Leven in Frankrijk magazine 02 2021 by Credits Media

n i n Leve

VOORJAAR 2021 NUMMER 2

frankrijk WOONINSPIRATIE

Zo werd een ruïne een luxe, Zuid-Franse mas

Boer zoekt Frankrijk

Bretagne, Dordogne, Noord-Frankrijk, Auvergne & meer fijne vakantietips

AP AP € 7,99

8 719327 159606

Verheugen op de zomer!

00221

6 NEDERLANDSE BOEREN VERTELLEN WAAROM

@lejacquardfrancais

Le Jacquard Français, 45 boulevard Kelsch 88400 Gérardmer - SARL au capital de 10 877 220 euros - 505 480 137 RCS Epinal.

www.le-jacquard-francais.com

Leven in Frankrijk Voorjaar 2021

MEDEWERKERS

Merde, mon masque!

Verhalenverteller Reisfotograaf en -journalist Hans Avontuur ontdekte de noordelijke Avesnois en Thiérache (p. 80) en dat beviel goed. “De streken tegen de Belgische grens schuren een beetje en daar hou ik als verhalenverteller van. Is de sfeer in zo’n verstild dorp nou rustgevend of juist een beetje weemoedig? Bovendien zijn het geen toeristische toppers, waardoor je het gevoel hebt dat je iets aan het ontdekken bent.”

Journalist en Frankrijkliefhebber Rosanne Langenberg interviewde zes Nederlandse boeren die hun werk op het Franse ‘platteland’ voortzetten (p.70) “Ik vond alle boeren en boerinnen opvallend enthousiast over hun nieuwe leven, dat toch echt niet altijd makkelijk blijkt te zijn. Ik heb veel bewondering voor ze gekregen.”

Schots en Frans Wat reisfotograaf en -journalist Paul Smit het meest verraste aan de Cantal (p.50) is de variatie in het landschap. “In de flanken van de oude reuzenvulkaan die de Cantal vormt, zijn twintig dalen uitgesleten met allemaal een eigen sfeer. In de groene kern deed het me aan Schotland denken. En in de hoofdstad Aurillac in het zuiden was de sfeer juist mediterraan.”

Bewondering

In Frankrijk keek ik graag naar ‘L’amour est dans le pré’, de Franse versie van ‘Boer zoekt vrouw’. Doordat de natuur en de boeren hier een stuk ruiger zijn, zijn de ruzies, liefdesverklaringen en winterstormen ook allemaal wat dramatischer dan in het gemoedelijke Nederlandse programma. Alleen al de landschappen die voorbijkomen zijn een genot om naar te kijken. Ik kwam een keer een kandidaat in het wild tegen, een jonge knapperd. Hij vertelde over de competitie baretwerpen, het jaarlijkse hoogtepunt in zijn dorp in de Ardèche. Hij hield van de stilte van zijn streek, maar “het enige wat er in de Ardèche ontbreekt, zijn vrouwen”, zei hij. Opeens kreeg ik door wie hij was: die quasiverlegen jongen die honderden brieven kreeg, maar wiens uitverkorene uit Parijs toch niet bleek te kunnen aarden tussen de schapen. Na mijn blije uitroep van herkenning, keek hij me achterdochtig aan. Later hoorde ik dat hij na afloop van het programma achtervolgd werd door zoveel stadse types die toevallig langswandelden, dat hij er bijna overspannen van werd. In dit nummer vertellen Nederlandse boeren waarom zij naar Frankrijk verhuisden. Ook zij zochten de stilte, naast meer ruimte en minder regels. Verwar stilte niet met rust. Het Franse boerenleven met die ronde hooibalen en aaibare geiten lijkt zo romantisch, maar betekent in het echt zó hard werken dat je geen tijd hebt voor meer frivoliteiten dan af en toe een potje baretwerpen. We zijn er trots op dat we ondanks reisjournalisten in lockdown (een trieste contradictio in terminis), thuiswerkperikelen en gesloten grenzen toch echte reisreportages kunnen bieden, in plaats van verhalen bedacht aan een Nederlands bureau. Over Bretonse stranden, noordelijke dorpen ‘die hun tijd verslapen’, culinaire verleidingen in de Dordogne en de groene lokroep van de Cantal. Allemaal al vorige zomer gemaakt. ‘Merde mon masque’ (vrij vertaald: ‘Och jeetje, ik ben m’n mondkapje vergeten’) blijkt de meest gehoorde uitroep van 2020 in Frankrijk te zijn. Hopelijk geeft het binnenkort niet meer als dat gebeurt. Sterker nog, mogen we het hele woord vergeten. En wordt de uitroep van 2021: Allez, on y va! Hoppetee, op pad, naar ergens. Wat mij betreft naar Frankrijk. Cathelijne van Vliet Hoofdredacteur c.vanvliet@creditsmedia.nl

LEVEN IN FRANKRIJK 3

Inhoud

Leven in Frankrijk - 2021 - 25ste jaargang - nummer 2

Reizen 6 Nouveau

Nieuws uit en over Frankrijk: kunst, wandelen, reisgidsen en kans maken op een mooie vakantie.

11 Dormir

Slapen tussen Parijse kunst, in de haven van Marseille of in 19de-eeuws Straatsburg.

12 Île de Groix

Beetje fietsen, vis eten en zwemmen. Genieten op een klein en bijzonder fijn Bretons eiland.

30 Luilekkerland rond Bergerac

Een culinaire ontdekkingstocht door de Dordogne waar al in de Middeleeuwen werd genoten van wijn, foie gras en truffels.

50 Cantal

Wandelen in een van de rustigste en groenste departementen, trots op zijn kaas en op een schaapherder die paus werd.

80 Avesnois

12 6

In Noord-Frankrijk vind je deze vergeten streek, vol natuur en een paleis (met theater) waar vroeger arbeiders woonden.

Het Franse leven 25 Boutique

Franse inspiratie voor een voorjaarsgarderobe of een fris (liefdes)parfum.

27 Column Stefan de Vries

Parijs is een boek dat je nooit krijgt uitgelezen.

36 La France & moi

Fotograaf Bart Koetsier houdt van de wilde nachten van Parijs, waar hij woont met zijn Franse vrouw Marie en zoontje Abel.

61 Vivre Vert

Duurzaam en groen zijn ook in Frankrijk steeds meer en vogue. Martine Jongbloed geeft de beste designtips en logeeradressen.

70 Boeren in Frankrijk

Het valt niet altijd mee, maar ze zouden het ook nooit willen missen: deze Nederlandse boeren en boerinnen hebben de overstap gewaagd.

79 Column Lidewij van Wilgen De jaarlijkse ergernis: het Franse jachtseizoen.

4 LEVEN IN FRANKRIJK

80 28 27 36 12

50 88 79

105

Culinair 40 Goddelijke groenten van Mari Maris Vijf recepten uit haar kookboek ‘À la minute’: vegetarische inspiratie van een in Frankrijk wonende Nederlandse.

48 Dégustation

‘Adventures on the Wine Route’ van wijnpionier Kermit Lynch uit 1988 blijft een eye- en flesopener.

Cultuur 28 Coups de Cœur Paris

Eugénie Goldschmeding signaleert de nieuwste trends in Parijs, van exposities tot mode en patisserie.

63 Cinéma

Adèle Exarchopoulos, ster van de komedie ‘Mandibules’, en meer filmnieuws uit Frankrijk.

67 Livres

Picasso in Schoorl, moord in de Franse Alpen, de kwetsbaarheid van de natuur: de nieuwste boekenoogst.

Huizen & wonen 88 Binnenkijken bij…

Mas de Fages, een strak én karaktervol gerenoveerd landgoed in de buurt van Montpellier.

99 Maison

Nieuwe inspiratie voor een Frans interieur.

101 Jardin

Overwintertips voor vogels, artisjokken voor de sier en een Nederlandse tuin in Bretagne.

103 Huis in Frankrijk

Juridisch advies van mr. Isabel Flipse en praktische tips voor huizenbezitters van Hein Verdam.

105 Á construire

Architect Heiko Hulsker over de droomvilla’s van Plan Sud.

106 Onze selectie ...uit het actuele aanbod van onroerend goed in Frankrijk. LEVEN IN FRANKRIJK 5

Lange wandeltochten en omfietswijnen, luxe shoppen en een Franse vakantie winnen; het laatste nieuws uit en over Frankrijk.

Nouveau

Heldinnen van de popart Wie de komende tijd zijn weg naar de Côte d’Azur vindt, kan zich laten verrassen door de expositie ‘She-Bam Pow POP Wizz!’ in het Mamac in Nice. De tentoonstelling brengt een hommage aan de vedettes van de popart in de tweede helft van de 20ste eeuw en laat ook zien hoe deze stroming zich verhoudt tot het nouveau réalisme in het werk van de FransAmerikaanse kunstenares Niki de Saint Phalle, beroemd om haar ‘Nana’s’: expressieve en felgekleurde menshoge vrouwenbeelden. De expositie is nog te zien tot en met 28 maart 2021. mamac-nice.org

DOOR ROSANNE LANGENBERG

Duurzaam met Tookki Dáárom dragen Franse vrouwen vintage Boeken over de (kleding)stijl van Françaises zijn populair, ook al lijken ze allemaal op elkaar. Maar onlangs verscheen er een met een originele insteek: hoe kopen we minder kleren, broodnodig om de planeet te beschermen, maar houden we toch onze klerenkast en stijl interessant? Onder meer door op vintage-jacht te gaan, zo min mogelijk vervuilende stoffen te kopen en te weten wat echt bij je past, zegt Aloïs Guinot in haar boek. Volgens deze personal shopper en stylist in Parijs gaan steeds meer Françaises aan de vintage. Ze overtuigt, misschien ook doordat ze aan het Institut Français de la Mode studeerde. Aloïs Guinut, ‘Why french women wear vintage’, Octopus Publishing Group, €16,99.

6 LEVEN IN FRANKRIJK

Steeds meer reizigers willen een duurzame vakantie, dus was de app Tookki een logisch gevolg: een verzameling van ecologische hotels, biologische restaurants, groene activiteiten, slow-fashion-winkels en zero-emission-vervoer. Tookki biedt inmiddels hulp in de Franse steden Parijs, Lyon, Bordeaux en Marseille. Gratis te downloaden voor iOS en Android. tookki.com

Omfietswijnen

De populaire Franse muziekzender FIP (spreek uit fiep) bestaat dit jaar vijftig jaar. FIP onderscheidt zich door het ontbreken van reclame en biedt verrassende muziek: een mix van pop, Franse chansons, jazz, wereldmuziek, filmmuziek en klassiek. Voor de jazzliefhebbers is er dagelijks Club Jazzafip (19.00 21.00 uur). FIP zit overal in Nederland op de kabel. fipned.nl

Mooiste lange wandelroute Voor het vierde jaar op rij is er gestreden om de mooiste GR (Grande Randonnée) van Frankrijk. Zo’n 95.000 mensen brachten in het najaar van 2020 hun stem uit. De winnaar was de GR® de Pays Grand Pic Saint-Loup in de Hérault. Deze grande randonnée ligt even ten noorden van Montpellier en doorkruist wijngaarden, de dorpen van de Pic en verschillende bergketens. De tweede plaats is toegekend aan de GR® de Pays Tour des Baronnies Provençales (Drôme). mongr.fr

Vive FIP!

Franse wijnen zitten vol verhalen én smaken die al fietsend ontdekt kunnen worden. Het boek ‘Du pain, du vin, du vélo’ helpt je goed op weg in de verschillende Franse wijnstreken op basis van reisverslagen, bezoeken aan lokale wijnboeren en proeverijen van de vele wijnen die Frankrijk rijk is. Elk hoofdstuk wordt aangevuld met prachtige fietstochten door de verschillende wijngebieden, inclusief tips voor hotels, restaurants en enkele van de beste wijnboeren in de streek. Santé! Ken Lambeets, ‘Du pain, du vin, du vélo’, Lannoo, €25,99.

Online bouquinistes De beroemde boekenstalletjes langs de Seine hadden het de laatste jaren al zwaar, maar de coronacrisis betekende de genadeklap. Nauwelijks bezoek meer van toeristen en na de lockdowns stond het water hen aan de lippen. Boekhandelaar David Nosek bedacht een manier om de inhoud van zijn boekenstalletje toch aan de man te brengen: de website Bouquinistedeparis.com – online Parijse boekenkraampjes. De bouquinistes kennen overigens een lange geschiedenis: al in de 16de eeuw werden de eerste (reis)boeken verkocht vanuit leren tassen of vanaf tafels opgesteld op straat. In 1620 waren er al zo’n tachtig officiële bouquinistes, vooral langs en op de Pont Neuf. bouquinistedeparis.com

LEVEN IN FRANKRIJK 7

Win een luxe vakantie in Frankrijk! Midden in het ongerepte natuurgebied Les Grands Causses – in de zuidelijke Aveyron – ligt RCN Val de Cantobre: een van de acht RCN Vakantieparken in Frankrijk. Tussen de historische dorpen en steden een perfecte uitvalsbasis om heerlijk te wandelen, fietsen en uitstapjes te maken. Geniet van de rust en ontspan in de gloednieuwe wellness.

Bretonse charme

Mail ons de reden waarom jij hier een vakantie verdient en maak kans op een week in een van de luxe én volledig gerenoveerde appartementen op RCN Val de Cantobre (rcn.nl). Mail vóór 1 april 2021 naar: leveninfrankrijk@creditsmedia.nl, met als onderwerp RCN. Kijk voor de actievoorwaarden op leveninfrankrijk.nl/mail-win.

Nouveau Ontdekkingsreis Loirevallei

De vernieuwde reisgids ‘ANWB Extra Bretagne’ laat weer eens zien hoe mooi deze regio is. Van fietsen langs de megalieten van Carnac tot een bezoek aan de prachtige forten en kastelen bij Rennes: alle hoogtepunten staan in dit compacte boekje, plus praktische tips over campings, hotels, vakantiehuizen en vervoer. En natuurlijk aandacht voor de mooiste baaien van Bretagne. Met handige uitneembare kaart. ‘ANWB Extra Bretagne’, €12,99.

In ‘Frankrijk Binnendoor Loire’ beschrijft Ruud Couwenhoven roadtrips, fietstochten en persoonlijke wijntips van locals in de vallei van de Loire. Samen met zoon Jordi stelde hij ook een Wijn Roadtrip Loire samen. Vanaf 29 maart in de boekhandel, nu al te bestellen. Ruud Couwenhoven, ‘Frankrijk Binnendoor Loire’, €22,50.

©PIERRE-OLIVIER DESCHAMPS, AGENCE VU'

Wij mogen 3 exemplaren verloten onder abonnees. Kans maken? Ga naar leveninfrankrijk.nl en vul je gegevens in bij Mail & Win.

8 LEVEN IN FRANKRIJK

Chique renovatie Binnenkort heropent in Parijs warenhuis La Samaritaine, een Parijs icoon waaraan bijna vijftien jaar is verbouwd. Liefst 280 gespecialiseerde bedrijven hebben zich ingezet om van La Samaritaine weer een oogverblindend shopwalhalla te maken. Het nieuwe gebouw combineert art deco en jugendstil met een futuristische glazen gevel. De exacte datum van de opening in 2021 blijft door corona nog even spannend. dfs.com/en/samaritaine

100% Natuurlijk. 100% St. Dalfour.

Geheel natuurlijk. Zonder kunstmatige kleurstoﬀen of conserveermiddelen. St. Dalfour vruchtenspreads zijn gemaakt in het zuidwesten van Frankrijk, vlakbij Bordeaux. De “Maître Confiturier” houdt nauwlettend in de gaten dat het met de hand geplukte fruit langzaam wordt gekookt in de traditionele Franse ketels, samen met de gerijpte druiven en fruitsappen. Op deze manier worden de vruchtenspreads gezoet met fruit en wordt er geen suiker toegevoegd. Dit geeft een heerlijk en fruitig resultaat!

Nostalgie in de haven Marseille

Dormir Slapen in een Instagram-waardige hotspot of je onderdompelen in nostagische sferen aan zee. DOOR PABLO PICHEL

Hotspot

Parijs

Statig overnachten Straatsburg

Er zijn van die hotels waarbij je je verbaast dat ze nog geen vijf sterren hebben. Aparthotel Résidence Le Moon is er zo een. Het bevindt zich in een 19de-eeuws pand dat veel weg heeft van de karakteristieke Haussmann-gebouwen in Parijs. De lobby en de gangen hebben een oceaanblauw uiterlijk, waar je rustig doorheen wilt wandelen om alle pracht en praal in je op te nemen. Kroonluchters en behangkunst geven de kamers een fraai 19de-eeuws tintje. Résidence Le Moon, vanaf € 95 per nacht. lemoon-strasbourg.com

Hôtel La Résidence du Vieux-Port is een vrolijk boetiekhotel in Marseille met een interieur in de naoorlogse stijlen van de jaren vijftig, zestig en zeventig. Bontgekleurde fresco’s, meubels en glas-in-loodramen dragen bij aan een nostalgische ambiance. Het hotel ligt in de oude haven met zijn levendige cafés en verse-visrestaurants. Boek een kamer met balkon of vraag bij het ontbijt om een buitentafel en geniet van de ochtendzon en de geur van de zee. Hôtel La Résidence du Vieux-Port, vanaf € 110 per nacht. hotel-residencemarseille.com

Parijs ademt kunst en dat idee is in alle hoeken van hotel Les Deux Gares doorgevoerd. Het interieur is vormgegeven door de Britse designer Luke Edward Hall en heeft zowel een Franse als Engelse uitstraling. Hij gebruikte behang in levendige kleuren en met bonte prints en zette er art-decomeubels voor. In het bijbehorende café Les Deux Gares kun je kletsen met eigenaar Frédéric, of chef Jonathan aan het werk zien in de keuken. Instagram-waardige hotspot! Hôtel Les Deux Gares, vanaf € 98 per nacht. hoteldeuxgares.com

LEVEN IN FRANKRIJK 11

12 LEVEN IN FRANKRIJK

Stoer en verleidelijk ÎLE DE GROIX

Iets kleiner dan Vlieland, tropisch lijkende stranden en een tonijn op de kerktoren. Het Bretonse eiland Groix, waar de vissersvrouwen al lang geleden chef de famille waren, is een karaktervolle vakantiebestemming waar je goed kunt uitrusten. TEKST CATHELIJNE VAN VLIET FOTO’S E. LEMEE, XAVIER DUBOIS, YANNICK GALL, CATHELIJNE VAN VLIET

LEVEN IN FRANKRIJK 13

e boottocht van Lorient naar Île de Groix duurt 45 minuten en is een prettige overgang van het normale leven naar een vakantietempo. Op het dek keren mensen hun gezicht naar de zon of staan aan de reling te genieten van de wind, de meedansende meeuwen en het zicht op de Bretonse kust. Dan verstoort een bleke dertiger met een uitpuilende rugzak de rust. Hij rent achter zijn peuterzoon aan en struikelt steeds nét niet over de uitgestrekte benen van zonnende passagiers. Nu blijft zijn zoontje stilstaan om uitgebreid aan de deur naar de binnenruimte te likken. De vader kijkt toe. Dan komt zijn hoogzwangere vrouw eraan met zwaaiende armen, trekt het jongetje weg en begint haar man uit te foeteren. Ze kijkt hem de rest van de boottocht

14 LEVEN IN FRANKRIJK

boos aan. En dan moeten ze na aankomst ook nog met een huilende peuter, die rugzak en die buik in de brandende zon bij de fietsverhuur in de rij staan. Want dat doe je op Île de Groix. Iedereen fietst. De auto mag mee op de boot, maar eigenlijk doen alleen eilandbewoners dat. Op de kade van het haventje Port Tudy zijn meer fietsverhuurbedrijven dan cafés. Een man met een rode bandana om het kale hoofd en een huid als donkerbruin leer bindt onze rolkoffertjes met een stukje touw achter de fietsen. De vriendelijke piraat zwaait ons na als we weg zigzaggen tussen de voetgangers. De heuvel op, de hoofdstraat volgend. Tegen de verwachting in rollen de koffertjes zonder valpartijen mee en na tien minuten komen we aan bij onze chambres d’hôtes in een mooi huis in hoofddorp Le Bourg.

Bretagne

Ook langzame fietsers kunnen in drie dagen het hele eiland fietsend ontdekken

Openingsfoto: Pointe de Pen-Men, het ruigste stukje kust.

We zitten midden in de actie: wat terrasjes, een bakker en de draaimolen. Achter het huis ontmoeten we in een tuin met ligstoelen onze praatgrage gastvrouw en wat schuchtere poezen. Vanuit de kamer zien we de zee glinsteren.

Minimalistisch kaartje

De Groisillons noemen hun eiland ‘Le caillou’, de steen. Op deze steen van acht bij drie kilometer zie je bijna altijd de zee. En zie je hem niet, dan hoor of ruik je hem wel. Alles is er te fietsen. De wegen zijn breed, veilig en vrijwel zonder verkeer. Ook rijden er busjes op afroep, die we een keer ’s avonds zien langsrijden in de haven en die ik met een spontaan, zwierig armgebaar (dankzij een avond vol kommetjes cider) laat stoppen. We kopen een kaartje voor drie euro en de chauffeur wil ons best afzetten bij

ons logeeradres. “Où vous voulez, madame." En als ik naar de andere kant van het eiland wil? Dan ook! Voor dezelfde prijs? "Mais bien sûr, madame!” We oriënteren ons met het minimalistische kaartje van de fietspiraat en aan de hand van de dorps namen, die met witte verf op de weg en op keien zijn geschilderd. Sommige zijn vervaagd door de zon. Soms staan er paaltjes met oriëntatienummers die ook op het kaartje staan en die je weer op het rechte pad kunnen brengen, mocht dat nodig zijn. Ook langzame fietsers kunnen in drie dagen het hele eiland fietsend ontdekken. Het ruige westen met zijn kliffen verschilt van het vriendelijke, plattere oosten met zijn stranden en bossen. We fietsen langs witte vissershuisjes, versierd met knalroze stokrozen, hortensia’s en luiken in felle kleuren. Vaak prijkt er ter decoratie een houten vis

Linkerpagina: een van de vele mooie baaitjes. Deze pagina, boven: de zee zie, hoor of ruik je bijna overal, waar je ook bent. Onder: het mooie, stille strand en de vuurtoren bij La Pointe des Chats.

LEVEN IN FRANKRIJK 15

16 LEVEN IN FRANKRIJK

Bretagne

De ijzeren tonijn op de kerk van Le Bourg, die als windwijzer dient, is een eerbetoon aan de vis die de eilandbewoners in leven hield

boven de voordeur. We fietsen over knarsende schelpenpaadjes, met in de verte de zee en een stil en erg wit strand. Dan dalen we af en hebben ons eigen stuk transparante zee. De rust op de mooie stranden maakt het minder erg dat de zee best koud is, ook al is het juli. In het enorme blauw vormen de weinige zeilbootjes in de verte witte vlekjes. Al snel wordt duidelijk wat je hier draagt als zomertoerist: versleten bootschoenen, een simpel T-shirt en natuurlijk de wit-blauw gestreepte Bretonse trui om je schouders. Pak er een rieten mand bij of bind een kistje op de fiets voor de picknick, verlangzaam het tempo, laat alle poespas achter op het vasteland en je bent niet te onderscheiden van een echte Groisillon(ne). Maar het eilandleven dat passanten nu zo adoreren, was vroeger voor de bewoners een hard bestaan. Ze leefden van de tonijnvisserij. Van de 19de eeuw tot de eerste helft van de 20ste eeuw had Groix de belangrijkste tonijnhaven van Frankrijk en groeide het aantal inwoners naar zesduizend, drie keer zoveel als er nu wonen. De ijzeren tonijn op de kerk van Le Bourg, die als windwijzer dient, hangt daar niet voor de grap. Het is een eerbetoon aan de vis die de bewoners in leven hield.

Stoere vrouwen

Hoe klein het eiland ook is, zelfs hier zijn er cultuurverschillen tussen de ene en de andere kant. In het ruigere westen leefden de vissers teruggetrokken in hun kleine huisjes bij de kliffen. In de havens van het noordoosten woonden de handelaren en reders in hun voorname huizen en was er meer contact met het vasteland. “Men was er veel progressiever”, vertelt Christine, de eigenaresse van ons logeeradres. “Er is nog steeds rivaliteit tussen families van de ene kant en de andere kant. Sommige praten al generatieslang

Overal op het eiland staan witte visserhuisjes met bloemrijke tuinen, een lust voor het oog.

LEVEN IN FRANKRIJK 17

18 LEVEN IN FRANKRIJK

Bretagne

niet met elkaar.” En Christine kan het weten, want haar grootmoeder komt van het eiland. “Zij was een stoere vrouw, net als veel vrouwen van hier.” Ze vertelt dat de vrouwen van Groix veel eerder geëmancipeerd waren dan die van het vasteland. “Logisch, de mannen waren aan het vissen op zee of op pad om de tonijn te verkopen en waren meestal maar drie of vier maanden per jaar thuis. Zo werden de vrouwen al vroeg de chef de famille.” Als de mannen op zee waren, regelden zij de rest van het leven, en dat was nogal wat. Naast het zorgen voor de kinderen en het huishouden, werkten ze op het land of in een van de vijf conserveries (conservenfabrieken), repareerden ze de netten, deden ze - tot de komst van was-

De mannen waren meestal maar drie of vier maanden thuis. Zo werden de vrouwen ‘chef de famille’ machines op het eiland in 1960 – de was in de wasplaatsen die je nog overal ziet, verbouwden hun huizen, regelden de boekhouding en de rest van de financiën. Ze hebben het eiland in de 18e eeuw zelfs een keer behoed voor een aanval door de Engelsen. Toen een Engelse vloot op Groix afkoerste, waren er alleen vrouwen aanwezig. Ze trokken snel hun feestkleren aan, die traditie-

Met de klok mee: Plage des Grands Sables; krabbetjes zoeken bij Locmaria, een favoriete bezigheid op het eiland; ijsjes kopen bij Plages des Sables Rouges.

LEVEN IN FRANKRIJK 19

20 LEVEN IN FRANKRIJK

Bretagne

getrouw bestonden uit een rood korset en blauwe rok, maakten hun lange haren vast en bedekten ze met houten kommetjes. Ze pakten lange stokken, klommen op paarden en koeien en vanuit de verre verte dachten de Engelsen dat het Franse soldaten waren en keerden om. Geen wonder dat de vrouwen het hier voor het zeggen hebben.

Krabbetjes

Een eiland doet vanzelf onthaasten, vooral zo’n kleintje. Voor lijstjesafvinkers is zo’n duidelijke begrenzing prettig. Als je alle plannen hebt uitgevoerd, ben je klaar of begin je opnieuw. Maar dan in een lager tempo en met tijd voor dromerijen. Of zoals een Parijse opa zegt die we op het strand tegenkomen en die hier ieder jaar komt:

“Ik ken elk plekje en zodra ik op het eiland ben, verdwijnen de zorgen van het vasteland. Het voelt hier assez magique. Een ochtend krabbetjes zoeken met mijn kleinzoon en de mooiste ideeën komen op. Dus dat ga ik een hele maand elke dag doen zonder te denken dat ik iets anders moet.” Wij hadden ook wel een maand willen blijven om krabbetjes te zoeken. Helaas moeten we na drie dagen alweer weg. Op de terugweg op de boot hoor ik iemand hard lachen. Het is de vader van de likkende peuter van de heenreis. Hij staat met beide armen om zijn vrouw en jongetje te kijken naar het wegglijdende eiland. Bruiner en met ontspannen gezichten. De magie van het eiland heeft ook voor hen zijn werk gedaan. Zelfs in maar drie dagen tijd. ■

Linkerpagina: de kliffen aan de ruige westkust. Deze pagina met de klok mee: de wegen zijn ruim, rustig en heerlijk om over te fietsen; Port Tudy, de belangrijkste haven, waar ook de veertboot aankomt.

LEVEN IN FRANKRIJK 21

Tips & adressen REIZEN De afstand Utrecht-Lorient is zo’n 1000 km. Met de TGV ben je vanuit Parijs binnen 1,5 uur in Lorient. Het dichtstbijzijnde vliegveld is Rennes. Info over de boot: compagnieoceane.fr. Na aankomst van elke boot op Groix staat bus 35 er om je voor een paar euro af te zetten bij je logeeradres. Andere ritten met bus 113 kun je een dag van tevoren reserveren via ctrl.yusofleet.com.

WANDELEN & FIETSEN Er zijn drie afgebakende wandelpaden van 10 tot 14 km (zie groix.fr). Met de fiets kun je bijna overal komen, behalve op de broze kustpaden. Fietsverhuur (gewone fietsen, tandems en e-bikes) in de haven bij onder andere bikini-bike.fr

NIET MISSEN Een aanrader is Pointe de PenMen, het ruigste stukje kust, met een vuurtoren. Via paden door de hei kom je bij de Trou de l’Enfer. In dit ‘gat van de hel’, een opening in een klif, dwingt de bulderende zee je tot een eerbiedig zwijgen. In het lieflijke dorp Locmaria met zijn fotogenieke kronkelige straatjes is een leuk cafeetje met strandzicht. Het strand is hier zeer geschikt om bij eb krabbetjes en andere zeedieren te zoeken. Hiervandaan fiets je in tien minuten naar Pointe des Chats, met een mooi wandelpad over opvallend glinsterende rotsen. Voor de liefhebbers: op deze plek zijn meer dan zestig mineraalsoorten te vinden. Sommige steentjes lijken wel zilver en je zou er een hanger van kunnen maken. Quelhuit is ook weer zo’n idyllisch dorp met

22 LEVEN IN FRANKRIJK

een oud wit kerkje. Overal zijn baaitjes en Plage des Grands Sables is het grootste strand: wit zand en het enige in zee stekende strand van Europa. In het verlengde daarvan ligt Plage des Sables Rouges, met roodachtig zand. Poulziorec, gelegen aan het einde van een steil pad, is een rustige baai waar het water zo turkoois is dat het bijbehorende strandje Tahiti Beach wordt genoemd.

LEZEN De romans van de in Frankrijk gevierde Lorraine Fouchet die vaak op Groix is. Haar laatste boek dat zich afspeelt op Groix is ‘De kleuren van het leven’ (2018): goed geschreven en een feest van herkenning.

BEZOEKEN

☛ Eco Museum van Groix In deze voormalige conservenfabriek in de haven krijg je informatie over de tonijnvisserij, geologie, woonomstandigheden en natuur van Groix. We lezen hier dat de eerste Nederlanders in de 17de eeuw langskwamen (en zich niet altijd netjes gedroegen, want ze stichtten brand en stalen dieren). museedegroix.com

verkocht worden die we ooit geproefd hebben, met smaken als vanille, gember, framboos. caramelsdegroix.com

CULINAIRE SPECIALITEITEN Terrine d’ormaux (zeeoor): paté van een zeediertje dat je vindt onder de rotsen. Cotriade: een pot-au-feu met lokale vissoorten, schaaldieren en groenten. Appelcider: je hebt de keuze: zoeter en met minder alcohol of droger en met meer alcohol. Wij kozen altijd voor de eerste optie en hoorden later dat dat verstandig was. Met een teveel van de tweede variant kan fietsen wat moeilijk worden. Kouign pod of Tchumpôt: de taart van Groix bestaat uit eieren, crème fraîche, bruine suiker, meel en gezouten roomboter.

ETEN & DRINKEN ☛ Ti Beudeff – Port Tudy

Legendarisch visserscafé/ restaurant aan de haven. Dus geen chichi (aanstellerij) maar een goede authentieke keuken, vergeelde platen van boten aan de muur en huisgemaakte rum. Rue du Général de Gaulle, Groix, tel. +33 (0)62788304145.

☛ Parcabout

☛ La Crêperie des Îles -

Mooi opgezet klimpark, met lekkere pizza’s en ook bolvormige tenten in de bomen waarin je kunt overnachten. parcaboutgroix.com

Fijn terras, met grote keuze aan crêpes. groix.online/annuaire/ creperie-des-iles

☛ Groix Nature

Le Bourg

☛ Auberge du Pêcheur

Winkel in de haven met alle specialiteiten van het eiland. groix-et-nature.com

Heerlijk visrestaurant op drie minuten lopen van de haven waar je in een tuin kunt eten. aubergedupecheur.free.fr

☛ Caramels de Groix

☛ Le Bao

Winkeltje in Le Bourg waar de beste caramels gemaakt en

Fijn interieur, biologische groenten, fantastische

visgerechten (zie foto boven): mijn poulpe kwam rechtstreeks uit zee. Ik was niet verbaasd naderhand te lezen dat restaurantgids ‘Le Fooding’ het een van de beste restaurants van 2021 noemt. Iets buiten het centrum van Le Bourg. Route de Créhal, tel. +33 (0)2 97 89 94 87

SLAPEN

☛ Chambres d’hôtes

La Paranthèse de l’Ile (foto)

Vijf comfortabele kamers en een appartement in een gerenoveerd redershuis. Mooie tuin met ligstoelen en terras, sympathieke eigenaren. Vanaf €80 voor een tweepersoonskamer met ontbijt. chambres-hotes-ile-groix.fr

☛ Hôtel Ty Mad 24 kamers, drie appartementen en restaurant in een statig huis met zwembad. Zes kamers hebben uitzicht op de haven. Vanaf €80 voor een tweepersoonskamer. tymad.com

INFORMATIE * lorientbretagnesudtourisme.fr * groix.fr * bretagne-vakantie.com Er is een kleine office de tourisme in de haven Port Tudy.

H OT E L S , R E S TAU R A N T S E N E E N S PA I N H O N F L E U R SPECIALE

AANBIEDING:

ONTVANGST

MET

CHAMPAGNE

EEN

KAMER UPGRADE -ONDER VOORBEHOUD VAN BESCHIKBAARHEID- BIJ VERMELDING VAN DIT MAGAZINE.

F E R M E S A I N T S I M É O N · A U B E R G E D E L A S O U R C E · H Ô T E L S A I N T- D E L I S · L E V I E U X H O N F L E U R · W W W. C O L L E C T I O N S A I N T S I M E O N . F R

Ver zam el uw m ooi ste m om enten

12 X

+ VANDYCK DEKBEDOVERTREK T.W.V. €239,95 NU SAMEN VOOR MAAR

€ 76

TRÈS CHIC Een echte Franse klassieker! Dekbedovertrek Home 87 heeft verticale strepen in verschillende tinten grijs, de achterkant van het dekbedovertrek is effen wit. Hetzelfde geldt voor de kussenslopen. Dit dekbedovertrek is een mix van 100% voorgewassen linnen en 100% katoensatijn met 200 thread count, waardoor het een luxe uitstraling heeft en heel zacht aanvoelt.

WORD ABONNEE

KIJK OP LEVENINFRANKRIJK.NL OF BEL 088 2266634 De abonneeservice is op werkdagen bereikbaar van 9.00 tot 17.00 uur. Als bijdrage in de verzendkosten van het geschenk wordt eenmalig C 7 in rekening gebracht. Deze aanbieding is geldig zolang de voorraad strekt. Neem contact op met de

• 2 x eenpersoons (140 x 200/220) • 1 x tweepersoons (200 x 200/220) • 1 x lits-jumeaux (240 x 200/220)

70 LEVEN IN FRANKRIJK

abonneeservice voor verzendtarieven naar het buitenland. U kunt het abonnement ook cadeau doen aan iemand anders, u ontvangt dan zelf het dekbed.

Liefdessymbool Serpent Bohème is een bloemrijk parfum vol rozen en fris fruit met de zachte tonen van musk en amber. De ‘slangenschubben’ op de flacon verwijzen naar het slangencollier waarmee Frédéric Boucheron in de 19de eeuw aan zijn vrouw de liefde verklaarde.

Zin in kleur

Perfect voor het tussenseizoen is deze oranjerode blouse met opvallende mozaïekpatronen in bloemetjesvorm. De ruches aan de hals en knoopsluiting geven hem een vrolijke touch. Vanessa Bruno, Paddy blouse, € 195. vanessabruno.com

Boucheron, Serpent Bohème, vanaf € 43,57. douglas.nl

Boutique Mode en een nieuw parfum uit Frankrijk laten ons verlangen naar het voorjaar. DOOR PABLO PICHEL

Très Paris Het Parijse stijlicoon Juny Breeze combineert vintage met nieuw en brengt de elegantie van weleer terug op straat. Ze heeft een online winkel op Instagram waar ze vintage kledingstukken verkoopt. Voor het schoenenlabel Bobbies bedacht ze haar eigen nostalgische leren pumps. Bobbies, Lauren, € 175. bobbies.com

Un peu de tendresse Geef een casual outfit een chique uitstraling met deze katoenen blouse in Victoriaanse stijl. Klassieke accenten als kant, volant en borduursels maken hem superelegant én romantisch. ba&sh, LEAF blouse, € 180. ba-sh.com

LEVEN IN FRANKRIJK 25

Meer dan 1500 artikelen uit Frankrijk het wa r e n

huis

HETFRANSEWARENHUIS.NL

Stefan Stefan de Vries (1970) woont en werkt sinds 1999 in Parijs. Hij is correspondent voor RTL Nieuws, Euronews en BBC Radio.

FOTO LAURENT KING ILLUSTRATIE INGRID BOCKTING

PARIJS IS EEN BOEK Ik weet niet hoeveel pagina’s er al geschreven zijn over Parijs, maar het moeten er zeker net zo veel zijn als de miljoenen inwoners die de nederzetting aan de Seine in de loop der eeuwen heeft gehad. Vanaf het eerste begin is iedere hoek in Parijs beschreven; vaak bezongen en bewierookt, soms vervloekt en verwenst. En over die boeken wordt dan weer uitvoerig geschreven in kranten en tijdschriften, en hevig gedebatteerd aan tafel. Hoewel… vaak is het boek dat vele Parijzenaars in hand of tas meedragen meer een accessoire. Van alle Europeanen besteden de Fransen namelijk het minste tijd aan lezen: gemiddeld slechts twee minuten per dag.* Veel boekhandels hebben het dan ook moeilijk. Zelfs de grote Gibert Jeune op de Place Saint-Michel dreigt te verdwijnen. Niet dat ik er vaak kwam. Bij de bouquinistes, de beroemde stalletjes aan de Seine, kwam ik evenmin aan mijn trekken. Liever bezoek ik tweedehandsboekhandels. Mijn absolute favoriet is Jousseaume, die achterin de Galerie Vivienne verborgen zit op twee hoeken. De boekhandel zit er al sinds de opening van de prachtige passage, in 1826. Sinds meer dan een eeuw is de winkel in handen van de familie Jousseaume. Ik kom er al sinds ik studeerde aan het ernaastgelegen Institut national d’histoire de l’art. François, de eigenaar, knikt genegen als ik binnenkom. Zijn blik is consistent melancholiek, zijn stem discreet, en zijn voorhoofd net zo gerimpeld als de 17deeeuwse verfomfaaide gravure die al jaren op dezelfde plek in de zaak op een koper ligt te wachten. Hij ziet er verdrietig uit. Ik stel me zo voor dat zijn vrouw viel op zijn eruditie en voorkomendheid. Al jaren geleden heeft ze hem verlaten. Het stof van de duizenden

boeken dat iedere avond weer uit zijn jasje op de eettafel neerdwarrelde, zal haar op een gegeven moment verstikt hebben. Althans, dat verzin ik er bij. In werkelijkheid weet ik niets van die meneer. Het is dat zijn voornaam op de gevel staat, anders had ik na al die jaren nog steeds in het duister getast over zijn identiteit. Wat François wel weet, is dat ik er graag zoek naar obscure uitgaven over de geschiedenis van de stad, over Venetië, en alles over Japan. Komt hij die tegen, dan houdt hij ze voor me apart, zelfs al zet ik er een half jaar geen voet over de drempel. Zoals nu door de pandemie. Ik verheug me nu al op het stapeltje dat klaarligt als ik er deze lente weer terugkom. Meer nog dan een plek waar je overal boeken ziet, is Parijs zelf ook een boek. De wijken zijn de hoofdstukken, de straten en gevels de pagina’s. Talloze personen figureren in een verhaal dat iedereen zelf maakt. Uitlezen is bijna onmogelijk, iedere dag komen er nieuwe bladzijden bij. Soms leg je het even weg, omdat er andere dingen op je pad komen. Maar je pakt het altijd weer op. De wijk die decennialang de mijne was heb ik nu even verlaten. Het was dezelfde buurt als waar George Orwell in een armoedig hok woonde, waar Ernest Hemingway feestvierde en waar James Joyce zijn ‘Ulysses’ voltooide. Hun namen staan op gevelstenen die de voorbijwandelende journalist lijken te zeggen: ‘Kom, aan de slag, schrijf een meesterwerk!’ Het zijn onmogelijk grote schoenen om in te staan, maar de illustere voorgangers en de stad zelf inspireren altijd. Het is tijd om de pen te pakken. De pagina’s liggen er. Het enige dat me nu rest is er een mooi hoofdstuk van te maken. Het nieuwe boek komt er aan! ■

Ik verheug me nu al op het stapeltje boeken dat klaarligt als ik er deze lente weer terugkom

* Bron: Eurostat

LEVEN IN FRANKRIJK 27

TIP: OP ARTE.TV ZIJN EEN PAAR GERESTAUREERDE FILMPJES VAN MÉLIÈS TE ZIEN

Alleskunner Georges Méliès Toen een vriendin in Parijs kostuum- en decorontwerp ging studeren, viel ze met haar eerste Parijse adres met haar neus in de boter: ze vond een kamer op nummer 29 van de Boulevard Saint-Martin, het geboortehuis van filmregisseur en alleskunner Georges Méliès. Hij kwam ter wereld als zoon van een Franse vader en een half-Nederlandse moeder en trouwde later de eveneens half-Nederlandse pianiste Eugénie Genin. Als goochelaar vond hij talloze trucs uit, waarmee hij het publiek betoverde in het theater dat hij overnam van de fameuze illusionist Jean-Eugène Robert-Houdin. In dezelfde tijd dat de gebroeders Lumière hun eerste films maakten, begon ook hij te experimenteren met het medium. Toen zijn camera vastliep ontdekte hij ‘per ongeluk’ hoe hij dubbele opnames kon maken. Daarnaast vond hij het split screen en talloze special effects uit, wat resulteerde in droomachtige filmpjes als het beroemde ‘Le voyage dans la Lune’ uit 1902 en honderden andere.

28 LEVEN IN FRANKRIJK

Zo zie je hem in een van zijn pas gerestaureerde films als Russische kozak een muur op dansen (‘L’Homme mouche’) of zijn eigen hoofd vermenigvuldigen en opblazen (‘L’Homme à la tête de caoutchouc’). Hij was naast acteur en regisseur ook degene die de decors, de kostuums en de rekwisieten ontwierp en hij zorgde voor de make-up en natuurlijk alle trucages voor de special effects. Het dikke boek van Méliès-kenner Laurent Mannoni ‘Méliès, la magie du cinema’, laat zien hoe hij een sleutelfiguur is in de filmgeschiedenis. Het is vooral bijzonder door de groot afgebeelde filmstills en ontelbare tekeningen van Méliès. In januari stond gepland dat het museum Paris Cinémathèque zou openen als het Musée Méliès, waar van alles te zien is wat met zijn films te maken heeft: mechanische trucs, kostuums en talrijke parafernalia van de meest invloedrijke filmmakers van de vorige eeuw. Wanneer de opening nu plaatsvindt, hangt af van de coronamaatregelen. * cinematheque.fr * editions.flammarion.com

Coups de Cœur Paris Kunstenaar Eugenie Goldschmeding woonde twintig jaar permanent in Parijs en pendelt nu tussen Berlijn en Parijs.

These boots...

Naar luxe kijken kun je in Parijs als in geen andere stad. Hier een fonteintje dat ook een art-deco-kunststukje is, daar een etalage van Maison Lesage vol duizelingwekkende borduursels: je hoeft alleen maar rustig te wandelen en opzij te kijken. Of bekijk de mooie objecten die het Musée des Arts Décoratifs voor de exposities ‘Luxes’ verzamelde, zoals houten lambriseringen, een auto, sieraden en couture. En denk eens aan de uren handenarbeid en persoonlijke aandacht van de makers die er in zijn gestoken. Zo is er de Hispano Suiza H6B uit 1925, een automobiel als een beeldhouwwerk, vervaardigd met leer, staal en een perfect mechaniek (hij werd uit ZuidFrankrijk zonder pruttelen naar Parijs gereden voor de expositie). Of een jurk van Karl Lagerfeld, samengesteld als een sieraad, een robe voor een potentiële Zonnekoningin waaraan duizenden arbeidsuren zijn besteed. En verwonder je over de armband van de mysterieuze juwelier JAR (Joel Arthur Rosenthal) die de meest complexe, delicate en originele sieraden ter wereld maakt. Mocht je de expositie niet kunnen bezoeken, kijk dan naar het filmpje dat speciaal door de grappige Franse modejournalist Loïc Prigent is gemaakt voor de website van het museum, of bestel de catalogus ‘Luxes’ en geniet vanaf de bank van al deze pracht en praal. madparis.fr

Parijs is gemaakt om te wandelen. Ook voor de lockdown liep ik al kilometers door de stad. Schoenen moeten daarom lekker zitten én er goed uitzien. Door een modeminnende vriend ontdekte ik in de Bon Marché de boots van Free Lance, die aan beide eisen voldoen. Het merk is gespecialiseerd in (verfijnde) motorlaarzen, waarvoor ik sinds mijn vroege jeugd een zwak heb (dat krijg je ervan als je in Twente opgroeit en je ‘Oerend Hard’ feilloos mee kunt zingen). Ze worden in de Vendée met de hand gemaakt door het familiebedrijf Rautureau. Sinds ik mijn ‘Justy 7’s’ heb, krijg ik complimenten in de hele stad, want Free Lance-draagsters werpen elkaar op straat goedkeurende blikken toe. Een paar van Free Lance is wel prijzig, maar ze blijven eeuwig in de mode en blijven decennialang goed zonder dat je ze hoeft te poetsen. En mooi met een jurkje! freelance.fr

Taartendieet Ik heb veel heugelijke dagen met mijn excentrieke oma doorgebracht. Ze at elke dag een stuk verjaardagstaart en toch bleef ze in het vooroorlogse maatje 36 passen. Ook mijn culinaire capaciteiten blijven beperkt tot een eitje koken en een kopje thee zetten. Vandaar dat ik met mijn eveneens aan feestelijke taartjes verknochte dochter zo vaak mogelijk een vieruurtje (de zogenaamde goûter) of dessert gebruik om de calorie-inname wat aan te zwengelen. Het leukst is het natuurlijk om taartjes te eten in een decadente omgeving die in niets aan ons knusse, maar rommelige appartementje doet denken. Favoriet is de patisserie van Cédric Grolet in hôtel Le Meurice, een chef-patissier die zich voor zijn creaties zowel door botanische als grafische vormen laat inspireren. Ook in zijn patisserie op de Avenue de l’Opéra kun je zijn taartenarchitectuur en diverse varianten van het klassieke dessert Paris-Brest krijgen. Alles kan ook thuis geleverd worden of met een praktische click-&-collect op de website worden besteld en afgehaald. cedric-grolet.com

Super-de-luxe

LEVEN IN FRANKRIJK 29

De smaak van Bergerac

30 LEVEN IN FRANKRIJK

In de wijnstreek Bergerac-Duras in de Dordogne kom je niet alleen voor de goede wijnen, maar ook voor het fraaie landschap en de overvloed aan regionaal lekkers. Welkom in luilekkerland.

TEKST PAOLA WESTBEEK FOTOGRAFIE HANS WESTBEEK

ippend aan een glas Ortus (een zwoele blend van merlot, cabernet sauvignon en malbec), zie ik hoe de zon achter een zee van hellingen verdwijnt. De gouden gloed trekt langzaam weg en de wijngaarden van Bélingard kleuren smaragdgroen. “Zullen we nog een fles bestellen?” vraagt Marie-Pierre, een echte Bergeracoise en de persvoorlichter van Vins de Bergerac et Duras. Waarom niet? De avond is jong en de planche de charcuterie nog lang niet leeg. Wat er op je bord ligt, is in deze verleidelijke streek even belangrijk als wat je in je glas schenkt. Het gaat om aandacht voor mooie producten en het goede leven, en dat noemen ze hier Périgord attitude. Je proeft het op een gewone donderdagavond tijdens de zomerse apéros van Château Bélingard in Pomport of als je een bezoek brengt aan het

Boven: zonsondergang boven de wijngaarden van Château Bélingard in Pomport. Linkerpagina, links: lieflijk middeleeuws straatje in Bergerac; rechts: Caroline Feely maakt biologische/ biodynamische wijnen in Saussignac.

historische centrum van Bergerac, twintig minuten verderop. Op de volle terrassen rondom Place Pélissière zoeven obers langs de tafels met karaffen wijn terwijl Engelse toeristen de hitte van zich af wapperen en kinderen naast het fonteintje verkoeling zoeken onder het genot van een ijsje. Het is zaterdagmiddag, maar we hebben geluk: er is nog plek bij Le Richelieu aan de Rue des Conférences, een van de schilderachtige middeleeuwse zijstraatjes vlak bij dit gezellige plein. Ik bestel een glas Pécharmant, een houtgerijpte rode wijn uit het noordoosten van de streek, en bestudeer de kaart, eigenlijk al wetend wat het gaat worden: la salade périgourdine, met gésiers (gekonfijte eendenmaagjes), dunne plakjes gerookte eendenborst en een plak foie gras bestrooid met grof gemalen peper en knisperende vlokjes fleur de sel.

LEVEN IN FRANKRIJK 31

Deze pagina, met de klok mee: de wijnen van Château Feely; ingeblikte specialiteiten van gans en eend; verse producten op de markt van Bergerac. Rechterpagina: Château de Duras uit de 12de eeuw.

32 LEVEN IN FRANKRIJK

Eenden en ganzen zijn in de Périgord culinaire iconen. In Frankrijk hoor je vaak de uitdrukking ‘dans le cochon, tout est bon’ (alles van een varken is eetbaar), maar hier geldt dat voor le canard en l’oie. Sommige chef-koks maken artistieke creaties met deze delicatessen. Zo garneert Didier Casaguana van sterrenrestaurant Les Fresques een friszure tartaar van de befaamde Périgord-aardbeien met stukjes blauwe kreeft en fluweelzachte eendenlever. Rustieke hoofdgerechten zijn eendenborst (magret) gegrild of gebakken in eigen vet en liefst rosé geserveerd, of gekonfijte eendenbout (confit de canard), krokant van buiten en smeltendzacht van binnen. Beide gerechten zijn voortreffelijk met schijfjes aardappel gebakken in ganzen- of eendenvet en rijkelijk bestrooid met knoflook en peterselie (pommes sarladaises). Ingeblikte specialiteiten van gans of eend zijn te koop in souvenirwinkels in de stad of op de markt, die op woensdag- en zaterdagochtend wordt gehouden aan de voet van de 19de-eeuwse Église Notre-Dame. Als je wandelt langs al de kramen loopt het water je in de mond en kijk je je ogen uit bij de knisperverse groenten, geurige net gebakken broden, pittige geitenkaasjes en aardbeien zo rijp en zoet dat je ze van veraf kunt ruiken. Bergerac werd in de 11de eeuw gesticht, maar de

geschiedenis van de wijnstreek gaat terug naar de Gallo-Romeinse tijd. De strategische ligging aan de Dordogne bevorderde de handel, wat de wijnbouw vanaf de 13de eeuw een enorme impuls gaf. De streek telt dertien herkomstbenamingen (appellations) en is verdeeld in zeven wijngebieden (Bergerac, Monbazillac, Saussignac, Rosette, Pécharmant, Montravel en Duras) die zich uitstrekken over een oppervlakte van ongeveer 11.500 hectare. Daar worden verschillende stijlen rode, witte, rosé en zoete wijnen geproduceerd die perfect passen bij de regionale keuken. Qua geschiedenis, bodem, klimaat en druivensoorten is de wijnstreek vergelijkbaar met de meer westelijk gelegen, prestigieuze Bordeaux-regio, maar toch heeft elke appellation zijn eigen karakter en is elke terroir uniek. De wijnen hebben bovendien een uitstekende prijs-kwaliteitverhouding: een mooie fles heb je al voor onder de tien euro.

Edelzoete wijnen

Monbazillac, gelegen ten zuiden van Bergerac, is de meest bekende appellation in de wijnstreek en het grootste wijngebied ter wereld waar edelzoete (liquoreux) wijnen worden geproduceerd. Deze complexe, mondvullende wijnen zijn goede begeleiders voor foie gras, blauwschimmelkazen als roquefort en kunnen ook prima als aperitief. Een bezoek aan Château de Monbazillac, een protestants bolwerk daterend uit de 16de eeuw en een van de culturele trekpleisters van de streek, is een aanrader. Tijdens een rondleiding zijn de statige Renaissance-kamers te bewonderen en in de kelder kom je meer te weten over de geschiedenis van Monbazillac. Mijn aandacht wordt vooral getrokken door een vitrine met oude flessen, gemaakt voor de Hollandse markt (de zogenaamde Marques hollandaises). Tegen het einde van de 17de eeuw kwamen duizenden protestantse vluchte-

Dordogne

lingen uit de Périgord naar de tolerante Republiek, onder wie wijnbouwers die ervoor zorgden dat de wijnhandel met de Hollanders – die toch al een voorkeur hadden voor zoete wijnen – sterk gestimuleerd werd.

Inspirerende ontmoetingen

Na ons bezoek aan het kasteel, rijden we langs de weelderige wijngaarden naar het hoogste punt van Monbazillac. We hebben een tafel gereserveerd bij La Tour des Vents, waar chef-kok Damien Fagette zijn gasten in de watten legt met zijn spectaculaire gerechten. Keuzestress. Alles klinkt even verleidelijk, dus laat ik me verrassen met het Retour du Marché-menu. De amuse-bouche is al veelbelovend: een verfrissende gazpacho van watermeloen met een toefje frambozensorbet. De méli-mélo van tomaten met een vleugje citroenverbena, rolletjes ibericoham en fromage frais als eerste gang past uitstekend bij een droge witte wijn vol citrustonen en bloemige aroma’s (Domaine de l’Ancienne Cure Jour de Fruit). En dan komt het hoofdgerecht: perfect gebakken, malse lamskoteletten met gekonfijte knoflook, een zalfje van aubergine en een aromatische jus. Geen wonder dat het restaurant een Michelinster achter zijn naam heeft. Elk gerecht is een gastronomisch

Eind 17de eeuw zorgden gevluchte protestantse wijnbouwers uit de Périgord ervoor dat de wijnhandel met de Hollanders – die een voorkeur hadden voor zoete wijnen – sterk werd gestimuleerd meesterwerk en het panoramische uitzicht vanaf het terras over de wijngaarden maakt de beleving helemaal compleet. Deze culinaire parel ontdekte ik tijdens een diner met plaatselijke wijnbouwers, onder wie de sympathieke Pascal Cuisset, eigenaar van Château des Eyssards in Monestier (onderdeel van de appellation Saussignac). Pascal heeft 55 hectare wijngaarden en twintig hiervan zijn aangeplant met de lievelingsdruif van de familie, de sauvignon blanc. De wijnen zijn complex, elegant en worden vaak met prijzen bekroond, maar van pretentieuze wijnpraatjes of kapsones willen ze in de Bergerac niets weten. “Als wijn een wetenschap is, zullen mensen geen wijn drinken. Wijn moet leuk en plezierig zijn. Dan kun je pas genieten”, zegt Pascal. Blijkbaar heeft hij die nuchterheid bij zijn dochter Flavie, op het domein werkzaam sinds 2015, met de paplepel

LEVEN IN FRANKRIJK 33

Deze pagina: een kleur rijke straat in Bergerac. Rechterpagina, met de klok mee: frisse tartaar van Périgordaardbeien met stukjes blauwe kreeft en fluweelzachte eendenlever van Didier Casaguana; uitgebreid ontbijt bij Château des Chauvaux; een van de twee kamers van Château des Chauvaux.

ingegoten: “Ik heb altijd een fles van onze sauvignon blanc/sémillon in de ijskast, gewoon voor als ik zin heb in een glas wijn. Er is geen reden nodig om een goed glas te drinken, hoewel hij fantastisch smaakt bij gebakken coquilles met een snufje paprika.”

Kleur en geur

Inspirerende ontmoetingen met gedreven wijnbou wers zijn hier geen uitzondering. Vanaf het moment dat ze hun succesvolle carrières in Dublin verruilden voor een leven als wijnboeren in Saussignac, wisten Sean en Caroline Feely dat ze duurzaam wilden produceren. Opvallend is dat BergeracDuras streeft naar een groenere wijn bouw en negentien procent van de wijngaarden biologisch gecertificeerd zijn (in Saussignac is dat meer dan de helft). De Feelys gingen nog een stap verder en werken ook biodynamisch: er worden plantaardige, minerale en dierlijke preparaten gebruikt om de wijnstokken sterk te maken.

Je kijkt je ogen uit bij de knisperverse groenten, geurige net gebakken broden, pittige geitenkaasjes en aardbeien zo rijp en zoet dat je ze van veraf kunt ruiken

34 LEVEN IN FRANKRIJK

Wijnmakers ontmoeten en de streek proeven kan ook tijdens de speciale culinaire evenementen die in deze regio van juni tot september worden georganiseerd. Vaste prik is de drukbezochte marché des producteurs in Soumensac; nog zo’n aanrader. Op zondagmiddag komt dit pittoreske dorpje tot leven met deze markt vol kleur en geur. Vanaf de lange, over de helling gebogen picknick tafels kijk je uit over de wijngaarden en bij de kramen koop je smakelijke gerechten bereid door de producenten zelf. Een kaasboer maakt verse salade de chèvre chaud. De aan het spit geroosterde kippen zijn verleidelijk. Khalid, een gepassioneerde héliciculteur (slakkenkweker), roert in een groot vat vlezige slakken. Voor de kraam waar de eenden worsten en brochettes de magret worden gegrild staat een lange rij vrolijk pratende mensen. Ik koop een fles rosé van Nadia Lusseau, wijnboerin uit mijn geliefde Duras, een gemoedelijk dorpje een kwartiertje hiervandaan, met een prachtig kasteel uit de 12de eeuw dat uitkijkt over de heuvels van de Droptvallei. We vinden een plekje in de schaduw, schuiven aan naast vriendelijke gezichten en genieten van de gezellige sfeer. In deze wijnstreek weten ze pas wat art de vivre betekent. ■

Dordogne

Tips & adressen LOGEREN

☛ Château des Chauvaux (Douzillac)

Statig 16de-eeuws kasteel met twee sfeervolle kamers te huur als chambres d’hôtes. Emmy Postma verwent haar gasten met een uitgebreid ontbijt (inclusief viennoiserie, rustieke broden, biologische yoghurt en fruit uit eigen tuin). ’s Avonds serveert ze een viergangendiner met kaasplankje en een glas Monbazillac. Vanaf € 90 voor een tweepersoonskamer, inclusief ontbijt. chateaudeschauvaux.com

☛ Château les Merles (Mouleydier)

Viersterrenhotel gelegen tussen de wijngaarden, op een kwartiertje rijden van Bergerac. In het gastronomische restaurant kookt de Nederlandse chef-kok Bas Holten gerechten met biologische producten uit eigen moestuin. Vanaf € 149 voor een tweepersoonskamer. lesmerles.com

ETEN & DRINKEN

☛ Les Fresques (Monestier) Restaurant bekroond met een Michelinster. Onderdeel van een luxe hotel gevestigd in een 17de-eeuws kasteel met gerenommeerde golfbaan. vigiers.com

☛ La Tour des Vents (Monbazillac)

Vanaf het het terras kun je tot ongeveer 80 kilometer ver uitkijken. latourdesvents.com

☛ La Terrasse (Duras)

driegangenmenu geserveerd voor 16 euro. Het terras biedt uitzicht op Château de Duras. Place Jean Bousquet 4, Duras

BEZOEKEN

☛ Maison des Vins et Tourisme (Bergerac)

Toeristische informatie, lokale producten en op de eerste verdieping zijn wijnen van de verschillende appellations te proeven op het terras met weids uitzicht over de Dordogne. pays-bergerac-tourisme.com

Lokale gerechten geserveerd met een fijne selectie wijnen uit Duras. Op werkdagen wordt een

LEVEN IN FRANKRIJK 35

La France & moi

Ze werken al jaren in Frankrijk en spreken Nederlands met een Frans accentje. In deze rubriek vertellen Nederlanders over de charme en de valkuilen van het échte leven in Frankrijk. Deze editie: een fotograaf

36 LEVEN IN FRANKRIJK

Fotograaf Bart Koetsier (45) woont met zijn vriendin en zoon in Parijs, waar hij bij voorkeur het nachtleven fotografeert. De onvoorspelbare rommeligheid van de stad fascineert hem. Voor het boek ‘Met Parijse pen’ fotografeerde hij de buurten van bekende schrijvers. TEKST EUGENIE GOLDSCHMEDING BEELD BART KOETSIER

‘Ik hou van de rafelrandjes van Parijs’ “I

k ben opgegroeid in Veenendaal, een dorpje aan de rand van de Biblebelt. Ik ben Bos- en Natuurbeheer gaan studeren en daarna biologie in Amsterdam, maar ik heb die studie opgegeven om te gaan reizen. Mijn hobby werd al snel fotografie. De camera gaf mij een excuus om elke nacht op pad te gaan. Midden in de nacht fotografeerde ik het liefst schaduwen en silhouetten van bomen. Dit nachtelijke fotograferen groeide uit tot een passie.”

Portretten “Ik vroeg een lening aan bij de bank om aan de Fotoacademie in Amsterdam te kunnen studeren. Ik studeerde af bij de fotograaf Joost van den Broek, wiens werk ik toen erg bewonderde. Als portretfotograaf stond hij midden in de maatschappij. Tijdens

mijn afstudeerperiode fietste ik vaak door AmsterdamOost waar ik geregeld Ramses Shaffy buiten zag zitten. Ik heb hem gevraagd of ik hem mocht fotograferen en dat vond hij leuk. Toen hij in 2009 overleed, plaatste ‘Trouw’ mijn portretfoto van hem op de voorpagina. Daarna belde ‘Het Parool’ me voor een stageplek. Met zo’n drie à vier opdrachten per dag, werd ik meteen in het diepe gegooid, dat was een heel goede leerschool. Na de stage mocht ik bij de krant blijven. Ik maakte vooral portretten en kon zo een groot portfolio opbouwen. Ik hou van het groezelige van de stad, van de rafelrandjes en daarom fotografeerde ik veel in de rosse buurt van Amsterdam. Ik bleef ’s nachts werken, ging om vier uur naar bed en stond dan om elf uur ’s ochtends op. Ik was dus dag en nacht op pad. Nooit kwam ik in een gevaarlijke situatie terecht. In tien jaar tijd heb ik maar twee keer moeten rennen.” >

Links: Bart en Abel op eenjarige leeftijd achter het stuur van een oldtimer. Deze pagina, boven: met Marie en Abel op een zomerse dag in Parijs; onder: Bart, Marie, Abel, Emilie (zus van Marie), haar man Yann en dochter Valentine na een zwemwedstrijd in het Bassin de la Villette.

LEVEN IN FRANKRIJK 37

“Inmiddels voelt het wel goed en vrij dat ik hier anoniem ben als fotograaf. Op straat loop ik altijd wel tegen een onderwerp aan dat me aanspreekt”

Anoniem “Toen ik als portretfotograaf voor de derde of vierde keer bij dezelfde mensen thuiskwam, merkte ik dat ik verveeld begon te raken. Inmiddels had ik een Franse vriendin en toen zij aangaf graag terug te willen naar Frankrijk, besloot ik met haar mee te gaan. In 2014, ruim een halfjaar na onze eerste ontmoeting, zijn we naar Parijs verhuisd. Ik dacht dat mijn werk wel mee zou ‘verhuizen’, maar dat bleek niet zo te zijn. Alles wat ik had opgebouwd zag ik verschrompelen en mijn wereld stortte even in. In Parijs was ik niemand. Ik moest erg wennen en sprak slecht Frans. Ik sleepte me er doorheen met klussen voor Nederlandse dagbladen. Inmiddels voelt het wel goed en vrij dat ik hier anoniem ben als fotograaf. Op straat loop ik altijd wel tegen een onderwerp aan dat me aanspreekt. Mijn leven speelt zich voor een groot deel af op straat. ”

Hiërarchie Boven: Bart in het trappenhuis van het appartement aan Rue des Vignoles (20ste arrondissement), waar hij woont met Marie en Abel; de drie badmeesters van Piscine Hébert (19de); op een terras aan de Place Martin-Nadaud (20ste).

Met Parijse pen Samen met schrijfster en journaliste Margot Dijkgraaf maakte Bart Koetsier het boek: ‘Met Parijse pen - Literaire omzwervingen’ (Uitgeverij Boom). Ze treden in de voetsporen van beroemde schrijvers als Patrick Modiano, Remco Campert, Leïla Slimani en Adriaan van Dis en laten aan de hand van de buurten die deze schrijvers goed kennen een andere kant van de stad zien.

38 LEVEN IN FRANKRIJK

“Voor de nationale krant ‘Le Monde’ heb ik twee keer een opdracht mogen doen. Het grote verschil met Nederland is dat je in Frankrijk klussen bijna alleen via je netwerk kunt krijgen, je moet iemand kennen die een ingang heeft. Het héle leven is hier zo hiërarchisch. Mensen die halverwege de carrièreladder zijn, zullen niet snel een gokje met je wagen. Je moet echt de chef kennen. Ik merk dat al op de crèche van mijn tweejarige zoon, waar we wel eens op onze vingers getikt worden omdat de leiders het niet eens zijn met onze opvoeding: zo zou ons zoontje te lang bij ons op de kamer slapen en hadden we al veel eerder moeten stoppen met zijn speen. Op de lagere school is het de leraar die vertelt, zijn het de kinderen die luisteren en is er weinig discussie. Soms twijfel ik daarom wel of mijn zoon hier moet opgroeien. En bovendien dan zijn hele jeugd de dampen van de stad moet inademen. We denken wel eens aan het platteland of Nantes, dat kleiner is en dicht bij zee.”

La France & moi

Tips voor Parijs

Nachtwerk van Bart, met de klok mee: man voor een kantoorgebouw in de Rue des Batignolles (17de); dronken stel op de Rue Tourlaque (18de); transgender aan de Rue Vauvenargues (18de).

Steenrijk en straatarm

Rommelige plekken

“Ik vond Parijs vanaf het begin heel indrukwekkend, ’s Nachts verandert de stad in een ander wezen, de burgerlijkheid van het alledaagse valt weg. In vergelijking met Amsterdam is Parijs ook ’s nachts druk, het is er allemaal niet zo aangeharkt. In Amsterdam kon je ’s nachts op een gegeven moment alleen party people fotograferen. De binnenstad is eigenlijk een steriele bubbel waar bijna iedereen blank is. Parijs is meer een gemengde stad waar veel meer onvoorspelbaars te beleven valt. Het contrast in de stad vind ik spannend: er wonen steenrijke mensen, maar er leven ook mensen op straat in tenten. Als je in Parijs op een terras zit, verveel je je nooit: er komen altijd mensen van diverse pluimage voorbij. Regels worden ook vaak op verschillende manieren geïnterpreteerd. Ik weet nog dat ik deze zomer rustig in het zwembad zwom toen er een chaotische situatie ontstond. Een uur voor sluitingstijd werden alle zwemmers op strenge toon verzocht weg te gaan. Ik wees de maîtres-nageurs op de dertig minuten die ik officieel nog had. Dat kon ze niets schelen: ‘Oui, monsieur, mais c’est Paris hein?! C’est Paris’, antwoordden ze. Regels zijn hier geen regels. Bij het verlaten van de kleedhokjes zag ik dat de badmeesters hun vale outfits verruild hadden voor strakke Speedo-zwembroeken en in mijn baan twee zwommen.”

“Ik zoek de rommelige plekken op. Waar het schuurt, vind ik het pas interessant. We wonen nu in het 20ste arrondissement in de buurt van metrostation Buzenval. Het gaat er hier soms ruw aan toe op straat en het is er veel armoediger dan in de mooie wijken aan de andere kant van de Seine, bij de Jardin du Luxembourg bijvoorbeeld. Het gekke is: de chique buurt van Père Lachaise ligt op een steenworp afstand. Parijs transformeert zichzelf voortdurend. Ook in onze buurt komen steeds meer hippe winkeltjes. Elke wijk heeft toch een dorpse sfeer, die wordt versterkt door de wekelijkse markten op donderdag en zondag. Ik twijfel nog of Parijs een tussenfase is in mijn leven of niet. Er bestaat een kans dat het boek dat ik met Margot Dijkgraaf maakte, ‘Met Parijse pen’, dat in november in Nederland uitkwam, in het Frans wordt gepubliceerd. Daarnaast is mijn werk opgepikt door de Parijse Galerie Polka; beide vooruitzichten kunnen een opening zijn voor mijn toetreding als fotograaf tot de Franse markt. Nu werk ik aan een project om Europese havensteden als Marseille, Napels en Athene bij nacht te fotograferen. Zolang ik nog als fotograaf op stap kan, zit ik hier goed.” ■

1. De begraafplaats Père Lachaise is de drukst bezochte ter wereld en een oase van rust en groen. 2. De Piscine Puteaux is een van de weinige openluchtbaden die het hele jaar open zijn. 3. De markt op Place de la Réunion waar ik elke zondag met mijn zoon heen ga. We kopen er onze wekelijkse groente en fruit bij een Marokkaanse familie die mijn zoon bedelven onder de gratis bananen en heerlijke stukken peer en mandarijnen. We kopen er ook altijd verse zalm die we daarna thuis bakken voor de lunch. 4. Café les Pères Populaires (Rue de Buzenval): een fijne plek om vrienden te ontmoeten, of beter nog: om heerlijk alleen aan de toog te zitten met een frisse pint of een zeer smakelijke lunch.

LEVEN IN FRANKRIJK 39

40 LEVEN IN FRANKRIJK

Vege�arisch Frans voor beginners

Mari Maris is bekend van haar grappige kookboeken en video’s, waarmee zelfs de grootste culibeet het koken in de vingers krijgt. In haar nieuwe, vegetarische kookboek ‘À la minute’ laat ze zien dat je ook groenten snel én spannend kunt klaarmaken. Ze woont in een gehucht in het departement Aisne, met haar man en de slaperige kat Pierre. TEKST EUGÉNIE GOLDSCHMEDING

HOE KWAM JE IN FRANKRIJK TERECHT? “Ik ben opgegroeid in Amsterdam, maar wilde zo lang ik me kan herinneren buiten wonen. Mijn grootmoeder had een vakantiehuisje in de Aisne, Noord-Frankrijk. In 1999 kochten mijn man en ik op vijfhonderd meter van haar huis ook een vakantiehuis. Het plan was om er na ons pensioen te gaan wonen. Maar we beseften al snel dat als we zo lang zouden wachten, het er misschien nooit meer van zou komen. Dus gingen we het een half jaartje uitproberen en toen zijn we er gebleven. Ik ben kok van beroep en wilde hier groenteboer worden en groenten verbouwen om aan de restaurants in de buurt te verkopen. Ik ben sinds mijn zevende vegetariër dus weet wel iets van groenten.”

OEI, HOE BEVIEL DAT IN HET LAND VAN DE VLEESETERS? “Groenten en Fransen, het blijft moeizaam. Zeker op het platteland zijn er nauwelijks vegetariërs. Ik denk dat er ongeveer drie in het hele departement zijn. De beroemde kok Alain Passard begon in 2002 als eerste de vegetarische keuken te ontwikkelen. In Parijs kun je misschien wel hier en daar vegetarisch eten, maar in een gewone bistro blijft het aanbod nog steeds beperkt tot een omelet met kaas of wat crudités. Ik was eens in een restaurant in de Bourgogne en er stonden zeven vleesgerechten op het menu ‘avec leurs légumes’. Geef mij alleen die groenten dan maar als gerecht, bestelde ik, en toen kreeg ik een bord met een enorme berg opgewarmde diepvriesgroenten, zonder peper, zout of knoflook, heel vies.”

HOE KWAM JE RESTAURANT TOT STAND? “Ik begon een chambres d‘hôtes en kookte voor de gasten en alle gerechten draaiden om groenten. Bij het hoofdgerecht serveerde ik er dan maximaal tachtig gram vlees per persoon bij, maar meer als ingrediënt dan als hoofdbestanddeel. Iedereen vond het fantastisch. In het begin ruimde ik de woonkamer leeg en zette daar de tafeltjes neer. Na een tijdje begon het zo goed te lopen dat we een stuk hebben uitgebouwd met openslaande deuren naar de tuin. Mijn restaurantje kon ongeveer 35 couverts aan. Mensen schreven zich van tevoren in, want ik deed alles alleen. Ook kookte ik voor feesten. Het succes kwam vanzelf, via bouche à l'oreille en ik kwam al snel in de

plaatselijke krant. Er gebeurt hier verder natuurlijk weinig. Ik ben een echte scharrelaar geworden en zoek in de buurt naar groenten en bloemen, zoals madeliefjes en paardenbloemen, wilde sla en paddenstoelen om te gebruiken. Tijdens het paddenstoelenseizoen ben ik veel in het bos te vinden.”

WAT IS EEN BELANGRIJK CULINAIR VERSCHIL MET NEDERLAND? “Het koken raakt hier niet zo snel gemoderniseerd. Onlangs gaf ik een kookcursus in het buurtcentrum, met boerinnen en damesachtige gepensioneerden. Ze vonden het allemaal leuk en interessant, maar bleven naar gewoonte hun groentes ellenlang koken, omdat ze het nu eenmaal zo geleerd hadden. In Nederland lees je in een vijftig jaar oud kookboek ook dat je de boontjes 35 minuten moet koken, maar dat doet geen mens meer. Voor kerst wilden de dames alleen de hier traditionele oesters en zalmterrine maken, in plaats van wat nieuws. Hoewel ik ze aanraadde de bietjes in plaats van te koken eens te roosteren, wist ik zeker dat ze die thuis gewoon weer met een sloot azijn in de pan zouden mikken.“

HOE KWAM JE OP HET IDEE VAN ‘À LA MINUTE’? “Mensen vragen me vaak: maar het kost toch heel veel tijd om groenten echt lekker te bereiden? Daardoor kwam ik op het idee de dagen bij te houden waarop ik zelf niet veel tijd had om te koken maar toch iets lekkers wilde eten, en zo ontstond ‘À la minute’. Want alleen groenten maken en eten hoeft helemaal niet tijdrovend of saai te zijn!” Op de volgende pagina’s vind je enkele recepten uit ‘À la minute’ van Mari Maris.

Wij mogen 3 exemplaren verloten onder abonnees. Kans maken? Ga naar leveninfrankrijk.nl en vul je gegevens in bij Mail & Win.

LEVEN IN FRANKRIJK 41

Sandwich de prin�emps Voorjaars-sandwich

Ingrediënten

Bereiding

• 20 asperges, wit of groen (zonder schillen en kontjes natuurlijk) • 12 dikke landboterhammen • boter, op kamertemperatuur • ca. 8 el Epoisse of vergelijkbare romige, smeltende kaas • ca. 10 kaasschaafplakken extra belegen kaas • 2 flinke bossen raapsteel, grof gesneden

Hoezo is brood geen maaltijd? Pasta, pizza of couscous (wat natuurlijk ook pasta is) vinden we toch ook een heel normaal diner? En met zoveel voorjaarsgroen komt het met de vitaminebehoefte gewoon goed. Verwarm een, liefst zware, grillpan op middelhoog vuur. Leg de asperges erop en dek ze af met een stuk aluminiumfolie. Draai het vuur laag en laat de asperges in 2 à 3 minuten mooi grillen, draai ze dan om en dek weer af. Laat, afhankelijk van

42 LEVEN IN FRANKRIJK

de dikte, nog zo’n 3 minuten beetgaren. Besmeer zodra de asperges liggen te grillen 8 boterhammen met boter, leg er daarvan 4 met de boterkant naar beneden en beleg ze met Epoisse. Leg daar boterhammen op met de boterkant naar boven en bak deze tosti’s in een tostiapparaat of koekenpan. Beleg de laatste, losse boterhammen met belegen kaas en zet die onder de grill tot de kaas smelt en licht bakt. Verwarm, terwijl alle boterhammen bakken en als

de asperges omgedraaid zijn, een koekenpan. Smelt er een klontje boter in en voeg driekwart van de raapstelen toe. Laat ze op middellaag vuur in 3 minuten zacht worden. Haal de bovenste boterham van de tosti af, verdeel de helft van de asperges en zowel de gesmoorde als rauwe raapsteel over de gesmolten kaas. Leg de gebakken kant er weer op en beleg die met de rest van de groenten. Leg de boterham met de gegrilde kaas erbovenop en snijd schuin doormidden.

Fondue au chou-fleur Bloemkoolfondue

Ingrediënten • ca. 800 g (een niet al te grote) bloemkool, bewaar het blad • 2 flinke tenen knoflook, fijngehakt • ca. 3 dl volle melk • 400 g tomaten, in blokjes (dat mag uit (1) blik zijn • 150 g extra belegen kaas, geraspt • 1 volle el bloem • mespunt zuiveringszout, ofwel baking soda • 10 takjes basilicum, gerist en gehakt eventueel: • 1 à 4 raspjes bio-citroen voor erbij: • knapperig brood, crackers, tortillachips, • reepjes groenten van paprika • bleekselderij • rauwe spinazie • alles dat te dopen is.

Bereiding Hak in de keukenmachine op pulsestand de helft van de bloemkool (behalve het blad) tot brokjes zo groot als tuinbonen. Doe die in een pan (een veel te hoge, je zult straks zien waarom) met dikke bodem en rooster ze (zonder vet) tot er kleine schroeiplekjes ontstaan. Draai het vuur uit. Maal in de keukenmachine de rest van de bloemkool en de

knoflook helemaal glad. Voeg dan steeds een beetje melk toe tot het een gladde puree is van yoghurtdikte. Voeg de puree toe aan de geroosterde bloemkool in de pan en zet die op middelhoog vuur. Meng de tomaat en de kaas erdoor. Roer goed los vanaf de bodem, terwijl de kaas smelt. Laat zachtjes pruttelen, tussen de 10 en 20 minuten. Hoe korter, hoe pittiger. Roer steeds goed los vanaf de bodem. Schep de bloem in een niet al te vol espressokopje met water en roer met een vork tot een glad papje. Schenk al roerend in de pan tot de fondue een mooie dikte heeft en laat nog 2 minuten zachtjes doorkoken. Meng dan in het kopje het zuiveringszout met wat water en roer dat door de fondue; die gaat daardoor nu enorm bruisen in de pan, in plaats van straks in uw maag. Als het uitgebruist is, na een minuutje ofzo, kan het vuur uit. Maak af met peper & zout, basilicum en eventueel 1 tot 4 raspjes citroen. Ik vind dat laatste een funky extraatje geven, mijn tafelgenoot deed het aan de punt van een raketijsje denken. Doop er vervolgens alles in wat je lekker vindt.

LEVEN IN FRANKRIJK 43

Ar�ichau� e� �oma�e Ar�isjok en �omaa�

44 LEVEN IN FRANKRIJK

Ingrediënten

Bereiding

• 2 dikke tenen knoflook, fijngehakt • 600 g artisjokbodems (blik of ontdooid), in grove brunoise • 12 takjes tijm, gerist en gehakt • 8 sappige tomaten (mag ook uit blik), in brunoise • 2 el kappertjes • 8 takjes basilicum, gerist en gehakt • flinke hand broodkruim (geen paneermeel, panko kan wel) • olijfolie

Gewoon zo, of eventueel met, of op een dikke snee licht geroosterd landbrood vind ik dit een mooi maaltje. Het zou natuurlijk ook kunnen bij pasta, rijst, quinoa, linzen, gort. Van die dingen. Fruit de knoflook in een ruime pan met een beetje olie. Voeg als hij glazig is de artisjokbodems toe en laat ze 2 minuten licht bakken. Voeg dan de tijm en tomaat

toe. Schud goed om en laat in 2 à 3 minuten het vocht vrijkomen. Draai het vuur laag en laat nog 2 minuten pruttelen. Meng de kappertjes en basilicum erdoor en breng op smaak met peper & zout. Schep in een ovenschaaltje en bestrooi met een laagje broodkruim. Druppel er olie over en zet zo’n 10 à 15 minuten in een oven van 180 °C, tot de korst goudgeel is.

Be��erave rô�ie épicée, chou-fleur e� ri� sauvage

Kruidig geroos�erde bie�, bloemkool en wilde rijs� Ingrediënten • 400 g wilde rijst • 10 takjes koriander, basilicum of peterselie, naar smaak • 2 à 3 tenen knoflook, fijngehakt • 600 g rauwe biet, in reepjes van 3 à 4 mm dun • 400 g bloemkool, met steel en al gesneden tot formaat pijnboompit • 4 el curry-specerijenmengsel, liefst een beetje pittig en met ruim komijn • neutrale olie

Bereiding Breng een ruime pan water aan de kook. Voeg een beetje zout en de rijst toe. Schep een keer goed om vanaf de bodem, draai het vuur laag en laat met gesloten deksel garen (proef en/of check de verpakking, er zitten nogal grote verschillen in de garingstijd en tussen

kookaanwijzingen en smaak; 20 minuten is vaak zat als er 40 voorgeschreven zijn. Houd warm onder de deksel. Pureer ondertussen de groene kruiden met een klein beetje olie tot een groen sausje, breng dat op smaak met peper & zout. Verhit als de rijst bijna gaar is een ruime koekenpan met wat olie en rooster er de knoflook, biet en bloemkool in. Wacht tot er lichte schroeiplekjes ontstaan en strooi er dan het currymengsel over. Schud een paar keer om en laat in een paar minuten de aroma’s vrijkomen. Blus af met water tot alles in een bodempje vocht staat. Laat dat in een paar minuten verdampen en de groenten beetgaren. Proef op peper & zout en meng door de rijst. Druppel er op het bord wat kruidenolie over.

LEVEN IN FRANKRIJK 45

Crêpe ou wrap avec des courge��es cui�es à sa propre chaleur Crêpe of wrap me� in �ijn eigen warm�e gegaarde courge��e

Ingrediënten • 8 crêpes of wraps (zie p. 47, 210 of 211 van ‘À la minute’ als je die zelf wil maken) • 3 dikke tenen knoflook, fijngehakt • 2 courgettes, liefst 1 groene en 1 gele • 16 plakjes extra belegen kaas • 8 flinke el dikke Griekse yoghurt

46 LEVEN IN FRANKRIJK

eventueel: • komijnpoeder, gerookt pimentón, tijm, munt, net waar je trek in hebt

Bereiding Leg in een grote crêpepan of brede koekenpan per persoon een opengevouwen crêpe of wrap en bestrooi met de helft van de knoflook. Schaaf met de kaasschaaf de

helft van de courgette in de lengte in plakken en beleg de crêpe er voor de helft mee. Maal er peper over, verdeel de helft van de kaas erover en vouw dicht. Leg de andere wrap ernaast en vouw open; door de dikke rug van zijn buurman blijft hij openstaan, beleg die ook en vouw dicht. Zet een passende deksel over het geheel en laat 2 à 3 min.

staan op middellaag vuur. Draai de crêpes om en zet na 2 minuten het vuur uit. Laat nog een paar minuten zo staan en vouw ze dan nog een keer in zichzelf, zodat ze opgerold zijn als een pannenkoek. Breng ondertussen de yoghurt op smaak met peper & zout en eventuele kruiden en/of specerijen. Serveer de saus apart.

Tijdrei�en

Toen de Amerikaanse wijnimporteur Kermit Lynch in de jaren tachtig door Frankrijk reisde, zag de wijnwereld er heel anders uit dan nu. En dat maakt het teruglezen van zijn ‘Adventures on the Wine Route’ nou juist zo leuk.

ie als wijnliefhebber opgroeide met een geglobaliseerde markt kan zich nauwelijks voorstellen hoe groot de kloof een paar decennia geleden nog was tussen de oude en nieuwe wijnwereld. Een van de mensen die een formidabele brug sloeg, was de Californische wijnimporteur Kermit Lynch. Als dertiger opende hij begin jaren zeventig in Berkeley een wijnwinkel en begon met het importeren van wijn. Uit Frankijk natuurlijk. En dus ging hij zelf maar eens kijken in het land dat in die tijd de onbetwiste nummer één

was: geen ander land had zo’n historische en culturele wijnstatus als Frankrijk. Talloze reizen maakte hij naar de Bourgogne, Loire, Beaujolais en Provence. In 1988 deed hij met ‘Adventures on the Wine Route’ verslag van zijn ontmoetingen, observaties en proef ervaringen. Toen al een bekroonde hit, werd het boek enkele jaren geleden opnieuw uitgegeven, met een epiloog waarin de schrijver terugblikt. Keek Lynch destijds met een wat naïeve blik rond in dat voor hem exotische wijnland, met eenzelfde verwondering kun je nu als 21ste eeuwer terugkijken op Frankrijk in een ander wijntijdperk. Het boek is een vermakelijk eerbetoon, waarin een Amerikaan even verbaasd als verguld is over wat hij aantreft in Franse kelders.

Excellente proever

Wijnimporteur en -schrijver Kermit Lynch.

48 LEVEN IN FRANKRIJK

Terwijl in zijn thuisland wijnmakers druk pionieren met technologische ontwikkelingen als temperatuurbeheersing en oogstmachines, branding en wijntoerisme komt Lynch op domeinen terecht waar de tijd stil lijkt te hebben gestaan. Zo gaat hij in de Loire op bezoek bij een negentigjarige wijnmaker die nog dagelijks, in overhemd met das, in de kelder te vinden is voor werkzaamheden die hij met de hand uitvoert. De man is een excellente proever: feilloos raadt hij het oogstjaar van een wijn. Wanneer hij een 27 jaar oude Vouvray inschenkt, gemaakt van chenin blanc, is Lynch verbaasd: Amerikanen zullen nooit geloven dat witte wijn zo goed kan ouderen. Dat verbaast de maker dan weer. “Mais monsieur! Ik heb hier flessen van honderd jaar oud!” En ja hoor,

Dégustation Remke de Lange is journaliste, vinologe, wijndocente en sommelier. In Australië en Zuid-Afrika maakte ze zelf wijn: Rem’s Row.

in de cave du patron liggen flessen uit 1874, 1858, 1847. Perfect drinkbaar. Hij bewaart ze voor zijn klein- en achterkleinkinderen. Lynch proeft en proeft, wijnen ingeschonken door de makers. Maar als zijn favorieten een tijdje later in Californië arriveren, smaken ze heel anders. De wijnen hebben, zo blijkt, wekenlang op een schip door tropische gebieden gereisd en in warme douanehallen gestaan. Niet zo gek dat de fut eruit is. Onacceptabel, vindt Lynch. En hij zorgt ervoor dat zijn wijntransport voortaan gekoeld plaatsvindt. Toen alleen een praktijk voor bederfelijke levensmiddelen, inmiddels gangbaar voor kwaliteitswijn. Doorgaans verrukt van tradities ziet Lynch ook keerzijdes. In Bordeaux verkneukelt hij zich over het classificatiesysteem dat sinds 1855 bepaalt of een château als premier (deuxième, troisième…) grand cru is aangemerkt. Ook als het inmiddels tien keer groter is geworden, de oogst vijf keer hoger is of de blends anders zijn samengesteld. Voor een Amerikaan zijn dit soort in marmer gehakte stelsels onbestaanbaar. Fransen, “met hun aristocratische erfenis, hun ervaring en traditie, benaderen wijn op een andere manier”, concludeert hij droogjes. Maar voor koppige makers heeft hij een zwak. In dezelfde streek stuit hij op een vrouwelijke wijnmaker, toen nog schaarser dan nu, met een kelder vol apparatuur van rond de vorige eeuwwisseling: die heeft z’n dienst bewezen, dus waarom veranderen? Deze weduwe is ook een voorbode voor de veranderingen die het platteland van Frankrijk zullen kleuren: meer corporate beslissingen, schaalvergroting en bemoeienissen van aandeelhouders. Haar zoons, Parijse zakenlieden, zijn minder in haar wijn geïnteresseerd dan in het geld dat het domein kan opleveren.

Melancholie

En zo is Lynch eind jaren tachtig, al reizend, getuige van opkomende fenomenen die we

“Fransen, met hun aristocratische erfenis, hun ervaring en traditie, benaderen wijn op een andere manier dan Amerikanen”

van hedendaags Frankrijk kennen. In de Languedoc ontmoet hij een maker die de ambitie heeft om, zonder een deftige appellation, in een regio die tot dan bekendstond om goedkope bistrowijntjes, topwijnen te maken. Nota bene van cabernet sauvignon, een druif die traditioneel helemaal niet voorkomt in dit diepe zuiden. Hoe zal dit uitpakken, vraagt Lynch zich af. Wij weten het nu. De wijnen van Mas de Daumas Gassac mogen de bescheiden aanduiding ‘vin de pays’ hebben, in de tussenliggende jaren zijn ze uitgegroeid tot een begrip: ze worden wel de grand cru van de Languedoc genoemd. De hele regio Languedoc is nu de spannendste wijnstreek van het land. Als lezer reis je mee, voortdurend schakelend tussen toen en nu, tussen melancholie en verwondering. Lynch doet hetzelfde in de epiloog, in de heruitgave toegevoegd: hoe had hij kunnen voorzien dat natuurwijn – doorgaans ongefilterd en zonder toevoeging van sulfiet – zo’n rage zou worden, vooral in zijn eigen land. Lynch liet Amerikanen kennismaken met minder bekende wijnen en druiven. Andersom confronteerde hij Fransen met zijn nuchtere buitenstaandersblik en een ver, overzees publiek dat pas recent wijn was gaan drinken. Dat die werelden dichter bij elkaar zijn gekomen, komt mede door nieuwsgierige ondernemers als Kermit Lynch. En toch. Er is ook veel níet veranderd. Ook nu kun je in Frankrijk nog altijd terechtkomen bij wijnmakers die in donkere, muffe kelders en onooglijke ontvangstruimtes goede wijnen schenken. Gelukkig maar. ■

Kermit Lynch’ ‘Adventures on the Wine Route: A Wine Buyer’s Tour of France’ is te koop bij o.a. The American Book Center en Amazon (€17,59).

LEVEN IN FRANKRIJK 49

CANTAL

Het sappigste gras van Frankrijk

In het departement Cantal in de Auvergne is geen grote stad te vinden. Wel een ruig vulkaanlandschap, een historische held die het tot paus schopte en arrogante koeien die – meestal – uiterst beleefd worden behandeld. TEKST & FOTOGRAFIE PAUL SMIT EN MICK PALARCZYK

50 LEVEN IN FRANKRIJK

LEVEN IN FRANKRIJK 51

“Als ik ’s zomers zo in mijn eentje ronddwaal, probeer ik me vaak voor te stellen hoe het er hier acht miljoen jaar geleden uitzag”

laire kijkt om zich heen en knikt haar vriendinnen bemoedigend toe. Sinds zij en haar damesclubje in Allanche zonder pardon uit de wagen zijn gezet, zijn ze allemaal bloednerveus. Daar is dan ook wel reden voor, want alle boerenknechten uit het dorp zijn op hen afgekomen. Claire ziet dat de jongens rode halsdoekjes en malle petjes dragen. Ze willen kennelijk indruk maken en dat voorspelt niet veel goeds. Daphne trekt met dat bespottelijke rood-wit-blauwe lint tussen haar billen hopeloos de aandacht. Emilie staat van de zenuwen aan de bremstruik te sabbelen. De jongens kunnen hun handen niet thuishouden en beginnen te duwen en te trekken. Het eind van het liedje is dat de dames in volle vaart door de hoofdstraat van het dorp rennen. Er klinkt feestmuziek en overal staan mensen hen vanaf de stoep toe te klappen. De transhumance, de zomerse trek van koeien naar de bergen van Allanche is begonnen.

Waardige dames

Omgeven door een okergele stofwolk zie ik het koeienclubje van Claire het dorp uitvluchten, op weg naar de welverdiende rust van de planèzes, de hoger gelegen weides van de Cantal. Daar zullen ze tot oktober bivakkeren, bij een van de vele burons (herdershutten) van de streek. Nog niet zo lang geleden werden al die hutten ’s zomers ook bewoond door herders die ter plekke kaas maakten. Helaas gebeurt dat nu nog maar op een paar plekken. Herder Bernard, een van de laatste traditionele kaasmakers, spreekt zijn Salers-koeien liefdevol aan met Mesdames. “Met hun majestueus gebogen horens en hun waardige voorkomen ga je ze vanzelf als individuen zien.” Bernard is dan ook niet helemaal gelukkig met de behandeling van de dames in Allanche. “Vooral het ombinden van de strikken, daar willen ze zich nog wel eens fel tegen verzetten. Dit zijn karakters die niet met zich laten sollen.” Ze laten zich ook niet zomaar melken. De herder moet eerst het kalf bij de moederkoe toelaten. Na een begroetingsritueel van neuzen wrijven lest het

52 LEVEN IN FRANKRIJK

kalf zijn dorst en pas dan kan de herder zijn deel halen. Bernard graaft liefkozend met zijn hand door de dikke roodbruine vacht van Claire. “Natuurlijk, dit is een tijdrovende en omslachtige manier van melkproductie. Maar er is een groot respect tussen mens en dier. En dat is voor mij belangrijker dan al het geld in de wereld.” In de winter, als de koeien beneden in het dal op stal staan en de sneeuwstormen rond zijn huis gieren, blijkt Bernard zich in de geologie van zijn geboortestreek te verdiepen. Samen lopen we een eindje het in de wind dansende gras van de planèze in. “Als ik ’s zomers zo in mijn eentje ronddwaal, probeer ik me vaak voor te stellen hoe het er hier acht miljoen jaar geleden uitzag.” Bernard laat zijn scherpe blik over de groene hoogvlakte dwalen. “Denk je eens in. Geen wuivend gras, geen boterbloemen of zoemende bijen, geen leeuweriken. Deze hele vaag hellende vlakte een uitgestrekte roodgloeiende lavastroom. Daar aan de horizon, in het centrum van de Cantal, wordt tijdens een donderende explosie een roetwolk de lucht in geschoten. Er ontstaat een groteske zwarte paddenstoel. Waterdamp in de atmosfeer hecht zich aan de roetdeeltjes en het begint te regenen. Maar op het moment dat de waterdruppels de bloedhete lavabrij raken, hier onder onze voeten, spatten ze in stoomwolken uit elkaar.” Gefascineerd laat ik me meeslepen door de beeldende beschrijving van de herder. Minutenlang zijn het groene gras en de blauwe hemel verdwenen en worden we omringd door sissende dampen, klotsende lavamassa’s en de geur van brandende zwavel.

Andere werelden

Bernards vulkanische verhalen blijven me mijn hele verblijf in de Cantal bij. De Cantal is eigenlijk één monsterachtig grote vulkaan, de grootste van Europa. Vier miljoen jaar geleden kwam er eind aan de uitbarstingen. In het centrum van de Cantalvulkaan staat de piramidevormige lavaprop van de Puy Mary. Daarvandaan breiden zich straalsgewijs de enorme gestolde lavastromen uit die nu de hoge weides vormen. De verbindingen tussen deze

Cantal

Openingspagina’s: loslopende paarden bij het Étang de Lascourt bij Le Claux, met de Puy Mary op de achtergrond. Deze pagina, met de klok mee: grazende koeien; voor de ‘transhumance’ worden de koeien van Allanche en omgeving versierd met bloeiende brem; een boerenknecht heeft zich getooid met een rode halsdoek voor de feesten van de transhumance.

Sommige dalen zijn ruig en doen denken aan Schotland, in andere voeren lieflijke dorpjes of dichte beukenbossen de boventoon

54 LEVEN IN FRANKRIJK

Cantal

LEVEN IN FRANKRIJK 55

Vorige pagina’s: het 18de-eeuwse Château de la Laubie bij het dorp Belliac in de Vallée de Mandailles. Deze pagina, met de klok mee: detail van het stenen beeld van de graflegging van Christus uit 1495 in de St. Matthieu-kerk van Salers; een Romeinse soldaat in middeleeuwse outfit; met rozen begroeide schuren in het gehucht La Rouquette; de roestbruine, stevige Salers-koeien kom je overal tegen.

56 LEVEN IN FRANKRIJK

Cantal

De groen bemoste en geelwit bealgde steen geeft schuren, boerderijen, kerken en complete stadjes het aanzien alsof ze zonder menselijke hulp uit het landschap zijn opgeschoten

geïsoleerde dalen, die als spaken in een wiel rond de hoogste top liggen, zijn altijd zeer moeizaam geweest. Daardoor hebben de dalen ieder een heel eigen karakter; sommige zijn ruig en doen denken aan Schotland, in andere overheersen lieflijke dorpjes of voeren dichte beukenbossen de boventoon. Eeuwenlang was het grijze vulkanische gesteente het belangrijkste bouwmateriaal in de streek. De groen bemoste en geelwit bealgde steen geeft schuren, boerderijen, kerken en complete stadjes het aanzien alsof ze zonder menselijke hulp uit het landschap zijn opgeschoten. Die organische uitstraling wordt nog versterkt door de dakbedekking met lauzes: grove schubsgewijs gelegde platen die de bouwsels lijken te beschermen met een dikke, grijze reptielenhuid. Het basaltstenen kerkje van Saint-Jean-de-Dône is zo’n bouwwerk dat door de vulkanische aarde zelf lijkt voortgebracht. Het ligt aan een door hoge bomen omgeven brink en een kerkhofje waarop schapen grazen. De zware kerkdeur staat uitnodigend open, een houten klaphekje houdt de schapen buiten. Binnen bestrijkt een hemelsblauwe beschildering bespikkeld met honderden sterren de volle lengte van het kerkinterieur. Terwijl ik me sta te vergapen word ik aangesproken door een bezoeker. “Volgens mij hebben de Cantalezen iets met sterren. Het zal wel door de heldere berglucht komen. Daardoor kun je ’s nachts tussen de koeien of de schapen eindeloos naar andere werelden staren.”

Genie van de Cantal

De bezoeker, met olijke oogjes en vlasbaardje, stelt zich voor als Lucien, een amateurhistoricus uit het naburige Aurillac. Hij blijkt het soort enthousiaste verteller dat ik vroeger graag als geschiedenisleraar had gehad. Hij vraagt of ik de grote held van de streek ken: Gerbert van Aurillac. “Duizend jaar geleden hoedde hij als kleine jongen schapen hier in het dal.” Lucien voert me de kerk uit en na een korte wandeling kijken we uit over een van de mooiste

dalen van de Cantal. Een mozaïek van groene weiden en hagen, overdadig bespikkeld met het geel van bloeiende bremstruiken. Boven ons verrijst het zwarte silhouet van een vulkaankegel. Lucien vertelt me dat dit dal in de 10de eeuw onder de hoede stond van de monniken van Aurillac. Tijdens een avondwandeling stuitten zij op het herdertje Gerbert en constateerden dat hij meer interesse had voor de sterren dan voor zijn schapen. Ze nodigden hem daarom uit in de studeervertrekken van de abdij en die zou hij de volgende jaren niet meer verlaten. Gerberts honger naar kennis bleek onverzadigbaar en uiteindelijk besluit de abt van Aurillac hem naar Moors Spanje te laten reizen. Daar geven Arabische astronomen en wiskundigen de herdersjongen een blik op de wereld waarvan de christelijke wetenschappers in die tijd niet eens durfden te dromen. Als Gerbert ten slotte terugkeert naar het achterlijke christelijke Europa vindt hij er een

De kern van het kasteel van Vixouze, nabij Polminhac, is 13de-eeuws, maar werd verbouwd en uitgebreid tussen de 15de en 18de eeuw.

“Gerbert werd in 999 tot bisschop van Rome gekozen. De paus van het jaar 1000 was een Franse schaapherder! Daar zijn wij Cantalezen natuurlijk razend trots op!”

maatschappij die in de greep is van de angst. Oorzaak: het jaar 1000 is aanstaande en men denkt dat het einde der tijden nabij is. Gewapend met zijn Arabische kennis gaat Gerbert de angst te lijf met de rede. Hij gaat lesgeven op scholen en universiteiten. Met hemelbollen en andere zelfgemaakte apparaten toont hij zijn verbaasde leerlingen hoe voorspelbaar de sterren en planeten bewegen. Hij construeert rekentoestellen en hij is degene die de onhandige Romeinse cijfers vervangt door de Arabische waar wij nu nog mee rekenen. Zijn roem groeit. Koningen en keizers komen hem om raad vragen. En in 991 heeft de eenvoudige volksjongen het zelfs tot aartsbisschop van Reims geschopt. Bloeiende brem bij Bort-les-Orgues.

Aangestoken door Luciens fascinatie besluit ik met hem mee te rijden naar Aurillac om de voormalige abdijkerk te bekijken. Twee straten verder, aan de oever van de Jordanne, staat een imposant 19de-eeuws standbeeld van het genie van de Cantal. Lucien wijst me op een reliëf op de sokkel. De af beelding laat Gerbert als herdersjongen te midden van zijn kudde zien, terwijl hij de hemel afspeurt met een telescoop. “Een instrument dat pas zeshonderd jaar later zou worden uitgevonden,” lacht Lucien, “maar dat beetje geschiedvervalsing is begrijpelijk. Gerbert werd namelijk in 999 tot bisschop van Rome gekozen. De paus van het jaar 1000 was een Franse schaapherder! En daar zijn wij Cantalezen natuurlijk razend trots op.” ■

Cantal

Tips & adressen REIZEN Trein: van Utrecht via Parijs naar Brive la Gaillarde (ruwweg 13 uur reistijd), daar auto huren en naar Aurillac. Auto: van Utrecht naar Aurillac is het 1023 km. Vliegtuig: vliegen met Transavia naar Parijs en vandaar met Air France naar Aurillac (duur vliegreis incl. 1 overstap 3u45).

ETEN & DRINKEN

ZIEN & DOEN

(Marcolès)

Grote steden zoek je vergeefs in de Cantal. Aurillac, de hoofdstad, telt slechts 26.000 inwoners. In het westen is Salers een fraai bewaard gebleven middeleeuws stadje dat vrijwel geheel uit vulkanisch gesteente is opgetrokken. En ook Tournemire, vlakbij, is met zijn oude centrum en de Anjonyburcht het predicaat (een van de) ‘Plus Beaux Villages de France’ waard. Verder naar het westen ligt Laroquebrou aan de Cère, met zijn kasteel erboven. Ten zuidwesten van Aurillac verrast Marcolès met zijn fraai gerestaureerde straatjes en gevels. In het zuiden heeft Raulhac, mede door zijn grijze steen, een nors bergkarakter, omgeven door zes kastelen. Murat in het oosten voelt net als Salers meer aan als een stadje dan als een dorp.

☛ Auberge de la Tour

LOGEREN

Een beetje buiten de kern van de Monts de Cantal, maar dicht bij Aurillac. En het dorp Marcolès is hoe dan ook een bezoek waard. Al ga je alleen voor het diner, dan is het de omweg al waard want de Michelinster is terecht. Je kunt er ook overnachten. aubergedela-tour.com

☛ B&B Enclos du Puy Mary (Mandailles-Saint-Julien)

☛ L'Arsène sur Cour

Elke dag een ander viergangenmenu met lokale ingrediënten. Zeer centraal in de Monts du Cantal gelegen in waarschijnlijk het mooiste dal. enclos-puymary.fr

Moderne, stadse sfeer tussen de brut-stenen muren met terras. Het restaurant is bekend om zijn fondues en de prettige prijzen aurillac-restaurant.com

☛ Hôtel Auberge des

☛ Crêperie Le Drac (Salers)

Montagnes (Pailherois)

Dit charmehotel met spa en zwembad is een kruising tussen chic en rustiek. Maakt deel uit van Logis de France, dus heerlijke Franse keuken. Dezelfde familie runt ook het lofthotel Chez Marie aan een meertje vlakbij. En héél bijzonder: drie eenzaam op 1400 meter hoogte gelegen voormalige kaasmakershutten, Les Burons de Bâne. auberge-des-montagnes.com

☛ B&B Château de Sédaiges (Marmanhac)

Een kasteeltje in een prachtig park (met zwembad), dicht bij Aurillac en Salers, het mooiste stadje van de Cantal. De kamers ademen de 19de eeuw, door het behang en de historische meubels. Sinds de Renaissance is het kasteel binnen dezelfde familie gebleven. chateausedaiges.com

(Aurillac)

Salers is een must, een dorp met de sfeer van een middeleeuws stadje. En dus is het drukbezocht en vragen de restaurants een bonus. Toch wil je graag lunchen, daarom raad ik Le Drac aan, met Normandische crêpes op het knusse pleintje of binnen onder de gewelven. ledrac.e-monsite.com

☛ Eetterras Les Burons de Salers (Salers)

En dan iets heel anders: de streekspecialiteit van de boerenkaasmakers La Truffade, een gerecht van verse, lokale kaas en aardappelen, klaargemaakt in een grote pan. Eten zoveel je wilt, buiten onder parasols met een fantastisch uitzicht. Alleen tussen de middag, van mei tot september. Reserveren verplicht. Je bent hier onder Fransen. buronsdesalers.fr

☛ De mooiste plaatsen

☛ Musea • Maison du Buronnier (Laveissière): alles over kaasmaken. hautesterrestourisme.fr/fr/ maison-du-buronnier • Maison de la Gentiane (Riom-ès-Montagnes): over wilde en geneeskrachtige planten. auvergne-centrefrance.com/ geotouring/maisons/gentiane •Musée des Volcans (Aurillac): over de vulkanische geschiedenis van de Cantal. musees.aurillac.fr

☛ Transhumance van Allanche

Het begin van de transhumance (de trek van de Salers-koeien naar de zomerweides) wordt op 22 mei 2021 gevierd met het

Fête de l’Estive. Je kunt de koeien wandelend vergezellen naar hun zomerverblijf. hautesterrestourisme.fr/fr/fetede-lestive

☛ Wandelen De Cantal is met zijn vele dalen van uiteenlopende sfeer een wandelgebied bij uitstek. auvergne-destination-volcans. com/bouger/itinerancesrandonnee/a-pied/petiterandonnee-en-auvergne

☛ Kaas eten De Cantal bezit het sappigste gras van Frankrijk. En dat proef je niet alleen in de naar de streek vernoemde Cantal, waarvan de belegen variant erg lekker is (in het Frans sec genoemd), maar ook de verwante Salers, die aan strengere eisen moet voldoen. Maar het toppunt van de Franse kaaskunst is de Saint-Nectaire, die in het noorden van deze streek geproduceerd wordt. En dan niet de Saint-Nectaire uit de fabriek (oranje korst), maar die van de boer (grijze korst). Pas op: de smaak is ronduit goddelijk, de geur echter des duivels.

☛ Wortellikeur drinken De regionale drank van de Cantal is Gentiane de Salers, een gele likeur die uit de wortels van de gentiaanplant getrokken wordt. Deze likeur zou medicinale eigenschappen bezitten. Bekende merken zijn Suze, Avèze, Bellet en Bonnal.

MEER INFO auvergne-destinationvolcans.com

LEVEN IN FRANKRIJK 59

ADVERTORIAL

HEERLIJK FIETSEN IN DE PROVENCE

GEMAKKELIJKE ROUTES VOOR GEZINNEN Er is voor elk wat wils en voor alle leeftijden: kies maar! De Véloroute du Calavon (EuroVelo 8) volgt een veilige, bewegwijzerde en vlakke route, waar de lavendelgeur je tegemoet komt met uitzicht op de Grand én de Petit Luberon. Oker met de fiets is een ontdekkingstocht die u naar de mooiste kleurrijke plekken van het Massif des Ocres du

Luberon brengt: een ‘Grand Site de France’ in wording. Van okerkleurige paden naar Colorado Provençal, van musea tot de prachtige mijnfronten door Bruoux. Om elke hoek wacht weer een andere verrassing. De Luberon op de fiets geeft de vrijheid om te kiezen: verken de hele Luberon of neem kortere lussen vanuit uw verblijfplaats voor als u het rustiger aan wilt doen. Voor sportievelingen zijn er maar liefst 63 gemarkeerde

Het is goed fietsen in de Luberon, het hart van de Provence! Met kilometers aan fietspaden, rustige wegen met glooiende hellingen en magische landschappen is er alles wat je nodig hebt om je batterijen op te laden. Fijne cafeetjes en restaurants onderweg, fietsverhuurbedrijven, accommodaties speciaal voor fietsers. U komt gegarandeerd terug met fantastische herinneringen. routes voor alle niveaus. Mountainbiken kan er ook geweldig in het mountainbikegebied Provence Luberon Lure! ZOVEEL TE DOEN EN ZIEN De routes laten je ook de schoonheid van de Luberon ontdekken: natuur, architectuur, de heuveldorpen, boerderijen en kastelen en spectaculaire uitzichten. Alle tijd om een glas rosé te proeven samen met de smaken van de streek….

Om locals te ontmoeten op de markten, om ambachtslieden te bezoeken en om unieke ervaringen te beleven in een uitzonderlijk beschermd gebied: het Luberon Regionaal Natuurpark.

OFFICE DE TOURISME PAYS D’APT LUBERON T. +33 (0)4 90 74 03 18 www.luberon-apt.fr #paysaptluberon

Vivre Vert Groen, duurzaam én stijlvol: zo zien we het graag. Martine Jongbloed beschrijft voor ons de nieuwste trends in Frankrijk op dit gebied. Op instagram deelt ze groene Franse adresjes (@greenspin.nl)

Chill & Green

Wie tot rust wil komen, opgelet. Domaine Rosées de Kapha, vlak bij Toulouse, is een oude hoeve midden in de natuur met twaalf stijlvol ingerichte kamers waar je yogaen meditatiecursussen kunt volgen. Maar niets moet, dus je kunt ook de hele dag een boek lezen naast het fraaie zwembad en heerlijk (biologisch) eten. Rosées de Kapha krijgt maar liefst vijf sterren van het boekingsplatform voor duurzame vakanties We Go GreenR. Dit platform heeft (ondanks de naam) alleen (nog) maar informatie in het Frans, maar hun Instagram-account staat vol prachtige plaatjes van fijne logeeradressen.

* instagram.com/wegogreenr * domaine-lostalas.com

Recycling-de-luxe

Frankrijk heeft er een nieuw meubelmerk bij: Noma. De oprichters ontwierpen eerder voor luxe labels. Voor hun eigen merk moest één ding aan de basis staan: duurzaamheid, dus gebruiken ze alleen gerecycled © KRISTEN PELO

materiaal. Grote ontwerpers als RDAI, Sam Buron en

noma-editions.com

Groene bergvakantie

Design bamboe

Op vakantie in de Haute Savoie? Kijk

grondstof van de 21ste eeuw. Bamboe is

dan eens op de website van Montagne

een ondergeschoven kindje in de design-

Verte. Deze organisatie organiseert

wereld, maar Rio weet er prachtige meubels

evenementen en ludieke acties voor

en andere objecten van te maken. Hij

een duurzamere Morzine Vallei (met o.a.

groeide op in de Cevennen, zo ongeveer

het bekende skigebied Portes du Soleil):

naast de bekende Bambouseraie in Anduze

zero-plastic kookworkshops en ‘Climb it

(bambouseraie.fr), waar hij volop expe-

for Climate’-acties. Ook lobbyen ze voor

rimenteerde met het materiaal. Bamboe

een nieuwe treinverbinding zodat je

wordt momenteel massaal vernietigd door

binnenkort via Lille naar Cluses (op

gebrek aan afzetmogelijkheden. Zonde,

28 km van Morzine) kunt reizen in plaats

dacht Rio, die daar dus een creatieve oplos-

van te vliegen.

montagnevertemorzine.com

Voor ontwerper Samy Rio is bamboe dé

Martino Camper verbinden graag hun naam aan Noma.

sing voor bedacht

instagram.com/samy_rio

LEVEN IN FRANKRIJK 61

Cinéma

Filmjournalist Jos van der Burg attendeert ons elke editie op de mooiste nieuwe Franse films die nu of binnenkort ook in Nederland te zien zijn.

Adèle Exarchopoulos

DOOR SCHADE EN SCHANDE WIJS H

et klinkt als een sprookje: op negentienjarige leeftijd op het filmfestival van Cannes de (gedeelde) Gouden Palm voor beste actrice winnen. Het overkwam Adèle Exarchopoulos zeven jaar geleden met haar optreden in ‘La vie d’Adèle’, het meesterwerk van Abdellatif Kechiche dat de ontwikkeling toont van een verpletterende eerste lesbische liefde, van knetterende verliefdheid tot pijnlijke breuk. Schitterend, dat hoogtepunt op jonge leeftijd, maar het stelde Exarchopoulos ook voor een probleem: hoe dit ooit nog te overtreffen? Parijzenaars en toeristen keken drie jaar geleden gek op toen ze in een medewerker in een sandwichcafé een beroemde actrice meenden te herkennen. Was die jonge vrouw echt Adèle Exarchopoulos? Ze zagen het goed. Vier jaar na het winnen van de Gouden Palm wilde de actrice uit de filmwereld stappen. Ze was 23 jaar, zwanger van de Franse rapper Morgan Fremont en was de torenhoge ver wachtingen na ‘La vie d’Adèle’ zat. Zelf had ze haar acteerprestaties in de jaren na het winnen van de Gouden Palm al gerelativeerd (“Ik ben jong en een beginner”), maar daar had de filmwereld geen bood schap aan. Er speelde nog iets. Door een bijna tien minuten lange expliciete vrijscène met actrice Léa Seydoux in ‘La vie d’Adèle’ had Exarchopoulos een erotisch imago gekregen. Niet zo handig dat ze dat met sexy modefoto’s exploiteerde. Het drukte haar in een hoek waaruit ze moeilijk kon ontsnappen. De in Parijs opgegroeide dochter van een Franse verpleegster en een gitaarleraar met Griekse voor ouders maakte als vijftienjarige haar filmdebuut. Ze speelde bijrolletjes in een handvol films totdat ‘La vie d’Adèle’ haar leven compleet veranderde. Inmiddels is ze door schade en schande wijs geworden. De laatste jaren kiest ze voor films die haar dramatisch uitdagen, zodat ze zich als actrice kan ontwikkelen. Zoals ‘Sibyl’ (2019), waarin ze een actrice speelt die

zwanger wordt na een affaire met een tegenspeler. De therapeute bij wie ze hulp zoekt vat een gevaar lijke obsessie voor haar op. Exarchopoulos trekt alle emotionele registers open – van vreugde tot intens verdriet – zonder dat het haar enige moeite lijkt te kosten. In de zwarte komedie ‘Mandibules’ toont ze zich voor het eerst van een komische kant. Ze speelt een vrouw die als gevolg van een ongeluk niet op normaal volume kan praten, maar alleen kan schreeuwen. Klinkt absurd, en dat is het ook, maar Exarchopoulos maakt er een hilarisch nummer van. Het heeft even geduurd, maar de actrice is inmiddels door de wol geverfd. Ze constateerde zelf: “Je moet de regels van het spel accepteren en weten hoe je ze kunt omzeilen en gebruiken.”

LEVEN IN FRANKRIJK 63

(Hopelijk) in maart in de bioscoop 7 minutes

Een politieman wil weten wat er is gebeurd in de hotelkamer waarin zijn zoon en diens vriend dood zijn aangetroffen. Zijn zoektocht in het homo-uitgaansleven fascineert hem hevig.

Aznavour, le regard de Charles

Documentaire met veel fragmenten uit door Charles Aznavour gemaakte homevideo’s en reisfilms. Met beelden uit onder meer New York, Londen en Moskou en intieme privéopnamen.

Dvd, online & Netflix Dix pour cent

Het vierde seizoen van de geestige serie over een castingbureau in Parijs (met deze keer César-winnaars Nathalie Baye, François Berléand, Cécile de France en Charlotte Gainsbourg in gastrollen). NETFLIX

Lupin

Omar Sy (‘Intouchables’) speelt een charmante gentleman-dief die in Parijs zijn vader wreekt. Met als voorbeeld Arsène Lupin, uit de verhalenserie van de Franse schrijver Maurice Blanc. NETFLIX

Antoinette dans les Cévennes

Komisch drama over een op een getrouwde man verliefde schooljuf. Als ze naar hetzelfde vakantieoord gaan, leidt dat tot kolderieke situaties. CINÉART, € 17,99

Sibyl

Een psychotherapeut (een overtuigende Virginie Effira) raakt geobsedeerd door een cliënt, een actrice die zwanger is van haar tegenspeler (Adèle Exarchopolous). CHERRY PICKERS, € 12,99

Chambre 2806: L’affaire DSK

Documentaireserie over de val van politicus en directeur van het Internationaal Monetair Fonds Dominique Strauss-Kahn, tien jaar geleden. Zijn carrière eindigde in het pre-#MeToo-tijdperk abrupt na de beschuldiging van seksueel misbruik door een hotelschoonmaakster in New York. Strauss-Kahn werkte zelf niet mee aan de serie, de schoonmaakster en veel andere slachtoffers en getuigen wel. NETFLIX

Maffe komedie met een reuzenvlieg Quentin Dupieux is het gekke broertje in de Franse regisseurswereld, waarin sommigen zichzelf erg serieus nemen. Daar heeft deze 46-jarige filmmaker én succesvolle maker van elektronische muziek geen last van. Dupieux houdt van spontaniteit in het creatieve proces. Aan het analyseren van films heeft hij een broertje dood: “Er is niets mooier in de kunst dan niet nadenken.” Geen realisme voor hem, maar absurdisme. Zoals in ‘Mandibules’, waarin twee sukkels een reuzenvlieg ter grootte van een zwaan vinden. Als ze de vlieg willen trainen om bankovervallen te plegen, loopt de boel uit de hand. Een villabewoonster, die in een van de twee stuntels een vroegere schoolvriend meent te herkennen, ontfermt zich over hen. Een vriendin van de bewoonster heeft het bedrog door, maar niemand neemt deze vrouw, die niet op een normaal volume kan praten maar alleen kan schreeuwen (geestige rol van Adèle Exarchopoulos), serieus. Bent u er nog? Fijn, want ‘Mandibules’ is bij vlagen melig, maar vooral heerlijk maf. ‘Mandibules’, vanaf maart in de bioscoop (afhankelijk van coronamaatregelen)

Vechten voor Algerijnse vrijheid Dat in Algerije westerlingen in de onafhankelijkheidsstrijd aan Algerijnse kant meevochten, is nauwelijks bekend. Zoals Fernand Iveton, zoon van een Spaanse moeder en een Franse vader, die zichzelf zag als Algerijn. In 1956, dertig jaar oud, plaatste hij in Algiers een bom in de elektriciteitscentrale waar hij werkte. Maar de bom werd ontdekt en Iveton gearresteerd. Onder druk van de Franse publieke opinie, die in hem een verachtelijke verrader van het vaderland zag, werd hij ter dood veroordeeld. Het indrukwekkende drama ‘De nos frères blessés’ maakt duidelijk wat Iveton bewoog. Zijn vrouw blijft tot het bittere einde voor een milder vonnis vechten. Vincent Lacoste en Vicky Krieps zijn ontroerend als stel in het brandpunt van de geschiedenis. ‘De nos frères blessés’, vanaf 1 april in de bioscoop

Toevluchtsoord Lourdes In een normaal jaar bezoeken zo’n drie miljoen mensen Lourdes, waar in 1858 Maria aan een boerendochter zou zijn verschenen. Veel pelgrims lijden aan chronische ziekten of zijn gehandicapt. Door zich onder te dompelen in ‘heilig water’ hopen zij op genezing. Ze putten hoop uit de zevenduizend ‘onverklaarbare genezingen’ die de Katholieke Kerk sinds 1858 in Lourdes heeft geregistreerd. Deze documentaire portretteert Lourdes als een toevluchtsoord voor wanhopige mensen. Indrukwekkend zijn ook de vele medewerkers, onder wie veel vrijwilligers, die zich in Lourdes met veel geduld inzetten voor zwaar getroffen mensen. Liefdevolle en imponerende documentaire. ‘Lourdes’, vanaf 1 april in de bioscoop

LEVEN IN FRANKRIJK 65

WORD ABONNEE MET KORTING

k j i r k n fra 6

VO OR JAA R NU MM ER 2

EDITIES VOOR

PIRATIE WOONINSru ïne

Zo werd eenid-Franse mas een luxe, Zu

b 32

VERTELLEN

ORJAAR 202 NUMMER 2 VO 1

Verheugen ! r e m o z e d op ordogne, Bretagne, Duvergne krijk, A Noord-Fran jne vakantietips & meer fi

WAA

AP AP € 7,99

606 8 719 327 159

ANKRIJK LEVEN IN FR

t Frankrijk Boer zoek DSE BOEREN AN RL DE 6 NE ROM

00221

202 1

n i n e Lev

Abonneer u nu op Leven in Frankrijk en kies voor een eenmalige korting. U betaalt dan maar € 32 voor een jaarabonnement (6 edities) of € 64 voor een tweejaarabonnement (12 edities). Deze abonnementen kunt u ook aan iemand anders cadeau doen.

Ga naar leveninfrankrijk.nl of bel 088 2266634 (op werkdagen bereikbaar van 09.00 - 17.00 uur)

Toekomstmijmeringen Het is 2054. Dokters kunnen elke ziekte genezen en in zelfrijdende auto’s kun je virtueel een ander land bezoeken. Daarnaast zijn de gevolgen van klimaatverandering, een streng vluchtelingenbeleid en kunstmatige intelligentie merkbaar geworden. Maar in 2054 is het ook 150 jaar geleden dat Pablo Picasso op uitnodiging van de onbekende jonge Nederlander Tom Schilperoort naar Schoorl kwam. Kunsthistoricus Kris verdiept zich met

het oog op een naderend Picasso-evenement in deze vriendschap. Tom Schilperoort bleek een avonturier. Hij pakte op 22-jarige leeftijd de trein naar Parijs en raakte daar bevriend met de kunstenaars die leefden in Montmartre. Zich bewust van het contrast met zijn eigen leven, raakt Kris geobsedeerd. Op pijnlijke wijze komt hij erachter dat vooruitgang niet altijd positief is. Christiaan Weijts, ‘Furore’, De Arbeiderspers, €23,50.

Livres

Nieuwe romans: oorlogshelden en onze wereld in de toekomst. DOOR PABLO PICHEL

Fragiele natuur De zeventigjarige Signe ziet met lede ogen aan hoe oeroud ijs uit gletsjers wordt gebruikt in cocktaildrankjes of verscheept naar rijke oliesjeiks. Uit klimaatprotest steelt Signe twaalf kisten vol gletsjerijs en vertrekt naar Frankrijk. Daar is ze van plan het gesmolten ijs uit te storten voor de ogen van haar decadent levende oude vlam. Het verhaal van Signe wordt afgewisseld met dat van David en Lou in 2041, wonend in een vluchtelingenkamp van een sterk verdroogd Frankrijk. In hun zoektocht naar water raken hun levens verstrengeld met dat van Signe. ‘Het einde van de oceaan’ is het tweede deel in Maja Lunde’s klimaatkwartet. De Noorse auteur wil ons hiermee bewustmaken van de kwetsbaarheid van de natuur. Maja Lunde, ‘Het einde van de oceaan’, Uitgeverij Signatuur, €22,99.

Eilandmysterie Journalist Sandrine is het schrijven over veemarkten en dorpsfeesten beu. Als ze hoort dat de grootmoeder die ze nooit heeft gekend op mysterieuze wijze is gestorven, twijfelt ze dan ook geen moment. Ze vertrekt naar een eiland voor de Franse kust, waar haar oma sinds 1946 woonde in een vakantiekolonie voor oorlogskinderen. Maar Sandrine merkt al snel dat ze gevaar loopt op het eiland. Een paar weken later treft een inspecteur in Villers-sur-Mer een bebloede en getraumatiseerde Sandrine aan op het strand, raaskallend over vermoorde kinderen. Maar kan hij haar wel geloven als het eiland waar ze over spreekt, nooit heeft bestaan? Jérôme Loubry heeft een intense thriller geschreven over de verwerking van trauma’s. De verschrikkelijke leugens die slachtoffers vertellen werken vaak als bescherming tegen een waarheid die nog gruwelijker is. Jérôme Loubry, ‘Toevluchtsoord’ (Les refuges), Uitgeverij Boekerij, €19,99. Wij mogen 3 exemplaren verloten onder abonnees. Kans maken? Ga naar leveninfrankrijk.nl en vul je gegevens in bij Mail & Win.

LEVEN IN FRANKRIJK 67

Moordmysterie in de Alpen In het afgelegen skioord St. Antoine blijken vier Britten op mysterieuze wijze omgekomen. Allen waren ze aandeelhouder van Snoop, een populaire app waarmee je live de liedjes kunt beluisteren die beroemdheden draaien. Vijf dagen eerder waren ze naar het skioord gekomen om de toekomst van het bedrijf te bespreken. Maar de twee directeuren, Eva en Topher, werden het niet eens. Eva wilde Snoop voor miljarden doorverkopen aan investeerders, terwijl Topher zijn levenswerk wilde veiligstellen. Beiden vestigden ze hun hoop op Liz, een oud-collega die indertijd door iedereen werd genegeerd. Maar kon zij wel een onafhankelijke keuze maken, met zoveel op het spel? Ruth Ware staat internationaal bekend om haar psychologische misdaadthrillers. Tot het eind houdt ze de lezer in spanning over de identiteit en het motief van de moordenaar. Ruth Ware, ‘Een voor een’, Uitgeverij Luitingh-Sijthoff, €20,99.

Livres Gedachten van een weduwnaar Jean-Louis Fournier is zielsalleen. Zijn vrouw stierf tien jaar geleden al, maar sindsdien zijn ook zijn vrienden en zijn uitgever overleden. Jean-Louis hunkert naar menselijk contact. Zo belt hij noodnummers, om maar iemand te spreken. Ook staart hij regelmatig naar de dichte luiken van zijn buren, hopend dat ze opengaan en dat hij wordt begroet. Hij maakt zelfs vrienden met muggen. Maar ondanks alles blijft Jean-Louis alleen. En terwijl hij zijn zorgen uit over de individualistische moderne samenleving, geeft hij ook toe dat hij eigenlijk geen contact wil, maar het als mens gewoonweg nodig heeft. ‘Ik ben niet de enige die alleen is’ bevat pijnlijke monologen, maar ondanks het zware thema is het bijzonder luchtig en humoristisch geschreven. Jean-Louis Fournier, ‘Ik ben niet de enige die alleen is’ (Je ne suis pas seul à être seul), Uitgeverij De Geus, €15.

68 LEVEN IN FRANKRIJK

Zoektocht naar thuis De twee Joodse broertjes Moses en Jacob Stein moeten tijdens de Tweede Wereldoorlog vanwege het Duitse gevaar bij hun tante in Parijs komen wonen. Maar als ze er in de zomervakantie tussenuit glippen om de synagoge te bezoeken, worden ze opgepakt tijdens de Vélodrome d’Hiver-razzia (1942), het grootste massa-arrest van Joodse burgers op Frans grondgebied ooit. Moses en Jacob weten ternauwernood te ontsnappen en op zoek te gaan naar hun ouders. Ze liften mee in auto’s, vrachtwagens en treinen door Frankrijk en Spanje en maken uiteindelijk zelfs de overtocht over de Atlantische Oceaan. Het boek ‘Vlucht uit Parijs’ is een avontuurlijk oorlogsverhaal over de kwade wil van enkelen en de goedheid van velen. Mario Escobar, ‘Vlucht uit Parijs’, Uitgeverij KokBoekencentrum, €19,99.

Boekenbolwerk van verzet Tijdens de Duitse bezetting van Parijs vanaf 1940 bleef de Amerikaanse bibliotheek gewoon open. ‘De bibliotheek van Parijs’ vertelt het waargebeurde en heldhaftige verhaal van de medewerkers, die boeken bleven leveren aan Joodse Parijzenaren en geallieerde soldaten. In het boek volgen we de jonge Odile Souchet, net gestart met haar droombaan als bibliothecaresse. Maar als de Duitsers binnenvallen en haar vader ontmaskerd wordt als collaborateur, staat ze ineens voor onmogelijke keuzes. In het verhaal reizen we ook vooruit naar het Canada van 1982, waar Odile dan woont. Als ze door de eenzame scholiere Lily gevraagd wordt voor een interview, kan ze haar bijzondere verhaal eindelijk aan iemand kwijt. Odile is een fictief personage, maar andere personen uit het verhaal hebben echt bestaan. De auteur kwam deze op het spoor via interviews. Janet Skeslien-Charles, ‘De bibliotheek van Parijs’ (Une soif de livres et de liberté), Uitgeverij Luitingh-Sijthoff, €20,99. Wij mogen onder abonnees 3 exemplaren verloten. Kans maken? Ga naar leveninfrankrijk.nl en vul je gegevens in bij Mail & Win.

Elke maand Seasons gratis thuisbezorgd! Ontvang een jaar lang (12x) Seasons voor maar

€ 4,60 PER MAAND

(NORMAAL € 6,99)

Neem een jaarabonnement op Seasons en geniet 12 maanden lang van inspirerende huizen en tuinen, creatieve zelfmaakideeën en pure seizoensrecepten. Lees Seasons een jaar lang met 34% korting!

Ga naar www.seasons.nl/FR-korting of bel 020 894 7547 (ma-vr 9.00-17.00 uur)

Deze aanbieding loopt tot en met 30 april 2021. Op deze aanbieding zijn de algemene voorwaarden van New Skool Media B.V. van toepassing. Na de actieperiode van het jaarabonnement geldt een opzegtermijn van 1 maand.

BOER ZOEKT FRANKRIJK De een ging meedoen met het melkveebedrijf van zijn ouders, de ander begon als schaapherder of bouwde zelf een biologisch bedrijf op. Stuk voor stuk kozen deze Nederlanders bewust voor de rust van het Franse platteland. Ook ‘Boer-zoekt-vrouw’ Herman Piet, al mist hij zijn meisje in Nederland wel. TEKST: NATASCHA DROSTE & ROSANNE LANGENBERG

70 LEVEN IN FRANKRIJK

Herman Piet & Fleur Cher

“Het boerenleven zit in mijn bloed” Boer Herman Piet (29) – ja, die uit ‘Boer zoekt vrouw’ 2016/2017 – was 24 jaar toen hij vanuit Leeuwarden naar het Franse platteland van de Cher trok. Daar runden zijn ouders op dat moment een melkveebedrijf. Inmiddels doet Herman met ze mee. Herman noemt zichzelf geen dromer, maar een realist. Over het verdere verloop van zijn leven doet hij liever geen uitspraken, want dat kan gerust 180 graden draaien. Dat gebeurde eerder al, toen hij besloot te stoppen met zijn studie in het noorden van Nederland. Herman: “Ik was op weg naar een toe komst als beleidsmedewerker bij de provincie, maar halverwege de studie

wist ik ineens heel zeker dat ik daar niet blij van zou worden. Voor mij was toen de keuze heel makkelijk om ermee te stoppen.” Herman besloot te vertrekken naar het melkveebedrijf van zijn ouders in Frankrijk, dat zij daar sinds twee jaar runden. Herman: “En daar besefte ik dat dit is waar ik blij van word: het buiten leven, en bezig zijn met de dieren. Na vijf jaar op de boerderij durf ik wel te stellen dat het boerenleven in mijn bloed zit. Ik zou het ontzettend missen als ik het niet meer heb. Hoewel het leven op een boerderij keihard werken betekent met werkweken van zo’n tachtig uur.” En dan wil hij natuurlijk ook tijd hebben voor Fleur, zijn meisje in Nederland dat hij via het programma ‘Boer zoekt vrouw’ vond.

Inmiddels zijn ze vier jaar samen, maar woont Fleur nog altijd in Nederland. De twee hebben onlangs een huis gekocht in Frankrijk, vlak bij het huis van Hermans ouders. Als de coronacrisis voorbij is, gaan ze verhuizen. Herman: “Natuurlijk mis ik Fleur, maar ik doe er niet drama tisch over. Als we willen, kunnen we de hele dag met elkaar bellen en appen. Het samenwonen volgt vanzelf.” In hun nieuwe huis wil Fleur een cham bres d’hôtes beginnen, zij zal niet in het boerenbedrijf van Herman gaan werken. Herman: “Dat hoeft ook niet, mijn ouders en ik werken nu samen als een geoliede machine. We zijn perfect op elkaar afge stemd. En wat de toekomst brengt? Dat zien we later wel.”

LEVEN IN FRANKRIJK 71

Chantal & André Ordelman Dordogne

“25 jaar terug in de tijd” Voor Chantal (46) en André (56) Ordelman uit de Achterhoek is het boerenleven in Frankrijk pas net begonnen: in februari 2020 verhuisde het stel naar hun boerderij in de Dordogne. Inmiddels vonden ook 93 melkkoeien, zeventig stuks jongvee en elf paarden daar hun thuis. Het werken op een boerderij is hen niet onbekend. André is de vierde generatie van een boerenfamilie in Nederland. Voor Chantal groeide haar liefde voor het boerenbestaan met de jaren. Chantal: “Ik groeide op in een rijtjeshuis, maar was vroeger al vaak bij vriendinnen op de boerderij te vinden. Dáár voelde ik me thuis. Met een grote stad heb ik nooit iets gehad, de drukte ervan benauwt me zelfs.” Dat ze op een boer verliefd werd, is toeval. Maar blij was ze er wel mee. Al snel vormden ze samen een gelukkig boerengezin in de Achterhoek. Ze brachten vijf kinderen groot op de boerderij. Maar het boerenleven in Nederland ging de twee steeds meer tegenstaan. Chantal: “Door alle regels

72 LEVEN IN FRANKRIJK

die de Nederlandse overheid in het leven heeft geroepen, is het steeds lastiger om overeind te blijven als boer. Toen het melkquotum werd afgeschaft, zakte de melkprijs ineens. Er volgde een opeenstapeling van vervelende dingen in ons werk. Het werd zelfs zo erg dat we beiden met een burn-out thuis kwamen te zitten.” Toen een coach Chantal en André de vraag stelde wat ze nu echt wilden in hun leven, kwam langzaam het antwoord bovendrijven: een boerenbedrijf in het buitenland. Weg van alle rompslomp in Nederland. Chantal: “Veel landen zijn langsgekomen in onze zoektocht.

Zweden, Engeland, Portugal... Toch werd het Frankrijk, omdat we dat land al redelijk kenden. En vergeleken met Nederland lijkt het boerenleven in Frankrijk 25 jaar terug in de tijd; er zijn hier veel minder ingewikkelde regels. Sterker nog, melkfabrieken vragen ons steeds of we niet nog meer melk kunnen leveren. En of we geen Nederlandse boeren kennen die hier ook naartoe willen komen. Omdat de Franse jeugd wegtrekt van het platteland, is er hier een tekort aan boeren. Dat maakt dat we ons meer dan ooit gewaardeerd voelen in ons werk. Als het aan mij ligt, blijven we dit nog lekker tot ons pensioen doen!”

Boer in Frankrijk

Mirella & Ton Kodden Lot

“We eten bijna helemaal van eigen land” Van een eigen restaurant in de Randstad naar een boerenbedrijf op het platteland in Frankrijk. Voor Ton (52) en Mirella (54) kon het contrast bijna niet groter. Toch is dit, de puurheid van het Franse platteland, waar ze momenteel zo gelukkig van worden. De twee leerden elkaar kennen op Schiphol. Met beiden een achtergrond in de horeca was het voor hun omgeving niet heel verrassend dat ze samen een restaurant begonnen. Toch is juist dat, het samen ondernemen, hun spannendste stap ooit geweest. Spannender dan een verhuizing naar het Franse platteland, vertelt Mirella. “Gelukkig ging dat in de horeca meteen goed, we hadden allebei onze eigen taken en liepen elkaar niet in de weg. Na deze ervaring wisten

we dat we het ook in Frankrijk wel samen zouden redden.” De reden voor hun vertrek naar Frankrijk twintig jaar geleden was de behoefte aan meer rust. Maar dan wel in Frankrijk, waar ze zoveel van hielden. Ton: “In Nederland runden we een groot à-la-carterestaurant met terras, we waren constant aan het rennen. Hier hebben we naast ons boerenbedrijf chambres d’hôtes met een restaurant, alleen serveren we hier slechts één menu du jour. Dat geeft zoveel meer rust.” Met tien hectare land konden Ton en Mirella bijna niet onder het boerenleven uit. Mirella: “We zijn kleinschalig begonnen. Eerst met wat kippetjes, daarna een paar varkens, een moestuin hier en daar en vervolgens de koeien. Inmiddels staan we op een tweesprong: ons boerenbedrijf

neemt steeds meer tijd in beslag, terwijl we ook nog het toeristische gedeelte hebben dat aandacht vraagt. Onze wens is om dat laatste ooit uit te besteden aan een ander enthousiast stel.” Hun vertrek naar het Franse platteland zorgde ervoor dat ze nóg meer interesse kregen in gezond leven dan ze al hadden. Een tendens die ze de laatste jaren veel vaker zien. Ton: “We merken dat veel mensen door de coronacrisis bezig zijn met het verbeteren van hun immuunsysteem. Wij verdiepen ons daar al twintig jaar in en eten nu voor zo’n negentig procent van eigen land: vlees, fruit, groenten... Precies dat wat het lichaam nodig heeft. Hierin zijn we allebei heel gepassioneerd en het is leuk om te zien dat steeds meer mensen die passie delen.”

LEVEN IN FRANKRIJK 73

Jos & Berry Meijer Loiret

“Mijn schapen voelen niet als werk” Jos Meijer (58) was jaren leerkracht in het speciaal onderwijs. Haar vrije tijd bracht ze graag door met haar honden. Zo leerde ze haar huidige man Berry (71) kennen, op zijn hondenschool. Nu is Jos schaap herder in de Loirestreek en runt Berry een gîte en geeft hondenworkshops. Zeven honden en ruim vijfhonderd schapen. Met hen vult Jos haar dagen. En dat vindt ze heerlijk. Jos: “De vrijheid die ik hier ervaar, had ik niet in Nederland. Ook al werk ik hier ruim zestig uur per week en is het soms fysiek zwaar, het voelt nooit als werk. Het buiten zijn, de frisse lucht… Ik vind het heerlijk!” Van het rijden op de trekker tot het begeleiden van de bevalling van een schaap: hoe de dag van Jos eruit

74 LEVEN IN FRANKRIJK

ziet is altijd weer een verrassing. Samen met Berry vertrok ze in 2011 naar hun boerderij in Saint-Firmin-sur-Loire, even onder Parijs. Berry runt de gîte voor toeristen en geeft er hondenworkshops: van jacht tot speuren, schapendrijven en zelfs doggydance. Berry: “Mensen komen hier veelal voor een hondenvakantie. Zowel de baas als de hond hebben hier de tijd van hun leven. En ze komen er tot rust. Net als wijzelf. Als ik hier ’s morgens de deur uitloop, kom ik niemand tegen. Vaak komt het enige geluid dat we horen van de vogels.” Jos houdt zich inmiddels bezig met een nieuw schapenras: de Solognote. Een rustiek ras afkomstig uit hun eigen regio. Een ras dat weinig verzorging nodig heeft, wat ze erg interessant vindt. Jos: “Deze schapen hoef je zelfs niet te

scheren, ze ruien uit zichzelf. Dat is prettig, want wol levert tegenwoordig niets meer op. We hebben nog kilo's wol van vorig jaar liggen, daar kunnen we helaas niets mee.” Deze zelfredzame schapen moeten het werk voor Jos enigszins verlichten. Hoe een werkdag er voor haar uitziet? “Vanmorgen begon ik met het voeren van de jongste schapen. Ik stuur de honden dan op pad om de schapen bij elkaar te drijven. Er liep een mank schaap tussen, dat moest ik eerst vangen. Ook dan zorgen de honden ervoor dat de kudde bij elkaar blijft. Verder verloopt de dag elke dag weer anders, zoals dat gaat in de natuur. Ik geniet er elke dag weer van.”

Boer in Frankrijk

Cheyenne Vlot Dordogne

“Mijn droom kwam uit: een groot gezin én een boerderij” Samen met haar ruim zevenhonderd melkgeiten vormt Cheyenne Vlot (23) in de Dordogne elke dag weer een team. Op haar achttiende verhuisde ze naar het Franse platteland, waar ze verknocht raakte aan het boerenleven. Toen Cheyenne zeventien jaar oud was en besloot te stoppen met haar vwoopleiding omdat ze wilde gaan werken, waren haar ouders niet erg enthousiast. Cheyenne: “Ze stelden voor dat ik eerst maar eens bij een geitenboer in Frankrijk zou gaan werken. Stiekem hoopten ze natuurlijk dat ik het vroege opstaan en harde werken vreselijk zou vinden en mijn school alsnog zou afmaken. Maar eenmaal aan het werk op het Franse land bleek ik het fantastisch te vinden. Ik werd er ontzettend goed opgevangen door de boerenfamilie en hoefde echt

niet elke dag om vijf uur mijn bed uit. Daar ontstond mijn passie voor het boerenleven.” Nu, op haar 23ste, is Cheyenne een vriend, drie kinderen en een eigen geitenbedrijf rijker. Cheyenne: “Als ik nu naar het leven van mijn zus of vriendinnen in Nederland kijk, besef ik hoe totaal anders dat van mij is. Ik mis de stad met zijn cafés totaal niet. De band die ik met mijn dieren opbouw is zoveel waardevoller voor me. Maar mensen onderschatten het leven hier vaak wel. Ze zien niet dat wij al om 04.00 uur beginnen en dat de laatste shift om 22.00 uur is. Tussen de middag rusten we wel wat, maar het is aanpoten.” Dat Cheyenne koos voor het boerenleven in Frankrijk leek voor veel mensen in haar omgeving misschien een verrassing, voor haar was het dat niet.

Cheyenne: “Ik heb altijd al de droom gehad van een groot gezin en een boerderij. Die heb ik waargemaakt en dat tekent ook wel wie ik ben. Ik hou ervan om doelen in mijn leven te hebben en die na te streven. Ook nu ik een goedlopende geitenboerderij heb met mijn man, ben ik nog niet klaar. Ik zit alweer vol nieuwe ideeën voor de toekomst: producten verkopen bijvoorbeeld, die we zelf maken op de boerderij.”

LEVEN IN FRANKRIJK 75

Claudia ter Kuile-Kuiper Normandië

“Uiteindelijk komt het op je eigen wilskracht aan” Voor Claudia ter Kuile-Kuiper (54) en haar man Matthieu was een avontuur niet snel te groot. Ze gingen samen op wereldreis en kochten in 2003 een boerderij in Normandië. Toen Matthieu vorig jaar overleed, ging Claudia in haar eentje verder. Ze weet het nog goed, het moment dat Matthieu haar zei een boerderij te willen runnen in Frankrijk. Claudia: “Ik dacht eerst: dan zit ik muurvast en kan ik geen kant op. Maar zoals altijd zag Matthieu geen beren op de weg. Door zijn enthou siasme ben ik er toch voor gegaan.” Samen met hun twee dochters Charlotte van zeven en Juliette van twee verhuisden ze naar Frankrijk. Ze kochten een oude boerderij, maar de vorige eigenaren konden de plek maar moeilijk loslaten. Claudia: “Toen we het huis gekocht hadden en er voor het eerst kwamen, lag de moeder van de vrouw des huizes in een ziekenhuisbed in de woonkamer. In de weken die volgden, kwamen de andere gezinsleden nog regelmatig langs. Totdat we dat helemaal beu waren en zelfs de politie erbij moesten halen.

76 LEVEN IN FRANKRIJK

Nogal bizar allemaal.” In de jaren die volgden, bouwden Claudia en Matthieu beetje bij beetje hun boerenbedrijf op. Ze kregen agrarische adviezen en praktische hulp van hun buren, maar uiteindelijk komt het op eigen wilskracht aan, meent Claudia. “Eigenlijk ging het hartstikke goed. Totdat Matthieu in 2012 ziek werd. Griep dachten we.” Het griepje bleek een vorm van darmkanker. Chemo’s en een zware operatie volgden. Claudia: “Het boerenbedrijf kwam ineens helemaal op mijn schouders te liggen.

Pittig, maar ik ging ervoor. Helaas over leed hij in mei 2020 aan zijn ziekte. Toen stortte mijn leven wel in. Twee jaar geleden hadden we samen de beslissing genomen om biologisch te gaan boeren: geen pesticiden en kunstmest meer. Een hele overgang, die in november eindelijk afgerond was. Helaas heeft Matthieu dat dus niet meer meegemaakt. Ik mis hem nog elke dag, maar zijn eindeloze positi viteit probeer ik nu met me mee te dragen. Want ik blijf hier voorlopig, ik wil dit boerenleven niet zomaar opgeven.” ■

France

Vendée

ADVERTORIAL

La Tranche sur Mer

De Isère

Puur natuur, volmaakt gezinnen ONTSPANNEN IN DEvr BUITENLUCHT

14 kilometer strand met fijn zand Badplaats met Blauwe Vlag Eerste badplaats in de Vendée met een Kwaliteitskeurmerk voor het zwemwater

DOMPEL JE ONDER IN DE NATUUR EN GUN JEZELF EEN UNIEKE ERVARING Een verblijf in de Isère in de zomer of herfst is ideaal voor iedereen die van actie houdt. Je kunt er wandelen, fietsen en mountainbiken en tegelijkertijd aan je welzijn en mindfulness werken. Dit jaar biedt de regio volop nieuwe belevingen, van nieuwe wandelen mountainbikeroutes tot allerlei activiteiten voor de hele familie.

www.latranchesurmer-tourisme.fr La Tranche sur Mer - Tourisme

www.isere-toerisme.com

LAAT JE VERLEIDEN DOOR LA DOLCE VITA NEEM NU EEN PROEFABONNEMENT

3 NUMMERS VOOR MAAR

E15

DIT ABONNEMENT LOOPT AUTOMATISCH AF. GA NAAR WWW.ITALIEMAGAZINE.NL/LIF2021 OF BEL 088-2266636.

Lidewij

Lidewij van Wilgen (1966) is wijnmaker in de Languedoc op haar domein Terre des Dames. Ze heeft drie dochters en een Franse man. Meer over Lidewij en haar domein: terredesdames.com

MANNEN MET ORANJE PETJES

FOTO LAURENT KING ILLUSTRATIE INGRID BOCKTING

Aan het einde van de oogst zie ik een stoffige Renault de laan met cipressen oprijden. Het is Monsieur Loubet, het hoofd van de jachtvereniging. Na een paar beleefde vragen over mijn druiven komt hij op wat hem werkelijk interesseert: wanneer verwacht ik klaar te zijn? Het hele dorp zit er hijgerig op te wachten: de jacht mag namelijk pas worden geopend als er geen plukkers meer in de wijngaarden zijn. Helaas voor hen oogst ik alles met de hand. De dag dat de jacht begint, lijkt het wel oorlog: knallen, lawaai en ongecoördineerd rondlopende mannen met oranje

De jacht mag pas worden geopend als er geen plukkers meer in de wijngaarden zijn. Helaas voor hen oogst ik alles met de hand

petjes. Het idee om te gaan fietsen zetten we maar even opzij. Zelfs lopen lijkt te gevaarlijk. Ik denk aan een paar jaar geleden toen ik met twee bleke Engelse toeristen voor de kelder stond te proeven. In de wijngaard stond een verdwaasd vrouwtjeszwijn en in een rechte lijn daarachter een groepje mannen in camouflagepakken. De grootste richtte zijn geweer op het zwijn en dus op mij. Ik geloof dat ik vooral kwaad was dat ze zo dicht bij mijn huis waren. “Zijn jullie gek geworden?” riep ik, “Omlaag met die geweren!” Het wildzwijn schrok van mijn stem en rende langs de kelder de natuur in. Nu zag ik wie de jager was: de dikke slager van de Super U. Volgens de meisjes heeft hij scalpjes van konijnen in zijn vensterbank, wat ik direct geloof. Een woedende blik uit zijn door adrenaline vertroebelde ogen toen hij langs me liep. De andere jagers waren meer beschaamd; ze wisten ook wel dat ze niet zo dichtbij mochten komen. Maar dat is niets vergeleken bij een andere Franse traditie: la chasse à courre. Mannen in knalrode ruiterjasjes die te paard, omringd door een troep honden, urenlang een hert achtervolgen. Op een filmpje zie je een uitgeput hert zich door een dorp voortslepen om uiteindelijk in de keuken van een bejaard echtpaar te worden gedood met een sabel. Niet te geloven dat dit nog steeds mag in Frankrijk, maar het is zo. Dat weekend ga ik rennen met dochter Marijn. Moeiteloos stuift ze het steile pad op dat tussen de pijnbomen en wijngaarden de berg opgaat. Ik besluit dit stuk maar even lopend te doen. Opeens zie ik een man met een oranje pet en een geweer in zijn hand. “Geen zorgen, we hebben u gezien!” roept hij. Een stukje verder staan twee van zijn vrienden, hun geweer beleefd open geknakt. “Uw dochter is wel wat sneller dan u!” roepen ze lachend. Ik lach terug, herken ze, stop even voor een praatje. “Zo vind ik de jacht niet erg”, zegt Marijn, die vegetarisch is. “Beter dan vlees uit de bio-industrie.” Ik weet dat ze gelijk heeft, maar ik vind het moeilijk. “We houden geen dier meer over,” zeg ik, “ik zie nooit wat.” Terug op het domein steken we door via de olijf boomgaard. Een kleine kuil omgewoelde aarde. Ietsje verderop weer een. Nog twee, drie naast elkaar. Het is bijna brutaal hoe de wildzwijnen het me laten zien: ze zijn er wel degelijk. ■

LEVEN IN FRANKRIJK 79

AVESNOIS – THIÉRACHE

De stille verrassing van het noorden Ingeklemd tussen de Franse Ardennen en het steenkoolbekken van Valenciennes ligt een vergeten stukje Frankrijk. Het is een streek waar het landschap vriendelijk golft, de dorpen hun tijd verslapen en je vindt er een paleis, speciaal gebouwd voor arbeiders. TEKST & FOTOGRAFIE HANS AVONTUUR

80 LEVEN IN FRANKRIJK

LEVEN IN FRANKRIJK 81

Hieronder: de vestingkerk van Wimy. Rechtsboven: het heerlijk golvende landschap van Noord-Frankrijk. Rechtsonder: voorbeeldstad voor de arbeiders in Guise.

n het stadje Guise staat een paleis. Geen pronkpaleis van een megalomane koning, maar eentje voor de arbeiders van kachelfabriek Godin. Het was de industrieel en visionair Jean-Baptiste André Godin zelf die het revolutionaire woon- en leefcomplex in de 19de eeuw liet bouwen voor zijn werknemers: Le Familistère. Inclusief theater, school, kinderopvang, winkels, badhuis, tuinen en een overdekt zwembad. In 1889 waren er maar liefst 490 appartementen, er woonden toen 1748 mensen. Het moet voor de eenvoudige mensen van die tijd een droomwereld zijn geweest, gewend als ze waren aan een leven met veel te veel mensen in kleine bouwvallige huisjes. Als ik staand op het grote plein om me heen kijk, ziet alles er vorstelijk uit. Dit is zo’n plein waar het volk naartoe komt om de koning op het balkon toe te zwaaien. Alleen woonde het volk hier zelf in het paleis, in ruime appartementen met stromend water,

verschillende kamers en twee wc’s per familie. Le Familistère wordt vaak beschreven als een ‘palais social’ of ‘utopie réalisée’. Maar helemaal gelijk, zoals Godin zijn samenleving graag presenteerde, was het nou ook weer niet. De baas woonde weliswaar tussen de arbeiders, maar zijn eigen appartement was toch echt aanzienlijk groter... Wel waren alle bewoners lid van de coöperatie en mochten ze meebeslissen over alle belangrijke zaken. Ik dwaal door het complex en probeer me voor te stellen hoe de sfeer kort na de opening in 1884 geweest moet zijn. Waren de nieuwe bewoners gelukkig of voelden ze meer dan ooit de druk van de grote baas? Want die was uiteindelijk wel de eigenaar van alle voorzieningen en dus ook een beetje van hun nieuwe leven. Le Familistère past in de tijdgeest van eind 19de eeuw, toen er meer aandacht kwam voor armoede en sociale omstandigheden. Hoewel ook elders soortgelijke projecten werden ontwikkeld is het ‘paleis’ van Godin, gebouwd met 10 miljoen bakstenen, wel het mooiste van allemaal. Bovendien bleef het concept van coöperatie tot 1968 bestaan. Daarna raakte het complex langzaam maar zeker in verval, tot het werd gerenoveerd en geconserveerd. Grotendeels als museum, deels nog altijd als appartementencomplex.

Precies goed

Godin was een kind van de streek, geboren in het nabije Esquéhéries. Met hard werken en slimme keuzes wist hij zichzelf op te werken tot een van de grootste industriëlen van 19de eeuws Frankrijk. Zodra je Guise verlaat word je omarmd door het vriendelijke platteland. Het is een wereld van golvende heuvels, eenvoudige dorpen, eenzame hoeves en riviertjes die het landschap met groot geduld vormgeven. De Avesnois vormt samen met de Thiérache een puntje Frankrijk dat een beetje verloren ligt tussen de Ardennen en de voormalige kolenstreek van Valenciennes. Die ligging heeft negatieve gevolgen voor de bewoners – denk aan werkloosheid – maar zorgt ook voor een authentieke sfeer, die steeds meer aan het verdwijnen is. Zo drink ik koffie op het mooie ongepolijste plein van Solre-le-Château. Een hippe bar met koffiekaart of trendy loungebanken is er niet te vinden. Hier loop je zoals iedereen naar de bar-tabac en

82 LEVEN IN FRANKRIJK

Avesnois – Thiérache

In dit hoekje Frankrijk wordt niet groots en meeslepend geleefd. De mensen koesteren het kleine. Het wordt hen door het eenvoudige landschap geleerd

LEVEN IN FRANKRIJK 83

84 LEVEN IN FRANKRIJK

Avesnois – Thiérache

bestel je un café s’il vous plaît. Grote kans dat de cafébaas de vreemdeling met enige reserve ontvangt. Maar met een praatje is het ijs gauw genoeg gebroken. In de streek heeft de wereld een menselijke maat. De weilanden en de dorpen, de bossen en rivieren. Het is er allemaal precies goed. En zodra de eenvoud in eentonigheid dreigt te veranderen is er ineens een verrassing zoals Le Familistère in Guise, de monumentale Grand Place van Avesnessur-Helpe of MusVerre in Sars-Poteries, een glasmuseum in een superstrak designgebouw. In Avesnes-sur-Helpe, zo lees ik later, heeft Napoleon de nacht doorgebracht voor hij in Waterloo voorgoed werd verslagen.

Vlammend oranje

In dit hoekje Frankrijk wordt niet groots en meeslepend geleefd. De mensen koesteren het kleine. Het wordt hen door het eenvoudige landschap geleerd. Er is geen Gorges du Verdon, Mont Blanc of Plage Pampelonne. De schoonheid moet je leren zien. Bijvoorbeeld in de onaangetaste vallei van de Oise. Ik ben er bij zonsondergang en de sfeer is magisch. Vooral als de wereld rondom de versterkte kerk Saint-Médard vlammend oranje kleurt. Saint-Médard is niet de enige kerk in de omgeving die meer op een middeleeuwse vesting lijkt dan op een godshuis. Ze dateren van de tijd dat de dorpen in deze grensregio herhaaldelijk werden geplunderd door soldaten – van vreemde én van eigen legers – die op doortocht naar het volgende slagveld onderweg hun soldij aanvulden. Naar verluidt gaat het in totaal om bijna zeventig kerken met donjons, schietgaten, dikke muren en luiken waar een pan kokende olie klaarstond om over de plunderaars te gooien. Zodra de indringers verder trokken, haalden de boeren hun vee uit de kerk en gingen ze terug naar hun boerderijen die meestal waren leeggehaald en misschien in brand gestoken. Maar ze hadden zo in elk geval zichzelf en het vee gered. De dorpen in dit vergeten stukje Frankrijk zijn net als honderden jaren geleden vooral agrarische nederzettingen. Sommige nog vol bedrijvigheid, andere half verlaten. Het is er heerlijk los en rommelig. De erven vol afgedankt landbouwgereedschap, roestige fietsen en bouwmateriaal dat misschien nog eens van pas komt. Onder een

boom staat een tafel voor de lunch of het avondeten op zonnige dagen. Alleen in het deels protestante Parfondeval zijn de huizen, tuinen, binnenplaatsen en plantsoenen keurig netjes. Leuk dorp. Met behalve een prachtig versterkt kasteel zes vijvers die vroeger werden gebruikt als drinkplaats voor het vee. Op veel plaatsen zijn deze verdwenen.

Zwieren

Hoewel Le Familistère in Guise een reden op zich is om naar de streek te reizen, ga je er ook heen voor de puurheid van het platteland. Het is er echt, eerlijk, ongecompliceerd. Elke vorm van pretentie wordt opgeslokt door een overdaad aan eenvoud en natuur. De velden, de wegen, de huizen. Alleen riviertjes als de Oise en de Thon doen het landschap even zwieren. Door dit zalvende decor rijd ik langzaam terug naar het noorden. Met een laatste tussenstop in Maroilles. Bij de voormalige abdij – geplunderd tijdens de Franse Revolutie – zoek ik een plaatsje aan het water met uitzicht op de glooiende heuvels. Als Le Familistère van Godin een paleis is, dan is het platteland het paradijs. ■

Linkerpagina: industrieel erfgoed in Vervins. De arbeidersstad van Godin heeft ook een theater.

LEVEN IN FRANKRIJK 85

Tips & adressen DE REIS

ETEN & DRINKEN

3 X DOEN

☛ Le Familistère

De Avesnois, het meest noordelijke deel van de streek, ligt op ongeveer 260 kilometer rijden vanaf Utrecht. De trein van Utrecht naar Valenciennes duurt 6,5 uur, daar auto huren. Andere optie: kleine 4 uur naar Mons in België.

Het vergeten puntje Frankrijk is geen culinaire hotspot. Maar zoals zo vaak op het platteland koesteren de bewoners hun eerlijke keuken met goede producten van de streek zoals de Maroilles-kaas, geitenkaas, fruitsap en het bier van de Brasserie de Thiérache.

☛ Fortkerken Deze versterkte kerken zijn kenmerkend voor de Thiérache. Je hoeft ze niet allemaal te bezoeken (bijna zeventig), maar ze verdienen het om even bewonderd te worden. Bij de VVV zijn wandelen fietsroutes verkrijgbaar rond dit thema.

Trek ten minste twee uur uit voor een bezoek aan dit unieke ‘paleis van het volk’. Gebouwd in de 19de eeuw naar een idee van industrieel Godin. Het was destijds revolutionair met onder meer woningen, een theater, zwembad en reusachtig park. familistere.com

☛ Le Clos du Montvinage

☛ Le Carillon

☛ Val Joly

INFORMATIE

Charmant adresje in een voormalig patriciërshuis in Étréaupont, een leuke plaats in de vallei van de Oise. De kamers zijn allemaal anders ingericht, wat het extra persoonlijk maakt. Overnachting voor twee personen vanaf € 84 inclusief ontbijt. Er zijn aantrekkelijke arrangementen op basis van halfpension. hotel-clos-du-montvinage.com

Fijn adres in Liessies aan de Helpe-Majeure. Chefkok Bruno Schmitz serveert er streekgebonden gerechten en voert een van de beste wijnkelders van de omgeving. le-carillon.com

Aan de oevers van het stuwmeer is een modern toeristencomplex gebouwd. Op zich niks bijzonders. Maar het is een heerlijk rustpunt tijdens je tocht door de streek, met uitzicht op het water, de bossen en de heuvels. valjoly.com

• tourisme-thierache.fr • tourisme-avesnois.com • france.fr

SLAPEN

☛ Hôtel Château de la Marlière In het stadje Fourmies kun je in het kasteel slapen dat in de 19de eeuw werd gebouwd voor Théofil Legrand, de grondlegger van de wolindustrie in de streek. Château de la Marlière telt negen kamers, verdeeld over het kasteel en een paviljoen. chateaudelamarliere.com

86 LEVEN IN FRANKRIJK

☛ La Paix In Le Nouvion-en-Thiérache kookt Didier Pierrart al dertig jaar op basis van streek, seizoen en creativiteit. Hij deelt zijn recepten graag met zijn gasten. hotel-restaurant-lapaix02.com

☛ Le Relais de Beaufort Chef Philippe Liétard presenteert een klassieke Franse keuken op eigentijdse wijze. Van zalm in witte boter tot een ris de veau à la crème de morilles. relaisdebeaufort.fr

ADVERTORIAL

Zin in een unieke ervaring? KOM DE WERELD ONDER DE CAMBRÉSIS VERKENNEN! CAMBRAI Onder de stad Cambrai is een gangenstelsel te vinden van maar liefst 300 km. Terwijl u de tunnels veilig bezoekt ontdekt u de militaire geschiedenis van de stad. U doorkruist de onderaardse gangen van de citadel die al tijdens de regeerperiode van koning Charles V (16de eeuw) zijn aangelegd. Muurteksten, verdedigingswerken… Uw ondergrondse bezoek zal bijzonder verrassend zijn! Bezoek: dagelijks om 16.30 uur*, toegang €7 per persoon NIEUW IN DE ZOMER VAN 2021 De kelders van de stad Le CateauCambrésis openen hun deuren voor u! Ontdek als eerste de ongelooflijk verrassende souterrains die anders nooit open zijn voor het grote publiek. Tijdens een rondleiding met gids dompelt u zich onder in de geschiedenis van deze stad waar de schilder Henri Matisse is geboren. Maak van uw bezoek ook gebruik om het museum te ontdekken dat in een van de mooiste paleizen van de stad is ondergebracht. Data en bezoekuren op +33(0)327841094

* onder voorbehoud van de ontwikkeling van de gezondheidscrisis

INFORMATIE, TICKETS EN VOORWAARDEN OFFICE DE TOURISME DU CAMBRÉSIS +33(0)327783615 tourisme-cambresis.fr Online ticketverkoop: billetterie.tourisme-cambresis.fr

88 LEVEN IN FRANKRIJK

Franse flamboyance LANGUEDOC

•

Op een halfuurtje rijden van Montpellier ligt het landgoed Mas de Fages van de Zuid-Afrikaanse Michelle Opperman. Op zoek naar de ultieme Franse sfeer, stortte de interieurontwerpster zich twee jaar lang op de complete renovatie van een (deels middeleeuwse) boerderij. Een metamorfose geschiedde. TEKST KAROLA WOLL FOTOGRAFIE RENEE FRINKING STYLING WILMA CUSTERS PRODUCTIE FEATURES & MORE

LEVEN IN FRANKRIJK 89

90 LEVEN IN FRANKRIJK

“A

ls je nog geen francofiel bent, dan word je het wel door deze plek. Sensueel. Memorabel. Buitengewoon.” Dit enthousiaste commentaar staat in het gastenboek van Mas de Fages, en is geschreven door iemand die zichzelf een picky travel writer noemt, een meer dan kritische gast dus. Eigenaresse en interieurarchitecte Michelle Opperman lacht en knikt. “Het kostte een paar jaar om dit voor elkaar te krijgen, maar ik wilde de fijnste sfeer creëren die ik kon bedenken. En het is gelukt!” Wat op jonge leeftijd begon als een voorliefde voor Frankrijk en de Franse cultuur, mondde vijf jaar geleden uit in de koop van Mas de Fages, een prachtig landgoed op een heuveltop in ZuidFrankrijk. Michelle (55), haar man Craig (een advocaat in Silicon Valley) en hun twee volwassen kinderen, die verspreid over de wereld wonen, komen hier zo vaak mogelijk bij elkaar. De drie deuren naar het terras staan wijd open en laten een zacht briesje binnen in de ruime zitkamer: de grand salon. Michelle steekt een kaars aan op de eettafel en zegt: “Thuis is waar de eettafel staat. Dit is het enige wat niet verandert in ons leven, ongeacht in welk huis of in welk land we zijn”. Het is een rituele handeling die voort-

vloeit uit het internationale leven dat de familie heeft geleid. Het gezin woonde in Zuid-Afrika, Nederland en de VS. Nu wonen hun kinderen in Tokio en New York en reist Michelle heen en weer tussen hun huis in Californië en het landgoed van de familie in Frankrijk.

Openingspagina’s, links: de hoge pijnbomen bij de ingang zie je al vanuit de verte. Rechts: de televisiekamer met een Marokkaans kleed en gebogen middeleeuws plafond.

Op zoek naar zon

Frankrijk is het land van haar voorouders – haar meisjesnaam is Le Roux – en onderweg naar haar eerste familiebezoek toen ze elf jaar was, werd ze meteen verliefd. “Ik voelde een ongelooflijke band met Frankrijk, en dat gevoel heb ik doorgegeven aan mijn kinderen. Ook mijn man heeft het opgepikt.” Dus toen ze het plan kregen een vakantie-

Linkerpagina: al direct bij binnenkomst wordt Michelle’s gevoel voor stijl zichtbaar. Deze pagina, met de klok mee: Michelle met trouwe reisgenoot Winston en het oude hek dat ze in de Provence vond; zo’n zwembad en zo’n tuin wil iedereen wel; de ‘grand salon’ van 14 bij 5 meter was ooit de stal.

LEVEN IN FRANKRIJK 91

“Thuis is waar de eettafel staat. Dit is het enige wat niet verandert in ons leven, ongeacht in welk huis of in welk land we zijn”

Boven: de keuken is voor de hele familie de belangrijkste plek van het huis, met koperen ketels en witte schalen uit Zuid-Afrtika. Onder: in de zomer is het terras, op de plek waar ooit een stal stond, de favoriete ontbijtplek van de familie (en Winston).

92 LEVEN IN FRANKRIJK

huis in Europa te kopen, werd er niet getwijfeld aan de bestemming, dat moest Frankrijk worden. Hun vier jaar durende zoektocht begon in de Loirevallei. Maar Michelle besefte al snel dat het toch wel noordelijke klimaat hier niets voor haar was. “Ik wil graag ergens wonen waar zó veel zon is dat ik moet zoeken naar schaduw!” Daarom richtte het stel zich wat meer op het zuiden. De twee maakten meerdere trips naar Frankrijk en keken rond in de buurt van Montpellier. “Maar we konden geen huis vinden dat echt tot onze ziel sprak. Tot we deze magische plek vonden.” Het huis was toen nog een ruïne op een heuveltop; sommige delen die nog overeind stonden, dateerden uit de 18de eeuw met zelfs een gedeelte uit de Middeleeuwen. Maar ze keken verder dan het zwaar verwaarloosde pand en ieder voor zich verkende het terrein. Toen ze elkaar weer troffen, waren ze het eens. “Ik denk dat we ons huis hebben gevonden.” En met het huis, dat inclusief bijgebouwen een oppervlakte heeft van 900 vierkante meter, ook een landgoed van zeven hectare grond, met een tuin, diverse wijngaarden, een olijfgaard en een eikenbos. Michelle kon niet wachten om het huis nieuw leven in te blazen. De fraaie zonsondergangen en landschappen die doen denken aan Toscane trokken de familie over de streep om het pand te kopen.

moesten worden gesloopt en herbouwd.” Michelle wilde de geschiedenis van het pand zoveel mogelijk behouden, maar wel de moderne gemakken van de 21ste eeuw invoeren. Daardoor moest het gebouw tot de fundering toe onder handen worden genomen. De verdiepingen die de vorige eigenaar had toegevoegd, liet ze verwijderen en ze toverde de schuur om tot leefruimte en verbond die met het grootste deel van het hoofdhuis. Een groot deel van de begane grond werd opengebroken om vloerverwarming te installeren. Authentieke materialen die voor de renovatie moesten worden verwijderd, werden elders in het huis zoveel mogelijk hergebruikt. “De geschiedenis is nog steeds terug te vinden, maar dan vaak op een andere plek”, glimlacht Michelle. Als onderdelen opnieuw gebouwd moesten worden, moest dat zoveel mogelijk in de oude stijl van het pand gebeuren. Daarom zocht Michelle naar

Linksonder: de slaap kamer van Michelle’s dochter. Daarnaast: elke badkamer heeft zijn eigen karakter. Volgende pagina’s, links: de trappenhuizen ademen historie, al zijn de stenen (uit de Gard) nieuw. Rechts: de kozijnen zijn in dezelfde grijstint geschilderd als het hout werk in het hele huis, wat voor continuïteit zorgt als je van de ene naar de andere ruimte gaat.

Lokale ambachtslieden

Twee jaar duurde de renovatie, een proces dat veel inspanningen vergde van iedereen die erbij betrokken was. “Het grootste deel van het huis was onbewoonbaar. In een van de kamers zat een rattenkolonie, op zolder woonden duiven en sommige delen waren zo rot dat ze volledig

LEVEN IN FRANKRIJK 93

De stenen muren brokkelen op sommige plekken nog steeds een beetje af. “We stofzuigen regelmatig het zand van de vloer, maar dat hoort bij het karakter van het huis”

LEVEN IN FRANKRIJK 95

ambachtslieden en vakmensen uit de regio die vertrouwd waren met de traditionele materialen en stijlen. Zo kregen steenhouwers de opdracht om de nieuwe stenen vloeren de uitstraling te geven van een oude kerkvloer. Er werd een nieuwe binnenplaats gecreëerd waar met behulp van een kraan van zestig ton een vijftien meter hoge eikenboom uit Nederland is geplant.

Samenspel oud en nieuw

“We hebben geen kosten gespaard om dit pand te geven wat het verdiende; namelijk liefde en zorg”, zegt de trotse eigenaresse. Het doel om alles zoveel mogelijk terug te brengen naar de oorspronkelijke staat werd bereikt. De stenen muren brokkelen op sommige plekken nog steeds een beetje af. “We stofzuigen regelmatig het zand van de vloer, maar dat hoort bij het karakter van het huis”, lacht ze.

In haar interieurontwerp probeerde ze de architectuur van het huis op harmonieuze wijze met de inrichting te combineren. Dat betekent niet dat ze een 17de-eeuwse kamer vulde met meubilair uit de 17de eeuw. Maar het was ook niet haar bedoeling het gebouw van binnen te strippen en supermoderne lampen en meubels neer te zetten. “De truc is om antieke voorwerpen op plekken neer te zetten die verwijzen naar de geschiedenis van het gebouw en deze voorwerpen te combineren met moderne gemakken zoals een mooie, comfortabele bank. Juist een samenspel van nieuw en oud maakt een interieur sfeervol”, vindt Michelle. Dit verklaart ook de gevarieerde collectie meubels die ze de afgelopen 32 jaar hebben aangeschaft tijdens hun reizen. “We houden ons niet aan één periode of aan één land. We hebben lichtarmaturen van de Nederlandse kunstenaar Pieter Adam die een vleugje van moderniteit aan de oude boerderij toevoegen. Onlangs hebben we antiek gekocht kenmerkend voor deze streek.” Ook voor de kleuren was er een serieus masterplan. Michelle gebruikt in het hele huis een harmonieus palet, van de kleur van het houtwerk tot de stoffen in de ruimte. “Harmonie betekent dat er niets in het oog springt omdat het uit de toon valt. Er moet een gevoel van sereniteit zijn.” Haar inspanningen binnen en buiten hebben het pand omgetoverd tot een huis met een warme uitstraling. “Ik voel me erg bevoorrecht om dit dubbelleven te mogen leiden. Aan de ene kant het energieke Silicon Valley met de schoonheid van de natuur, aan de andere kant dit ontspannen leven in Frankrijk, ook in een prachtige omgeving.” ■ Het huis is te huur. Informatie: perfecthideaways.co.za/ accommodation/belle-vallee

Linker pagina: Bij het zwembad geniet je van de schaduw van de parasoldennen en het kwetteren van de vogels. Entree in stijl tussen twee grote, stijlvol gepotte olijfbomen.

LEVEN IN FRANKRIJK 97

ONTDEK NU

HOLLANDS GLORIE HET MOOISTE IN NEDERLAND

3 NUMMERS VOOR MAAR

E10

Ontdek in Hollands Glorie charmante adressen voor een inspirerende dagtocht of een gezellig weekend weg in eigen land. Met schitterende natuurlandschappen, rustieke dorpjes, historische steden en een uitgebreide kunstagenda.

Neem nu een proefabonnement en krijg drie nummers voor maar D10. Ga naar www.hollandsgloriemagazine.nl/lif of bel 088 2266637. (op werkdagen bereikbaar van 9.00-17.00 uur)

Microklimaat Boven op de kurken deksel van deze multifunctionele fruitschaal blijven zelfs de zachtste vruchten vers. Onder in de schaal zullen aardappels en uien niet snel ontkiemen. De keramieken schaal kan ook in de vaatwasser. Emile Henry, Large Storage Bowl, € 104,90. shop.emilehenry.com

Maison

Huis in bloei Deze keramieken vazen zijn handbeschilderd in het patroon van de tartanruit. Ze zijn er in drie maten en vier kleuren. Voor elke bloem een passende vaas dus. Bensimon, Grand Vase Highline Safran, € 45. bensimon.com

Maak het binnen en buiten gezellig met Frans design. DOOR PABLO PICHEL

Comme à Paris

Tête-à-tête Parfumhuis Fragonard verkoopt sinds kort setjes katoenen kussenslopen, bedrukt met tekeningen van illustrator Aurélia Fronty. Op deze set staan de godinnen van dag en nacht, wakend over jouw nachtrust. Fragonard, 2 To Carre Belle De Jour Nuit, € 45. fragonard.com

Het model van de iconische tuinstoel van Fermob is gebaseerd op de stoelen die sinds de jaren twintig van de vorige eeuw in de Parijse Jardin du Luxembourg staan. Dit voorjaar zijn er twee nieuwe modellen, zowel verkrijgbaar met als zonder armleuningen en in 24 verschillende kleuren. Kies je favoriet en geef je tuin die Parijse flair. Fermob, Luxembourg Lounge Stoel, vanaf € 339. extravert.nl

LEVEN IN FRANKRIJK 99

Verkrĳgbaar bĳ Vandyck Experience Stores en Shops, linnenwinkels, beddenspeciaalzaken en geselecteerde warenhuizen. Voor verkoopadressen bĳ u in de buurt en de volledige collectie zie www.vandyckshop.nl TE ZIEN OP BED: DEKBEDOVERTREKSETS EN ACCESSOIRES UIT DE VANDYCK ‘PURE’ COLLECTIE

Jardin

Anja Winter (styliste en actrice) presenteerde in het programma ‘Koffietijd’ wekelijks een item over tuinen. Tegenwoordig inspireert ze 80.000 volgers op Pinterest.

Denk bij het beplanten van een tuin ook aan de vogels. Plaats bomen,

Nederlandse tuin in Bretagne

struiken en hagen waar ze zich veilig voelen en nesten kunnen bouwen.

Bezoektuin Les Jardins de

Veilig voor vogels Violet de Provence

Kerfouler in het noorden van

worden graag gebruikt als schuilplaats. En maak je tuin niet te netjes; laat dood hout en bladafval deels liggen, hier bouwen vogels hun nestjes van.

Artisjokresten vond men al in graf-

gelegd door een Nederlands stel.

Zorg ook voor voldoende voedsel om vogels aan te trekken zoals bessen-

kamers in Egypte. Sinds de late 15de

De tuin van tienduizend vierkante

struiken, mei- en vuurdoorn, de vlier,

eeuw eet men de schutbladeren van

meter is verdeeld in zestien tuin-

hulst en de liguster. Beplant een border

de bloemknop in Frankrijk als voor-

kamers, met elk zijn eigen sfeer.

met distels, lavendel, ridderspoor en

gerecht. Nu is het steeds vaker een

De exotische ‘Marokkaanse

judaspenning. De insecten die deze

sierplant. De meerjarige plant wordt

Patio’ en ook ‘Boeddha in

planten aantrekken, dienen weer als

in februari (binnen) in potten voorge-

Bretagne’, met hun tropische

voedsel voor de vogels. Als je de uitge-

zaaid, om half mei (buiten) te worden

beplanting, laten zien wat alle-

bloeide bloemen laat staan, vol met

geplant. Populair is de ‘violet de

maal mogelijk is in deze streek.

zaden, zorgen deze voor voldoende

Provence’. Dit sterke ras produceert

Dankzij de warme Golfstroom

voedsel in de herfst. Creëer een veilige

dikke bloemknoppen met bordeaux-

gedijen (sub)tropische planten

drinkplek waar de kat niet bij kan en

rode schubben. Ook de violette

namelijk verrassend goed in

gebruik een platte schaal: vogels zijn

bloem die na één jaar (in juli/augus-

Bretagne. Handig is het, dat je

bang voor diep water.

tus) verschijnt is een verrijking voor

bij binnenkomst een plantenlijst

Meer info: vogelbescherming.nl

de border. De plant houdt van een

meekrijgt, zodat je precies weet

zonnige plek in vruchtbare grond.

welke plant of bloem je tegen-

Bedek hem in koude wintermaanden

komt. Jardin de Kerfouler heeft

met stro of een dik bladerdek.

vorig jaar geheel terecht het label

Zaden te bestellen bij: 123zaden. nl/artisjok-violet-de-provence of zaden-enzo.nl

‘Jardin Remarquable’ gekregen.

Struiken als kornoelje en Viburnum, maar ook hagen van Hedera helix

Bretagne is elf jaar geleden aan-

Jardins de Kerfouler, 7 Kerfouler, Plouëc-du-Trieux. Geopend van 1 juni t/m 31 oktober, voor openingstijden, zie de website: les-jardins-de-kerfouler.nl

Groene dakbedekkers De laatste jaren zie je steeds meer dakbedekkingen (van schuren, huizen en woonboten) met sedum. Dat is goed voor insecten en vogels en door de dakbedekking wordt het onder het dak minder warm of koud. Het is wel belangrijk dat het dak zoveel gewicht kan dragen. Ga dus niet zomaar aan de slag, maar neem een gespecialiseerd bedrijf in de arm. In Scandinavië gebruikt men steeds meer inheemse, wilde bloemen en planten. Voordeel daarvan is dat deze planten ook beter tegen de regen kunnen dan sedum. Mijn voorkeur gaat uit naar een dakbedekking met wilde bloemen: een feest voor het oog, de neus en natuurlijk voor al wat fladdert.

Meer info: groendak.nl

LEVEN IN FRANKRIJK 101

Welkom, u bent in Manosque. ONTDEK HET NIEUWE BOETIEKMUSEUM Het hele jaar door gratis bezoek aan de fabriek met een gids. Reserveer via 04 92 70 32 08 of reservations.visites@loccitane.com.

HUIS & RECHT

Mr. Isabelle Flipse is intermediair voor Franse juridische zaken. Kantoor Flipse BV, info@kantoorflipse.nl, www.kantoorflipse.nl.

Een (steeds complexere) nalatenschap, deel IV aandeel in de extra grond mooi kunnen

wellicht weer verder komen. Maar daar

erfenissen. De vorige leest u terug

worden meeverkocht. Maar dat gebeurde

doemt een nieuwe complicatie op.

op mijn website of in de vorige

natuurlijk net niet... de vage eigendoms-

Mijn cliënten erfden namelijk slechts de

edities van dit magazine. In deel III nam ik u

situatie van ‘onze’ grond en de administra-

blooteigendom van de grond. Het vrucht-

mee in onze avonturen met de landmeter

tieve puinhoop hielpen ook niet mee.

gebruik berust bij de hoogbejaarde ‘zoveelste’

en de tuinman. Dankzij nieuwe tekeningen

Hoe nu verder? Kan meneer C, nu de grond

echtgenote van de overleden meneer A.

liggen de perceelgrenzen nu netjes vast. Dan

in feite buiten het faillissement bleef, samen

Dit zou voor de formele afwikkeling weinig

kunnen we ieders eigendom dus eindelijk

met zijn ex over de grond beschikken en

verschil hoeven maken, maar als u beseft

vlot vastleggen? Was het maar waar! De

meewerken aan de beoogde verdeling?

dat men als vruchtgebruiker in beginsel de

nalatenschap van de eveneens overleden

Inmiddels vormt ‘stukje C’ een enclave tussen

eigendoms- en onderhoudslasten draagt

mede-eigenaar ‘B’ is nog niet afgewikkeld,

hun voormalige villa en de grenzen van B en

maar ook opdraait voor dit soort bijzondere

maar veel complexer is de situatie rond het

A. Ter ontsluiting van het perceeltje dat nu

beheerskosten, wordt het lastiger. En hele-

aandeel van de ex-echtgenoten ‘C’. Zij waren

ook geen zeezicht meer biedt, zou een recht

maal als u de verhoudingen tussen de

op huwelijkse voorwaarden gehuwd en

van overpad moeten worden gevestigd ten

(klein)kinderen en de stief(groot)moeder

kochten de extra grond samen, ieder voor

laste van A dan wel B, en dat komt hun

zou kennen: haalt u zich voor het idee even

de helft. Toen meneer failliet ging, leidde

waarden natuurlijk niet ten goede. Onder-

de verhouding Assepoester en haar stief-

dat er toe dat de naastgelegen echtelijke

zoek naar de (on)mogelijkheden vergt speci-

moeder voor de geest.

villa werd geveild. Was het hele dossier de

alistische en plaatselijke kennis. Die is niet

Komen we hier ooit nog uit? Lees het in

curator en de veilingnotaris bekend

goedkoop. Zolang mijn cliënten die kosten

deel vijf, waarin wellicht de oplossing wordt

geweest, dan had ook het onverdeelde

dan maar weer op zich nemen, zouden we

gevonden.

DE PRAKTIJK Hein Verdam is auteur van het boek: ‘Een eigen huis in Frankrijk - kiezen, kopen & opknappen’. Meer info: heinverdam@planet.nl

Scheur in de muur

DEZE COLUMN VALT BUITEN VERANTWOORDELIJKHEID VAN DE REDACTIE.

it is deel vier over niet-alledaagse

r zit een scheur in de muur! Dat is even

klodder gips of kalkcement over de scheur

stang of steunbeer om een muur op zijn plaats

schrikken. Je bent een huis aan het

heen smeren, ik heb ook wel eens gehoord dat

te houden of een reparatie aan de dakcon-

bezichtigen of je hebt het al gekocht.

men er met tweecomponentenlijm een

structie. Verifieer dan eerst of dat afdoende is.

En dan zie je die scheur (fissure). Het kan een

strookje glas overheen plakt. Als er na verloop

muur zijn van natuursteen (pierre) , een lemen

van tijd een barst ontstaat in het gips of glas,

TIPS VAN HEIN

muur (pizay) of van baksteen (brique). Het

dan weet je dat de verzakking of wat het dan

• Verander nooit zomaar iets aan de dakcon-

hoeft niet altijd een reden te zijn om een huis

ook is, niet is gestopt. Dan de belangrijke

niet te kopen. Quoi faire? En wat kun je er aan

tweede vraag: wat is de oorzaak? Dat kunnen

doen? Allereerst zou ik zeggen: laat er een

er vele zijn. Verzakking of zetting van een

bouwkundig expert naar kijken. In afwachting

muur of deel van het huis, een verkeerde of

van de expert het volgende: als je een scheur

zwakke dak- of vloerconstructie (charpente),

• Zetting is een eenmalige verzakking die niet

ziet zijn er twee dingen belangrijk om uit te

of sloop- en bouwwerkzaamheden zijn er een

heeft doorgezet. Bijvoorbeeld na voltooiing

zoeken. Ten eerste: wordt de scheur nog

paar. Ook kan langdurige lekkage (fuite) de

van het bouwwerk.

groter, met andere woorden is de beweging

specie tussen de stenen van een muur doen

structie. Laat hier een charpentier of andere deskundige naar kijken. • Verhelp lekkages meteen, ook in bijgebouwen.

van het gebouw nog gaande of al gestopt?

wegspoelen of een pizay-muur aantasten.

Het boek ‘Een Eigen Huis in Frankrijk,

Er zijn verschillende manieren om dat uit te

Het gaat er dan om deze oorzaak eerst te ver-

Kiezen, Kopen en Opknappen’ van

vinden. Afhankelijk van het materiaal van de

helpen alvorens de scheur te repareren. Soms

Hein Verdam is nog te koop.

muur kun je op verschillende plaatsen een

is te zien dat er al iets geprobeerd is: een trek-

Stuur een mailtje aan heinverdam@planet.nl

LEVEN IN FRANKRIJK 103

PRIVE LESSEN ALLE NIVEAU’S

Volg ons ook op Facebook!

frans-leren-per-skype.nl

GRATIS (15PROEFLES min) sustendalmicky@gmail.nl

France

Vendée

Na 20 jaar ervaring met nederlandse leerlingen heeft de franse schrijfster Micky Doorenbos Sustendal een efficiente methode opgebouwd gericht op spreekvaardigheid.

La Tranche sur Mer

Boek uw vakantie met uitzicht op de Mont-Blanc !

Puur natuur, volmaakt vr gezinnen

Skigebied

iedereen

14 hotel*** kilometerrestaurant strand met zand Het Le fijn Bellevue ligt in het Normandische Villerville, Badplaats met Blauwe Vlag tussen Honfleur en Trouville-Deauville. Eerste badplaats in de Vendée met een Het charmehotel heeft 22 kamers en Kwaliteitskeurmerk voorophet zwemwater 4 suites met uitzicht zee. In het restaurant kunt u genieten van 12, rue du Général Leclerc, 14113 Villerville een traditionele kwaliteitskeuken met ezeevruchten .fr tél.: + 33 (0)2 31 87w 20w 22w . l a t r a n c h e s u r m e r - t o u r i s m vis, en kreeft.

Skiën op elk niveau en veel ruimte voor langlaufen

biendormir@bellevue-hotel.fr

www.bellevue-hotel.fr

Praz de Lys Sommand Savoie Mont Blanc, Frankrijk www.prazdelys-sommand.com

La Tranche sur Mer - Tourisme

À CONSTRUIRE

In deze rubriek vertelt een Nederlandse architect in Zuid-Frankrijk over zijn werk

PlanSud Architectes

Maatwerk aan de Côte d’Azur Het in Antibes gevestigde PlanSud Architectes is gespecialiseerd in nieuwbouw, renovatie en uitbreiding van villa’s aan de Côte d’Azur. De meeste zijn te vinden tussen Monaco en SaintTropez. Meestal zijn het imposante droomhuizen van ten minste 200 vierkante meter, al neemt het architectenbureau ook kleinere projecten aan. “Maar we zijn er vooral voor gecompliceerde opgaven op een mooie plek”, zegt ingenieur Heiko Hulsker. De Nederlandse architect is ook oprichter en directeur van Heiko Hulsker Architecten in Haarlem, dat 25 medewerkers telt. PlanSud is kleinschaliger, met zeven medewerkers. “Maar als het nodig is, kunnen we natuurlijk onze mensen in Haarlem laten bijspringen. Daarin zijn wij uniek. Onze Nederlandse klanten vinden het natuurlijk ook prettig om de plannen te bespreken in Haarlem en daarna ter plekke met ons de vorderingen te bekijken.” Tegenwoordig komt de meerderheid van de clientèle uit Noord-Europa, met zo’n twintig procent Nederlanders. Hulsker pendelt zelf in normale omstandigheden iedere twee weken naar Antibes, waar hij inmiddels ook een zelf gerenoveerde villa bezit. Naar schatting heeft PlanSud sinds Hulsker het bureau in 2004 overnam zo’n 300 projecten afgerond.

•

“Wat is gebleven, is dat ieder project een maatkostuum is. Iedere klant heeft zijn eigen wensen. Voor ons begint alles met de plattegrond. En dan beginnen we vaak bij de keuken. In het begin wilden veel mensen een huis in Provençaalse stijl, maar dat is helemaal veranderd. Tegenwoordig sluit men zich liever aan bij een internationale, moderne stijl, met zo veel mogelijk licht, comfort en functionaliteit. En uiteraard veel hoogwaardig glas voor het beste zicht op de omgeving.” Grinnikend: “En ze willen vaak iets wat groter is dan is toegestaan.” PlanSud houdt het niet bij alleen ontwerpen. Het hele bouwproces, van het checken van het bestemmingsplan en andere regelgeving tot het inschakelen van Franse aannemers en het toezicht op de bouw, is bij het bureau in goede handen. Hulsker: “Het begint natuurlijk met inspiratie, maar procesbeheersing is minstens zo belangrijk.”

“Vroeger wilden mensen een huis in Provençaalse stijl, maar dat is helemaal veranderd”

Meer informatie: plansud.com hulskerarchitecten.nl

LEVEN IN FRANKRIJK 105

Meander Vakantiewoningen Te huur

•

villaindeardeche.nl meandervakantiewoningen.nl +31 (0)36 - 750 52 01

Op zoek naar een geweldig vakantiehuis voor volgend jaar? Schitterende vrijstaande 4 tot 10-persoons VILLA’s met park- en privézwembad op luxe 4 sterren Villapark “Domaine Les Rives de l’Ardèche” in Vallon Pont d’Arc en in de Provence op Villapark “Demeures de Luc” in Saumane de Vaucluse. U vindt hier een zonnige en warme omgeving, mooie natuur, strakblauwe luchten en er is veel te zien en te ondernemen. De royale vakantiehuizen zijn o.a. voorzien van 2 badkamers, luxe keuken, WIFI internet, ontvangst Nederlandse tv zenders, vaatwasser en wasmachine. Gebruik van o.a. tennis- en jeu de boulesbaan, fitness apparaten, groot parkzwembad en Receptie onder NL beheer. Huurprijs vanaf € 745 per week. Keus uit 24 verschillende vrijstaande villa's. Voor veel meer informatie kijkt u op een van onze websites: villaindeardeche.nl, villaindeprovence.com, meandervakantiewoningen.nl Informatie: Tel. 036 - 750 52 01

DROOMHUISINFRANKRIJK.NL BOURIANEMAISONS.NL

•

Lot

Een droom ensemble in goede staat. Gelegen aan de rand van een gehuchtje met prachtig weids uitzicht. Niet eenzaam en toch optimale privacy. Dorp met winkels op 7 minuten. Entree, ruime woonkamer (machtige schouw!), eetkamer/keuken, wc met douche. Boven 3 slaapkamers, badkamer met bad, torenkamertje, kelders. Nieuwe CV. Alle authentieke elementen zijn bewaard gebleven. Veel mogelijkheden met de grote schuur. Vraagprijs: 320.000 euro CA0116

Een fraai huis in Quercy stijl. Mooi uitzicht. Rustig gelegen met alle voorzieningen op nog geen vijf minuten. Ruime entree, woonkamer met haard en serre, 4 slaapkamers, 2 badkamers. Apartement met woonkamer, keuken, twee slaapkamers, badkamer. Buiten een flink zwembad, carport, 7000 m2 grond. In perfecte staat. Geschikt als chambre d’ hôtes met gite. Vraagprijs: 450.000 euro BA124

Charmant en zeer comfortabel huis op 1300 m grond met prachtig uitzicht. Gelegen aan de rand van een stil gehucht op 5 minuten van het stadje Gourdon. Alles in meer dan perfecte staat van onderhoud. Entreehal, toilet, bijkeuken, ruime woonmaker met deels open complete keuken. Twee ruime slaapkamers, badkamer met tweede toilet. Heerlijk terras en houten tuinhuis Vraagprijs: 165.000 euro CA115

Salviac

Bouriane

Corona blijft ons leven beheersen. Maar de lente komt ook al voorzichtig om het hoekje kijken en het begint bij veel mensen alweer te kriebelen; dagelijks veel mails van mensen die uit de stedelijke gebieden weg willen

zodra 'we weer losgelaten’ worden. De markt is sinds de eerste lock down flink aangetrokken en veel leuke huizen zijn in korte tijd verkocht. Juist in deze tijd is het van belang om met een makelaar die uw wensen

Gourdon

goed begrijpt op pad te gaan. Iemand die zowel de Nederlandse als de Franse cultuur kent en aanvoelt. Wij doen er alles aan om zo open en helder mogelijk met u te communiceren in de lastige makelaarswereld van

Frankrijk. We hopen dat u vanaf ‘ergens in maart’ weer hierheen mag komen. De koffie staat klaar! Martin Smulders, makelaar.

PROFITEER VAN DE NU NOG VRIENDELIJKE PRIJZEN.

Lot

Zeer ruime moderne villa in natuursteen gebouwd. Vier slaapkamers, vier badkamers. Optimaal geïsoleerd. Een kant en klaar huis, geschikt als familiewoning of chambre d’ hôtes. Heerlijk zwembad, mooie aangelegde Engelse tuin. In totaal 2 ha grond. In de tuin een schuur van 145 m2. Rustig gelegen maar toch dicht bij dorpen met winkels. Vraagprijs: 549.000 euro 691B

Een heerlijk luxe natuurstenen huis met grote schuur. Centraal gelegen op 4 ha eigen grond. Fraaie oprit. Fenomenaal uitzicht! Het huis heeft drie zeer grote slaapkamers met eigen badkamers. Fraaie gewelfde kelder. Alles deskundig gerestaureerd en verbouwd. Een droomhuis!! Vraagprijs: 585.000 euro BA081

Goed draaiende puntgave camping (al 40 jaar) op een fraai terrein van 4,5 ha met eigen meer en groot zwembad. Gezellig huis met onafhankelijk appartement. Restaurant voor de gasten, perfect sanitair gebouw. Het geheel draait al jaren goed en de huidige eigenaren helpen de opvolgers graag op weg. Vraagprijs: 855.000 euro CA0122

Frayssinet le Gelat

Les Junies

Puy l’Evêque

L'AGENCE QUI FAIT LA DIFFÉRENCE Contact: Lalande, 46250 Marminiac, tel.: +33 (0)9 60 07 45 56, mob.: +33 (0)6 07 77 89 17, www.droomhuisinfrankrijk.nl, info@droomhuisinfrankrijk.nl

EEN STENEN MAS IN PERNES-LES-FONTAINES € 450.000 met 6 slaapkamers, zwembad, tuin en garage

“Zonder jou was het ons nooit gelukt” Dat hoor ik regelmatig. Ik ben aankoopbegeleider en architect en woon reeds meer dan 22 jaar in de Vaucluse (‘84). Ik bied professionele hulp bij het zoeken van een bestaand pand en beschik daarvoor over een ruim en gediversifieerd aanbod. Tevens begeleid ik ontwerp en realisatie van uw nieuwbouwproject, in de streek ten zuiden van de Mont-Ventoux.

IMMOBILIËN EN BOUWBEGELEIDING OP MAAT Colette Vanden Bogaerde

E colette@ventoux-immo.com

T +33 (0)6 19 91 25 16

EEN VILLA IN PERNES-LES-FONTAINES € 440.000 met 3 slaapkamers, zwembad en garage

EEN DORPSHUIS IN ST-PIERRE-DE-VASSOLS € 255.000 met 3 slaapkamers, studio en groot terras

DOMAINE d’ESSENDIÉRAS Le Domaine d'Essendiéras is een uniek landgoed van 360 hectare in de Dordogne, gekenmerkt door twee kastelen, schitterende tuinen en een mooie maar technische 9-holes golfbaan. Het domein biedt naast kamers en suites ook diverse vakantiehuizen (voor 4 tot 12 personen) van alle gemakken voorzien; grote bedden, overdekt terras met barbecue, WIFI, en Nederlandse HDTV. Daarbij beschikken meerdere van de authentieke gîtes over een verwarmd privé zwembad. Tijdens uw verblijf mag u vrij gebruik maken van de SPA, tennis, de vis-en zwem-meren met waterretsen, het speeleiland voor kinderen, de mountainbikes en nog veel meer...

Ontdek alle mogelijkheden op

www.essendieras.nl

St. Médard d'Excideuil - Dordogne +33 553 55 34 34 (ook Nederlands gesproken)

VAKANTIEHUIZEN - GOLF - SPA - BRUILOFTEN

VieVa France

A DV I S E U R S , B E M I D D E L A A R S E N M A K E L A A R S I N F R A N S O N RO E R E N D G O E D

Nouvelle-Aquitaine - Dordogne

Occitanie - Lot

Bourgogne-Franche Comté - Nièvre

In het hart van de Périgord noir ligt dit prachtige

Leuke, goed onderhouden vakantiewoning (2009) van 82

complex met dubbele garage en groot overdekt

m2 op 266 m2 grond. De woning heeft (b.g.) een

zwembad op 5ha aan het einde van een gehuchtje. De

gezellige woonkamer met terras, ingerichte open keuken,

drie in oorsprong aparte gebouwen zijn geschakeld tot

wc, 2 slaapkamers met sanitair, (et.) salon, slaapkamer

een speelse, sfeervolle woning met romantische

en doucheruimte. De woning staat in een vakantieparkje

hoekjes, doorkijkjes en overdekte terrassen gericht op

met zwembad in het noorden van de Lot, centraal t.o.v.

het panoramisch uitzicht (270)°. Een bezichtigng

alle toeristische voorzieningen.

waard!

PRIJS € 139.100 k.k. ref. MP-0174HA

Balken, schouwen, tometten en andere oude elementen geven deze plattelandswoning sfeer en karakter. Staande op 4.050 m2 met groot bijgebouw in een gehucht nabij Bouhy, heeft deze woning (b.g.) een centrale hal met stenen trappartij, salon met schouw, keuken, woonkamer met schouw, slaapkamer, toilet, (et.) doucheruimte, 3 slaapkamers en (et. 2) grote zolder. Een aanrader! PRIJS € 185.000 k.k. ref. BO-0512HA

Nabij Sarlat

Lacapelle-Marival

PRIJS € 519.750 k.k. ref. AQ-0253HA

Bouhy

Voor onze klantenkring in België, Nederland en Frankrijk zoeken we appartementen, huizen, landhuizen, kastelen en chambres d’hôtes. Wilt u verkopen, neem dan contact met ons op.

Nouvelle-Aquitaine - Lot-et-Garonne

Auvergne-Rhône-Alpes - Ardèche

Castelnaud-de-Gratecambe

Rochecolombe

Met behoud van authentieke elementen prachtig en

Tussen Aubenas en Vallon Pont d'Arc in het zuiden van

luxueus gerenoveerde karakteristieke boerderij met

de Ardèche gelegen fijne jaren 1980 woning met

4-persoons gîte, atelier, garage en zwembad op 1ha.

recentere uitbouw. Er zijn o.a. drie slaapkamers, bureau,

De woning (230 m2) heeft o.m. eetkeuken, salon met

woonkamer, keuken en 2 badkamers. Vanaf het

haard, bureau, slaapkamer met badkamer, (et.) 2

verhoogde terras is er een prachtig uitzicht op de met

slaapkamers w.v. een met dressing en douche. Diverse

wijngaarden bedekte heuvels. Even lager op het terrein

terrassen met fraai uitzicht op met boomgaarden

van 2.700 m2 is een zwembad met terras aangelegd.

bedekte heuvels.

Winkels op 15 min.

PRIJS € 540.800 k.k. ref. AQ-0265HA

PRIJS € 318.000 k.k. ref. RA-0040HA

Occitanie - Gard

Nabij Anduze Deze 16e-eeuwse mas is karakteristiek voor het noorden van de Gard. Het complex bestaat uit een groep rond een binnenplaats gelegen gebouwen. Hierin zijn gevestigd 5 chambres d'hôtes, een familie suite, 3 gîtes, 2 slaapkamers, een eetzaal en een privé appartement. Het geheel is fraai op het zuiden gelegen op 15 ha met terrassen, bbq, zwembad en parkeerplaatsen. Goede opbrengsten! PRIJS € 998.400 k.k. ref. LR-0179HA

VieVaFrance is specialist in Frans onroerendgoedrecht en bemiddelt door heel Frankrijk. Molenstraat 18A - 2513 BK Den Haag - tel. +31 (0)6 15 02 68 97 - info@vievafrance.com - www.vievafrance.com 2, Bis rue de l'Election - 24200 Sarlat-La Canéda - tel. +33 (0)5 53 59 07 20 - mob. +33 (0)6 31 37 30 72

VOLGEND NUMMER

De grote Z uid-Frankrijk Special 2021

Voorjaar 2021 25ste jaargang, nummer 2 Coverfoto Lourmarin (Vaucluse) © Mick Palarczyk Leven in Frankrijk is een uitgave van Leven in Frankrijk B.V., dat deel uitmaakt van een groep uitgeverijen die samenwerken onder de naam Credits Media. Van Slingelandtstraat 63, 1051 CG Amsterdam www.leveninfrankrijk.nl Hoofdredactie Cathelijne van Vliet Eindredactie Jolanda van der Ploeg, Mariëtte van de Sande, Fabian Takx Artdirection Sander Buningh Vormgeving Suzy Benjamin, Sefanja Nods Medewerkers Hans Avontuur, Ingrid Bockting, Jos van der Burg, Wilma Custers, Marieke van Ditshuizen, Xavier Dubois, Isabelle Flipse, Renée Frinking Styling, Yannick Gall, Eugenie Goldschmeding, Martine Jongbloed, Remke de Lange, Rosanne Langenberg, E. Lemee, Mari Maris, Mick Palarczyk, Pablo Pichel, Shutterstock, Paul Smit, Fabian Takx, Hein Verdam, Barbara Versteegh, Stefan de Vries, Hans Westbeek, Paola Westbeek, Lidewij van Wilgen, Anja Winter, Karola Woll

Perpignan: Frans, Catalaans & heerlijk bobo

Telefoon, e-mail redactie +31 (0)20 5302594 e-mail leveninfrankrijk@creditsmedia.nl Uitgever Eugen van de Pas Sales Julien Frouin+31 (0)20 5302570 e-mail advertising@creditsmedia.nl Sales onroerend goed Catherine Decamp +31 (0)20 5302592 e-mail c.decamp@creditsmedia.nl

Ariège: onbekende schoonheid tegen de Spaanse grens

Fietsen door de Luberon: hoe, waar & nog veel meer tips

Marketing & traffic Daniëlle Wiersema +31 (0)20 5302570 e-mail communicatie@creditsmedia.nl Distributie Aldipress, Utrecht / AMP, Brussel

Abonnementen en klantenservice Mijntijdschrift.com / Leven in Frankrijk Daalakkersweg 2–72, 5641 JA Eindhoven +31 (0)88 2266634 e-mail leveninfrankrijk@mijntijdschrift.com Abonnementsprijs Nederland € 38 per jaar (6 edities). Als u per acceptgiro wilt betalen, komt er € 2,50 administratiekosten bij. Abonnementen buiten Nederland hebben een speciaal tarief, op te vragen bij Mijntijdschrift.com. Het abonnement wordt automatisch verlengd tegen de dan geldende tarieven, tenzij u minimaal drie maanden voor het einde van de lopende abonnementsperiode opzegt. Proefabonnementen lopen automatisch af. Leven in Frankrijk op iPad Abonnees lezen gratis Leven in Frankrijk via de app MagZine. U kunt inloggen met uw abonneenummer en postcode. Geen abonnee? Dan kunt u Leven in Frankrijk betaald lezen via o.a. MagZine, Blendle en Readly. Losse nummers € 7,99

Rechten De redactie heeft zijn uiterste best gedaan om bronnen en rechthebbenden van beeldmateriaal dat is gebruikt te achterhalen en te vermelden. Wanneer desondanks beeldmateriaal wordt getoond waarvan u (mede)rechthebbende bent en u voor het gebruik daarvan niet als bron of rechthebbende wordt genoemd, ofwel geen toestemming geeft voor het gebruik, dan kunt u contact opnemen met de redactie.

Nieuw initiatief: overnachten in historische panden

EVERY DAY

YOUR PERFECT CHINO

GEMAAKT IN PORTUGAL

20+ KLEUREN

ELASTISCHE BROEKBAND

BROEKZAK MET RITS

BESTEL JOUW MR MARVIS BROEKEN NU OP MRMARVIS.COM

GRATIS VERZENDING

Meer Fruit, Minder Suiker Kijk voor de lekkerste recepten, inspiratie en unieke Bonne Maman artikelen op onze vernieuwde website bonnemaman.nl @bonnemaman_nl

Leven in Frankrijk magazine 02 2021

Articles inside

Onze selectie

Livres

Maison

Binnenkijken bij

Jardin

Dégustation

Goddelijke groenten van Mari Maris

Coups de Cœur Paris

Cinéma