Diclepress13@gmail.com
DÎROK
51
HEJMAR 24
2021/9/20
SAL 4
KOVAR DICLE
KELEHA ANZAFÊ
FÊRGÎN MELÎK
Yek ji kelehên, herî girîng, bi nav û
deng yên Wanê jî keleha Anzafê ye. Anegorî agahiyên arkeologan, ev keleha Anzafê di serdema Xaldî-Ûrartuyan de xwerû jî di destpêkê de bi roleke bingehîn rabûye. Her wiha gelek xebat û lêkolîn li ser hene, lê mixabin hê bi tevahî negihandine hev û rengekî têr nedane agahiyan. Hê gelek dîwarên vê kelehê weke destpêkê li pê ne. Ev keleh bi qasê 10 kîlometreyan ji Wanê dûr e, hima li başûrê rêya Wan, Kerga/Ozalp, Seray û Îranê ye. Her wiha rêyên ji
bakur ji aliyê Erdîş û Bazîdê ve tên jî li ber keleha Anzafê dikevin ser rêya ji rojhilat tê. Xwerû jî di dema Xaldiyan de ji bo parastin û têciriyê, ev çarrêya dîrokî gelek girîng bû. Ev jî bê kêmasî girigiya lêkirina vê kelahê raberî me dike. Dema mirov hawîrdora kelehê hûr dikole, têdigîhîje ku Xaldî di her warî de stratejîk fikirîne. Keleha jor bi qasî 700 metre li başurê keleha jêr e û li ser baxirekî xwezayî hatiye lêkirin. Keleh çarnîşk e, bi awayê kîklopîk yanê kevirên mezin ên nîv teraştî bê xerc hatine lêkirin. Kevir bi giranî kevirên kilsê ne. Ji ber lêkirina dîwarên sûrê û forma teraştinê, arkeolog bawer dikin ku ev sûrên kelehê di dema Key Menuwa de hatiye lêkirin. Ev dem jî rastê
dawiya sedsala 8’an destpêka serdema hesin tê. Du deriyên dikevin nava kelehê hene. Derîyê başûr li ser çengeyê rojava ye. Li dor wî du bircên mezin hatine lêkirin. Di vî dergehî re mirov dikane bikeve nava qesrê û perestgeha bi şêweyê ‘şûşî’ hatiye lêkirin. Ev tê wê wateyê, serwer û kesayetiyên xwedan paye kanîne di vî dergehî re derbasê hundir bibin. Deriyê din jî rasterast diçe depoyan, kozan (atolye), avahiyên parastinê û lewazimê. Ango xebatkar, amadekar û kole di vî dergehî re derbasî kelehe bûne. Ku ew dergeh hê mezintir e û li bakur vedibe. Di binya keleha jêr de jî, di nava sûreke parastinê de bi tevê Keleha jêr Cihê kevnebajarekî bi be
