Laat ze wel of geen taart eten

Jean-Jacques Rousseau, Les Confessions, in 1782. Rousseau was een filosoof en schrijver die een belangrijk rol speelde in de Verlichting. De boeken van Rousseau inspireerden revolutionairen en vermoedelijk hebben die mensen ook het citaat aan Marie Antoinette gekoppeld. De reden hiervoor is dat in het boek wordt beschreven hoe een “grootse prinses” heeft gehoord dat het volk honger leed en vervolgens reageerde met ‘Laat ze taart eten!’. Rousseau heeft nooit bekend welk prinses hij bedoelde met de uitspraak. Dus in hoeverre kunnen we ervan uitgaan dat Marie Antoinette dit heeft gezegd? Om antwoord te geven op die vraag, moeten wij rekening houden met een paar factoren. Zo moet er worden gekeken naar wanneer het boek van Rousseau is geschreven, of het boek op feitelijke gebeurtenissen berust en wat de omstandigheden in Frankrijk in die tijd waren. Hoewel het boek in 1782 werd gepubliceerd, was het boek zelf geschreven in 1769. Dit was een jaar voordat Marie Antoinette op haar veertiende naar Versailles ging. Dus Rousseau heeft waarschijnlijk niet Marie Antoinette bedoeld met “grootse prinses”. Verder is het belangrijk om te weten dat het boek van Rousseau, Les Confessions, vol met anekdotes staat die niet echt gebeurd zijn. Om die reden kan het boek niet als feitelijk worden aangenomen. Als laatst, in de tijd dat Marie Antoinette aanwezig was in Versailles, was er geen echte hongersnood, hoewel er wel twee periodes waren waarin brood tekort voorkwam. Die twee incidenten vonden plaats een paar jaren voor de revolutie. Om de bovenstaande redenen kunnen we ervan uitgaan dat Marie Antoinette ‘S’ils n’ont pas de pain qu’ils mangent de la brioche!” niet heeft gezegd. Het was dus Jean-Jacques Rousseau die het citaat ‘Laat ze taart eten!’ bedacht. Het werd al snel gekoppeld aan Marie Antoinette omdat zij een luxe levensstijl aanhield aan het hof van Versailles en die zwaar op de schatkist drukte. In de publieke opinie klonk het geloofwaardig dat zij dit daarom gezegd kon hebben. Maar uiteindelijk is het aan te tonen dat Marie Antoinette deze uitspraak niet heeft gedaan. d