Italië Magazine 04 2022 by Credits Media

NR.4 2022

HARTSTOCHT VOOR LA DOLCE VITA

• Nederlandse herderin in Ligurië • De antiekmarkt van Arezzo • Monumentale kunst van Lorenzo Quinn BISTECCA FIORENTINA & CANTUCCINI Geheimtips voor culinair Florence EILANDGELUK Geuren & kleuren van Ventotene

Zomer op het droomeiland

AP € 7,50

8 720165 796168

chic capri

00422

MARINA’S AAN DE ADRIATISCHE KUST Van Trieste naar Lignano Sabbiadoro

EEN ZOMER OP CAPRI fantastisch restaurant aan het strand bij Massa te lunchen. Ik voelde me kortom even onder de rich and famous waar Capri zo bekend om staat. In deze editie geeft Paola van Dam tips voor een verblijf op dit prachtige eiland. Tot een maand geleden was het een blinde vlek in mijn kennis van Italië: Friuli Venezia Giulia. Behalve dat ik er ooit (1974) doorheen gereden was met mijn ouders op weg naar Dubrovnik had ik nooit een bezoek gebracht aan deze regio. Maar een deel van die vlek is nu ingekleurd: de reis leidde langs de kust van Muggia (op de grens met Slovenië) tot de bekende badplaats Lignano Sabbiadoro. Blij dat ik nu eindelijk Trieste heb gezien, al was het maar kort, en de brede zandstranden onderweg nodigden erg uit tot zomerse genoegens. En anders wel de drank die we overal kregen aangeboden: prosecco, naar nu bleek vernoemd naar een dorp vlak bij Trieste! Ik wens u een prachtige zomer! Paul van Eijndhoven, hoofdredacteur p.vaneijndhoven@creditsmedia.nl

Het is een jaar of vijftien geleden dat ik Cinzia belde, een vriendin die in Rome woonde. Ik was op dat moment op Capri en zou een paar dagen later via Rome weer terugreizen. Het leek me gezellig om elkaar even te zien, dus toen ik vroeg of ze er zou zijn zei Cinzia: “Sorry caro, maar ik ben op Capri.” Dat trof, dus een half uurtje later zaten we koffie te drinken op de Piazzetta. Die avond stelde ze me tijdens het diner voor aan een vijftal vriendinnen die ook op het eiland op vakantie waren of er woonden. Onder hen was Liliana Cavani, de regisseur van onder andere The Night Porter, Ripley’s Game en La Pelle. Ik was diep onder de indruk dat ik met deze beroemdheid aan tafel mocht zitten. Helaas moest ik de volgende dag mijn hotel verlaten, maar daar was een oplossing voor: ik kon een paar dagen verblijven in het appartement van een neef van een vriendin van Cinzia die op Capri woonde. Cinzia verbleef zelf in de familievilla in Massa Lubrense op het vasteland en de volgende dag gingen we met haar razendsnelle bootje even op en neer om in een

ITALIË MAGAZINE

NEW: THE LINENS

GET THE LINEN LOOK MR MARVIS introduceert The Linens: perfecte shorts voor de meest warme dagen van het jaar. The Linens worden gemaakt

van een blend van linnen, organic katoen en elastaan. Dit maakt

onze nieuwe korte broek niet alleen licht & luchtig maar ook zeer comfortabel om te dragen. Met acht kleuren is er een Linens die

KZA

K MET

ND BA

UG RT

BESTEL NU OP MRMARVIS.COM

HE BROE

AAKT IN PO

ELA

HAN EM

past bij elke stijl. Welke kies jij?

VERZEN

i n hou d

78 Nummer 4, 2022

Reizen 9

GRANTURISSIMO

Tips voor een aangenaam verblijf in Italië.

20 CHIC CAPRI

Een eiland met vele gezichten. Van de vips met hun jachten en chique boetieks tot Romeinse ruïnes en een absurd mooie zee. Wat mag je niet missen?

46 ANTIEKMARKT AREZZO

Al tientallen jaren is de maandelijkse antiekmarkt in Arezzo een groot succes.

58 MARINA-AVONTUUR

Een verkenningstocht langs de jachthavens en de omgeving ervan, van Trieste tot Lignano Sabbiadoro.

78 VENTOTENE

Een van de kleinste eilanden van Italië, maar Ventotene heeft veel te bieden. Kleuren en geuren wachten hier op je.

Culinair 34 CULINAIRE TIPS FLORENCE

Susan van Deth deelt haar culinaire Little Black Book, deze keer is het de beurt aan Florence.

56 KOPJES EN KUNST

De illy Art Collection bestaat 30 jaar.

70 HET VUUR VAN DE VESUVIUS

Liefde voor eten, maar ook de Vesuvius waren inspiratiebronnen voor Raffaela Amato om familierecepten te bundelen in Aglio, olio e peperoncino.

87 DE GENOMINEERDEN

De uitslag van de restaurantwedstrijd komt in zicht.

102 MANGIARE

Culinair nieuws plus Mike’s wijntip.

ITALIË MAGAZINE

i n hou d

94 56

Cultuur & design

44 NUOVO

Nieuwe mode en design uit il bel paese.

91 ARTE E CULTURA Culturele agenda.

94 LORENZO QUINN

De Italiaans-Amerikaanse zoon van acteur Anthony Quinn roept via zijn beeldhouwwerken de mensheid op beter voor elkaar te zorgen. Een portret.

107 LIBRI E MUSICA

Nieuwe boeken plus een muziekalbum.

Mensen 50 HERDER IN LIGURIË

De Nederlandse Daphne Celine vond haar plek op een berg in Ligurië waar ze een eenvoudig bestaan als herder leidt. “Hier leef ik het echte leven.”

33 ROSITA STEENBEEK

De heiligverklaring van Titus Brandsma.

ITALIË MAGAZINE

77 ROELAND SCHOLTALBERS Zoals gli antichi zongen…

89 EWOUT KIECKENS

Francesco, een overijverige conducteur.

109 LAURA

Laura de Rooy-Dekker van ItaliaCasa over Italiaans onroerend goed.

110 JURIDISCH

Joost van der Heijden neemt afscheid.

En verder 104 LA LINGUA ITALIANA Italiaans streetfood

111 HUIZEN TE KOOP & TE HUUR 114 VOLGEND NUMMER & COLOFON

Ontdek Arezzo en beleef een tijdloze ervaring

www.discoverarezzo.com

LE VIE DEL VIANDANTE TREKKING ZONDER GRENZEN Sluit je ogen en laat je strelen door de warme bries van het mooiste meer ter wereld; laat je omarmen door de natuur van de bergen en verwelkomen door de echte smaken van de dorpen. En terwijl je adem versmelt met het geluid van je voetstappen, loop je langs oude paden. Als je een nieuwsgierige reiziger en liefhebber van ‘slow tourism’ bent, wachten 12 routes tussen Italië en Zwitserland op je. Van het Comomeer naar Valchiavenna en tot Mesolcina. Dompel jezelf onder in een uniek landschap dat wordt gedomineerd door prachtige uitzichten. Welkom bij Le Vie del Viandante!

FOTO’S ©TCI GI ACO M O F E

paden vormen samen een lange en fascinerende wandelweg. Een route die je, vanuit Milaan, in staat stelt om de Martesana te belopen, de rivier de Adda te volgen en de oevers van het Comomeer te bereiken om vervolgens naar Valchiavenna en Zwitserland te gaan. Zo kunt u in een rustig tempo genieten van verschillende landschappen, zoals laaglandbossen, het grandioze uitzicht op de Lario, berglandschap en valleien bezaaid met kleine betoverende dorpjes. De Via Spluga Het is een wandelroute in etappes die de oude paden volgt die door kooplieden en pelgrims werden afgelegd. De route slingert van het dorp Thusis in Zwitserland naar de stad Chiavenna en steekt de Splugapas over. Onderweg wisselen kleine dorpjes en spectaculaire omgevingen elkaar af, zoals dat van het meer van Montespluga waarin de pieken worden weerspiegeld.

Paden zonder zorgen! Als u het idee van een reis zonder onnodige verrassingen leuk vindt, vertrouw dan op degenen die de omgeving kennen. Het Valchiavenna Tourist Consortium zal de hele route voor u organiseren en het aantal en de lengtes van de haltes aanpassen aan uw behoeften. Ook voor het plannen van overnachtingen en bezoeken kunt u rekenen op de boekingsservice. De pakketten bevatten ook altijd een efficiënt bagagevervoer om in alle rust van de reis te genieten. 3 voorstellen voor elke smaak 3 voorstellen wachten op u om de natuur van de Via Spluga te ontdekken: • Het Viaspluga Classica-pakket omvat de volledige reisroute in 5 etappes en 6 overnachtingen tussen Zwitserland en Italië; • Viaspluga Compact is daarentegen een pakket van 2 etappes en 3 dagen dat je van Splugen naar Chiavenna brengt via de suggestieve Gole del Cardinello; • Als u van de reis wilt genieten met bijzondere aandacht voor eten en wijn, kies dan het Viaspluga Gourmet-pakket om de typische smaken in lokale restaurants of ‘crotti’ te proeven.

www.viaspluga.com

Ontdek hier jouw wandelroute en boek! Voor informatie:

www.leviedelviandante.com

GRANTURISSIMO

Strandvakantie Grand Hotel Costa Brada is rustig gelegen in een groot dennenbos met uitzicht op de helderblauwe Ionische zee van Salento, niet ver van het schiereiland van Gallipoli. Er zijn veel faciliteiten: van een 24-uurs receptie tot een gloednieuwe spa en privéstranden. Het strand van het hotel is exclusief bestemd voor hotelgasten en heeft directe toegang vanaf het hotel. De prachtige stranden in Salento staan bekend om het fijne witte zand dat langzaam overloopt in de kristalheldere zee, en doen sterk denken aan de Caribische kust. De perfecte bestemming voor een ontspannen en onvergetelijk verblijf. Vanaf € 115 per kamer per nacht. Grand Hotel Costa Brada, Litoranea Sud km 3, Gallipoli. +39 083 32 02 551. grandhotelcostabrada.it

TEKST & SAMENSTELLING LOLA RIBBINK

ITALIË MAGAZINE

Ontdek de mooiste dekbedovertrekken, ﬁjnste spreien en meer Vandyck bed- en badmode in de Vandyck Experience Stores en Shops, linnenwinkels, beddenspeciaalzaken en geselecteerde warenhuizen. Verkoopadressen in de buurt en het volledige assortiment vind je op www.vandyckshop.nl TE ZIEN OP BED: DEKBEDOVERTREKKEN EN ACCESSOIRES UIT DE VANDYCK ‘PURE’ COLLECTIE

GRANTURISSIMO Bloemenrivièra Doria Hotel is de ideale uitvalsbasis om de Ligurische Rivièra te ontdekken. De kamers zijn keurig schoon, ruim en, erg belangrijk: voorzien van verrukkelijke bedden. ’s Ochtends schuif je aan bij een heerlijk ontbijt. Op een steenworp afstand vind je de mooiste stranden van de Golf van Tigullio. Ook kun je uitstapjes maken naar het nabijgelegen Genua, Portofino en de

Cinque Terre. Na een dag vol nieuwe ervaringen kun je in het hotelrestaurant genieten van traditionele Ligurische gerechten en visspecialiteiten. Het is een eenvoudige, maar smaakvolle keuken, uiteraard geserveerd met een bijpassende wijn. Vanaf € 78 per kamer per nacht. Hotel Doria, Via Torrente Barassi 3, Cavi di Lavagna. + 39 018 53 90 191. doriahotelcavi.com

MINIMALISTISCH TOEVLUCHTSOORD Middenin de natuur, aan de oevers van het romantische Comomeer ligt C-Hotel & Spa. Een kalm, strak vormgegeven hotel, als tegenreactie op de hectiek van het dagelijks leven. Een ontspannen start van de dag begint met een rijk verzorgd ontbijt. De natuurlijke materialen in het interieur zorgen voor een gevoel van comfort en rust, net zoals de sublieme spa. Er is keuze uit verschillende thermale baden, een ontspanningszone, solarium en je kunt je naar wens laten masseren. Vanaf € 129 per kamer per nacht. C-Hotel, Via Nazario Sauro 47, Cassago Brianza. +39 039 95 54 00. c-hotel.it

Op je hoede

Deze zonnehoed is dankzij de subtiele pastelkleuren eenvoudig te combineren met elke outfit. Het formaat is compact en dus gemakkelijk casual te dragen. Missoni, hat. € 260. missoni.com

ITALIË MAGAZINE

ZAPASSO ORIGINALE

dal 1982

Breng Italië naar jouw eigen huis met de producten van Zapasso. Geïnspireerd door het robuuste Sicilië, de natuur van Calabrië & Basilicata en de cultuur van Lombardije. Laat je iedere dag verwennen door de rijke geuren van Zapasso Originale. Zapasso.nl a n h et Lezers v zine ga a M Italië gen 25% n a v t n o m et korting N2 5 IL M AA d e co d e t to (geldig 022) 30 -09-2

Lo stile di vita Italiano —

IM2022_4_Zapasso.indd 96

10-06-2022 10:02

Wij zijn Il Tartufo, een unieke Italiaanse delicatessenwinkel, traiteur en osteria in één. Gelegen aan een gracht, in het historische centrum van Delft. Sinds 2000 promoot de eigenaar Fabio Cappellano hier en authentieke en ware Italië. Wij zijn een familiebedrijf die dagelijks vol passie en liefde in de winkel staan, en het is dé plek door de Italiaanse foodies. Bij Il Tartufo kun je enkel ambachtelijke delicatessen vinden afkomstig van kleine familiebedrijven. Zoals verse truffels, ambachtelijke vleeswaren en kazen. Verder

IM2022_4_Il Tartufo.indd 96

ook vele wijnen, extra vergine olijfolie’s en nog vele andere delicatessen. Benieuwd naar wat wij verder nog allemaal doen? Check dan onze Instagram en TikTok account @iltartufodelft. Hier delen wij dagelijks video’s van onze producten maar vooral erg veel leuke recepten! Met trots kunnen wij ook mededelen dat wij binnenkort ook een nieuwe zaak in Breda zullen openen, dus volg ons zeker om op de hoogte te blijven. De deur staat altijd voor jullie open, dus kom zeker gezellig langs!

14-06-2022 13:27

GRANTURISSIMO

Agriturismo romantico Il Rigo is een oude boerderij die ligt in de glooiende heuvels van de Toscaanse UNESCO-regio Val d’Orcia. Klinkt perfect? Is het ook. Als je ontwaakt met uitzicht op de pauselijke stad Pienza denk je misschien dat je nog droomt, maar deze idyllische plek is écht. De kamers zijn verdeeld over twee gebouwen waarin alle romantische karakteristieken van een oud landhuis behouden zijn. Om de rust van deze plek niet te verstoren is ervoor gekozen om geen televisie in de kamers te plaatsen. Al negen generaties zijn de huizen en grond in bezit van de familie Simonelli die tot op de dag van vandaag met ziel en zaligheid gasten ontvangt. Vanaf € 110 per kamer per nacht. Agriturismo il Rigo, San Quirico d’Orcia. +39 057 78 97 291. agriturismoilrigo.com

ITALIË MAGAZINE

GRANTURISSIMO

Flip flops

Teenslippers mogen niet ontbreken in je strandtas. Ze beschermen je voeten tegen het hete zand, maar bieden ook veel draagcomfort dankzij het zachte voetbed. Liu Jo, beach thong sandals. € 39. liujo.com

Milanees familiehotel Dit hotel is al drie generaties in bezit van de familie Marzot. Naast kunst, veelal van opkomende kunstenaars die zij een kans willen bieden, is er ook veel aandacht voor comfort, mooie voorwerpen, planten en bloemen. Het hotel is nu in handen van de derde generatie, maar de charme blijft onveranderd. Gelegen in een zijstraat van de Via Torino, de populaire winkelstraat in Milaan, is vertier buiten het hotel in deze wereldstad nooit ver weg. Vanaf € 250 per kamer per nacht. Hotel Spadari al Duomo, Via Spadari 11, Milano. +39 027 20 02 371. spadarihotel.com

Magazine van Villa Fonti Ada en Rinus Vader zijn grote kenners van het noorden van Le Marche, want al tien jaar runnen zij Country House Villa Fonti. Deze villa met appartementen ligt niet ver van de Adriatische kust tussen Rimini en Ancona. Al hun ontdekkingen hebben ze nu gebundeld in een magazine Het Noorden van Le Marche genaamd. De 120 pagina’s zitten boordevol informatie, tips, foto’s en achtergronden. Over stranden, badplaatsen en haventjes tot natuurparken, stadjes en dorpen in het binnenland. Waar kun je het beste wandelen, fietsen of watersporten? En waar kun je de Marchigiaanse keuken

ITALIË MAGAZINE

het beste proeven? Het blad geeft op al deze vragen antwoord en is gratis te bekijken op villafonti.com/ magazine en tegen een geringe vergoeding te downloaden. Het kan ook op papier worden besteld en wordt dan thuisbezorgd.

Mooi pak

Steel de show aan de waterkant. Een badpak is tegenwoordig meer dan alleen zwemkleding, het is een waar mode-item. Met de bijpassende pareo maak je de look af. Twinset, one-piece swimsuit with side loops. € 155. twinset.com

Park Hotel Brasilia JESOLO VENETIË EMOTIONS BY THE SEA Ons superior 4-sterrenhotel combineert een elegante inrichting met een ambiance vol welzijn, een adembenemend uitzicht op de Adriatische Zee en warme Italiaanse gastvrijheid op het gouden zandstrand van Lido di Jesolo. Neem een duik in ons buitenzwembad aan zee met directe toegang tot het privéstrand en herontdek de rust terwijl u in de zon ontspant op een comfortabele ligstoel middenin het weelderige groen van onze privétuin. Wij zorgen voor een gelukzalig gevoel met exclusieve diensten, zoals een privéparkeerplaats, voorzieningen en speciaal voor u ontworpen activiteiten. En in ons restaurant met panoramisch uitzicht verwennen wij u met de smaken van de mediterrane keuken - met de Adriatische Zee als achtergrond. Dompel u onder in de schoonheid van de Costa Adriatica, de Adriatische kust, ontdek de schatten van Jesolo en Venetië en verzamel onvergetelijke momenten. Wij zien uit naar uw komst in het Park Hotel Brasilia.

Park Hotel Brasilia Via Levantina, 2° acc. al mare, 3, Lido di Jesolo, VE 30016, Italia www.parkhotelbrasilia.com | +39 0421 380851 | info@parkhotelbrasilia.com

ADVERTORIAL

De fietsparkroutes staan al lang op de officiële kalender van verschillende nationale en internationale wedstrijden.

Ga voor meer informatie naar: www.lathuile.it

Mountain biking De stoeltjesliften, geopend van eind juni tot begin september, stellen fietsers in staat snel naar de top te gaan en toegang te krijgen tot het fietspark dat 220 km aan natuurlijke paden en bergroutes biedt, met een grote verscheidenheid aan terrein voor alle niveaus. Mede dankzij de nieuwe Pump Track, versterken de wilde natuur en de steeds veranderende landschappen de sportieve ervaring van elke mountainbiker die zo een intense dosis adrenaline kan ervaren. Met de Espace-fietspas is het ook mogelijk om gebruik te maken van de liften van La Rosière, de Franse kant van het gebied. In La Thuile is ook een MTB-school waar je lessen kunt volgen van gediplomeerde instructeurs, of een gids kunt aanvragen die je kan begeleiden op je dagen in het fietszadel.

In La Thuile is het mogelijk om een nieuwe vakantietijd te beleven: een herstel voor lichaam en geest, in de comfortabele omhelzing van een gebergte vol energie. Wat meteen de aandacht trekt als je aankomt is de natuur in zijn immense puurheid. De levendige kleurcontrasten, de dichte naaldbossen, de toppen van de Mont Blanc-keten die vanuit elk perspectief opvallen en het iconische Rutor-massief dat met zijn uitgestrekte gletsjer over de vallei waakt. We bevinden ons in het noordwesten van de Valle d’Aosta, op 1.441 m boven zeeniveau. La Thuile is erin geslaagd om de meest ware en puurste dimensie van de bergen door de jaren heen te behouden: want La Thuile is een dorp met een bos in het centrum. Laat uw auto staan en geniet van activiteiten in de natuur, en het daaruit voortvloeiende fysieke welzijn. Maar La Thuile is ook duizendjarige geschiedenis: van de Cromlech van de oude Kelten tot de Romeinse overblijfselen, tot de vestingwerken uit de 18de eeuw en de zilvermijnen. Een openluchtmuseum waar u kunt luisteren naar de krachtige echo van de geschiedenis.

©AL EX LUI SE

LA THUILE: UW VERTICALE HORIZON

GRANTURISSIMO

voor Elk wat wils Een unieke agriturismo met een combinatie van vakantieaccommodaties, een boer-tot-tafelrestaurant en een non-profit kunststichting. De kamers en appartementen zijn verspreid over het landgoed, maar Villa Lena is meer dan alleen een hotel. Maar liefst 500 hectare ongerept bos omringt het landgoed. Op deze plek komen kunst, cultuur en natuur samen. Het menu is seizoensgebonden en afhankelijk van wat er verbouwd wordt in de biologische moestuinen. Met deze ingrediënten kun je ook kooklessen volgen, maar een middagje wegdommelen bij het zwembad of mee op truffeljacht behoren ook zeker tot de mogelijkheden. Er is voor elk wat wils in Villa Lena. Vanaf € 360 per kamer per nacht. Villa Lena, Via comunale di Toiano 25, Palaia. +39 058 70 83 111. villa-lena.it

ITALIË MAGAZINE

GRANTURISSIMO

Ruimte sparen

Deze handdoek is gemaakt van 100 procent katoen, maar enkel de onderkant is van badstof. Hierdoor is hij licht, ruimtebesparend en toch zacht. Benetton, striped beach towel in 100% cotton. € 22,95. benetton.com

In bocca al lupo Op vakantie is er niks zo leuk als contact leggen met locals. Hoe doe je dat beter dan in hun eigen taal? Met uitdrukkingen kun je je vlotter uitdrukken, maar het vereist wel wat van je taalkennis. Gelukkig is er deze taalgids die je taalvaardigheid naar een hoger niveau tilt. Je wordt wegwijs gemaakt in de 500 meest gebruikte uitdrukkingen.

ITALIË MAGAZINE

Behalve de vertaling krijg je ook informatie over de herkomst, betekenisnuances en een voorbeeld, zodat je de uitdrukking beter begrijpt en makkelijker kunt onthouden. Houd de gids bij de hand en bereid je voor op heel wat gezellige Italiaanse gesprekken. In bocca al lupo! Van Dale, Acqua in bocca, VBK Media, € 17,99.

Stad en land Liever naar de stad of eropuit in de natuur? In Hotel Lamm hoef je die keuze niet te maken. Iedere ochtend word je wakker middenin de machtige Italiaanse Alpen, enkele minuten verwijderd van de Rosskopf, waar alle sportieve activiteiten beginnen. Er is een uitgebreid wandelpadennetwerk en je kunt klimmen tot 2000 meter, met een onovertroffen uitzicht op

het berglandschap. Het hotel ligt direct in het voetgangersgebied van het middeleeuwse stadscentrum. Hierdoor zijn de stadsfaciliteiten altijd in de buurt. En hotelgasten kunnen gratis gebruikmaken van de parkeermogelijkheden van het hotel. Vanaf € 90 per kamer per nacht. Hotel Lamm, Neustadt 16, Sterzing. + 39 0472 765127. hotellamm.it

ADVERTORIAL

Royal Hotel Sanremo biedt al 150 jaar warme gastvrijheid voor een onvergetelijk verblijf Het Royal Hotel Sanremo is uniek gelegen aan de charmante Italiaanse Bloemenrivièra, gezegend met een mild klimaat het hele jaar door. Het ligt op 45 minuten van Nice Intl Airport en 30 minuten van Monte-Carlo. Het is een exclusief 5-sterrenhotel met tijdloze elegantie, de ideale keuze voor gasten die op zoek zijn naar ontspanning en charme. Gelegen in een eigen kleurrijk subtropisch park met een verwarmd buitenzwembad met zeewater, een kindergedeelte en prachtig uitzicht over de Middellandse Zee. Het strand en het centrum van Sanremo, met casino en winkelgebied, zijn om de hoek. Het hotel heeft 127 kamers en suites en drie restaurants met mediterrane keuken. Kom tot rust in de Royal Wellness Spa en voel u als herboren, of ga op pad met de fiets. Ga op gastronomische excursie met wijnen olijfolieproeverijen in de fascinerende middeleeuwse dorpjes van het achterland. Verder is er op vijf kilometer afstand een golfbaan met 18 holes met korting op greenfees.

©A NP/ SIM E / COR NELIA D ÖR R

Marina Grande haven met de Monte Solaro (589m).

chic CAPRI Capri heeft vele gezichten. Zo zijn er de vips op hun megajachten, de chique boetieks en de overvolle restaurants, maar ook de Romeinse ruïnes, de zeldzame hagedissen, de schitterende wandeltochten en een absurd mooie zee. Een greep uit de oneindige reeks Onmisbare Zaken. T E K S T PA O L A VA N D A M

TIPS • WINKELEN & BORRELEN Wie op niveau wil winkelen of borrelen, kan de funicolare nemen naar La Piazzetta en daar vandaan de Via Camerelle, Via Vittorio Emanuele en de Via Tragara inslaan. Hier is een hoge concentratie aan merken uit het topsegment te vinden, van Chanel tot Valentino en van Aquazzura tot Dior. Op Piazza Vittorio Emanuele, oftewel La Piazzetta, is het heerlijk om op een van de terrassen plaats te nemen en het mooi geklede publiek vanaf een afstandje te observeren. Voor wie zijn drankje liever op een wat rustiger plek nuttigt is het terras van het historische hotel Quisisana, drie minuten lopen, een aanrader.

apri is bepaald geen debutant als het om bezielde bezoekers gaat. Zo rond het begin van onze jaartelling raakte de Romeinse keizer Tiberius zo betoverd door het eiland dat hij er zich op zijn oude dag volledig terugtrok en er maar liefst twaalf villa’s liet bouwen. Een wonderbaarlijk gegeven, daar het eiland slechts tien vierkante kilometer beslaat. Vele eeuwen later, in de 18de eeuw, was Capri populair als etappe in de grote Europese ‘vormingsreis’, de beroemde Grand Tour. Van het ene op het andere moment kwam het eiland bekend te staan als dé plek voor gefortuneerde romantici en jonge heerschappen om zich terug te trekken uit de bekrompen, Noord-Europese beschaving. Men liet de koets op het vasteland staan en vertrok per sloep richting de uit kalksteenbodem gevormde bult waar een ongerept landschap, turquoise baaien en vriendelijke

eilandbewoners een lustoord vormden voor de elite. Wegvluchtend van het keurslijf van hun dagelijks leven, of simpelweg om de wilde haren kwijt te raken. Op het eiland konden ze niet alleen genieten van een schitterende natuur, maar ook van een flexibele katholieke moraal. ‘De bloemetjes buiten zetten’ zou wat dat betreft een uitdrukking kunnen zijn die zijn oorsprong op Capri vindt. Een magisch eiland dat, eenmaal ontdekt, niet makkelijk te vergeten was, en is.

Capri & Anacapri

Om bij een eerste bezoek verwarring te voorkomen is het zinnig te weten dat aan het gehele eiland als Capri gerefereerd wordt, maar dat het eiland vervolgens verdeeld is in de gemeentes Capri en Anacapri. Capri is waar je met de veerboot aankomt, in Marina Grande, en vanwaar je de funicolare of taxi neemt naar het hogere gedeelte van Capri, daar waar de mooie winkels en terrasjes zijn. Anacapri ligt aan de andere kant van het eiland, een

Een magisch eiland dat, eenmaal ontdekt, niet makkelijk te vergeten was, en is rit van twintig minuten met taxi of bus. Opmerkelijk is dat de bewoners van Capri en Anacapri in het verleden niet op goede voet stonden met elkaar en dat het heel gewoon was te sterven zonder de andere gemeente ooit bezocht te hebben.

Natuur & architectuur

Aquazzura boetiek.

ITALIË MAGAZINE

Ook nu nog is Capri synoniem met het genieten van alle aardse genoegens. Op welke manier, is volledig aan de bezoeker in kwestie. Oscar Wilde trok zich er terug met zijn geliefde Lord Douglas, Jackie Kennedy ging er shoppen en Pablo Neruda schreef er boeken. Op Capri kan eenieder iets van zijn gading vinden. Wie voorbij de met opgestoken vlaggetjes aangevoerde Japanse en Amerikaanse toeristen gaat, bevindt zich binnen enkele minuten in een landelijke omgeving van geurende jasmijn, bloeiende bougainville

©A NP/ SI M E / P I E TRO CA NA LI

CHIC CAPRI

Winkelen in Via Camerelle.

ITALIË MAGAZINE

TIPS • BOOTJE HUREN Bootjes kunnen zowel in Marina Grande als in Marina Piccola worden gehuurd, met of zonder marinaio. Als je met de veerboot naar Capri komt, kom je in Marina Grande aan. Met de bus/ taxi kom je in Marina Piccola. • WANDEL DE PIZZOLUNGO Een van de mooiste wandelroutes, de Pizzolungo, loopt vanaf de mondaine Piazzetta, naar de Arco Naturale en weer terug. De wandeling duurt ongeveer drie uur en kan het best worden gemaakt tijdens de koelere ochtenduren of aan het einde van de dag. Zorg dat je water bij je hebt en comfortabele schoenen draagt.

en oogverblindende vergezichten. Een wandeling van nog geen twee uur biedt schitterende panorama’s, niet alleen van natuur, maar ook van architectuur. Villa Malaparte, van de beruchte schrijver Curzio Malaparte, werd tussen 1938 en 1940 door hem zelf gebouwd en geldt als een van de mooiste voorbeelden van moderne, Italiaanse architectuur. Wie de Pizzolungo-wandeling maakt, met gids of iPhone, kan dit ongekend mooie gebouw van bovenaf bewonderen en het in al zijn futuristische eenvoud zien schitteren in de zon. De villa, ontworpen door Adalberto Libera en naar het schijnt gefinancierd met geld uit fascistische bronnen, is uitsluitend te voet of vanaf zee te bereiken, bijzonder om te bedenken als je het magistrale pand – dat iets wegheeft van een modern ruimteschip – vanaf het

bovengelegen pad nadert. De Franse regisseur Jean-Luc Godard was zo onder de indruk van de Spartaanse villa dat hij Brigitte Bardot en Michel Piccoli er in de film Le Mépris eindeloos lang op het enorme terras liet rondstruinen.

Kobaltblauwe reptielen

Dezelfde wandeling biedt een ongekend mooi uitzicht op de beroemde Faraglioni, de drie rotsformaties in zee waarvan de middelste, Il Faraglione del Mezzo, is uitgehold door de golven en nu een ‘tunnel’ vormt waar Italiaanse stelletjes al watertrappelend een zoen uitwisselen. Volgens de overlevering zou het kussen (of zoals ze in Italië zeggen: het limonare) onder deze natuurlijke boogvorm ervoor zorgen dat de stellen eeuwig bij elkaar blijven. Maar ook voor wie single is – of niet

Dezelfde wandeling biedt een ongekend mooi uitzicht op de beroemde Faraglioni, de drie rotsformaties in zee

Boetiek Jacky O

ITALIË MAGAZINE

©A NP/ SI M E / P IET RO C A NA LI

Marina Piccola en de beroemde Faraglioni rotsformaties.

Terras met fraai uitzicht van JK Palace.

geïnteresseerd in een duurzame relatie – is de fonkelende tunnel van zestig meter een duik waard. En zwem vooral even om de buitenste twee rotsen heen: het is de habitat van de Podarcis siculus coeruleus, een uniek, felblauw hagedisje waarvan de lokale vissers vroeger geloofden dat het een schat bewaakte die door keizer Tiberius zelf op de rotsformatie verborgen zou zijn. De échte schat vormen de kobaltblauwe reptielen zelf, die uitsluitend op deze donkere rotspartijen in Capri voorkomen.

TIPS • JK PALACE Dit schitterende hotel in Anacapri werd ontworpen door ‘archi-star’ Michele Bönan, een fenomeen als het gaat om chique, bijna koloniaal aandoende ontwerpen. De kamers, het met een sappig grasveld omringde zwembad en het tot tranen roerende terras aan zee maken dat je hier eigenlijk voorgoed wilt intrekken. jkcapri.com

ITALIË MAGAZINE

Drijvende steden

Wie in de maanden juli en augustus het eiland aandoet en een typische gozzo caprese (Caprees sloepje) huurt, kan zich enigszins geïntimideerd voelen door de mega- en superjachten die voor de kust liggen te dobberen. De vijf meter van een gemiddelde sloep kunnen wat karig afsteken bij de gevaartes die vaak op de Kaaimaneilanden geregistreerd staan en niet alleen als schip maar tevens als landingsplaats voor helikopters gebruikt worden. Deze zomer zal het wellicht anders zijn, maar normaal gesproken nemen de Russische oligarchen enthousiast deel aan de Caprese gezelligheid en zijn jachten van 150, 160 en zelfs 170 meter

geen uitzondering. Je moet dan ook goed uitkijken als je je in de wateren rondom het eiland begeeft. Net als in de straten van het nabijgelegen Napels gelden er geen verkeers- en gedragsregels en passeren boten elkaar links en rechts, en vaak met verbazingwekkende snelheid. Dat andere, voor anker liggende boten daardoor hevig gaan schommelen is een gegeven waaraan men hier vreemd genoeg geen boodschap heeft. Zelfs lunchende gezinnen die minutenlang flessen, bekers en bordjes als Chinese circusartiesten in balans moeten houden, geven geen krimp als er op armlengte een motorboot met 500 pk door het water scheurt. Tel daar de drijvende steden van vips bij op en je komt al snel tot de conclusie dat de gozzo beter mét dan zonder stuurman gehuurd kan worden. Zo niet, dan is zelfvertrouwen het sleutelwoord.

Rotsachtige baaien

Wie zich weinig aangesproken voelt door de diverse aspecten van het Caprese zeemanschap kan zijn heil zoeken bij een van de vele strandpaviljoens. Op Capri zijn vrijwel geen zandstranden, maar rotsachtige baaien waar ligbedjes en parasols worden verhuurd en waar je heerlijk kunt

CHIC CAPRI

eten. Een van de betere plekken om de dag door te brengen is bij klassieker Lido Faro, pal naast de vuurtoren (il faro) van Anacapri. Hier eet je niet alleen buitengewoon goed, ook de setting – die sinds de opening in 1970 feitelijk onveranderd is – is van een betoverende schoonheid. De zon bereikt er de bedjes bovendien de hele dag, prettig voor wie van een aperitief bij zonsondergang houdt. Gegeten kan er worden vlak bij het water – een salade of sandwich onder een parasolletje – of onder het rieten dak van het restaurant. Daar zijn de linguine con seppie, ricci di mare e crema di zucchine, een wat hoekige spaghetti met inktvis, kuit van zee-egel en courgette, het soort gerecht waarvoor je zonder gêne je servet om je hals mag knopen. Een andere plek waar je de dag

op buitengewoon plezierige manier kunt doorbrengen is bij Fontelina, afgeleid van de oude naam E font d’o lino, de plek waar de vrouwen in vroeger eeuwen het linnen voor hun kleding en doeken kwamen weken. Nog veel langer geleden meerden de schepen van keizer Tiberius hier aan, tot aan de nok gevuld met rantsoen voor zijn twaalf villa’s. Nu is dit paviljoen met uitzicht op de Faraglioni een van de beste plekken op het eiland om te genieten van een schitterend uitzicht, lekker eten en mooie mensen.

TIPS • PIZZERIA AURORA In deze gezellige pizzeria zijn vele lekkere gerechten, ook voor wie niet van pizza’s houdt, maar één mag er zeker niet worden overgeslagen: de pizza all’Acqua. Geen waterige pizza, maar juist een extreem pittig exemplaar waar, aldus Aurora, een grote kan water naast moet staan. Vandaar de naam, al weten wij Nederlanders natuurlijk dat je beter melk kunt drinken als je mond in de fik staat. Hoe dan ook: mensen komen van heinde en verre om dit knapperige, lekker vette en zeer pittige pizzaatje te verorberen. auroracapri.com

Akkoordje

Wat voor het bevaren van de Caprese wateren geldt, geldt zeker voor het berijden van de Caprese wegen. Vanaf Pasen tot begin november zijn alleen de auto’s van

De zon bereikt er de bedjes bovendien tot zonsondergang, prettig voor wie van een aperitief bij zonsondergang houdt

Villa San Michele

ITALIË MAGAZINE

©I MAGE SE LECT/ ALAMY/ O LI V E R W I NT Z E N

uur een rondje om het eiland maken en tijdens de rit op verschillende punten stoppen. Een funicolare, een verticaal kabeltreintje, vertrekt elke vijftien minuten vanaf Marina Grande naar het hoger gelegen, mondaine gedeelte van Capri, daar waar La Piazzetta en een verzameling exclusieve boetieks en hotels dé verzamelplaats voor de internationale elite vormen. Loop vooral even binnen bij Piazza Umberto nummer 1. Hier, bij de boetiek La Parisienne, kocht Jackie Kennedy haar capribroeken, het kuithoge modelletje dat door haar in één keer wereldberoemd werd.

Chaos & gezelligheid

Wie vakantie gelijkstelt aan literatuur, een picknickmand en stilte kan misschien beter een ander eiland bezoeken tijdens de

Hier, bij de boetiek La Parisienne, kocht Jackie Kennedy haar capribroeken, het kuithoge modelletje dat door haar in één keer wereldberoemd werd

Boven: Villa Malaparte; Lido del faro. Rechterpagina: Piazza Umberto I.

ITALIË MAGAZINE

residenten toegestaan, wat de te huren scooters populair maakt onder toeristen. Een taxi of bus is echter een verstandiger keuze, want zelf actief deelnemen aan het verkeer is voor de bewoner van een gemiddelde Nederlandse of Belgische provinciestad de goden verzoeken. Slingerbochten en indrukwekkende afgronden met auto’s die elkaar op de millimeter passeren en buschauffeurs die het op een akkoordje lijken te hebben gegooid met San Costanzo, de heilige van Capri, maken van elk ritje een ware belevenis. Doe daarom niet moeilijk en laat het rijden aan de locals over en maak zoveel mogelijk gebruik van de benenwagen, de oranje autobussen en de sympathieke cabrio-taxi’s. En wie geen zin heeft in het constant stijgen en dalen waar je op het heuvelachtige Capri nu eenmaal niet aan ontkomt, doet er nog beter aan het eiland rond te varen. Vanaf Marina Grande, de Grote Haven, vertrekken elk uur boten die in minder dan twee

warmere maanden. De hele zomer bruist Capri van het leven en nergens ter wereld lijkt de concentratie toeristen uit buitenén eigen land hoger te zijn. Napoletani zijn dol op het eiland en vertrekken vrijdagmiddag en masse voor een weekendje all’isolana, en in de straten klinkt op sommige plekken meer Amerikaans dan in New Jersey. De ongekende drukte lijkt de Capresi weinig te storen. Sterker nog: ze draaien er goed op. Zelfs bij extreem hoge temperaturen lijkt de overvloed aan toeristen de eilanders deugd te doen. Een grap, een lach, een lied en soms zelfs een cadeautje. Bij mijn laatste bezoek werd een tas met net aangeschafte Aquazzura-sandalen – gekocht bij een van de mooiste boetieks ter wereld en prompt vergeten in de taxi – een uur later bij het hotel afgeleverd. Kom daar maar eens om in het nabijgelegen Napels. Op Capri zeggen ze dan ook niet voor niets: ‘Quann’ ’o mare è >

©A NP/ SI M E / P IET RO C A NA LI

Beelden in Villa San Michele.

TIPS • IL RICCIO Houten vloeren, blauwe stoeltjes en witte, wapperende gordijnen. Bij restaurant Il Riccio klopt alles, niet in de laatste plaats de visgerechten die van extreem goede kwaliteit zijn. Toch is het zaak niet té veel te eten, want dit restaurant is beroemd om zijn Stanza della Tentazioni, de Kamer van de Verleiding. Hier staan tientallen schalen, potten en plateaus met uiteenlopende dolci: taartjes, chocolaatjes, pralines, bonbons, meringues en andere verrukkelijke zoetigheden. Een paradijs voor de zoetekauw, die het er later in zee weer allemaal snel kan afzwemmen. Als je een bootje hebt gehuurd: ook vanaf het water is dit restaurant bereikbaar. capripalace.com

ITALIË MAGAZINE

De boer die er woonde vertelde hem voldaan de stenen en marmerblokken van de tweeduizend jaar oude ruïne gebruikt te hebben voor de bouw van zijn stulpje calmo, ogni strunz è marenaro’, oftewel: “Als de zee rustig is, is elke lummel een goede scheepsman.”

Villa San Michele

Een bezoek aan Capri is niet compleet zonder een bezoek aan de historische Villa San Michele, gebouwd op de restanten van een van keizer Tiberius’ villa’s. In het begin van de vorige eeuw stuitte de jonge Zweedse arts Axel Munthe tijdens een wandeling op een simpel huisje met een oogverblindend mooi uitzicht over zee. De boer die er woonde vertelde hem voldaan de stenen en marmerblokken van de tweeduizend jaar oude ruïne gebruikt te hebben voor de bouw van zijn stulpje. Vanaf dat moment kon Munthe de plek

niet meer uit zijn hoofd zetten en enkele jaren later verwezenlijkte hij zijn droom door het huisje en het land eromheen te kopen. Een groot deel van zijn leven bouwde hij, zonder plan en uitsluitend met behulp van schetsen (de zogenaamde ‘architettura spontanea’), de Villa San Michele. Honderden fragmenten Romeinse, Etruskische en Egyptische kunst uit de rijke collectie van Munthe, maken dit buitenverblijf uniek. Als je de kamers doorloopt, heb je het gevoel dat de arts en zijn boezemvriendin, de Zweedse koningin Victoria van Baden, elk moment kunnen binnenkomen. Munthe liet alles bij zijn dood na aan de Zweedse staat die een museum van de Villa maakte. • villasanmichele.eu

De mooiste glamping vakanties! Luxe kampeervakanties

Geniet met je gezin in een compleet ingerichte luxe stacaravan op een topcamping in Italië! Kies voor heerlijk buitenleven dat je verwachtingen overtreft! Kamperen met al het comfort dat je thuis gewend bent. Je verblijft op Italiaanse topcampings die geselecteerd zijn op goede ligging, uitgebreide faciliteiten, vermaak en activiteiten voor het hele gezin. Het zal je aan niets ontbreken! www.gustocamp.nl

Boek nu al voor 2 023 met 1 Reservee 0% korting! r gustocam een vakantie op opmerkin p.nl. Voer bij het gen ITALIEM -veld de code Je ontva AGAZINE in. bevestig ngt per e-mail je ing me Deze acti t 10% korting! e is g 1 oktobe eldig tot r 2022.

Gustocamp – de smaak van luxe kamperen IM2022_4_Gustocamp.indd 96

Italiaans Leren in het hart van Amsterdam en ook online bij ItaliaItalia.

06 338 57 359 info@italiaitalia.nl www.italiaitalia.nl

070 710 14 16

info@gustocamp.nl 09-06-2022 14:12

L I TA L E E R OM IA AN J N A T E D RO OS E M IN IT LE VEN ALIË !

INSCHRIJVING VOOR SEPTEMBER IS GEOPEND!

Deluxe XL heeft Stacaravan Lounge , een regendouche den bed ing spr box o.a. uten veranda met en een prachtige ho lounge set. comfortabele

• Jaarcursussen • Semestercursussen • Kwartaalcursussen • One to one op maat • Zomercursussen • Cultuurcursussen

Heiligverklaring Om half acht in de ochtend ga ik de deur uit. Het is zondagmorgen en stil op straat. De rode kaart die me toegang zal geven tot het Sint-Pietersplein zit in mijn tas. Gisteren kreeg ik die van een goede vriend, boekhandel-directeur Kees Schafrat die familie is van aanstaand heilige Titus Brandsma. Op het grote plein van het Vaticaan heb ik al veel spectaculaire gebeurtenissen meegemaakt, zoals de opening van Jubeljaar 2000, het afscheid van paus JPII, het wachten op witte rook waarna paus Benedictus XVI op het balkon verscheen en nog een afscheid van een paus toen Benedictus XVI na zijn aftreden wegvloog met een helikopter. Maar nooit maakte ik de heiligverklaring mee van een Nederlander. Deze uit Bolsward afkomstige priester was vanwege zijn heldhaftige verzet tegen het naziregime, waardoor hij werd vermoord in Dachau, in 1985 al zaligverklaard. Nu had een speciale commissie erkend dat een stuk van het gewaad van Titus Brandsma voor wonderbaarlijke genezing van een ten dode opgeschreven man had gezorgd, en kon de heiligverklaring volgen. Men verwacht duizenden mensen, want er worden nog negen zaligen heilig. Zonlicht valt op de Sant’Andrea della Valle. Toen ik gisteravond langs deze kerk liep met Kees en zijn geliefde Joyce, stonden er drommen mensen voor de deur. “Zal ook wel om een aanstaande heilige gaan”, zei ik, want zo’n drukte was op dat uur uitzonderlijk. Dat bleek inderdaad het geval. Stralende Fransen drukten ons een bidprentje in handen met de beeltenis van père Charles de Foucauld, ontdekkingsreiziger en kluizenaar. Slechts heel zelden komt er een auto voorbij op de brede Via Vittorio Emanuele. Op de stoep aan de overkant loopt een man in het witte habijt van de karmelieten, de orde waartoe Titus Brandsma behoorde. Over de andere stoep komt een joggend stel in het rood me tegemoet. Ik steek de brug over bij de Engelenburcht die wordt weerspiegeld in de Tiber en herinner me hoe de oever hier volstond met tentjes van Polen

ROSITA

SCHRIJFSTER ROSITA STEENBEEK VERHAALT OVER HAAR DAGELIJKSE LEVEN IN ITALIË.

die naar Rome waren gekomen om afscheid te nemen van de Poolse paus. De mis begint pas om tien uur maar de mensen stromen al toe, gewone burgers, monniken, nonnen, bisschoppen in glanzend purper. Ik ga door de eerste controle en sluit aan in een lange rij. Na een groep Franciscaner monniken loop ik door een van de controlepoortjes. Het Sint-Pietersplein is de veiligste plek van de wereld, vertelde een bewaker me. Ook het luchtruim is hermetisch afgesloten. Ik loop zo ver mogelijk naar voren en hou twee stoelen vrij voor Kees en Joyce die in aantocht zijn. Er klinken vele talen, ook Nederlands en Fries. Mensen dragen kleurige petjes, die van de Brandsma-aanhangers zijn geel. Gejuich stijgt op als de paus verschijnt, gezang klinkt uit de luidsprekers. Opnieuw gejuich, tienmaal, als de levens van de tien uitverkorenen kort worden samengevat, waarna de heiligverklaring volgt. Er wordt gezwaaid met vaandels, vlaggen, ook met de Friese. De mis wordt gecelebreerd in het Latijn, de teksten meegezongen of gesproken door al die verzamelde nationaliteiten terwijl de zon steeds hoger aan de hemel staat. “Heiligen zijn stralende weerspiegelingen van God in de tijd”, zegt de paus. Als na twee uur wachten en twee uur viering eindelijk het ‘amen’ klinkt, komt iedereen in beweging. Maar we mogen pas weg nadat de paus in een klein wit karretje een ronde heeft gemaakt over het plein. Op het terras van een bekend restaurant treffen we de troupe van de KRO die live verslag deed. Ze zijn aan het bijkomen want de paus hield zich, zoals meestal, niet aan het protocol. Er is een verzoekschrift ingediend vertellen ze om Titus Brandsma patroonheilige van de journalisten te maken. Hij was zelf journalist en streed tegen nepnieuws en nazipropaganda. Men heeft er het volste vertrouwen in dat dit verzoek zal worden gehonoreerd. •

ILLUSTRATIE EDITH BUENEN

ITALIË MAGAZINE

SUSANS CULINAIRE LITTLE BLACK BOOK

florence

Stad van bistecca en cantuccini

Van geheime adresjes voor de beste ijsjes tot de moderne Toscaanse keuken waar veel locals komen. Susan van Deth deelt haar culinaire tips voor de populairste steden van Italië: Venetië, Milaan, Rome en – ditmaal Florence. T E K S T S U S A N VA N D E T H F OTO G R A F I E S U S A N VA N D E T H & S T E FA N O P I A S E R I C O

ITALIË MAGAZINE

Florence mee bezaaid is. Mijn persoonlijke favoriet is Il Latini. Ondanks dat deze trattoria in de binnenstad zit, vind je er voornamelijk buurtbewoners. Vaste klanten worden hier begroet bij naam en met een omhelzing door Christian en Emilia, het stel dat het familierestaurant,

Openingspagina’s: terras van Procacci; koffie bij Ditta Artigianale. Deze pagina: Il Latini, befaamd om de bistecca. Rechterpagina: Ditta Artigianale.

ITALIË MAGAZINE

oordat we het gaan hebben over ontbijten in een oud klooster en cappuccino’s, laten we maar gelijk het belangrijkste stuk vlees in de Florentijnse eetcultuur aansnijden, de bistecca alla fiorentina. In de etalage van de slager of tentoongesteld op de bar van een trattoria, je kan niet om dit iconische stuk vlees heen. Het is te herkennen aan het bot in het midden en de dikte van minstens anderhalf vingerkootje. De beste bistecca alla fiorentina eet je uiteraard in een traditionele trattoria waar

dat bestaat sinds 1911, nu runt. Het is voor ons makkelijk vrienden maken, want ze zijn beide verzot op Nederland. Het bewijs spreekt voor zich uit de tatoeages die Christian vol trots aan je laat zien. De porties bij Il Latini zijn zeer royaal, dus ik kan aanraden om bijvoorbeeld een pasta te delen, zeker omdat je nog een gaatje wilt

SUSANS CULINAIRE LITTLE BLACK BOOK

Fare la scarpetta: als op je bord nog een beetje overheerlijke saus achterblijft, dan mag je met een stukje brood dit allemaal lekker schoonmaken overhouden voor het pièce de résistance. De pasta al cinghiale (pasta met ragù van wild zwijn) komt met zoveel saus dat het traditionele Toscaanse brood door ons volop wordt gebruikt. Vind je het brood in eerste instantie een beetje vreemd smaken, dan komt dit waarschijnlijk omdat je niet gewend bent brood zonder zout te eten. Het wordt met opzet op deze manier bereid omdat het volgens de traditie in Toscane met stevig gezouten salami gegeten wordt. In dit geval wordt het als scarpetta gebruikt om de resterende saus op te lepelen. Mocht je niet bekend zijn met het fenomeen fare la scarpetta: als je in Italië een gerecht hebt gegeten en op het bord blijft nog een beetje overheerlijke saus achter, dan mag je met een stukje brood dit allemaal lekker schoonmaken. Een waar compliment voor de chef.

Gloeiendhete kolen

Wanneer wij hebben aangegeven dat we graag een fiorentina voor twee personen willen komt Christian langs om ons het stuk vlees te laten zien, voordat het boven gloeiendhete kolen kort zal worden gegrild. Enkel een paar minuten per kant, en vervolgens rust het stuk nog een paar minuten staand op het bot. Het klinkt natuurlijk erg weinig, een luttele tien minuten in totaal om zo’n imposant stuk vlees te bereiden. De traditie gebiedt dat de fiorentina a sangue (rood) wordt gegeten om de kwaliteit en smaak het best tot hun recht te laten komen. En je mag hier ook gewoon op het einde lekker de allerlaatste stukjes nog van het bot afhalen, met je vingers en je tanden.

Un cappuccino, per favore

Florence kan soms een beetje een nachtmerrie zijn wat betreft het centrum en de

duizenden toeristen die zich op en om de bekendste pleinen begeven. Ik wil mijn ochtend graag rustig beginnen en daarom bevindt mijn favoriete koffieplek zich weliswaar op loopafstand van het centrum, maar toch ruimschoots buiten de toeristenmassa’s. De ochtend beginnen met een brioche en cappuccino in de binnentuin van een oud klooster, bij Ditta Artiginale in het stadgedeelte Sant’Ambrosia, is wat mij betreft perfect. Ze serveren hier uitstekende huisgemaakte brioche en cakes en ik kan hier zonder moeite een uur doorbrengen met de krant en een heerlijke cappuccino. In de ochtend welteverstaan, want een cappuccino bestellen na twaalf uur ’s middags is een hele grote no no in Italië. Ik vergeet nooit de conversatie tussen een Zweedse tafelgenoot en de Italiaanse ober, toen eerstgenoemde na het diner een

TIPS • Il Latini Aanbevolen om te reserveren. Via dei Palchetti, 6R +39 055 210916 Illatini.com

• Ditta Artigianale

Sant’Ambrogio De andere filialen van Ditta zijn ook fijn, maar deze is wel de mooiste. Via Giosuè Carducci 2/4R dittaartigianale.it

ITALIË MAGAZINE

De Duomo met het Battistero en de Campanile.

TIPS • Il Santino Via di Santo Spirito, 60 Ilsantobevitore.com

• Il Santo Bevitore Aanbevolen om te reserveren. Via di Santo Spirito, 64/66 +39 055 211264 Ilsantobevitore.com

ITALIË MAGAZINE

cappuccino bestelde. De ober keek hem vriendelijk doch streng aan, en vertelde dat hij met alle liefde het gewenste drankje aan hem zou serveren, maar morgenvroeg. Geen haar op zijn hoofd die eraan dacht om voor zijn gast nu een drank met warme melk te bereiden. In Italië gelooft men namelijk dat dit erg slecht is voor de spijsvertering, en hij wilde zijn gast onder geen beding een slechte nacht bezorgen.

Il Santo, de heilige

De sfeer is luidruchtig, de gewelfde plafonds verspreiden de kakofonie van gesprekken, gelach en gerinkel van glazen.

Families, vrienden, geliefden; alles zit door elkaar en geniet van het eten in deze prachtige zaak. Hier krijg je traditioneel Toscaans eten, maar net een niveau hoger en verfijnder dan bij de standaard trattoria. Begin de avond bij Il Santino – de bar direct naast het restaurant – met een heerlijke aperitivo, en vervolg de avond bij Il Santo Bevitore, een van onze lievelingsrestaurants. Het restaurant draagt dezelfde naam als het boek en de film La leggenda del santo bevitore (De legende van de heilige drinker), een veelbekroonde film met onze ‘eigen’ Rutger Hauer in de hoofdrol. Ze serveren hier een paar gerechten waar je

SUSANS CULINAIRE LITTLE BLACK BOOK

Ik ben zelf erg van de traditie en had mijn bedenkingen bij het consumeren van cocktails naast gerechten, maar ik was vanaf de eerste keer verkocht mij midden in de nacht voor wakker kunt maken. De zijdezachte, handgemaakte tortellini met wild zwijn in een geconcentreerde bouillon met een saus van gesmol-

tasting menu dat naast het traditionele wijnmenu wordt aangeboden. Ik ben zelf erg van de traditie en had mijn bedenkingen bij het consumeren van cocktails naast gerechten, maar ik was vanaf de eerste keer verkocht. Omdat dit wederom een restaurant is dat net buiten de gebaande paden ligt, zul je voornamelijk Italianen vinden aan de tafeltjes naast je. Maar ik voorspel dat dit restaurant in de aankomende jaren snel naam gaat maken en aan populariteit zal winnen, ook onder internationale gasten. Overigens hebben ze een piepklein terras met drie tafeltjes waar je heerlijk kunt >

TIPS • S.forno Via di Santa Monaca, 3R Ilsantobevitore.com

• Gunè San Frediano Via del Drago D'Oro, 1/3r Gunesanfrediano.it Il Santino Bevitore

ten lokale Toscaanse kaas is er zeker een van. Ik heb dit gerecht eens tweemaal in een weekend gegeten. Soms is iets zo goed, dat moet je het gewoon nog een keer proeven. Kun je niet wachten tot aperitivo-tijd, ga dan gedurende de dag nog langs bij de zeer geliefde bakkerij van dezelfde eigenaren, genaamd S.forno. Wees niet verbaasd als je hier zelfs ’s middags nog een lange rij klanten aantreft. Deze drieheilige eenheid voor ontbijt, aperitivo en diner is zeer geliefd bij de buurtbewoners.

Cocktails in plaats van wijn Na alle Toscaanse, vaak toch zwaardere lokale specialiteiten, is wat mij betreft Gunè San Frediano een zeer welkome, nieuwe, afwisseling. Een jonge chef met veel ambitie presenteert hier zijn kunsten, die gevolgd kunnen worden door de grote glaswand met blik op de open keuken. Ook de bediening bestaat uit veelal jonge mensen. Dit alles zie je terug in de verfrissende manier waarop gerechten worden gepresenteerd, maar ook in het cocktail

ITALIË MAGAZINE

De verfrissende keuken van Gunè.

TIPS • Ino Panino Via dei Georgofili, 3r/7r inofirenze.com

• La Ménagère Via de' Ginori, 8/R lamenagere.it

• La Gelateria Via de' Ginori, 21

ITALIË MAGAZINE

zitten, mocht het nog niet te warm zijn in de avond om buiten te dineren.

Een broodje en een ijsje

Omdat je soms gewoon zin hebt in een heel goeie sandwich uit het vuistje en een ijskoud biertje na een bezoek aan verschillende musea, is Ino Panino een van mijn vaste adressen in Florence. De altijd sympathieke, breed lachende eigenaar Alessandro serveert sandwiches gemaakt met ingrediënten van de beste kwaliteit. En behalve dat deze niet te versmaden zijn

is de locatie ook uitermate fijn, in een rustig zijstraatje een paar minuten lopen vanaf de Galleria degli Uffizi. Ik ben zeker niet de enige fan, getuige de talrijke vermeldingen in onder andere de Michelin Guide, New York Times Magazine en Foodies. Overigens heeft deze zaak ook een Nederlands tintje: alle vleeswaren worden gesneden op een rood glimmende Berkelsnijmachine. In het centrum regeren vooral de toeristen, en vind je de bijbehorende, middelmatige toeristenrestaurants. Daarom is het extra fijn als je een plek vindt die van ontbijt tot diner alles biedt, zonder de plastic menukaart en onverklaarbaar hoge prijzen. Veel restaurants gaan traditioneel nog dicht na de lunch, maar La Ménagère is de hele dag open. Het is een kruising tussen een bloemenwinkel, een bar, een restaurant en een boekenwinkel. Dit zorgt voor een eclectische mix aan mensen, genoeg te zien, te proeven en te eten om hier vaker terug te komen tijdens een paar dagen in Florence. De Italiaanse cocktails zijn uitmuntend, en een diner buiten op de kleine patio, onder de bloemenwand, is

Je hoeft er geen modeblad meer op na te slaan, als je wilt weten wat niet mag missen in je garderobe dit seizoen: een uurtje op het terras bij Procacci volstaat alsof je uitgenodigd bent voor een cena al fresco bij iemand thuis. Of zoek je toch liever een plekje binnen aan de meterslange tafel verlicht met een ontelbare hoeveelheid kaarsen? Een Italiaans ijsje mag natuurlijk niet ontbreken tijdens een bezoek aan Italië. Mijn favoriet is een paar meter van La Ménagère, eenvoudigweg genaamd La Gelateria. Een piepkleine winkel waar niet alleen het ijs geweldig is, maar waar je ook zeker even moet letten op de prachtige oude wandfresco’s. Een culturele én culinaire stop.

dat je van hetzelfde servies eet als de gasten van chef Massimo Bottura, uitbater van een van de beste restaurants ter wereld, Osteria Francescana in Modena. Ik denk ondertussen heel hard verder na over een goede reden om hier een nieuw servies aan te mogen schaffen. Het traditionele geschenk voor achttien jaar huwelijk is >

TIPS • Procacci Via de' Tornabuoni, 64R procacci1885.it

• Ginori 1735 Via dei Rondinelli, 17

Zien en gezien worden

Tussen alle designer kledingwinkels in de chique Via Tornabuoni vind je Procacci. Een historische plek, sinds 1885, waar het terras, de kleine sandwiches met truffelcrème, het prachtige interieur van marmer en jaloersmakende terrazzovloer, allemaal een goede reden zijn om hier te stoppen. Maar misschien is de grootste attractie het publiek dat hier in de nieuwste mode paradeert, aan twee kanten geflankeerd door tassen met de nieuwste aanwinsten. Je hoeft er geen modeblad meer op na te slaan, als je wilt weten wat niet mag missen in je garderobe dit seizoen: een uurtje op het terras bij Procacci volstaat.

Tijd om te winkelen

Watertanden, kijken en vooral niets aanraken, maar dromen over de mooiste serviezen. Ginori 1735 is een winkel van een ander niveau wanneer we het hebben over tafelaankleding. Mijn man kijkt altijd met een mix van argwaan en angst als ik hier naar binnen loop. Overigens heb ik persoonlijk een ‘serviesverbod’ aangezien er geen plek meer is in mijn huis voor zoiets kleins als een broodbordje. Mocht je hier iets aanschaffen, dan weet je

La Ménagère

ITALIË MAGAZINE

Pasticceria Buonamici

Servieswinkel Ginori

TIPS • Bianda Coltelleria Via della Vigna Nuova, 86/R

• Pasticceria Buonamici Via dell'Orto, 27R

• Riccardo Barthel Let op, ze zijn gesloten in het weekend. Via dei Serragli, 234r

• Loretta Caponi Via delle Belle Donne, 28/r

• Il Papiro 5 verschillende locaties in Florence, het makkelijkst is om even op Google te zoeken naar de meest geschikte locatie.

ITALIË MAGAZINE

porselein, maar dat betekent dat ik nog veertien jaar moet wachten… Goede messen zijn onmisbaar in de keuken en gaan generaties lang mee. Net als Bianda Coltelleria, een messenwinkel die al zes generaties lang in handen is van dezelfde familie. Niet geschikt voor handbagage maar wel een erg goed cadeau voor de gepassioneerde thuiskok. Een ander, minder vlijmscherp maar wel tandenbrekend souvenir zijn de traditionele dubbelgebakken koekjes genaamd cantuccini. Volgens de Fiorentijnen bakt Pasticceria Buonamici de allerlekkerste. Overigens is een bezoek aan Buonamici ook gelijk een goede reden om rond te dwalen door de San Frediano & Santo Spirito-buurt. Iets minder druk dan het centrum, en zeker de moeite waard. Mocht je al een tweede huis in Italië hebben gekocht, of nog twijfelen maar het wel leuk vinden om alvast na te denken over

Messenwinkel Bianda

hoe je dit wilt inrichten, dan is Riccardo Barthel dé winkel voor je. Hier vind je alles: van honderd jaar oude tegeltjes, tot prachtige keukentafels en fornuizen die evenveel kosten als een leuke kleine auto. Veel antiek en veel inspiratie, vooral voor je nieuwe (droom)keuken. Ze doen ook interieurprojecten voor jachten, mocht je meer een watermens zijn. Verder koop je bij Loretta Caponi de mooiste tafelkleden en servetten, en moet je zeker even stoppen voor handbedrukt briefpapier bij een van de filialen van Il Papiro. Voor bijvoorbeeld een persoonlijk bedankbriefje aan de gastheer en -vrouw na een etentje. •

MET DE TREIN... HÉT ALTERNATIEF VOOR JE STEDENTRIP Reis nu met de nachttrein naar:

Venetië per persoon vanaf

199,-

Milaan per persoon vanaf

Genoemde prijs is een vanafprijs p.p. o.b.v. 2 pers., 5 dagen incl. treinreis en hotelovernachtingen, excl. Calamiteitenfonds (2,50) en eenmalige boekingskosten (27,50). Kijk voor de overige voorwaarden op TUI.nl. Prijswijzigingen, zet- en drukfouten voorbehouden.

239,-

Florence per persoon vanaf

209,-

Ontdek ons aanbod van stedentrips met de trein op TUI.nl/stedentrip/trein

Extra accessoire De perfecte tas voor het zomerseizoen; zowel voor een weekend weg als een strandvakantie. Hij is handgeweven van plantaardige vezels en heeft twee leren hengsels. Sierlijk wordt hij door de shawl die eromheen is geknoopt. Sfizio, Straw bag with scarf, € 124. sfiziocollection.com

Luchtig & elegant

Je voelt je vrouwelijk in dit broderiejurkje van Motivi. De ruches rond de mouwen en de V-hals, zowel voor als achter, maken hem elegant en de opengewerkte borduursels zorgen voor een luchtige touch. Ideaal voor een romantisch diner op een zwoele avond. Motivi, Vestito corto in sangallo e ricami traforati, € 109. motivi.com

Raffia met rafels Het is altijd goed om je gezicht te beschermen tegen de zon, en helemaal fijn als het op een chique manier kan. De gerafelde randen van deze raffia hoed geven een speels effect. Malìparmi, Raffia hat, € 105. maliparmi.com

ITALIË MAGAZINE

TEKST & SAMENSTELLING MALOU LAMMERTSE

Een bijzondere mengeling van oranjebloesem, druivenpitten, kruiden en zachte houtachtige tonen. De parfum uit de nieuwe I Classici collectie roept de frisse geur op van zomers Italië. Acqua del Garda, Vinaccioli e spezie, € 69. acquadelgardafraganze.com

Lekker snel droog Neem een verfrissende duik in deze zwembroek met abstracte print. De opvallend gekleurde trekkoordjes zorgen dat het model uitstekend aansluit en door het polyester droogt hij razendsnel. Boggi, Abstract print swimsuit, € 79. boggi.com

Comodità Italiana

De beige katoenen sneakers van Manebí, herkenbaar aan het geborduurde logo aan de zijkant, passen bij elke zomerse outfit. De binnenkant biedt extra comfort vanwege het zachte leer en de gewatteerde zolen. Manebí, Sneakers La Havana Natural, € 145. manebi.com

N UOVO

Druiven & kruiden

Lichtgewicht reizen De ruime 2-in-1 Luxury Holdall is gemaakt van lichtgewicht en duurzaam gerecycled nylon. Binnenin zit een uitneembaar binnenvak dat je kunt gebruiken als minitasje en dat je aan een kofferhandvat kunt bevestigen. De stevige leren handvatten zijn praktisch en geven de tas ook een luxueuze uitstraling. Bric’s Milano, Recycled nylon luxury holdall 2in1, € 159. brics.it

ITALIË MAGAZINE

De antiekmarkt op de Piazza Grande.

ITALIË MAGAZINE

Arezzo Stad van een grote antiekmarkt, Vasari & La vita è bella

Het historische stadje Arezzo heeft vele trekpleisters, waaronder de middeleeuwse Piazza Grande waar twee keer per jaar het steekspel van de Saracenen plaatsvindt en elke maand de wereldberoemde antiekmarkt.

T E K S T M A LO U L A M M E R T S E

rezzo is gelegen tussen Florence en Perugia in het zonnige Toscane. De oude stad, gesticht door de Etrusken, wordt omgeven door groene heuvels, is rijk aan kunst en cultuur en heeft vele monumentale middeleeuwse gebouwen. Het historische centrum werd deels verwoest in de Tweede Wereldoorlog, maar toch heeft Arezzo ook na de wederopbouw nog steeds een dorpsachtige en romantische sfeer door de knusse straatjes en gezellige pleinen met terrasjes.

Piazza Grande

Middenin het centro storico ligt het schuin aflopende plein Piazza Grande, de perfecte uitvalsbasis om Arezzo te verkennen. Het plein is omringd door historische gebouwen met elk een eigen verhaal. In de zomer worden ze versierd met middeleeuwse schilden. Aan het plein ligt het imposante Palazzo delle Logge met zijn lange galerij, in de 16de eeuw ontworpen door schilder, architect en schrijver van Le Vite Giorgio Vasari. De kunstenaar woonde een groot deel van zijn leven in Arezzo aan de Via XX Settembre. Hij beschilderde zijn huis met

de mooiste fresco’s. Tegenwoordig is zijn woning opengesteld als klein museum. De Piazza Grande en de galerij vormen het decor van een grote toeristische trekpleister: de antiekmarkt.

De antiekmarkt

Op 2 juni 1968, de Dag van de Republiek, werd in Arezzo de eerste antiekbeurs gehouden. Het zou een van de beroemdste evenementen in de Toscaanse stad worden. Het begon allemaal met het idee van antiekhandelaar Ivan Bruschi die in 1958 hier zijn antiekwinkel opende. Na een van zijn reizen naar Londen, waar Bruschi de Portobello-markt ontdekte, besloot hij zijn persoonlijke en professionele ervaringen te combineren met zijn liefde voor kunst, antiek en zijn stad. Zijn winkel groeide uit tot een antiekmarkt en om deze te promoten organiseerde Bruschi een reeks van evenementen die een enorm succes werden en de aandacht van het Italiaanse en internationale publiek trokken. De markt zette de stad weer op de kaart: persoonlijkheden uit politiek, cultuur en entertainment begonnen de beurs te bezoeken. Antiek werd een belangrijk onderdeel van de economische activiteiten >

ITALIË MAGAZINE

schappelijke en muziekinstrumenten en allerlei verzamelobjecten aan. En voor wie niet van antiek houdt: er is ook een uitgebreid assortiment aan vintage en kwalitatief hoogwaardige ambachtelijke producten.

La vita è bella-route

Sommigen herkennen het oude centrum van de stad uit de wereldberoemde film La vita è bella. De Italiaanse regisseur Roberto Benigni koos het centrum van Arezzo als een van zijn locaties. In de film uit 1997 is te zien hoe Guido en Dora, gespeeld door de regisseur zelf en Nicoletta Braschi, elkaar voor het eerst ontmoeten op Piazza Grande. Er is zelfs een La vita è bella-route die je meeneemt langs meerdere plekken verspreid door de stad, waar bekende scènes uit de film zijn opgenomen. Maar ook als je de film niet hebt gezien is het leuk om deze route te wandelen. Je komt zo op authentieke plekken terecht rondom het historische centrum waarbij je fijn kan dwalen in de wirwar van hellende straatjes.

Uitzicht over de stad

De galerij aan de ‘bovenkant’ van de Piazza Grande tijdens de antiekmarkt.

ITALIË MAGAZINE

van de stad. Er kwamen winkels en pakhuizen bij en er was volop werk voor ambachtslieden. De welvaart bloeide op. De populaire beurs trekt elk eerste weekend van de maand ruim 20.000 antiekliefhebbers en handelaren. Inmiddels vult dit internationale evenement al meer dan vijftig jaar de charmante Piazza Grande. Het gemeentebestuur van Arezzo heeft het stokje overgenomen van Ivan Bruschi. Samen met de Arezzo Intour Foundation zorgen ze ervoor dat de antiekmarkt haar internationale imago behoudt. In zo’n driehonderd kraampjes bieden exposanten hun kunstvoorwerpen, meubels, juwelen, horloges, boeken, antieke prenten, weten-

Giorgio Vasari heeft op de Piazza Grande niet alleen zijn stempel gedrukt met het Palazzo delle Logge, hij heeft ook de renovatie gedaan van Santa Maria della Pieve. Deze prachtige kerk valt op door zijn ronde en hoekige vormen en de honderden zuilen op de verschillende verdiepingen. De bouw van het naastgelegen gotische Palazzo della Fraternità dei Laici heeft tweehonderd jaar geduurd en is halverwege de 16de eeuw afgerond. Binnenin is een klein museum en via een trap naar boven kom je bij de astronomische klok uit 1552. Vanaf hier heb je een geweldig uitzicht over de antiekmarkt en zie je in de verte de heuvels van Toscane liggen.

Fortezza Medicea

Als je even wilt ontsnappen aan de drukte van de stad is een bezoek aan het Parco della Fortezza Medicea een aanrader. Hier zijn enkele horecagelegenheden te vinden en in de zomermaanden worden er

STAD VAN EEN GROTE ANTIEKMARKT, VASARI & LA VITA È BELLA

Er is zelfs een La vita è bella-route die je meeneemt langs meerdere plekken verspreid door de stad, waar bekende scènes uit de film zijn opgenomen evenementen en openluchtconcerten georganiseerd. Het park ligt voor Fortezza Medicea; een vijfhoekig fort, in de 16de

kerk. Della Francesca deed er bijna dertien jaar over. Meer werk van hem is te bewonderen in de Cattedrale dei Santi Pietro e Donato, ook wel de Duomo genoemd.

Middeleeuws volksspel

©ALEX DVIHALLY - DOC.BZ.IT

Twee keer per jaar wordt op de Piazza Grande het steekspel van de Saracenen, ofwel de Giostra del Saracino, gehouden. Op de tweede zaterdag van juni is de nachteditie en op de eerste zondag in september maakt de antiekmarkt een keer per jaar plaats voor de dagspelen. Het plein wordt dan omgetoverd tot een middeleeuws spelterrein. Tijdens dit steekspel strijden deelnemers uit vier wijken om de eer. De stad is verdeeld in vier districten die ieder hun eigen kampioenen kennen. Met bijbehorende kleuren en vlaggen geven zij aan wie ze zijn. Het schouwspel van de Giostra staat bol van tradities en het kleurrijke evenement trekt, net als de antiekmarkt, ieder jaar veel bezoekers. •

TIPS • Informatie over de antiekbeurs: fieraantiquaria.org

• Voor meer informatie over Arezzo: Logge Vasari 13, Piazza Grande, Arezzo Tel. +39 0575 377468 discoverarezzo.com

eeuw gebouwd op de resten van een oudere citadel. Dit fort staat op het hoogste punt van de stad, op de heuvel van San Donato. Vanaf de wallen van het fort kijk je uit over de Arno en de valleien.

Piero della Francesca

©A ND REA SC A RTO N I

Op de Piazza San Francesco staat de gelijknamige indrukwekkende basiliek. Het uiterlijk van de kerk is wat sober, maar het interieur is fantastisch. Basilica San Francesco werd bekend door de prachtige fresco’s van de 15de-eeuwse kunstenaar Piero della Francesca. De beroemdste is De geschiedenis van het ware kruis. Het is een serie van fresco’s die diverse verhalen uit de Bijbel verbeelden. Ze zijn geschilderd rondom het raam achter het altaar en op twee zijmuren van de

ITALIË MAGAZINE

Daphne Celine, herder in Ligurië

‘Hier leef ik het echte leven’ Daphne Celine, opgegroeid in het Gelderse Veenendaal, wist op haar negentiende dat Nederland niets was voor haar. Dat zij tien jaar later, verstoken van elke luxe, hoog op een Italiaanse berg als herder zou leven, had zij echter niet durven dromen. T E K S T & F O TO G R A F I E PA S C A L H O R B A C H

p een uur rijden van Sanremo, diep in het binnenland van Ligurië, geniet Daphne Celine (32) van haar leven als herder. Dagelijks trekt zij er met pakweg veertig schapen en geiten op uit. Pascolare is de Italiaanse verzamelnaam voor de zeven tot acht uur durende zoektocht naar vers gras, geurige kruiden en voed-

zame, lage planten waar de kudde gretig van eet. Als dank leveren de dieren de zuiverste melk, waar Daphne kaas van maakt die ze verkoopt. Een idyllisch bestaan, maar ik vraag mij af hoe Daphne tot deze levensstijl is gekomen en bovenal, hoe zij haar liefde voor de natuur combineert met de verantwoordelijkheid voor haar jonge gezin. Om daarachter te komen mag ik een dag met haar mee op pad.

Allerlei baantjes

Via het diepblauwe zeewater reflecteert de zon door het raam op mijn gezicht. Ik rijd over de wat mij betreft mooiste Italiaanse snelweg: met tientallen viaducten ligt hij langs de kust van de beroemde Bloemenrivièra gedrapeerd. Eerder sprak ik Daphne ter voorbereiding op onze ontmoeting. “Als administratief medewerkster zat ik mijn dagen uit op een saai kantoor van een reisorganisatie. Die baan diende om mijn studieschuld af te lossen. Ik besloot dat een leven vol do’s and don’ts die de maatschappij voor mij bepaalde, niet mijn toekomst kon zijn. Door mij naar Frankrijk te laten overplaatsen dacht ik de oplossing te hebben gevonden, maar op een camping vol Nederlanders kreeg ik het Spaans benauwd. Ik wist niet hoe snel ik daar weg moest komen. Eén voordeel: de stap naar het buitenland was gezet.” Stoer pakte Daphne allerlei baantjes aan. Als enige vrouw ging zij in een team van boswachters aan de slag. Haar taken liepen uiteen van houthakken tot stropers oppakken in de Franse staatsbossen. Ze wisselde ook makkelijk van werkgever. Boerderijen en druiventelers kwamen op haar pad. Koeienstront vegen, mais zaaien, druiven oogsten of lavendel knippen, ze draaide haar hand er niet voor om. Tussen de romantische wijnranken van de Provence leerde ze de Italiaanse Claudio kennen. Haar soulmate, zo bleek, met wie ze inmiddels twee kinderen heeft. Het laatste bewoonde dorp heb ik ruim twintig minuten geleden achter mij

ITALIË MAGAZINE

ITALIAANS GELUK

gelaten. Het bergpad wordt alsmaar smaller en klimt via ontelbare haarspeldbochten steil omhoog. Regelmatig moet ik mijn 4x4 twee tot drie keer manoeuvreren om een bocht te maken. Op enkele punten klap ik mijn zijspiegels in om de Ford ongehavend langs vervallen ruïnes te loodsen. Dat lukt niet altijd… Als zich op rechts een rotswand zowat ín mijn auto bevindt en op links een afgrond zonder vangrail, raak ik in paniek. Met het zweet op mijn bovenlip bel ik Daphne. “Ja dat klopt, dat is de laatste, engste bocht, je bent er bijna!” Deze mensen zijn gek, denk ik. Wie wil nu zó afgezonderd leven met twee kleine kinderen?

Volledig autonoom

Timo en Rino rennen mij enthousiast tegemoet als ik aankom. Twee typisch Nederlands ogende, guitige bergkleuters

Tussen de romantische wijnranken van de Provence leerde ze de Italiaanse Claudio kennen. Haar soulmate, zo bleek, met wie ze inmiddels twee kinderen heeft groeten mij in het Italiaans, waarna ik Daphne mijn laatste gedachte opbiecht. “Ja dat hoor ik vaker. Wij leven hier afgezonderd van de buitenwereld. Dat is wat ík wilde, maar ik ben mij ervan bewust dat ik mijn kinderen moet voorbereiden op de samenleving die onder aan de berg op hen wacht. Enkele dagen per week gaan ze naar een peuterspeelzaaltje, in het dorpje waar je onderweg bent doorgekomen. Koste wat kost wil ik voorkomen dat de jongens vervreemden van het leven ‘beneden’. Zo kunnen ze later zelf een weloverwogen keuze maken voor hun eigen toekomst.” Het ‘Heidi-huisje’ waar het gezin nu een paar jaar woont biedt vrij uitzicht over de toppen van Ligurië en over het dal dat

zo’n 800 meter lager ligt. Boven een veld van gele en witte alpenbloemetjes wappert de was in een frisse lentebries. De kat knort vredig op een bank op de veranda en drie honden spelen met een stukje hout. Op een half uur van de bewoonde wereld ben ik in het paradijs op aarde. Hier ontbreekt iedere vorm van luxe, maar het leven is minder primitief dan je zou verwachten. Er zijn geen aansluitingen op het gemeentelijke wateren energienetwerk, maar de combinatie van eeuwenoude tradities en moderne technieken maakt dat het de familie hier aan niets ontbreekt. Drinkwater wordt uit natuurlijke bronnen omhooggepompt en de zonnepanelen leveren de benodigde energie. “Het is een kwestie van keuzes

De roodharige Timo en zijn grote broer Rino hebben het reuze naar hun zin.

ITALIË MAGAZINE

De schapen volgen de geiten. Rechterpagina: de pup bewaakt de kudde; de twee bergkleuters; zelfgemaakt brood en schapenkaas als lunch.

ITALIË MAGAZINE

maken. Wil ik de wasmachine laten draaien of de lampen aan.” Met haar moestuin wil Daphne in de toekomst volledig autonoom zijn. “Als ik het bekende pak suiker ben vergeten, kan ik niet bij de buren aankloppen”, grapt ze. “Maar goed, voor de kids moeten we sowieso een paar keer per week de berg af. Planning is alles.” Trots gaan haar zoons mij voor richting drie ruïnes op steenworp afstand. Deze zijn omgebouwd tot stallen. Een paard, de geiten en uiteraard de schapen die � s nachts worden bewaakt door een puppy van vier maanden, vinden hier hun onderkomen. “Is-ie niet schattig? Helaas mag je hem niet knuffelen. Om de veiligheid van de schapen te garanderen – er leven hier namelijk nogal wat wolven – moet de pup één worden met de kudde, niet met ons. Zo zal hij zijn schapenbroers en -zussen in

de toekomst met zijn leven verdedigen.” Na enige voorbereidingen geeft Daphne haar jongens een zoen. Met stevige bergschoenen onder onze voeten kan het herderen beginnen. We zijn nog geen twee minuten onderweg als de jongste van drie compleet overstuur naar ons komt toegerend. Nee, niet omdat mama weggaat, maar omdat mama haar wandelstok is vergeten.

Hard leven

Op Sardinië heb ik regelmatig herders met hun kudde voorbij zien komen, maar er deel van uitmaken is een bijzondere ervaring. De samenwerking tussen mens en hond maakt de meeste indruk. Met simpele commando’s als ‘links, rechts, achter, vooruit en verzamel’ weet Daphne de kudde te drijven. “Ik heb niets met de wegwerpmaatschappij.

ITALIAANS GELUK

We moeten terug naar waar het om draait. Leven in harmonie met wat ons omgeeft.” “Dat is een mooi ideaal,” merk ik op, “maar hier in the middle of nowhere lijkt dat meer op overleven.” “Het is een hard leven”, beaamt Daphne. “Niets is voor niets, maar het brengt je tot de essentie en dat geeft rust. Ik ben geen hippie hoor! Maar meer dan aarde, lucht en natuur heb je niet nodig. Herderen is het oudste beroep ter wereld. Het was een makkelijke keuze voor mij. Een hele dag stress om verzekeringen, huur en leningen voor onnodige luxe te kunnen afbetalen óf leven in vrijheid van het weinige dat je nodig hebt.” Na anderhalf uur lopen strijken we neer in de schaduw van een olijfboom. Zelfgebakken brood, een schapenkaasje en een (gekochte) salamiworst komen uit Daphne’s rugzak. Terwijl ze met een zakmes mijn lunch bereidt vraag ik

“Ik heb niets met de wegwerpmaatschappij. We moeten terug naar waar het om draait. Leven in harmonie met wat ons omgeeft” haar wat er leuk is aan een schaap. “Dat vroeg ik mij ook af, geiten leken mij veel socialer, grappiger en actiever. Dat is trouwens de reden waarom zij deel uitmaken van een schapenkudde. Met geiten communiceer je makkelijk. Zij laten zich herderen. De schapen volgen de geiten. Toch kan een schaap heel aanhankelijk zijn en om een knuffel vragen.”

Kinderen op sleeptouw

In deze periode wisselen Claudio en Daphne elkaar dagelijks af, maar als Claudio weg is om bij een landbouwbedrijf wat extra’s bij te verdienen staat Daphne er alleen voor. Dat zijn lange, zware dagen. “Het komt voor dat ik de kinderen dan op sleeptouw neem.

Van maart tot oktober is herderen een dagelijkse verplichting. In de winter daarentegen staat de kudde in een klein weilandje, dat zijn rustiger tijden. Gedroogd hooi en korrels volstaan dan als dieet.” Ze wijst naar twee schapen die onder de olijfboom naast ons staan te grazen: “Zie je dat? Een schaap staat nooit stil. Deze dieren moeten in beweging blijven terwijl ze eten, minstens zes uur per dag!” In kleermakerszit, omgeven door het kniehoge gras, ver van mijn dagelijkse besognes, maakt de rust zich van mij meester. Daphne reikt me een stuk brood aan en glimlacht. “Je bent gelukkig”, stel ik. “Zo vrij als een vogel. Jazeker, hier heb ik het echte leven gevonden.” •

ITALIË MAGAZINE

Een esthetisch verbond van koffie en kunst De illy Art Collection jubileert Dit jaar is het dertig jaar geleden dat de illy Art Collection ontstond. Door vooraanstaande kunstenaars ontworpen koffiekoppen en -schotels als ode aan de waarden van het bedrijf: schoonheid, kwaliteit en duurzaamheid. Het jubileum wordt gevierd met een grote expositie in de Koninklijke Tuinen tijdens de Biënnale van Venetië. T E K S T FA B I A N TA K X

inds 1933, toen Francesco Illy in Trieste zijn eigen bedrijf begon, is illycaffè uitgegroeid tot een multinational die staat voor de beste en duurzaam geproduceerde koffie. Iedere dag worden er in meer dan 140 landen acht miljoen koppen illy-koffie geconsumeerd. Een bescheiden maar groeiend deel van de koffiekopjes en schotels – espresso, cappuccino, en sinds 2006 ook een designblik – van illy is gedecoreerd met kunst. Vele internationale kunststerren hebben bijgedragen aan de illy Art Collection, die dit jaar dertig jaar bestaat. Zoals Sandro Chia en Michelangelo Pistoletto, James Rosenquist, Marina Abramović,

ITALIË MAGAZINE

Anish Kapoor, William Kentridge, Robert Wilson en Ai Weiwei. Zij ontwierpen gesigneerde limited editions. Om het jubileum te vieren hebben zes kunstenaars die deelnemen aan de Biënnale van Venetië sets van koffieservies ontworpen: Giulia Cenci, Felipe Baeza, Precious Okoyomon, Aki Sasamoto, Cecilia Vicuña en Alexandra Pirici. Bovendien is er in de Giardini Reali, de Koninklijke Tuinen van Venetië, een grote expositie van werken uit de illy Art Collection te zien. Daar worden 114 collecties en 459 verschillende koffiekoppen getoond, met ontwerpen van 125 internationale kunstenaars. De koffiekoppen zijn zo gearrangeerd dat ze op bloemen in een tuin lijken, tegen een decor waarin industriële architectuur harmonieus samengaat met de natuur. Illy is op meer kunstgebieden actief. Zo begon het bedrijf in 2007 met het project illy sustainArt, waarbij aanstormende kunstenaars worden gestimuleerd die uit de landen komen waar de illy-koffie wordt geproduceerd. Zij maken kans op de illy sustainArt Prize die wordt uitgereikt op de door illy gesponsorde kunstbeurzen Artissima in Turijn en ARCOmadrid. Daar lopen ook

De koffiekoppen zijn in de Giardini Reali zo gearrangeerd dat ze op bloemen in een tuin lijken tentoonstellingen en educatieve projecten. Illy is ook actief als sponsor van kunstbeurzen als Fiac Paris, Asia Now en Frieze. En natuurlijk van de Biënnale van Venetië. In 2003 heeft illy de beroemde documentair fotograaf Sebastiâo Salgado gevraagd het leven en werk van de koffieproducenten te portretteren. Sindsdien heeft hij voor illy de volgende koffieproducerende landen bezocht: Brazilië, India, Indonesië, Ethiopië, Guatemala, Colombia, China, Costa Rica, El Salvador en Tanzania. • De expositie van de illy Art Collection is te zien tot 27 november van dit jaar in de Giardini Reali in Venetië.

JUBILEUM

TWENTY EXPERIENCE Twenty is het verhaal van een familie, van een terroir, van een wijn. Wij koesterden de wens onze oorsprong met het heden te verbinden en dat is de reden dat we een parel creëerden ter gelegenheid van het 20-jarige bestaan van het bedrijf: Twenty. Twenty is de herinnering die weer tot leven komt, de filosofie en de waarden die het bedrijf in het vaandel heeft gevoerd, de geest die wij door willen geven.

+39 045 6839 251 • info@scriani.it • www.scriani.it

Op marina avontuur

Van Trieste tot Lignano Sabbiadoro Twintig jachthavens in de regio Friuli-Venezia Giulia hebben een samenwerkingsverband en wij werden uitgenodigd een aantal van hen te bezoeken en natuurlijk de omgeving ervan te verkennen. Van koffiestad Trieste tot Lignano Sabbiadoro in het westen, van de Adriatische zeekust in het noordoosten tot de lagune van Grado en Marano. T E K S T E N F OTO G R A F I E PA U L VA N E I J N D H O V E N

Openingspagina’s: jachthaven in Muggia; lunch in Portopiccolo. Boven: diner op het terras van Pier. Rechterpagina: bij Bazzara; ober bij Pier.

ITALIË MAGAZINE

ijf eeuwen lang behoorde Trieste tot het Habsburgse rijk en pas sinds 1918 maakt het deel uit van Italië. Het is voor het eerst dat ik hier ben en het valt me op: de gebouwen in de stad horen bij die historie. Ze doen eerder aan Midden-Europa denken dan aan Italië. Beroemd is de majestueuze Piazza dell’Unità d’Italia met aan drie zijden grote gebouwen en aan de vierde een boulevard aan de Adriatische Zee. Wij zijn vanavond te gast in restaurant Pier, dat inderdaad op een pier in deze marina ligt. Beneden is het restaurant met prachtig terras aan het water, boven op het dak een hippe loungebar waar vooral trendy

jongeren zitten. Uniek aan de Marina San Giusto is dat deze midden in de stad ligt. Je stapt van je boot en je bent meteen in het centrum. De manager van de marina, de sympathieke Luca, vertelt dat er zo’n 250 plekken zijn. Hij zou graag meer ruimte hebben voor super yachts, maar de ruimte is hier natuurlijk beperkt. Terwijl we dineren op het terras, zien we de zon ondergaan boven de zee. Een romantische plek waar je ook nog eens uitstekend kunt eten, ook als je niet de gelukkige bezitter van een boot bent. Wat later lopen we met Luca nog even door de stad. Over de Piazza dell’Unita d’Italia, langs de resten van een Romeins theater, richting het Canal Grande. Trieste is eigenlijk de toegangspoort naar de Balkan en dat zien we tijdens onze wande-

OP MARINA AVONTUUR

ling. We komen eerder langs een grote Servisch-orthodoxe kerk dan een katholieke kerk. Luca vertelt dat over het Canal Grande een kleine tien jaar geleden een voetgangersbrug werd aangelegd. Toen deze brug arriveerde bleek hij echter te kort. De lengte werd aangepast, maar de bijnaam bleef, Ponte curto.

Koffie uit een mokapotje

De volgende ochtend worden we verwacht bij de vestiging van het kleine koffiemerk Bazzara in het centrum van de stad. Wat pizza is voor Napels is koffie voor Trieste. Al eeuwenlang speelt de stad een belangrijke rol in de handel in koffiebonen. In de 19de eeuw groeide Trieste uit tot het centrum van de koffie-industrie en in 1904 werd de eerste koffiebeurs geopend. In het verlengde hiervan staat Trieste ook bekend om zijn koffiehuizen, zoals het

Uniek aan de Marina San Giusto is dat deze midden in de stad ligt. Je stapt van je boot en je bent in het centrum Antico Caffè San Marco, opgericht in 1914. Een ontmoetingsplaats van vele intellectuelen en schrijvers zoals James Joyce en Italo Svevo. Overigens kent Trieste ook zijn eigen benamingen voor koffie vertelt CEO Mauro Bazzara ons. Wil je bijvoorbeeld

ITALIË MAGAZINE

TIPS SLAPEN • Hotel San Rocco**** In het plaatsje Muggia, vlak bij Trieste, op de grens met Slovenië, ligt aan de jachthaven Porto San Rocco dit aangename hotel. hotelportosanrocco.it • Marina Primero Vlakbij Grado ligt deze marina waar behalve huisjes ook een aantal hotelkamers beschikbaar zijn. Aan de overkant van de weg ligt een 18-holes-golfbaan die ook bij het complex hoort. tenutaprimero.com

ITALIË MAGAZINE

een cappuccino, bestel dan een caffè latte, anders krijg je een macchiato. Wil je een espresso in een kopje, bestel een nero, wil je hem in een glas, bestel een nero in b (van bicchiere). Mauro geeft uitleg over geuren en smaken die in koffie kunnen voorkomen, een aantal daarvan gewenst, een aantal ongewenst. Over het verschil in smaak en uiterlijk van arabica- (wat zuriger) en robusta-bonen. We proeven espresso’s uit verschillende gebieden. In de ruimte staan prachtige grote espressomachines. Hoe maakt Mauro thuis koffie? In een mokapotje. “Vanwege de geur ’s ochtends, de jeugdherinneringen.”

Stijlvol Portopiccolo

We laten Trieste achter ons en gaan voor de lunch naar Portopiccolo, een fraai jachthavencomplex dat vijf jaar geleden is

aangelegd. Behalve de ligplaatsen voor 120 boten (tot maximaal 32 meter) zijn er tegen de omringende heuvels 500 appartementen gebouwd, waarvan er 80 worden verhuurd. En dan is er ook nog een vijfsterrenhotel, Falisia, het enige in de omgeving. Buitengaats is er dit jaar voor het eerst plek voor grotere jachten. Nu zijn er daarvoor vier boeien aangelegd, maar er is een vergunning voor twintig. Alles straalt hier een aangename luxe uit die je wat strak of minimalistisch kunt noemen. De winkeltjes, de restaurants (drie plus een pizzeria), de beachclub met zwembad, de spa. Wij genieten van een smakelijke lunch op het terras van de Bris Bar, met uitzicht op de ingang van de jachthaven. Uiteraard gaat de lunch gepaard met prosecco, die zijn naam dankt aan een dorpje dat vlak bij Trieste ligt.

Alles straalt hier een aangename luxe uit die je wat strak of minimalistisch kunt noemen

OP MARINA AVONTUUR

Portopiccolo, gebouwd in een soort kom, is een dorp op zich, afgesloten van de buitenwereld. Een stijlvolle rustige plek waar ik me ook zonder boot uitstekend een tijd zou kunnen vermaken.

Lagune met Mariabeeld

Even ten westen van Portopiccolo ligt het stadje Grado, op een eilandje aan de ingang tot een grote lagune. Het heeft een mooi oud centrum met onder andere de Basilica di Sant’Eufemia, gebouwd op de resten van een basiliek uit de 4de eeuw. In de huidige basiliek zijn onder andere

uitstekend bewaarde mozaïeken uit de 6de eeuw te bewonderen. Nog iets ouder is de vroeg-christelijke Basilica di Santa Maria delle Grazie, die vanwege zijn architectuur en mozaïeken zeer de moeite waard is. Drie kanalen in Y-vorm lopen door het centrum. Als wij langs het water wandelen probeert net een zeiljacht aan te leggen op een plekje aan een van de kanalen. Een passant probeert te helpen met een aanmeerlijn, maar laat prompt zijn jack in het water vallen. Gelukkig kan het weer snel worden opgevist en even later ligt de boot toch veilig vast. >

Linkerpagina: Portopiccolo. Deze pagina: visser in Marano; echtpaar bij Porto San Vito; receptie van Portopiccolo met de Bris Bar op de eerste verdieping.

ITALIË MAGAZINE

Wij gaan richting Porto San Vito voor het diner. De route voert langs een heel breed zandstrand met stabilimenti. Aangekomen bij het restaurant van de jachthaven vinden we een mooi terras. Een ouder echtpaar zit op een bankje en geniet van het romantische uitzicht over de lagune met ondergaande zon. Een eindje verder staat een Mariabeeld in het water dat de varenden moet beschermen. De nacht brengen we door in Marina Primero, waar in het hoofdgebouw op de eerste verdieping een aantal kamers en suites zijn en op de begane grond het havenkantoor en een bar/restaurant. Een deel van de jachthaven is momenteel buiten gebruik door dichtslibbing, de haven wordt zo’n 20 centimeter per jaar ondieper – een euvel dat hier op veel plekken in de lagune voorkomt. Achter de haven ligt een vakantiepark met huisjes, een tennisbaan en een voetbalveld. Aan de overkant van de provinciale weg ligt de golfbaan waar wij in het restaurant het ontbijt geserveerd krijgen. Het is op deze zaterdagochtend ruim voor negen uur al aardig druk op de golfbaan, waar ook vele vogels zich verzameld hebben.

Roze parafernalia

TIPS SLAPEN • Hotel President**** Strak, modern ingericht hotel in een rustig gedeelte van Lignano Sabbiadoro. Beschikt over een zwembad en een eigen stuk strand (op 300 m) met stoelen, bedjes en parasols. hotelpresidentlignano.com ETEN • Pier Gelegen op een pier met terras en fraai uitzicht in het centrum van Trieste. Op het dak is een lounge-terras. Uitstekend eten! Molo Venezia 1, Trieste. pierts.it

ITALIË MAGAZINE

Plan van vandaag is een bezoek aan het stadje Marano, dat aan de lagune ligt. Op weg daarnaartoe komen we langs Aquileia,

OP MARINA AVONTUUR

Dit is duidelijk een etappeplaats van de Giro d’Italia. Grote roze banieren en overal in het stadje roze gespoten fietsen, roze wielen en andere roze parafernalia ooit een zeer belangrijke stad in het Romeinse Rijk. Het is nu een bescheiden provinciestadje, maar wel een met de nodige Romeinse resten die herinneren aan zijn eens zo belangrijke positie. Plus een prachtige basiliek uit de vroeg-11de eeuw die vooral bekendstaat om zijn 4deeeuwse mozaïeken. Deze zijn afkomstig uit een kerk die hier eerder stond. Opmerkelijk zijn de vele wijngaarden die

we dezer dagen in het vlakke land dichtbij de kust zien. Meestal is er wel enige glooiing te bespeuren op de plekken waar de druivenranken groeien, maar hier niet. In Marano Lagunare is het direct duidelijk dat dit een etappeplaats van de Giro d’Italia is. Grote roze banieren en overal in het stadje roze gespoten fietsen, roze wielen en andere roze parafernalia. Onze chauffeur weet nog te vertellen dat de weg >

Linkerpagina: Oriana serveert paling; zwaan in de lagune. Boven: op de rivier Tagliamento bij Marina Uno.

ITALIË MAGAZINE

chauffeur weer opgetrommeld en die brengt ons naar de boot waarmee we door de lagune gaan varen. Omdat de lagune op veel plekken heel ondiep is, is onze boot platter dan een platbodem.

Seksparty’s

De sympathieke kapitein vertelt dat hij bij de luchtmacht heeft gediend en ook ooit op de basis van de Nederlandse luchtmacht in Volkel is geweest. De tocht voert over grotere watervlakten, langs kleine eilandjes vaak met vissershuisjes erop en rietkragen met veel vogels. Op een gegeven moment komen we langs een wat afgelegen eilandje waar de resten van twee huizen op staan. “Hier werden seksparty’s georganiseerd” vertelt de kapitein, maar zeven jaar geleden brandden ze af.

TIPS ETEN • Portopiccolo In het complex van jachthaven, appartementen, hotel, restaurants en winkeltjes dat Portopiccolo vormt, is Bris een heerlijke plek om goed te eten. Met groot terras. Portopiccolo Sistiana, DuinoAurisina. brisrestaurant.it • La Dinette Prima restaurant met uitzicht over de lagune in de jachthaven van Porto San Vito. Riva Giovanni da Verrazzano, Grado. portosanvito.it • Al Cason Stijlvol, uitstekend restaurant gelegen aan de rivier Tagliamento. Met een fraai terras aan het water. Corso dei Continenti, 167, Lignano Sabbiadoro. ristorantealcason.it

ITALIË MAGAZINE

waarover we Marano binnenrijden nog de top-asfaltlaag moet krijgen. Daar is dan nog twee weken voor. “Anders had dat nog wel twee maanden geduurd”, zegt hij glimlachend. Het stadje is klein, maar redelijk authentiek. We komen langs een klein vissershaventje waar een man een grote hoeveelheid kleine krabbetjes in netten verpakt en even verder laat een oudere visser trots zijn oogst van inktvissen zien. De brug die ons naar de marina zou moeten leiden is helaas gesloten dus wordt de

“Sommigen beweren dat de brand is aangestoken door monniken uit Marano.” Dan meren we af bij zo’n eilandje met een – in dit geval fraai gerestaureerd – vissershuisje, een casone. Dit is het domein van Oriana en Pietro die voor ons een lunch hebben bereid van vis- en schaaldieren. Ze koken zo af en toe voor vrienden. Het oudere echtpaar is erg aardig en de lunch is heerlijk. Op een gegeven moment gaat opeens de tijd dringen: eb op komst en dan komen we zelfs met onze ondiepe boot niet meer weg.

OP MARINA AVONTUUR

Op een gegeven moment gaat opeens de tijd dringen: eb op komst en dan komen we zelfs met onze ondiepe boot niet meer weg De rest van de middag staat in het teken van jachthavens en scheepswerven. Indrukwekkend zijn de rijdende gevaartes waarmee boten worden opgetild en verplaatst. Overal worden we hartelijk ontvangen en krijgen we wat te eten en te drinken aangeboden. We eindigen de dag in Lignano Sabbia-

doro, de bekendste badplaats van de regio. Op een rustige plek ligt het strak ingerichte hotel President waar we logeren. Dineren doen we in het op korte afstand gelegen fraaie restaurant Al Cason dat tegen Marina Uno aanligt (zo genoemd omdat het de eerste marina hier was). Het heeft een prachtig lounge-achtig terras aan het >

Linkerpagina: octopus met puree bij Pier; het stadje Muggia. Onder: de kapitein voor de tocht van Marina Uno naar Marina Punta Verde.

ITALIË MAGAZINE

Links: de marina van Trieste. Boven: de eigenaren van Marina San Giorgio; terras van Al Cason.

TIPS MARINA’S & WERVEN • fvgmarinas.com • marinasangiusto.it • cantierimarina.it • marinaplanais.com • cantierimarina.it • marinasantandrea.it • marina-uno.com • marinapuntaverde.it • marinapuntafaro.it (1200 ligplaatsen).

ITALIË MAGAZINE

water, en straalt duidelijk klasse uit. Voor het diner voegen Giorgio en Paola zich bij ons. Giorgio is, zo blijkt tijdens ons gesprek, zowel eigenaar van het hotel, dit restaurant, van Marina Uno en nog diverse andere zaken.

Ontsnapte kangoeroe

De laatste ochtend staat er weer een boottochtje op het programma. We vertrekken vanuit de fraai aangelegde en ruime Marina Uno waar ook enkele drijvende vakantiehuizen te huur zijn. De volgende stop is Marina Punta Verde, waar door de geringe diepte van het water alleen kleine bootjes (tot zeven meter) aan kunnen meren, zo’n driehonderd stuks. Direct

erachter liggen vakantiehuizen die mooi rondom een meertje zijn gebouwd. En daarnaast ligt een zoo. De nog jonge Jacopo die de marina bestiert, vertelt dat zijn opa begonnen is met dieren te verzamelen. Zijn er nooit leeuwen of tijgers ontsnapt vraagt Giorgio lachend aan Jacopo. “Nee, alleen ooit een kangoeroe, die was over het hek gesprongen.” Ook vertelt Jacopo dat hij de avond ervoor iets hoorde tikken tegen de glazen deur van zijn kantoor. Het bleek een slang te zijn, die hij koelbloedig oppakte en weer in het water gooide. We varen daarna verder naar een steiger in Lignano Sabbiadoro waar onze chauffeur ons weer staat op te wachten. Het marinaavontuur zit erop. •

Uw aankomst in het DoubleTree by Hilton Trieste is een dagdroom: u wordt verwelkomd door een prachtig paleis uit het begin van de 20e eeuw, waarin een prachtige historische omgeving samensmelt met stijlvolle details. Het restaurant Novecento en de historische bar Berlam Coffee Tea & Cocktails nemen u mee op een reis van smaak, waarbij u kosmopolitische smaken en innovatieve mixologie ontdekt. Beleef deze droom en laat DoubleTree by Hilton Trieste u voor zich winnen.

DoubleTree by Hilton Trieste -Piazza della Repubblica, 1 - Trieste web: www.dttrieste.com - tel. 040 971 2950 - mail: trsdt_res@hilton.com - @DoubleTreeTrieste

Vesuvius Het vuur van de

Raffaela Amato’s inspiratiebron voor Aglio, olio & peperoncino was de liefde voor eten, maar ook de Vesuvius waar voor het eerst “de wortels van het land der duizenden schoonheden haar aderen binnendrongen”. Vier recepten gebaseerd op familiegerechten.

Bruschette e pomodorini - Gegrild brood met tomaatjes Ingrediënten (ongeveer 12 stukjes) • 1 ciabattabrood of boerenbrood • knoflook, geperst • olijfolie • peper en zout • 8 trostomaatjes, lekkere rijpe • verse basilicum • zwarte olijfjes, zonder pit

Bereiding Verwarm je oven tot 200 ˚C. Als je voorgebakken brood gebruikt, bak je eerst het brood af volgens de instructies op de verpakking. Snijd het brood in plakken van ongeveer 1 centimeter dik. Leg de broodplakjes op een rooster en smeer ze in met olijfolie. Bak ze ongeveer 5 minuten in de oven totdat ze goudbruin en krokant zijn. Haal ze uit de oven en laat ze afkoelen. Snijd de tomaatjes in kleine stukjes en doe ze in een kom. Pers de knoflook, snijd de basilicum fijn en de olijfjes klein en doe dit alles bij de tomaatjes. Voeg

olijfolie en peper en zout naar smaak toe en meng dit goed. Beleg de bruschette met de tomatensalade en serveer direct. Tips • Serveer direct. Als je ze niet direct serveert, worden ze zompig en verliezen ze hun bite en smaak. • Heb je brood over na een feestje? Maak er bruschette van. In een goed afgesloten blik of bak kun je ze zeker een week bewaren.

ITALIË MAGAZINE

Melanzane grigliate - Gegrilde aubergine Ingrediënten • aubergine • zout • olijfolie • verse basilicum

ITALIË MAGAZINE

Bereiding Snijd de aubergine in de lengte in plakjes van ongeveer een halve centimeter. In lange plakken kun je ze mooier op een antipastibord draperen. Wil je ze als bijgerecht serveren? Snijd ze dan in ronde plakken. In deze vorm kun je de borden opmaken door de plakjes als waaier neer te leggen. Leg de plakken op een rooster, bestrooi ze met zout en laat ze een half uurtje ‘zweten’. Het zout onttrekt vocht aan de aubergine en daarmee ook een deel van de bittere smaak. Dep het vocht en het zout eraf met keukenpapier.

Wrijf de plakken aubergine aan beide kanten in met olie. Verhit een grillpan en bak ze aan beide kanten tot ze mooi bruin zijn. Leg ze op een schaal en strooi er verse basilicum over. Tip • Heb je plakjes aubergine over? Beleg ze met een plakje mozzarella, gedroogde tomaat en een blaadje basilicum. Rol de aubergine dicht, steek er een prikkertje door en je hebt een heerlijk hapje voor bij de borrel.

HET VUUR VAN DE VESUVIUS

Impepata di cozze - Gepeperde mosselen Ingrediënten (voor 4 personen) • 2 kilo mosselen • olijfolie • 3 à 4 tenen knoflook • gemalen zwarte peper • verse rode en gele peper, zoveel als je zelf lekker vindt • 4 rijpe tomaatjes • verse basilicum, als frisse garnering

Bereiding Maak de mosselen goed schoon, verwijder de open en kapotte schelpen en was ze goed. Snijd de knoflook in reepjes en de pepers in ringetjes. Snijd de tomaatjes in 4 partjes. Neem een grote koekenpan, doe hierin een scheut olijfolie en fruit de knoflook, de rode en/ of gele pepertjes op een zacht vuur. Zet het vuur hoog en bak heel kort de tomaatjes mee. Doe de mosselen erbij, strooi er lekker veel zwarte peper bij en hussel de mosselen door de saus. Zet een deksel op de pan en laat de mosselen een paar minuten koken. Niet te lang, want dan worden ze taai. Als de mosselen opengaan, zijn ze gaar. Snipper de gescheurde basilicum erover en serveer direct.

Tips • Dip, als de mosselen op zijn, een stukje oerbrood in de saus om nog langer na te genieten. • Je kunt van dit recept ook een heerlijke primo maken: spaghetti alle cozze. Kook de spaghetti al dente, giet af en bewaar een kopje kookvocht. Schep de mosselen uit de pan en roer de spaghetti door het sausje van de mosselen. Voeg een beetje kookvocht toe en hussel de spaghetti door de saus. Schep de spaghetti op de borden en verdeel de mosselen over de borden met spaghetti. Garneer met verse basilicum. >

ITALIË MAGAZINE

F�ng�i trifo�ati - Ge�e�g�e padde�s��len met �no�loo�, ��ij�o�ie �n pe�erselie Ingrediënten (voor 4 personen) • 1 kg paddenstoelen • olijfolie • 3 teentjes knoflook • 1 bosje peterselie • peper en zout • scheut witte wijn

ITALIË MAGAZINE

Bereiding Maak de paddenstoelen schoon. Voor dit gerecht kun je verschillende paddenstoelen gebruiken zoals oesterzwammen, champignons en stokzwammetjes. Snijd de grote paddenstoelen in reepjes, de kleintjes laat je zoals ze zijn en de champignons snijd je in vieren. Hak de peterselie en de knoflook fijn. Verwarm de olie en fruit de knoflook op laag vuur. Zorg dat deze niet verbrandt. Voeg de paddenstoelen toe en bak ze op hoog vuur totdat ze een goudbruine kleur hebben. Breng op smaak met peper en zout en roer de peterselie erdoor. Blus af met een scheut witte wijn.

Raffaela Amato, Aglio, olio & peperoncino, € 27,50. amaggiore.nl

AANBIEDING

+ AGENDA & SCHEURKALENDER 2023 T.W.V. €33,90 NU SAMEN VOOR MAAR

€ 40

AGENDA & SCHEURKALENDER 2023

WORD ABONNEE

Geniet het hele jaar van Italië met deze handige bureauagenda boordevol vermakelijke weetjes, seizoensrecepten en de tien leukste tips en adressen in Italië. Of kies voor de scheurkalender voor je dagelijkse dosis dolce vita! Beide worden gratis verstuurd.

Een jaarabonnement (6 nummers) op Italië Magazine kost €40. De abonneeservice is op werkdagen bereikbaar van 9.00 tot 17.00 uur. Deze aanbieding geldt zolang de voorraad strekt. Neem contact op met de abonneeservice voor verzendtarieven naar het buitenland. Je kunt het abonnement ook cadeau doen aan iemand anders, je ontvangt dan zelf de agenda en scheurkalender.

GA NAAR WWW.ITALIEMAGAZINE.NL OF BEL 088 2266636

Gli antichi Italiaanse familietradities, ik kan er geen genoeg van krijgen. Twintig jaar geleden werd ik meteen ingewijd toen ik voor het eerst bij mijn schoonouders over de vloer kwam. In het dorpje Itri, tussen Rome en Napels, maakt iedereen in augustus bijvoorbeeld ontelbare flessen passata di pomodoro. Om de winter mee door te komen. Zwetend in een steeds roder kleurend wit hemd staat menig man tientallen kilo’s tomaten te pureren. Vrouwen verzorgen in mijn ervaring meestal de gesteriliseerde flessen en doppen. Menstruerende vrouwen staan zelfs helemaal buitenspel. Het risico op zure tomatenpulp is te groot, dat wisten de voorouders al. Klinkklare onzin natuurlijk, maar de doorgegeven spelregels worden niet in twijfel getrokken. Gli antichi komen in Itri vaak ter sprake. Ik dacht eerst dat men het over de Grieken en Romeinen had. Later begreep ik dat het om groot- en overgrootouders ging. Die hadden het ambacht en het vakmanschap zorgvuldig doorgegeven. En dus weet iedereen in Itri hoe je passata di pomodoro moet maken. Of ingemaakte aubergines, huisgemaakte wijn en limoncello. Al wordt er in dat laatste geval flink gediscussieerd over de verhoudingen van water en suiker. En over hoe lang de citroenen in de alcohol moeten trekken. Macereren, van het Latijnse zacht maken. Tussen oktober en december is heel Itri op en onder de olijfbomen te vinden voor de belangrijkste oogst van het jaar. Mijn schoonouders laten altijd een paar bomen onaangeraakt tot de kerstdagen. Wanneer wij naar het Zuiden afzakken, kunnen we meteen met een overall aan en harkje in de hand de boom in. Zo blijft de hele familie betrokken en gaat er geen waardevolle kennis verloren. Kennis die je niet in boeken vindt, maar die in woord en daad wordt doorgegeven. Je kunt daarmee niet jong genoeg beginnen, zo ervoer ik

ROELAND

ROELAND SCHOLTALBERS WOONT MET ZIJN ITALIAANSE VROUW DONATELLA, ZOONTJE LIBERO EN DOCHTER GLORIA IN TURIJN

tijdens de paasvakantie. Na een copieuze lunch maakten Donatella en ik een wandeling met de kinderen. Voor het huis van mijn schoonouders linksaf en dan na 500 meter steeds slechter wordend asfalt over de kasseien van de Via Francigena, de pelgrimsroute die op dat punt parallel loopt aan de Via Appia. Over antichi gesproken. Libero en Gloria gaan vooral mee voor het bezoekje aan de Engelse setter wiens hok aan het pad grenst. Al babbelend klauteren we langzaam het steile pad op naar boven, waarbij de kleintjes op avontuur gaan in de omringende bosjes. “Kijk pap, een asperge”, roept Libero. Triomfantelijk trekt hij een dunne groene stengel uit de grond. En verrek, het mannetje heeft inderdaad een overheerlijke wilde asperge te pakken. Ik had de aspergejacht jaren geleden zonder veel succes geprobeerd. Nu herkent mijn zesjarige zoon de juiste stengel zonder enige moeite in de dichte begroeiing. In het voorjaar struint menig Itrano over de heuvels rond het dorp op zoek naar de begeerde asperges. Het is dan ook geen gemakkelijke zaak om met een goede buit huiswaarts te keren. Wilde asperges worden cadeau gegeven, geruild voor andere levensmiddelen en verwerkt in heerlijke aspergeomeletten of pastagerechten met asperges en garnalen. Aangemoedigd door Libero’s voltreffer gaan we op zoek naar meer. In een half uur tijd sprokkelen we een presentabel bosje asperges bij elkaar. Libero en Gloria hebben het meest succes, volgens mij dankzij hun geringe afstand tot de grond. De kinderen vinden het geweldig, maar stiekem ben ik zelf ook trots op onze vangst. Daar sta ik dan, een jongen uit Beuningen met een bosje wilde asperges op de Via Francigena. Net zoals gli antichi. Mooi toch! • antichi

ITALIË MAGAZINE

Ventotene Hoe een klein eiland groots kan zijn

Ventotene, in de regio Lazio, is een van de kleinste eilanden van Italië. Maar laat je niet misleiden door de omvang, want Ventotene heeft veel te bieden. Geschiedenis flirt er met natuurlijke schoonheid. Een politieke ziel vermengt zich met ontspannen toerisme. Kleuren en geuren wachten er op je. T E K S T E N F OTO ’ S J E S P E R S T O R G A A R D J E N S E N

TIPS Bereikbaarheid • De overtocht van Formia naar Ventotene met de ferry duurt ongeveer 2 uur. Met de hydrofoil (draagvleugelboot) ben je er in een uur. traghetti.com

ITALIË MAGAZINE

ie het motto less is more aanhangt, zit op het eiland Ventotene goed! Met een oppervlakte van slechts 1,75 vierkante kilometer en een bescheiden 700 inwoners is Ventotene een van de kleinste en dunst bevolkte eilanden van Italië. Maar het is zeker een bezoek waard. Je zou Ventotene een beetje apart kunnen noemen, vanwege de tegenstellingen: het is ongerept, ook al vind je bijna overal bebouwing – behalve op de meest noordelijke punt misschien. Je hebt bijna overal uitzicht op zee, en toch vermengt de geur van de zee zich vaak met die van fruitbomen. De ontvangst in het kleine haventje van

Ventotene is warm, door de vele gekleurde huisjes die je begroeten. Geografisch gezien ligt Ventotene vrij dicht bij de Flegreïsche Eilanden in de baai van Napels, waarmee het een aantal dingen gemeen heeft: de stranden met zwart zand en de tufsteenrotsen. Administratief gezien maakt het eiland echter deel uit van de vier Pontijnse Eilanden. Ventotene is bijna helemaal vlak, dus van bovenaf gezien lijkt het haast een vlot dat op zee drijft.

Romeinse geschiedenis

Ventotene bezoeken is alsof je de Romeinse geschiedenis binnenstapt. Dicht bij de aankomsthaven vind je een nog kleinere haven die meer dan tweeduizend jaar

HOE EEN KLEIN EILAND GROOTS KAN ZIJN

De ontvangst in het kleine haventje van Ventotene is warm, door de vele gekleurde huisjes die je begroeten geleden door de oude Romeinen werd aangelegd. Je kunt er nog steeds de ligplaatsen herkennen die door hen werden gebruikt om hun boten aan te meren. Maar ook de oude pakhuizen en aanlegpalen die je er ziet, werden oorspronkelijk door de Romeinen gebruikt. In de buurt bouwden ze ook een onderwatervisvijver in de tufsteenrotsen. Hier was het mogelijk om zoet water met zout water te vermengen en op die manier de vissen uit de zee aan te trekken, te vangen en te kweken voor consumptie. Als je avontuurlijk bent ingesteld en een duik neemt vanaf de klif naast de vuurtoren, kun je nog steeds de

resten van de Romeinse visvijver zien. Als je langs de hellingen loopt die naar de Piazza della Chiesa leiden, het gezellige centrum van het kleine eilandstadje, vergeet dan niet de bekende bibliotheek, Ultima Spiaggia, ‘het Laatste Strand’, op te merken. Deze bevat een enorme collectie literatuur over de zee en over de Italiaanse eilanden. Niet ver hiervandaan vind je de eerste must-see: Villa Giulia, gelegen op de kaap van Punta Eolo. Hier werd ooit een Romeinse vakantievilla gebouwd door keizer Ottaviano Augusto (Augustus). Later werd de villa gebruikt voor de ballingschap van leden van de keizerlijke

Openingspagina’s: de kleine Romeinse haven; op het eiland zijn veel restaurants te vinden. Linkerpagina: een van de vele fraaie uitzichten op zee. Onder: shoppen in de smalle steegjes.

ITALIË MAGAZINE

TIPS Doen • Bezoek aan de gevangenis op Santo Stefano Tickets verkrijgbaar bij Proloco Ventotene, in de haven Porto Nuovo. Vanaf juni 2022 kan de gevangenis bezocht worden in groepen van 30 personen. • Wijn proeven en kopen bij een cantina Candidaterra, Via Luigi Iacon, 58 candidaterra.it • Duikcentrum Ventotene ventotenediving.it

ITALIË MAGAZINE

Rond het eiland vind je volop mogelijkheden om vanaf de kliffen de zee in te duiken, zoals bij de vuurtoren familie. De eerste die hier verbannen werd, was, jawel, Giulia, de dochter van Augustus. Vandaag kun je de overgebleven ruïnes van de keizerlijke villa bezoeken. Rondleidingen (met gids) zijn beschikbaar, met droomuitzichten op zee.

Paradijs voor vogelaars

Waarschijnlijk wil je ook een verfrissende duik nemen. Er zijn twee traditionele stranden op Ventotene: Cala Nave en Cala Rossano, met fijn zwart zand. Cala Nave is de bekendste van de twee. Het is te voet bereikbaar vanuit de stad en is uitgerust met een klein restaurant en je kunt er parasols, waterfietsen, kano’s en ligbedden huren. In het hoogseizoen kan

het er druk worden, maar gelukkig zonder dat het zijn charme verliest. Cala Rossano is een klein strand dat te voet bereikbaar is vanaf Porto Nuovo. Je ziet er ook de boten en veerboten aankomen en vertrekken. Rond het eiland – met een kustlijn van ongeveer 3 kilometer – vind je ook nog volop mogelijkheden om vanaf de kliffen in zee te duiken, zoals bij de vuurtoren. De natuurlijke fauna van Ventotene heeft altijd veel verschillende soorten vogels aangetrokken. Vele van hen beschouwen Ventotene als een pitstop onderweg naar het Afrikaanse continent. Om die reden werd in 2006 een Ornithologisch Museum (Museo della Migrazione ed

TIPS Eten • Ristorante (& Hotel) Mezzatorre Piazza Castello 5/6 mezzatorreventotene.com/ita/risto • Ristorante Il Giardino di Ventotene Via Olivi 45 ilgiardinodiventotene.it Slapen • B&B Le Parracine ventoteneleparracine.com • Hotel Mezzatorre Piazza Castello 5/6 mezzatorreventotene.com

ITALIË MAGAZINE

Osservatorio Ornitologico) geopend. Het museum is ook een centrum voor ornithologisch onderzoek. Hier vinden de telling en monitoring van de wilde populatie van zoogdieren en vogels plaats, evenals de studie van migratie door middel van de ringtechniek. Het museum is te bezoeken (ook met gids), een hoogtepunt voor vogelaars. Om een andere interessante historische bezienswaardigheid niet over het hoofd te zien, moeten we nog een keer terug naar de oude Romeinen. Vanaf de centrale Piazza Castello loop je richting La Cisterna di Villa Stefania, een systeem van waterreservoirs gebouwd door de Romeinen. Deze reservoirs werden gebouwd om een adequate watervoorziening te kunnen garanderen, aangezien het eiland destijds geen natuurlijke waterbronnen had. In dit ondergrondse systeem kun je door een reservoir lopen dat later als gevangenis werd gebruikt. Hier zijn nu, vele jaren later, nog steeds op de

muren de tekeningen en graffiti te zien die door de toenmalige veroordeelden zijn gemaakt.

Fundament van de EU

Dit was echter niet de enige plek in en rond Ventotene die als gevangenis werd gebruikt. Een andere bevindt zich op het eiland Santo Stefano, gelegen op slechts één kilometer van Ventotene en per boot bereikbaar. Die gevangenis werd gebouwd door de toenmalige koning van Napels, Ferdinando IV, en voltooid in 1795. De gevangenen destijds waren de vijanden van ‘het systeem’. Door de onveilige staat van de gebouwen is het eiland lange tijd verboden terrein geweest. Een restauratieproject heeft het nu weer mogelijk gemaakt om het eiland en de gevangenis te bezoeken, en onlangs is een lokale culturele vereniging, Proloco Ventotene, erin geslaagd bezoeken aan het eiland en de gevangenis te organiseren. Deze bieden je een zeldzame gelegenheid

HOE EEN KLEIN EILAND GROOTS KAN ZIJN

Hier zijn nu, vele jaren later, nog steeds op de muren de tekeningen en graffiti te zien die door de toenmalige veroordeelden zijn gemaakt om een – weliswaar wat winderige – plek te bezoeken waar je door de lagen van de geschiedenis loopt. Heel verrassend is dat Ventotene ook een politieke ziel heeft. Onder het fascistische regime – van 1941 tot 1943 – werden veel politieke tegenstanders van de fascistische partij van Mussolini hier opgesloten, zoals Sandro Pertini (president van Italië van 1978 tot 1985), Luigi Longo, Converto dell’Aci, Pietro Secchia, Eugenio Colorini, Altiero Spinelli en Ernesto Rossi. Vooral de naam Altiero Spinelli is vaak in verband gebracht met Ventotene. Hij werd hier in 1941 opgesloten en samen met de anti-

fascistische politicus Ernesto Rossi stelde hij het bekende Manifest van Ventotene op. De oorspronkelijke titel van het beroemde document was Voor een vrij en verenigd Europa, en het doel was de eenheid tussen de Europese landen te bevorderen. Het manifest is altijd van groot belang geweest als grondtekst voor de EU, en soms lees je zelfs dat ‘de EU werd geboren op Ventotene’. Een goede reden voor een toost. Ga hiervoor naar wijnproducent Candidaterra om te proeven en te kopen. Ventotene mag geografisch klein zijn, het is groots in cultureel en historisch opzicht. •

Vorige pagina’s: vrolijk gekleurde eettentjes vind je overal; op het grote strand kun je onder andere waterfietsen huren. Linkerpagina: Cala Nave, het bekendste strand. Onder: de vuurtoren van Ventotene.

ITALIË MAGAZINE

Proef en ontdek! Start uw ontdekkingstocht met drie prachtige rode óf witte wijnen uit de klassieke wijnlanden Frankrijk, Italië en Spanje. U kunt genieten van het rode pakket, met o.a. dé nieuwe top Governo uit Toscane: de met 98/99 punten bekroonde Bufalo Nero. Of van het witte pakket, met o.a. een groot favoriet bij onze klanten; de met goud bekroonde Domaine de la Jasse ‘Blanc de Blancs’ Chardonnay-Viognier.

98 PUNTI/POINTS

Luca Maroni

Nu voor slechts € 18,99 per pakket met actiecode VR5DK.

Nu slechts

€1899

Door ons

Deskundige

Proefpanel geselecteerd

per pakket

Ontdekkingspakket

ROOD

WIT

Al onze wijnen worden blindgeproefd door een deskundig proefpanel van 9 wijnexperts, met samen 170 jaar proefervaring. De beste en meest koopwaardige wijnen worden door hen geselecteerd.

Bestel via WIJNBEURS.NL/ONTDEKKEN

SCAN EN BESTEL

Actie geldig t/m 31 juli 2022. Art. E102297 en E102421. Niet geldig i.c.m. andere acties. Telefonisch bestellen via 0294 788 103. Ma. t/m vrij. 8.30 - 18.00 uur en za. 8.30 - 14.00 uur.

Geen 18, geen alcohol

Blind geproefd

Niet lekker? Geld terug!

Vandaag besteld, morgen in huis

170 jaar proefervaring

10 de ED

DE JURYPRIJS

Pieter Bogaers

De 10de verkiezing van het Italië Magazine Restaurant van het Jaar 2022 bestaat uit twee delen, een publieksprijs en een juryprijs. De jury bestaat dit jaar uit: • Roberto Payer, voorzitter van de Italiaanse Kamer van Koophandel • Pieter J. Bogaers, culinair journalist • Paul van Eijndhoven, hoofdredacteur van Italië Magazine

DE PUBLIEKSPRIJS

Het stemmen voor de publieksprijs is inmiddels niet meer mogelijk.

DE UITSLAG - UITGESTELD

In Italië Magazine nr. 5, 2022 wordt bekendgemaakt welk van de tien restaurants de winnaar is van de juryprijs en welk restaurant winnaar is van de publieksprijs. De prijzen worden op 4 juli tijdens een feestelijke bijeenkomst in het Hilton Amsterdam uitgereikt.

Paul van Eijndhoven

Mede mogelijk gemaakt door:

ITALIË MAGAZINE

Roberto Payer

• Palladio, Amsterdam, restaurantpalladio.nl • Pianeta Terra, Amsterdam, pianetaterra.nl • Roberto’s Amsterdam, robertosrestaurant.nl • Momenti Italian Food & Wine, Brielle, momenti-brielle.nl • La Passione, Den Haag, restaurantlapassione.nl • La Dolce Vita, Eindhoven, ladolcevita-eindhoven.nl • Raimondi’s Villa Rozenrust, Leidschendam, villa-rozenrust.nl • Pasta e fagioli, Nijmegen, pastaefagioli.nl • Nerello, Rotterdam, nerello.nl • Aroma, Vaassen, restaurant-aroma.nl

DE GENOMINEERDE RESTAURANTS ZIJN:

wie zijn de winnaars?

Bij ieder 2e doosje cannoli een gratis potje crema

Bestel uw cannoli boxen op onze webshop: www.onlycannoli.nl

IM2022_3_Only Cannoli.indd 96

08-04-2022 14:57

IM2022_4_Lodge Holidays.indd 96

15-06-2022 14:52

Ongewone ijver Sommige berichten kunnen alleen maar uit Italië komen. De Hoge Raad oordeelde eerder dit jaar dat de Italiaanse NS ten onrechte een treinconducteur had ontslagen. Francesco, zoals de conducteur heet, was vijf jaar geleden eruit geschopt omdat hij passagiers had ‘geterroriseerd’. Zo’n man die vrouwen betast en verbaal geweld gebruikt natuurlijk. Zo eentje, waarbij je je niet veilig voelt. Dat denk je dan onwillekeurig. Maar niets van dat alles. Zijn terreur bestond eruit dat hij serieus kaartjes had gecontroleerd. Kon je geen vervoersbewijs tonen, slingerde Francesco je op de bon. Was je ‘vergeten’ je ticket af te stempelen, dan toverde Francesco zijn bonnenboekje uit zijn borstzak (of een palmcomputer uit een houder). In een paar jaar tijd had Francesco 5000 boetes uitgedeeld. Rijp voor het Guinnessboek van gekke records. Als ik de baas van Trenitalia was, zou ik reuzeblij met zo’n conducteur zijn. Zijn bonnen uitschrijven levert mij twee ton op. Dat is toch een kwart van mijn jaarsalaris bij Trenitalia. Francesco kreeg van de Hoge Raad vooral gelijk op grond van het feit dat hij de boetes had uitgeschreven ‘zonder persoonlijk gewin’. Toch vond de rechtbank de treinconducteur maar een rare snuiter. De rechters schrijven in hun vonnis dat Francesco hoe dan ook ‘ongewone ijver’ aan de dag had gelegd en ‘onbuigzaam’ was. Tjonge, als de hoogste rechters een serieuze werker al ongewoon vinden, hoe is het dan wel niet gesteld met de Italiaanse productiviteit? Is Italië dan tóch het land van de siësta en het bordje torno subito (ben zo terug) op de gesloten winkeldeur dat er uren hangt? Hoe is Italië in hemelsnaam economisch een van de belangrijkste staten ter wereld geworden? In werkelijkheid wordt er juist heel hard gewerkt en leggen veel Italianen een bijna protestants arbeidsethos aan de dag. Maar het is waar dat Italiaanse controleurs in het algemeen geen bulldogs zijn. Laatst nog zat ik in de tram in Rome toen er zes van zulke beambten binnenkwamen. Je herkent ze direct. Ze dragen een opzichtig uniform. Ze hebben ook nog eens hun titel (‘Administra-

EWOUT

EWOUT KIECKENS WOONT AL VELE JAREN IN ROME. HIJ BELICHT OPMERKELIJKE ZAKEN VAN HET LEVEN IN ITALIË.

tieve politie’) op de borst van hun jasje laten weven en hebben een identiteitsbewijs zo groot als een rappersketting om hun nek hangen. Het is net alsof een groep skiërs een bus in de woestijn binnenkomt. Hun voorkomen heeft mogelijk te maken met voorliefde voor status en uniformen, maar zeker om zwartrijders de mogelijkheid te bieden te vluchten of snel nog even te stempelen. De drie ingangen worden door twee man geblokkeerd. Toch laten de controleurs toe dat drie mensen zich uit de tram wurmen. Het trambelletje gaat en het voertuig komt in beweging. De controleurs beginnen de kaartjes te controleren. Rara, iedereen heeft een geldig vervoersbewijs. Ik kan me nog goed herinneren dat ik eens – in het pre-digitale tijdperk – gepakt werd in bus 64. Dat is een bekende buslijn in Rome, omdat die altijd knoertvol zit en daarmee een geliefd podium is voor zakkenrollers. In zo’n sardineblikje komt geen controleur. Maar ik had me misrekend. Ook een jonge vrouw was de pineut. De boete was honderd euro. Die had ik niet op zak. Ook de vrouw had niet genoeg. De controleur vroeg me de inhoud van mijn portemonnee te laten zien en dat liet ik gedwee toe. Hij viste bij mij drie briefjes van twintig eruit en bij haar kwamen veertig euro los. Vervolgens schreef de controleur één boete uit. Hij vroeg ook nog eens op wiens naam de boete moest komen. De zwartrijder in mij toonde zich galant. Ik heb dus toen – en ik woonde nog maar net in Rome – aan den lijve de Italiaanse flexibiliteit ondervonden. De controleurs wisten heel goed dat ze anders ons beiden naar het kantoor hadden moeten meenemen. Het was gemakkelijker en, uit bedrijfsoogpunt gesproken, goedkoper om het met één boete af te doen. Okay, er is natuurlijk ook wel wat af te dingen op zulke flexibiliteit. Het zou vooral de slimmeriken verder brengen. Het is elk geval niet besteed aan Francesco van Trenitalia. •

ILLUSTRATIE SYLVIA WEVE

ITALIË MAGAZINE

Giovanni Cafaro was een Milanees die, toen hij zijn baan verloor, in de rij ging staan voor anderen tegen betaling. Marleen Scholten schreef een script gebaseerd op zijn verhaal, genaamd La codista. De voorstelling, gespeeld door Scholten, heeft de Italiaanse toneel-

schrijfprijs Antonio Conti gewonnen. Het is een humoristisch stuk over wachten, stilstaan en het verlangen soms langzamer te gaan. Scholten interviewde verschillende inwoners van Italië en vroeg hen wat stilstaan voor hen betekende. Ook stond ze voor dit project in vele rijen om het wachten zelf te ervaren. In la coda (de rij) vindt ze eenvoud en chaos, mensen die samenkomen op een plek met maar één doel: wachten tot de beurt aan hen is. La codista, Nederlandse Theaterfestival, Amsterdam, 1 t/m 11 september 2022. wunderbaum.nl

Ontmoeting van culturen De Nederlandse fotograaf Frank van Driel exposeert met Interconnesso in Lecce in boetiekhotel Palazzo Sant’Anna en het naastgelegen restaurant. Een selectie stillevens uit zijn series Tabula Rasa / Italia en Ephemeral en naaktportretten in zwart-wit uit Soul Scapes worden hier tentoongesteld.

Van Driel refereert met zijn lichtgebruik en symboliek aan Hollandse en Italiaanse meesterschilders uit de 17de eeuw. Van Driels werk is internationaal bekroond en opgenomen in vele collecties. Interconnesso, Palazzo Sant’Anna, Lecce, 2 juli t/m 10 september 2022. palazzosantannalecce.com

Muziek doordrenkt de stad

Sinds 1973 wordt in Perugia, de hoofdstad van Umbrië, het bekende jazzfestival georganiseerd. Het is uitgegroeid tot een van de meest toonaangevende jazzfeesten in Europa. Umbria Jazz dompelt tien dagen lang de stad onder in een fantastische sfeer. Er zijn optredens van de beste (jazz)muzikanten ter wereld, zoals Tom Jones, Christone ‘Kingfish’ Ingram,

Diana Krall en Dee Dee Bridgewater & The Memphis Soulphony. Jeff Beck sluit op 17 juli het festival af met een speciale gast. Behalve in de gesloten zalen worden ook veel concerten opgevoerd in de openlucht, zodat iedereen op het stadsplein en in de straten kan meegenieten van de muziek. Umbria Jazz 22, Perugia, 8 t/m 17 juli. umbriajazz.it

arte e cultura

Andiam� �� e�tr�

Ro�e�nen �� Limb�r� Lees en luister naar de verhalen over soldaten en hun families en ontdek hoe de Romeinen zo’n tweeduizend jaar geleden in Limburg leefden. In samenwerking met het Rijksmuseum van Oudheden presenteert Limburgs Museum Oevers vol Romeinen, een interactieve tentoonstelling voor het hele gezin. Aan de hand van de Dame van Voerendaal, een zandstenen hoofd gevonden op een heuvel aan de Via Belgica, en nog veel meer wonderlijke voorwerpen, verken je het alledaagse leven van de Romeinen. Oevers vol Romeinen, Limburgs Museum, Venlo, 20 mei t/m 4 september 2022. limburgsmuseum.nl

TEKST & SAMENSTELLING MALOU LAMMERTSE

ITALIË MAGAZINE

ARTE E CU LTU RA

Op zoek naar een wonder

Een erotisch leven

Dat de bewoners van het oude Pompei een sensueel bestaan leidden werd bekend door de eerste ontdekkingen van archeologen in 1748. Afbeeldingen van erotische aard zijn te vinden op alle gebieden in het dagelijks leven in de stad, ook in badhuizen, heiligdommen en huishoudelijke kamers. De tentoonstelling Arte e sensualità nelle case di Pompei laat zien wat sensualiteit en erotiek betekende voor de Pompeianen aan de hand van

beeldende kunst en fresco’s. Er worden zelfs recente ontdekkingen vertoond met erotische scènes; twee bronzen medailles, een elegant slaapkamerplafond en drie muren van Villa di Gragnano, die zijn gereconstrueerd na de restauratie. Alle zeventig werken komen uit de opslagruimten van het archeologische park. Arte e sensualità nelle case di Pompei, Palestra grande, Pompei, t/m 15 januari 2023. pompeiisites.org

Na het verlies van haar babydochter besluit Agata in haar eentje een reis te maken door het ruige landschap van Noord-Italië. Haar missie wordt gedreven door rouw en verlies, maar ze is ook vastbesloten om verlossing te vinden voor haar dochter. Het verhaal speelt zich af in 1900 en om als jonge vrouw alleen op pad te gaan, is niet geheel zonder gevaar. Gelukkig ontmoet ze onderweg de rondtrekkende jongen Lynx. Samen trotseren ze de zware tocht door het betoverende maar intimiderende landschap, op zoek naar een wonder. In Piccolo corpo laat regisseur Laura Samani zien hoe moederschap en vriendschap de wilskracht van een vrouw sterker maken. De prachtige cinematografie, de omgeving, en het Friulische dialect dat af en toe klinkt, maken deze eerste speelfilm van Samani zeer bijzonder. Piccolo corpo, vanaf 14 juli in de bioscoop.

Bocelli verbreekt de stilte

Reis door de tijd In het oude centrum van Rome nemen Piero Angela en Paco Lanciano je mee op een reis door duizenden jaren geschiedenis. Die wordt geprojecteerd op het Forum Augustus en laat via licht,

ITALIË MAGAZINE

animatie, geluidseffecten en korte films zien hoe het stadsleven er uitzag op dit archeologische stukje grond. Viaggio nei Fori vertelt van verdwenen tempels en standbeelden, zoals het twaalf meter hoge beeld van Augustus waar slechts een voetafdruk van over is door de vele aardbevingen die het Forum heeft moeten doorstaan. Viaggio nei Fori is te zien op diverse avonden in de zomer tot en met het najaar. Viaggio nei fori, Forum of Augustus, Rome, 17 juni t/m 7 november 2022. viaggioneifiori.it

In het openluchttheater Teatro del Silenzio is het 364 dagen per jaar stil. Het ligt tussen de heuvels net buiten het dorpje Lajatico in de provincie Pisa. De enige artiest die eens per jaar de stilte mag doorbreken is de fameuze Andrea Bocelli, geboren en getogen in Lajatico. Op 28 juli vindt de 17de editie plaats die ondersteund zal worden door vele beroemde artiestenvrienden en het Teatro del Silenzio Orchestra, onder leiding

van Alberto Bartalini. Deze zomer wordt een extra bijzonder project, volgens maestro Bocelli, want het markeert meer dan de helft van zijn carrière. Iedere keer betreedt hij op spectaculaire wijze het podium en wordt hij tijdens een partituur begeleid met visuele effecten. Het belooft weer een magistrale en onvergetelijke avond te worden. Andrea Bocelli in Concerto, Teatro del Silenzio, Lajatico, 28 juli 2022. teatrodelsilenzio.it

Voor liefhebbers van Donna Leon’s ‘Commissario Brunetti’ Martin

Bruno, chef de police.

misdaadserie met

WALKEcR hte

Het is lente in de Franse Péri gord, een tijd van schoonh eid en rust. Maar niet voor Bruno, chef de poli ce in Saint Denis. Op een boot wordt het lichaam van een vrouw gevo nden, gedood in wat een sata nisch ritueel lijkt te zijn. En Bruno heeft al geno eg op zijn bord. Hij bemidde lt zowel in een zaak van huiselijk geweld als bij een bedenkelijk voorstel voo r lokale ontwikkeling dat té mooi lijkt om waar te zijn. Maar een moordza ak heeft altijd voorrang en de wortels hiervan ligge n diep in het verleden begr aven. Alles leidt terug naar het kasteel boven een bocht in de rivier, naar de oude vrouw die daar teruggetrokken leeft en naar het geheim dat verborgen is in de Duivelsgrot.

Een onverwa vondst zaak

Een ‘De onw taan bare Bruno… die bergen trot no, Bru reers voo seert en zich stort terw ijl hij voo ce t dat verschillende listige misdaden in grotten de polirkom chef en complotten de traditionele manier van leven in St Denis verstoren’. Literary Review

De Engelse Martin Walker (1947) is schrijver, historicus en politiek jour nalist. Hij werkte jarenlang voor The Guardian in o.a. Moskou en Washington. Sinds hij eind jaren negentig met zijn vrouw Julia een oude boerderij in de Dordogne kocht, schrijft hij thrillers over Ben oît ‘Bruno’ Courrèges. brunochiefofpolice.com

‘Het vijfde uitstapje met Brun o Courrèges – een scherpzin een met truffels en kaas over nige agent in laden dorp in de Périgord in Frankrijk – is Walkers beste tot nu toe, een eerst eklas mysterie. Entertainmen t Weekly

Martin

MARTIN WALKER De Duivelsgrot

en bestempeld, ze en dan als misdaadfictie word met een bijzondere n, ‘De Courrèges-boeken mog sleve dorp se Fran het in e een vermakelijk inzicht en ook Het bied vijfd e deel het gebied’. France Magazin in de sfeervol vaniona wijn enle,deinte rnat al geprezen nadruk op het eten

onverwachte vondst MARTIN WALKER De

-9

Misdaad in de Dordogne

WALKER De Duivelsgrot

Een zaak voor Bruno, chef de police

ISBN 978-90-83251 4-0-

9 789083 251400

Cover Bruno deel 5.indd

LITERAIRE THRILLE

09-05-2022 15:26 16-05-2022 11:15

‘Lyrisch. . . . Walker schetst de geneugten van wijn, eten, liefde en vriendschap van zijn Franse gemeenschap met duidelijke genegenheid maar zonder sentimentaliteit. Zijn dorpelingen zijn niet méér immuun voor de moderne tijd dan de rest van ons – ze drinken gewoon betere wijn.’ Publishers Weekly

De Engelsman Martin Walker (1947) is schrijver, historicus en politiek journalist. Hij werkte jarenlang voor The Guardian in o.a. Moskou en Washington. Sinds hij eind jaren negentig met zijn vrouw Julia een oude boerderij in de Dordogne kocht, schrijft hij thrillers over Benoît ‘Bruno’ Courrèges. brunochiefofpolice.com ISBN 978-90-831675-2-7

Martin

WALKER

Op een zomerochtend wordt politiecommissaris Bruno Courrèges ruw gewekt door de sirene op het gemeentehuis van Saint Denis, die de vrijwillige brandweer oproept. Bruno volgt de brandweer naar een grote loods die in lichterlaaie staat en de omliggende wijngaard in vlammen zet. Korte tijd later wordt het dorp in de Périgord bezocht door een Californische wijnmaker met grootse plannen. Hij wil een enorm wijnhuis in de vallei opzetten, wat een aardige opsteker zou zijn voor de plaatselijke economie. Het plan zaait verdeeldheid onder de bewoners van Saint-Denis, waarbij de gemoederen hoog oplopen. Als er een moord wordt gepleegd, neemt de dreiging serieuze vormen aan. Bruno laveert tussen voor- en tegenstanders Misdaadop inzoek naar de dader en probeert te voorkomen dat deze nog grotere misdaden het hart van begaat…

Bruno chef de police

de Dordogne

‘Het echte plezier van het boek is de plek zelf…. Terwijl lezers worden aangetrokken door wijnproeverijen, diners met truffelomelet en de oude waardigheid van een Franse jachthond, neemt de spanning in het verhaal toe.’ Houston Chronicle De Engelse Martin Walker (1947) is schrijver, historicus en politiek journalist. Hij werkte jarenlang voor The Guardian in o.a. Moskou en Washington. Sinds hij eind jaren negentig met zijn vrouw Julia een oude boerderij in de Dordogne kocht, schrijft hij thrillers over Benoît ‘Bruno’ Courrèges. brunochiefofpolice.com

Martin

Het derde deel in de sfeervolle, internationaal geprezen misdaadserie met Bruno, chef de police.

WALKER

De Franse Périgord is de bakermat van de zwarte truffel, en met vijfduizend euro per kilo is deze ‘zwarte diamant’ een kostbare schat. Wanneer blijkt dat de markt voor deze delicatesse wordt vervuild door de import van de goedkopere Chinese truffel, gaat politiecommissaris Bruno op onderzoek uit. De zaak wordt grimmig wanneer een goede vriend op brute wijze wordt vermoord, als waarschuwing voor anderen. Zijn vriend was niet alleen een truffelexpert, hij was ook een voormalig agent van de inlichtingendienst. Bruno’s speurwerk brengt hem van zonovergoten markten naar schemerige cafés, van chique recepties tot gespannen onderhandelingen - van alle paradijselijke geneugten van de regio tot zijn schimmige onderwereld - en herenigtEen hemzaak met een verloren liefde.

De vergelding

voor Bruno, chef de police

‘Een charmant Frans dorpje, heerlijk eten, excentrieke karakters en een mysterie om het verhaal op dreef te houden… Smakelijk inderdaad.’ The Seattle Times

De Engelse Martin Walker (1947) is schrijver, historicus en politiek journalist. Hij werkte jarenlang voor The Guardian in o.a. Moskou en Washington. Sinds hij eind jaren negentig met zijn vrouw Julia een oude boerderij in de Dordogne kocht, schrijft hij thrillers over Benoît ‘Bruno’ Courrèges. brunochiefofpolice.com

ISBN 978-90-831675-3-4

ISBN 978-90-831675-4-1

9 789083 167534

9 789083 167527

Cover Bruno deel 2.indd 1

Martin

WALKER De zwarte diamant

Een zaak voor Bruno, chef de police

9 789083 167541 LITERAIRE THRILLER

LITERAIRE THRILLER

Cover Bruno deel 1.indd 1

‘Maakt dat je direct een ticket wilt kopen om je onder te dompelen in la France profonde.’ Irish Independent

MARTIN WALKER De zwarte diamant

Bruno Courrèges mag dan wel politiecommissaris zijn, eigenlijk heeft hij niet veel te doen in het kleine plaatsje Saint Denis in de Dordogne. Hij heeft een dienstwapen, maar dat draagt hij nooit. Hij heeft het recht mensen te arresteren, maar dat is in zijn loopbaan slechts één keer voorgekomen. Op Bevrijdingsdag wordt de grootvader van een Algerijnse dorpsgenoot dood aangetroffen. Men vermoedt een racistisch motief vanwege een groep extreem-rechtse jongeren die actief is in de buurt. Bruno is echter niet overtuigd en stelt een grondig onderzoek in, dat geheimen uit het verleden blootlegt en de verhoudingen binnen het dorp ernstig verstoort.

‘Walkers ontspannen stijl en humor brengen zijn boeiende held en het charmante dorp tot leven. Een van de leukste boeken die ik in lange tijd heb gelezen.’ Sunday Telegraph

‘De geneugten van het leven in de Dordogne en een intrigerend mysterie… een winnende combinatie.’ Telegraph

Het tweede deel in de sfeervolle, internationaal geprezen misdaadserie met Bruno, chef de police.

MARTIN WALKER De vergelding

Het eerste deel in de sfeervolle, internationaal geprezen misdaadserie met Bruno, chef de police.

MARTIN WALKER Bruno chef de police

Delen 4 en 5 van de sfeervolle, internationaal geprezen misdaadserie met Bruno, chef de police, zijn nu verkrijgbaar. Bestel ze in de webshop van Italië Magazine en betaal geen verzendkosten.

10-08-2021 12:31

Cover Bruno deel 3.indd 1

LITERAIRE THRILLER

09-08-2021 16:41

09-08-2021 16:46

ITALIË MAGAZINE

‘Vroom Vroom’, Park Lane/ Mayfair Londen, 2011.

KUNST KUNST VOOR VOOR EEN EEN BETERE BETERE WERELD WERELD De universele beeldtaal van Lorenzo Quinn Reusachtige handen die uit het Canal Grande opduiken om een eeuwenoud Venetiaans palazzo te beschermen tegen de stijgende zeespiegel of metershoge armen die een kanaal overbruggen als oproep om meer samen te werken: de spraakmakende projecten van de Italiaans-Amerikaanse beeldhouwer Lorenzo Quinn roepen de mensheid op beter voor elkaar te zorgen.

ommige kunst grijpt je bij de kladden, sleurt je uit je comfortzone en drukt je met de neus op de feiten. Dat we met onze ongeremde consumptiedrift de natuur verwoesten, elkaar het leven zuur maken en winstbejag boven naastenliefde plaatsen. De Italiaans-Amerikaanse beeldhouwer Lorenzo Quinn schuwt de grote thema’s niet. Bij hem geen vrijblijvende esthetiek of makkelijk sentiment. Quinn: “Elk beeld dat ik maak draagt een boodschap uit. De ene keer over verbondenheid en het belang van familie, de andere keer over het nemen van de juiste beslissingen, over leven en dood.” In één van Quinns meest iconische beeldenseries, The Force of Nature (De kracht van de natuur), zien we hoe Moeder Natuur – uitgebeeld als een geblinddoekte vrouwenfiguur – de baan door de ruimte bepaalt van haar kind, de aarde. De mens denkt in zijn arrogantie controle te hebben

TEKST RONALD KUIPERS

over de aarde, maar van tijd tot tijd, als tsunami’s of tornado’s hun verwoestende werk doen, wijst de almachtige Moeder Natuur hem zijn nederige plek. “Wij mensen zien onszelf als superieure wezens, met absolute controle over ons lot en onze omgeving. Maar we leven met een vals gevoel van veiligheid, totdat Moeder Natuur ons hardhandig wakker schudt.” Nu door onze industriële uitstoot de wereldwijde temperatuur stijgt en de poolkappen beginnen te smelten, nadert het moment waarop Moeder Natuur definitief haar geduld verliest...

Terug naar de bron

Dat Lorenzo zich zou ontwikkelen tot beeldhouwer had niemand verwacht, hijzelf nog het minst. In Rome, de stad waar hij in 1966 wordt geboren en zijn vroege jeugd doorbrengt, ziet iedereen Lorenzo vooral als ‘de zoon van die beroemde acteur’. Zijn vader is Anthony Quinn, de Mexicaans-Amerikaanse

filmster die vanwege zijn glansrol in Fellini’s Oscarwinnende La strada in Italië een legendarische status geniet. In Lorenzo’s jeugd draait alles om acteren, zeker als hij op zesjarige leeftijd verhuist naar Hollywood: “Onze buurman aan de rechterkant was John Wayne en aan de linkerkant stond het huis van Kirk Douglas. Even verderop woonden Paul Newman, Henry Fonda en Jerry Lewis.” Zodra Lorenzo de schoolbanken is ontgroeid, lijkt het niet meer dan logisch dat hij in de voetsporen van zijn vader treedt. Hij weet grote rollen te bemachtigen in biografische films over de Italiaanse vioolbouwer Antonio Stradivari (samen met zijn vader) en de Spaanse schilder Salvador Dalí. Zijn talent wordt alom geprezen, maar Lorenzo bemerkt na verloop van tijd dat hij acteert om “de verkeerde redenen”, zoals competitie met zijn vader en het najagen van roem en rijkdom. Geïnspireerd door de excentrieke Dalí volgt Lorenzo in New York een opleiding >

ITALIË MAGAZINE

Handen

Het zijn vooral de marmeren beelden van Italiaanse grootmeesters als Michelangelo en Bernini die Lorenzo tot tranen roeren. Hun sensuele gebaren, schijnbaar fluweelzachte huid en fraai gespannen spieren geven de uitgebeelde personen een vitaliteit die ook na meerdere eeuwen nog sprankelend en fris is. Lorenzo hangt zijn penselen aan de wilgen en begint in 3D te werken, tot hij op een dag een sensatie beleeft: “Ik was bezig een torso te maken op basis van Michelangelo's tekening van Adam, een ambachtelijke klus. Maar ik kreeg een idee en begon

‘Support’ in Canal Grande, 2017.

ITALIË MAGAZINE

materiaal weg te hakken, en ziedaar... opeens verscheen Eva uit Adams lichaam. Het beeld was begonnen als een puur academische oefening, maar het was mijn eerste echte kunstwerk geworden!” Van het menselijk lichaam zijn het vooral de handen die Lorenzo mateloos boeien: “Ik wilde beeldhouwen wat wordt beschouwd als het moeilijkste en technisch meest uitdagende lichaamsdeel. Handen hebben zoveel kracht – de kracht om lief te hebben, te haten, te creëren, te vernietigen. Ze zijn de dragers van universele boodschappen, die iedereen op de wereld begrijpt.” Lorenzo vindt zijn woonplaats New York niet geschikt voor een toekomstig leven als beeldhouwer. Niet alleen omdat deze stad “je menselijke waarden verhardt”, maar ook omdat er te weinig ambachtslieden zijn die weten hoe je brons moet gieten of marmer moet bewerken. Samen met zijn echtgenote Giovanna Cicutto en hun eerste zoon (er zullen later nog

twee volgen) besluit hij te verhuizen naar Barcelona. Daar krijgt hij de beschikking over een groot atelier: “We hebben voor Spanje gekozen vanwege het Latijnse karakter, de humanitaire waarden en de geweldige vakmensen.”

Dolce vita

“Ik ben van nature verlegen en timide. Maar aan de andere kant ben ik ambitieus en wil ik dingen bereiken!” In Barcelona weet Lorenzo zijn ambities om te zetten in een indrukwekkende beeldenproductie. Hij beschikt over zijn eigen bronsgieterij en werkt daarnaast met materialen als hars, aluminium, marmer en staal. Kleinere beelden worden vaak in beperkte oplagen gemaakt, terwijl de grotere (tot wel twaalf meter hoog) als unieke kunstwerken worden afgeleverd. In de ontwerpen spelen verstrengelde handen vaak een hoofdrol. Lorenzo: “Ik ben dolblij als ik een onschuldig kind zie dat zijn liefde toont door zijn handjes naar

tot beeldend kunstenaar, waar hij ontdekt dat navolging van Dalí’s surrealisme een doodlopende weg is: “Ik maakte slechts kopieën van iets dat een genie al eerder had gecreëerd.” Bij zijn speurtocht naar inspiratie die hem wél in de ziel raakt, komt Lorenzo terecht in het land waar zijn leven ooit begon: in Italië.

DE UNIVERSELE BEELDTAAL VAN LORENZO QUINN

Lorenzo Quinn bij zijn werk ‘Give’ in de Bobolituinen, 2020.

Handen hebben zoveel kracht – de kracht om lief te hebben, te haten, te creëren, te vernietigen je uit te strekken. En het is net zo vertederend om oudere mensen te zien die liefdevol elkaars hand vasthouden tijdens een avondwandeling.” Ook jeugdherinneringen zijn een rijke bron van inspiratie. In het ruim vier meter hoge beeld Vroom Vroom zien we een enorme kinderhand (gevormd naar de hand van één van Lorenzo’s zoontjes op vierjarige leeftijd), die een Fiatje 500 (een echte!) met Romeins nummerbord beetpakt. Lorenzo: “Dit was de eerste auto die ik kocht met het geld dat ik helemaal zelf had verdiend. Ik was zo blij als een kind met mijn nieuwste speeltje. Het werk symboliseert de onschuld en het plezier om de kleine dingen in het leven die ons gelukkig maken.” Met Dolce vita, een metershoge hand

die een authentieke Vespa-scooter uit 1964 beetpakt als een speeltje, verwijst Lorenzo naar de verhalen die zijn vader altijd vertelde over de bruisende jaren zestig in Rome, met filmsterren die over de Via Veneto flaneerden en de vele Vespa’s die een nieuwe, vrijere tijd beloofden.

Bruggen bouwen

Naast de microkosmos van de intermenselijke relaties, zijn eigen gezin en jeugdherinneringen wordt Lorenzo’s inspiratie vooral gevormd door de grote thema’s van deze tijd: onderdrukking, geweld en klimaatverandering. Lorenzo: “We leven in een angstaanjagende tijd, en ik wil mensen aanzetten tot actie!” Zo zien we in een werk als Canned Society (Ingeblikte samenleving)

een vrouwenfiguur die zit samengevouwen in een opengerold sardineblikje. Lorenzo: “De maatschappij wil ons in vakjes proppen, vooral vrouwen. Hen wordt verteld dat ze slank, lang en elegant moeten zijn, terwijl hun ware schoonheid in hun unieke talenten ligt.” Hoewel Lorenzo wereldwijd exposeert, van Frankrijk en Engeland tot China en Rusland, zijn zijn meest spraakmakende werken (al dan niet tijdelijk) tentoongesteld in zijn geboorteland Italië – vooral tijdens de Biënnales van Venetië. Op de Biënnale van 2011 verrast Lorenzo de wereld met zijn provocerende anti-oorlogsinstallatie This is Not a Game! (Dit is geen spel!), een vlot in de Venetiaanse lagune met daarop een Russische T55-tank en levens- >

ITALIË MAGAZINE

grote speelgoedsoldaten. Lorenzo: “Leiders van de wereld gebruiken hun legers alsof het privé-speeltjes zijn waarmee ze kunnen dreigen en vernietigen, zoals een roekeloos kind zou doen.” Zes jaar later presenteert Lorenzo het Biënnale-beeld Support (Steun): twee negen meter hoge handen die oprijzen uit het Canal Grande om het historische hotel Ca’ Sagredo te ondersteunen. Het is Lorenzo’s manier om aandacht te vragen voor de kwetsbaarheid van de eeuwenoude palazzi en het gevaar van de stijgende zeespiegel. Op de Biënnale van 2019 toont Lorenzo met Building Bridges (Bruggen bouwen) zes paar armen die een ruim vijftig meter lange en twaalf meter hoge brug over een Venetiaans kanaal vormen, als eerbetoon aan de stad die voor een groot deel bestaat uit

bruggen. Het is tevens Lorenzo’s oproep aan de internationale politiek om oude conflicten te overbruggen en de handen ineen te slaan.

Kunst voor iedereen

Lorenzo’s hart ligt bij de grote installaties die in de openbare ruimte worden geplaatst. Lorenzo: “Ik wil niet slechts enkele mensen gelukkig maken. Kunst in publieke ruimtes maakt iedereen blij, zelfs als ik er straks niet meer ben. Dat is waar ik voor werk.” Een recent voorbeeld van zo’n gemeenschappelijk kunstwerk is Give (Geef): de samengevouwen handen van een man en een vrouw, gemaakt van hars en gerecycled materiaal, dragen een olijfboom, symbool van de vrede. Your World (Jouw wereld) zal verschijnen op de plek waar enkele jaren geleden kunstenaar Christo een

drijvende geeloranje pier creëerde: het Lago d’Iseo. Twee enorme handen komen uit het water tevoorschijn, en houden een zilverkleurige wereldbol vast met de continenten in het groen. De centrale boodschap is: wij hebben de wereld in onze handen, ga er zuinig mee om! Het werk zal grotendeels bestaan uit gerecycled plastic. De bedoeling is dat je als ‘toegangsprijs’ een plastic fles moet inleveren. In ruil daarvoor ontvang je een zaadje, dat je in je tuin of in een pot kunt planten, het begin van een nieuw stukje leven. Zo blijft Lorenzo continu bezig met kunst die de wereld een beetje beter maakt: “Een kunstenaar is nooit helemaal tevreden over zijn werk. De dag waarop je niet meer leert en je niet meer ontwikkelt, de dag waarop je tevreden bent: dat is de dag waarop je sterft als kunstenaar.” •

‘The Force of Nature’, Venetië, 2018.

ITALIË MAGAZINE

De centrale boodschap is: wij hebben de wereld in onze handen, ga er zuinig mee om!

DE UNIVERSELE BEELDTAAL VAN LORENZO QUINN

‘Building Bridges’, Biënnale Venetië, 2019.

TIPS Spraakmakende beelden Lorenzo Quinn heeft zijn meest spraakmakende projecten in de openbare ruimte gerealiseerd in zijn geboorteland Italië. Maar anders dan in wereldsteden als Londen, Shanghai en New York, waar het publiek kan genieten van permanente beelden, hebben Lorenzo’s installaties in Italië vaak een tijdelijk karakter. Zijn bijdragen aan oudere Biënnales van Venetië (This is Not a Game! in de lagune en Support in het Canal Grande) zijn inmiddels – zoals gebruikelijk bij tijdelijke expo’s – verdwenen en

Lorenzo’s bijdrage aan de Biënnale van 2019 (Building Bridges in het Arsenale) zal naar verwachting medio 2022 worden verwijderd. Soms worden Lorenzo’s beelden in de openbare ruimte ook verplaatst. Dolce vita was eerst te bewonderen bij Casina Valadier in het Villa Borghese-park in Rome, maar is later verhuisd naar Londen. Give reist langs meerdere Italiaanse steden. Het beeld begon zijn reis in Florence, verhuisde later naar Palermo en is tot de herfst van 2022 te bewonderen in Vicenza (Piazza Matteotti), waarna het zijn eindbestemming zal

bereiken in Pietrasanta. Een uitzondering op deze tijdelijke en reizende objecten is Stop Playing! (Stop met spelen!), een beeld waarin een wereldbol wordt weggeschoten met een katapult (een oproep om zuiniger om te gaan met de aarde), dat permanent in de groene omgeving van het Venetiaanse Forte Marghera is te bewonderen. Een nieuw spraakmakend (maar wel weer tijdelijk) project heeft als titel Your World (Jouw wereld): twee reusachtige handen die oprijzen uit het Lago d’Iseo bij Sulzano en een zilvergroene wereldbol vasthouden, met de

boodschap: wij hebben de wereld in onze handen, ga er zuinig mee om! Vanwege de nasleep van de coronapandemie is de oplevering van het kunstwerk helaas een jaar vertraagd: van zomer 2022 naar zomer 2023. Voor wie niet zo lang wil wachten: in ons eigen Leusden, bij het kantoor van Afas, is een permanent kunstwerk van Lorenzo te zien: You are the World (Jij bent de wereld) met een soortgelijke thematiek. Daarnaast kun je alle beelden van Lorenzo, permanent én tijdelijk, online bewonderen op zijn website: lorenzoquinn.com.

ITALIË MAGAZINE

susan

SUSAN VAN DETH WOONT IN PADUA, EN DEELT HIER HAAR KEUKENGEHEIMEN MET ONS.

De souschef neemt het over Vandaag is een dag voor introspectie. De dag voor het geven van lof aan wie het verdient, en eer aan wie de eer toekomt. In ons huishouden is er slechts één gerecht waar ik mijn handen niet aan brand, een gerecht dat enkel en alleen door mijn man vakkundig bereid mag worden: de fluweelzachte risotto. Wellicht zit het in de genen, want bij mijn schoonouders thuis was de situatie exact hetzelfde. Mijn man is normaal gesproken een kundige souschef die steevast klaagt over de ‘stomme werkjes’ die hij mag doen. Maar wanneer er risotto op het menu staat doe ik een stap terug, neem een glas wijn en bewonder de chef aan het werk. Nu wil het nog wel eens voorkomen dat ik als onuitstaanbare perfectionist mij met de bereiding wil bemoeien. Waarna de inmenging resoluut van de hand wordt gewezen en ik word gemaand mijzelf nog verder van het fornuis te verwijderen. Een risotto staat in tegenstelling tot veel Italiaanse gerechten niet alleen regionaal, maar door heel Italië op de menukaart. Van trattoria tot Michelin-driesterrenrestaurants. Er zijn honderden verschillende recepten te vinden en het idee is dat de rijst geldt als basis om vervolgens met de seizoenen mee te veranderen in een prachtige risotto. Overigens kan dit gerecht hier in restaurants vaak

enkel vanaf twee personen besteld worden, en moet je rekenen op een minimale bereidingstijd van 25 minuten, aangezien het op bestelling gemaakt wordt. Een risotto dient de consistentie te hebben van een dikke romige soep, en wordt altijd alleen met een vork gegeten. Een van de meest bekende varianten is de risotto alla milanese. Dit recept zou speciaal zijn ontwikkeld voor het huwelijk van de dochter van een bekende Milanese glasbewerker. De inspiratie was de gouden kleur van de ramen in de duomo; de risotto moest deze exact weergeven en tijdens de bereiding werd er daarom saffraan aan toegevoegd. In de jaren negentig was het gebruik van fruit in risotto erg populair en het summum van decadentie is de variant waarbij tijdens het kookproces een hele fles champagne wordt toegevoegd. Deze risotto alla champagne wordt bij ons thuis vaak tijdens de kerstdagen bereid, gegarneerd met rauwe scampi. Wanneer de geur van risotto inmiddels ons hele huis heeft gevuld en zijn verplichte drie minuten heeft gerust is het moment daar. En oh, wat is hij altijd lekker. Iedereen weet natuurlijk dat eten nog beter smaakt als iemand anders het heeft bereid. Wanneer het dan ook nog met liefde door je man is gedaan, dan smaakt het extra goed. • Van mijn keuken naar jouw keukentafel, Suus @su.sana.superfood

Risotto met een crème van peterselie, groene asperges & gamba’s Ingrediënten (4 personen) • 100 g peterselie • 300 g groene asperges • 14 grote gamba’s (10 voor het recept en 4 voor garnering) • 2 l groentebouillon • 1 groot glas droge witte wijn • 300 g Carnaroli-rijst • 75 g ongezouten boter • 4 el geraspte parmigiano

100

ITALIË MAGAZINE

Voorbereiding Maak de peterselie schoon en verwijder de onderste 2 centimeter. Blancheer de blaadjes enkele minuten in gezouten water, giet ze af en knijp ze licht uit. Pureer in een keukenmachine tot een gladde crème. Blancheer in zout water 4 aspergekoppen per persoon totdat deze beetgaar zijn en zet weg. Maak de rest van de asperges schoon en snij

TEKST & FOTOGRAFIE SUSAN VAN DETH

deze in dunne ringetjes. Snij de 10 gamba’s voor het recept in kleine stukjes. Zet de bouillon op en zorg dat deze warm blijft op een laag vuurtje. Bereiding Verhit in een brede, ondiepe pan met dikke bodem een scheut olijfolie en rooster hierin 3 minuten de rijst. Deze moet echt gloeiend heet zijn

FOODCOLUMN

voordat je een glas witte wijn toevoegt en een goede snuf zout. Laat dit kort verdampen, zet het vuur lager en voeg een soeplepel hete bouillon toe. De regel is dat de rijst altijd onder het vocht moet staan. Zorg dus dat je in de buurt blijft, en wanneer je de rijst ziet aan de oppervlakte, dan meer bouillon

toevoegen. Vooral niet te veel in de rijst roeren, gewoon lekker laten pruttelen. Houd de kooktijd op de verpakking aan, deze is meestal tussen de 16 en 20 minuten. De laatste 5 minuten van de kooktijd voeg je de gamba’s en groene asperges toe, en proef je of de risotto op smaak is, eventueel een beetje zout

toevoegen. Wanneer de rijst volgens de aangegeven kooktijd klaar is kijk dan of deze nog vochtig genoeg is, anders nog wat bouillon toevoegen. Vervolgens de boter en kaas toevoegen, even kort doorroeren en afdekken met een schone theedoek om 3 minuten te laten rusten. Terwijl de risotto rust bak je de 4 gamba’s in een beetje olijfolie met peper en zout. De risotto serveren in een diep bord met de aspergepunten en gamba’s en eventueel courgettebloemen als garnering. Buon appetito!

TIP! De 3 gouden kookregels voor een perfecte risotto: 1. ROOSTEREN De eerste stap is de rijstkorrels gelijkmatig een paar minuten roosteren op een middelhoog vuur. De rijst moet echt ontzettend warm zijn en licht geroosterd voordat je door kunt naar de volgende stap, namelijk het toevoegen van vocht. 2. BAGNARE Oftewel nathouden op het juiste moment. Je voegt pas vocht toe wanneer je de rijst weer begint te zien aan de oppervlakte in de pan. Een grote soeplepel per keer. En zorg ervoor dat het altijd lekker doorpruttelt. 3. MANTECARE Wellicht de meest belangrijke stap, fundamenteel voor het creëren van een fluweelzachte consistentie. Nadat het kookproces voltooid is, voeg je 25 gram boter en 1 lepel geraspte kaas per elke 100 gram risotto toe. Even kort door de risotto mengen en deze vervolgens afdekken met een theedoek en drie minuten laten rusten.

ITALIË MAGAZINE

101

Mike's wijntip

mangiare

MIKE VAN DER ZALM IS EIGENAAR VAN BILDERDIJK WIJNHUYS IN AMSTERDAM. BILDERDIJKWIJNHUYS.NL

zomers en lekker fris Rijp zoet fruit met verkwikkende zuren. Als een warme zomerdag met verkoelende zeebries. Dat is Vermentino uit Ligurië, de Italiaanse Rivièra. Uitkijkend op de kleurrijke Cinque Terre wordt hier in het noordwesten van Italië al generaties lang op kleine schaal wijn gemaakt.

Volgens de 16de-eeuwse filosoof Andrea Bacci kan Vermentino zelfs stenen laten bloeien. Ook pesto vindt hier z’n herkomst. Wij serveren dit glas dan ook graag naast een bord heerlijke pasta pesto. Cantine Lunae Vermentino ‘Etichetta Grigia’ 2020, € 17,95.

Insecten óp je glas De Milanese industrieel ontwerper Alessandra Baldereschi en de glasblazers van Ichendorf Milano sloegen de handen ineen voor de Garden Picnic-collectie. Het resultaat: acht schattige waterglazen met daarop

geschilderde vlindertjes, bijtjes, lieveheersbeestjes en een libelle. Ook twee prachtige karaffen horen bij de collectie. Het borosilicaatglas is handgeblazen. Ichendorf Milano, Tumbler ladybugs, € 16,95. zinaantafel.nl

Gezonde smaakexplosie Het Italiaanse familiebedrijf Rigoni di Asiago voegt een originele ‘special edition’

102

ITALIË MAGAZINE

toe aan de biologische Fior di frutta-spreads: granaatappel, aloë vera en hibiscus. De combinatie van deze pure ingrediënten zorgt voor een frisse maar zoete smaak én zit vol vitamines en antioxidanten. Een lepeltje door de yoghurt is een heerlijk gezond extraatje bij je ontbijt. Rigoni di Asiago, Fiordifrutta granaatappel, aloë en hibiscus, € 3,49. rigonidiasiago.nl

TEKST & SAMENSTELLING MALOU LAMMERTSE

Mediterrane tafel Door het ambachtelijke maakproces hebben de tafelkleden van Lisa Corti & Issimo een uniek ontwerp. Het katoenen doek wordt namelijk bedrukt met de oude techniek van blokdruk. De kleuren en de print van

dit tafelkleed zijn geïnspireerd op een mediterrane tuin aan de kust. Het merk heeft nog veel meer designs en de kleden zijn ook verkrijgbaar in linnen. Lisa Corti, Cotton cloth tiles green, vanaf € 160. lisacorti.com

MAIL & WIN

la li ngua

DANIELA DITVOORSTFALSETTA IS DOCENT ITALIAANSE TAAL EN CULTUUR

Streetfood italiano Italiaans streetfood L’estate è alle porte. È tempo di vacanze e di vita all’aria aperta. Immaginate di essere in Italia e passeggiare tra le banchi di un mercato, su un bel lungomare, o in giro per una delle tante piazze. All’improvviso vi incuriosisce un buon profumino nell’aria e sentite un certo languorino allo stomaco. Da lonta no vedete un gruppetto di persone intorno a un food truck che vende delle specialità locali che magari non avete mai mangiato. Che fare? In questi casi la tentazione è grande. Non è facile resistere alla voglia di assaggiare autentico cibo italiano, magari seduti su una panchina o appoggiati a un muretto.

I cibi da strada più amati Het meest geliefde streetfood Dalle Alpi all’Etna esistono centinaia di venditori ambulanti che nei chioschi, su Piaggio ApeCar o dietro ai banchi pre parano cibo da strada regionale italiano. Ognuno prepara con orgoglio le proprie ricette tradizionali che vanno dalla pasticceria, ai panini e alla friggitoria. Ma quali sono i cibi da strada Made in Italy preferiti dagli italiani? Nella hall of fame di questa categoria troviamo al primo posto la pizza e il gelato, ma c’è molto altro. EMILIA ROMAGNA. Tra le regine del cibo di strada c’è la Ro magna. Se siete in vacanza sulla riviera romagnola e vi trovate davanti a una piadineria ordinate pure una gustosissima piada o piadina calda. Riceverete una sorta di tortilla con farcitura a scelta. La farcitura tipica è quella con formaggio locale: lo Squacquerone. TOSCANA. Lo street food toscano è invece famoso per il lampredotto preparato per voi dai trippai di Firenze. Il lam predotto è un tipo di trippa bovina cotta a lungo in brodo vegetale condita con salsa verde o piccante e servita calda dentro un panino. LAZIO. Vi trovate a degustare un buon vino ai Castelli Romani? Accompagnatelo con una rosetta con la porchetta. È un panino a forma di rosa farcito con fette di maialino arrostito. ABBRUZZO. Rimanendo nel centro Italia, in Abbruzzo, un altro simbolo regionale sono gli arrosticini. Sono spiedini, general mente di carne di capra o di pecora, cotti alla brace e accom pagnati da pane abbrustolito condito con olio al peperoncino. CAMPANIA. Attraversando i vicoli più suggestivi di Napoli troverete sicuramente un posto dove mangiare il cuoppo. È un cono di fritti misti a cui è impossibile dire di no. Esiste la

104

ITALIË MAGAZINE

Italiaans

n ederlan ds

banchi incuriosisce profumino languorino allo stomaco panchina muretto venditori ambulanti chioschi friggitoria piadineria piada /piadina farcitura lampredotto trippai trippa bovina rosetta porchetta maialino alla brace abbrustolito cuoppo

kraampjes intrigeert geurtje lekkere trek bank muurtje straatverkopers kiosken frituurtent kiosk waar men piadina maakt een soort tortilla vulling deel van de maag van de koe mensen die pens klaarmaken runderpens een roosvormig broodje mals opgerold stuk buikspek speenvarken gegrild geroosterd gepaneerde en gefrituurde vis, groenten, vlees, pasta, enz. gefrittuurde pizza calzone deeg gefrituurd kikkererwtendeeg gefrituurde deegkoekjes kikkererwten bestek tafelkleden

panzerotto impasto panelle frittelle ceci posate tovaglie

variante di pesce, di carne e perfino quella dolce. PUGLIA. Scendendo verso la Puglia c’è il cibo di strada che preferisco in assoluto, il panzerotto. Una vera e propria delizia. È una specie di mini calzone preparato con l’impasto per fare il pane. Il ripieno tradizionale è composto da pomo doro, mozzarella e basilico, ma esistono tante altre varianti. SICILIA. E per finire in Sicilia, tra arancini, brioche con gelato e cannoli, non dimenticate di assaggiare pane e panelle. Sono frittelle con farina di ceci e crocchette di patate da mangiare dentro un panino morbido ai semi di sesamo.

Specialità della tradizione Traditionele specialiteiten E allora state per partire per l’Italia e desiderate gustare cibi tradizionali italiani in monoporzioni da passeggio? Consultate la Guida Street Food. Scoprirete i tantissimi street food italiani imperdibili e gustosissimi. Non servono tavoli, posate e tovaglie, ma solo le vostre mani. •

BESTEL NU EN BETAAL TOT 1 OKTOBER GEEN VERZENDKOSTEN!

5 € 16,9 uk

per s t

EN KRIJG N E E S TI N G N O B A KOR € 3, 50

ITALIË MAGAZINE AGENDA OF SCHEURKALENDER 2023 Geniet het hele jaar van Italië met deze handige bureauagenda boordevol vermakelijke weetjes, seizoensrecepten en de tien leukste tips en adressen in Italië. Of kies voor de scheurkalender voor je dagelijkse dosis dolce vita!

GA NAAR WWW.ITALIEMAGAZINE.NL EN KLIK OP SHOP OF BEL 088 2266636

IM2022_4_Quatrro Mori.indd 96

10-06-2022 13:46

Taal- & Cultuurcursussen voor alle leeftijden

Leer Italiaans in Italië

ZIE ONZE ONLINE BROCHURE

45 bestemmingen in heel Italië

het hele jaar door vanaf 1 week tot een tussenjaar

0345 520 152

specials gastronomie, wijn, kunst & cultuur

info@italstudio.nl

mode- & designopleidingen in Milaan & Rome

www.italstudio.nl

Het adres voor topwijnen uit Italië.

vinissimo.nl • 046 4810788

Een introverte en onhandige kunstenaar, dat is de naamloze hoofdpersoon van het nieuwe boek van Mauro Corona. De man heeft een avontuurlijk en onstuimig leven geleefd: een kindertijd

vol armoede en verlating, een jeugd waarin trots en woede om de voorrang streden, een onmogelijke liefde. Dat alles maakte dat hij zich steeds meer afzonderde. Zijn vrouw denkt met weemoed aan hem terug als ze zijn houten sculpturen bewondert en aanraakt. Elk beeld roept een moment op uit zijn leven. Als een steen in de stroom verscheen tien jaar geleden en is de eerste roman van Mauro Corona die in het Nederlands is vertaald. Het is een verhaal over zelfkritiek, maar ook over zacht zijn voor jezelf. (ML) Mauro Corona, Als een steen in de stroom, Wereldbibliotheek. €22,99

Afwijken van het normale

Tijdens de jarig zestig is de sfeer in Sicilië niet zo vrijzinnig als nu. De bewoners van kleine gemeenschappen op het Italiaanse eiland houden nog sterk vast aan tradities en gewoontes. Het breken daarmee word je niet in dank afgenomen, merkt ook de zestienjarige Oliva Denaro. Ze besluit niet te trouwen met de man die haar daartoe probeert te dwingen en ontdekt wat er gebeurt als ze zich loswrikt uit de greep van knellende verhoudingen. Het Siciliaanse leven van Oliva verandert compleet als ze haar eigen weg volgt. De oranjebloesem van Viola Ardone vertelt het meeslepende verhaal van een dappere jonge vrouw en is een roman vol drama en

naar italiemagazine.nl

De Roemeense Daniela heeft een werkloze man, twee tienerkinderen en een baan die steeds minder zekerheid biedt. Om te overleven besluit ze Roemenië te verlaten en in Italië te gaan werken als inwonende ouderenverzorgster. Het is de bedoeling om korte tijd weg te zijn, maar langzaamaan wordt terugkeren steeds moeilijker door het leven dat ze leidt. Thuis zit het gezin eigenlijk niet meer op haar te wachten. Het gaat gewoon verder zonder haar. Als ik terugkom van Marco Balzano gaat over een moeder die op zoek is naar een manier die het bestaan kan veraangenamen voor de mensen van wie ze houdt, en misschien ook wel naar haar eigen geluk. Het thuisfront heeft telkens maar één vraag voor ogen: kan een moeder die constant vertrekt, zich nog wel moeder noemen? (ML) Marco Balzano, Als ik terugkom, De Arbeiderspers. € 22,99

De jonge acteur

nostalgie. De schrijfster is onder meer bekend van haar ontroerende boek De kindertrein. (ML) Viola Ardone, De oranjebloesem, Xander Uitgevers. € 21,99

MAIL Wij mogen 3 exemplaren & WIN weggeven. Ga

Een lastige puzzel

LI BRI E M USICA

Met de stroom mee

De naweeën van de oorlog zijn nog te voelen en te zien in het Rome van 1948. Maar de felle politieke discussies thuis gaan grotendeels langs de achttienjarige Matteo heen. Hij wil namelijk acteur worden en deel uitmaken van de grote namen in de filmwereld. Matteo is vaak te vinden in het kunstenaarscafé Della Pace, waar hij acteur Marcello Mastroianni en de jonge regisseur Federico Fellini treft. Naast zijn ambities houdt ook de intieme en verwarrende vriendschap met de knappe Davide hem bezig. Toch staat de sfeer in het naoorlogse Rome zijn dromen en ambities in de weg. De poppenspeler van Lampedusa van de Nederlandse auteur Rindert

Kromhout, die een tijd in Rome woonde, is een historische roman met een actuele verhaallijn en een kijkje in de Italiaanse filmwereld van toen. (ML) Rindert Kromhout, De poppenspeler van Lampedusa, Leopold. € 18,99

TEKST & SAMENSTELLING MALOU LAMMERTSE & JORIS VAN DER MEER

ITALIË MAGAZINE

107

LI BRI E M USICA

Vrienden voor altijd In het kleine stadje Montenello, gelegen op een Zuid-Italiaanse berg, woont de vijftigjarige Assunta. Ze is vastgeroest in haar geboorteplaats en heeft al jaren geleden de liefde opgegeven. Toch vraagt ze zich vaak af hoe het zou zijn om iemand naast zich te hebben, met wie ze kan praten en lachen. Het is dan ook een geluk bij een ongeluk als de auto van de Engelse Sarah-Jane ermee ophoudt in Montenello. Die had besloten, nadat haar vorige relatie was gestrand, het koude Engeland te verruilen voor Italië. Wanneer Assunta en Sarah-Jane elkaar ontmoeten bloeit er een speciale vriendschap op die hun beider levens zal

veranderen. Auteur Nicky Pellegrino woont tegenwoordig in Nieuw-Zeeland, maar haar wortels liggen in het zuiden van Italië. Elke zomer gaat ze terug naar haar familie en doet ze inspiratie op voor een nieuw boek. (ML) Nicky Pellegrino, Italië voor altijd, Uitgeverij De Fontein. € 20

Wetenschappelijke en literaire reis De Italiaanse filosoof en schrijver Claudio Magris won vele prijzen, waaronder de Erasmusprijs in 2001. Ook in zijn nieuwe roman Zuiderkruis beschrijft hij realistische en alledaagse thema’s in een

108

ITALIË MAGAZINE

poëtische stijl. De schrijver volgt drie fascinerende personages naar het uiterste zuiden van de aardbol; de Sloveense etnoloog Juan Benigar, de Franse advocaat Orélie-Antoine de Tounens en de Italiaanse non Angela Vallese. Ze zijn vastberaden om de inheemse volkeren van respectievelijk Araucanië, Patagonië en Vuurland te beschermen tegen de bedreigingen van hun bestaan. Het reisverslag bevat veel avontuur, staat vol beschrijvingen van prachtige landschappen, maar gaat ook over verwoestende barbaarsheid. (ML) Claudio Magris, Zuiderkruis, De Bezige Bij. € 22,99

Een onaangepast mens De oorspronkelijke titel van Een leven was Een onaangepast mens. Dat is hoofdpersoon Alfonso Nitti, medewerker van de Mallerbank, die verhuist van zijn dorp op het platteland naar de stad Trieste. Hij is een dromer en vindt het leven maar ingewikkeld. Vooral de rivaliteit tussen de kleine

bankkantoren met hun banaliteiten wekt zijn ergernis. De ontmoeting met Annetta, de dochter van zijn baas, lijkt een keerpunt in zijn leven te zijn. Dit boek uit 1892 was de debuutroman van Italo Svevo (1861-1928) en weerspiegelt het leven van de schrijver, toen een bankmedewerker met literaire ambities. Aanvankelijk boekte hij geen succes met dit boek, maar later werd de roman als baanbrekend beschouwd. Svevo analyseert heel precies het lijden en lot van zijn hoofdpersoon en weet hem psychologisch helemaal te doorgronden. (ML) Italo Svevo, Een leven, Athenaeum. € 20

MAIL Wij mogen 3 exemplaren & WIN weggeven. Ga

naar italiemagazine.nl

Niks gaat volgens plan

De Britse Bella Ainsworth opent tijdens de roaring twenties een chic hotel aan de Italiaanse Rivièra. Als Hotel Portofino nog maar een paar weken open is, stapelen de problemen zich al op voor de eigenaresse. De gasten zijn veeleisend en ze heeft te weinig personeel. Bella wordt doelwit van een sluwe en corrupte lokale politicus, die haar dreigt mee te slepen in zijn val. Haar huwelijk komt in de problemen en haar kinderen hebben nog steeds moeite om te herstellen van de gevolgen van de Eerste Wereldoorlog. Alle ogen zijn gericht op een mogelijke liefdesmatch voor Bella’s zoon Lucian, maar het plan mislukt en dat heeft gevolgen voor het hele gezin. Hotel Portofino van J.P. O’Connell is een historische roman over de upper class tijdens een onrustige periode in Italië. (ML) J.P. O’Connell, Hotel Portofino, Luitingh-Sijthoff. € 21,99

LAURA LAURA DE ROOY-DEKKER, MEDE-EIGENAAR VAN ITALIACASA, OVER HAAR ERVARINGEN MET ONROEREND GOED IN ITALIË.

Italiaans verlangen Net als de Nederlandstalige popmuziek maakt ook de Italiaanse een renaissance door. Wereldwijde stromingen als hiphop, rap en reggaeton worden verbonden aan de eigen, authentiek Italiaanse vormen en klanken. Eén van de voorlopers daarin is de 26-jarige Irama. Alom geroemd als een van de beste zangers van zijn generatie timmert hij stevig aan de weg, nu met het album Il giorno in cui ho smesso di pensare. ‘De dag waarop ik ophield met denken’ is een provocerende uitspraak, want, zegt Irama: ‘... dat is onmogelijk, zo’n dag bestaat niet.’ Er staat veel moois op dit veelzijdige album. Zoals Ovunque sarai (waar je ook bent), een uit het diepst van zijn

hart gezongen ballad over een dierbare overledene en een van de meest gestreamde songs in Italië dit jaar. Tegenover die inen in-Italiaanse gevoeligheid (en horen we nou in het refrein een frase uit Pak maar m’n hand van Nick & Simon?) plaatst hij zonder gêne rap-duetten met Lazza of Guè. Maar het sterkst is hij toch als hij de melodieuzere kant van zijn talent opzoekt en inhoudelijk zijn twijfels en levensvragen toelaat. Zoals in het groots gearrangeerde openingsnummer Sogno fragile (kwetsbare droom) of in het ultiem smachtende Baby: Italiaans verlangen op zijn best. (JM) Irama, Il giorno in cui ho smesso di pensare. Warner Music Italy.

Een door buitenlandse huizenkopers veelgezocht object in Italië is het karakteristieke natuurstenen huis. Cotta vloeren, houten balkenplanfonds, grote openhaarden en dikke stenen muren zijn kenmerken die voor het karakter zorgen. En dan het liefst gelegen op een heuvel voor het mooie uitzicht. Om dit type huizen beter te leren kennen is het leuk om in een stukje geschiedenis te duiken. Sinds de Middeleeuwen was de fattoria, het boerenbedrijf, voor veel Italianen de belangrijkste bron van inkomsten. Grote boerderijen bestonden uit meerdere gebouwen. Het hoofdhuis, vaak casa colonica of casale genoemd, was voor de padrone, de landeigenaar. Naast dit huis met aanzien waren er onderkomens voor deelpachters en landarbeiders en schuren en stallen voor werktuigen en het vee. Soms was er ook een kerkje, de grotere boerderijen waren in voorbije eeuwen vaak woongemeenschappen die op een dorpje leken. In de tweede helft van de 20ste eeuw nam het belang van het boerenleven af en werden veel boerderijen getransformeerd tot agriturismo en kwamen ook veel boerenhuizen op de (tweede) huizenmarkt. Kenmerkend voor de bouwstijl is het gebruik van producten van eigen bodem zoals lokaal gewonnen steen en hout uit bossen in de omgeving. Vaak zijn het recht-toe-recht-aan gebouwen in een L- of U-vorm rondom een binnenplaats, de cortile. Een buitentrap biedt ingang tot de bovengelegen woonverdieping, vroeger waren op de begane grond de stallen voor de beesten en het hooi. Het gaat om pure robuuste huizen die weinig luxe kennen in originele staat, maar in de afgelopen decennia zijn er vele gerestaureerd en voorzien van hedendaags comfort. Veel huizen hebben ook schuren of andere bijgebouwen die als gastenverblijf of atelier kunnen dienen. Voor deze plattelandshuizen bestaan veel verschillende namen. Een groot boerenhuis met enig aanzien wordt in het noorden een cascina genoemd, in Toscane en Umbrië podere en in Le Marche kom je vaak de naam azienda tegen, die eigenlijk meer duidt op de rechtsvorm van de boerderij (vennootschap). In Puglia in het zuiden kom je nog een type tegen, de masseria, die iets van een fort wegheeft. In de meeste regio’s zijn boerderijen goed te vinden, zowel als restauratieproject als in volledig gerenoveerde staat. Wel liggen ze vrijwel altijd wat meer landinwaarts waardoor je ze in een kustregio als Ligurië nauwelijks tegenkomt. Deze boerenpanden bieden een hele interessante kans voor wie een restauratieproject zoekt. Wel moet met de steeds stijgende materiaalkosten een goede rekensom gemaakt worden zodat goed beoordeeld kan worden of het een haalbaar project betreft. •

(Laura@italiacasa.net) PS Op onze website staan veel boerenhuizen, in veel verschillende regio’s. Tiptop gerestaureerd of nog volledig aan te pakken, voor ieder wat wils. Neem een kijkje op italiacasa.net en laat weten als we kunnen helpen met een zoektocht! ITALIË MAGAZINE

109

D E Z E CO LU M N VA LT B U I T E N D E V E R A N T WO O R D E L I J K H E I D VA N D E R E DAC T I E .

Het boerenhuis

HEIJDEN OVER KOPEN, VERKOPEN EN FINANCIEREN VAN ONROEREND GOED.

A vostro servizio!

Inmiddels heb ik bijna twintig jaar deze column verzorgd. Het gevaar van herhaling ligt dan op de loer. Daarom heb ik besloten met de column te stoppen. Ik heb er ongeveer tachtig geschreven, heb dat steeds met plezier gedaan en veel positieve reacties ontvangen. En ook veel verzoeken om informatie van lezers, vooral van kopers. Het meest voorkomende verzoek was: “Mijn makelaar wil dat ik een aanbod tot koop onderteken, maar voor ik dat doe wil ik eerst weten wat de gevolgen en risico’s daarvan zijn. Kunt u daar naar kijken en ons adviseren?” Ik antwoordde steeds dat graag te doen maar pas inhoudelijk te kunnen adviseren na ontvangst van een schriftelijke opdracht en tegen vergoeding van de kosten van mijn bijstand. Voor veel mensen was dat geen probleem, maar er waren er ook die niet reageerden of lieten weten ter besparing van kosten zelf aan de slag te gaan. Om ook hen tegen het risico van problemen te beschermen, ben ik op enig moment in mijn reacties een aantal aanbevelingen gaan opnemen waar je als koper rekening mee moet houden. Die zal ik hierna weergeven. (1) Koop alleen gebouwen waarvan door een geometra is vastgesteld dat deze aan de conformiteitseisen voldoen Mr. Joost van der Heijden heeft en over een bejarenlange ervaring in het begeleiden woonbaarheidscervan Italiaanse onroerendgoedtranstificaat beschikken acties en kan ook een structuur en zorg dat de geoopzetten waarmee niet ingezetenen metra de conformieen auto met Italiaans kenteken teit in een door kunnen kopen. Nadere informatie hem ondertekend over die onderwerpen en zijn rapport bevestigt. diensten vindt u op zijn website. (2) Verricht uitsluitend betalingen aan Joost van der Heijden is gevestigd te de verkoper via de Breda en bereikbaar op 06 10014769 derdengeldrekening www.joostvanderheijden.nl van de notaris en maak duidelijke afspraken over de

ITALIË MAGAZINE

voorwaarden waaronder de notaris de gelden zal beheren en welke kosten hij daarvoor in rekening zal brengen en leg die afspraken vast nog voor het aanbod tot koop wordt verstuurd. (3) Beding dat de caparra en andere betalingen die u voor de overdracht aan de verkoper doet bij de notaris in depot blijven tot aan het moment van overdracht en worden terugbetaald indien de transactie niet doorgaat omdat de verkoper zijn verplichtingen niet nakomt. (4) Spreek met de makelaar af dat zijn provisie opeisbaar wordt op de dag van de overdracht. Als je dat niet doet kan hij betaling verlangen zodra het aanbod tot koop wordt aanvaard. Het is niet eenvoudig dit alles goed vast te leggen, laat staan om dat zelf te doen en al helemaal niet als de makelaar dat onnodig vindt of afraadt omdat het de verkoper ongunstig zou kunnen stemmen. Toch is het belangrijk dat het gebeurt. In de meeste gevallen werden mijn gratis aanbevelingen in dank aanvaard en nuttig bevonden. Dat was alleen anders bij een mevrouw die begin dit jaar als volgt daarop reageerde: “Ik heb je bericht ontvangen. Dank je wel. Die zaken die je noemt, die wist ik al. Dat staat ook allemaal uitgebreid in het Wonen en kopen in Italië-boekje. Verder vind ik je mail veel te onpersoonlijk. Misschien hoort dat bij je beroep, maar de volgende keer misschien toch eens eventuele klanten anders berichten. Baat het niet, dan schaadt het niet. De sandwichmethode. Positief, zakelijk, positief. Bijvoorbeeld: ‘Wat fijn dat jullie een huis gevonden hebben in Italië en mij nu gevonden hebben.’ Eind. ‘Ik hoop dat ik je al een beetje geholpen heb, maar ik help je graag om je meer vertrouwen te geven in het toch voor leken, moeilijke proces. Ik begrijp dat het spannend voor je is, maar daar kan ik bij helpen. PS. Ik hoor graag van je, en dan gaan we aan de slag.’” U zult begrijpen dat ik dit soort reacties op mijn columns zal gaan missen. Dat geldt minder voor de druk om deze tijdig voor de deadline in te leveren, wat me ook dit keer weer gelukt is! Als u mijn columns wil teruglezen, dan kunt u die vinden op mijn website. •

D E Z E CO LU M N VA LT B U I T E N D E V E R A N T WO O R D E L I J K H E I D VA N D E R E DAC T I E .

joost nadere i n formati e 110

MR. JOOST VAN DER

TE KOOP / TE H U U R

Voor adverteren in dit katern, neem contact op met chiara dragone: tel. +31 (0)20 5302 570, e-mail c.dragone@creditsmedia.nl.

Onafhankelijke aankoopbegeleiding Door La Dolce Casa als professionele, onafhankelijke aankoopbegeleider in te schakelen, maakt u gebruik van jarenlange veelzijdige expertise op de Italiaanse woningmarkt. Het bespaart u tijd, geld en minstens zo belangrijk, het behoedt u voor valkuilen.

La Dolce Casa begeleidt u van begin tot eind, of alleen met een aantal spreekwoordelijke bouwstenen. Meestal kost het u zelfs niets extra’s! Aankoopplezier zonder kopzorgen maar met een glimlach.

Professionele ondersteuning bij aankoop, (ver)bouw, hypotheken, bedrijfsmatige en praktische zaken. Met kantoor in Nederland en Italië. Kijk op www.ladolcecasa.nl of bel: +31 (0)6 538 39 968

VRAAG NAAR ONZE WOONWENSENCHECKLIST!

IM2022_4_La Dolce Casa.indd 1

09-06-2022 12:14

ItaliaCasa

Een huis in Italië, wie droomt daar niet van? ItaliaCasa maakt het bereikbaar door jarenlange ervaring met Italiaans onroerend goed. Zonder zorgen. Deskundige begeleiding en eigen vestigingen maken dat waar. U treft ons in Nederland, Ligurië, Toscane, Umbrië, De Marken, Lazio en aan het Gardameer, Comomeer en Lago Maggiore. Neem contact op en maak een afspraak om de mogelijkheden te bespreken.

Kijk voor ons gevarieerde aanbod op

www.italiacasa.nl Of bel: +31 71 3649732

ITALIË MAGAZINE

111

CD956 Gubbio, rustieke villa met 2 woningen (340 m2, 6 sl.kamers), 1 ha land en prachtig uitzicht! Prijs € 495.000

Tel +39 335220727 (mob) - lecasedidorrie@gmail.com Iscr. ruolo 1157 Socio F.I.A.I.P.

IM2022_4_Case di Dorrie.indd 1

03-06-2022 13:4

CASA VALLE ERRO LUXUEUS OP VAKANTIE IN ITALIA, PIEMONTE

Kom en ontdek de schoonheid van de prosecco-heuvels, Unesco Werelderfgoed, op 100 km van de Dolomieten en op slechts 50 minuten van Venetië. U kunt hier kiezen uit prachtige toeristische fietsroutes en ontspannen bij Agriturismo en Relais Althea. Tot uw beschikking staan hier kamers, een wellnesscentrum, een keuken en Prosecco Superioreproeverijen van eigen productie. Relais Althea, Kamers en Wellness Via Confin 54 31029 Vittorio Veneto (TV) Italia T. +39 0438 1740022 althea@relaisalthea.it www.relaisalthea.it

NU MET PRIVÉ WELLNESS WWW.EENWEEKJEITALIE.NL

INFO@EENWEEKJEITALIE.NL

Agriturismo Althea, Kamers en Restaurant Via Confin 57 31029 Vittorio Veneto (TV) Italia T. +39 0438 560511 althea@agriturismoalthea.it www.agriturismoalthea.it

Suzanne Suzanne van Ravenstein Ravenstein van

COLOFON Jaargang 33, nummer 4, 2022 Coverfoto Marina Piccola, Capri. ©ANP/SIMEPHOTO/Pietro Canali Hoofdredactie Paul van Eijndhoven Eindredactie Jolanda van der Ploeg, Mariëtte van de Sande, Fabian Takx Artdirection Suzy Benjamin Vormgeving Sefanja Nods, Sander Buningh Aan dit nummer werkten mee Maarten Albrecht, ANP Foto, Edith Buenen, Paola van Dam, Susan van Deth, Daniela Ditvoorst-Falsetta, Joost van der Heijden, Pascal Horbach, Imageselect, Liza Karsemeijer, Ewout Kieckens, Ronald Kuipers, Malou Lammertse, Joris van der Meer, Stefano Piaserico, Lola Ribbink, Laura de Rooy-Dekker, Roeland Scholtalbers, Shutterstock, Rosita Steenbeek, Jesper Storgaard Jensen, Sylvia Weve

VOLG EN D N U M M ER (be gin septembe r)

34 dagen koningin

De Belgische prinses Marie José (1906-2001) was slechts 34 dagen koningin van Italië. “De Savoia’s: dat is geen familie, maar een ijskast.”

En de winnaar is…

Portret van het Italië Magazine Restaurant van het Jaar 2022 plus een impressie van de prijsuitreiking.

Het Gardameer

De westkant van het Lago di Garda, van Limone sul Garda tot Salò.

114

ITALIË MAGAZINE

Redactie italiemagazine@creditsmedia.nl Italië Magazine Van Slingelandtstraat 63, 1051 CG Amsterdam, italiemagazine.nl Uitgever Eugen van de Pas Marketing Daniëlle Wiersema, Lara van der Maas (stagiair) 020 5302570, d.wiersema@creditsmedia.nl Sales Chiara Dragone, 020 5302570, c.dragone@creditsmedia.nl Distributie Aldipress, Utrecht / AMP, Brussel Abonnementen & nabestellen van oude nummers Voor het opgeven van of vragen over abonnementen, adreswijzigingen of het nabestellen van oude nummers: MijnTijdschrift.com, Daalakkersweg 2 - 72, 5641 JA Eindhoven, 088 2266636, italiemagazine@mijntijdschrift.com Abonnementsprijs Nederland: €¤40 voor een jaarabonnement (6 nummers).* Abonnementen in andere landen hebben een speciaal tarief, op te vragen bij MijnTijdschrift.com. Het abonnement wordt automatisch verlengd tegen de dan geldende tarieven, tenzij u minimaal drie maanden voor het einde van de abonnementsperiode opzegt. De cadeau-abonnementen lopen automatisch af. *Prijs bij automatische incasso. Als u per acceptgiro wilt betalen, komt er €¤2,50 aan administratiekosten bij. Prijs losse verkoop €¤7,50 Italië Magazine digitaal Abonnees kunnen gratis Italië Magazine lezen via Magzine.nu. U kunt inloggen met uw abonneenummer en postcode. Geen abonnee? Dan kunt u Italië Magazine digitaal tegen betaling lezen via o.a. Magzine.nu, Blendle en Readly. © Italië Magazine is een uitgave van Italië Magazine BV dat deel uitmaakt van een groep uitgeverijen die samenwerken onder de naam Credits Media. Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen en/of worden gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. De redactie heeft zijn uiterste best gedaan om rechthebbenden van beeldmateriaal te achterhalen. Wanneer desondanks beeldmateriaal wordt getoond waarvan u rechthebbende bent en u wordt niet genoemd, of geeft geen toestemming voor het gebruik, dan kunt u contact opnemen met de redactie.

Herontdek jezelf. In een tijdloze ruimte.

Almar Jesolo Resort & Spa - Via Dante Alighieri 106 - Lido di Jesolo, Venetië - Italië T. +39 0421 388119 | reservations@almarjesolo.com | almarjesolo.com

Italië Magazine 04 2022

Articles inside

DE GENOMINEERDEN

MANGIARE

VENTOTENE

ANTIEKMARKT AREZZO

MARINA-AVONTUUR

KOPJES EN KUNST

CHIC CAPRI