Krimpenerwaard ving evacués op uit
VEENENDAAL EN RHENEN Het evacueren van inwoners van Veenendaal en Rhenen tijdens de slag om de Grebbeberg verliep op 10 mei 1940 volgens plan. De kolenschepen slaagden er echter niet in om via de grote rivieren Middelharnis te bereiken. De Lek was hun eindpunt. De strijd om Rotterdam was te heftig. Duizenden vluchtelingen gingen daarom na uitvoerig beraad in de Krimpenerwaard en Alblasserwaard van boord. Ze werden meteen opgevangen door behulpzame dorpelingen. Voor sommige vluchtgemeenten was dat ontschepen een behoorlijke verrassing. In Krimpen aan de Lek liepen mannen met toeters door de straten om slapende inwoners met luide stem te verzoeken om mensen in huis te nemen. De nood was hoog. Massaal veetransport Het massale veetransport zorgde evenwel voor meer hoofdbrekens, want plek voor de aangevoerde koeien en paarden was er niet overal. Bij De Snackert in Ammerstol stonden 250 grazers te loeien als de brandweer. “Ze zaten barstensvol melk, maar werden niet gemolken. De bevolking deed ‘s nachts geen oog dicht van de herrie”, zegt Bergambachtenaar Roel Botter (73). Gedenkteken Botter heeft er tijdens zijn zoektocht naar de gebeurtenissen tijdens de eerste gevechtsdagen in mei 1940 diverse correspondentievrienden aan overgehouden. Het ging hem persoonlijk aan het hart dat het door Bergambacht en de buurgemeenten geschonken gedenkteken in Rhenen er nogal verwaarloosd uitzag. Het werd op zijn verzoek in allerijl opgeknapt. Het monument werd bij de inwijding van 75 jaar vrijheid op 17 januari 2020 wederom onthuld met Botter, zijn vriendin en wethouder Jeanette Hofman als
eregasten. “De gedenkplaat was in ieder geval weer leesbaar. Het gemeentebestuur van Rhenen maakte excuses voor de laksheid en stelde dat het gedenkteken niet op de gemeentelijke monumentenlijst stond en daarom niet was geconserveerd.” Met deze verklaring kon Roel Botter wel leven. Het was sowieso een bijzondere geste van burgemeester Diepenhorst, die als vluchtgemeente eigenlijk al genoeg medemenselijkheid had laten zien. “Bergambacht kreeg op haar beurt een lamp van de gemeente Rhenen. Die hangt nog steeds in het gemeentekantoor.” Capitulatie De dag na de capitulatie was het gevluchte gemeentebestuur weer in Rhenen en trof daar alle voorbereidingen voor de terugkeer van de eigen bewoners. Met 325 onbewoonbare woningen en nog eens 600 zwaar beschadigde woningen was dat een flinke opgave. Op 23 mei keerden de meeste bewoners van Rhenen terug. Nazaten van de evacués zijn geïnteresseerd in het kortstondig verblijf van hun grootouders en overgrootouders in de poldergemeenten. Roel Botter: “De meesten bleven hier niet langer dan nodig was. Ze vreesden voor hun bezittingen en wilden dolgraag terug. Half Rhenen was aan flarden geschoten door de Duitsers tijdens de slag om de Grebbeberg. Ik denk dat menigeen huilend de puinhopen betrad. Voor een onderzoeker heb ik de adressen in Bergambacht opgezocht waar zijn familieleden destijds verbleven. Dat was nog niet zo eenvoudig, want de huisnummers hadden toen veel weg van postcodes. Straten werden aangeduid met letters. Dan zocht ik naar D59 en C51. Dan ging het om adressen in de Hoofdstraat en de Kerkstraat. Na oproepen via de social media reageerden veel Bergambachtenaren en kreeg ik de bewoners uit de meidagen in beeld. Daar maakte ik de onderzoeker uit Rhenen heel blij mee.” ▪
‘Loeiende koeien hielden ons wakker’ 30
75 JAAR VRIJHEID
