl-trajecten voor ongediplomeerde werknemers of zijinstromers die in onze sector een ‘tweede kans’ grijpen.

de opleidingen aan een breder publiek aanbieden, omdat de beroepscontext veel diverser kan worden aangeboden. Ook voor de student biedt dit voordelen, omdat er door die diversiteit een grotere kans is dat hij/zij landt op een plek die goed past en gediplomeerd de arbeidsmarkt op kan. De uitkomst van dit proces zullen naar verwachting eind 2020 worden gepresenteerd.

TLN werkt samen met STL en het beroepsonderwijs aan een doorlopende instroom naar onze sectorale opleidingen. Bovendien wordt de samenwerking met andere brancheorganisaties gezocht omdat uit arbeidsmarktcijfers blijkt dat de natuurlijke beweging van werknemers tussen de sector en die van de groothandel plaatsvindt.Het doel van al deze inspanningen is om jonge mensen hun beroepsopleiding met een

DIPLOMA IS BELANGRIJK Toch kwamen er recent berichten vanuit het ministerie van Onderwijs over studenten die zonder diploma hun opleiding verlaten om aan het werk te gaan. Het afbreken van de opleiding heeft soms te maken met de ontbrekende motivatie van de studenten, maar steeds vaker wordt als reden gegeven dat het leer/werkbedrijf de bbl’er overhaalt om de school vaarwel te zeggen en als volwaardig medewerker aan het werk te gaan. Niets mis mee, denkt die werkgever, die z’n personeelsprobleem op de korte termijn opgelost ziet. Helaas bezorgt de student zichzelf een groot probleem. Want voor verder leren is een officiële kwalificatie nodig om dat mogelijk te maken. Vaak liggen problemen ook buiten de eigen invloedssfeer. Als het niet zo goed gaat met de economie, met het bedrijf of met die werknemer zelf, en er volgt onverhoopt ontslag, dan is het zonder officiële papieren veel moeilijker om aan een nieuwe baan te komen. Kortom: deze ‘groenpluk’ is voor alle betrokken partijen ten zeerste af te raden. TLN adviseert altijd om diplomering of certificering van medewerkers mogelijk te maken, zowel bij instroom (bbl), zijinstroom of bij medewerkers die door hun ervaring in aanmerking komen voor een branchecertificaat. Caroline Blom is beleidsadviseur Strategisch Arbeidsmarktbeleid, Onderwijs, Rijbewijzen, code 95 en Beroepscertificaten bij TLN.

21

22_Artikel_02L_2.indd 21

19-05-20 13:35


ARBEIDSMARKT Door Erik Busser

TLN DEELT KENNIS TACHOGRAAF IN TRAINING ‘RIJ- EN RUSTTIJDEN EN DIGITALE TACHOGRAAF’

TRAINING VOOR TRAINERS EN OPLEIDERS De code 95-training ‘Rij- en rusttijden en digitale tachograaf’ is een veel gevolgde training door beroepschauffeurs. Vanwege de complexe regels en het risico op hoge boetes tijdens controles is het van groot belang dat beroepschauffeurs de juiste informatie krijgen. Om de kennis van de opleiders te waarborgen, houdt zal TLN een training voor iedereen die deze training verzorgt.

B

eroepschauffeurs moeten altijd beschikken over een code 95 op hun rijbewijs, anders mogen zij geen vrachtwagen besturen. Ze moeten via het CBR deze vakbekwaamheid halen. Daarnaast is het vanuit Europese regelgeving verplicht om elke vijf jaar nascholing te volgen om de code 95 te verlengen. De nascholing bestaat uit vijf keer zeven uur nascholing, waarvan minimaal zeven praktijkuren, gevolgd bij een door CCV erkende opleider. Een veel gevolgde code 95-training is de ‘Rijen rusttijden en digitale tachograaf’ – twee onderwerpen die voor elke beroepschauffeur van belang zijn. Iedere beroepschauffeur heeft immers te maken met een tachograaf en daardoor met geregistreerde rij- en rusttijden. De invoering van de digitale tachograaf in 2006 heeft er onder andere toe geleid dat het controleren van de zeer complexe rijen-rusttijdenregelgeving door handhavers veel eenvoudiger is geworden. Dat zorgt

met regelmaat tot hoge boetes bij weg- en bedrijfscontroles. OVERTREDINGEN Beroepschauffeurs worden tijdens wegcontroles gecontroleerd op het naleven van de rij- en rusttijden en het correct bedienen van de tachograaf. Veelal wordt in eerste instantie gedacht dat een opgelegde boete onterecht is, maar blijkt na een grondige analyse dat de overtreding terecht was. Opvallend vaak worden boetes opgelegd voor het niet of verkeerd bedienen van de tachograaf. Zo ontbreekt bijvoorbeeld vaak de handmatige invoer van de dagelijkse en/of wekelijkse rust, omdat niet bekend was dat dit verplicht is of dat men niet weet hoe dit uitgevoerd moet worden. VEEL WIJZIGINGEN De oorzaak is te vinden in onder andere het feit dat de regels de afgelopen jaren de

nodige wijzigingen hebben ondergaan. De analoge tachograaf werd in 2006 vervangen door de eerste versie van de digitale tachograaf. In 2011 volgde een tweede versie en in 2012 de derde. In 2019 volgde de introductie van de smarttacho met wederom een aantal wijzigingen en in 2023 zal de tweede versie van de smarttacho worden geïntroduceerd. Ook deze uitvoering brengt weer een aantal belangrijke aandachtspunten met zich mee. De beroepschauffeur kan van de twee voorkomende merken tachografen (VDO en Stoneridge) straks al vijf verschillende versies tegenkomen. TLN-TRAINING Het is erg belangrijk dat beroepschauffeurs tijdens deze code 95-training de juiste informatie krijgen. Het is niet voor alle trainers/opleiders eenvoudig om de juiste informatie te achterhalen van de complexe rij-en-rusttijdenregelgeving en de verschillende generaties en versies tachografen. Diverse trainers/opleiders hebben aangegeven graag meer kennis te willen en hebben al eerder deelgenomen aan voorlichtingsbijeenkomsten van TLN. In het najaar van 2020 gaat TLN trainingen houden specifiek voor trainers/opleiders. Tijdens deze trainingen worden trainers die de code 95-training verzorgen, volledig bijgepraat over de recente ontwikkelingen op het gebied van rij- en rusttijden en de verschillende generaties en versies tachografen. Op deze manier wordt geborgd dat beroepschauffeurs juist worden geïnformeerd en is het risico op onnodige hoge boetes veel kleiner. Geïnteresseerden in deze training kunnen een mail sturen naar opleidingen@tln.nl. Erik Busser is consultant rij- en rusttijden en digitale tachograaf bij TLN Consultancy.

22 TRANSPORT & LOGISTIEK

11_Artikel_01L.indd 22

20-05-20 10:58


ARBEIDSMARKT Door Anita Hestens

CORONACRISIS KAN ZORGEN VOOR EXTRA STRESS

‘GA MET MEDEWERKERS IN GESPREK’ De coronacrisis kan voor veel stress zorgen óf juist niet. Stress-en burn-outcoach Nico van Rossum ziet twee stromingen, ook bij medewerkers in de sector transport en logistiek. Haar advies in het kort: “Herken de signalen, bespreek het en ga ermee aan de slag.”

K

lachten die zijn gerelateerd aan stress, overspannenheid en burn-out zijn eigenlijk van alle tijden. Stress duurt kort. Dan is de belasting groter dan de belastbaarheid. Wanneer de stressklachten te lang duren en er zijn weinig herstelperioden, kan dat leiden tot overspannenheid. Die persoon ervaart lichamelijk en geestelijke vermoeidheid, voelt zich gespannen, emotioneel labiel, slaapt slecht en heeft het gevoel controle te verliezen. Burn-out gaat vaak nog een stapje verder. Er is jarenlang roofbouw gepleegd zonder dat deze persoon zich daar bewust van is. Bij iedereen manifesteren de klachten zich anders, die vaak zakelijk én privé zijn gerelateerd, benadrukt Van Rossum. STRESSFACTOREN Is er in deze coronatijd sprake van meer stress en andere mentale klachten? Van Rossum ziet twee stromingen, ook bij managers en medewerkers in de transportsector. “Er zijn jonge gezinnen met kinderen die stress kunnen krijgen over hoe zij hun werk en de zorg voor kinderen moeten organiseren toen opvang en scholen dicht waren en nu gedeeltelijk weer open zijn. Privé en zakelijk lopen meer door elkaar. Ook maken veel medewerkers en zzp’ers zich zorgen over hun baan en inkomen. Veel bedrijven hebben minder werk. Chauffeurs zijn veelal mannen van de weg, thuiszitten is geen hobby. Daarnaast hoor ik dat niet alle klanten de chauffeurs even hartelijk ontvangen. Soms mogen ze niet naar de toilet of naar binnen. Dat kan

1

stress opleveren, want respect wordt niet altijd ervaren. Hier staat tegenover dat een grote stressfactor is weggevallen: de drukte op de weg. Doordat er minder werk is en mensen minder consumeren, is er ook tijd voor reflectie en hobby’s, waar mensen weer energie van krijgen.” GA IN GESPREK Van Rossum roept managers en leidinggevenden op om in gesprek te gaan met hun medewerkers over wat zij nodig hebben. “Persoonlijke aandacht en waardering geven is belangrijk, maar kan

ook lastig zijn. Ook voor hen kan de huidige tijd pittig zijn doordat er veel energie gaat zitten in onlinemeetings en wegvallen van werk. De manier van communiceren met hun medewerkers kan voor stress zorgen bij die medewerkers. Dat doet zich bijvoorbeeld voor als een chauffeur zich voortdurend onder druk gezet voelt door de planner. Het altijd maar ‘aan’ staan en dóórgaan kan leiden tot een burn-out, waardoor iemand drie maanden tot een paar jaar thuis kan komen te zitten. Het blijkt uit de praktijk dat mensen met stressklachten de signalen niet of te laat herkennen en vaak niet weten met wie zij dit kunnen bespreken en wat de opties zijn.” STRESS- EN BURN-OUTCOACHING Een medewerker met burn-out kost gemiddeld € 60.000 (bron: Zilveren Kruis). Preventie door werknemer én werkgever is beter dan een lange re-integratie – voor alle partijen. Van Rossum verzorgt code 95-trainingen over duurzame inzetbaarheid (Drive via STL) en code 95-trainingen over stresspreventie (Jobtrans), beide met SOOBsubsidie voor aangesloten bedrijven. Zij kan ook mensen individueel begeleiden. Het traject start met een CSR korte vragenlijst, die stressklachten, herstelbehoefte, vermoeidheid en cognitief functioneren in kaart brengt. Het behandelplan is opgebouwd uit drie fasen met verschillende interventies: crisisfase (stoppen met roofbouw, acceptatie en bevorderen van herstelfuncties), opbouw van vitaliteit (fysiek, mentaal en gedrag) en conditieopbouw en reïntegratie (starten met en toetsen van inzetbaarheid). 1. Nico van Rossum: “Signalen van stress,

overspannenheid of burn-out worden vaak te laat of niet herkend.”

23

11_Artikel_01R.indd 23

19-05-20 13:37


TLN

TLN INITIEERT KLANK B COLOFON Transport en Logistiek Nederland (TLN) is de ondernemersorganisatie voor het goederenvervoer en de logistieke dienstverlening in Nederland. Boris Pasternaklaan 22-30 2719 DA Zoetermeer E info@tln.nl I www.tln.nl

TLN PARTNERS

Logistieke data digitaal krijgen, beschikbaar maken én effectief toepassen in logistieke ICT-systemen: dat is misschien wel dé uitdaging waarvoor de logistieke sector op dit moment staat.

H

et belang van logistieke data over bijvoorbeeld voertuigbeperkingen, voorkeursroutes, venstertijden en milieuzones wordt inmiddels door iedereen gezien. Het was eerder al reden voor het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat om prioriteit te geven aan de ontsluiting van dit soort data, onder meer via het project Talking Logistics. En het leverde datatechnologiebedrijf Matrixian de opdracht op om bij alle Nederlandse gemeenten zoveel mogelijk data, relevant voor de logistiek, te inventariseren en digitaal beschikbaar te maken voor bijvoorbeeld logistiek dienstverleners, verladers en ICT-leveranciers.

GEEN SINECURE Zo eenvoudig als de opdracht zich laat formuleren, zo lastig is de praktijk. Want allereerst: niet alle data zijn direct voorhanden. Meerdere gemeenten hebben hun logistieke data op dit moment (nog) niet in kaart gebracht of gedigitaliseerd. Of de bewuste data zijn wel beschikbaar, maar versnipperd over de verschillende gemeentelijke afdelingen. Daarbij geldt ook dat niet alle data dusdanig kwalitatief van aard zijn dat ze direct zijn te gebruiken. Kortom, de opdracht om tot één waarheid te komen als het gaat om gemeentelijke data, relevant voor de logistiek, is geen sinecure.

Eerste ervaringen

NIEUWE LEDEN Oost SMA Transport (H.R. Chün), Delden SMA Logistics (H.R. Chün), Delden Zuid Gaakeer Transport (A.J.M.A. van der Meijden, L.C.A.J. van Wanrooij), Gemonde Kieboom Sneltransport (M.L. KieboomMeeuwissen), Dongen Innight Express (K.S. Grigorian), Helmond IN MEMORIAM Piet Koopman (2 mei 2020, 89 jaar), Koopman Logistics Group, Leek

Inmiddels hebben meerdere vervoerders en ICT-leveranciers kennis gemaakt met de logistieke data die Matrixian beschikbaar heeft gemaakt. Deze ervaringen zijn positief, bijvoorbeeld als het gaat om de toepassing van de api-koppeling, gebaseerd op het Open Trip Model. Die is simpel te realiseren. Tegelijkertijd is ook helder dat er nog een weg is te bewandelen. Want op welke wijze kan de data bijvoorbeeld het beste worden getoond? Wie moet wat zien en wanneer? En op welke wijze zijn de logistieke data uiteindelijk het beste toe te passen? In die zin is het werk van Matrixian in principe nooit af. Er moet constant worden doorgebouwd aan het platform, omdat logistieke data veelal dynamisch van aard zijn en de kwaliteit

ervan continu moet worden gemonitord en verrijkt. Tevens wil Matrixian op basis van feedback verbeterslagen doorvoeren in de aangeboden data. Belangrijk is dat de sector als geheel aan de slag gaat met de data. Matrixian verbindt in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat vraag en aanbod. Het aanbod vanuit de gemeente moet op orde zijn en blijven. De vraag komt vanuit de sector en begint met de stap dat partijen als kaartleveranciers, aanbieders van optimalisatiesoftware en planningssystemen actief de data gaan gebruiken. Diverse partijen hebben deze handschoen al opgepakt, waarmee belangrijke feedback verzameld gaat worden om de data kwalitatief en kwantitatief nog beter te maken.

24 TRANSPORT & LOGISTIEK

44_TLN nieuws_03L.indd 24

20-05-20 11:09


TLN Door Jeroen van Velzen

K BORDGROEP LOGISTIEKE DATA de toepassing van deze data in ICT-systemen en niet zozeer in de logistieke data zelf. De opdracht van Matrixian beperkt zich tot het inzamelen en digitaal ontsluiten van deze data als open data. De logistieke sector is vervolgens zelf verantwoordelijk voor het succes van de logistieke data. Een andere conclusie is dat op termijn steeds fijnmazigere data nodig zijn, om zoveel mogelijk tegemoet te komen aan ieders behoefte. Daarvoor moeten die behoeften niet alleen specifieker in kaart worden gebracht, maar moet tevens de urgentie worden gezien. Iedereen moet zijn verantwoordelijkheid pakken – gemeenten, ICT-leveranciers, vervoerders – om uiteindelijk de logistieke data optimaal en zo breed mogelijk te laten functioneren in de logistieke sector. Zo zijn ketens niet alleen veel efficiënter, maar ook een stuk duurzamer te organiseren. Toch heeft Matrixian inmiddels serieuze de beschikbare data eenvoudig is te linken stappen op dit vlak weten te zetten. Door de aan andere systemen. logistieke data te inventariseren, te redigeren, te digitaliseren en te toetsen is een grote BREDERE GROEP GEBRUIKERS hoeveelheid open data beschikbaar Eerder kwam op initiatief van TLN een gekomen voor de logistieke sector. klankgroep samen – bestaande uit logistiek dienstverleners, pakketdistributeurs en LAAGDREMPELIGE TOEGANG leveranciers van planningssystemen, De laagdrempelige toegang tot de logistieke boordcomputers, navigatiesystemen en data was een harde voorwaarde vanuit het rit- en route optimalisatiesoftware – om te ministerie. Matrixian slaagt hierin door de sparren over de wijze waarop de verzamelde verzamelde data op verschillende manieren logistieke data het beste kan worden aan te bieden: uitgerold naar een bredere groep gebruikers - Als webtoepassing, waarbij kaartlagen in de logistieke sector. Want aan welke met verschillende soorten logistieke data, logistieke data is bijvoorbeeld de meeste verkeersmaatregelen en overige attributen behoefte? En op welk moment en in welk over elkaar heen kunnen worden gelegd systeem bieden welke data meerwaarde, bij met een interactieve kaart, waarop de data de planning en/of bij de routering? overzichtelijk en in één oogopslag is te zien; VERANTWOORDELIJKHEID PAKKEN - Als koppeling, waarbij een api op basis Een conclusie is in ieder geval dat de van het Open Trip Model ervoor zorgt dat meerwaarde van logistieke data vooral zit in

Top 4 Een rondvraag leert dat Matrixian zich bij voorkeur op vier soorten logistieke data richt, te weten: 1) Beperkingen inzake gewicht, lengte, breedte, hoogte en voertuigcategorie; 2) Voorkeursroutes van wegbeheerders voor vrachtverkeer; 3) Venstertijden; 4) Milieuzones. Secundair kan de aandacht van Matrixian dan uitgaan naar vier andere soorten logistieke data, te weten: 5) Gevaarlijke stoffen beperkingen en routeringen; 6) Laad-/losplaatsen (locatie, aantal plaatsen en beperkingen); 7) Parkeerplaatsen voor vrachtwagens; 8) Parkeerverboden voor vrachtwagens.

25

44_TLN nieuws_03L.indd 25

19-05-20 14:18


TLN Door Jeroen van Velzen

EVEN NAAR DE HUISARTS Een aantal malen per week ontvangt TLN Advocaten de vraag ‘Kunt u hier even naar kijken?’. Men bedoelt dan eigenlijk: ‘Wilt u even snel beoordelen of wat mijn klant heeft opgesteld risico’s bevat?’. Of, als de cliënt het zelf heeft opgesteld: ‘Is wat ik heb gemaakt juridisch waterdicht?’. De verwachting is meestal dat zoiets snel valt te beoordelen. In de praktijk valt dat tegen. En dat komt eigenlijk omdat een advocaat een verregaande zorgplicht heeft. ‘Even’ iets snel bekijken past daar vaak moeilijk bij. Een cliënt mag immers verwachten, ook als hij er niet om vraagt, dat je niet alleen alle risico’s signaleert, maar ook een advies geeft hoe daar vervolgens mee om te gaan. Het is alsof je naar de huisarts gaat met pijn aan je wijsvinger en de huisarts constateert dat er sprake is van een ontsteking. Als diezelfde huisarts tijdens het onderzoek ook signaleert dat u een akelig hoestje heeft, mag u toch verwachten dat de arts daar ook aandacht voor heeft. Het tegenovergestelde zou

onvoorstelbaar zijn. Dat de huisarts géén oog heeft voor uw hoestje, later blijkt dat er iets ernstigs aan de hand is en de huisarts aangeeft ‘dat hij/ zij dat weliswaar had gehoord, maar u slechts kwam voor uw vinger’. Kortom, als iemand ons vraagt om ergens naar te kijken, dan doen we dat met alle plezier en het liefst zo snel mogelijk. Maar uiteindelijk kijken we dus niet alleen naar wat de cliënt vraagt, maar signaleren wij ook zelf onderwerpen. En dat niet alleen, we geven vaak ook nog een advies hoe daar mee om te gaan. En zo kan een kort vraagje ineens aanzienlijk meer tijd vergen dan de cliënt op voorhand denkt.

Laatst ontving ik van een bedrijf een e-mail met als bijlage een brief. De brief bleek afkomstig van ILT en bevatte een last onder dwangsom ten aanzien van overbelading. De cliënt had zelf alvast maar een briefje opgesteld waarin zij aangaf het niet eens te zijn met de dwangsom. Of ik er even naar wilde kijken. En o ja, of ik ook wilde aangeven of er ook nog bezwaar mogelijk was. De cliënt realiseerde zich niet dat elke reactie op een ‘beschikking’ van een overheidsorgaan, zoals een last onder dwangsom, gezien wordt als een ‘bezwaar’. En bezwaar kun je maar één keer maken. De cliënt had in haar ‘briefje’ aangegeven dat zij er vanaf nu alles aan zou doen om overbelading tegen te gaan. Of ILT zo vriendelijk wilde zijn om de last te laten vallen. Wát de cliënt had opgeschreven was op zichzelf prima, alleen het zou nooit leiden tot een succesvol bezwaar. Uiteraard volstaat het nu niet dat ik een cliënt complimenteer met zijn keurige en inhoudelijke correcte tekst en het daarbij laat. ‘Even kijken’ is hier niet voldoende. En om een succesvol bezwaar te schrijven, is het nodig dat ik het hele dossier ken. Dus de voorgeschiedenis, de aard van de overbeladingen, het werkveld waarin de cliënt (letterlijk) actief is, het interne beleid et cetera. En zo wordt ‘even ergens naar kijken’ ineens een dossier waar je – als je jezelf serieus neemt – aanzienlijk meer uren aan kwijt bent. Geen probleem, we doen het graag. Maar áls we het doen, doen we het goed en anders niet. Ook behoefte aan een onafhankelijke belangenbehartiger? Neem dan contact op met TLN Advocaten via juridisch@tln.nl. Of bel met de ledendesk van TLN: 088 4567567.

26 TRANSPORT & LOGISTIEK

44_TLN nieuws_03L.indd 26

19-05-20 14:20


K OPSTIE NU GI ES TLO LE OR SP

AN TR

.N

SCAN DE QR-CODE EN LEES VERDER ONLINE!

L

‘Voor een logistiek bedrijf is datagedreven werken een must’

Breytner onderzoekt haalbaarheid waterstof

Logistieke bedrijven beschikken over een grote hoeveelheid data over hun operationele processen. Op welke wijze kan een datagedreven werkwijze een ondernemer helpen bij het verbeteren van de efficiency van zijn bedrijf? Erik van Bueren van EQ en Frank Langeveld van Motion 10 lichten een tipje van de sluier op. “Veel logistieke bedrijven worden vooral op ‘gevoel’ aangestuurd en niet op basis van informatie die door cijfers wordt ondersteund”, aldus Van Bueren. Langeveld vult aan: “Van oudsher liep deze sector wat achter op het gebied van BI-systemen, maar dat verandert snel.”

Het Nederlandse transportbedrijf Breytner werkt mee aan een Europees haalbaarheidsonderzoek naar de mogelijkheden van voertuigen die door waterstof worden aangedreven. Breytner heeft inmiddels veel ervaring met het uitvoeren van transport en testen met elektrische vrachtauto’s. “Onze focus ligt dat ook niet direct op waterstof, omdat de batterijelektrische vrachtauto in de stadsdistributie goed voldoet, aldus MarieJosé Baartmans, mededirecteur bij Breytner. “Maar wij zijn een eigenwijs clubje en zitten graag met onze neus boven op de ontwikkelingen.”

Scan de QR-code met je mobiele telefoon en lees wat de ervaringen van Schenk Tanktransport zijn met een datagedreven werkwijze.

Scan de QR-code met je mobiele telefoon en lees verder: “Overheid, kom met een ruimhartig stimuleringspakket voor zero emissie-stadslogistiek.”

27

11_Online_02R.indd 27

19-05-20 13:41


DUURZAAMHEID Door Annelies van Stijn

MET BIGMILE NAAR EEN KLEINERE CARBON FOOTPRINT

‘DE VOORHOEDE IS DE BESTE POSITIE’

Afspraken in het Klimaatakkoord maken dat transportbedrijven er niet aan ontkomen de CO2-uitstoot van hun wagenpark in beeld te hebben en emissies te verminderen. Met de tool BigMile is de carbon footprint eenvoudig te meten én te analyseren. De data geven ook inzicht in logistieke operaties en laten zien waar kansen en besparingen zitten. Bij logistiek dienstverlener Van der Wal zijn ze er enthousiast over.

‘WE HEBBEN HIERMEE EEN TOOL IN HANDEN OM TE BEPALEN WELKE TRANSPORTWIJZE DE MINSTE CO2-UITSTOOT OPLEVERT’ 28 TRANSPORT & LOGISTIEK

22_Artikel_02L_3.indd 28

20-05-20 10:59


1. Henk van der Wal: “We zochten een objectievere

manier om onze CO2-uitstoot vast te stellen en deze op een professionele en neutralere manier te delen met onze klanten en medewerkers.”

1

D

e druk op de transportsector is groot met kleinere orders, meer leveringen, files, venstertijden in binnensteden en stevige concurrentie. Daarnaast moeten bedrijven hun CO2-uitstoot tot 2025 met 15 procent verminderen ten opzichte van 2019 en tot 2030 zelfs met minimaal 30 procent, zo is afgesproken in het Nederlandse Klimaatakkoord. Om deze uitdagingen aan te kunnen, heeft Connekt de onlinetool BigMile ontwikkeld. Daarmee kan de transportefficiency worden verbeterd en zo kilometers, emissies en kosten verminderd. EFFICIENCY De BigMile-tool analyseert de transportplanning en laat zien waar het efficiënter kan. Dat kan zijn door het constateren van een te lage beladingsgraad en/of te veel lege kilometers op bepaalde ritten. In overleg met planning en klanten kan dan worden gezocht naar mogelijkheden en kansen om te komen tot een verhoging van de efficiency. BigMile maakt daarnaast de CO2-uitstoot inzichtelijk. De gebruikers van BigMile kunnen zo periodiek hun emissies zien en zich alvast voorbereiden op de regelgeving voor CO2-registratie voor transportbedrijven in 2022. Met een overzicht van ritten en de verbruikte brandstof is immers eenvoudig en snel de uitstoot vast te stellen. KENNISMAKING Door een bijdrage vanuit de Topsector Logistiek had TLN de mogelijkheid een aantal leden een kosteloze kennismaking aan te bieden met het geautomatiseerd meten van CO2 via BigMile. Deze kennismaking bestond onder meer uit een training in het gebruik, een helpdesk voor vragen en uitleg over de resultaten, advies

en onbeperkt gebruik in de periode van 1 januari tot 1 juli 2020. Inmiddels hebben ruim vijftig logistieke dienstverleners en verladers, van klein tot groot, deze kans gepakt. Een van de eerste deelnemers aan de BigMile-training is Jan Euwema, businessdevelopmentmanager bij M-Star Projects, Herfurth Group. Op basis van de eerste ervaringen is hij positief over BigMile. “Behalve voor de CO2-reductie hebben we hiermee een tool in handen om te bepalen welke transportwijze de minste CO2-uitstoot oplevert. Dat kan vervolgens een dubbel voordeel opleveren voor onze klanten: een aantoonbare bijdrage aan de energietransitie in combinatie met kostenreductie.” OBJECTIEVER Bij Van der Wal in Utrecht, een logistieke dienstverlener die duurzaamheid heel hoog in het vaandel heeft staan, hebben ze BigMile in 2014 al gebruikt bij het behalen van de eerste ster in het Lean & Green en daarna ook bij het behalen van de tweede ster. “In 2014 was het programma nog volop in ontwikkeling”, vertelt ceo Henk van der Wal. “We zochten een betere en objectievere manier om onze CO2-uitstoot vast te stellen en deze op een professionele en ook neutralere manier te delen met onze klanten en medewerkers. BigMile is onafhankelijker dan instrumenten die al in huis waren en legt daardoor meer gewicht in de schaal. Daarnaast visualiseert het op een mooie grafische wijze de verschillende verbeterpunten.” Om met deze onlinetool te kunnen werken, hebben ze bij Van der Wal een dump uit hun systemen gemaakt, deze bewerkt en toen in BigMille geïmporteerd. Het werken met BigMile is volgens Van der Wal niet ingewikkeld. “Wel moet je de goede velden

uit de databases halen en een deel van je data opschonen, zodat er geen foutieve informatie in BigMile komt.” AANRADER Over de vraag wat er op basis van de inmiddels opgedane ervaring met BigMile nog kan worden veranderd of verbeterd, hoeft Van der Wal niet lang na te denken. “Hoewel de cijfers het een en ander duidelijk maken, is het doorvoeren van veranderingen in samenwerking met onze klanten nog steeds een moeizaam proces. Je moet op veel plaatsen tegelijkertijd aan afspraken sleutelen om een verandering, hoe klein ook, te bewerkstelligen. Ik zou graag het legekilometeraspect er beter uit kunnen lichten.” Over de resultaten die BigMile zijn bedrijf gaat opleveren, is volgens Van der Wal nog niet echt iets te zeggen. “Maar conform Parijs 2015 moeten we fors besparen, factor 6 wordt niet voor niets genoemd. In 2022 wordt het verplicht om een CO2-rapportage te maken, in 2023 gevolgd door een beprijzing van de veroorzaakte CO2 per ton. In Duitsland zelfs al € 25 per ton in 2021.” Bij Van der Wal gaan ze na de proefperiode tot 1 juli zeker door met BigMile. “We raden het ook andere transportbedrijven aan. Deze tool, voor alle transportbedrijven bruikbaar en inzetbaar, heeft als voordeel dat ze je inzicht geeft, ook al heb je niet alle informatie op detailniveau beschikbaar. Er zijn afgesproken aannames die dus voor iedere gebruiker gelden, waardoor resultaten onderling vergelijkbaar zijn. Het is natuurlijk wel een heel andere manier van naar je klanten en je eigen bedrijf kijken, maar daar ontkomen we sowieso niet aan. Beter in de voorhoede meelopen dan in de achterhoede tot iets te worden gedwongen.”

29

22_Artikel_02L_3.indd 29

20-05-20 10:59


BINNENKORT

COLOFON Transport & Logistiek is het vakmagazine voor de transporten logistieke sector en nauw gelieerd aan Transport en Logistiek Nederland. Achtentwintigste jaargang, nummer 9 www.transportlogistiek.nl MANAGEMENTTEAM Ron van de Hoef (commercieel manager) • Peter Vorstenbosch (hoofd content) REDACTIE Anita Hestens (coördinatie) • T 06 11230115 • a.hestens@bdu.nl • Annelies van Stijn • T 06 51273035 • a.v.stijn@bdu.nl • René Welmers • T 06 15210270 • r.welmers@bdu.nl • Albert Schuurman (contentregie) BDUvakmedia • Postbus 67 • 3770 AB Barneveld • redactie.tenl@bdu.nl • bduvakmedia.nl

THEMA: ARBEIDSMARKT De gevolgen van de coronacrisis zijn groot voor de arbeidsmarkt. Maar wat zijn de verwachtingen voor 2020 en 2021 in de sector transport en logistiek? TLN beschikt over actuele cijfers. Nieuwsblad Transport hield in samenwerking met STL een webinar over een aantal praktische tools voor personeelsbeleid. In september kunnen ondernemers een projectvoorstel indienen voor de Slim-subsidieregeling, waarover Virente alles weet. Verder aandacht voor een onderzoek van Panteia naar de vaardigheden die chauffeurs in de toekomst nodig hebben.

ADVERTENTIEWERVING Martin ten Hoven • T 06 46118259 / 0342 494291 • E m.t.hoven@bdu.nl Ron van de Hoef • T 06 51806325 / 0342 494263 • E r.v.d.hoef@bdu.nl Alle advertentiecontracten worden afgesloten conform de Regelen voor het Advertentiewezen gedeponeerd bij de rechtbanken in Nederland. Een exemplaar van de Regelen voor het Advertentiewezen is op aanvraag kosteloos verkrijgbaar.

COMBINUMMER MET DAF FT LOWDECK De rijimpressie van de DAF FT ‘super lowdeck’ voor groot volumevervoer, die in het vorige nummer was aangekondigd, komt in het volgende nummer van Transport & Logistiek. Vanwege de coronacrisis wordt dit de combinatie-uitgave 10-11 met 3 juli als verschijningsdatum. Houd in de tussentijd www.transportlogistiek.nl en onze LinkedIn-pagina in de gaten voor nieuws en ontwikkelingen.

ABONNEMENTEN BDUvakmedia • Postbus 67 • 3770 AB Barneveld • T 0342 494882 Op werkdagen bereikbaar tussen 08.00 uur en 16.30 uur Voor leden TLN: Kees Kanbier • T 088 4567244 • E ckanbier@tln.nl • Postbus 3008 • 2700 KS Zoetermeer • F 088 4567263 • TLN-leden ontvangen Transport & Logistiek als onderdeel van het TLN-lidmaatschap • Bij opzegging van het TLN-lidmaatschap vervalt ook het abonnement op Transport & Logistiek (opzeggingstermijn TLN-lidmaatschap bedraagt 3 maanden, TLN-lidmaatschap wordt beëindigd per einde van het jaar). TARIEVEN IN 2020 Jaarabonnement € 178,77 Extra jaarabonnement € 116,61 Jaarabonnement in Europa € 275,83 Losse nummers (indien voorradig) € 10 Alle prijzen zijn exclusief btw. Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan en lopen automatisch door, tenzij uiterlijk 2 maanden voor de vervaldatum is opgezegd bij de abonneeservice. Zakelijke abonnementen worden niet tussentijds beëindigd. BASISLAY-OUT Studio 3017 • E info@studio3017.nl VORMGEVING GiesbersRetail • giesbersretail.nl DRUK Vellendrukkerij BDU • vellendrukkerijbdu.nl © 2020, BDUvakmedia

vakmedia

30

11_binnenkort_01L.indd 30

TRANSPORT & LOGISTIEK

19-05-20 13:47


N

IE

U

W

GEZOCHT!

!

VACATURES IN LOGISTIEK LOGISTIEKENVACATURE.NL is dé vacaturesite voor alle functies in de transport en logistiek en is powered by Transport en Logistiek en Routiers. LOGISTIEKENVACATURE.NL biedt u dan ook gegarandeerd een sterk bereik in de logistieke sector. Van planner tot chauffeur of directeur, met LOGISTIEKENVACATURE.NL heeft u snel uw geschikte kandidaat gevonden!

PLAATS NU UW VACATURE OP LOGISTIEKENVACATURE.NL EN VIND DE KANDIDAAT DIE WEET WAAR HET IN LOGISTIEK OM DRAAIT! NERGENS TREFT U ZO’N COMPLEET BEREIK! VOOR SLECHTS € 275,00 WORDT UW VACATURE TWEE MAANDEN LANG GEPLAATST OP:

WWW.LOGISTIEKENVACATURE.NL De site gekoppeld aan Transport en Logistiek en Routiers, sterke

+

+ +

WWW.INDEED.NL Nationale vacaturesite met miljoenen

merken in de logistieke sector, gericht op professionals in het vak

bezoekers per maand

WWW.VACATURETREFFERS.NL

JOBAPPY

Vacaturesite van BDUmedia, krantenuitgever met een grote nationale dekking

Onderdeel van TruckerAppy met een bereik van 60.000 bezoekers per maand

(U krijgt 10% abonneekorting, gebruik daarvoor de kortingscode T&L01)

Ga naar WWW.LOGISTIEKENVACATURE.NL , vacature plaatsen en vind uw medewerker. LOGISTIEKENVACATURE.NL wordt continue gepromoot in het magazine Transport en Logistiek en Routiers en is daarnaast gekoppeld aan de website transportlogistiek.nl en routiers.nl

WWW.LOGISTIEKENVACATURE.NL , DÉ VACATURESITE VOOR DE LOGISTIEKE SECTOR!

LOGISTIEKENVACATURE.NL POWERED BY:

20TNL009_ADVERTENTIES.indd 31

20-05-20 12:21


RENAULT TRUCKS LEVERT TESTDRIVE, VERGELIJK EN KIES VOOR MAXIMALE PERFORMANCE 100% ELEKTRISCHE VOERTUIGEN NU VANSTANDAARD LICHT TOT ZWAAR3 JAAR

GARANTIE OP ONZE T EN D MODELLEN!

Boost uw truck en profiteer van 3 bijzonder voordelige pakketten:

Comfort Plus Fuel Economic Safety Max

Als enige in de markt geeft Renault Trucks Nederland nu standaard 3 jaar garantie op alle nieuwe trucks voor het distributie- en lange afstand segment. Dat houdt in: 3 jaar zorgeloos ondernemen. Rijden zonder extra kosten en maximale service op de comfortabele en bijzonder zuinige T en D trucks. Boek nu een testrit en laat u overtuigen van de uitstekende prestaties en het uitvoeringsniveau. Lees meer op de actiepagina.

renault-trucks.nl/uniek-aanbod-t-d-2020

20TNL009_ADVERTENTIES.indd 32

20-05-20 12:22


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.