DEMOCRATIE - 5
Hoe kwam het volk aan de macht? Een beknopte geschiedenis van een eeuwenoud bestuurssysteem.
Sara Kers – 17 maart kunnen we naar de stembussen. Liever niet massaal, want dat zou niet goed zijn voor de volksgezondheid. Om toch iedereen naar de stembussen te laten komen, is het voor de kwetsbare kiezer die niet in de drukte van de verkiezingsdag wil komen, ook mogelijk om op 15 en 16 maart te stemmen. En voor 70-plussers is het zelfs mogelijk om per post te stemmen. Met deze maatregelen hoopt de overheid dat iedereen ondanks COVID-19 alsnog veilig naar de stemmbussen te trekken. Dat is van groot belang en ook in ieders belang. Iedereen moet kunnen stemmen, zo werkt de nu democratie eenmaal. Het heeft echter lang geduurd voordat de democratie de vorm heeft aangenomen die wij nu kennen.
H
et begon bij Clisthenes van Athene. Hij wordt gezien als de grondlegger van de democratie. Clisthenes van Athene leefde gedurende de zesde eeuw voor Christus. Zijn familiewortels lagen voor meerdere generaties in Athene. Hoewel zijn familie was verbannen uit Athene na een nederlaag begaan door Clisthenes opa, verkreeg Clisthenes zijn positie terug toen hij in 510 v. Chr. de tiran Hippias hielp te verdrijven. Zo kwam het dat Clisthenes in 508 v. Chr. in Athene een ingrijpende politieke hervorming kon invoeren die definitief een einde zou maken aan de invloed van adellijke geslachten en aanvallen van tirannen. Het afweren van tirannen en alleenheersers deed Clisthenes door middel van een zogenoemde schervengericht, ook wel ‘ostracisme’ genoemd. Deze nieuwe wet ging in 506 v. Chr. van start. Door dit nieuwe systeem slaagde Clisthenes erin om tirannen uit de polis te verbannen. Het schervengericht is een stemprocedure waarmee men via volksvergaderingen kon stemmen om een persoon uit Athene te verbannen. Dit is een directe manier van democratie bedrijven, want als er 6000 mensen op het moment van de pro-
cedure stemden, gold het ostracisme en werd de persoon in kwestiew wel of niet verbannen. Iedere stemmer stemde door middel van een aardewerken scherf waar de naam op werd gekrast van de persoon die de stad moest verlaten. Het schervengericht is te vergelijken met een hedendaags stembiljet. Wij stemmen nu echter voor een volksvertegenwoordiger en niet voor iemand die een gevaar kan zijn voor de democratie. De huidige manier van stemmen, klinkt voor de meeste logisch, maar het is interessant om er anders over na te denken. Was het systeem van Clisthenes waterdicht? Nee. Vals spelen is van alle tijden; en gebeurde ook bij de verkiezingen in Athene, zes eeuwen voor Christus. Er zijn verschillende scherven zijn gevonden die door één persoon zijn beschreven: klassieke stemfraude. Was de democratie net zo modern als de huidige westerse democratie? Nee, zeker niet. Van de ongeveer kwart miljoen inwoners van Athene mochten er maar 30.000 mensen stemmen; dat is niet meer dan 12 procent. Vrouwen, slaven en vreemdelingen hadden geen stemrecht Om het korter te zeggen: alleen de Atheense mannen hadden stemrecht. Het werd pas in 450 v. Chr. mogelijk voor de armere bevolking om twee EINDELOOS JAARGANG 24, NR. 5
