Pożądane utrudnienia
13
Pożądane utrudnienia Spora część wskazówek przekazywanych rozwijającym się trenerom dotyczy zapewnienia uczestnikom szkoleń jak największej autonomii: zachęcania ich do określania celów, jakie chcieliby osiągnąć, i dopasowania do optymalnego (ich zdaniem) stylu pracy. Mówi się również o „zaufaniu procesowi” lub „mądrości grupy”, czyli podążaniu za aktualnymi potrzebami osób szkolonych, co ma zapewnić najlepsze warunki ich rozwoju. Dopasowanie do wymagań odbiorców i zachęcanie ich do wspólnego kierowania procesem uczenia się ma być lekarstwem na ograniczenia formalnej edukacji, z jej skłonnością do narzucania sztywnych ram i poddawania uczących się osób zewnętrznej ocenie. M AC I E J ŚW I E Ż Y
Błędy w samodzielnym kierowaniu uczeniem Strategii podążania za potrzebami uczestników często towarzyszy założenie, że ludzie sami najlepiej wiedzą, co im pomaga, a zwiększenie ich wpływu na proces uczenia się będzie skutkowało ściślejszym dopasowaniem celów do ich potrzeb, a w konsekwencji – lepszymi rezultatami. Założenie to brzmi przekonująco, niestety nie znajduje jednoznacznego potwierdzenia w badaniach. Co gorsza, pozytywny wpływ samodzielnego kierowania procesem edukacyjnym dostrzega się głównie w laboratoryjnych eksperymentach, odległych od rzeczywistości (np. uczenie się par bezsensownych sylab). Badania prowadzone w naturalnych warunkach, dotyczące kształcenia umiejętności, często wykazują, że ludzie popełniają systematyczne błędy w wyborze strategii uczenia. Wyniki przytaczane przez Nate’a Kornella i Roberta A. Bjorka1 sugerują między innymi, że większość osób woli: 1.
Kornell, N., Bjork, R.A. (2007), The promise and perils of self-regulated study, „Psychonomic Bulletin & Review”, nr 14(2), s. 219–224.
→→ uczyć się w dłuższych, intensywnych sesjach niż w krótszych, rozproszonych w czasie, →→ uczyć się w powtarzalnych, stabilnych warunkach niż w warunkach nieprzewidywalnych, →→ skupiać się na opanowaniu zadań lub rozwiązywaniu problemów jednego typu, a następnie przechodzić do kolejnego, niż uczyć się, mieszając różnorodne zadania i problemy, →→ otrzymać natychmiastową informację zwrotną i korektę błędów niż samodzielnie oceniać pracę i wyszukiwać w niej błędy, →→ przerwać uczenie, gdy osoba uzna, że opanowała już materiał, i skupić się na kolejnym zagadnieniu. Każde z wymienionych przekonań jest błędne – przynajmniej w kontekście przytoczonych badań. Zmienne warunki, samodzielne wyszukiwanie błędów, praca rozłożona w czasie, powtarzanie opanowanego materiału, aby uchronić się przed
