De coronacrisis als hefboom voor experiment

#ERFGOEDINUWKOT

Het coronavirus treft alle geledingen van de maatschappij. Ook de impact op de cultureel-erfgoedsector is niet te onderschatten – zie de getuigenissen van collega’s, elders in dit blad. Veel cultureelerfgoedorganisaties bleven echter niet bij de pakken zitten en schakelden heel snel over naar een virusbestendige werking.

Elien Doesselaere en Jacqueline van Leeuwen

Van een virtuele tour door het museum over de collecties online onder de aandacht brengen tot doe-opdrachten voor jong en oud: met een crisis als hefboom experimenteerde de sector volop. Overtrof het hun verwachtingen of kwamen ze van een kale reis terug? Wat waren de reacties van het publiek? Welke tips hebben ze in petto? faro peilde naar nieuwe initiatieven. We laten hier zes erfgoedwerkers aan het woord. Meer getuigenissen leest u op onze website.

Nele Lefever

ARCHIEF GENT

Welk (online) initiatief hebben

jullie opgezet? Dagboek in tijden van corona. Hoe beleven de Gentenaars deze coronacrisis? Als Archief Gent roepen we de inwoners van Gent op om materiaal in te sturen dat getuigt over hoe zij omgaan met de crisis: van foto’s en verhalen over dagboekfragmenten en vlogs tot posts op Instagram en liedjes, etc. We schrijven nu immers met z’n allen geschiedenis.

Waarom kozen jullie voor deze werkvorm?

We zijn al langer bezig om o.a. via mondelinge geschiedenis verhalen te verzamelen van mensen over bepaalde onderwerpen. Meestal gebeurt dit achteraf, maar nu leek het ons interessant om de oproep tijdens de crisis te lanceren.

Welke respons kregen jullie? We kregen al meer dan 150 reacties binnen. Mensen laten bijvoorbeeld hun gegevens achter, met de boodschap wat ze precies willen schenken. Na de crisis contacteren we hen om dit materiaal op te halen. Of ze sturen hun materiaal onmiddellijk door. Zo zijn er die ons dagelijks iets doorsturen. We zijn hiermee al zeer tevreden!

Wat nemen jullie mee uit deze ervaring? Het loont zeker de moeite om bronnenmateriaal proactief en on the spot te verzamelen, en niet te wachten tot het al dan niet binnenkomt. Zo willen we garanderen dat toekomstige generaties een zo breed mogelijk beeld krijgen van hoe de Gentenaar anno 2020 deze crisis beleefde.

© Archief Gent

Beeld van een virtueel bezoek aan de Nottebohmzaal in de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience. © Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience

Anneleen Van Lommel ERFGOED NOORDERKEMPEN

Welk (online) initiatief hebben jullie opgezet?

De lockdown inspireerde ons tot een 'Grote blijf-in-uw-kot Erfgoed Bingo' om toch nog zoveel mogelijk mensen te laten genieten van het Kempens erfgoed. Met 25 opdrachten, gaande van ‘Schreft vandoag alles int dialect’ over ‘Speel archeoloog in je tuin’ tot ‘Zoek het oudste voorwerp in je huis’, willen we spelers laten ontdekken hoe veelzijdig, interessant en waardevol het cultureel en onroerend erfgoed in de buurt is.

Waarom kozen jullie voor deze werkvorm? Het idee voor de bingo was inspiratie van het moment. Een ideale vorm voor een luchtig en laagdrempelig initiatief, met voornamelijk korte opdrachten.

Welke respons kregen jullie? We verstuurden een persbericht naar enkele regionale contacten, wat resulteerde in een kort bericht in Gazet van Antwerpen en mijn telefonische ‘vuurdoop’ op de lokale radio. Hoeveel mensen er echt aan de slag gingen met de bingokaart, is moeilijk in te schatten.

Wat nemen jullie mee uit deze ervaring? Vanuit ons kot kunnen we, dankzij digitale communicatie, de vlam van de erfgoedgoesting brandend houden. Publieksevenementen zijn echter onmisbaar. Onze tip? Niet aarzelen om een persbericht te versturen, hoe klein je initiatief ook is.

Veerle Leysen ERFGOED LOMMEL i.s.m. dienst Buurtzorg van stad Lommel

Welk (online) initiatief hebben jullie op

gezet? We bezorgden de brochure Wittët nog van toen. Het plezante erfgoedgazetje aan alle 75-plussers in Lommel. Het gazetje neemt de lezer mee naar de jaren 1960 tot de jaren 1980, aan de hand van gevarieerde, korte en rijkelijk geïllustreerde verhalen, quizzen, woordpuzzels, cartoons ... Daarnaast zetten we de belangrijkste richtlijnen over het coronavirus nog eens overzichtelijk op een rijtje, samen met het hulpaanbod vanuit de stad.

Waarom kozen jullie voor deze werkvorm? We kozen voor een papieren brochure omdat we zo alle 75-plussers konden bereiken, ook degenen die minder vertrouwd zijn met digitale kanalen. Het achterliggende idee? Het noodgedwongen isolement doorbreken door wat vertier te brengen. Erfgoed Lommel werkte in het verleden al vaker samen met de plaatselijke zorgsector. Daardoor konden we dit initiatief snel op poten zetten.

Welke respons kregen jullie? Na de online aankondiging van dit initiatief en nog voor het gazetje in de brievenbussen viel, kregen we al vragen van mensen die jonger dan 75 zijn. We beslisten dan ook om het Erfgoedgazetje gratis aan te bieden aan alle abonnees van ons tijdschrift. Een succes dus!

Wat nemen jullie mee uit deze ervaring? We zetten deze fijne samenwerking in de toekomst graag voort met gelijkaardige initiatieven.

Ana Schultze CEMPER

Welk (online) initiatief hebben jullie

opgezet? We organiseerden samen met meemoo en Wikimedia België Vrouwen van de dans in ’t rood, een virtuele edit-a-thon. Het doel? Wikipedia spijzen met biografieën van vrouwen van de dans, zodat hun naam niet meer in het rood verschijnt. We gaven een virtuele trainingssessie en organiseerden dito vragenuurtjes om de deelnemers verder op weg te helpen.

Waarom kozen jullie voor deze werkvorm? In normale omstandigheden komen mensen in een edit-athon fysiek bijeen om gezamenlijk aan Wikipedia-artikelen te werken. Door deze periode maakten we er een virtueel evenement van.

Welke respons kregen jullie? Er zijn heel wat biografieën toegevoegd, we zijn dus heel tevreden.

Wat nemen jullie mee uit deze ervaring? De organisatie van een virtuele edit-a-thon hoeft niet beperkt

te blijven tot tijden van lockdown, gezien de vele voordelen. De trainingssessie kan je als webinar herbekijken, we kunnen de campagne langer laten lopen en zo meer mensen bereiken. Alle informatie is online terug te vinden, de deelnemers plannen zelf wanneer ze schrijven. Het bronnenmateriaal beperkt zich in deze tijden helaas ook tot online materiaal. De vragenuurtjes zijn een goede manier om advies te geven en verder te helpen bij vragen. Zo is er toch nog wat interactie. Een goede promotie van het evenement blijft evenwel heel belangrijk.

Xandra Ballieu KANTCENTRUM BRUGGE

Welk (online) initiatief hebben jullie

opgezet? Het virtuele kantatelier A P-lace together. Door de coronamaatregelen is ons dagelijks kantatelier opgeschort. Om onze kantklossers de kans te bieden om te blijven klossen, posten we elke woensdag een kantpatroon van een eenvoudig kantstrookje op onze Facebookpagina en in de groep ‘A P-Lace together’. Wie wil, kan zijn of haar kantstrookje insturen. Na de coronacrisis organiseren we een tentoonstelling met de gemaakte kantwerkjes.

Waarom kozen jullie voor deze werkvorm? Het gevolg van improvisatie tijdens de lockdown. We wilden iets organiseren zodat iedereen thuis verder kon klossen.

Welke respons kregen jullie? Met meer dan 2.000 deelnemers is het atelier een schot in de roos! Initieel was A-P lace together bedoeld om onze vaste klanten in het atelier de kans te geven om te blijven klossen. Intussen is het uitgegroeid tot een wereldwijd virtueel kantatelier. Inmiddels stromen ook de gekloste strookjes vlot binnen.

Wat nemen jullie mee uit deze ervaring? We onthouden dat er internationaal draagvlak is om te participeren aan dergelijke online projecten. Dat geeft ons hoop voor de toekomst van het kantambacht. We onderzoeken hoe we dit na de coronacrisis kunnen voortzetten.

Leni Albertyn ERFGOEDBIBLIOTHEEK HENDRIK CONSCIENCE

Welke (online) initiatieven hebben

jullie opgezet? We gaan volop voor de digitale ontsluiting van onze collectie. Zo kan de prachtige Nottebohmzaal virtueel bezocht worden. In video’s op sociale media lichten conservatoren bijzondere collectiestukken toe. De mooiste stukken uit de collectie vervelden tot digitale kleurplaten. Op het wereldwijde platform Google Arts & Culture zijn we aanwezig met digitale tentoonstellingen. Een andere piste die we bewandelen, is die van informatiegeletterdheid, een razend actueel topic waar we als bibliotheek veel belang aan hechten. Onze workshop daarover hertaalden we naar een subsite.

Waarom kozen jullie voor deze werkvormen?

Een aantal zaken, zoals de video’s over de collectiestukken en de virtuele wandeling door de Nottebohmzaal, stonden al langer op de planning. Door de lockdown hadden we de tijd om daar nu werk van te maken. Andere initiatieven, zoals de subsite informatiegeletterdheid en de kleurplaten, waren spontane ideeën die opkwamen toen we de deuren moesten sluiten.

Welke respons kregen jullie? We merken dat verdiepende content en filmpjes op sociale media goed scoren. Wat enorm veel deugd doet, zijn de onverwachte bedankingsmails die we krijgen van de lezers die we vanop afstand voorthelpen.

Wat nemen jullie mee uit deze ervaring? Durf te experimenteren, volg wat er regionaal en internationaal gebeurt en leg ideeën voor aan collega’s. Zo krijgen aarzelende projecten potentieel om te groeien. ■

Elien Doesselaere is adviseur immaterieel erfgoed bij FARO.

Jacqueline van Leeuwen is er adviseur vorming en organisatieontwikkeling.