11 minute read
DE BOSWACHTER
Waar is het mooi wandelen dit seizoen?
Wim Huijser
Advertisement
gaat op pad met een boswachter.
Langs Schotse hooglanders op landgoed Vossenberg
Landgoed Vossenberg werd begin 20ste eeuw aangelegd op het Oostersche Veld van het dorp Wijster. De aandeelhouders van de NV Landmaatschappij Drenthe waren vooral eigenaren van plantages in het toenmalige NederlandsIndië. Met ossenploegen werd de heidegrond door de Nederlandsche Heidemaatschappij omgewerkt tot cultuurgrond. Er werd een productiebos aangeplant en de rest van het veld liet men zoals het was. Na de Tweede Wereldoorlog verkocht de maatschappij het landhuis evenals een groot deel van het landgoed aan de Twentse textielfabrikant Doedens B.H. Bruining ten Cate. “Op topotijdreis.nl kun je heel goed de ontwikkeling van het landgoed volgen”, vertelt boswachter Joop Hellinga, die in heel Midden-Drenthe zo’n 3000 hectare beheert. “Vanaf 1974 is het landgoed grotendeels in het bezit van Het Drentse Landschap. Volgens mij was dat uit nood. Toen het minder werd in de textiel en de textielbaron het fi nancieel niet meer kon bolwerken, heeft hij de boel verkocht. Op dit moment bezit de stichting zo’n 450 hectare.”
KWEKERIJ
We lopen door wat men vroeger de Kwekerij noemde, waar uit zaad allerlei boomsoorten werden gekweekt. Proefondervindelijk werd bepaald welke soorten het hier goed deden. Behalve eiken en beuken was dat ook Amerikaanse eik, fi jnspar, Douglas spar, zilverspar en schijncypres. De bomenakker van weleer ontwikkelt zich tot een bos dat zich op een natuurlijke manier kan verjongen. De boswachter wijst op het perceel recht voor ons. “Dat is nog een esdoornkwekerijtje. Wat we nu met het teveel aan opslag gaan doen is herplanten, want ook wij hebben in stukken met alleen sparren nogal last van de letterzetter, een kever die momenteel veel schade aanricht.” Even verderop kijken we uit over een ven, een mooie plek voor libellen en de grauwe klauwier. Daarachter liggen de Eekmaten. Landgoed Vossenberg vormt de waterscheiding tussen het beekdalsysteem van het Oude Diep en dat van de Beilerstroom. De kern van het landgoed is van belang als gebied waar regenwater langzaam in de bodem kan zakken. Het beekdalletje de Eekmaten vormt het begin van de Zuidelijke Sint Niklaasbeek.
TYPEREND DRENTHE
“Wanneer je met topotijdreis.nl honderd jaar teruggaat, zie je het typerende Drenthe met in deze omgeving de grote heidevelden en de beekdalen met de mooie hooilandperceeltjes en de slingerende beekjes”, vertelt Hellinga. “Als je dan in de tijd doorschuift, zie je bij wijze van spreken de bulldozer aan het werk. Alles wordt langzaam in cultuur gebracht en dit zijn dan de laatste relicten. Er zal een slecht doorlatende laag onder zitten, zoals in heel Midden-Drenthe. Het is als een omgekeerd soepbord van keileem waardoor het vrij nat bleef en je er veen kon steken om turf te maken. Het Groote Zand bij Hooghalen heeft nog wel van die veenputjes. De bewoners noemden dat ‘het paradijs’. Het was niet meer dan een groepje stuifduinen met een dicht begroeide natte laag. Als daar verderop in het terrein veen werd gestoken om turf van te maken, en die putjes ’s zomers werden droog gepompt, liep het water weg door een greppel naar die duintjes. Je kon daar ’s zomers tussen de duintjes en de bomen in dat kraakheldere water liggen. En ’s winters kon je er schaatsen.” Er waren ooit veel meer van dit soort ‘paradijsjes’ in Drenthe. Tegenwoordig is al het leem doorsneden met sloten en het waterpeil is enorm gezakt, met grote gevolgen voor de natuur.
Uitzicht op de VAM-berg.
Moerasandoorn.
Boswachter Joop Hellinga.
Volgens Hellinga past die zich wel aan, al wordt het dan wel andere natuur, met een andere vegetatie. We kruisen het Hamveld, een naam die waarschijnlijk verwijst naar een aan het water gelegen stuk grond. Maar ook hier is het grondwater in de afgelopen decennia behoorlijk verlaagd. “We proberen het door het dempen van sloten wel lokaal te vernatten”, legt Joop Hellinga uit. We lopen over een aantal grote keien die de indruk wekken dat ze in natte tijden als steppingstones dienen. De boswachter bevestigt het. “Hier moest je ’s winters laarzen aan hebben, >
Reebok in Oude Diep.
© Foto’s Karla Leeftink-Het Drentse Landschap
Oude Diep.
zo drassig was het altijd. Tot 2018. Het is wel duidelijk dat er wat verandert in het klimaat. Daarom wordt het steeds belangrijker dat het regenwater langzaam in de bodem kan zakken zodat we het kunnen vasthouden. Als je hoort wat er aan drinkwater wordt opgepompt! We verbruiken 130 liter per dag in de huishouding. Maar dat water moet wel eerst de grond in.” Bij de opmerkelijke veranderingen lijkt dit jaar ook het jakobskruiskruid te horen dat overal explosief groeit. Heeft de boswachter er een verklaring voor? “Het komt denk ik door de verschraling. Maar misschien heeft het ook met het afgelopen natte voorjaar te maken. Het is een pionier die schone grond zoekt tot de natuurlijke vijanden er zijn. Maar het groeit dit jaar als haren op een hond. Ik heb het zelfs in mijn voortuin. De verspreiding door wind is hooguit twintig meter. Ik vermoed dat mensen en dieren het verder dan die twintig meter verspreiden. Het is giftig voor koeien als het in het hooi zit, in het veld eten ze er omheen, maar het is wel een heel waardevolle plant voor veel vlinders en insecten. In het Hunzedal hanteerden we met een groep vrijwilligers het beleid ‘wel groeien, niet bloeien’. Dus vóór de bloei het kopje eruit, zodat de rupsen het voedsel houden en zich kunnen verpoppen. Het ziet er mooi uit, behalve als je hooi wil winnen. Op onze verpachte landen kunnen de boeren er niets mee.”
SCHOTSE HOOGLANDERS
Rustig maken we een omweg langs de kudde Schotse hooglanders met kalfjes. “Onze Schotse vrienden”, zegt Hellinga. “Meestal liggen ze in de schaduw of staan ze in de plas.” We staan stil om het beeld van de grote grazers onder de lage eiken nog even in ons op te nemen. “Dit is een plaatje”, moet hij bekennen. “Mensen vinden dat die imposante Schotse hooglanders echt bij Drenthe horen. Ze vinden het ook prachtig als ze dwars op de fi etspaden liggen. Het zijn ook heel fi jne beesten en heel imposant.” Terwijl we het bos in lopen, vertelt Joop Hellinga dat hij is opgegroeid in Marsum, op de Friese klei onder de rook van Leeuwarden, waar hij als kind al het veld in ging. “Vissen, vlotje varen, hutten bouwen, ’s winters vogels uit het ijs redden, sporen zoeken in de sneeuw. En natuurlijk kievitseieren zoeken, dat was toen ecologisch nog onschuldig. Ik heb eerst de landbouwschool gedaan. Maar als je geen boerenzoon bent, kun je geen landbouwbedrijf beginnen. Vervolgens ben ik naar de bosbouwschool in Velp gegaan. ‘Als je als opzichter of boswachter aan de slag wil, en niet na een HBO-opleiding achter een bureau wilt belanden, kun je beter stoppen’, kreeg ik halverwege het eerste jaar als advies van de leraar Natuurbeheer, die wist dat ik liever buiten was.” Voor Hellinga het natuurbeheer in kon moest hij wel eerst ervaring opdoen. Na verschillende banen in onder andere Wageningen, Deventer en Nationaal Park De Oude Venen, kwam hij via de Veluwe en Noord-Holland in 2015 als rayonbeheerder bij Het Drentse Landschap, waar hij in het begin ook het Hunzedal erbij deed.
IN DE KEUKEN
We kijken ten slotte uit over het veld dat volgens een nieuw beheerplan is ingericht. Ook hier zien we een rijke vegetatie met pitrus en jakobskruiskruid. Het maaibeleid is door Het Drentse Landschap aangepast en er wordt meer geëxperimenteerd met gefaseerd maaien. Vijf tot tien procent moet blijven staan volgens de Gedragscode Natuurbeheer. Op niet verpacht land zoals hier is dat dertig tot vijftig procent. “We maaien elk jaar een hoeveelheid in stroken”, legt Joop Hellinga uit. “Dan krijg je drie lagen vegetatie. Vorig jaar zagen we in september de zwaluwen voor ze op trek gingen boven het veld op insecten foerageren. Als je alles gemaaid zou hebben, zie je dat niet. Dat kan om een beheertechnische reden gebeuren, maar als dat niet hoeft is het wel jammer. Ook voor bijvoorbeeld de volgende generatie insecten, waarvan het nageslacht overwintert in de stengels.
Ganzen in het Reigerveen. Reigerveen.
Blauwtje op landgoed Vossenberg. Schotse hooglanders.
Deze voer je dan allemaal af. Zo hebben we allemaal een eigen visie en doel. Je kan dingen doen en dingen laten. Er zal wel een reden achter zitten waarom andere beheerders het anders doen dan wij. Het zou helemaal niet zo’n gek idee zijn om eens wat vaker bij elkaar in de keuken te kijken en informatie te delen.” �
� Wandelroute
Over landgoed Vossenberg loopt een gemarkeerde wandelroute van 6,5 kilometer. Startpunt is de brug over het Linthorst-Homankanaal aan de weg van Wijster naar Bruntinge. Parkeren op de oude losplaats op de westoever (de kant van Wijster). Honden zijn binnen de delen waar koeien grazen alleen aangelijnd toegestaan. � Eten en drinken
• Rickkies Boer’n Bistro Smalbroek 35, Beilen
rickkies.nl
• Brasserie Spier Brinkkampen 1, Spier
brasseriespier.nl
• Restaurant de Ar Hoofdstraat 42, Westerbork
de-ar.nl
• Hotel-Restaurant Het Witte Veen K. Brokweg 16, Witteveen
hotelwitteveen.eu
Tekst & samenstelling Amélie Dufour
MET DE (KLEIN)KINDEREN
ALLÉÉN VOOR DURFALS
“Het vreemdste dierenpark van Nederland”, zo noemen ze zichzelf. De Oliemeulen in Tilburg begon ruim dertig jaar geleden als een reptielenhuis en is inmiddels uitgegroeid tot een waar dierenpark. Van loslopende stinkdiertjes tot vliegende hondjes: deze – en ruim 150 andere diersoorten – zijn hier te bewonderen. In de binnenverblijven vindt u hagedissen, slangen, spinnen en krokodillen, buiten de apen, katachtigen en roofvogels. En voor de échte durfalletjes: er zijn meerdere slangen- en spinnendemonstraties per dag waarbij bezoekers de slang en spin even mogen aanraken of vasthouden…
• E 12 voor volwassenen, E 11
voor kinderen van 3 t/m 12 jaar. Dierenpark de Oliemeulen, Reitse Hoevenstraat 30, Tilburg. oliemeulen.nl
NOSTALGISCH REISJE
Poppen, treinen, auto’s, lego en oude speelautomaten: in speelgoedmuseum Kinderwereld in het Drentse Roden is het allemaal te zien. Alleen kijken naar speelgoed is natuurlijk een beetje saai, daarom zijn er ook veel mogelijkheden om er echt mee te spelen. Zo kunt u mee in een antieke draaimolen, fietsen op bijzondere oude rijwielen en spelen met diabolo’s en tollen. Zijn de kleintjes uitgespeeld? Drink dan rustig een kopje koffie in het museumcafé, met zicht op de buitenspeelplaats.
• E 6,50 voor volwassenen, E 4,50 voor kinderen van 4 t/m 12 jaar, museumkaart geldig. Museum Kinderwereld, Brink 31, Roden. museumkinderwereld.nl
SLAPEN IN HET STRO
Kinderen vinden het hier fantastisch, en u vast ook. Bij Stro-Hotel Hayema Heerd, in het hoge noorden van Groningen (er gaat dus wel wat boven Groningen-stad), kunt u slapen in het stro. En dat is comfortabeler dan u denkt: het bed veert en deint een beetje, vormt zich naar uw lichaam, geeft warmte in de winter en bij zomerse temperaturen juist een beetje verkoeling. Kies uit een van de drie iglo’s van stro (twee tot vier personen), een heus Strokasteel (twee tot zes personen) of de hooizolder (groepsaccommodatie, geschikt voor 14 personen).
• Vanaf E 90 voor twee personen
per nacht. Stro-Hotel Hayema Heerd, Jensemaweg 3, Oldehove. hayemaheerd.nl
BEESTJES VOOR DE KLEINTJES
Leuk voor de kleintjes: het Bosdierenpad in Delft. Gastouder Petra Bosman creëerde eind 2019 een gedeelte van het natuurgebied langs de A4 tot een heus Bosdierenpad. Van een schildpad tot een konijntje in een holle boom, van een kikker tot een schattig varkentje: ze zijn hier allemaal goed verstopt en wachten erop gevonden te worden door kinderen. En ze kunnen er ook kabouters tegenkomen!
• Het begin/einde van het pad ligt langs de N470, vlak voor het tunneltje onder de weg doorgaat. Er staat een bord. Tanthofkade, Delft.
© Eveline van Egdom
BOEKENWURMENPARADIJS
Stap in de lift van Abeltje, maak een poezenvlog met Minoes en bouw de mooiste versjes bij Ibbeltjes Gedichtenbouwplaats. In de tentoonstelling ‘De eigenwijze kinderen van Annie M.G. Schmidt’ ontmoeten u en uw (klein)kinderen alle knotsgekke personages van de grande dame van het Nederlandse kinderboek. Jongere kinderen kunnen in ‘Ik ben kikker’ de door Max Velthuijs gecreëerde wereld van Kikker en zijn vriendjes binnenstappen en alles leren over emoties. Genoeg te doen dus, voor zowel jong(er) als (wat) oud(er).
• Kinderboekenmuseum, Prins-WillemAlexanderhof 5, Den Haag. E 10 voor volwassenen, E 8,50 voor 7/m 18 jaar, E 7,50 voor 2 t/m 6 jaar. Museumkaart geldig. kinderboekenmuseum.nl
KLIMMEN & KLAUTEREN
Honderd procent kidsproof, aldus de testers van het blog met tips voor leuke uitjes met kinderen. Zij testten de twee nieuwe klimparcoursen in Almere: het nieuwe kinderparcours met junglethema en het uitdagende (extreme) parcours. Naast Almere, kunt u ook in Amsterdam, Rotterdam en Venlo terecht voor het betere klim- en klauterwerk. In Rotterdam bevindt Fun Forest zich aan de rand van de Kralingse plas: wie uitgeklauterd is kan hier ook terecht voor suppen of kanoën.
• Kijk voor alle mogelijkheden en prijzen op funforest.nl
