O fetyszu native speakera
65
O fetyszu native speakera W jakim wieku kończy się okres krytyczny dla nauki języka obcego? Kiedy zamyka się okno pozwalające nam opanować język na poziomie rodzimego użytkownika (native speakera)? Czy jest to wiek 5, 10, a może 15 lat? Zresztą po co zastanawiać się nad szczegółami – ważna jest konkluzja. A ta brzmi: dorośli nie mają szans w tej rywalizacji, prawda? PAW E Ł N OWA K
Dyskusję z poglądem, który streściłem powyżej, można rozpocząć od wskazania wyników badań dowodzących, że osoby rozpoczynające naukę języka obcego w późniejszym wieku mają szansę na osiągnięcie kompetencji gramatycznej 1.
Hartshorne, J.K, Tenenbaum, J.B., Pinker, S.
na poziomie rodzimego użytkownika języka1. Mam też inną propozycję – pomyślmy
(2018), A critical period for second language
przez chwilę o pewnym Polaku, który powszechnie jest zaliczany do panteonu
acquisition: evidence from 2/3 million English speakers, „Cognition”, nr 177, s. 263–277, bit.ly/2w1LWza [dostęp: 16.09.2019].
największych artystów słowa w języku Szekspira. Pierwszym językiem Józefa Teodora Konrada Korzeniowskiego, znanego szerzej jako Joseph Conrad, był oczywiście polski. Już w dzieciństwie nauczył się francuskiego i – co nie powinno zaskakiwać – opanował ten język bardzo dobrze. Prawdopodobnie znał rosyjski, chociaż nie lubił się do tego przyznawać, a w szkole miał także kontakt
2.
Pousada, A. (1994), The multilingualism
z niemieckim i łaciną2. Imponująca lista, ale brakuje na niej… języka angielskiego. Conrad
of Joseph Conrad, „English Studies”,
zaczął się go uczyć – od podstaw lub niemal od podstaw – po ukończeniu 20. roku
nr 75(4), bit.ly/2lOQlAZ [dostęp: 16.09.2019]. 3.
napisane przez niego po angielsku – pochodzą z czasu, kiedy miał 28 lat i zawierają
-Korzeniowskiego, Warszawa: Państwowy
wyrażenia poprawne, ale bardzo sztuczne, sugerujące autoprzekład z polskiego lub
Instytut Wydawniczy. 4.
życia, kiedy podjął służbę na brytyjskich statkach3. Pierwsze zachowane teksty – listy
Najder, Z. (1980), Życie Conrada-
Wikipedia: Joseph Conrad, bit.ly/2SIgagQ [dostęp: 16.09.2019].
francuskiego4. Wszystko to nie przeszkodziło mu w osiągnięciu – jeszcze za życia – statusu klasyka literatury angielskiej. Przykład Conrada pokazuje więc, że można rozpocząć naukę języka obcego w dorosłości i osiągnąć poziom native speakera – bo przecież jego mistrzowskie opanowanie angielskiego to co najmniej ten poziom, prawda? I tu zwolnijmy nieco – wiele bowiem wskazuje na to, że wielki artysta języka angielskiego mógłby nie zaliczyć testu na native speakera. Po pierwsze, nigdy nie wyzbył się bardzo silnego akcentu, co zauważali nie tylko anglojęzyczni rozmówcy,
5.
Najder, Z. (1980)., Życie Conrada...
tacy jak Bertrand Russel, ale nawet francuski poeta Paul Valéry5. To jednak nie wszystko – z pisaniem też nie było tak perfekcyjnie. Jak stwierdziło wielu krytyków, pisarstwo Conrada pozostawało zawsze pod silnym wpływem dwóch języków, które poznał wcześniej, czyli polskiego i francuskiego (co można zaobserwować na poziomie
6.
Tamże.
leksykalnym, składniowym i stylistycznym)6. Jaki płynie z tego wniosek? Oczywiście nie taki, że Conrad powinien lepiej się przykładać do nauki angielskiego, by mówić i pisać jak prawdziwy Anglik. Wprost przeciwnie – zakładając, że udaje się nam osiągać cele, nie ma najmniejszego znaczenia, czy posługujemy się angielskim na poziomie rodzimych użytkowników.
