TRƯỜNG ĐẠI HỌC NỘI VỤ HÀ NỘI KHOA KHOA HỌC CHÍNH TRỊ BÁO CÁO TỔNG HỢP ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CỦA NGƢỜI HỌC GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO SINH VIÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC NỘI VỤ HÀ NỘI THEO DI CHÚC CỦA CHỦ TỊCH HỒ CHÍ MINH Mã số:ĐTSV.2020.08 Chủ nhiệm đề tài: Trần Bá Nam Lớp: Đại học Chính trị học 18A Cán bộ hƣớng dẫn: ThS. Ngô Văn Hùng Hà Nội, năm 2020 https://lop6.edu.vn/
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NỘI VỤ HÀ NỘI KHOA KHOA HỌC CHÍNH TRỊ BÁO CÁO TỔNG HỢP ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU KHOA HỌC CỦA NGƢỜI HỌC GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO SINH VIÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC NỘI VỤ HÀ NỘI THEO DI CHÚC CỦA CHỦ TỊCH HỒ CHÍ MINH Mã số: ĐTSV.2020.08 Chủ nhiệm đề tài: Trần Bá Nam Thành viên tham gia: Phạm Mai Linh Nguyễn Thị Kim Dung Nguyễn Vũ Hoa Thiên Lớp: 1805CTHA & 1805CSCA Cán bộ hƣớng dẫn: ThS. Ngô Văn Hùng Hà Nội, năm 2020 https://lop6.edu.vn/
NHI
ĐỀ TÀI Trần Bá Nam https://lop6.edu.vn/
CH
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng nhóm tôi. Các số liệu, biểu đồ, kết quả nghiên cứu trong đề tài là hoàn toàn trung thực, có nguồn gốc rõ ràng và đã được trích dẫn đầy đủ theo quy định. Ủ ỆM
LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập, nghiên cứu đề tài: “Giáo dục đạo đức cho sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội theo Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh” nhóm tác giả đã nhận được sự giúp đỡ, chỉ bảo nhiệt tình của các thầy, cô giáo Trường Đại học Nội vụ Hà Nội để hoàn thành công trình nghiên cứu khoa học này. Với tình cảm chân thành, nhóm tác giả bày tỏ lòng biết ơn đối với Khoa Khoa học Chính trị Trường Đại học Nội vụ Hà Nội, các thầy giáo, cô giáo đã tham gia quản lý, giảng dạy và giúp đỡ nhóm trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu. Chúng em xin bày tỏ sự biết ơn đặc biệt đến thầy giáo, Ths. Ngô Văn Hùng người đã trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ về kiến thức, tài liệu và phương pháp để nhóm chúng em hoàn thành đề tài nghiên cứu khoa học này. Tuy nhiên điều kiện về năng lực của nhóm nghiên cứu còn hạn chế, chuyên đề nghiên cứu khoa học chắc chắn không tránh khỏi những thiếu sót. Kính mong nhận được sự đóng góp ý kiến của các thầy cô giáo, bạn bè và những nhà nghiên cứu quan tâm đến đề tài để bài nghiên cứu của em được hoàn thiện hơn. Chúng em xin chân thành cảm ơn! CHỦ NHIỆM ĐỀ TÀI Trần Bá Nam https://lop6.edu.vn/
MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN.................................................................................................. LỜI CẢM ƠN........................................................................................................ DANH MỤC BIỂU ĐỒ......................................................................................... DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT................................................................... PHẦN MỞ ĐẦU..................................................................................................1 1. Tính cấp thiết của đề tài 1 2. Lịch sử nghiên cứu đề tài..............................................................................2 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu.................................................................5 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.................................................................5 5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu ...................................................6 6. Đóng góp mới của đề tài...............................................................................6 7. Kết cấu của đề tài..........................................................................................7 Chƣơng 1. GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO SINH VIÊN THEO DI CHÚC CỦA CHỦ TỊCH HỒ CHÍ MINH.....................................................................8 1.1. Một số khái niệm cơ bản...........................................................................8 1.1.1. Khái niệm Đạo đức 8 1.1.2. Khái niệm Giáo dục đạo đức ............................................................ 10 1.1.3. Khái niệm Giáo dục đạo đức Hồ Chí Minh cho sinh viên................ 11 1.2. Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh 12 1.2.1. Hoàn cảnh ra đời bản Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh.............. 12 1.2.2. Nội dung bản Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh ........................... 15 1.3. Giáo dục tư tưởng đạo đức cách mạng trong Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh..........................................................................................................18 1.3.1. Vấn đề giáo dục đạo đức cách mạng cho sinh viên.......................... 18 1.3.2. Giáo dục lòng yêu tổ quốc, yêu nhân dân 21 1.3.3. Giáo dục, bồi dưỡng thế hệ cách mạng tương lai 23 1.4. Tầm quan trọng của việc giáo dục đạo đức cách mạng cho sinh viên trong Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh 27 https://lop6.edu.vn/
1.4.1. Góp phần tạo nên một đội ngũ cán bộ tương lai có trình độ văn hóa, có năng lực nhằm đáp ứng nhhu cầu của sự nghiệp CNH-HĐH đất nước Việt Nam hiện nay. 27 1.4.2. Giáo dục lòng yêu nước và bảo vệ những giá trị đạo đức truyền thống cho sinh viên...................................................................................... 29 1.4.3. Giáo dục cho thế hệ sinh viên có nhận thức đúng và tin tưởng sâu sắc vào sự lãnh đạo của Đảng 42 Tiểu kết chƣơng 1..............................................................................................44 Chƣơng 2. GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC ĐỐI VỚI SINH VIÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC NỘI VỤ HÀ NỘI THEO DI CHÚC CỦA CHỦ TỊCH HỒ CHÍ MINH- THỰC TRẠNG, NGUYÊN NHÂN....................................................45 2.1. Thực trạng giáo dục đạo đức cho sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội theo Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh..................................................45 2.1.1. Một số kết quả đạt được của công tác giáo dục đạo đức cho sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội................................................................... 55 2.1.2. Hạn chế trong công tác giáo dục đạo đức cho sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội....................................................................................... 60 2.2. Nguyên nhân của những kết quả đạt được và hạn chế của công tác giáo dục đạo đức cho sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội 62 2.2.1. Nguyên nhân của các kết quả đạt được trong việc giáo dục tư tưởng đạo đức cho sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội. ............................. 62 2.2.2. Nguyên nhân của những hạn chế trong giáo dục tư tưởng đạo đức cho sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội. ........................................... 63 Tiểu kết chƣơng 2..............................................................................................66 Chƣơng 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO SINH VIÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC NỘI VỤ HÀ NỘI ..............................................................................................................67 3.1. Đổi mới phương thức giáo dục đạo đức cho sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội.................................................................................................67 https://lop6.edu.vn/
3.2. Nâng cao nhận thức và trách nhiệm của sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội về giáo dục đạo đức đáp ứng thời kì hội nhập ..............................70 3.3. Giáo dục bằng việc nêu cao tấm gương người tốt việc tốt. 77 Tiểu kết chƣơng 3..............................................................................................84 KẾT LUẬN........................................................................................................85 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.........................................................87 PHỤ LỤC...........................................................................................................91 https://lop6.edu.vn/
DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1. Giáo dục đạo đức cho sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội .........................................................................................................................46 Biểu đồ 2.2. Những phẩm chất sinh viên cần rèn luyện theo đạo đức Hồ Chí Minh ................................................................................................................47 Biều đồ 2.3. Nhận thức của sinh viên về vai trò của đạo đức.........................52 Biểu đồ 2.4. Đặc điểm của sinh viên hiện nay 54 https://lop6.edu.vn/
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT CNXH Chủ nghĩa xã hội NQ-TW Nghị quyết Trung ương GDP Tổng sản phẩm nội địa TCN Trước công nguyên QĐ BGD&ĐT Quyết định Bộ Giáo dục và đào tạo BNV-TCCB Bộ Nội vụ-Tổ chức cán bộ CĐNV Cao đẳng Nội Vụ HCTC Hành chính tổ chức CLB Câu lạc bộ CNTT Công nghệ thông tin GD&ĐT Giáo dục và đào tạo ĐNGV Đội ngũ giáo viên TNCS Sinh viên cộng sản CNH HĐH Công nghiệp hóa Hiện đại hóa TSVM trong sạch vững mạnh VMTD vững mạnh toàn diện https://lop6.edu.vn/
1 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh rất quan tâm đến việc giáo dục, rèn luyện, bồi dưỡng thế hệ trẻ. Người luôn đánh giá cao vị trí, vai trò của thế hệ trẻ đối với sự nghiệp cách mạng của Đảng và dân tộc. Trong thư gửi học sinh nhân ngày khai trường đầu tiên sau cách mạng tháng tám năm 1945, Bác Hồ viết: Non sông Việt Nam có trở nên tươi đẹp hay không, dân tộc Việt Nam có bước tới đài vinh quang để sánh vai với các cường quốc năm châu được hay không, chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các em. Chính vì thế, trong “Di chúc”, Người không quên căn dặn Đảng ta: bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết. Đối với thế hệ trẻ, lực lượng sinh viên sinh viên đóng một vai trò rất quan trọng. Đó là lực lượng có sức khỏe, có tri thức, có hoài bão, luôn khát khao vươn tới cái đẹp, dám nghĩ, dám làm, là lực lượng tiếp sức cho thế hệ đi trước, dìu dắt thế hệ đi sau. Sự chuyển đổi từ mô hình quản lý kinh tế theo cơ chế tập trung quan liêu bao cấp sang mô hình quản lý kinh tế theo cơ chế thị trường và mở rộng hợp tác quốc tế đã tác động đến mọi mặt của đời sống xã hội, trong đó có đạo đức, nhân cách của sinh viên sinh viên. Bên cạnh sự xuất hiện những giá trị đạo đức mới, nếp sống văn hoá mới lành mạnh thì một số giá trị đạo đức truyền thống, nếp sống văn hoá truyền thống tốt đẹp bị xâm hại, mai một. Vì vậy, cùng với sự chủ động, tự giác xây dựng nền kinh tế thị trường và mở rộng hợp tác quốc tế, việc tăng cường giáo dục đạo đức mới nói chung và giáo đạo đức Hồ Chí Minh cho sinh viên nói riêng là vấn đề rất quan trọng và cấp thiết, là chiến lược của Đảng để phát huy những ảnh hưởng tích cực, ngăn ngừa ảnh hưởng tiêu cực đến đạo đức, nhân cách của sinh viên, giúp họ trở thành những người vừa “hồng” vừa “chuyên”, kế thừa trung thành sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội. Năm 2019 là năm thực hiện phát động phong trào thực hiện 50 năm Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh Trường Đại học Nội Vụ Hà Nội là một trong những ngôi trường đi tiên phong. Trường Đại Học Nội Vụ Hà Nội chuyên đào https://lop6.edu.vn/
2 tạo ra các nguồn nhân lực làm việc trong các cơ quan hành chính cấp xã, phường, huyện, tỉnh, trung ương và một số làm việc trong các doanh nghiệp trong và ngoài nước. Trường luôn tạo và hình thành tiếp cận những giá trị văn hóa lành mạnh theo định hướng, đường lối bắt kịp xu hướng của thời đại để góp phần đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao. Sự phát triển của thời đại làm nhiều giá trị truyền thống bị lu mờ lạc hậu không còn phù hợp trở thành bước cản đối với sự phát triển của sinh viên. Theo thực trạng của Trường thì trong giai đoạn hiện nay giới trẻ nói chung của trường và một phần giới trẻ của cả nước có 2 đặc điểm nổi bật đó là tính năng động , tính hướng ngoại. Tính hướng ngoạiđược hiểu là dễtiếp thu cái mới và hấp thụ các ảnh hưởng ngoại lai. Hướng ngoại trong giai đoạn mở cửa hội nhập , ở giới trẻ xuất hiện nhiều hiện tượng bất thường, phá cách, lệch chuẩn “gây sốc” cho xã hội được xem là xói mòn những giá trị văn hóa, giáo dục truyền thống như xăm trổ thời trang sành điệu thay cho những mái tóc dài đen nhánh. Mặt khác ảnh hưởng của nền văn hóa ngoại lai gây ảnh hưởng không đến việc tu dưỡng đạo đức của sinh viên Trường Đại học Nội Vụ Hà Nội. Họ sống thờ ơ, sống buông thả và tiếp cận nhanh cá văn hóa phẩm độc hại, những tư tưởng đạo đức sai lệch chính điều này là một bất lợi lớn cho sinh viên đang sống và học tập rèn luyện tại Trường. Thêm vào đó còn một số nguyên nhân ngoài tác động như những vấn đề bất ổn về kinh tế, chính trị khiến cho phàn lớn sinh viên không có động lực phấn đấu, thiếu cảm hứng sống, thiếu sựu tự tin, thiếu kiến thức. Xuất phát từ những nguyên nhân , lý do trên nhóm sinh viên chúng tôi lựa chọn đề tài : “Giáo dục đạo đức cho sinh viên Trường Đại học Nội Vụ Hà Nội theo Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh” làm đề tài nghiên cứu. 2. Lịch sử nghiên cứu đề tài Giáo dục đạo đức cho sinh viên Việt Nam nói chung và cho đối tượng sinh viên các trường Đại học nói riêng là công tác được Đảng và Nhà nước hết sức quan tâm. Cho đến nay đã có nhiều công trình nghiên cứu, luận văn luận án, hội thảo về giáo dục đạo đức cho sinh viên theo tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Có thể dẫn ra một số công trình tiêu biểu như: https://lop6.edu.vn/
3 2.1. Về sách - Viện Hồ Chí Minh và các lãnh tụ của Đảng, Bảo tàng Hồ Chí Minh (2019): 50 năm thực hiện Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh (1969 2019), Nxb Thông Tấn, Hà Nội. Vũ Khiêu (1974): Đạo đức mới, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội. Trần Quang Nhiếp, Nguyễn Văn Sáu (06/2008): Giá Trị Cơ Bản Về Tư Tưởng, Đạo Đức Hồ Chí Minh, Nxb Công an nhân dân, Thăng Long. - Bùi Công Đính (2009): Nguồn sáng Hồ Chí Minh, Nxb Sinh viên,Hà Nội. Nguyễn Văn Tùng(1999): Tìm hiểu tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục sinh viên, Nxb Thanh niên, Hà Nội. TS. Đoàn Nam Đàn (2008): Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục sinh viên, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. Các công trình nghiên cứu trên là nguồn tài liệu vô cùng phong phú cung cấp luận cứ khoa học xoay quanh vấn đề đạo đức và giáo dục đạo đức cho sinh viên. Đó không chỉ là những cơ sở lý luận phù hợp cho hoạt động NCKH mà còn cung cấp cho giảng viên và sinh viên nghiên cứu học tập và làm theo Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh. 2.2. Về báo, tạp chí, bài viết trên Internet PGS Trần Thành Lê Quang Hoan (số 1/2000): Hồ Chí Minh với vấn đề nhân tố con người trong sự nghiệp CNH, HĐH, Tạp chí nghiên cứu lý luận. Các tác giả đã khái quát một số nội dung có ý nghĩa phương pháp luận của Hồ Chí Minh về vấn đề con người như giáo dục chủ nghĩa yêu nước, lý tưởng xây dựng CNXH, đạo đức cách mạng,… Trương Gia Long (2003): Định hướng giá trị giáo dục trong sinh viên hiện nay,Tạp chí Cộng sản. - TS. Nguyễn Thị Thanh ( số 3/2010): Tư tưởng hồ Chí Minh về sinh viên và công tác sinh viên, Tạp chí Lý luận chính trị. Song Thành (2005): Nói đi đôi với làm, phải nêu gương về đạo đức một nguyên trắc cơ bản của tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh,Tạp chí cộng sản. https://lop6.edu.vn/
4 Các bài viết trên đã luận bàn một số vấn đề xoay quanh việc giáo dục đạo đức cho sinh viên ở nước ta. Qua đó, các bài viết đã chỉ ra nguyên nhân của việc suy thoái đạo đức trong sinh viên và chỉ ra định hướng giáo dục đạo đức sinh viên theo các chuẩn mực đạo đức Hồ Chí Minh trong điều kiện hiện nay ở nước ta. 2.3. Về luận văn, luận án,đề tài khoa học Trần Minh Đoàn (2002): Giáo dục đạo đức cho sinh viên học sinh theo tư tưởng Hồ Chí Minh ở nước ta hiện nay, Luận án Tiến sĩ triết học, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh. Hoàng Thị Ngọc Minh (2014): Giáo dục đạo đức cách mạng cho sinh viên thành phố Hà Nội theo tư tưởng Hồ Chí Minh trong giai đoạn hiện nay, Luận văn thạc sĩ Hồ Chí Minh học. Đinh Ngọc Quý (2006): Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư trong tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh, Luận văn thạc sĩ Hồ Chí Minh học. Trần Thị Phúc An (2006): Sáng tạo của Hồ Chí Minh trong cách tiếp cận chủ nghĩa xã hội và thời kì quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, Luận văn thạc sĩ Hồ Chí Minh học. Nguyễn Ngọc Long (2001): Giáo trình đạo đức học, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. Lương Thị Thúy Nga (2019): Giáo dục đạo đức Hồ Chí Minh cho sinh viên Đại học Thái Nguyên hiện nay, Luận án tiến sĩ, Hà Nội. PGS.TS Phạm Hồng Chương (2009): Phương thức giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh cho sinh viên, thiếu niên, đề tài khoa học cấp Bộ (B09 20), Viện Hồ Chí Minh, Học viện chính trị quốc gia Hồ Chí Minh. Đề tài này đi sâu nghiên cứu, làm rõ nội dung, phương thức, phương châm giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh cho sinh viên , thiếu niên và từ đó đã đưa ra những phương thức cụ thể về giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh cho thanh thiếu niên hiện nay. Chủ nhiệm đề tài: Ths. Nguyễn Thị Giang ( 2008): Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh với việc định hướng giá trị đạo đức cho sinh viên ở nước ta hiện nay, Hà NộCáci. luận văn, luận án trên đã cung cấp cơ sở lý luận phong phú, toàn diện https://lop6.edu.vn/
5 về vấn đề đạo đức và giáo dục đạo đức cho luận văn. Tuy nhiên, các luận văn, luận án trên chưa nghiên cứu việc giáo dục đạo đức gắn liền với thực hiện cuộc vận động “50 năm thực hiện Di chúc của chủ tịch Hồ Chí Minh”. 3. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu. 3.1. Mục tiêu: Đề tài đặt trên cơ sở làm rõ lý luận về giáo dục đạo đức, khảo sát, đánh giá nhận thức về đạo đức lối sống của sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội, để đưa ra giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức cho sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội hiện nay. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu: Nghiên cứu làm rõ tình hình nghiên cứu liên quan đến đạo đức Hồ Chí Minh và giáo dục đạo đức Hồ Chí Minh cho sinh viên, chỉ ra những vấn đề đã được nghiên cứu và những vấn đề đề tài cần tiếp tục nghiên cứu. Nêu lên một số khái niệm cơ bản liên quan để định hướng nghiên cứu, hệ thống hóa, khái quát hóa nội dung đạo đức Hồ Chí Minh. Phân tích, làm rõ nội dung giáo dục đạo đức theo Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh cho sinh viên, từ sự cần thiết phải giáo dục đạo đức theo Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh đến nội dung và phương pháp giáo dục đạo đức Hồ Chí Minh cho sinh viên. Vận dụng nội dung giáo dục đạo đức cho sinh viên theo Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh vào đánh giá thực trạng giáo dục đạo đức Hồ Chí Minh cho sinh viên Đại học Nội vụ Hà Nội; chỉ ra những thành tựu, hạn chế, nguyên nhân và những vấn đề đặt ra. Dự báo những nhân tố tác động đến việc giáo dục đạo đức cho sinh viên và yêu cầu đặt ra trong giáo dục đạo đức cho sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội theo Di chúc Chủ tịch Hồ Chí Minh . Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức Hồ Chí Minh cho sinh viên Đại học Nội Vụ Hà Nội hiện nay. 4. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tƣợng nghiên cứu https://lop6.edu.vn/
6 Đối tượng nghiên cứu của đề tài “ giáo dục đạo đức cho sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội theo di chúc của Chủ Tịch Hồ Chí Minh” là: sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội. Không gian: Trường Đại học Nội vụ Hà Nội Thờigian: từnăm2019 đến năm2020. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi nghiên cứu của đề tài là: sinh viên trường Đại học Nội Vụ Hà Nội 5. Cơ sở lý luận và phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Cơ sở lý luận Công trình nghiên cứu thực hiện dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa Mác Lênin; tư tưởng Hồ Chí Minh; các quan điểm của Đảng về giáo dục đạo đức nói chung và giáo dục đạo đức cho sinh viên nói riêng. 5.2. Phƣơng pháp nghiên cứu Trong quá trình triển khai, công trình nghiên cứu còn sử dụng các nhóm phương pháp nghiên cứu khoa học như: - Nhóm các phương pháp nghiên cứu lí luận: sử dụng phương pháp logic, lịch sử, phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa, khái quát hóa... Các phương pháp chính được sử dụng trong quá trình thực hiện đề tài gồm: phương pháp tiếp cận lịch sử và logic, phương pháp phỏng vấn,điều tra bằng bảng hỏi, phương pháp xử lý thông tin,… 6. Đóng góp mới của đề tài Đề tài hệ thống hóa một số vấn đề lý luận về việc giáo dục đạo đức cho sinh viên dựa trên Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh ở Trường Đại học Nội vụ Hà Nội hiện nay. Đánh giá nhứng tác động của việc giáo dục đạo đức cho thanh thiếu niên với điều chỉnh nhận thức, hành vi của sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội Đánh giá những thành tựu và hạn chế trong công tác giáo dục đạo đức cho sinh viên ở Trường Đại học Nội vụ Hà Nội hiện nay.
Đưa ra nguyên nhân của các thành tựu đạt được và hạn chế còn tồn tại. https://lop6.edu.vn/
7 Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng công tác giáo dục đạo đức cho sinh viên hay thanh thiếu niên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội. Một số cơ sở lý luận khoa học cho việc đổi mới giáo dục đạo đức cho thanh thiếu niên theo Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh. 7. Kết cấu của đề tài Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục chữ cái viết tắt, danh mục tài liệu tham khảo , đề tài gồm 3 chương 10 tiết: Chƣơng 1. GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO SINH VIÊN THEO DI CHÚC CỦA CHỦ TỊCH HỒ CHÍ MINH Chƣơng 2. GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC ĐỐI VỚI SINH VIÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC NỘI VỤ HÀ NỘI THEO DI CHÚC CỦA CHỦ TỊCH HỒ CHÍ MINH- THỰC TRẠNG, NGUYÊN NHÂN Chƣơng 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO SINH VIÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC NỘI VỤ HÀ NỘI https://lop6.edu.vn/
8 Chƣơng 1. GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO SINH VIÊN THEO DI CHÚC CỦA CHỦ TỊCH HỒ CHÍ MINH 1.1. Một số khái niệm cơ bản 1.1.1. Khái niệm Đạo đức Với tư cách là một bộ phận của tri thức triết học, những tư tưởng đạo đức học đã xuất hiện hơn 26 thế kỷ trước đây trong triết học Trung Quốc, Ấn Độ, Hy Lạp cổ đại. Theo Phương Tây, danh từ đạo đức bắt nguồn từ tiếng Latinh là mos (moris) lề thói, ( moralis) nghĩa là có liên quan đến lề thói, đạo nghĩa. Còn “luân lý” thường xem như đồng nghĩa với “ đạo đức” thì gốc ở chữ Hy Lạp là ạthicos nghĩa là lề thói, tập tục. Hai danh từ đó chứng tỏ rằng, khi ta nói đến đạo đức, tức là nói đến những lề thói, tập tục và biểu hiện mối quan hệ giữa người với người trong sự giao tiếp với nhau hàng ngày. Sau này người ta thường phân biệt hai khái niệm moral là đạo đức, còn Ethicos là đạo đức học. Theo Phương Đông, các học thuyết về đạo đức của người Trung Quốc cổ đại bắt nguồn từ cách hiểu về đạo đức của họ. Đạo là một trong những phạm trù quan trọng nhất của triết học Trung Quốc cổ đại. Đạo có nghĩa là con đường, đường đi, về sau khái niệm đạo đức vận dụng trong triết học để chỉ con đường của tự nhiên. Đạo còn có nghĩa là con đường sống của con người trong xã hội. Khái niệm Đạo đức đầu tiên xuất hiện trong kinh văn đời nhà Chu và từ đó trở đi nó được người Trung Quốc cổ đại sử dụng nhiều. Đức dùng để nói đến nhân đức, đức tính và nhìn chung đức là biểu hiện của đạo, là đạo nghĩa, là nguyên tắc luân lý. Như vậy có thể nói, đạo đức của người Trung Quốc cổ đại chính là những yêu cầu, những nguyên tắc đó cuộc sống đặt ra mà mỗi người phải tuân theo[17, tr.7,8] Theo Giáo trình đạo đức học Mác Lênin, ngày nay đạo đức được định nghĩa rằng: Đạo đức là một hình thái ý thức xã hội, là tập hợp những nguyên tắc, quy tắc, chuẩn mực xã hội, nhằm điều chỉnh cách đánh giá và cách ứng xử của con người trong quan hệ với nhau và quan hệ với xã hội, chúng được thực hiện bởi https://lop6.edu.vn/
9 niềmtin cá nhân, bởisức mạnh của truyền thống vàsức mạnh của dưluận xã hội. Theo Từ điển Tiếng Việt, đạo đức được hiểu là: Những tiêu chuẩn, yêu cầu được dư luận xã hội thừa nhận, quy định hành vi, quan hệ của con người đối với nhau và đối với xã hội; Phẩm chất tốt đẹp của con người do tu dưỡng theo những tiêu chuẩn đạo đức mà có .
Theo nghĩa rộng: Đạo đức là hình thái ý thức xã hội, nhờ đó còn người tự giác điều chỉnh hành vi cho phù hợp với lợi ích, hạnh phúc và làm giàu bản chất, giá trị của con người trong các mối quan hệ xã hội.
Theo tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức: “Đạo đức” có thể hiểu theo ba nghĩa: rộng, hẹp và rất hẹp.
Theo nghĩa hẹp: Đạo đức là các quy tắc, chuẩn mực dùng để điều chỉnh hành vi con người trong quan hệ giữa người với người trong hoạt động sống.
Theo nghĩa rất hẹp: Đạo đức là những hành vi, hành động cá nhân thể hiện quan niệm của cá nhân đối với xã hội và đối với người khác, thể hiện lương tâm hoặc bổn phận cá nhân trong những hoàn cảnh đặc thù không lặp lại. Trên cơ sở đó khai thác từ ba khía cạnh trên. Hồ Chí Minh tập trung bàn nhiều về đạo đức theo nghĩa hẹp với ba mối quan hệ cơ bản của mỗi con người (với mình, với người, với việc). Từ những phân tích trên, có thể khái quát: Đạo đức là một hình thái ý thức xã hội, bao gồm một hệ thống những quy tắc, chuẩn mực và thang giá trị được xã hội thừa nhận, có tác dụng chi phối, điều chỉnh hành vi của con người trong quan hệ với người khác, với cộng đồng và toàn xã hội cho phù hợp với lợi ích của con người và sự tiến bộ của xã hội. [54] Như vậy, đạo đức không phải có sẵn mà được hình thành từ khi có xã hội loài người và tồn tại cùng loài người.Với tư cách là một hình thái ý thức xã hội, đạo đức phản ánh tồn tại xã hội, mà tồn tại xã hội luôn luôn vận động và phát triển nên hệ thống các quy tắc và chuẩn mực đạo đức có tính lịch sử. Tuy nhiên, nhiều chuẩn mực, giá trị đạo đức như chân, thiện, mỹ có ý nghĩa nhân loại và tồn tại phổ biến trong nhiều xã hội khác nhau. [38, tr.28] https://lop6.edu.vn/
Có nhiều yếu tố tác động đến quá trình phát triển và hoàn thiện của mỗi con người, nhưng có thể khẳng định, giáo dục là yếu tố chủ yếu nhất. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: “Hiền, dữ phải đâu là tính sẵn. Phần nhiều do giáo dục mà nên” [21, tr.413]
10 1.1.2. Khái niệm Giáo dục đạo đức Để hiểu được nội hàm khái niệm “Giáo dục đạo đức”, trước hết cần hiểu khái niệm “Giáo dục”. Theo Từ điển Tiếng Việt:Giáo dục là hoạt động nhằm tác động một cách có hệ thống đến sự phát triển tinh thần, thể chất của một đối tượng nào đó, làm cho đối tượng ấy dần dần có được những phẩm chất và năng lực như yêu cầu đề ra. Giáo trình Giáo dục học đại cương cho rằng: “Giáo dục là hiện tượng xã hội đặc biệt, là sự truyền đạt và lĩnh hội kinh nghiệm lịch sử- xã hội của các thế hệ loài người…” [53,tr.9]. Qua các định nghĩa trên, cho ta thấy: Xét về bản chất, giáo dục là quá trình tổ chức, tác động vào đối tượng giáo dục, nhằm giúp họ nhận thức đúng, xây dựng tình cảm và thái độ đúng, hình thành những thói quen, hành vi văn minh trong cuộc sống, phù hợp với những chuẩn mực mà xã hội thừa nhận. Xét về mặt phạm vi, giáo dục được hiểu theo nhiều cấp độ khác nhau: Giáo dục theo nghĩa rộng là giáo dục xã hội, là hoạt động có mục đích của xã hội, với nhiều lực lượng giáo dục, tác động có hệ thống, có kế hoạch đến con người để hình thành những phẩm chất nhân cách; theo nghĩa hẹp, giáo dục là giáo dục trong nhà trường, là quá trình tác động có tổ chức, có kế hoạch, theo quy trình chặt chẽ của các nhà sư phạm trong nhà trường nhằm cung cấp kiến thức, rèn luyện kỹ năng và thái độ, xây dựng nhân cách theo mong muốn của xã hội; theo nghĩa rất hẹp, giáo dục được hiểu là quá trình bồi dưỡng để hình thành những phẩm chất cụ thể, thông qua việc tổ chức cuộc sống, hoạt động và giao lưu. [38, tr.31]
Theo Hồ Chí Minh, giáo dục đạo đức là một quá trình tác động vào con người để hình thành nên những phẩm chất đạo đức tốt đẹp ở con người. Người đã từng nói về việc giáo dục đạo đức cho thế hệ trẻ là “Đảng cần phải chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành những người thừa kế xây https://lop6.edu.vn/
11 dựng xã hội chủ nghĩa vừa “hồng” vừa “chuyên” ” [34, tr.612]. Bản chất của giáo dục đạo đức là một quá trình tổ chức, hướng dẫn, kích thích hoạt động tích cực của người được giáo dục, giúp họ nhận thức được nội dung của các giá trị đạo đức, từ đó, hình thành nên hệ thống thái độ và hành vi của cá nhân, phù hợp với chuẩn mực, giá trị đạo đức của cộng đồng và xã hội. Giáo dục đạo đức góp phần nâng cao khả năng nhận thức các giá trị, chuẩn mực đạo đức cho mỗi người thông qua việc chuyển các quan niệm đạo đức từ tự phát sang tự giác, từ bị động sang chủ động. Giáo dục đạo đức nhằm giữ gìn, phát huy những giá trị, chuẩn mực đạo đức truyền thống và góp phần tạo ra những giá trị, chuẩn mực đạo đức mới. Đồng thời, giáo dục đạo đức góp phần tích cực vào việc đấu tranh chống lại những biểu hiện suy thoái về đạo đức, các hiện tượng phi đạo đức, sự lệch chuẩn các giá trị nhân cách, quan niệm đạo đức lạc hậu đang diễn ra trong đời sống, xã hội. Giáo dục đạo đức còn góp phần vào việc truyền lại cho thế hệ sau những chuẩn mực, giá trịđạo đức truyền thống mà các thế hệ đi trước đã dày công xây dựng và gìn giữ. Bằng con đường giáo dục nói chung và giáo dục đạo đức nói riêng sẽ góp phần hình thành và phát triển nhân cách tốt đẹp cho mỗi con người. Như vậy, giáo dục đạo đức được hiểu là sự tác động một cách tích cực của chủ thể đến đối tượng giáo dục để hình thành trong họ ý thức, tình cảm, niềm tin, lý tưởng đạo đức và thông qua sự tác động này, đối tượng giáo dục tự biến đổi bản thân mình, tự hoàn thiện những phẩm chất đạo đức, năng lực phù hợp yêu cầu đề ra. [38, tr.32] 1.1.3. Khái niệm Giáo dục đạo đức Hồ Chí Minh cho sinh viên Sinh viên là những người đang học tập trong các trường đại học, cao đẳng, là lứa tuổi có sự trưởng thành nhất định về mặt sinh học, tâm lý và xã hội.Việc giáo dục cho sinh viên, trong đó có giáo dục đạo đức nhằm hình thành nhân cách và chí hướng cho sinh viên là rất quan trọng và cần thiết. Trên cơ sở phân tích nội hàm khái niệm “Giáo dục đạo đức” và “Đạo đức theo tư tưởng Hồ Chí Minh”, nhóm tác giả bước đầu đưa ra khái niệm: Giáo dục đạo đức Hồ Chí Minh cho sinh viên là quá trình giáo dục thường xuyên, tích cực nội dung tư tưởng đạo đức và tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh cho sinh viên thông qua các https://lop6.edu.vn/
12 chủ thể giáo dục trong nhà trường, nhằm trang bị cho sinh viên những tri thức, kỹ năng, thái độ, hành vi phù hợp với các giá trị đạo đức của cộng đồng và xã hội; đồng thời thông qua quá trình này sinh viên tự hoàn thiện bản thân, từng bước hình thànhnhân cách con người mới xã hội chủ nghĩa. Như vậy, trong quá trình giáo dục đạo đức Hồ Chí Minh cho sinh viên, các chủ thể giáo dục, đặc biệt là các chủ thể giáo dục trong nhà trường giữ vai trò quan trọng trong việc xác định mục tiêu, nội dung, phương pháp giáo dục phù hợp cho từng đối tượng. Trong quá trình này, sinh viên không chỉ là đối tượng giáo dục mà còn là chủ thể tự giáo dục. Quá trình giáo dục đạo đức Hồ Chí Minh cho sinh viên là một hệ thống toàn diện, bao gồm các yếu tố cơ bản sau: Một là, mục đích của quá trình giáo dục đạo đức Hồ Chí Minh cho sinh viên nhằm hình thành những con người mới cho xã hội có phẩm chất, có nhân cách, có năng lực đáp ứng yêu cầu xã hội. Hai là, nội dung giáo dục đạo đức Hồ Chí Minh cho sinh viên là giáo dục vị trí, vai trò đạo đức, những phẩm chất đạo đức tốt đẹp và giáo dục tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Ba là, phương pháp giáo dục là cách thức để các chủ thể giáo dục từng bước giúp sinh viên dần chuyển hóa những tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức và tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh thành tình cảm, niềm tin, hành động có đạo đức trong cuộc sống. Bốn là, chủ thể giáo dục đạo đức Hồ Chí Minh cho sinh viên là các tổ chức, đoàn thể, cán bộ, giảng viên trong trường, gia đình, xã hội và sinh viên chủ thể tự giáo dục. Năm là, hiệu quả của quá trình giáo dục đạo đức Hồ Chí Minh cho sinh viên được biểu hiện bằng sự thay đổi nhận thức và hành vi của sinh viên. [38, tr.33, 34] 1.2. Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh 1.2.1. Hoàn cảnh ra đời bản Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh Một con ngườ o s v ng c a l ch s . u t con t c t cu cùng s
ử
đưa đến một
thành
ự https://lop6.edu.vn/
người, thông qua một dân
ủ
ộ
ị
Bắt đầ
thời đại,
i, một sự nghiệp, một dân tộc, một thời đại, bốn nhân tố ấy kết hợp và hòa nhập vào nhau tạ
ự
ận độ
ối
và mộ
ừ một
13 nghiệp, giải phóng dân tộc, giải phóng xã hội, giải phóng con người. Đó là điều Chủ tịch Hồ Chí Minh tìm kiếm từ khi ra đi tìm đường cứu nước, ấp ủ lúc trở về, tâm niệm suốt cuộc đời, cho đến những lời trong Di chúc Hồ Chí Minh là lãnh tụ thiên tài, là người thầy vĩ đại của giai cấp công nhân và nhân dân Việt Nam, là người con ưu tú của dân tộc Việt Nam. Trải qua hơn 60 năm đấu tranh cách mạng bất khuất kiên cường, đầy gian khổ, hy sinh, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã hiến dâng trọn cuộc đời mình cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp công nhân và giải phóng loài người; sự nghiệp đấu tranh vì tương lai tươi sáng của dân tộc Việt Nam. Trong mỗi bước đi lên của nhân dân ta, của Đảng ta đều in trọn dấu ấn của Người - với tư cách là người dẫn đường, lãnh đạo và là linh hồn của cách mạng Việt Nam. Đúng như đồng chí Lê Duẩn đã nói trong tác phẩm “dưới lá cờ vẻ vang” năm 1976: “Mỗi bước đi của nhân dân ta và của Đảng ta trong 40 năm qua đều gắn liền với cuộc đời cách mạng vô cùng sôi nổi đẹp đẽ của Hồ Chủ tịch. Toàn bộ hoạt động của Người cùng với sự nghiệp của nhân dân ta và Đảng ta là một thiên anh hùng ca bất diệt của cách mạng Việt Nam”. Trước khi vĩnh biệt chúng ta, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã để lại một di sản tinh thần vô cùng quý giá hội tụ những tinh hoa, đạo đức nhân văn, nội dung tư tưởng cốt yếu định hướng phát triển lâu dài cho cách mạng Việt Nam, thể hiện những tình cảm thắm thiết và niềm tin vững chắc của Người đối với nhân loại tiến bộ, đối với Đảng, với nhân dân và thế hệ mai sau qua “mấy lời để lại”. Năm 1965, khi cuộc kháng chiến chống Mỹ bước vào giai đoạn cam go ác liệt “lửa cháy hai đầu” Nam Bắc, ở cái tuổi “thất thập cổ lai hy” Bác biết rằng cuộc sống của mình cũng không còn dài, sức khỏe không còn được như xưa nhưng Người vẫn luôn đau đáu nỗi đau của dân tộc và tin tưởng vào ngày mai toàn thắng của đất nước. Đây cũng là khoảng thời gian Bác bắt đầu đặt bút viết Di chúc với niềm mong mỏi là nước nhà được thống nhất Bắc - Nam được sum họp một nhà, non sông nối liền một dải. Bác bình yên viết Di chúc ngay giữa ngày sinh nhật: “Khi non sông đang chúc thọ Người/ Dẫu ra đi cũng là ngày gieo hạt/ Giấu niềm đau dưới một ngày https://lop6.edu.vn/
14 vui”. Hà Nội, 9 giờ sáng ngày 10/5/1965 một ngày đẹp trời, nắng ngập tràn khu vườn Bác ở, trong phòng làm việc Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chắp bút viết những dòng đầu tiên của một tài liệu với tiêu đề “Tuyệt đối bí mật”, gồm 3 trang do chính Bác đánh máy, ở cuối đề ngày 15/5/1965. Đây là bản Di chúc hoàn chỉnh có chữ ký của Bác và bên cạnh có chữ ký của đồng chí Lê Duẩn, Bí thư thứ nhất Ban Chấp hành Trung ương Đảng. Mở đầu tập tài liệu, Người viết: “Việt Nam dân chủ cộng hòa/ Độc lập Tự do Hạnh phúc”. Cho đến tấn bây giờ 3 mục tiêu: “Độc lập - Tự do - Hạnh phúc” vẫn là đích đến của toàn thể dân tộc Việt Nam. Ngay sau tiêu đề Người viết: “Người làm thơ rất nổi tiếng, ở Trung Quốc đời nhà Đường là cụ Đỗ Phủ có câu thơ rằng: “nhân sinh thất thập cổ lai hy”. Nghĩa là: Người thọ 70, xưa nay hiếm. Năm nay, tôi đã 75 tuổi. Tinh thần vẫn sáng suốt, thân thể vẫn mạnh khỏe. Tuy vậy, tôi cũng đã là lớp người “xưa nay hiếm”. Các năm 1966, 1967, Bác không có những bản viết riêng. Bước sang năm 1968, Bác đã yếu đi nhiều, các bác sĩ không để Người đánh máy chữ vì như vậy sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe nên Bác viết tay 6 trang nhằm bổ sung một số đoạn. Trong đó, Bác viết lại đoạn mở đầu và đoạn nói “về việc riêng” đã viết trong bản năm 1965, và viết thêm một số đoạn. Đó là những đoạn nói về những công việc cần làm sau khi cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của nhân dân ta hoàn toàn thắng lợi, như: chỉnh đốn lại Đảng, quan tâm gia đình liệt sĩ, thương bệnh binh, chăm sóc đời sống của các tầng lớp nhân dân, miễn thuế nông nghiệp một năm cho các hợp tác xã nông nghiệp, xây dựng lại thành phố và làng mạc, khôi phục và phát triển kinh tế, văn hoá, củng cố quốc phòng, chuẩn bị thống nhất đất nước. Ngày 10/5/1969, Bác viết lại toàn bộ đoạn mở đầu Di chúc, gồm một trang viết tay. Sau đó, trong các ngày từ 11 đến ngày 19/5/1969, Bác còn tiếp tục sửa chữa bản Di chúc của các năm 1965, 1968, 1969. Đúng 10 giờ, ngày 19/5/1969, là kỷ niệm ngày sinh lần thứ 79 của Bác, Bác đọc lại lần cuối cùng tất cả các bản Di chúcđãviếttrước đó, rồi xếp tất cảbỏ vào phong bì và cất đi… https://lop6.edu.vn/
Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh, Bộ Chính trị Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khoá VI) đã quyết định công bố toàn bộ các bản viết Di chúc của Người. Cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã từng nhận định về Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Bản Di chúc tuy rất ngắn gọn song nó chứa đựng biế
15 Một sáng mùa thu tháng 9 “đời tuôn nước mắt, trời tuôn mưa” trên cả hai miền Nam Bắc lòng người Việt Nam quặn đau khi nghe tin Bác mất. Ngày 9/9/1969, tại lễ truy điệu trọng thể Chủ tịch Hồ Chí Minh, nội dung chủ yếu trong tài liệu “Tuyệt đối bí mật” đã được công bố với tên gọi là “Di chúc Chủ tịch Hồ Chí Minh”, gồm 4 trang in khổ 14,5 cm x 22 cm. Trong dịp kỷ niệm 100 năm t bao giá trị tư tưởng và tình cảm, là sự kết tinh một đời hoạt động cách mạng của Hồ Chí Minh, đem lại sự đổi đời của dân tộc Việt Nam ta, đồng thời để lại những di sản bất hủ đối với những thế hệ mai sau...”. Cố Chủ tịch Cuba Fidel Castro từng đưa ra nhận xét vô cùng sâu sắc về Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Đồng chí Hồ Chí Minh thuộc về một lớp người đặc biệt mà cái chết lại gieo mầm cho sự sống đời đời bất diệt, thể xác có thể hữu hạn, sự sống sinh học là giới hạn, nhưng nhân cách, trí tuệ ảnh hưởng đến muôn đời”. Nhà thơ Chế Lan Viên từng viết: “Di chúc không viết lên đá, khắc lên vàng chói lọi mà trên bản tin hàng ngày, lật lại”. Bản Di chúc được Bác viết để lại cho nhân dân ta như “ngọn đuốc soi đường”, “Sợi chỉ đỏ” xuyên suốt trong quá trình lịch sử của dân tộc Việt Nam. Những nội dung, tư tưởng của Di chúc phản ánh giá trị văn hóa sâu sắc, có vị trí đặc biệt trong sự nghiệp xây dựng Tổ Quốc Việt Nam, trong đời sống của mỗi con người nước Việt.[55] 1.2.2. Nội dung bản Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh Trong bản Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí luôn nhấn mạnh vai trò và vị trí của Đảng và Nhân dân, cụ thể nội dung bản Di chúc đã được Bác viết như sau: Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh vào vai trò, vị trí và tính tiên phong của Đảng cầm quyền, một chính Đảng cần phải lấy đạo đức cách mạng làm nền tảng, có nhiệm vụ làm cho dân giàu nước mạnh và người đảng viên luôn xác định phải trung thành tận tụy phục vụ đất nước, phục vụ Đảng, phục vụ nhân dân. https://lop6.edu.vn/
16 Là người sáng lập, lãnh đạo và rèn luyện Đảng Cộng sản Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn giữ vững tư tưởng xuyên suốt, nhất quán, kiên định về tư cách của Đảng cầm quyền, trong đó nền tảng là đạo đức của đảng viên. Người đã nói rõ cách mạng muốn thành công trước hết phải có “Đảng Cách mệnh”, tuy nhiên: Đảng không phải là một tổ chức để làm quan phát tài. Nó phải làm tròn nhiệm vụ giải phóng dân tộc, làm cho Tổ quốc giàu mạnh, đồng bào sung sướng. Muốn gánh vác được trách nhiệm nặng nề đó, đảng viên cần có đạo đức cách mạng, đó là: Đặt lợi ích của Đảng và của nhân dân lao động lên trên, lên trước lợi ích riêng của cá nhân mình. Hết lòng hết sức phục vụ nhân dân. Vì Đảng, vì dân mà đấu tranh quên mình. Chủ tịch Hồ Chí Minh còn thường xuyên nhắc nhở: “Để làm cho tất cả cán bộ, đảng viên xứng đáng là những chiến sĩ cách mạng, Đảng ta phải ra sức tăng cường giáo dục toàn Đảng về lý tưởng cộng sản chủ nghĩa, về đường lối chính sách của Đảng, về nhiệm vụ và đạo đức của người đảng viên”. Và trong Di chúc, Người cũng vẫn nhấn mạnh những vấn đề cơ bản, quyết định đến sự tồn vong của Đảng cầm quyền, đó là: đoàn kết, tự phê bình và phê bình, đạo đức cần kiệm liêm chính, chí công vô tư. Như Tổng Bí thư Lê Duẩn đã khẳng định: “Mỗi bước đi của nhân dân ta và của Đảng ta đều gắn liền với cuộc đấu tranh cách mạng vô cùng sôi nổi và đẹp đẽ của Hồ Chủ tịch. Toàn bộ hoạt động của Người cùng với sự nghiệp của nhân dân ta và của Đảng ta là một thiên anh hùng ca bất diệt của cách mạng Việt Nam”. Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ thể hiện sâu sắc tinh thần yêu nước thương dân, suốt đời chăm lo cho hạnh phúc nhân dân của một vị lãnh tụ lập quốc vĩ đại, mà còn tỏa sáng lòng bao dung, nhân ái của một vị thánh Cộng sản đối với tất cả con người, niềm tin tưởng tuyệt đối vào nhân dân. Trong suốt cuộc đời cống hiến cho Tổ quốc, cho nhân dân của mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh chỉ có một mục tiêu duy nhất để hướng tới, đó là giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp, giải phóng con người, để nhân dân có quyền làm chủ đất nước. Vì thế, Người luôn tâm niệm rằng: “Việc gì lợi cho dân, ta phải hết sức làm. Việc gì hại cho dân, ta phải hết sức tránh”. Nhà nước ta là nhà nước của dân, do dân, vì dân và Đảng vừa là người lãnh đạo, vừa là đầy tớ của nhân dân nên bất https://lop6.edu.vn/
17 luận trong hoàn cảnh nào: “Nếu dân đói, Đảng và Chính phủ có lỗi; nếu dân rét là Đảng và Chính phủ có lỗi; nếu dân dốt là Đảng và Chính phủ có lỗi; nếu dân ốm là Đảng và Chính phủ có lỗi. Vì vậy cán bộ Đảng và chính quyền từ trên xuống dưới đều phải hết sức quan tâm đến đời sống của nhân dân”. Trong những lời cuối cùng để lại, Người quan tâm từng chi tiết tới người dân của các tầng lớp xã hội, nhắc những công việc cụ thể đối với những người có công trong sự nghiệp giải phóng dân tộc, cho đến những nạn nhân của xã hội cũ. Đó không chỉ là niềm tin vững chắc, sự khẳng định về thắng lợi cuối cùng của một dân tộc anh hùng đấu tranh vì chính nghĩa, mà còn là tấm lòng đôn hậu, bao dung, tình thương yêu con người vô bờ bến. Như nhà sử học Helen Tourmel đã viết: “Ở con người Hồ Chí Minh, mỗi người đều thấy biểu hiện của nhân vật cao quý nhât, bình dị nhất và được kính yêu nhất trong gia đình mình… Hình ảnh của Hồ Chí Minh đã hoàn chỉnh với sự kết hợp giữa đạo đức khôn ngoan của Phật, lòng bác ái của Chúa, triết học của Karl Marx, thiên tài cách mạng của Lenin và tình cảm của một người chủ gia tộc”. Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh đã cho thấy tầm nhìn xa, sự quan tâm sâu sắc, chăm lo, bồi dưỡng các thế hệ cách mạng đời sau. Chủ tịch Hồ Chí Minh rất coi trọng vấn đề đào tạo, giáo dục các thế hệ cách mạng kế cận, đặc biệt là lứa tuổi đoàn viên, sinh viên bởi: Sinh viên là chủ tương lai của nước nhà. Nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh một phần lớn là do các sinh viên”. Hơn thế nữa, đội quân chủ lực, nguồn sức mạnh tiên phong trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc cũng chính là nhờ các thế hệ sinh viên nếu như lực lượng sinh viên được giáo dục, rèn luyện thử thách trong thực tiễn cách mạng thì chắc chắn sẽ trở thành lực lượng hậu bị vững chắc của Đảng và của dân tộc. Chiến lược đối với thế hệ trẻ của Chủ tịch Hồ Chí Minh không chỉ là cẩm nang cần thiết cho một giai đoạn cách mạng cụ thể, mà đó còn là yêu cầu quan trọng phục vụ mãi mãi sự nghiệp và lý tưởng cách mạng. Thế hệ trẻ Việt Nam cần phải rèn luyện những tố chất trung thành, nhiệt tình, hăng hái, tinh thông nghiệp vụ, quan hệ mật thiết với nhân dân và quyết tâm cao, dám làm, dám chịu trách https://lop6.edu.vn/
18 nhiệm vì sự nghiệp đổi mới của Đảng, của dân tộc, đó chính là “những người thừa kế xây dựng CNXH vừa hồng vừa chuyên. [56] Bản Di chúc của Bác để lại cho dân tộc, đồng bào ta những lời dăn dạy hết sức ý nghĩa và sâu sắc cho Đảng và nhân dân ta làm theo. Bản Di chúc được thấy như “ kim chỉ nam” giúp cho Đảng và nhân dân ta biết rõ được trách nhiệm, nhiệm vụ cần làm là giành được thắng lợi đem lại nền độc lập cho dân tộc ta và quan trọng hơn đó là việc giáo dục Đạo đức cách mạng cho đoàn viên, sinh viên được Bác viết trong bản Di chúc như muốn nhắc toàn thể nhân dân Việt Nam và nhất là những thế hệ trẻ, chủ nhân tương lai của đất nước biết và hiểu rõ hơn vai trò, trách nhiệm của bản thân đối với đất nước, luôn sống và học tập theo tấm gương của Bác. 1.3. Giáo dục tƣ tƣởng đạo đức cách mạng trong Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh 1.3.1. Vấn đề giáo dục đạo đức cách mạng cho sinh viên Khái niệm đạo đức cách mạng được Chủ tịch Hồ Chí Minh đề cập ở nhiều tác phẩm mà tiêu biểu nhất ở 3 tác phẩm: “Đường Cách mệnh” (1927), “Sửa đổi lối làm việc” (1947) và “Đạo đức cách mạng” (1958). Chủ tịch Hồ Chí Minh quan niệm đạo đức cách mạng là đạo đức của người cách mạng xuất hiện trong quá trình đấu tranh giải phóng dân tộc và đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam. Theo Hồ Chí Minh, đạo đức cách mạng là trung với nước, hiếu với dân, suốt đời phấn đấu hy sinh vì độc lập tự do của Tổ quốc, vì chủ nghĩa xã hội, nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng; là cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư; luôn yêu thương, quý trọng con người, sống có tình, có nghĩa và tinh thần quốc tế trong sáng… Và đạo đức cách mạng là cái gốc của nhân cách, là nền tảng của người cách mạng. Thứ nhất, tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh bắt nguồn từ truyền thống đạo đức của dân tộc Việt Nam, đồng thời kế thừa những tư tưởng đạo đức phương Đông, những tinh hoa đạo đức của nhân loại và đặc biệt quan trọng là tư tưởng đạo đức của chủ nghĩa Mác Lênin. Thứ hai, tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh là bộ phận quan trọng trong di https://lop6.edu.vn/
19 sản lý luận của Người để lại cho Đảng và nhân dân ta. Thứ ba, tư tưởng Hồ Chí Minh còn là sự thống nhất, hoà quyện giữa chủ nghĩa yêu nước chân chính với chủ nghĩa quốc tế trong sáng. Tóm lại, đạo đức, đạo đức cách mạng là nhằm giải phóng và đem lại hạnh phúc, tự do cho con người, đó là đạo đức của những con người được giải phóng. Vì vậy tu dưỡng đạo đức phải gắn liền với hoạt động thực tiễn, trên tinh thần tự giác, tự nguyện dựa vào lương tâm và trách nhiệm của mỗi người. Hồ Chí Minh đã viết: “Đạo đức cách mạng không phải trên trời sa xuống. Nó do đấu tranh, rèn luyện bền bỉ hàng ngày mà phát triển và củng cố. Cũng như ngọc càng mài càng sáng, vàng càng luyện càng trong. Có gì sung sướng, vẻ vang hơn là trau rồi đạo đức cách mạng để góp phần xứng đáng vào sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội và giải phóng loài người.[58] Đối với sinh viên, một lực lượng mà Người luôn dành một sự quan tâm sâu sắc nhất trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng của mình. Càng nghiên cứu Di chúc của Hồ Chí Minh, ta càng thấm thía và hiểu rõ từng lời, từng chữ Người đã dụng tâm viết để lại cho sinh viên, trong đó gửi gắm nhiều niềm tin và kỳ vọng… Công việc này “quan trọng” vì không ai khác ngoài các thế hệ sinh viên sẽ kế tục sự nghiệp cách mạng. Công việc này “cần thiết” vì tính cấp bách trước mắt cũng như sự nghiệp lâu dài; việc rèn luyện đạo đức cách mạng, việc xây dựng một thế hệ cách mạng đòi hỏi phải có thời gian của sự thử thách. Thấm nhuần tư tưởng của Người, từ khi ra đời đến nay, trong mọi giai đoạn cách mạng, Đảng ta luôn đánh giá cao vai trò của thế hệ trẻ Việt Nam trong thực hiện sứ mệnh lịch sử của giai cấp công nhân và toàn thể dân tộc đó là xây dựng một nước Việt Nam dân giàu nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Đảng ta luôn coi thanh niên là lực lượng cách mạng quan trọng trong thực hiện nhiệm vụ chính trị của Đảng trước dân tộc. Trước đây cũng như ngày nay, trong sự nghiệp đổi mới đất nước do Đảng khởi xướng và lãnh đạo, thế hệ trẻ được đặc biệt quan tâm chăm sóc, đào tạo và bồi dưỡng. Nghị quyết số 04/NQ TW, ngày 14 01 1993, của Ban Chấp hành Trung ương khóa VII về công tác sinh viên trong thời kỳ mới khẳng định: Sự nghiệp đổi mới có thành công hay https://lop6.edu.vn/
20 không,…, cách mạng Việt Nam có vững bước theo con đường xã hội chủ nghĩa hay không phần lớn tùy thuộc vào lực lượng sinh viên, vào việc bồi dưỡng, rèn luyện thế hệ sinh viên. Điều đó cho thấy, Đảng ta luôn quán triệt sâu sắc tư tưởng Hồ Chí Minh và Di chúc của Người. Sau hơn 30 năm đổi mới đất nước, thế hệ sinh viên thời kỳ mới đã và đang tiếp nối truyền thống hào hùng của Đảng và dân tộc; không ngại khó khăn, gian khổ, có ý chí vươn lên trong học tập, lao động, lập thân, lập nghiệp, làm giàu chính đáng, quyết tâm đưa đất nước thoát khỏi nghèo nàn, lạc hậu. Đại hội lần thứ XII của Đảng chủ trương khuyến khích, cổ vũ sinh viên nuôi dưỡng ước mơ, hoài bão, xung kích, sáng tạo, làm chủ khoa học, công nghệ hiện đại. Đồng thời, “phát huy vai trò của thế hệ trẻ trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”. Vấn đề giáo dục lý tưởng cách mạng cho thế hệ trẻ trong thời kỳ hội nhập: Trước những tác động của tình hình kinh tế xã hội hiện nay, một bộ phận sinh viên sống thiếu lý tưởng, giảm sút niềm tin, ít quan tâm đến tình hình đất nước, thiếu ý thức chấp hành pháp luật, sống thực dụng, xa rời truyền thống văn hóa dân tộc… Học vấn của một bộ phận sinh viên, nhất là ở vùng sâu, vùng xa còn thấp; nhiều sinh viên còn thiếu kiến thức và kỹ năng trong hội nhập quốc tế Tính độc lập, tự chủ, ý chí, nghị lực, chủ động, sáng tạo, năng lực thực hành sau đào tạo của sinh viên còn yếu, chưa đáp ứng yêu cầu, đòi hỏi cao của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Vị trí, vai trò của thanh niên đã sớm được khẳng định trong lịch sử đấu tranh cách mạng của đất nước, nhưng điều đó không phải là bất biến. Cho nên phải tiếp tục giáo dục đạo đức cho sinh viên, để thế hệ trẻ tiếp nối lý tưởng và con đường mà lớp cha anh đã lựa chọn. Giáo dục đạo đức cách mạng cho sinh viên là công việc khó khăn, phức tạp, lâu dài và hệ trọng. Mỗi cán bộ, đảng viên và các thế hệ đi trước, không chỉ truyền đạt kinh nghiệm, kiến thức lý luận, mà phải thực sự là những tấm gương trong mọi lĩnh vực công tác và trong cuộc sống, để sinh viên học tập noi theo, như Chủ tịch Hồ https://lop6.edu.vn/
21 Chí Minh đã nói: “... một tấm gương sống còn có giá trị hơn một trăm bài diễn văn tuyên truyền”. Trong tình hình hiện nay, do tác động của toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế và mặt trái của kinh tế thị trường, còn một bộ phận sinh viên đang mải mê theo đuổi những giá trị vật chất thấp kém, tầm thường mà quên đi trách nhiệm, nghĩa vụ lớn lao của mình đối với Tổ quốc, với non sông đất nước. Vì vậy, tăng cường công tác giáo dục đạo đức cho sinh viên theo tư tưởng Hồ Chí Minh là hết sức cần thiết và quan trọng. Từ quá trình triển khai thực hiện nhiệm vụ được giao, các đại biểu đến từ nhiều tỉnh, thành trong cả nước đã đưa ra những dẫn chứng là những việc làm thực tiễn của thế hệ trẻ, chứng tỏ bản lĩnh, sức sáng tạo, sức trẻ, dám nghĩ dám làm; tích cực say mê học tập, nghiên cứu khoa học hăng say lao động sản xuất để cùng với toàn Đảng, toàn dân thực hiện thành công sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Trước những nội dung, yêu cầu mới của công cuộc đổi mới, trước những tác động cả thuận lợi và khó khăn, của cả thời cơ và thách thức, thực hiện Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh, việc bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau cần tập trung vào những nội dung cơ bản sau: Thứ nhất, phải giáo dục cho sinh viên có nhận thức đầy đủ, có khát vọng vươn tới giá trị chân, thiện, mỹ. Thứ hai, giáo dục cho sinh viên hiểu biết những giá trị trong truyền thống đấu tranh dựng nước và giữ nước của dân tộc. Thứ ba, bồi dưỡng sinh viên có nhận thức đúng đắn về mục tiêu, lý tưởng của Đảng, về con đường độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội mà Đảng, Bác Hồ và nhân dân ta đã lựa chọn.
Thứ tư, tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác bồi dưỡng thế hệ trẻ. [45] 1.3.2. Giáo dục lòng yêu tổ quốc, yêu nhân dân Trong quan hệ đạo đức thì mối quan hệ của mỗi người đối với đất nước, đối với nhân dân, dân tộc mình là quan hệ lớn nhất, quan trọng nhất bao trùm tư https://lop6.edu.vn/
22 tưởng Hồ Chí Minh. Đối với việc giáo dục đạo đức cho sinh viên Việt Nam thì đây là một nội dung tư tưởng vô cùng quan trọng và không thể thiếu. Nghị quyết số 25/NQ TW ngày 25 7 2008, của Ban Chấp hành Trung ương khóa X về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác sinh viên thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, xác định: “Sinh viên là rường cột của nước nhà, chủ nhân tương lai của đất nước, là lực lượng xung kích trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, một trong những nhân tố quyết định sự thành bại của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, hội nhập quốc tế và xây dựng chủ nghĩa xã hội”. Tư tưởng Hồ Chí Minh về vấn đề giáo dục đạo đức cách mạng, bảo vệ tổ quốc XHCN cho sinh viên Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn nhất quán quan điểm: phát huy sức mạnh tổng hợp trong nhiệm vụ bảo vệ tổ quốc XHCN đó là sức mạnh của toàn dân tộc, toàn dân, của từng người dân, của các cấp, các ngành từ trung ương đến cơ sở, là sức mạnh của các nhân tố chính trị, quân sự, kinh tế, văn hóa xã hội, sức mạnh truyền thống với hiện đại, sức mạnh dân tộc với sức mạnh thời đại. Vì lẽ đó, trong việc giáo dục tư tưởng đạo đức cách mạng cho sinh viên, Hồ Chí Minh yêu cầu: “Thanh niên phải luôn rèn luyện đạo đức cách mạng… Trọn đời trung thành với sự nghiệp cách mạng, với Tổ quốc, với Đảng, với giai cấp”. Trong thư gửi sinh viên ngày 2 9 1965 Người căn dặn sinh viên: “Phải luôn nâng cao chí khí cách mạng “trung với nước, hiếu với dân” nhiệm vụ nào cũng hoàn thành, khó khăn nào cũng vượt qua, kẻ thù nào cũng đánh thắng, không sợ gian khổ, hi sinh, hăng hái thi đua tăng gia sản xuất và anh dũng chiến đấu, xung phong đi đầu trong sự nghiệp chống Mỹ cứu nước”. [33, tr.691] Hồ Chí Minh còn đặc biệt chú trọng đến việc bồi dưỡng tình cảm đạo đức. Người khẳng định nhiệm vụ “cốt nhất” của nhà trường là: “Phải dạy cho học trò biết yêu nước, thương nòi. Phải dạy cho họ có ý chí tự lập, tự cường, quyết không chịu thua kém ai, quyết không chịu làm nô lệ… Cố nhiên, trong lúc giảng dạy, chớ nên làm học trò có tư tưởng vị quốc như bọn phát xít, vị quốc nghĩa là chỉ biết yêu trọng nước mình mà khinh ghét nước https://lop6.edu.vn/
23 người. Cũng phải tránh cách nói vu vơ, như có người nói chuyện với các em nhi đồng, mà đem “tân dân chủ” và “ cựu dân chủ” ra mà nói. Nói tóm lại: trong chương trình học phải trọng về môn tinh thần và đạo đức. Phải tẩy sạch óc kiêu ngạo, tự phụ mà giáo dục thực dân còn để lại.” [36, tr.120] Trong mọi công việc sinh viên cần nêu cao tinh thần đâu cần sinh viên có, việc gì khó sinh viên làm, gian khổ thì đi trước, hưởng thụ nhận sau mọi người. Học phải gắn liền với hành, yêu Tổ quốc xã hội chủ nghĩa không phải là yêu một tổ quốc xã hội chủ nghĩa trừu tượng nói chung mà tình yêu ấy bắt đầu từ địa phương mình, nơi đó có trường học phải có học sinh, dù đang học ở cấp nào kể cả đại học, hiểu biết kĩ về thực tế của địa phương, thiên nhiên, kinh tế, xã hội, văn hóa, dân cư, đề ra cho thầy và trò của nhà trường đóng ở địa phương nhiệm vụ đóng góp vào việc xây dựng kinh tế, phát triển sản xuất, hoạt động văn hóa ở địa phương, giữa hình thức hợp tác và đỡ đầu kết nghĩa giữa trường học và các cơ sở sản xuất ở địa phương. [24, tr.30, 31] 1.3.3. Giáo dục, bồi dưỡng thế hệ cách mạng tương lai Trong bản Di chúc của mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã dành một phần nói về vai trò của sinh viên và công tác sinh viên của Đảng. Điều này đã thể hiện tư tưởng, tình cảm, sự quan tâm đặc biệt của Người đối với sinh viên và công tác sinh viên của Đảng. Người viết: Đoàn viên và sinh viên ta nói chung là tốt, mọi việc đều hăng hái xung phong, không ngại khó khăn, có chí tiến thủ. Đảng cần phải chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành những người thừa kế xây dựng chủ nghĩa xã hội vừa “hồng”, vừa “chuyên”. Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và rất cần thiết. Đây chính là sự tổng kết, đúc rút vô cùng quý báu của Người từ thực tiễn lãnh đạo, chỉ đạo công tác sinh viên qua các thời kỳ cách mạng để tiếp tục định hướng việc giáo dục rèn luyện và phát huy mọi tiềm năng to lớn của sinh viên trong sự nghiệp cách mạng của Đảng, của dân tộc. “Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau” theo bản “Di chúc” của Chủ tịch Hồ Chí Minh là việc bồi dưỡng lý tưởng cộng sản, giáo dục truyền thống https://lop6.edu.vn/
24 yêu nước, ý thức rèn luyện đạo đức cách mạng, đào tạo nguồn nhân lực kế tục sự nghiệp xây dựng xã hội chủ nghĩa. Điều này cho thấy nhãn quan chính trị sáng suốt, tầm nhìn xa trông rộng của Người đối với vận mệnh của cả dân tộc. Từ lòng yêu thương, sự tin tưởng đối với thế hệ trẻ kết hợp với tầm nhìn chiến lược của một vị lãnh tụ thiên tài, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã để lại những di sản tư tưởng có giá trị về chiến lược xây dựng thế hệ trẻ: phải coi trọng giáo dục và đào tạo thế hệ trẻ có đạo đức, có tri thức văn hoá, khoa học và kỹ thuật giỏi, làm cho họ là những người kế tục xứng đáng sự nghiệp cách mạng của Đảng và nhân dân ta. Theo Người, “trường học của ta là trường học xã hội chủ nghĩa... Nhà trường xã hội chủ nghĩa là nhà trường: Học đi đôi với lao động. Lý luận đi với thực hành. Cần cù đi với tiết kiệm”. Đó là một nền giáo dục làm phát triển hoàn toàn những năng lực sẵn có của sinh viên; làm cho họ trở thành những công dân dũng cảm, cán bộ gương mẫu, người chủ xứng đáng của đất nước. Ngay từ thời gian đó, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã thấy được vai trò to lớn của gia đình, nhà trường và các tổ chức đoàn thể, nhất là Đoàn Thanh niên trong việc giáo dục sinh viên. Người viết: “Trường học, gia đình và đoàn thể sinh viên cần phải chú ý đến giáo dục tư tưởng, thái độ hoạt động và sinh hoạt hàng ngày của sinh viên để kịp thời khuyến khích, uốn nắn và sửa chữa”. Với quan điểm “đạo đức là gốc của người cách mạng”, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn quan tâm tới việc tu dưỡng rèn luyện đạo đức cách mạng cho sinh viên. Trong lần nói chuyện với sinh viên tại Đại hội sinh viên Việt Nam lần thứ II ngày 7/5/1958, Người nhấn mạnh: “Thanh niên bây giờ là một thế hệ vẻ vang, vì vậy cho nên phải tự giác tự nguyện mà tự động cải tạo tư tưởng của mình để xứng đáng với nhiệm vụ của mình. Tức là sinh viên phải có đức, có tài”. Cùng với việc học tập lý luận cách mạng, các thế hệ trẻ còn phải tích cực học tập văn hóa, khoa học kỹ thuật...; sử dụng những tri thức đó để xây dựng xã hội mới. Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng, nhiệm vụ này quan trọng hơn bao giờ hết, bởi chúng ta đi lên chủ nghĩa xã hội từ một nước nông nghiệp lạc hậu. Cụ thể hóa mục tiêu, nội dung giáo dục phù hợp với từng cấp học, Người viết: “Đại học thì cần kết hợp lý luận khoa học với thực hành, ra sức học tập lý luận https://lop6.edu.vn/
25 và khoa học tiên tiến của các nước bạn, kết hợp với thực tiễn của nước ta, để thiết thực giúp ích cho công cuộc xây dựng nước nhà. Trung học thì cần đảm bảo cho học trò những tri thức phổ thông chắc chắn, thiết thực, thích hợp với nhu cầu và tiền đồ xây dựng nước nhà, bỏ những phần nào không cần thiết cho đời sống thực tế. Tiểu học thì cần giáo dục các cháu thiếu nhi: yêu Tổ quốc, yêu nhân dân, yêu lao động, yêu khoa học, trọng của công”. Có như vậy, thế hệ trẻ mới có thể tích lũy được những tri thức cần thiết, tạo tiền đề phát huy năng lực sáng tạo, góp phần quan trọng vào sự nghiệp bảo vệ và xây dựng chủ nghĩa xã hội của dân tộc. Vì luôn tin tưởng, kỳ vọng vào sinh viên nên Bác cũng luôn yêu cầu sinh viên phải nêu cao vai trò tiên phong, gương mẫu. Ngày 24/3/1961, khi nói chuyện tại Đại hội lần thứ III của Đoàn Sinh viên Lao động Việt Nam, Bác đã nhắc nhở sinh viên “cần phải làm đầu tàu, làm gương mẫu trong phong trào thi đua yêu nước, phải thực hiện khẩu hiệu: “đâu Đảng cần thanh niên có, việc gì khó thì thanh niên làm”. Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt dõi theo sự phát triển của phong trào “Ba sẵn sàng” một trong những phong trào do Người phát động trong thanh niên. Ngày 25/3/1966, tại Lễ kỷ niệm lần thứ 35 ngày thành lập Đoàn Sinh viên cộng sản Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh bày tỏ niềm tự hào, vui sướng trước những đóng góp to lớn của sinh viên với sự nghiệp cách mạng của dân tộc. Người “thấy như mình trẻ lại, thấy tương lai của dân tộc ta vô cùng vững chắc và vẻ vang”. Sinh viên ngày nay đang sống trong thời kỳ bùng nổ thông tin, kinh tế tri thức phát triển mạnh mẽ, giao lưu quốc tế ngày càng mở rộng. Sinh viên đã và đang chịu ảnh hưởng cả mặt tích cực và mặt tiêu cực từ môi trường kinh tế, xã hội. Vì vậy các tổ chức, đoàn thể, các đơn vị lực lượng vũ trang cần quan tâm định hướng tạo môi trường thuận lợi để sinh viên phấn đấu, rèn luyện, trưởng thành. Cấp uỷ đảng, chính quyền, mặt trận, đoàn thể, nhất là Đoàn sinh viên Cộng sản Hồ Chí Minh cần tổ chức nhiều hoạt động phong phú, đa dạng để thu hút, tập hợp sinh viên, rèn luyện sinh viên theo các chuẩn mực đạo đức cách mạng. Kịp thời biểu dương, nhân rộng cách làm hay và kiên quyết uốn nắn https://lop6.edu.vn/
26 những thiếu sót, lệch lạc, những biểu hiện lệch chuẩn trong đạo đức, lối sống của sinhSinhviên.viên là lớp người trẻ, khoẻ, có nhiệt tình cách mạng, nhạy cảm với cái mới, cái tiến bộ. Phát huy vai trò của sinh viên trong tự học tập, tự tu dưỡng đạo đức lối sống là biện pháp quan trọng giúp họ nhanh chóng tiến bộ, trưởng thành. Đó còn là điều kiện quyết định kết quả rèn luyện của mỗi cá nhân. Trước hết phải hình thành cho sinh viên nhu cầu, động cơ phấn đấu, rèn luyện đúng đắn, làm cho mỗi người có ý thức làm chủ, ham học hỏi, cầu tiến bộ, vươn lên tự khẳng định mình. Cần tạo mọi điều kiện thuận lợi để sinh viên phấn đấu, rèn luyện; đồng thời phải thường xuyên theo dõi, kiểm tra, đánh giá kết quả, định hướng phấn đấu cho sinh viên. Quan tâm đáp ứng những nhu cầu chính đáng của sinh viên về vật chất, tinh thần; giao nhiệm vụ phù hợp với sở trường, năng khiếu đặc điểm tâm, sinh lý của họ sẽ tạo điều kiện tốt để sinh viên rèn luyện đạo đức, lối sống. Mỗi sinh viên phải xác định rõ trách nhiệm trước Tổ quốc và nhân dân, sống có lý tưởng, có hoài bão, khát khao vươn tới cái mới, cái tiến bộ. Bản thân mỗi người tự giác rèn luyện, biết tự kiềm chế, biết vượt qua những cám dỗ và tiêu cực xã hội, những biểu hiện của chủ nghĩa cá nhân, ích kỷ, thực dụng, lợi mình hại người. Sinh viên cần phải tự tin vào chính mình, giữ vững niềm tin trong cuộc sống, vào các giá trị chân, thiện, mỹ; vượt qua mọi khó khăn gian khổ như Bác Hồ đã dạy: “gian nan rèn luyện mới thành công”. Có thể nói, tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh về “bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau” vừa thể hiện tình cảm, sự yêu mến và tin tưởng của Bác đối với thế hệ trẻ; vừa cho thấy tư duy biện chứng đúng đắn của Người trong việc xem xét, đánh giá vai trò của sinh viên đối với sự phát triển của đất nước. Tư tưởng về “bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau” thể hiện sự vĩ đại, sâu sắc trong tầm nhìn của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Với tư tưởng này, Người không chỉ thấy hiện tại mà còn thấy cả tương lai; không chỉ dành tâm huyết trước mắt cho sự nghiệp cách mạng mà còn chăm lo vun trồng cái gốc của sự nghiệp đó để nó trở nên vững bền. Ở đây, quan điểm biện chứng duy vật về sự phát triển mà Người tiếp thu từ chủ nghĩa Mác Lênin được vận dụng một cách sáng tạo: https://lop6.edu.vn/
27 tương lai đang ở ngay trong hiện tại. Theo Người, sinh viên chính là sự kế thừa và phát triển những giá trị tốt đẹp của các thế hệ đi trước đã tích lũy được trong suốt chiều dài lịch sử của dân tộc nên bồi dưỡng, giáo dục cho sinh viên là một việc làm rất cần thiết. 1.4. Tầm quan trọng của việc giáo dục đạo đức cách mạng cho sinh viên trong Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh 1.4.1. Góp phần tạo nên một đội ngũ cán bộ tương lai có trình độ văn hóa, có năng lực nhằm đáp ứng nhhu cầu của sự nghiệp CNH HĐH đất nước Việt Nam hiện nay. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn chú trọng đến việc phát triển toàn diện cả về trí, đức, thể, mỹ cho sinh viên. Do đó, để trở thành thế hệ cách mạng cho đời sau xứng đáng với sự tin tưởng, kỳ vọng của Bác, bản thân mỗi sinh viên cần ra sức học tập, rèn luyện thể chất; tu dưỡng đạo đức; nâng cao trình độ; có lối sống giản dị, tích cực… Đặc biệt, trong giai đoạn hiện nay, mỗi sinh viên cần trang bị cho mình nền tảng lý luận vững chắc cùng những tri thức khoa học mới; khắc phục triệt để bệnh “lười” học tập lý luận chính trị. Đó là cách mỗi sinh viên củng cố tri thức, nâng cao bản lĩnh chính trị, luôn kiên định với con đường cách mạng của Đảng Trong thời kỳ mới sinh viên là lực lượng kế thừa và tiếp nối các thế hệ cha anh xây dựng đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa. Sinh viên là nguồn cung cấp nhân lực có chất lượng cao của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước; là lực lượng xung kích đi đầu thực hiện nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa, giữ gìn an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội; là lực lượng chủ lực trong xây dựng nền văn hoá tiên tiến đậm đà bản sắc văn hoá dân tộc, hội nhập kinh tế quốc tế, góp phần nâng cao vị thế của đất nước trên trường quốc tế. Để sinh viên xứng đáng với vai trò to lớn đó, cần phải chăm lo giáo dục, bồi dưỡng rèn luyện và tạo điều kiện cho sự phát triển và trưởng thành của sinh viên. Trong tình hình hiện nay, cần đặc biệt coi trọng việc giáo dục truyền thống văn hoá, đoàn kết cộng đồng, rèn luyện ý chí tự lực tự cường, lòng tự tôn https://lop6.edu.vn/
28 dân tộc, khát vọng vươn lên chiếm lĩnh đỉnh cao trí tuệ, không cam chịu nghèo nàn lạc hậu; giáo dục tinh thần xung kích, tình nguyện vì cộng đồng và sự phồn vinh của đất nước cho sinh viên. Giáo dục lòng yêu lao động, trân trọng sức lao động, biết hưởng thụ chính đáng, chống lối sống thực dụng; ý thức kế thừa và phát huy các giá trị đạo đức truyền thống, lối sống, nếp sống công tác, lao động, sinh hoạt lành mạnh, văn minh, giữ vững thuần phong mỹ tục của dân tộc, dòng họ, gia đình, đấu tranh chống lối sống ích kỷ, coi thường kỷ cương phép nước, luân thường đạo lý; nâng cao nhận thức và định hướng hành động của sinh viên trong đấu tranh phòng chống các tệ nạn xã hội. Giáo dục truyền thống cách mạng vẻ vang của Đảng, của dân tộc, của Đoàn. Giáo dục luật pháp và ý thức công dân, xây dựng lối sống tuân thủ nội quy, quy định của tổ chức, tập thể và cộng đồng. Giáo dục tinh thần cảnh giác cách mạng, ý thức trách nhiệm và nghĩa vụ công dân tham gia xây dựng nền quốc phòng toàn dân, xây dựng lực lượng vũ trang nhân dân, bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa. Đổi mới toàn diện giáo dục và đào tạo, tạo cơ hội cho mọi sinh viên được học tập, không ngừng nâng cao trình độ, có tri thức và kỹ năng, vươn lên ngang tầm với sinh viên các nước tiên tiến trên thế giới. Nâng cao chất lượng lao động trẻ, giải quyết việc làm, tăng thu nhập và cải thiện đời sống cho sinh viên. Xây dựng môi trường xã hội lành mạnh, tạo điều kiện cho sinh viên nâng cao đời sống văn hóa tinh thần, phát triển toàn diện. Văn hóa là một mặt hợp thành toàn bộ đời sống tinh thần của xã hội. Người nhấn mạnh: “Trong công cuộc kiến thiết nước nhà có bốn vấn đề chú ý đến; cùng phải coi trọng ngang nhau: Chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội”[35, tr.34]. Coi văn hóa là một mặt hợp thành toàn bộ đời sống xã hội, Hồ Chí Minh khẳng định văn hóa tồn tại và phát triển trong mối liên hệ biện chứng với các yếu tố kinh tế và chính trị và chịu sự quy định của kinh tế và chính trị. Người viết: “Muốn tiến lên chủ nghĩa xã hội thì phải phát triển kinh tế và văn hóa. Vì sao không nói phát triển văn hóa và kinh tế? Tục ngữ ta có câu: Có thực mới vực được đạo; vì thế kinh tế phải đi trước” [31, tr.470]. Không chỉ thấy vai trò quyết định của kinh tế và chính trị đối với văn hóa, Hồ Chí Minh còn nhận ra được vai https://lop6.edu.vn/
29 trò to lớn của văn hóa đối với sự phát triển kinh tế, chính trị, xã hội. Vì thế, văn hóa không thể đứng ngoài “mà phải ở trong kinh tế và chính trị” và ngược lại kinh tế, chính trị cũng nằm “trong văn hóa”. Tăng trưởng kinh tế phải đi đôi với phát triển văn hóa và giải quyết những vấn đề xã hội; nếu chỉ coi tăng trưởng kinh tế là mục tiêu duy nhất thì chẳng những môi trường văn hóa xã hội bị hủy hoại mà mục tiêu kinh tế cũng không đạt được. Hồ Chí Minh cho rằng, văn hóa không thể tách rời với quốc gia dân tộc, văn hóa trước hết là văn hóa của một dân tộc, nó mang tâm hồn, diện mạo dân tộc, đó chính là bản sắc dân tộc của văn hóa. Vì thế, Người dẫn lại kinh nghiệm phát triển văn hóa xã hội chủ nghĩa ở Liên Xô: “Ở Liên Xô, các dân tộc xưa kia bị chế độ Nga hoàng áp bức, ngày nay nhờ có sự giúp đỡ anh em của nhân dân Nga, đã đạt tới trình độ phát triển chưa từng có. Tự họ đã xây dựng được những cơ quan riêng của họ, đã khôi phục và phát triển được nền văn hóa riêng dùng tiếng mẹ đẻ” [30, tr.168]. Đồng thời, Người cho rằng phải kiên quyết đoạn tuyệt với văn hóa cũ với những biểu hiện cụ thể đó là lối sống thiên vật chất, cá nhân, thực dụng, đua đòi, ăn chơi xa hoa, lãng phí, sống thác loạn, ưa dùng bạo lực…, đối lập với quan niệm văn hóa truyền thống tốt đẹp của người Việt Nam: “Phải chống văn hóa nô lệ của đế quốc và phong kiến. Phải tăng cường công việc vệ sinh, phải phát triển báo chí... Những công việc xây dựng đó quan hệ mật thiết với nhau”. [27, tr. 265,266] 1.4.2. Giáo dục lòng yêu nước và bảo vệ những giá trị đạo đức truyền thống cho sinh viên. Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh vai trò của sinh viên trong "sự nghiệp cách mạng, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc"; khẳng định đây là "đội hậu bị của Đảng", là người chủ tương lai của đất nước; yêu cầu Đảng phải chăm lo "bồi dưỡng đạo đức cách mạng" cho họ.Chính vì vậy giáo dục đạo đức cho thế hệ sinh viên rất quan trọng trong giai đoạn đất nước hiện nay bởi cũng chính vì sinh viên là lực lượng tiên phong và đông đảo trong việc làm cho cuộc sống và xã hội trở nên trong sạch và bình đẳng, góp phần đẩy lùi những bất công, tệ nạn trong xã hội. https://lop6.edu.vn/
30
Sinh viên ta có vinh dự to thì cũng có trách nhiệm lớn. Để làm tròn trách nhiệm xây dựng và phát huy xã hội trong sạch và bình đẳng, sinh viên nước ta phải nâng cao tinh thần làm chủ tập thể những thói xấu tệ nạn thì phải tiên phong trừ bỏ. Song không kiêu ngạo, phải trừ bỏ chủ nghĩa cá nhân, chớ phô trương hình thức, chớ kiêu ngạo tự mãn, rồi từ đó mới có thể đưa xã hội trở nên công bình, dân chủ, văn minh. Phải thấm nhuần đạo đức cách mạng tức là học tập, lao động, sinh hoạt theo đúng đạo đức của sinh viên xã hội chủ nghĩa, cộng sản chủ nghĩa. Xã hội cần hiểu rõ và đánh giá đúng về tình trạng giáo dục đạo đức cho sinh viên hiện tại, có như vậy mới định ra được giải pháp đồng bộ và kịp thời để xây dựng và giáo dục nhân cách sinh viên trong thời đại. Để giúp đỡ, hỗ trợ sinh viên phát triển lành mạnh về nhân cách của mình, những người trong độ tuổi sinh viên ở Việt Nam hiện nay chiếm gần 2/3 dân số. Sinh viên ta có vinh dự to thì cũng có trách nhiệm lớn. Để làm tròn trách nhiệm xây dựng và phát huy xã hội trong sạch và bình đẳng, sinh viên ta phải nâng cao tinh thần làm chủ tập thể những thói hư tật xấu thì phải tiên phong trừ bỏ Song không kiêu ngạo, phải trừ bỏ chủ nghĩa cá nhân, chớ phô trương hình thức, chớ kiêu ngạo tự mãn, rồi từ đó mới có thể đưa xã hội trở nên công bình, dân chủ, văn minh. Phải thấm nhuần đạo đức cách mạng tức là học tập, lao động, sinh hoạt theo đúng đạo đức của sinh viên xã hội chủ nghĩa, cộng sản chủ nghĩa. Người từng nói "Sinh viên là người chủ tương lai của nước nhà, nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh, một phần lớn là do các sinh viên" Ngày nay trong thời kì công nghiệp hoá, hiện đại hoá và hội nhập sâu rộng lại càng phải đặt ra việc giáo dục về những tinh thần truyền thống ấy, bởi hiện nay một phần nhỏ thanh thiếu niên đã nhiễm những tư tưởng ngoại lai, cực đoan làm mất đi vẻ đẹp truyền thống, điều đó đã đem lại hệ luỵ không nhỏ cho một thế hệ hay hơn cả là một dân tộc. Những giá trị tinh thần và đặc điểm của nhân cách con người Việt Nam có nguồn gốc sâu xa và bắt nguồn từ những hoàn cảnh địa lý, môi trường tự nhiên, lịch sử và xã hội. Trong đời sống truyền thống của dân tộc Việt Nam, việc giữ gìn và phát https://lop6.edu.vn/
31 triển những đạo đức truyền thống là đặc điểm nổi bật của nhân dân Việt Nam đó là “Tinh thần yêu nước, lòng thương người, tình đoàn kết và tinh thần lao động cần cù, tiết kiệm là những giá trị đạo đức căn bản và xuyên suốt chiều dài lịch sử của dân tộc”. Những đặc điểm giá trị đó đã được truyền lại và giữ gìn qua nhiều thế hệ của người dân Việt Nam, những thế hệ sau phải kế thừa và phát huy những truyền thống tốt đẹp ấy do vậy vai trò của sinh viên trong thời đại mới là thứ tối quan trọng để góp phần phát triển đất nước. Với những đặc điểm tự nhiên, sự khó khăn của cư dân vùng lúa nước, sự đe doạ liên tục của nạn ngoại xâm như vậy, muốn tồn tại và phát triển, con người Việt Nam phải cùng nhau chung sức trong lao động sản xuất và trong các quan hệ xã hội khác. Việc gắn đời sống của mình với cộng đồng cũng là để bảo vệ cuộc sống của mình. Do đó, trong nấc thang giá trị xã hội, việc ưu tiên các giá trị cộng đồng, hay nói cách khác, việc đề cao các giá trị đạo đức là đặc điểm nổi bật trong đời sống của dân tộc Việt Nam. Sự phát triển ưu trội của các giá trị đạo đức còn có một nguyên nhân khác, đó là pháp luật chưa phát triển (phải đến tận thế kỷ XI, bộ luật đầu tiên của Việt Nam mới ra đời). Do vậy, khi chưa có sự điều chỉnh hành vi con người bằng pháp luật, thì sự tồn tại của phương thức điều chỉnh khác (trong trường hợp này là đạo đức) là điều hiển nhiên. Trên nền tảng của văn hoá bản địa, với điều kiện địa lý thuận lợi, Việt Nam còn tiếp thu được những tinh hoa văn hoá nhân loại, đặc biệt là văn hoá Trung Quốc và Ấn Độ với cốt lõi là Nho giáo, Phật giáo và Đạo giáo. Nho giáo được truyền vào nước ta, tính đến nay đã trên 2000 năm. Nho giáo là một học thuyết chính trị xã hội luôn lấy đức làm trọng, là công cụ quản lý xã hội của giai cấp thống trị Trung Quốc. Với rất nhiều giáo lý phù hợp với điều kiện xã hội Việt Nam, Nho giáo từng bước được giai cấp thống trị Việt Nam tiếp nhận và đề cao, đặc biệt là trong quản lý đất nước. Bằng ảnh hưởng của giai cấp thống trị, Nho giáo đã ăn sâu vào tâm lý người Việt Nam. Mặc dù còn có những quan niệm tiêu cực, như trọng nam khinh nữ, coi thường lao động chân tay…, song Nho giáo cũng có những yếu tố tích cực, đó là việc đề cao chữ https://lop6.edu.vn/
32 nhân, lòng thương người, trọng người cao tuổi… Cả mặt tích cực lẫn mặt tiêu cực của Nho giáo đều tác động tới nhân cách con người Việt Nam. Với tư tưởng từ bi, bác ái, Phật giáo của nền văn hoá Ấn Độ đã dễ dàng thâm nhập vào Việt Nam từ rất sớm. Các giáo lý Phật giáo cùng với việc các nhà sư sống hoà đồng với người dân đã tạo nên sự gần gũi giữa Phật giáo và người dân. Bởi lẽ, người Việt Nam từng chịu nhiều đau thương, mất mát qua các cuộc chiến tranh, sống lam lũ, khổ sở và thường xuyên phải chống chọi với thiên nhiên khắc nghiệt, nên luôn mong muốn có một cuộc sống tốt đẹp hơn. Bằng thuyết nhân quả luân hồi, ở hiền gặp lành, Phật giáo khuyến khích con người ăn ở nhân đức để có được cuộc sống tốt đẹp trong thế giới mai sau. Phật giáo đã góp phần nâng cao đời sống đạo đức của người dân, dẫu chỉ là về mặt tinh thần. Họ tiếp nhận Phật giáo như là một yếu tố tâm lý làm cân bằng cuộc sống vốn khốn khó của mình. Phật giáo cũng củng cố cách sống nhân nghĩa, chân tình của người Việt CùngNam.v ới Nho giáo và Phật giáo, Đạo giáo cũng có ảnh hưởng nhất định tới nhân cách con người Việt Nam. Bên cạnh những yếu tố mê tín dị đoan, Đạo giáo đã “đem lại thêm cho nhân dân ta là tinh thần đoàn kết, hữu ái của nông dân lao động và … một phần cái ý thức về sức mạnh có chính nghĩa của mình chống mọi sự bất công, áp bức, hà hiếp của vua chúa, cường hào, ác bá’’.[13, tr.74] Chính đặc điểm hình thành và phát triển của xã hội Việt Nam đã làm cho các giá trị đạo đức được bồi đắp thường xuyên trong suốt chiều dài lịch sử. Cùng với thời gian, những giá trị này trở nên ổn định và được lưu truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác và trở thành động lực, sức mạnh, bản sắc của nhân cách con người Việt Nam.
Theo giáo sư Vũ Khiêu, truyền thống đạo đức của dân tộc Việt Nam bao gồm: lòng yêu nước, truyền thống đoàn kết, lao động cần cù và sáng tạo, tinh thần nhân đạo, lòng yêu thương và quý trọng con người [16, tr.74-76]. Giáo sư Trần Văn Giàu cho rằng, các giá trị đạo đức truyền thống của dân tộc Việt Nam bao gồm: yêu nước, cần cù, anh hùng, sáng tạo, lạc quan, thương người, vì nghĩa [13, tr.94]. Còn trong các văn kiện của Đảng và Nhà nước, các giá trị đạo đức https://lop6.edu.vn/
33 thường được đề cập đến và được coi là những giá trị nổi bật. Chẳng hạn, Nghị quyết của Bộ Chính trị về một số định hướng lớn trong công tác tư tưởng đã khẳng định: "Những giá trị văn hoá truyền thống bền vững của dân tộc Việt Nam là lòng yêu nước nồng nàn, ý thức cộng đồng sâu sắc, đạo lý “thương người như thể thương thân”, đức tính cần cù,…”. [39, tr.19]
Như vậy, từ quan điểm của các nhà khoa học cũng như của Đảng ta, có thể khẳng định, dân tộc Việt Nam có một di sản giá trị đạo đức vô cùng phong phú, trong đó, các giá trị điển hình là: tinh thần yêu nước, lòng thương người sâu sắc, tinh thần đoàn kết, tinh thần lao động cần cù, tiết kiệm. Trong các giá trị đó, nổi bật nhất là tinh thần yêu nước. Tinh thần yêu nước là “nguyên tắc đạo đức và chính trị, một tình cảm xã hội mà nội dung của nó là lòng trung thành với Tổ quốc, là lòng tự hào về quá khứ và hiện tại của Tổ quốc, ý chí bảo vệ những lợi ích của Tổ quốc” [3, tr.11,12]. Thực ra, trên thế giới, mỗi quốc gia, dân tộc đều có tình yêu đất nước, nhưng bản sắc, sự hình thành cũng như biểu hiện của nó lại có sự khác nhau. Ở Việt Nam, chúng ta có thể thấy rằng, chủ nghĩa yêu nước là giá trị đạo đức cao quý nhất của dân tộc Việt Nam, là chuẩn mực đạo đức cao nhất, đứng đầu trong thang bậc giá trị truyền thống, và là hằng số trong mỗi người Việt Nam, “là tiêu điểm của mọi tiêu điểm”. Yêu nước là đặt lợi ích của Tổ quốc, của nhân dân lên trên lợi ích cá nhân, luôn chăm lo xây dựng và bảo vệ đất nước, có ý thức giữ gìn và phát triển bản sắc dân tộc, luôn tự hào về dân tộc. Tinh thần yêu nước Việt Nam được bắt nguồn từ những tình cảm bình dị, đơn sơ của mỗi người dân. Tình cảm đó, mới đầu, chỉ là sự quan tâm đến những người thân yêu ruột thịt, rồi đến xóm làng, sau đó phát triển cao thành tình yêu Tổ quốc. Tình yêu đất nước không phải là tình cảm bẩm sinh, mà là sản phẩm của sự phát triển lịch sử, gắn liền với một đất nước nhất định. Tình yêu đất nước không chỉ gắn liền với quá trình xây dựng đất nước; nó còn được thể hiện rõ hơn trong quá trình bảo vệ đất nước. Trên thế giới, hầu như dân tộc nào cũng phải trải qua quá trình bảo vệ đất nước, chống xâm lăng. Nhưng có lẽ không dân tộc nào lại phải trải qua quá trình giải phóng dân tộc, https://lop6.edu.vn/
34 bảo vệ Tổ quốc nhiều và đặc biệt như ở Việt Nam. Trong khoảng thời gian từ thế kỷ III TCN đến cuộc kháng chiến chống Mỹ, dân tộc ta đã dành hơn nửa thời gian cho các cuộc kháng chiến giữ nước và đấu tranh chống ngoại xâm, các cuộc khởi nghĩa và chiến tranh giải phóng dân tộc. Không có một dân tộc nào trên thế giới lại phải chịu nhiều cuộc chiến tranh như vậy và với những kẻ thù mạnh hơn rất nhiều. Chính tinh thần yêu nước nồng nàn đã giúp dân tộc ta vượt qua mọi khó khăn, chiến thắng mọi thế lực xâm lược. Qua những cuộc chiến đấu trường kỳ đầy gian khổ đó, chủ nghĩa yêu nước đã trở thành “dòng chủ lưu của đời sống Việt Nam, trở thành một dạng triết lý xã hội và nhân sinh trong tâm hồn Việt Nam” [51, tr.63]. Nhận xét về truyền thống yêu nước Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Dân tộc ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là một truyền thống quý báu của ta. Từ xưa đến nay mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó bước qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn, nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và cướp nước” [25, tr.171]. Lòng thương người của dân tộc Việt Nam xuất phát từ tình cảm yêu quý con người - “người ta là hoa của đất”. Chính trong quá trình lao động sản xuất và đấu tranh bảo vệ Tổ quốc, cha ông ta đã rút ra triết lý: con người là vốn quý hơn cả, không có gì có thể so sánh được. Mọi người luôn luôn “thương người như thể thương thân” và vì lẽ đó, trong quan hệ đối xử hàng ngày, người Việt Nam luôn coi trọng tình, luôn đặt tình nghĩa lên trên hết “vì tình vì nghĩa ai vì đĩa xôi đầy”. Chữ “tình” chiếm một vị trí quan trọng trong đời sống của người dân. Trong gia đình, đó là tình cảm vợ chồng “đầu gối tay ấp”, tình anh em “như thể tay chân”, tình cảm đối với bố mẹ: “Công cha như núi Thái sơn. Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra”. Rộng hơn là tình cảm đối với làng xóm: “Sớm khuya tối lửa tắt đèn có nhau”. Và, rộng hơn cả là tình yêu đất nước: “Nhiễu điều phủ lấy giá gương. Người trong một nước thì thương nhau cùng”, “Bầu ơi thương lấy bí cùng. Tuy là khác giống nhưng chung một giàn”… Chính sự coi trọng chữ “tình” mà trong những xung đột, người Việt Nam thường cố gắng giải quyết theo phương châm “có lý có tình”, “chín bỏ làm mười”. Bởi với họ, tình https://lop6.edu.vn/
35 cảm con người là cao quý hơn cả, không thể vì những điều khác mà bỏ đi được, “một mặt người hơn mười mặt của”, “người sống đống vàng”, … Tinh thần thương yêu con người còn biểu hiện trong sự tương trợ và giúp đỡ lẫn nhau theo kiểu “lá lành đùm lá rách”, “chị ngã em nâng”, “một con ngựa đau cả tàu không ăn cỏ”…, ở tình cảm bao dung, vị tha: “đánh kẻ chạy đi, không ai đánh kẻ chạy lại”. Họ không những vị tha với nhau, mà còn vị tha với cả kẻ thù. Lịch sử đã từng ghi lại rất nhiều rằng, với những tù binh chiến tranh, họ luôn được đối xử tử tế, được mở đường hiếu sinh, được cấp đầy đủ quân trang khi trở về nước. Tình thương người của dân tộc Việt Nam không chỉ biểu hiện trong đời sống hàng ngày của người dân, trong hương ước của các làng xã, mà còn được nâng lên thành những chuẩn tắc trong luật của nhà nước. Trong các bộ luật của Việt Nam những bộ luật rất hiếm hoi và ra đời tương đối muộn trong lịch sử phát triển dân tộc, chúng ta có thể thấy, việc vi phạm các chuẩn mực đạo đức, như con cái đối xử không tốt với cha mẹ, với người thân có thể bị xử phạt. Trong các kho của nhà nước Việt Nam hầu như lúc nào cũng có thóc gạo dự trữ để phân phát cho những người dân nghèo, đau ốm, hay vào những năm hạn hán mất mùa. Việc lập các nhà thương tế bần nuôi dưỡng những người già cả, cô đơn, đau ốm bệnh tật ở các nơi luôn được sự khuyến khích của nhà nước. Lòng thương người đã trở thành một nếp nghĩ, một cách sống, một giá trị đạo đức trong đời sống của người Việt Nam. Khi Phật giáo và Nho giáo thâm nhập vào Việt Nam với những quan niệm từ bi bác ái, thương người thì chúng càng khẳng định, củng cố thêm tư tưởng thương người của dân tộc Việt Nam. Nhưng tư tưởng thương người của dân tộc Việt Nam không bị ảnh hưởng quá nặng nề bởi quan niệm từ bi vượt thoát hiện thực của Phật giáo, vì người Việt Nam vẫn chủ trương chú trọng nhiều đến những giá trị đời sống thường ngày; nó cũng không bị ảnh hưởng nặng nề bởi chữ nhân quá thiên về lễ nghĩa của Nho giáo, vì người Việt Nam hiểu chữ nhân như là một đạo làm người đạo làm người xuất phát từ chính bản chất của con người, chứ không phải với nghĩa là trách nhiệm của bề trên đối với kẻ dưới như trong quan niệm Nho giáo. https://lop6.edu.vn/
Tóm lại, tình thương yêu con người là giá trị đạo đức đặc trưng của dân tộc ta, một giá trị rất đáng tự hào. Nó gắn liền với tình yêu thương đồng loại và là “cái gốc của đạo đức. Không có lòng nhân ái thì không thể có lòng yêu nước, thương nhân dân được”. [5, tr.175]
36
Tinh thần đoàn kết là sản phẩm đặc thù của một hoàn cảnh thiên nhiên khắc nghiệt và điều kiện kinh tế xã hội Việt Nam. Nó là nhân tố cốt lõi trong hệ giá trị truyền thống của dân tộc Việt Nam. Nhờ đó, con người Việt Nam, dân tộc Việt Nam có được sức mạnh to lớn trước mọi thử thách. Ý thức về tinh thần đoàn kết của người Việt Nam đã trở thành một truyền thuyết truyền thuyết về hai chữ "đồng bào” (mọi người cùng trong một cái bọc mà ra). Truyền thuyết này phản ánh nhu cầu và mong ước của người xưa về sự gắn bó giữa những con người với nhau. Tinh thần đoàn kết của người Việt Nam, trước tiên, được thể hiện trong gia đình, trong cộng đồng làng xã, và hơn hết, trong toàn thể cộng đồng các dân tộc Việt Nam. Trong gia đình, sức mạnh đoàn kết được thể hiện qua câu châm ngôn: "Thuận vợ thuận chồng, tát bể Đông cũng cạn". Chính những quy tắc, thể lệ về một mảnh ruộng chung (công điền), về việc phải cùng nhau hợp tác trong lao động sản xuất, chống giặc ngoại xâm, chống thiên tai, mà tinh thần đoàn kết ngày càng được củng cố trong làng xã. Có lẽ, hiếm có dân tộc nào trên thế giới mà tinh thần đoàn kết lại được biểu hiện nhiều và đa dạng như ở làng quê Việt Nam. Ở bất cứ lĩnh vực gì, người ta cũng tạo ra sự đoàn kết nhất trí cao, như học giả Đào Duy Anh nhận xét: "Ở trong một làng người ta thấy những cuộc đoàn kết nhỏ, như hội tư văn gồm những người có chức tước khoa danh, hội văn phải gồm những người nho học mà không có phẩm hàm khoa mục gì, hội võ phải gồm những quan võ, hội đồng môn gồm có tất cả học trò của một thầy. Ngoài ra còn có vô số các đoàn thể khác, như hội mua bán dùng cách gắp thăm hay bỏ tiền úp bát mà lần lượt góp tiền cho nhau trong việc khánh hỉ, cùng là những hội bách nghệ họp các thợ thủ công đồng nghiệp, hội chư bà họp các bà vãi lễ phật, hội đồng quan họp những bà thời đồng thánh, hội bát âm họp các tài tử âm nhạc, cho đến hội chọi gà, hội chọi chim… xem thế thì thấy người nhà quê ta rất ham https://lop6.edu.vn/
37 lập hội”. [2, tr.144] Tinh thần đoàn kết trong cộng đồng làng xã được mở rộng thành tinh thần đoàn kết dân tộc và không ngừng được nâng cao trong quá trình dựng nước và giữ nước. Vì vậy, dân tộc Việt Nam đã duy trì được sự hài hoà trong các quan hệ xã hội, làm hạn chế phần nào tính vị kỷ, tạo được sức mạnh chung cho sự sinh tồn và chiến thắng ngoại xâm. Lịch sử dân tộc Việt Nam đã chứng minh rằng, nếu không tạo được sự đoàn kết nhất trí cao thì nguy cơ nước mất nhà tan sẽ xảy ra. Thất bại của nhà Hồ thế kỷ XIV là một ví dụ. Do không thống nhất được lòng dân, nên dù có thời gian chuẩn bị kháng chiến lâu dài, vũ khí tân tiến vẫn không bảo vệ được độc lập dân tộc. Hoặc trong các thế kỷ XVI XVIII, chiến tranh phân chia Trịnh - Nguyễn, Nam - Bắc triều là nguyên nhân chủ yếu dẫn đến sự suy yếu của đất nước, làm cho thực dân Pháp có cơ hội xâm lược nước nhà. Chính nhờ có truyền thống đoàn kết mà chúng ta mới có được một dân tộc độc lập như ngày nay. Những câu như “đoàn kết thì sống, chia rẽ thì chết”, “một cây làm chẳng nên non, ba cây chụm lại thành hòn núi cao”,… không chỉ là một lời khuyên nhủ, mà còn là phương châm, mục đích của sự đoàn kết dân tộc. Nó trở thành sức mạnh tinh thần và đặc trưng cho nhân cách con người Việt Nam. Tinh thần lao động cần cù, tiết kiệm cũng là một giá trị đạo đức nổi bật trong hệ giá trị của dân tộc Việt Nam. Thực ra, để kiến tạo ra của cải vật chất thì bất cứ dân tộc nào cũng phải lao động, cũng phải chịu khó, và họ cũng có thể tự hào về những thành quả đã tạo dựng được của mình, nhưng dân tộc Việt Nam lại là một trường hợp đặc biệt. Bởi lẽ, như đã nói, Việt Nam là một nước có nền văn minh nông nghiệp lâu đời. Lao động nông nghiệp là loại hình lao động vất vả, cần nhiều thời gian, công sức mới có hạt gạo, bát cơm để ăn. Hơn nữa, thiên nhiên lại quá nhiều nắng gió, mưa bão mà nhiều khi, mùa nắng thì hạn cháy đồng, mùa mưa lại lũ lụt. Quanh năm suốt tháng, người dân Việt Nam phải lo đắp đập, đào mương lấy nước tưới, đắp đê phòng chống bão lụt (Việt Nam có hàng ngàn km đê điều được làm mãi qua hàng chục thế kỷ). Theo giáo sư Trần Văn Giàu, những người nước ngoài đến Việt Nam đều hết sức ngạc nhiên khi thấy mọi cơ năng của con người Việt Nam đều được dùng để làm việc: đầu đội, https://lop6.edu.vn/
38 vai gánh, lưng cõng, tay nhanh nhẹn và khéo léo, chân chạy như bay [13, tr.153]. Ngoài sự khéo léo, đó còn là một minh chứng cho sự cần cù, chịu khó của người Việt Nam. Hơn nữa, dân tộc Việt Nam lại luôn chịu sự xâm lăng của các thế lực bên ngoài. Bất cứ cuộc xâm lăng nào, bên cạnh nhiều lý do khác, cũng đều là sự cướp bóc của cải, phá hoại mùa màng sản xuất. Do đó, để khắc phục hậu quả, nhân dân Việt Nam không còn cách nào hơn là phải lao động cần cù. Ngoài những giá trị nói trên, dân tộc Việt Nam còn có nhiều giá trị đạo đức khác tạo nên cốt cách con người Việt Nam, như đức tính khiêm tốn, lòng thuỷ chung, tính trung thực… Những đức tính này không tồn tại riêng rẽ mà liên quan đến nhau - đức tính này là điều kiện, là biểu hiện của đức tính kia. Người ta không thể nói yêu Tổ quốc mà không yêu thương con người, không có lòng nhân ái, bao dung. Thương người cũng là ý thức về tính cộng đồng, về lý tưởng phục vụ cộng đồng, về việc biết đặt cái chung lên trên cái riêng. Cũng chỉ có yêu nước, con người ta mới lao động cần cù, tiết kiệm để kiến tạo cuộc sống của mình cũng như cuộc sống của con cháu mình. Và, để thực hiện được những ước vọng đó, con người ta cần phải đoàn kết lại để xây dựng, bảo vệ những thành quả do mình làm ra. Chính những giá trị đạo đức truyền thống này đã tạo nên lịch sử vẻ vang của dân tộc Việt Nam. Chúng là nhân tố quan trọng định hướng tư tưởng, tình cảm, hành động của con người Việt Nam trong suốt quá trình phát triển của mình. Chúng đã tạo nên những con người biết sống xả thân vì nghĩa, vì đồng bào, dân tộc, bất kể con người đó thuộc tầng lớp, giai cấp nào trong xã hội. Tuy nhiên, trong nội dung của các giá trị đạo đức mang truyền thống dân tộc còn có những hạn chế nhất định, như nhận xét của một nhà nghiên cứu: "Tinh thần cộng đồng làng xã dẫn đến tâm lý phủ định cá nhân, san bằng cá tính, dẫn đến chủ nghĩa bình quân, địa phương, bè phái, cục bộ. Chủ nghĩa tình cảm dẫn đến thiếu duy lý, không lôgíc, thiếu khách quan, thiếu tinh thần pháp luật, không tôn trọng quy luật khách quan. Đánh giá cao giá trị tinh thần mà coi nhẹ yếu tố vật chất dẫn đến duy tâm, duy ý chí. Yêu nước, yêu làng dẫn đến tâm lý https://lop6.edu.vn/
39 cố thủ, bám làng xóm, quê cha đất tổ, không dám vươn lên khám phá… Cần cù, chịu đựng dẫn đến kém tư duy kỹ thuật, không năng động, chậm đổi mới” [11, tr.270, 271]. Những hạn chế này mang tính thời đại và giai cấp. Bởi vì, các giá trị đạo đức truyền thống được hình thành trong bối cảnh thế giới chưa có sự phát triển mạnh mẽ như ngày nay và trong một xã hội phong kiến có nền kinh tế kém phát triển, khép kín. Với sự ra đời của giai cấp công nhân và Đảng Cộng sản Việt Nam do Chủ tịch Hồ Chí Minh sáng lập và rèn luyện, truyền thống đạo đức tốt đẹp của dân tộc có điều kiện phát huy mạnh mẽ, nhất là lòng yêu nước, thương người, đức tính lao động cần cù mà trong thời kỳ Pháp thuộc, chúng dường như bị mai một. Nhưng trong xã hội ta ngày nay, khi chúng ta chuyển mô hình kinh tế tập trung sang mô hình kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, đã xuất hiện những xung đột giữa truyền thống và hiện đại, giữa những giá trị Việt Nam và những giá trị phương Tây. Chỉ trong một thời gian ngắn, Việt Nam đã đạt được những thành quả quan trọng trong phát triển kinh tế, giải quyết được nhiều vấn đề bức xúc của xã hội. Đó là những kết quả đáng khích lệ. Nhưng bên cạnh đó, cũng đã có không ít những vấn đề nảy sinh. Hiện nay, kinh tế thị trường như một luồng gió mới ảnh hưởng không ít đến quan điểm sống, đến định hướng giá trị của mọi người. Để tồn tại và phát triển, nền kinh tế này đòi hỏi tính tích cực, chủ động của mỗi người dân, mỗi thành phần kinh tế. Tuy nhiên, mặt trái của tính tích cực, chủ động này là, nhiều khi người ta quá chú trọng đến bản thân mình, không quan tâm đến người khác, làm giàu bằng mọi giá, bất chấp đạo lý. Cùng với đó là làn sóng toàn cầu hoá tràn vào Việt Nam. Những giá trị mang tính thực dụng, duy lý… của toàn cầu hoá, những giá trị mà dường như trái ngược với những giá trị đạo đức truyền thống đã làm cho nhiều người bị “choáng ngợp”. Từ sự tiếp nhận chúng như là một tất yếu cho quá trình hội nhập đến việc đề cao thái quá đã làm cho tính tích cực của những giá trị này mang cả tính tiêu cực. Tất cả những điều đó đã dẫn đến sự gia tăng các hiện tượng xã hội không lành mạnh. Đó là thói vị kỷ, tình trạng tham ô, tham nhũng, phạm pháp hình sự, tỷ lệ ly hôn, mâu thuẫn https://lop6.edu.vn/
40 gia đình… Trước tình hình đó, có quan niệm cho rằng, các giá trị đạo đức truyền thống không còn vai trò trong một xã hội phát triển như hiện nay. Lại có quan niệm cho rằng, để khắc phục tình trạng gia tăng các hiện tượng xã hội không lành mạnh mà trước đó chưa từng có, chúng ta cần phải trở về sử dụng các giá trị dân tộc truyền thống. Thực ra, thái độ phủ nhận mọi giá trị truyền thống hay bảo thủ trước những biến đổi của đời sống đều gây nên những hậu quả tai hại. Bởi lẽ, mọi thứ không thể xuất phát từ hư vô, nhưng cũng không thể không phát triển. Trước kia, các giá trị đạo đức truyền thống có vai trò không nhỏ trong tiến trình xây dựng và phát triển nhân cách con người Việt Nam, thì ngày nay, chúng sẽ vẫn có tác dụng. Nhưng chúng ta phải có một thái độ thích hợp trong việc sử dụng chúng, sao cho chúng vẫn phát huy được mặt tích cực trong điều kiện xã hội mớThi.ực tế cho thấy, mặc dù có sự tác động mạnh mẽ của nền kinh tế thị trường cũng như những tàn dư của xã hội cũ, các giá trị đạo đức truyền thống cao đẹp của cha ông ta vẫn được các tầng lớp nhân dân giữ gìn, phát huy và vẫn còn ảnh hưởng rõ nét trong nhân cách con người Việt Nam hiện nay. Kết quả điều tra của Đề tài khoa học cấp Nhà nước KX. 07- 02 Các giá trị truyền thống và con người Việt Nam hiện nay cho thấy, các yếu tố tích cực của truyền thống vẫn còn đã và đang tác động tích cực tới con người Việt Nam hiện nay trên nhiều bình diện. Chẳng hạn, trong gia đình, ngoài điều kiện kinh tế, các giá trị "thuận vợ, thuận chồng", "đạo đức trong sạch” được đề cao, là tiêu chí cần thiết mà con người hướng tới. Đó chính là sự nối tiếp truyền thống "thuận vợ, thuận chồng, tát bể đông cũng cạn” của cha ông ta. Tiêu chí có nghề nghiệp, lao động giỏi được coi là tiêu chí quan trọng để đánh giá con người [11, tr.250]. Thực ra, đây chính là biểu hiện của đức tính lao động cần cù. Chủ tịch Hồ Chí Minh là một mẫu mực cho sự phát huy những giá trị truyền thống của cha ông ta. Người đã không sử dụng nguyên xi những giá trị cũ, mà có sự đổi mới cho phù hợp với hoàn cảnh hiện tại. Chẳng hạn, nếu ở Nho giáo, chữ "trung” gắn với quan hệ vua tôi, chữ “hiếu” gắn với quan hệ con cái cha mẹ, thì ở Chủ tịch Hồ Chí Minh, chúng được đổi thành "trung với nước, hiếu https://lop6.edu.vn/
41 với toàn dân, với đồng bào”. Theo Người, việc kế thừa các giá trị truyền thống nói chung,cácgiátrị đạo đức nói riêng cần phải thựchiện theo phương thức: “Đời sống mới không phải cái gì cũng bỏ hết, không phải cái gì cũng làm mới. Cái gì cũ mà xấu thì phải bỏ… Cái gì cũ mà không xấu, nhưng phiền phức thì phải sửa đổi lại cho hợp lý. Cái gì cũ mà tốt thì phải phát triển thêm… Cái gì mới mà hay thì ta phải làm” [23, tr.94, 95]. Văn kiện Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương Đảng khoá VIII cũng đã khẳng định nguyên tắc của việc phát huy những giá trị truyền thống của dân tộc: "Chúng ta tiếp thu tinh hoa của nhân loại, song phải luôn luôn coi trọng những giá trị truyền thống và bản sắc dân tộc, quyết không tự đánh mất mình, trở thành bóng mờ hoặc bản sao chép của người khác”. Và, do vậy, cần phải "đặc biệt quan tâm giữ gìn và nâng cao bản sắc dân tộc; kế thừa và phát huy truyền thống đạo đức, tập quán tốt đẹp và lòng tự hào dân tộc” [7, tr.30-111]. Như vậy, có thể nói, quá trình xây dựng một nền kinh tế phát triển, hay sự biến đổi của tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội đều do con người thực hiện và đều nhằm tới mục tiêu phát triển con người Việt Nam trong xã hội hiện đại. Theo đó, dù coi con người là động lực hay mục tiêu, con người Việt Nam hiện nay vẫn cần phải có được những đức tính và đáp ứng được những yêu cầu về mặt nhân cách sau: “ Có tinh thần yêu nước, tự cường dân tộc, phấn đấu vì độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội, có ý chí vươn lên đưa đất nước thoát khỏi nghèo nàn, lạc hậu, đoàn kết với nhân dân thế giới trong sự nghiệp đấu tranh vì hoà bình, độc lập dân tộc, dân chủ và chủ nghĩa xã hội. Có ý thức tập thể, đoàn kết phấn đấu vì lợi ích chung, xây dựng khối đoàn kết đại dân tộc Việt Nam. - Có lối sống lành mạnh, nếp sống văn minh, cần kiệm, trung thực, nhân nghĩa, tôn trọng kỷ cương, phép nước, quy ước của cộng đồng, có ý thức bảo vệ môi trường sinh thái. Lao động chăm chỉ với lương tâm nghề nghiệp, có kỹ thuật, sáng tạo, https://lop6.edu.vn/
42 năng suất cao, vì lợi ích bản thân, gia đình, tập thể và xã hội. - Thường xuyên học tập, nâng cao hiểu biết, trình độ chuyên môn, trình độ thẩm mỹ và thể lực”. [8, tr.58, 59] Có thể nói rằng, mặc dù cần bổ sung thêm những nhân tố mới, song những yêu cầu về mặt đạo đức đối với nhân cách con người Việt Nam hiện nay về cơ bản vẫn phù hợp với những giá trị đạo đức mang truyền thống dân tộc. Nói cụ thể hơn, những yêu cầu về mặt đạo đức đối với con người Việt Nam hiện nay chính là sự tiếp tục, sự mở rộng, đổi mới và nâng cao những yêu cầu đã được kết tinh thành giá trị đạo đức mang truyền thống dân tộc. Bài viết mới chỉ dừng lại ở việc phân tích các giá trị đạo đức truyền thống và những yêu cầu đạo đức đối với nhân cách con người Việt Nam, còn các biện pháp kế thừa các giá trị đạo đức mang truyền thống dân tộc trong xây dựng nhân cách con người Việt Nam hiện nay một nhiệm vụ tất yếu, cấp bách thì cần phải có những nghiên cứu tiếp theo.” Chính vì dựa vào những yếu tố phân tích trên việc giáo dục đạo đức cho thanh thiếu niên hiện nay là một vấn đề vô cùng bức thiết, nó không chỉ để gìn giữ và phát huy những phẩm chất tốt đẹp của người Việt Nam mà còn nhằm làm khẳng định sinh viên là tầng lớp bệ đỡ để giúp xã hội cũng như là đất nước phát triển ngày càng giàu đẹp Luận văn mới chỉ dừng lại ở việc phân tích những giá trị yêu cầu đặt ra của toàn thể xã hội, cũng như là đề cao tinh thần và truyền thống của dân tộc.Việc giáo dục đạo đức không phải là việc nay mai mà có, nó còn yêu cầu thế hệ sinh viên hiện nay phải luôn sẵn sàng tiếp thu và kế thừa các giá trị ấy, không chỉ làm cho đất nước ta giàu mạnh hơn,phát triển hơn,nhưng vẫn sẽ giữ được những giá trị truyền thống quý báu của dân tộc. 1.4.3. Giáo dục cho thế hệ sinh viên có nhận thức đúng và tin tưởng sâu sắc vào sự lãnh đạo của Đảng Trong bản Di chúc trước lúc đi xa người đã dặn dò: “Đoàn viên và sinh viên ta nói chung là tốt, mọi việc đều hăng hái xung phong, không ngại khó khăn, có chí tiến thủ. Đảng cần phải chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho https://lop6.edu.vn/
ộ
ự
ộ
43 họ, đào tạo họ thành những người thừa kế xây dựng xã hội chủ nghĩa vừa “hồng”, vừa “chuyên”. Bồi dưỡng thế hệ cách mạng cho đời sau là một việc rất quan trọng và cần thiết”. Ta có thể thấy trong di nguyện của Người không chỉ nêu cao vai trò của tầng lớp sinh viên mà còn đề cao hơn nữa nâng tầm nhiệm vụ của Đảng lãnh đạo về việc giáo dục đạo đức cho sinh viên khẳng định đây là đội hậu bị vững chắc của Đảng Cộng sản Việt Nam , là những người kế thừa xứng đáng của ch nghĩa xã h i , vì v y giáo d c thế hệ ấy là m t nhiệm vụ tối quan trọng và cần thiết , để quyết định được s tồn tại và phát triển của nước nhà . Trước tiên để tiếp tục kế thừa và phát huy các truyền thống ấy Bác đã có nhiều yêu cầu đặt ra đối với Sinh viên như sau: Người nói: Nói chung sinh viên phải chuẩn bị làm người chủ nước nhà. Muốn thế phải ra sức học tập chính trị, kỹ thuật, văn hóa, trước hết phải rèn luyện và thấm nhuần tư tưởng xã hội chủ nghĩa, gột rửa cá nhân chủ nghĩa. Phải luôn đề phòng rơi vào “chủ nghĩa cá nhân”, bởi vì như Hồ Chí Minh phân tích: Chủ nghĩa cá nhân là đồng minh của đế quốc, là một thứ vi trùng rất độc. Chủ nghĩa cá nhân đề ra hàng trăm thứ bệnh nguy hiểm, như: quan liêu, mệnh lệnh, bè phái, chủ quan, tham ô, lãng phí, tham danh, trục lợi, thích địa vị, quyền hành, coi thường tập thể, tự cao tự đại, độc đoán chuyên quyền. Đó “là một thứ rất gian giảo, xảo quyệt; nó khéo dỗ dành người ta đi xuống dốc”. Để giáo dục cho họ, dẫn dắt cho họ đi theo con đường đúng đắn thì cũng yêu cầu về phẩm chất không nhỏ đối với các cán bộ Đảng viên bởi cho cùng “muốn nói được người khác, thì bản thân phải thực hiện tốt trước đã”. Các cán bộ Đảng viên phải vừa là người có tài, có đức, mục đích hơn cả khi đặt ra cho người Đảng viên là phải quan tâm chăm lo cho đời sống nhân dân, không được cậy chức cậy quyền, tham nhũng, sống xa hoa, lãng phí, làm việc quan liêu đi xa rời với thực tế, để rồi từ đó không chỉ sinh viên mà hơn cả là nhân dân đều sẽ tin yêu, tin tưởng hơn về sự lãnh đạo dẫn dắt của Đảng. https://lop6.edu.vn/
ậ
ụ
ủ
Vai trò của sinh viên và tầm quan trọng của việc giáo dục, bồi dưỡng đạo đức cách mạng cho đoàn viên, sinh viên, Nghị quyết Trung ương 4 (khóa VII) của Đảng đã chỉ rõ: “Sự nghiệp đổi mới có thành công hay không, đất nước bước vào thế kỉ XXI có vị trí xứng đáng trong cộng đồng thế giới hay không, cách mạng Việt Nam có vững bước theo con đường xã hội chủ nghĩa hay không phần lớn tùy thuộc vào lực lượng sinh viên, vào việc bồi dưỡng, rèn luyện thế hệ sinh viên”. Đại hội X của Đảng cũng xác định: “Đối với thế hệ trẻ, thường xuyên giáo dục chính trị, truyền thống, lý tưởng, đạo đức, lối sống; tạo môi trường thuận lợi để phát triển toàn diện”. Trong thực tiễn, Đảng và Nhà nước ta rất quan tâm đến việc giáo dục, rèn luyện đạo đức cách mạng cho đoàn viên, sinh viên, sinh viên. Điều đó thể hiện ở sự quan tâm của Đảng, Nhà nước đến những nhu cầu, nguyện vọng chính đáng của tuổi trẻ. Từ đó đã có những chủ trương, chính sách, kế hoạch cụ thể cho đoàn viên,sinh viên được rèn luyện, lao động, học tập, công tác, được phát huy năng lực, khả năng sáng tạo và sức trẻ của mình vào công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước. Kết quả là đã góp phần tạo dựng nên một lớp sinh viên mới, trong đó có bộ phận sinh viên tiên tiến đi đầu trên nhiều lĩnh vực, có thái độ, nhận thức tốt và ý thức chính trị cao, có ý chí vượt qua khó khăn, vươn lên lập thân, lập nghiệp, phát huy mạnh mẽ truyền thống xung kích của lớp sinh viên đi trước. Cũng từ đó mà vai trò, vị trí của đoàn viên, sinh viên ngày càng được khẳng định trong đời sống xã hội.. Hồ Chủ Tịch từng nói “ có tài mà không có đức là kẻ vô dụng, có đức mà không có tài thì làm việc gì cũng khó” câu nói của bác đã khẳng định giá trị cơ bản của con người là đạo đức nên trong Di chúc của Bác người cũng đề cập tới vấn đề quan trọng này.Trong chương 1 này , nhóm tác giả đề cập cho bạn đọc một số vấn đề lý luận cơ bản “Di chúc nội dung tư tưởng đạo đức tầm quan trọng của giáo dục đạo đức” và các khái niệm “sinh viên”, “đạo đức”, “giáo dục đạo đức” cho sinh viên theo Di chúc của chủ tịch Hồ Chí Minh.Những tiền đề lí luận này là cơ sở để chúng tôi hoàn thành tốt mục tiêu của đề tài nghiên cứu khoa học, giúp người đọc có thể hiểu và tiếp cận được với nội dung nhóm tác giả đề cập. https://lop6.edu.vn/
44 Tiểu kết chƣơng 1
45 Chƣơng 2. GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC ĐỐI VỚI SINH VIÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC NỘI VỤ HÀ NỘI THEO DI CHÚC CỦA CHỦ TỊCH HỒ CHÍ MINH THỰC TRẠNG, NGUYÊN NHÂN 2.1. Thực trạng giáo dục đạo đức cho sinh viên Trƣờng Đại học Nội vụ Hà Nội theo Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Giáo dục đạo đức cho sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội thông qua môn học Tư tưởng Hồ Chí Minh Giáo dục đạo đức Hồ Chí Minh cho sinh viên Đại học Nội vụ Hà Nội luôn được quan tâm và xác định là nhiệm vụ quan trọng của Trường Đại học Nội vụ Hà Nội trong suốt quá trình đào tạo. Nhiệm vụ này trước hết được thông qua quá trình giảng dạy các môn học lý luận chính trị, trong đó môn học Tư tưởng Hồ Chí Minh giữ vai trò làm nòng cốt trong việc truyền tải, giảng dạy đạo đức Hồ Chí Minh cho sinh viên. Với mỗi môn học, chương trình học là yếu tố cốt lõi của quá trình dạy học, tạo nên nội dụng cơ bản của hoạt động dạy của giảng viên. Môn học Tư tưởng Hồ Chí Minh trong nhiều năm qua của Trường Đại học Nội vụ Hà Nội đã và đang giảng dạy cho sinh viên toàn trường với thời lượng 2 tín chỉ. Kết cấu môn học gồm 8 chương, trong đó chương 7 có đề cập đến nội dung về Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh và gắn với việc sinh viên học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Giáo dục đạo đức Hồ Chí Minh là một trong những vấn đề rất cần thiết của môn học Tư tưởng Hồ Chí Minh và quan trọng là giúp sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội nhận thức được vấn đề giáo dục đạo đức, nâng cao lối sống và kỷ luật đối với bản thân. Trong những năm qua, Trường Đại học Nội vụ Hà Nội luôn quan tâm và chú trọng đến chất lượng của môn học Tư tưởng Hồ Chí Minh bằng cách nâng cao chất lượng chương trình, nội dung và phương pháp giảng dạy. Môn Tư tưởng Hồ Chí Minh được giảng viên thiết kế giảng dạy cho sinh viên và là môn học tiên quyết đối với sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội, nhằm trang bị cho sinh viên những kiến thức cơ bản về sự nghiệp, cuộc đời và phong cách Tư tưởng của Hồ Chí Minh. Thông qua hoạt động giảng dạy môn học, hầu hết sinh https://lop6.edu.vn/
46 viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội nhận thức được vai trò và tầm quan trọng của giáo dục đạo đức Hồ Chí Minh. Đối với sinh viên điều này được thể hiện rõ trong quá trình học tập, ý thức rèn luyện và thái độ học tập của sinh viên Biểu đồ 2.1. Giáo dục đạo đức cho sinh viên Trƣờng Đại học Nội vụ Hà Nội Việc xác nhận sự cần thiết của môn học có ý nghĩa quan trọng trong việc sinh viên có yêu thích môn học Tư tưởng Hồ Chí Minh hay không? Qua khảo sát tại Trường Đại học Nội vụ Hà Nội, hầu hết sinh viên đều nhận thấy giáo dục đạo đức Hồ Chí Minh cho sinh viên là “ rất cần thiết” chiếm 87% , chỉ có 5% trả lời cho rằng “ không cần thiết” và “cần thiết chiếm 8%. Với số liệu thu thập được qua quá trình khảo sát có thể thấy sinh viên rất hứng thú và yêu thích môn học Tư tưởng Hồ Chí Minh, nhằm khẳng định tầm quan trọng và sự quan tâm của sinh viên đối với môn học. Những phẩm chất đạo đức cách mạng mà Hồ Chí Minh có nêu ra như: Trung với nước, hiếu với dân; cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư, yêu thương con người được sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội tiếp thu và lĩnh hội khá tốt thông qua môn học Tư tưởng Hồ Chí Minh. Bên cạnh đó, những phẩm chất đạo đức cơ bản được sinh viên tiếp thu qua môn học cho thấy sinh viên Đại học Nội vụ Hà Nội cần phải rèn luyện những phẩm chất đạo đức phù hợp với sinh viên như: đoàn kết, giúp đỡ nhau cùng tiến bộ, nâng cao ý thức tổ 87% 8% 5% Rất cần thiết Cần Khôngthiếtcần thiết https://lop6.edu.vn/
47 chức, kỷ luật... Điều này được thể hiện rõ qua quá trình khảo sát nội dung rèn luyện phẩm chất đạo đức Hồ Chí Minh cho sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội Biểu đồ 2.2. Những phẩm chất sinh viên cần rèn luyện theo đạo đức Hồ Chí Minh Qua khảo sát, đa số sinh viên được hỏi và trả lời đều nhận thấy việc rèn luyện phẩm chất theo đạo đức Hồ Chí Minh là “ Yêu nước thương dân” chiếm 4%, “ cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư” chiếm 38%; và còn lại chiếm 58%. Có thể thấy vài trò của việc giáo dục đạo đức cho sinh viên thông qua môn học Tư tưởng Hồ Chí là một vấn đề quan trọng đối với đội ngũ giảng viên và sinh viên trong trường. Để phát huy hiệu quả giáo dục đạo đức Hồ Chí Minh cho sinh viên ngày càng tốt hơn, những năm gần đây, Trường Đại học Nội vụ Hà Nội đã chú trọng đến việc nâng cao chất lượng và đổi mới phương pháp giảng dạy, trong đó có môn Tư tưởng Hồ Chí Minh. Qua việc học tập tại trường cho thấy hiện nay giảng dạy bằng phương pháp thuyết trình được giảng viên trong trường sử dụng khá phổ biến trong các giờ lên lớp dạy học. Với phương pháp này, giảng viên sẽ truyền đạt hết khối lượng kiến thức lớn đối với số lượng lớn sinh viên trong lớp. Đồng thời, sinh viên nắm được cách học tư duy logic tốt, cách đặt và giải quyết 38% 4% 58% Cần, kiệm, liêm, chính Yêu nước thương dân Đoàn kết giúp đỡ nhau cùng tiến bộ https://lop6.edu.vn/
Giáo dục đạo đức cho sinh viên thông qua phong trào của Đoàn trường. Đoàn Sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội là một tổ chức không thể thiếu trong quá trình đào tạo giáo dục đạo đức, lối sống cho sinh viên, là tổ chức https://lop6.edu.vn/
48 vấn đề một cách khoa học, cách sử dụng ngôn ngữ diễn đạt rõ ràng, chính xác, súc tích thông qua cách trình bày của giảng viên. Sử dụng phương pháp thuyết trình này, giúp cho quá trình dạy học của giảng viên có tác động mạnh mẽ đến tư tưởng, tình cảm của sinh viên qua việc trình bày được nhiều tài liệu liên quan đến Hồ Chí NgoàiMinh.ra,giảng viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội đã áp dụng CNTT vào dạy học nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục đạo đức cho sinh viên. Việc sử dụng các phương tiện kỹ thuật như: mic, loa, máy chiếu... làm tăng hiệu quả truyền đạt hết nội dung bài học. Đồng thời, đa số giảng viên của trường đã thiết kế “ power point” để trình chiếu, sử dụng hình ảnh, sơ đồ mình hoạ, những đoạn video liên quan đến cuộc đời, sự nghiệp cách mạng và quá trình hoạt động của Hồ Chí Minh, tạo nên sự sinh động, hấp dẫn, thu hút sự chú ý của sinh viên. Qua đó giảng viên nâng cao hiệu quả giáo dục cho sinh viên. Phương pháp dạy môn học tư tưởng Hồ Chí Minh của giảng viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội chủ yếu là phương pháp thuyết trình. Phương pháp này, bên cạnh những điểm tích cực thì cũng bộc lộ hạn chế như sự tác động mang tính một chiều, ít có sự trao đổi và phản biện với sinh viên, sinh viên không chịu khó tìm hiểu trong giáo trình. Giảng dạy cho sinh viên trong Trường đại học cần những phương pháp mới khuyết khích sự tham gia của sinh viên như đặt câu hỏi, thảo luận nhóm, … Trên cơ sở đổi mới phương pháp dạy của giảng viên bằng lý thuyết tư tưởng Hồ Chí Minh trên lớp, Trường Đại học Nội vụ Hà Nội chưa thiết kế hay tổ chức nhiều các buổi hoạt động ngoại khoá như: tham quan các khu đi tích lịch sử, tổ chức các buổi tọa đàm về việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh...Thông qua các buổi hoạt động ngoại khóa sẽ giúp sinh viên có hứng thú học tập và hiểu rõ hơn về kiến thức; giúp cho sinh viên được học và trái nghiệm thực tế nhằm nâng cao nhận thức việc giáo dục đạo đức theo Hồ Chí Minh trở lên có ý nghĩa đối với thế hệ trẻ hơn.[38, tr.70-75]
49 đoàn luôn đi đầu trong phong trào phát động, hưởng ứng và đưa ra các chương trình, kế hoạch hành động của Trường Đại học Nội vụ Hà Nội. Tổ chức Đoàn sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội đã có nhiều sáng tạo trong công tác giáo dục đạo đức, lối sống cho sinh viên. Để giáo dục những phẩm chất đạo đức tốt theo tư tưởng Hồ Chí Minh, Đoàn sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội luôn tích cực triển khai các phong trào, chương trình văn hoá văn nghệ cho sinh viên nhằm hướng tới mục đích giúp cho sinh viên năng động, sáng tạo, phát huy tinh thần nhiệt huyết của tuổi trẻ; nhằm hướng tới tuyển truyền giáo dục đạo đức cho sinh viên. Bên cạnh đó Đoàn trường cũng luôn đồng hành cùng với sinh viên trong quá trình học tập, nâng cao trình độ học vấn cho sinh viên, hỗ trợ các câu lạc bộ nâng cao kỹ năng, tích cực rèn luyện và trau dồi kiến thức tốt hơn trong việc học; đồng hành cùng sinh viên trong nâng cao sức khỏe, thể chất, nâng cao đời sống văn hóa tinh thần, các hoạt động, phòng trào văn hóa, văn nghệ được triển khai thường xuyên và rộng khắp trên toàn trường. Trên cơ sở đó, Đoàn trường luôn luôn hướng tới giáo dục cho sinh viên mục tiêu, lý tưởng sống, tính trung thực, tự giác, sáng tạo trong học tập và nghiên cứu khoa học, xây dựng tình thần đoàn kết, hỗ trợ lẫn nhau. Đoàn sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội luôn chú trọng, quan tâm đến việc giáo dục lòng yêu nước, tình thần tự hào dân tộc và lòng yêu thương con người cho sinh viên thông qua các đợt sinh hoạt chính trị, những ngày lễ lớn, các sự kiện quan trọng của đất nước. Bên cạnh đó “ Công tác giáo dục chính trị và phát triển Đảng trong sinh viên luôn đạt được những thành tích xuất sắc và có sức lan tỏa lớn trong và ngoài trường. Tiêu biểu như: các chương trình tình nguyện mùa hè xanh, hiến máu nhân đạo, nữ sinh thanh lịch, hội trại báo Toàn Quốc... Những hoạt động của đoàn trường tổ chức đã góp phần vào sự phát triển chung của nhà trường” [57]. Các hoạt động như Hiện máu nhân đạo, Bằng lăng tím của Trường Đại học Nội vụ Hà Nội cùng với Viện Huyết học và Truyền máu Trung ương tổ chức hàng năm đã đem lại thành tích tốt khi năm 2018 Trường Đại học Nội vụ Hà Nội đã đạt hơn 600 đơn vị máu, nhờ có sự lãnh đạo, công tác giáo dục, tuyên https://lop6.edu.vn/
50 truyền của thầy cô, sinh viên trong trường với sự kết hợp của Đoàn trường đã tạo lên tinh thần, bản lĩnh của sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội. Với các hoạt động mang tính nhân văn như hiến máu, Đoàn trường còn tổ chức, phát động tổ chức hoạt động Tết yêu thương, hoạt động Tình nguyện đông ấm 2019 đều thu hút được thầy cô và sinh viên tham gia vào hoạt động, như gây quỹ từ thiện để mang đến những món quà ý nghĩa cho những nơi có hoàn cảnh khó khăn với phương châm Hành động nhỏ Ý nghĩa lớn; trao đi là hạnh phúc đối với mỗi người. Trên cơ sở đó, Đoàn Trường Đại học Nội vụ Hà Nội luôn tổ chức các hoạt động, chương trình ý nghĩa với vai trò là đoàn sinh viên, luôn tiên phong trong mọi phòng trào đã tạo nên môi trường học tập ý nghĩa, góp phần hình thành nên những con người, sinh viên, sinh viên là người có đạo đức tốt, lý tưởng tốt và học tập tốt. Tuổi trẻ Trường Đại học Nội vụ Hà Nội “ Tiên phong Bản lĩnh Đoàn kết Sáng tạo” là phương châm, chủ đề cho mọi phòng trào hành động của nhà trường, là khâu kết nối các câu lạc bộ như: ASK, câu lạc bộ sách, Máu, Tiếng Anh ( HEC), ... đã tạo nên một sân chơi đầy ý nghĩa, nhằm phát triển kỹ năng mềm cho sinh viên; là nơi lan toả những niềm vui, ý tưởng sáng tạo, tình thần nhiệt huyết và đam mê của sinh viên; là nơi công tác giáo dục tư tưởng cho sinh viên, tuyên truyền giáo dục đạo đức, lối sống cho sinh viên học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Giáo dục tư tưởng đạo đức cách mạng cho sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội trong thời kỳ hội nhập. Kinh tế thị trường dựa trên những quan hệ lợi ích đã kích thích mạnh mẽ sự tích cực của mỗi cá nhân trong tham gia vào các quá trình xã hội, qua đó thúc đẩy xã hội phát triển. Đồng thời, với động lực thúc đẩy chủ yếu từ lợi ích, kinh tế thị trường cũng duy trì và khuyến khích sự phát triển của chủ nghĩa cá nhân, đôi khi đến mức cực đoan, ảnh hưởng đến lợi ích chung của cộng đồng và xã hội. Trong giai đoạn hiện nay cùng với xu thế hội nhập kinh tế quốc tế, mở rộng giao lưu về văn hoá thì lĩnh vực tư tưởng, đạo đức của sinh viên cũng chịu https://lop6.edu.vn/
51 nhiều tác động to lớn. Vì vậy sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội cần phải nhận thức vai trò của đạo đức, tự tử dưỡng, rèn luyện, biết tiếp thu có chọn lọc những giá trị, phẩm chất đạo đức tốt đẹp của dân tộc, sao cho trong quá trình hội nhập sinh viên không quên và đánh mất bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc. Nhận thức của sinh viên về vai trò của đạo đức trong thời kỳ hội nhập Nhìn chung đại đa số sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội đều nhận thấy được đạo đức luôn có vai trò quan trọng trong xã hội, “ Đạo đức là cái gốc, là nền tảng của xã hội”. Để có đạo đức tốt và hoàn thiện nhân cách tốt sinh viên cần phải tự từ dưỡng, rèn luyện để bản thân mỗi sinh viên luôn có định hướng, tầm nhìn xa trong tương lai, mục đích và con đường đi tươi sáng tạo nên sự thành công trong cuộc sống, góp phần vào công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Trường Đại học Nội vụ Hà Nội là nơi chắp cánh ước mơ của bảo thế hệ sinh viên, là nơi trang bị cho sinh viên đầy đủ mọi mặt về kiến thức, kỹ năng, ... giúp cho sinh viên nhận thức rõ vai trò của giáo dục đạo đức, nơi có đội ngũ giảng viên giảng dạy, đào tạo lý luận chuyên sâu về Đảng và Nhà nước thông qua các môn học trên lớp như: Đường lối cách mạng của Đảng cộng sản, Những nguyên lý cơ bản về chủ nghĩa Mác Lênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh, thông qua các hoạt động của Đảng ủy và Đoàn trường tổ chức nhằm giúp cho sinh viên nhận thức được vai trò của giáo dục đạo đức ngày càng được nâng cao và có sức lan tỏa mạnh mẽ hơn trong thời ký hội nhập. Qua khảo sát sinh viên trong trường cho thấy, số lượng sinh viên đưa ra câu trả lời “Đạo đức có vai trò rất quan trọng” đối với con người và Xã hội chiếm 83%, tỉ lệ sinh viên chọn “ Đạo đức có vai trò quan trọng” là 15% và sinh viên chọn “ Không quan trọng” có 2%. Điều đó cho thấy nhận thức của sinh viên ngày nay về giáo dục đạo đức ngày càng được nâng nên và sinh viên đều lắm rõ tầm quan trọng của giáo dục đạo đức. https://lop6.edu.vn/
52 Biều đồ 2.3. Nhận thức của sinh viên về vai trò của đạo đức Giáo dục, đào tạo cho sinh viên lòng yêu Tổ quốc, yêu nhân dân và niềm tin chính trị của sinh viên Giáo dục, đào tạo cho sinh viên lòng yêu Tổ quốc, yêu nhân dân là những truyền thống quý báu của dân tộc Việt Nam. Đất nước Việt Nam trải qua bao năm đấu tranh gian khổ trong quá trình dựng nước và giữ nước, biết bao chiến sĩ đã hi sinh để bảo vệ Tổ quốc, giành lại độc lập cho dân tộc để ngày nay những người anh hùng của dân tộc được ghi tên lên bảng vàng, khắc tên trên bia đá, nhiều anh hùng được nhận dân ca ngợi, những di tích lịch sử được ghi lại... Đó là minh chứng, dấu mốc lịch sử mà cha ông ta để lại, để ngày nay thế hệ trẻ, thế hệ học sinh, sinh viên nhìn vào quá trình dựng nước và giữ nước của cha ông ta để học tập tốt và nhận thức được những giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp để nâng cao phẩm chất đạo đức, cố gắng học tập. Bởi vậy, thế hệ sinh viên Việt Nam nói chung, sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội nói riêng vẫn luôn giữ gìn và phát huy truyền thống yêu nước, yêu mọi người trong Xã hội. Khi đất nước còn chiến tranh, tình thần yêu nước vậy bảo vệ Tổ quốc của sinh viên là gác bút, rời mái trường, sẵn sàng cầm súng đi đánh giặc. Khi đất nước hòa bình, phát huy truyền thống ấy, sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội có lòng yêu nước nồng nàn và ý thức tự tôn dân tộc, luôn biết ơn những thế hệ đi trước, luôn 15% 83% 2% Quan trọng Rất quan trọng Không quan trọng https://lop6.edu.vn/
53 có tư tưởng cống hiến cho đất nước. Bên cạnh đó, lòng yêu Tổ quốc và tự hào của sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội còn biểu hiện ở sự quan tâm đến tình hình Chính trị, Kinh tế, Văn hóa, Xã hội của đất nước, vị thế của Việt Nam trên trường Quốc tế, tích cực tham qia các hoạt động Xã hội, đền ơn đáp nghĩa. Qua khảo sát sinh viên trong trường đến từ các khoa khác nhau như: Khoa khoa học Chính trị, Khoa Pháp luật hành chính, Khoa Quản trị nhân lực, Khoa Quản trị Văn phòng,....có thể thấy tỉ lệ sinh viên trong trường chọn “ Có lòng yêu nước và tự hào dân tộc” chiếm 13%. Tuy nhiên trước những thay đổi của Xã hội, trong thời ký hội nhập ngày nay, một bộ phận sinh viên đã coi nhẹ, phủ nhận vai trò giáo dục đạo đức, văn hóa truyền thống của dân tộc. Một số sinh viên có thái độ ứng xử không đúng mực, biểu hiện tình cảm thái quá trong các hoạt động hoạt động giải trí, văn hóa văn nghệ, lãng quên hay thờ ơ với dòng nhác cách mạng, đăng tin không đúng sự thật về Đảng và Nhà nước..... Vì vậy, giáo dục đạo đức cho sinh viên trong thời ký hội nhập yêu cầu gia đình, nhà trường và xã hội cần chủ động, quán triệt tư tưởng ngoại lai làm cho sinh viên mất phương hướng học tập mà chạy theo cái mới,... giúp cho sinh viên định hướng đúng mục tiêu và biết cách tiếp thu có chọn lọc, không đánh mất giá trị văn hóa dân tộc. Trên cơ sở đó, nhìn chung, đa số sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội có bản lĩnh Chính trị vững vàng, luôn tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng và trong công cuộc đổi mới đất nước. Nhận thức về mục tiêu của Đảng là đấu tranh cho độc lập dân tộc, tự do, hạnh phúc cho nhân dân, đưa đất nước xây dựng Chủ nghĩa Xã hội, sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội luôn quan tâm đến các hoạt động của Đảng, tin vào mục tiêu đường lối của Đảng. Qua quá trình khảo sát cho thấy, tỉ lệ sinh viên y chọn “ Tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng và công cuộc đổi mới đất nước” chiếm 68%, khi nhận thức vào mục tiêu, lý tưởng của Đảng nhiều sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội đã ra sức cố gắng học tập, rèn luyện, phấn đấu để được đứng trong hàng ngũ của Đảng, trở thành Đảng viên ngày khi còn là sinh viên Đại học, góp phần vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Bên cạnh đó, có không ít sinh viên không nhận thức được vấn đề https://lop6.edu.vn/
54 giáo dục, học tập, không xá định được mục tiêu, ký tưởng sống của bản thân dẫn đến việc học bỏ dở và tin vào những điều mê tín không hợp pháp như: Hội thánh đức chúa trời, pháp luân công, ... làm ảnh hưởng đến bản thân, gia đình và xã hội, gây ảnh hưởng đến môi trường học đường, gây mất trật tự an toàn xã hội. Điều đó cho thấy sinh viên cần nhận thức rõ mục đích và lý tưởng sống là phấn đấu học tập để góp phần vào công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Xã hội chủ nghĩa, nhanh chóng thoát khỏi nghèo nàn, tiến kịp các nước trong khu vực và trên thế giới, đồng thời làm giàu cho bản thân và gia đình. Đa số sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội là những người sống có hoài bão, lý tưởng sống qua việc xác định rõ mục tiêu học tập, rèn luyện phẩm chất đạo đức tốt, tích cực tham gia các hoạt động của trường, vì vậy đại đa số sinh viên cho rằng học tập là “ để cống hiến nhiều hơn cho xã hội” chiếm 19%. Bên cạnh đó có ít sinh viên chưa xác định rõ mục đích và.ký tưởng sống dẫn đến số ít sinh viên trong trường chưa phát huy hết khả năng, sức sáng tạo của tuổi trẻ, có tư tưởng dựa dẫm, ỷ lại vào gia đình, dễ sa vào các tệ nạn xã hội. [38, tr.88 90] Biểu đồ 2.4. Đặc điểm của sinh viên hiện nay Để phát huy hết vai trò giáo dục đạo đức, tư tưởng cho sinh viên ngày nay. Yêu cầu đặt ra đó là gia đình, nhà trường và xã hội cần phải tích cực truyền 13% 19% 68% Có lòng yêu nước Sống có hoài bão, Lý Tintưởngtưởng vào sự lãnh đạo của Đảng và công cuộc đổi mới đất nước https://lop6.edu.vn/
55 đạt những giá trị văn học truyền thống tốt đẹp, xây dựng nếp sống lành mạnh, văn minh trong thời kỳ hội nhập, nhằm giáo dục cho sinh viên là người “ đủ Đức, đủ Tài” theo Tư tưởng Hồ Chí Minh. Bên cạnh đó, sinh viên cần tích cực phát huy khả năng trong học tập cũng như nghiên cứu khoa học tại trường, thể hiện được sự năng động, nhiệt huyết của tuổi trẻ, tạo ra mục tiêu, hướng đi mới cho bản thân; tạo dựng niềm tin vào Đảng và Nhà nước nhằm nâng cao sự hiểu biết về vai trò giáo dục đạo đức cho sinh viên được Chủ tịch Hồ Chí Minh để lại trong bản Di chúc để thế hệ trẻ, sinh viên ngày nay biết rõ, hiểu rõ nhiệm vụ, trách nhiệm của bản thân đối với công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, giúp cho đất nước Việt Nam ngày càng giàu mạnh. 2.1.1. Một số kết quả đạt được của công tác giáo dục đạo đức cho sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội Chủ tịch Hồ Chí Minh, vị lãnh tụ kính yêu của dân tộc ta, đã hiến dâng tất cả tình cảm, trí tuệ và cuộc đời cho sự nghiệp cách mạng của Đảng và nhân dân ta. Người đã để lại tài sản vô giá là tư tưởng và tấm gương đạo đức trong sáng, mẫu mực, cao đẹp, kết tinh những giá trị truyền thống của dân tộc, của nhân loại và thời đại. Họ tập và làm theo tấm gương đạo đức của Bác là niềm vinh dự và tự hào đối với mỗi sinh viên Việt Nam nói chung và sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội nói riêng. Đối với mỗi sinh viên học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh là nhiệm vụ rất quan trọng và cần làm thường xuyên, qua đó để giáo dục, rèn luyện mình, xứng đáng là công dân có ích của đất nước Việt Nam và làm theo lời dạy của Bác : “Non song Việt Nam có trở nên vẻ vang, dân tộc Việt Nam có sánh vai với các cường quốc năm châu hay không chính là nhờ một phần lớn ở công học tập của các cháu”.Và từ rất sớm người đã đánh giá cao vai trò của thế hệ trẻ những người mang trong mình nhiệt huyết, sức sống tràn trề, năng lực sáng tạo đối với sự trường tồn của đất nước bác nói: “Một năm khởi đầu từ mùa xuân, một đời khởi đầu từ tuổi trẻ, tuổi trẻ là mùa Xuân của xã hội, là tương lai của đất nước”. Nhà trường luôn phát động phong trào sức mạnh đoàn kết toàn dân tộc, đẩy mạnh sự nghiệp đổi mới đất nước, công nghiệp hóa, hiện đại hóa, sớm đưa nước ta ra khỏi tình trạng kém phát triển. Tư tưởng và https://lop6.edu.vn/
56 phẩm chất đạo đức tiêu biểu của Hồ Chí Minh là tinh thần yêu nước nồng nàn, hết lòng, hết sức phụng sự Tổ quốc, phục vụ nhân dân, toàn tâm, toàn ý cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, xây dựng chủ nghĩa xã hội. Từ quyết tâm “dù phải đốt cháy cả dãy Trường Sơn cũng quyết giành cho được tự do, độc lập”, để rồi phấn đấu cho “đồng bào ta ai cũng có cơm ăn, áo mặc, ai cũng được học hành”, để nước ta “sánh vai với cường quốc năm châu”. Học tập tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh chúng ta cần: Mỗi người cần nhận thức sâu sắc hơn, đầy đủ hơn những hy sinh to lớn của ông cha để chúng ta có non song, Tổ quốc Việt Nam độc lập, tự do, thống nhất trọn vẹn hôm nay. Nâng cao tinh thần yêu nước, tự hào về truyền thống anh hùng của dân tộc là lương tâm và trách nhiệm của mỗi người Việt Nam chân chính. Trung với nước ngày nay là trung thành vô hạn với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ độc lập, chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ, nền văn hóa, bảo vệ Đảng, chế độ, nhân dân và sự nghiệp đổi mới, bảo vệ lợi ích của đất nước. Ngày nay chúng ta luôn luôn tôn trọng, phát huy quyền làm chủ của sinh viên dưới hình thức trực tiếp, gián tiếp và khắc phục cho được thói vô cảm, lãnh đạm, thờ ơ trước những khó khăn, bức xúc... của sinh viên. Ý chí vươn lên quyết tâm vượt qua nghèo khó, lạc hậu, góp phần dựng xây đất nước phồn vinh, sớm đưa nước ta ra khỏi tình trạng kém phát triển, theo kịp trình độ các nước phát triển trong khu vực và thế giới; thực hiện bằng được mong ước của Bác Hồ kính yêu: “xây dựng đất nước ta đàng hoàng hơn, to đẹp hơn”. Mỗi sinh viên luôn có ý thức giữ gìn đoàn kết tương thân tương ái trong nhà trường; kiên quyết đấu tranh không khoan nhượng trước mọi ý đồ xấu. Đoàn kết là yêu nước, chia rẽ là làm hại cho đất nước. Mọi biểu hiện cục bộ, bản vị là trái với tinh thần yêu nước chân chính. Sinh viên Nội Vụ là nguồn nhân lực dự bị của Đảng luôn phải có tinh thần trách nhiệm cao đối với công việc học tập, có quyết tâm phấn đấu để thành đạt và cống hiến nhiều nhất cho đất nước, cho dân tộc; quyết tâm xây dựng quê hương giàu đẹp, văn minh. Phải có tinh thần ham học hỏi, phát huy truyền thống hiếu học và quý trọng nhân tài của ông cha ta, biết vận dụng sáng tạo các tri thức khoa học, công nghệ hiện đại, các sáng kiến trong sản xuất, học tập, công tác, hoàn thành xuất sắc https://lop6.edu.vn/
57 nhiệm vụ được giao. Mọi sự bảo thủ, trì trệ, lười học tập, ngại lao động, đòi hỏi hưởng thụ vượt quá khả năng và kết quả cống hiến là trái truyền thống đạo lý dân tộc và trái với tư tưởng yêu nước của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Mỗi chúng ta phải giải quyết đúng đắn mối quan hệ cá nhân gia đình tập thể xã hội; quan hệ giữa nghĩa vụ và quyền lợi. Theo gương Chủ tịch Hồ Chí Minh, yêu nước là sẵn sàng phấn đấu hy sinh cho lợi ích chung, việc gì có lợi cho nước, cho tập thể thì quyết chí làm, việc gì có hại thì quyết không làm. Làm việc gì trước hết phải vì tập thể, vì đất nước, phải nêu cao trách nhiệm của sinh viên, không tham lam, ích kỉ, vụ lợi. Nhà trường thực hiện dạy và học đúng lời dạy của bác: cần, kiệm, liêm chính, chí công vô tư; nêu cao phẩm giá con người Việt Nam trong thời kỳ mới. Những phẩm giá đó là chuẩn mực đạo đức truyền thống trong quan hệ đối với chính mình được Chủ tịch Hồ Chí Minh kế thừa, vận dụng và phát triển phù hợp với yêu cầu của sự nghiệp cách mạng, trở thành chuẩn mực cơ bản của đạo đức cách mạng. Người là một tấm gương mẫu mực về cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư. Học tập và làm theo tấm gương của Người, thực hiện cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư trong giai đoạn hiện nay là: tích cực lao động, học tập, công tác với tinh thần lao động sáng tạo, có năng suất, chất lượng, hiệu quả cao; biết quý trọng công sức lao động và tài sản của tập thể, không xa hoa, lãng phí, không phô trương, hình thức, phải thẳng thắn, trung thực, bảo vệ chân lý, bảo vệ đường lối, quan điểm của Đảng, bảo vệ người tốt; chân thành, khiêm tốn; không chạy theo chủ nghĩa thành tích, không bao che, giấu giếm khuyết điểm...Thực hiện cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư phải kiên quyết chống bệnh lười biếng, lối sống hưởng thụ, vị kỷ, nói không đi đôi với làm, nói nhiều, làm ít, miệng nói lời cao đạo nhưng tư tưởng, tình cảm và việc làm thì mang nặng đầu óc cá nhân, tư lợi, việc gì có lợi cho mình thì hăng hái. Sinh viên học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh cần phát huy chủ nghĩa yêu nước gắn chặt với chủ nghĩa quốc tế trong sáng, đoàn kết, hữu nghị giữa các dân tộc trong điều kiện toàn cầu hóa, chủ động, tích cực hội nhập kinh tế quốc tế. Tư tưởng Hồ Chí Minh về tình đoàn kết quốc tế bắt nguồn từ tình yêu thương đối với con người, với nhân loại và đoàn kết toàn nhân loại vì mục tiêu giải phóng https://lop6.edu.vn/
58 các dân tộc bị áp bức, giải phóng giai cấp, giải phóng con người. Người là hiện thân của chủ nghĩa yêu nước chân chính kết hợp với chủ nghĩa quốc tế trong sáng. Nhờ đó mà nhân dân thế giới kính yêu Người, trao tặng Người danh hiệu nhà văn hóa kiệt xuất trên thế giới, anh hùng giải phóng dân tộc, chiến sĩ lỗi lạc của phong trào cộng sản quốc tế. Từ chủ nghĩa quốc tế cao cả, Người đã xây dựng nên tình đoàn kết quốc tế rộng lớn của dân tộc ta với các dân tộc trên thế giới, góp phần quan trọng vào những thắng lợi vĩ đại của nhân dân ta và phong trào cách mạng thế giới. Ngày nay, trong điều kiện toàn cầu hóa, việc mở rộng tình đoàn kết quốc tế, hợp tác cùng có lợi, chủ động, tích cực hội nhập là một nguồn lực quan trọng để xây dựng và phát triển đất nước. Đoàn kết quốc tế trong sáng là thực hiện chính sách đối ngoại rộng mở, đa phương hóa, đa dạng hóa với tinh thần Việt Nam sẵn sàng là bạn, đối tác tin cậy với các quốc gia trên thế giới, phấn đấu vì độc lập, hòa bình, hợp tác và phát triển. Còn Đoàn kết quốc tế theo tư tưởng Hồ Chí Minh là phát huy tinh thần độc lập tự chủ, tôn trọng độc lập, chủ quyền của các nước khác, mở rộng hợp tác cùng có lợi, phấn đấu vì hòa bình, phát triển, chống chiến tranh, đói nghèo, bất công, cường quyền, áp đặt trong quan hệ quốc tế. Khép lại những vấn đề của quá khứ, lịch sử, xoá bỏ mặc cảm, hận thù, nhìn về tương lai, xây dựng tình hữu nghị giữa các dân tộc. Học tập và làm theo tư tưởng và tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh cần nâng cao tinh thần độc lập tự chủ, tự lực, tự cường, kiên quyết đấu tranh chống tâm lý tự ty, chủ nghĩa dân tộc hẹp hòi; phê phán các biểu hiện vong bản, vọng ngoại, ảo tưởng trước chủ nghĩa tư bản. Sự nghiệp đổi mới đất nước đã và đang đặt ra những yêu cầu ngày càng cao đối với sự hình thành và phát triển những phẩm chất đạo đức tốt đẹp của sinh viên nói riêng và toàn dân tộc Việt Nam nói chung, đồng thời tạo ra những thuận lợi và những thử thách mới đối với mỗi chúng ta trong lĩnh vực đạo đức. Hơn lúc nào hết, hiện nay toàn Đảng, toàn dân ta phải quan tâm đầy đủ đến vấn đề đạo đức, tiếp tục xây dựng, hoàn thiện những chuẩn mực đạo đức đúng đắn, tiến bộ; đẩy mạnh giáo dục, rèn luyện và tăng cường quản lý đạo đức trong Đảng và trong nhân dân. Kế thừa truyền thống đạo đức tốt đẹp của ông cha, học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí https://lop6.edu.vn/
59 Minh là một trong những biện pháp quan trọng để khắc phục sự suy thoái về đạo đức, lối sống trong cán bộ, đảng viên và nhân dân, làm lành mạnh nền đạo đức xã hội, góp phần giữ vững sự ổn định chính trị, xã hội, tạo động lực cho sự phát triển nhanh, hiệu quả, bền vững. Vấn đề cơ bản nhất khi thực hiện cuộc vận động là mỗi người chúng ta phải nhận thức đầy đủ vị trí của vấn đề đạo đức, thường xuyên tự giác, nỗ lực học tập, rèn luyện, tu dưỡng noi theo tấm gương Bác Hồ vĩ đại. Đối với sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội thời gian qua, công tác giáo dục đạo đức, lối sống cho sinh viên đã đạt được những kết quả tích cực. Một là, phần lớn học sinh, sinh viên có đạo đức tốt, kính trọng ông bà, cha mẹ, thầy cô giáo, người lớn tuổi; có tinh thần đoàn kết, tích cực học tập, rèn luyện, tu dưỡng; có ý thức chấp hành pháp luật tốt, lối sống đẹp, lành mạnh; có lòng yêu nước, tinh thần tự hào dân tộc. Hai là, tham gia các hoạt động vì cộng đồng. Thông qua các hoạt động thiện nguyện, hiến máu, giải cứu và giúp đỡ các bác nông dân đã khẳng định thêm giá trị của sinh viên Trường đại học Nội Vụ trong những khoảng thời gian khó khăn đầy biến động và thách thức hiện nay. Không chỉ nói sinh viên mà phải kể đến hoạt động quan tâm của cấp Đoàn Trường Đại học Nội vụ Hà Nội đã đưa ra được các phương án hữu ích, đảm bao an toàn và làm theo chỉ đạo của cấp trung ương về việc phòng chống dịch covid hiệu quả. Cả nhà trường và sinh viên đều tuân thủ các khuyến cáo của bộ y tế khiến cho chiến dịch phòng chống dịch covid của dất nước ta thành công được cả thế giới ngưỡng mộ với thành tích không có ca bệnh nhất chết bởi dịch. Tuy nhiên, vẫn còn hạn chế tồn tại và thông qua điều tra một bộ phận sinh viên chưa có ý thức học tập tốt, có biểu hiện lệch chuẩn về đạo đức, lối sống; tình trạng bạo lực học đường, tệ nạn xã hội, vi phạm pháp luật vẫn còn diễn ra. Ví dụ như việc đội mũ bảo hiểm khi tham gia lái xe vẫn còn một số bạn sinh viên không chấp hành đúng, việc đi học muộn với nhiều lý do không đúng, bỏ tiết học không tham gia đầy đủ...Một số bạn sinh viên luôn không tham gia các hoạt động chung của toàn trường, không có sự tham gia nhiệt tình các buổi văn nghệ chào mừng của nhà trường như buổi hoạt https://lop6.edu.vn/
60 dộng chào mừng các em tân sinh viên, buổi hướng nghiệp trong tương lai của trường. Thêm vào đó còn có mặt trái của nền kinh tế thị trường; hành vi bạo lực xuất hiện ngày càng nhiều trong đời sống xã hội, trên phim ảnh, internet, sách báo... đã tác động trực tiếp đến sự hình thành nhân cách, đạo đức, lối sống của học sinh, sinh viên. 2.1.2. Hạn chế trong công tác giáo dục đạo đức cho sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội Nhìn chung, có rất nhiều yếu tố để ảnh hưởng tới việc giáo dục đạo đức cho sinh viên, nhưng đa phần vẫn là do các lí do khách quan, đó có thể là những tác động của môi trường, thế giới bên ngoài, nhưng vẫn hơn cả và mang yếu tố quyết định nhất là từ ý chí, nghị lực của sinh viên, là tầng lớp cần được giáo dục và phát triển. Một là, những hạn chế của việc giáo dục đạo đức cho sinh viên bắt nguồn nhiều nhất vẫn là từ các công tác quản lý giáo dục chưa thực sự hiệu quả, các kế hoạch giáo dục đạo đức trong nhà trường cũng như là ở các cấp đoàn thôn, xã, thành phố, tỉnh chưa thực sự sáng tạo, cụ thể để mà phù hợp với đặc điểm tình hình của thời đại mà vẫn còn lệ thuộc nhiều vào sự xây dựng chung của kế hoạch chuyên môn; nội dung các hoạt động giáo dục đạo đức chỉ còn ở mức tốt nhưng việc thực hiện còn ở mức độ trung bình; các phương pháp giáo dục đạo đức còn chưa tốt, thanh thiếu niên còn chưa thấy được sự hiệu quả trong các phương pháp rèn luyện; còn chưa nhận thức được rõ vai trò của việc rèn luyện bản thân. Ý thức thực hiện những quy định, nội quy, chấp hành pháp luật còn chưa cao. Xuất những biểu hiện lệch chuẩn lối sống trong học sinh, sinh viên nói riêng và tầng lớp thanh thiếu niên nói chung đã cho thấy khoảng trống trong công tác giáo dục, bởi không ít nơi còn xem nhẹ việc dạy đạo đức, rèn nếp sống đẹp cho học sinh. Tuy nhiên, trong mối quan hệ sinh viên tại môi trường sư phạm, phải kể đến các tác động của ban Cán sự, ban Chấp hành của mỗi lớp mặc dù là các thủ lĩnh của lớp, chi Đoàn nhưng chưa nhận thức đầy đủ về vị trí, vai trò và tầm quan trọng, chưa quan tâm đúng mức đến công tác tư tưởng, giáo dục các giá trị đạo đức sâu rộng. Qua đó hiệu quả công tác giáo dục còn hạn chế, vẫn https://lop6.edu.vn/
61 còn mang tính định hướng chính trị, tính lý thuyết và sức thuyết phục chưa cao. Hai là, việc đổi mới hình thức, phương pháp công tác tư tưởng giáo dục đạo chưa thật mạnh mẽ chặt chẽ và mang tính đồng bộ; chưa bám sát tình hình và diễn biến tư tưởng của sinh viên trong lớp,… nên còn để xảy ra rất nhiều sai sót nghiêm trọng vi phạm quy chế trường học. Ba là, việc kiểm tra và đánh giá kết quả rèn luyện cá nhân của từng bộ phận thanh thiếu niên đôi khi chỉ mang tính hình thức, chiếu lệ, qua loa, chưa mang tính thúc đẩy, động viên, khuyến khích những tấm gương các cá nhân, tập thể có tấm gương rèn luyện tốt, đạo đức tốt, kỉ luật cao. Bốn là, về phía trách nhiệm của gia đình ảnh hưởng nhiều nhất đến việc giáo dục đạo đức phải kể đến là các bậc cha mẹ phối hợp tác với nhà trường để giáo dục sinh viên còn vẫn còn tồn tại nhiều mặt hạn chế như việc luôn luôn suy nghĩ, quan tâm đến kết quả học tập, lao động của con mình như thế nào nhưng lại không khuyến khích, tạo cơ hội cho con tham gia các hoạt động trải nghiệm, các sự kiện làm phát triển kĩ năng cá nhân của bản thân…v.v, còn có nhiều bậc phụ huynh coi việc giáo dục đạo đức chỉ là trách nhiệm dành cho nhà trường…… Năm là, vai trò trọng yếu trong việc giáo dục đạo đức cho sinh viên đó là tính gắn kết, phối hợp giữa các đơn vị hay cụ thể là các phòng, ban thực sự còn thiếu tính đồng bộ điều này thể hiện nhiều nhất ở việc thực hiện Điều này thể hiện nhiều nhất trên tinh thần thực hiện các văn bản, hướng dẫn thực hiện các công tác giáo dục nói chung và giáo dục đạo đức nói riêng còn thực hiện chưa triệt để, nhiều khâu thực thiện còn mang tính hình thức mà không chú trọng đặc biệt tới nội dung, kết quả thực hiện, chưa nhận thức được vai trò đạo đức, lối sống có ảnh hưởng rất lớn đến thái độ cũng như là kết quả học tập của sinh viên vì thế những kết quả đem lại không hiệu quả và đạt được theo yêu cầu.. Sáu là, việc tổ chức, hoạt động của các CLB, Sinh viên xung kich trong nhà trường còn đôi lúc chưa có sự chủ động và mang tính sáng tạo, khi hoạt động mà sinh viên không nhận lại được những kinh nghiệm, kĩ năng để phát triển bản thân, các hoạt động vẫn còn đi theo lối mòn không đem lại sự mới mẻ, https://lop6.edu.vn/
62 bổ ích, bài học kinh nghiệm...v.v Bảy là, đội ngũ thủ lĩnh của các CLB, Sinh viên xung kích còn trẻ nên chưa có kinh nghiệm, kiến thức về việc quản lý các hoạt động nên đôi khi thiếu phù hợp trong việc giáo dục, rèn luyện đạo đức cho sinh viên. 2.2. Nguyên nhân của những kết quả đạt đƣợc và hạn chế của công tác giáo dục đạo đức cho sinh viên Trƣờng Đại học Nội vụ Hà Nội 2.2.1. Nguyên nhân của các kết quả đạt được trong việc giáo dục tư tưởng đạo đức cho sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội. Giáo dục đạo đức Hồ Chí Minh cho sinh viên Đại học Nội vụ Hà Nội đạt được những kết quả nêu trên là do những nguyên nhân sau: Một là, Đảng, Nhà nước thời gian qua đã ban hành nhiều chủ trương, đường lối, chính sách, nghị quyết đúng đắn để định hướng cho toàn bộ hoạt động giáo dục nói chung và hoạt động giáo dục đạo đức Hồ Chí Minh cho sinh viên nói riêng. Trong đó có các Chỉ thị, Nghị quyết như: Chỉ thị số 06-CT/TW (2006); Nghị quyết số 25 NQ/TW (2008); Chỉ thị số 03 CT/TW (2011); Chỉ thị 42 CT/TW (2015); Chỉ thị số 05 CT/TW (2016). Đồng thời, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã đầu tư kinh phí cho hoạt động giáo dục đạo đức Hồ Chí Minh trong các trường đại học như: hàng năm tổ chức các lớp tập huấn cho các giảng viên giảng dạy lý luận chính trị, đầu tư cho công tác đổi mới, biên soạn giáo trình, chương trình học môn Tư tưởng Hồ Chí Minh. Hai là, Đảng ủy, Ban giám hiệu và các tổ chức đoàn thể trong Trường Đại học Nội Vụ Hà Nội, đã nhận thấy sự cần thiết phải giáo dục đạo đức Hồ Chí Minh cho sinh viên. Vì vậy, các tổ chức, đoàn thể đã có những hoạt động triển khai công tác này trong Trường Đại học Nội Vụ Hà Nội như: xây dựng chương trình, kế hoạch thực hiện cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” và “Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh”, trên cơ sở tiếp thu sự chỉ đạo của Đảng bộ và có sự phối hợp giữa các tổ chức, đoàn thể trong nhà trường để triển khai thực hiện cho sinh viên. Ba là, Trường Đại học Nội Vụ Hà Nội đã có nhiều đổi mới trong phương pháp giảng dạy môn học Tư tưởng Hồ Chí Minh. Chất lượng đội ngũ cán bộ https://lop6.edu.vn/
63 giảng dạy, quản lí giáo dục có phẩm chất và đạo đức, trình độ cao không ngừng được cải thiện và tăng lên, góp phần đáp ứng yêu cầu nhân lực phục vụ cho phát triển kinh tế xã hội, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Từng bước về cơ bản đã đáp ứng được yêu cầu phát triển của giáo dục. Bốn là, đại đa số sinh viên Trường Đại học Nội Vụ Hà Nội có lòng yêu nước, có động cơ, mục đích học tập đúng đắn, có ý thức tu dưỡng, rèn luyện theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh Năm là, Hệ thống cơ sở vật chất, trường lớp và các công trình quy mô giáo dục phát triển nhanh, đẩy mạnh thực hiện nền giáo dục toàn dân, đáp ứng nhu cầu học tập ngày càng tăng của nhân dân và nâng cao được trình độ đào tạo, trình độ, phẩm chất đạo đức của Thanh thiếu niên không ngừng được nâng cao. Sáu là, Công tác giáo dục và tuyên tuyền về giáo dục đạo đức hầu hết đã được nâng cao và có nhiều tiến bộ nhất là đối với người dân tộc thiểu số, lao động nông thôn, các đối tượng chính sách và người có hoàn cảnh khó khăn. 2.2.2. Nguyên nhân của những hạn chế trong giáo dục tư tưởng đạo đức cho sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội. Nguyên nhân dẫn tới việc giáo dục đạo đức Hồ Chí Minh cho sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội còn tồn tại những hạn chế là do: Một là, Trường Đại học Nội vụ Hà Nội chưa chú trọng đúng mức tới công tác giáo dục đạo đức nói chung và giáo dục đạo đức Hồ Chí Minh cho sinh viên. Các hoạt động triển khai mang tính chất chung chung, không gắn cụ thể với việc giáo dục đạo đức cho sinh viên. Công tác tuyên truyền, chỉ đạo, lãnh đạo chưa sát sao. Đồng thời, các tổ chức, đoàn thể, các trường thành viên trong Trường Đại học Nội vụ Hà Nội chưa có sự phối kết hợp chặt chẽ với nhau, sự phối hợp với gia đình và xã hội còn chưa chặt chẽ trong hoạt động giáo dục đạo đức Hồ Chí Minh cho sinh viên. Công tác kiểm tra, giám sát, đôn đốc, sơ kết, tổng kết của các tổ chức trong Trường Đại học Nội vụ Hà Nội đối với hoạt động giáo dục đạo đức Hồ Chí Minh cho sinh viên mang tính hình thức, không thường xuyên, có nhiều hoạt động tổ chức nhưng không có tổng kết, đánh giá. Hai là, nội dung, hình thức, phương pháp giáo dục đạo đức Hồ Chí Minh https://lop6.edu.vn/
64 cho sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội còn mang tính chung chung, thiếu đồng bộ. Giáo dục đạo đức Hồ Chí Minh cho sinh viên chủ yếu thông qua môn học Tư tưởng Hồ Chí Minh, chưa đáp ứng được yêu cầu về nội dung cần truyền tải và thời lượng học tập, hình thức, phương pháp giảng dạy chưa thu hút được sinh viên. Giáo dục đạo đức Hồ Chí Minh thông qua hoạt động của các tổ chức, đoàn thể trong nhà trường chưa thiết thực, sức lan tỏa chưa cao, nặng về khẩu hiệu, tuyên truyền, thiếu các hoạt động ngoại khóa, trải nghiệm cho sinh viên để gắn học với hành, lý luận với thực tiễn. Do đó, các hoạt động này chưa thu hút được đông đảo sinh viên tham gia. Thầy cô giáo chưa phát huy vai trò của mình trong việc định hướng nhân cách, chưa trở thành tấm gương đạo đức cho sinh viên noi theo. Nhà trường chưa phát huy được hết vai trò của tổ chức Đoàn và Hội trong giáo dục đạo đức cho sinh viên, đặc biệt trong công tác tổ chức hoạt động tập thể hình thức phong phú, đa dạng thu hút được nhiều sinh viên tham gia nhằm làm cho họ có nhiều điều kiện tiếp cận với các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước Ba là, sự tác động của toàn cầu hóa và mặt trái của cơ chế kinh tế thị trường làm cho xã hội nước ta có nhiều biến đổi: lối sống thực dụng chạy theo vòng xoáy của đồng tiền, danh lợi, tệ nạn tham nhũng, lãng phí, bạo lực, tội phạm… Những mặt trái đó đã tác động sâu sắc đến nhận thức và hành động của sinh viên. Bốn là, sự thiếu ý thức trong tu dưỡng, rèn luyện của bản thân sinh viên, dẫn đến sự xuống cấp về đạo đức của một bộ phận sinh viên. Sự suy thoái về đạo đức của sinh viên là do: Nhà trường chưa quan tâm, chú trọng đến việc giáo dục đạo đức cho sinh viên, Đoàn sinh viên, Hội sinh viên chưa phát huy được vai trò đối với việc giáo dục đạo đức cho sinh viên, thiếu sự phối hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và xã hội trong việc giáo dục đạo đức cho sinh viên, các thế lực thù địch thực hiện “diễn biến hòa bình” thông qua sách báo, phim ảnh phản động, bạo lực, đồi trụy, hướng sinh viên theo các giá trị ngoại lai vốn xa lạ với truyền thống dân tộc, thực trạng suy thoái đạo đức, lối sống của một bộ https://lop6.edu.vn/
65 phận không nhỏ cán bộ, đảng viên cũng ảnh hưởng đến đạo đức, lối sống của thế hệ trẻ trong đó có sinh viên Thực tế thông qua các hoạt động đã được tổ chức tại Trường Đại học Nội vụ Hà Nội như: hoạt động phòng chống ma túy, hoạt động thiện nguyện: “xây bếp ăn cho điểm trường mầm non” bản Suối Tôn, tỉnh Thanh Hóa, hoạt động hiến máu nhân đạo,…Nhóm tác giả nhận thấy các hoạt động của Đoàn trường phù hợp và đóng vai trò quan trọng trong việc giáo dục đạo đức cho sinh viên của trường. Thế nhưng vẫn còn một số hạn chế như: hầu hết các hoạt động dựa trên tinh thần tự giác tham gia của sinh viên, nhưng chưa được tổ chức thực hiện hợp lý nên chưa thu hút được sự chú ý của nhiều thành phần sinh viên trong nhà trường. Cơ sở vật chất của nhà trường chưa đủ để đáp ứng cho những hoạt động lớn có thể tổ chức tại trường nên một số trường hợp chỉ sinh viên đại diện lớp mới có thể tham dự. https://lop6.edu.vn/
66 Tiểu kết chƣơng 2
Thông qua phân tích thực trạng và nguyên nhân của việc giáo dục đạo đức cho sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội theo Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh nhóm tác giả đã đề cập được một số ưu điểm cũng như hạn chế của sinh viên. Đạo đức sinh viên trở nên yếu kém trong những năm qua xuất phát từ nhiều nguyên nhân, nhưng hai nguyên nhân cơ bản cần phải khắc phục ngay đó là trách nhiệm của gia đình và nhà trường. Giải quyết được các nguyên nhân cơ bản, thì các nguyên nhân khác không trở thành quá khó khăn và phức tạp. Cụ thể là nếu sinh viên được gia đình và nhà trường giáo dục để đủ khả năng làm chủ được mình thì đồng nghĩa với việc các em có khả năng “miễn nhiễm” với những tác động bên ngoài. Muốn làm được điều đó, nhà trường phải thể hiện vai trò là chủ xướng, gia đình phải có trách nhiệm phối hợp; mỗi giáo viên phải nhận thức và thực hiện đúng vai trò, trách nhiệm của mình. Sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội có ưu điểm năng động, sáng tạo tiếp thu các chuẩn mực mới của đất nước và trên thế giới. Thông qua khảo sát của chương 2 đại bộ phận sinh viên cơ bản giữ vững và trau dồi việc giáo dục đạo đức, có tinh thần yêu nước nồng nàn, tinh thần đoàn kết nhân dân một lòng.Những ưu điểm đó được thể hiện qua sự kiện phòng chống dịch covid19 vừa qua như là ủng hộ góp gạo chia sẻ cho những hoàn cảnh chịu ảnh hưởng và khó khăn từ bệnh dịch, chia sẻ với bạn bè quốc tế và bạn bè nước láng giềng. Từ các hoạt động ý nghĩa mang đậm chất nhân văn trên đã khiến bạn bè thế giới được Việt Nam giúp có cái nhìn mới nhất về con người Việt Nam trên hết đó là đạo đức của người Việt Nam. Sau những ưu điểm tất yếu cũng còn tồn tại một số hạn chế trong suy nghĩ, nhận thức và hành động của bộ phận nhỏ sinh viên. Vì vậy nhóm tác giả đề xuất hững giải pháp cụ thể để nâng cao, đổi mới và nêu gương nói riêng dành cho sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội nói riêng. https://lop6.edu.vn/
67 Chƣơng 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO SINH VIÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC NỘI VỤ HÀ NỘI 3.1. Đổi mới phƣơng thức giáo dục đạo đức cho sinh viên Trƣờng Đại học Nội vụ Hà Nội. Hướng dẫn sinh viên sử dụng tài liệu tham khảo Trong quá trình giảng dạy và học tập các môn học, trong đó môn học Tư tưởng Hồ Chí Minh của Trường Đại học Nội vụ Hà Nội học với tài liệu chính là “ Giáo trình Tư tưởng Hồ Chí Minh” của Bộ Giáo dục và Đào tạo, ngoài ra còn có rất nhiều tài liệu khác cho sinh viên tiếp cận, học hỏi. Sinh viên có thể tìm kiếm, tiếp cận tài liệu về Hồ Chí Minh ở nhiều nguồn khác nhau như: sách, bảo, tạp chí, nghiên cứu khoa học, tại liệu trên mạng internet, các kênh sóng truyền hình,.... nhằm hiểu rõ hơn về cuộc đời, sự nghiệp của Bác Nguồn tài liệu tham khảo về Hồ Chí Minh có vai trò quan trọng trong việc học tập và nghiên cứu, giúp cho sinh viên tích lũy và mở rộng kiến thức, nâng cao sự hiểu biết về tư tưởng, đạo đức Hồ Chí Minh. Trong quá trình tìm tài liệu sinh viên cần có phương pháp tìm và sử dụng tài liệu, biết khai thác tài liệu hợp lý, có chọn lọc, đem lại hiệu quả cao trong quá trình học cũng như biết cách vận dụng vào cuộc sống, biến những kiến thức đó thành kiến thức của bản thân. Qua đó giảng viên cần phải hướng dẫn sinh viên lưu ý khi tìm và tra cứu tài liệu như: tìm tài liệu có mục đích rõ ràng, lựa chọn tài liệu tham khảo hợp lý, phù hợp với yêu cầu giảng viên và như cầu, hứng thú của sinh viên, lựa chọn được phương pháp tìm kiếm tại liệu nhanh, tiết kiệm thời gian cho sinh viên. Đối với sinh viên ngoài thư viện Trường Đại học Nội vụ Hà Nội , sinh viên có thể tìm tài liệu ở các trường Đại học, Học viện khác như: Đại học Quốc gia Hà Nội, Học viện Báo chí Tuyên truyền, Học viện Chính trị Quốc gia và Thư viện Quốc gia Hà Nội... nhằm tăng tính chủ động, tìm kiếm và tiếp cận đa dạng các nguồn tài liệu khác nhau, giúp cho sinh viên có được những kiến thức, tri thức vững vàng, hiểu rõ sâu sắc về hoạt động, sự nghiệp cách mạng, đạo đức https://lop6.edu.vn/
68 Hồ Chí Minh để học hỏi, tích lũy kiến thức và áp dụng được vào bài học, cuộc sống. Ứng dụng Công nghệ thông tin vào bài giảng Môn học Tư tưởng Hồ Chí Minh là một trong những môn học lý luận chính trị, kiến thức chủ yếu là lý luận nên phương pháp dùng lời nói thuyết trình dễ gây nhàm chán và ảnh hưởng đến chất lượng học tập của sinh viên. Vì vậy, ứng dụng Công nghệ thông tin vào đổi mới phương pháp, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo, giúp người học tham gia học tập một cách chủ động, tích cực và sáng tạo, tăng cường tính trực quan góp phần nâng cao chất lượng tiếp thu, lĩnh hội kiến thức cho sinh viên. Ngày nay, đại đa số sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội đều tìm kiếm tư liệu, tài liệu tham khảo qua mạng internet, hệ thống thông tin tra cứu tài liệu nhanh gọn, giúp cho sinh viên lĩnh hội kiến thức, tìm kiếm nhanh mà không tốn thời gian. Vì vậy, để đáp ứng nhu cầu, sự phát triển của công nghệ đòi hỏi giảng viên cần phải áp dụng công nghệ thông tin phù hợp, phương thức giảng dạy cho sinh viên nhằm tạo ra sự hứng thú, lấy sinh viên làm việc nòng cốt, giữ vai trò trung tâm trong quá trình dạy học, sinh viên phải tích cực, chủ động, sáng tạo, biết phối hợp chặt chẽ với giảng viên trong quá trình lĩnh hội tri thức thông qua các phương tiện như internet, máy tính.... đặc biệt là trong các môn lý luận chính trị như Tư tưởng Hồ Chí Minh, Đường lối cách mạng của Đảng cộng sản,.... nhằm giúp cho sinh viên không cảm thấy khô khan, chán nản trong quá trình học. Giảng viên cần biết khai thác hình ảnh, đổi mới phương thức truyền đạt, lồng ghép những câu chuyện về đạo đức Hồ Chí Minh, sự nghiệp, cuộc đời của Bác vào bài giảng. Cùng với tài liệu học tập cho sinh viên, hệ thống thông tin, tư liệu trên rất quan trọng, phục vụ cho công tác biên soạn, thiết kế bài giảng của giảng viên. Ứng dụng Công nghệ thông tin vào việc học tập, tìm kiếm tài liệu đem lại hiệu quả cao cho giảng viên trong quá trình tìm kiếm nguồn tài liệu tham khảo khác nhau, thuận lợi cho việc thiết kế, biên soạn bài giảng, lưu trữ giữ liệu nhanh ngọn. Đồng thời, ứng dụng Công nghệ thông tin giúp giảng viên thể hiện https://lop6.edu.vn/
69 bài giảng dưới nhiều hình thức khác nhau, quan trọng là giảng viên cần phải lấy hình ảnh, tư liệu về Bác phù hợp, mang tính khoa học và có nguồn tin đúng và đáng tin cậy. Đổi mới phương pháp ôn luyện, kiểm tra, thi kết thúc học phần Việc học tập các môn học tại trường có vai trò quan trọng đối với mỗi sinh viên, điều đó thể hiện việc sinh viên tham gia học có chăm chú nghe giảng, ghi chép bài và tham gia xây dựng bài trong lớp, quá trình học, phương hướng, mục tiêu mà bản thân muốn đạt được sau khi kết thúc học phần của sinh viên, qua quá trình học giảng viên có thể hiểu rõ về năng lực, trình độ khả năng của sinh viên. Nhưng điều quan trọng là kết quả học tập của sinh viên khi kết thúc học phần, kết quả học sẽ đánh giá thành tích, học lực, ý thức của sinh viên trong suốt thời gian học. Vì vậy, phương pháp ôn luyện, kiểm tra của sinh viên là quan trọng đòi hỏi giảng viên luôn tiến hành kiểm tra thường xuyên, kiểm tra định kỳ giúp cho sinh viên chủ động tích cực hơn trong việc học. Đối với các môn lý luận chính trị Trường Đại học Nội vụ Hà Nội luôn tổ chức thi kết thúc học phần bằng hình thức tự luận và đạt được hiệu quả cao. Thay vì áp dụng hình thức thi tự luận như trước thì Trường Đại học Nội vụ Hà Nội có thể áp dụng, thay đổi phương thức thi tự luận bằng hình thức trắc nghiệm, vấn đáp, giúp cho sinh viên có khả năng tự học, tự nghiên cứu, tìm tòi tránh học tủ, học vẹt, là hình thức thi mới nên sinh viên cần chú trọng học tập, biết cách học, ôn tập một cách khoa học, logic, vận dụng và ghi nhớ kiến thức sâu sắc hơn, giúp cho sinh viên nắm rõ về lý tưởng cách mạng của Hồ Chí Minh và tạo được mục tiêu, phương pháp học tập, ôn luyện phù hợp, logic, sáng tạo trong quá trình học nhằm đem lại thành tích tốt trong quá trình học.[38, Tr.24 129] Như vậy, đổi mới giảng dạy đạo đức Hồ Chí Minh cho sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội sẽ đạt được kết quả tốt khi chú trọng đổi mới các môn học, đặc biệt là môn học Tư tưởng Hồ Chí Minh, nhằm tăng tính chủ động, tìm tòi, sáng tạo cho sinh viên, giúp cho giảng viên truyền đạt, giảng dạy kiến thức hay hơn, sinh động, phong phú, đa dạng hơn. Từ đó, sinh viên sẽ lĩnh hội toàn bộ tri thức tưởng rằng là khô khan nhưng bản chất là quá trình lịch sử, giúp cho https://lop6.edu.vn/
70 sinh viên quay ngược lại thời gian để tìm tòi những giá trị lịch sử của dân tộc Việt Nam, giúp cho sinh viên hiểu rõ hơn về cuộc đời, sự nghiệp, lý tưởng của Bác để lại cho nhân dân. Đặc biệt là thế hệ trẻ, chủ nhân tương lai của đất nước, là những thế hệ sinh viên, sinh viên ngày nay luôn nuôi dưỡng lý tưởng cách mạng,đạo đức và không ngừng cố gắng hoàn thiện bản thân và làm theo tấm gương của Bác. 3.2. Nâng cao nhận thức và trách nhiệm của sinh viên Trƣờng Đại học Nội vụ Hà Nội về giáo dục đạo đức đáp ứng thời kì hội nhập Đạo đức lối sống cho thế hệ trẻ luôn là một yêu cầu, nhiệm vụ quan trọng, đặt ra thường xuyên, liên tục đối với Trường Đại học Nội vụ nói riêng và tổ chức Đoàn thể các cấp nói chung. Những năm qua, với sự nỗ lực của các cấp bộ đoàn, công tác giáo dục lý luận chính trị của Ðoàn Sinh viên Cộng sản (TNCS) Hồ Chí Minh Trường Đại học Nội vụ Hà Nội có những chuyển biến tích cực theo xu hướng đa dạng hóa hình thức, từng bước phù hợp tâm lý, nguyện vọng của sinh viên. Ðồng thời, các hoạt động giáo dục của Ðoàn đã phần nào nhạy bén, theo sát các sự kiện chính trị, xã hội, an ninh quốc phòng của thành phố cũng như đất nước; luôn gắn hoạt động của sinh viên với giáo dục truyền thống, giáo dục lý tưởng, đạo đức cách mạng, lối sống đẹp và ý thức công dân. Công tác giáo dục của Ðoàn TNCS Hồ Chí Minh do Đoàn Trường Đại học Nội vụ Hà Nội thời gian qua đã góp phần thắp lên ngọn lửa lý tưởng cách mạng, ý chí và lòng yêu nước, yêu quê hương cho sinh viên. Công tác ấy được thể hiện tiêu biểu qua các hoạt động: Hội thi Olympic các môn khoa học chính trị Mác Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh ở các Trường Đại học Nội vụ Hà Nội các phong trào thực hiện Chỉ thị 03 của Bộ Chính trị về tiếp tục đẩy mạnh việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh gắn với thực hiện Chỉ thị số 01 của Ban Thường vụ Trung ương Đoàn về “Tăng cường rèn luyện tác phong, thực hiện lề lối công tác cán bộ Đoàn”; cụ thể hóa các tiêu chí xây dựng giá trị hình mẫu sinh viên Việt Nam thời kỳ mới; xây dựng các tiêu chí về chuẩn mực đạo đức, lối sống cho các đối tượng đoàn viên sinh viên gắn liền với chương trình rèn luyện đoàn viên và tuyên dương, biểu dương .Chú trọng đổi mới phương https://lop6.edu.vn/
71 thức giáo dục lý tưởng, đạo đức, lối sống cho thanh thiếu niên, trong đó, đẩy mạnh hơn việc giáo dục thông qua các phong trào hành động cụ thể, lấy môi trường thực tiễn để bồi dưỡng, rèn luyện, vun đắp những giá trị tốt đẹp cho đoàn viên sinhPhátviên.huy những kết quả đạt được trong công tác giáo dục chính trị tư tưởng trong đoàn viên sinh viên thành phố trong thời gian qua, thời gian tới trong bối cảnh tình hình mới của đất nước, quá trình hội nhập toàn câu, việc giáo dục thế hệ trẻ cần được quan tâm ở nhiều khía cạnh. Cần xây dựng môi trường xã hội lành mạnh để sinh viên được rèn luyện, cống hiến và trưởng thành. Ðồng thời, tạo cho sinh viên cơ hội để tham gia các hoạt động vui chơi giải trí lành mạnh, hưởng thụ văn hóa, lối sống đẹp, sống lành mạnh để nâng cao sức khỏe và tinh thần. Bên cạnh đó, Ðảng và Nhà nước cũng cần tập trung giải quyết các vấn đề bức xúc của xã hội nhất là vấn đề tham nhũng, tiêu cực, tội phạm và tệ nạn xã hội, nhất là ma túy, mại dâm, giải quyết các vấn đề về an toàn giao thông…, góp phần xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, hình thành lối sống văn hóa và ý thức công dân cho sinh viên.Trong công tác giáo dục thế hệ trẻ, cần chú trọng các hoạt động gắn trách nhiệm của sinh viên với bảo vệ lợi ích dân tộc, lợi ích quốc gia, coi việc tôn vinh, nêu gương, cổ vũ sinh viên sống đẹp, sống có ích, làm rạng danh Tổ quốc cũng chính là cách để giáo dục lý tưởng, đạo đức cách mạng cho sinh viên. Việc tăng cường giáo dục chính trị tư tưởng, đạo đức lối sống cho thế hệ trẻ trong tình hình mới phải biết cách phát huy khả năng sáng tạo, nhu cầu vươn tới sự hoàn thiện và mong muốn thể hiện bản lĩnh của sinh viên, biến quá trình giáo dục thành “tự giáo dục” đối với mỗi sinh viên. Bên cạnh đó, điều quan trọng trong công tác giáo dục sinh viên chính là sự lựa chọn trúng những vấn đề sinh viên đang quan tâm, khát khao vươn tới. Sinh viên phải được đặt ở vị trí trung tâm, là những người vừa thiết kế ý tưởng, vừa tổ chức thực hiện, vừa trực tiếp tham gia vào các hoạt động. Nhiều hoạt động của các cấp bộ Đoàn vừa qua như ngày hội sinh viên, chương trình đồng diễn, các cuộc hành quân về nguồn,... đã thật sự mang màu sắc của Đoàn và hấp dẫn các bạn trẻ một cách tự nhiên mà vẫn bảo đảm định hướng chính trị. Quan trọng hơn https://lop6.edu.vn/
72 cả là quá trình giáo dục khi đã “thấm” vào sinh viên một cách tự giác, góp phần định hướng giá trị, chuẩn mực hành vi cho sinh viên. Với Chỉ thị 42 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ, giai đoạn 2015 2030 cũng như đề án “Tăng cường giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho sinh viên,sinh viên, thiếu niên và nhi đồng, giai đoạn 2015 2020” sẽ tạo động lực thúc đẩy sự quan tâm chăm lo của toàn xã hội cho sinh viên và sinh viên, góp phần tăng cường giáo dục chính trị tư tưởng, đạo đức lối sống cho thế hệ trẻ trong giai đoạn hiện nay. Đối với việc chăm lo đào tạo, giáo dục và bồi dưỡng sinh viên, trong đó có lớp sinh viên trí thức những sinh viên, sinh viên đang được đào tạo từ các trường đại học, cao đẳng được Bác dành sự quan tâm đặc biệt. Ở lứa tuổi sinh viên, sinh viên, việc giáo dục đào tạo không phải là “cầm tay chỉ việc”, uốn nắn từng chút một, mà quan trọng là phải truyền được cho các em tinh thần tự học, tự khám phá, chủ động, sáng tạo, giúp các em định hướng được mục đích của việc tự học tập, tự xác định được con đường phấn đấu cho tương lai. Chỉ như vậy các em mới có thể kiên trì trên con đường học tập theo phương châm “học, học nữa, học mãi” của vị lãnh tụ vĩ đại Lênin. Khi nói đến việc học tập, rèn luyện của sinh viên Bác yêu cầu sinh viên: “Phải hiểu rõ học thế nào? Học cái gì? Học để làm gì?”. Tại Đại hội sinh viên Việt Nam lần thứ II, ngày 7.5.1958, Bác nhấn mạnh: “Đối với sinh viên trí thức như các cháu ở đây thì cần đặt hai câu hỏi: Học để làm gì? Học để phục vụ ai? Đó là hai câu hỏi cần phải trả lời dứt khoát thì mới có phương hướng”. Bác chỉ rõ: “Dưới chế độ thực dân, phong kiến, mục đích đi học là cốt được mảnh bằng để làm ông thông, ông phán, lĩnh lương nhiều, ăn ngon, mặc đẹp. Thế thôi. Số phận dân tộc thế nào, tình hình thế giới biến đổi thế nào, không hay, không biết gì hết. Mục đích giáo dục nô lệ hầu hạ chúng. Ngày nay ta đã được độc lập, tự do, sinh viên mới thật là người chủ tương lai của nước nhà. Muốn xứng đáng vai trò là người chủ thì phải học tập. Học bây giờ với học dưới chế độ thực dân, phong kiến khác nhau”, “Học tập nâng cao trình độ chính trị, văn hoá, khoa học https://lop6.edu.vn/
73 kỹ thuật và quân sự” và “Học để phụng sự ai? Để phụng sự Tổ quốc, phụng sự nhân dân, làm cho dân giàu, nước mạnh, tức là để làm tròn nhiệm vụ người chủ của nước nhà”. Từ đó có thể thấy, nhiệm vụ của sinh viên trí thức thời đại mới không chỉ là ra sức học tập để làm chủ được tri thức, công nghệ mới, mà còn phải xác lập được cho mình lý tưởng cộng sản đúng đắn. Lý tưởng đúng đắn chính là cứu cánh, là vũ khí sắc bén trong đấu tranh chống lại cái xấu, chống lại những cám dỗ bên ngoài, giúp sinh viên vượt lên trên hoàn cảnh khó khăn để hoàn thành mục tiêu. Sự dạy bảo sâu sắc của Bác đã làm cho sinh viên của Trường Đại học Nội vụ Hà Nội nhận định ra bước đi của tương lai, nhận định được câu hỏi cho bản thân học để làm gì, học để sau này sẽ ra sao, học cần hiểu biết và áp dụng vào thực tiễn. Trong trường nói chung các khoa nói riêng thì khoa khoa học chính trị luôn đề ra các phương hướng học tập lành mạnh, làm khuấy động sự yêu thích môn học của sinh viên trong khoa,biến các môn học khô khan khó hiểu thành những bài giảng nhỏ đầy sinh động. Khi có thể trả lời được các câu hỏi mấu chốt của việc học thì đã giúp sinh viên không bị nhầm đường lạc lối vào xã hội đầy thách thức khó khăn tiết kiệm thời gian tới con đường vinh quang dành cho các em sinh viên .Trong thời kì công nghiệp hoá, hiện đại hóa đất nước đặc điểm nổi bật của giai đoạn hiện nay là các nước với chế độ chính trị xã hội và trình độ phát triển khác nhau cùng tồn tại, vừa hợp tác, vừa đấu tranh, cạnh tranh gay gắt vì lợi ích quốc gia, dân tộc. Quá trình hội nhập quốc tế hiện nay, cơ hội có thể dễ dàng nhận biết nhưng có những thách thức đang đặt ra đối với sinh viên nói chung và sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội nói riêng, trước hết là sự cạnh tranh gay gắt và ngày càng quyết liệt. Cùng với tiến trình hội nhập quốc tế, sự cạnh tranh đó không chỉ giữa các quốc gia với nhau mà còn cạnh tranh ngay tại trong nước. Lợi thế cạnh tranh giữa các quốc gia là trí tuệ, nhân lực. Giải pháp duy nhất hiệu quả dành cho bản thân mỗi sinh viên là phải tự nâng cao năng lực cạnh tranh mà trước hết là về chất lượng nguồn nhân lực. Muốn vậy, phải học tập, học nghiêm túc, học có chất lượng, học thường xuyên; đồng thời phải rèn luyện, phát triển các kỹ năng để làm việc và xử lý các vấn đề https://lop6.edu.vn/
74 đặt ra với hiệu quả cao nhất. Là lực lượng lớn, ưu tú, tràn đầy tiềm năng trong xã hội, hơn ai hết, chính sinh viên là lực lượng chủ công, xung kích để đưa đất nước hội nhập quốc tế thành công. Và đó là một nhiệm vụ, là sứ mệnh to lớn, vẻ vang của sinh viên hôm nay. Cùng với trình độ ngoại ngữ, tin học, hiểu biết văn hóa dân tộc đất nước mình,…để hội nhập quốc tế đòi hỏi sinh viên phải trang bị cho mình một bản lĩnh,trí tuệ ,sự tự tin vững vàng và phải không ngừng nâng cao được bản lĩnh chính trị. Thế giới mà chúng ta hội nhập đã, đang và sẽ hết sức phức tạp. Do đó cần phải hết sức tỉnh táo để phân biệt được cái đúng, cái sai, cái thật, cái ảo... Vì vậy, cần có được một thế giới quan, nhân sinh quan đúng đắn và tiến bộ Điều này đặc biệt cần thiết trong thời đại bùng nổ thông tin hiện nay.
Trong vấn đề học tập, Bác nhắc nhở học sinh, sinh viên Việt Nam rằng: “Làm nghề gì cũng phải học” và mục đích của việc học là để “nâng cao năng lực làm cho kinh tế phát triển, chiến đấu thắng lợi, đời sống nhân dân càng no ấm, vui tươi”. Điều đó có nghĩa rằng ngay cả đối với một bộ phận sinh viên không theo học đại học, cao đẳng, thì việc học cũng luôn là việc hết sức quan trọng. Học từ các lớp dạy nghề, học từ kinh nghiệm cuộc sống, từ người đi trước, tự học…để nâng cao lối sống tích cực, trau dồi kỹ năng nghề nghiệp để ứng dụng được kiến thức vào lao động sản xuất và làm ăn kinh tế nhằm làm giàu cho bản thân cũng như xã hội. Bác cũng luôn lưu ý học sinh, sinh viên rằng, để việc học tập thành công và trở nên hữu ích thì học phải đi đôi với hành, lý thuyết phải đi cùng thực tiễn. Bác nói: “Chỉ biết lý thuyết mà không biết thực hành thì cũng là trí thức có một nửa, “lý luận phải gắn liền với thực tế”.Theo lời dạy của Bác sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội luôn chú trọng triển khai các phong trào mang tính thực tiễn, sáng tạo, ứng dụng khoa học xã hội, hoạt động làm việc theo nhóm cần được phát triển thêm nữa. Bước đầu việc làm việc theo nhóm được kể đến là các bài nghiên cứu khoa học của trường dành cho sinh viên các khoa, làm việc nhóm trong học tập,làm tiểu luận, làm nhóm trong các hoạt động thiện nguyện như chung tay giúp người nông dân giải cứu khoai lang, dưa hấu. Sinh viên Việt Nam có trình https://lop6.edu.vn/
75 độ văn hoá, chuyên môn và tay nghề, ý chí và nghị lực không thua kém sinh viên các nước. Nhưng sinh viên nước ta còn thua kém sinh viên các nước tiên tiến về kỷ luật lao động, kỹ năng làm việc nhóm, kỹ năng tham gia các hoạt động quốc tế... Có nhiều nguyên nhân, một trong số đó là thiếu cơ hội để “cọ xát” nên chúng ta dễ rơi vào tâm lý e ngại, tự ti khi bước chân vào “đấu trường quốc tế”, hạn chế khả năng sáng tạo cũng như kỹ năng thuyết trình trước đám đông của sinh viên , trong khi đó làm việc theo nhóm là một thế mạnh của sinh viên nước ngoài. Để tăng cường kỹ năng làm việc theo nhóm, mỗi sinh viên phải không ngừng học hỏi, đọc sách báo về các nền văn hóa, tìm hiểu về lịch sử, tôn giáo, giá trị, phong tục của các địa phương, các quốc gia để có thể hiểu được nhiều nhất các thành viên khác nghĩ gì và hành động như thế nào qua giao tiếp cá nhân cá nhân. Không ngừng cải thiện kỹ năng viết, một kênh giao tiếp quan trọng. Viết sao cho rõ ràng, ngắn gọn, tránh sử dụng thành ngữ, tiếng lóng… Làm sao cho người đọc hiểu thông điệp mình muốn gửi đến họ như mình hiểu. Cải thiện kỹ năng nói, cần luyện sao cho trường độ, cao độ, âm lượng và âm vực tiếng nói rõ ràng, dễ hiểu với người nghe. Ngoài ra khi nói, kết hợp với ngôn ngữ không lời (động tác tay, chân, nét mặt…) phù hợp với ngữ cảnh gây ấn tượng với người nghe. Phải biết lắng nghe lắng nghe người khác là biểu thị sự tôn trọng họ Ngoài việc học tập, trau dồi kiến thức, Chủ tịch Hồ Chí Minh còn căn dặn thế hệ trẻ phải thường xuyên rèn luyện, tu dưỡng phẩm chất, đạo đức, lối sống. Bác nhấn mạnh: “Có tài mà không có đức là người vô dụng”. “Đức”, ở đây như Bác nói là đạo đức, đạo lý làm người mà với thời đại chúng ta, Bác yêu cầu rèn luyện để có đạo đức cách mạng. Bác giải thích đạo đức cách mạng rất giản di, cụ thể: “Đạo đức cách mạng không phải là những điều cao siêu, xa lạ mà đối với mỗi người bất kỳ ở cương vị nào, bất kỳ làm một việc gì đều không sợ khó, không sợ khổ, đều một lòng một dạ phục vụ lợi ích chung của giai cấp, của nhân dân, đều nhằm mục đích xây dựng chủ nghĩa xã hội”. “Đạo đức cách mạng không phải từ trên trời rơi xuống. Nó do đấu tranh, rèn luyện bền bỉ hàng ngày mà phát triển và củng cố. Cũng như ngọc càng mài càng sáng, vàng càng luyện https://lop6.edu.vn/
76 càng trong”. Bác coi “đạo đức là cái gốc của người cách mạng. Để làm tròn trách nhiệm, sinh viên ta phải nâng cao tinh thần làm chủ tập thể, trừ bỏ chủ nghĩa cá nhân, chớ phô trương hình thức, chớ kiêu ngạo tự mãn”. Sinh viên không thể thụ động chờ đợi tương lai, càng không thể đi tới tương lai nếu không có tri thức, trình độ văn hóa, chuyên môn, khoa học, kỹ thuật và tay nghề giỏi. Mỗi sinh viên trong giai đoạn hiện nay phải có chuyên môn sâu về một lĩnh vực cụ thể, tuỳ vào năng lực của từng người. Khả năng đó có cơ sở từ một trí tuệ và trình độ học vấn, tay nghề cao. Đây là yếu tố để sinh viên thực hiện được lý tưởng nghề nghiệp của mình. Một số bạn trẻ hiện nay vẫn quan niệm ấu trĩ “phải vào đại học mới có danh”, mà không nhận thức được rằng, đóng góp cho xã hội bằng năng lực, kiến thức, bàn tay của mình là hết sức quan trọng. Người sinh viên là công nhân giỏi chuyên môn thể hiện ở trình độ kỹ thuật, tay nghề, có những sáng kiến cải tiến kỹ thuật góp phần giảm những chi phí không cần thiết cho các doanh nghiệp, cho xã hội. Đối với sinh viên đến từ vùng nông thôn giỏi chuyên môn được thể hiện ở chỗ, họ có khả năng nắm bắt kỹ thuật thâm canh, tăng năng suất, sản lượng đối với cây trồng vật nuôi, xây dựng các mô hình kinh tế nhà nông V-A-C và áp dụng các công nghệ khoa học nhân tạo vào tái tạo các loại giống để đạt hiệu quả kinh tế cao. Đối với sinh viên là học sinh sinh viên, trí thức, đó là những người học tập giỏi, có nhiều sáng kiến, phát minh khoa học, có những công trình nghiên cứu khoa học được áp dụng vào thực tiễn. Có một chuyên môn nhất định, một tay nghề vững vàng được coi là điều kiện cơ bản để sinh viên có thể tự tin trước sự phát triển của khoa học kỹ thuật, của hội nhập kinh tế thế giới với tính kỷ luật và cường độ lao động cao. Sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn dành cho các thế hệ trẻ Việt Nam tình yêu thương bao la, sâu sắc nhất. Người đã khẳng định: Sinh viên là chủ nhân tương lai của nước nhà…Chính vì thế, việc chăm lo, bồi dưỡng, giáo dục thế hệ trẻ luôn là nhiệm vụ quan trọng và cấp bách của toàn xã hội, “muốn xây dựng chủ nghĩa xã hội phải có những con người xã hội chủ nghĩa, tức là phải có những người có đạo đức xã hội chủ nghĩa”. Nhớ lời dạy của Bác kính yêu, mỗi https://lop6.edu.vn/
3.3. Giáo dục bằng việc nêu cao tấm gƣơng ngƣời tốt việc tốt. Việc nêu cao, tuyên dương tấm gương người tốt việc tốt hay “Thi đua, khen thưởng” là một trong những phương giáo dục hiệu quả nhất đang được nhà nước ta vận dụng và đạt kết quả rất tốt. Việc làm này nó có tác dộng rất lớn về mặt tâm lý nhằm khuyến khích việc phát triển các hoạt động, tính chất cá nhân của từng cá nhân nói riêng và cả tập thể nói chung , Đoàn viên, Sinh viên cảm thấy được khích lệ, nâng cao giá trị bản thân để rồi từ đó tạo ra tâm lí phấn khởi; một tâm lý tích cực ở bản thân, khiến cho họ cảm thấy tự hào về khả năng của mình để rồi từ đó cố gắng phát huy, và hơn cả là gây nên hiệu ứng đám đông nhằm làm ảnh hưởng những điều tích cực hơn nữa đến với mọi người đặc biệt là lớp người trẻ là độ tuổi sinh viên Thi đua, khen thưởng là biện pháp tổ chức thực tiễn, một phương pháp tuyên truyền, giáo dục tích cực để động viên ý chí sáng tạo, ý chí quyết tâm, năng lực hoạt động thực tiễn của cán bộ,chiến sỹ thực hiện thắng lợi nhiệm vụ mà cấp trên giao. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đã dạy: Thi đua là một cách rất tốt, rất thiết thực để làm cho mọi người tiến bộ. Thi đua giúp cho đoàn kết chặt chẽ thêm và đoàn kết chặt chẽ để thi đua mãi. Trong thời gian qua, hầu hết các cơ quan, các đơn vị sự nghiệp công lập trong các cấp đã duy trì nghiêm túc, phát huy được vai trò của công tác thi đua, khen thưởng vào thực hiện thắng lợi nhiệm vụ chính trị, góp phần quan trọng xây dựng tổ chức đảng trong sạch vững https://lop6.edu.vn/
77 thế hệ học sinh, sinh viên Việt Nam cần phải có chí tự động, tự cường, tự lập; Phải có khí khái ham làm việc, chứ không ham địa vị, phải có quyết tâm, đã làm việc gì thì làm cho đến nơi đến chốn, làm cho kỳ được, phải có lòng ham tiến bộ, ham học hỏi, học luôn, học mãi. Học văn hoá, học chính trị, học nghề nghiệp.., những nhà quản lý giáo dục, những thầy cô giáo là những người có vai trò hết sức quan trọng trong sự nghiệp trồng người, hãy luôn khắc ghi những lời Bác căn dặn, coi đó là kim chỉ nam định hướng cho triết lý giáo dục hiện đại nhằm tìm ra giải pháp đưa nền giáo dục nước nhà phát triển tích cực và bền vững, góp sức vào công cuộc CNH HĐH đất nước, xây dựng một nước Việt Nam giàu mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.
78 mạnh (TSVM) cơ quan, đơn vị vững mạnh toàn diện (VMTD). Tuy nhiên, bên cạnh đó, vẫn có một số cơ quan, đơn vị cơ sở, công tác thi đua, khen thưởng duy trì còn mang tính hình thức, rập khuôn, máy móc, chưa tạo được động lực và sự tham gia của đông đảo cán bộ, chiến sĩ trong đơn vị. Điều này thể hiện rõ ở nội dung, chỉ tiêu thi đua chung, chủ yếu sao chép nội dung của trên, chưa cụ thể hóa sát với đặc điểm, nhiệm vụ đơn vị. Hơn nữa, nhiều thời điểm, các phong trào thi đua còn “chồng lấn” nhau, phong trào này chưa kết thúc đã có phong trào khác, dẫn đến nhàm chán. Thậm chí có cơ quan, đơn vị lãnh đạo, chỉ huy không quan tâm nên xảy ra tình trạng các phong trào thi đua có “phát” nhưng không “động”. Đã vậy, sau mỗi đợt, mỗi phong trào, việc biểu dương khen thưởng chưa kịp thời, xét khen thưởng thực hiện không đúng quy trình dẫn đến khen thưởng và đề nghị khen thưởng chưa đúng người, đúng việc; có những tập thể, cá nhân đáng khen thì không khen, không đáng khen lại được khen, từ đó làm phản tác dụng của khen thưởng, tạo tâm lý cho Đoàn viên, Thanh thiếu niên không mấy mặn mà với các phong trào thi đua. Khí thế của phong trào thi đua chua cao, tính hiệu quả thấp, tác dụng giáo dục chưa thật sự sâu rộng, chưa đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ do thực tế đơn vị đặt ra. Trong quá trình tổ chức thực hiện phong trào thi đua thiếu sự kiểm tra, giám sát của người chỉ huy các cấp, từ đó dẫn tới tình trạng phát động là do cấp trên còn thực hiện như thế nào là do cấp dưới. Đây chính là lời giải cho câu hỏi: “Vì sao, việc thực hiện các phong trào thi đua ở một số đơn vị cơ sở hiệu quả chưa cao”, và tại sao “thi đua, khen thưởng nhiều nhưng những mô hình, kinh nghiệm ít được phổ biến rộng rãi”… Trong cuộc đời hoạt động cách mạng của mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh không bàn nhiều về đạo đức dưới dạng lý thuyết, mà chủ yếu nói về thực hành đạo đức bằng cách làm gương và nêu gương. Bài học đó có ý nghĩa thực tiễn lớn lao và vẫn còn nguyên giá trị đối với chúng ta hôm nay. Vậy vì sao tiêu đề của mục này vẫn nói lên tầm quan trọng của việc nêu gương người tốt, việc tốt không chỉ là một cách giáo dục rất hiệu quả, điều đó cũng đã được đề cao và khẳng định rõ bởi. https://lop6.edu.vn/
79 Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh rất coi trọng phương pháp nêu gương đạo đức. Vì thế Người nhấn mạnh: lấy gương người tốt, việc tốt hằng ngày để giáo dục lẫn nhau là một trong những cách tốt nhất để xây dựng Đảng, xây dựng các tổ chức cách mạng, xây dựng con người mới và cuộc sống mới.[60] Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng: nói chung thì các dân tộc phương Đông giàu tình cảm, và đối với họ, một tấm gương sống còn có giá trị hơn một trăm bài diễn văn tuyên truyền. Do vậy, Người yêu cầu mỗi cán bộ, đảng viên phải làm kiểu mẫu trong công tác và lối sống, trong mọi lúc, ở mọi nơi; nói phải đi đôi với làm, để quần chúng noi theo. Nói đi đôi với làm, đối lập với nói mà không làm của những người hứa suông hoặc “nói một đằng, làm một nẻo” của những kẻ cơ hội. Tự mình phải gương mẫu thực hiện nêu gương trước mới giúp người khác làm theo, bản thân mình không gương mẫu thì không thể nói ai được. Đây là nội dung của phong cách nêu gương về mọi mặt của cán bộ, đảng viên… Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, để nêu gương thì trước hết bản thân phải làm gương trong mọi công việc từ nhỏ đến lớn, thể hiện thường xuyên, về mọi mặt, phải cần, kiệm, liêm, chính, chí công, vô tư, nói phải đi đôi với làm. Trong đó, mỗi đảng viên, cán bộ cũng như mỗi người cần nắm vững và giải quyết tốt trên ba mối quan hệ chủ yếu: đối với mình, đối với người, đối với việc. Đối với mình phải không tự cao tự đại, tự mãn, kiêu ngạo mà luôn học tập cầu tiến bộ, luôn tự kiểm điểm để phát triển điều hay, sửa đổi điều dở của bản thân, phải tự phê bình mình như rửa mặt hằng ngày. Đối với người, luôn giữ thái độ chân thành, khiêm tốn, đoàn kết, thật thà, không dối trá, lừa lọc với thái độ khoan dung, độ lượng, trên tinh thần thương yêu đồng chí, đồng bào; đối với việc, dù trong hoàn cảnh nào cũng phải giữ nguyên tắc “dĩ công vi thượng” (để việc công lên trước việc tư), đã phụ trách việc gì thì phải tận tâm, tận lực làm cho kỳ được, không sợ khó khăn, gian khổ, việc gì có lợi cho dân thì phải hết sức làm, việc gì có hại cho dân thì phải hết sức tránh… Trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng của mình, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nêu tấm gương sáng ngời về phong cách nêu gương, nói đi đôi với làm. https://lop6.edu.vn/
80 Bác kêu gọi toàn dân tiết kiệm, bản thân Người nghiêm túc thực hiện, từ việc ăn, mặc đến sinh hoạt, làm việc hằng ngày Bác đều gương mẫu. Chúng ta có thể thấy rõ điều đó trong cả cuộc đời của Người. Khi nước nhà vừa giành được độc lập năm 1945, đứng trước nạn đói đang hoành hành, Người kêu gọi toàn dân diệt “giặc đói” bằng hành động cụ thể, mười ngày nhịn ăn một bữa để lấy số gạo tiết kiệm đó cứu những người bị đói và chính. Người đã làm gương, nghiêm túc thực hiện một cách triệt để mặc dù phải làm việc nhiều, sức khỏe giảm sút vì vừa trải qua một trận ốm nặng… Bộ đội, cán bộ ăn cơm độn ngô, khoai sắn, Bác cũng yêu cầu nấu cơm độn 50% đúng như mọi người. Đồ dùng sinh hoạt cá nhân của Bác cũng rất giản dị và rất tiết kiệm. Bác Hồ thường căn dặn mọi người phải thực hành tiết kiệm, tiết kiệm sức lao động, tiết kiệm thời giờ, tiền bạc; phải tiết kiệm từ cái to đến cái nhỏ, không xa xỉ, hoang phí, không bừa bãi, phô trương hình thức. Bác đã sống cả cuộc đời thanh bạch từ ăn, ở đến phương tiện sử dụng phục vụ công việc hằng ngày. Là Chủ tịch nước nhưng Bác cũng chỉ có vài bộ quần áo đơn sơ, giản dị, anh em phục vụ muốn đề nghị may mới cho Bác, nhưng Bác không cho và nói: Bác có hai bộ là đủ dùng rồi. Hiện nay đồng bào ta còn thiếu quần áo mặc. Bác có như vậy là đủ và tốt lắm rồi! Bữa ăn của Bác như bữa ăn của mọi nhà: Bát canh, quả cà, con cá hoặc lát thịt kho... Các đồng chí ở gần Bác đều cho biết Bác rất tiết kiệm. Có đôi tất rách đã vá lại mấy lần Bác cũng không dùng tất mới, áo Bác rách có nhiều khi phải vá vai, rồi lộn cổ… vá đi vá lại, Bác mới cho thay... Bác nói: “Cái gì còn dùng được nên dùng, bỏ đi không nên”. Có lần một đồng chí cán bộ gần Bác đã mạnh dạn thưa thật với Bác rằng: Bác là Chủ tịch nước, Bác mặc áo sờn vá như thế thì không phù hợp lắm. Bác nói: Này chú! Chủ tịch Đảng, Chủ tịch nước mặc áo vá thế này là cái phúc của dân đấy! Đừng bỏ cái phúc ấy đi. Quả thật, nêu gương có vai trò hết sức to lớn đối với việc hoàn thiện đạo đức con người. Trong gia đình thì người con chịu ảnh hưởng trực tiếp từ cha mẹ. Người anh, người chị phải là tấm gương đối với em. Trong nhà trường, thầy cô phải là tấm gương sáng đối với học trò. Trong tổ chức, tập thể, những người lãnh đạo phải là tấm gương cho cấp dưới. Trong xã hội, tấm gương của các thế https://lop6.edu.vn/
81 hệ trước đối với các thế hệ sau là đặc biệt quan trọng. Hồ Chí Minh rất coi trọng việc nêu gương, Người nói: Ðối với những người có thói hư tật xấu, trừ hạng người phản lại Tổ quốc và nhân dân, ta cũng phải giúp họ tiến bộ bằng cách làm cho cái phần thiện trong con người nảy nở để đẩy lùi phần ác, chứ không phải đập cho tơi bời. Lấy gương người tốt, việc tốt để hằng ngày giáo dục lẫn nhau là một trong những cách tốt nhất để xây dựng Ðảng, xây dựng các tổ chức cách mạng, xây dựng con người mới, cuộc sống mới. Trong Di chúc, Người đã viết: Suốt đời tôi hết lòng, hết sức phục vụ Tổ quốc, phục vụ cách mạng, phục vụ nhân dân. Nay dù phải từ biệt thế giới này, tôi không có điều gì phải hối hận, chỉ tiếc rằng không được phục vụ nhân dân lâu hơn nữa, nhiều hơn nữa. Người mãi là tấm gương sáng cho toàn Đảng, toàn quân, toàn dân học tập. Tấm gương của Người tư tưởng Hồ Chí Minh có “hiệu ứng lan tỏa, sức lôi kéo mạnh mẽ”. Quả đúng là, nghĩ về Người lòng ta trong sáng hơn! Tư tưởng, tấm gương đạo đức, phong cách của Người mãi là di sản tinh thần to lớn của dân tộc mà các thếhệ trẻ cần phải gìn giữ,học tập và làm theo. Thông qua thực tiễn trên, hiện nay Trường Đại học Nội vụ Hà Nội đã có rất nhiều các chương trình lập thành tích, thi đua, đặc biệt thong qua các cá nhân, tập thể tiêu biểu như: Họp và bình xét giới thiệu Đoàn viên ưu tú kết nạp Đảng hằng năm, sinh viên 5 tốt…v.v Tặng giấy khen, tổ chức các cuộc thi, lễ tuyên dương các cá nhân tiêu biểu cho các cá nhân đạt giải trong cuộc thi viết sách, I MISS HUHA,Giải thể thao sinh viên hằng năm.v.v. Các hình thức chủ yếu là trao bằng khen của cấp Bộ, cấp trường….,trao giải thưởng, hiện vật có giá trị nhằm thúc đẩy tinh thần cũng như tác động tới các sinh viên khác trong phạm vi nhà trường, và đặc biệt là những cá nhân,tập thể có thành thích xuất sắc tiêu biểu sẽ phổ biến rộng tới các phương tiện thông tin truyền thông, điều đó không chỉ nhằm làm quảng bá các hoạt động mang tính thiết thực trong Đoàn, khối, mà còn nhằm mở rộng hơn nữa các phong trào tới các tầng lớp Thanh thiếu niên trong nhà trường, bởi cũng chính vì tầng lớp Sinh viên là tầng lớp chiếm số lượng đông đảo nhất và sử dụng các công nghệ thông tin nhiều nhất.. https://lop6.edu.vn/
Trong việc giáo dục đạo đức Hồ Chí Minh cho sinh viên, Đoàn thanh niên phải thể hiện tính tiên tính tiên phong của mình.
82 Các vấn đề trên đã nhằm làm cho việc nêu gương có ý nghĩa quan trọng trong việc giáo dục nhân cách con người cũng như thu phục nhân tâm. Hiện nay đất nước đang trong giai đoạn hội nhập, bên cạnh những yếu tố tích cực cũng còn tồn tại nhiều mặt hạn chế, sai lệch về mặt văn hóa cộng với lối sống thiếu lành mạnh của một bộ phận giới trẻ. Do đó những tấm gương người tốt việc tốt, về lối sống lành mạnh cần được đề cao, phát huy nhằm xây dựng một cộng đồng văn minh. 3.4. Phát huy việc giáo dục đạo đức cho sinh viên thông qua hoạt động của Đoàn Thanh niên Đoàn thanh niên là tổ chức quan trọng, là trường học giáo dục sinh viên thành công dân có ích cho xã hội. Chính vì vậy, phát huy vai trò của Đoàn thanh niên sẽ nâng cao chất lượng giáo dục đoàn viên, sinh viên trong nhà trường.
Cần phát huy tốt vai trò chỉ đạo của đoàn thanh niên Trường Đại học Nội Vụ Hà Nội trong việc tổ chức và thu hút sinh viên vào các phong trào chính trị xã hội, chủ động đề ra các hoạt động và phong trào thi đua cho đoàn thanh niên, cần xây dựng nội dung kế hoạch từng hoạt động cụ thể hình thức giáo dục phong phú đa dạng và sinh động để thu hút đoàn viên sinh viên tham gia, cần chú trọng nhiệm vụ giáo dục chính trị tư tưởng cho sinh viên gắn với đạo đức Hồ Chí Minh như: tiếp tục tổ chức học tập quán triệt các nghị quyết của Đảng, của Đoàn tổ chức các lớp học học sinh hoạt chính trị, đẩy mạnh việc học tập chủ nghĩa Mác Lênin học tập và làm theo tư tưởng đạo đức phong cách Hồ Chí Minh, làm tốt công tác nắm bắt tình hình dẫn diễn biến tư tưởng kịp thời kịpthời định hướng nhận thức và hành động cho đoàn viên sinh viên tăng cường giáo dục truyền thống yêu nước và tinh thần tự hào dân tộc cho đoàn viên sinh viên. Đoàn Thanh niên trường Đại học Nội Vụ Hà Nội phải chú trọng đưa các hoạt động giáo dục đạo đức Hồ Chí Minh cho sinh viên đi vào chiều sâu gắn với nhiệm vụ học tập và nghiên cứu khoa học là nhiệm vụ hàng đầu của mỗi sinh viên cần tổ chức nhiều phong trào thi đua học tập nghiên cứu khoa học tham gia https://lop6.edu.vn/
83 xây dựng môi trường học tập văn minh thân thiện . Thường xuyên tổ chức các hoạt động phong trào như: “ Hội trại báo, “cuộc thi Ý tưởng khởi nghiệp”, ....các phong trào này sẽ hướng mục tiêu học tập nghiên cứu khoa học của sinh viên và những vấn đề thực tiễn của đời sống và có tác động lớn tới nhận thức và hành động của sinh viên làm cho sinh viên thấy được giá trị của truyền thống dân tộc và trách nhiệm rèn luyện bản thân để góp phần xây dựng đất nước. Đoàn Thanh niên trường Đại học Nội Vụ Hà Nội cần tiếp tục đổi mới và phát triển các phong trào tình nguyện vì cộng đồng đổi mới phương pháp nâng cao chất lượng các chương trình: “ Tiếp sức mùa thi”, “ thanh niên tình nguyện”, “hiến máu nhân đạo” và đưa ra những hoạt động này trở thành yêu cầu cần thực hiện đối với sinh viên để xét hạnh kiểm, rèn luyện hoạt động tình nguyện vì cộng đồng cần được tổ chức một cách thường xuyên chảy đều trong năm diễn ra ở nhiều nơi. Đồng thời cần thực hiện tốt công tác giám sát và tổng kết trao đổi giúp trao đổi rút kinh nghiệm việc việc thực hiện các hoạt động tình nguyện biểu dương khen thưởng kịp thời đối với những cá nhân sinh viên với tập thể có thành tích cao trong hoạt động tình nguyện. Thường xuyên tổ chức các buổi hội thảo về hoạt động tình nguyện nhằm mang lại môi trường học tập hiệu quả đối với sinh viên.
https://lop6.edu.vn/
84 Tiểu kết chƣơng 3 Giáo dục đạo đức cho sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội là một quá trình đặt từng viên gạch xây dựng trí tuệ và hình thành bản lĩnh chính trị đứng đắn ,đạo đức nhân cách. Từ việc nghiên cứu đặc điểm và biểu hiện của sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội nhóm tác giả đề ra một số giải pháp mang tính chiến lược có hiệu quả trong quá trình hình thành nhận thức đạo đức đúng đắn cho sinh viên. Giáo dục đạo đức cho sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội cần xác định, nắm rõ đổi mới phương thức phù hợp thông qua các yếu tố từ chủ quan đến khách quan từ bị động đến thực tiễn. Thêm vào đó nâng cao nhận thức và trách nhiệm của sinh viên Trường Đai học Nội vụ Hà Nội về giáo dục đạo đức đáp ứng thời kì hội nhập là một bước đi nhanh chóng vắn tắt đón đầu đảm bảo nguồn nhân lực đáp ứng được nên kinh tế thị trường mở của đất nước. Cuối cùng là phát huy ý thức tự rèn luyện, lấy gương người tốt việc tốt để giáo dục sinh viên hoàn chỉnh đức tính tốt tu dưỡng bản thân thành người có ích cho đất nước, cho nhân dân.Thông qua tất cả các giải pháp thì cần phải biết kết hợp hài hòa , phát huy điểm mạnh của các giải pháp và trong quá trình thực hiện khắc phục những nhược điểm phát sinh khi có. https://lop6.edu.vn/
85 KẾT LUẬN Ngày nay, cùng với sự phát triển và đi lên của xã hội, mỗi chúng ta được sống trong môi trường văn minh, hiện đại hơn, nhưng kéo theo đó cũng có nhiều vấn đề nảy sinh làm ảnh hưởng ít nhiều đến đời sống xã hội. Một trong những vấn đề đáng lo ngại hiện nay, đó là đạo đức học đường của một bộ phận học sinh đang bị xuống cấp, dẫn đến tình trạng bạo lực học đường, những vụ án nghiêm trọng, những hành vi gian lận ở nhiều góc độ… xảy ra ngày càng phổ biến. Đây là những biểu hiện lệch lạc trong hành vi, nhân cách đạo đức học sinh. Điều này không những gây hoang mang cho dư luận xã hội mà còn gióng lên hồi chuông cảnh báo về lối sống đạo đức, nhân cách của giới trẻ ngày nay. Sự xuống cấp của đạo đức có nhiều nguyên nhân, trách nhiệm thuộc về nhiều ngành, nhưng trước hết trách nhiệm đó là của nhà trường - nơi giáo dục đạo đức từ khi mới cắp sách đi học đến lúc bước chân vào đời. Bác Hồ nói “Phải nhất thiết liên hệ mật thiết với gia đình học sinh. Bởi vì giáo dục trong nhà trường, chỉ là một phần, còn cần có giáo dục ngoài xã hội và trong gia đình để giúp cho việc giáo dục trong nhà trường được tốt hơn. Giáo dục trong nhà trường dù tốt mấy nhưng thiếu giáo dục trong gia đình và ngoài xã hội thì kết quả cũng không hoàn toàn”. Xã hội ngày càng phát triển, hội nhập kinh tế văn hóa các nước bạn nhưng vẫn luôn giữ được bản sắc riêng biệt của đất nước Việt Nam ta. Giáo dục đạo đức là công việc quan trọng luôn phải được chú trọng ,đổi mới liên tục đáp ứng môi trường xã hội, thêm vào đó lối sống văn hóa với kỹ năng sống cho sinh viên như: thực hiện nội dung dạy học các môn đạo đức, trên cơ sở lựa chọn các nội dung giáo dục có giá trị phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý, tình cảm, nhận thức và sự phát triển của sinh viên, của xã hội và thời đại; giáo dục hành vi và chuẩn mực đạo đức; giáo dục ý thức tuân thủ pháp luật, ý thức công dân; tăng cường giáo dục kỹ năng sống và giá trị sống đúng đắn. Đổi mới phương pháp giảng dạy các môn đạo đức, giáo dục công dân theo hướng phát triển năng lực, phẩm chất người học, phát huy tính tích cực của học sinh; tăng cường các hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong giáo dục đạo đức, lối sống văn hóa, kỹ năng sống cho học sinh. Qua nghiên cứu phản ánh sự quan tâm giáo dục đạo đức của https://lop6.edu.vn/
86 gia đình với nhà trường khiến cho sinh viên lỗ lực học tập và rèn luyện đạt hiểu quả cao.Thông qua nghiên cứu nhóm tác giả đưa ra một số nhận xét mang tính khách quan tổng thể rằng: tuổi trẻ quan trọng nhất là sinh viên nhiệm vụ trọng tâm là học tập tốt và rèn luyện tu dưỡng đạo đức. Bởi đạo đức do đấu tranh bền bỉ hằng ngày mà phát triển và củng cố. Cũng như ngọc càng mài càng sáng, vàng càng luyện càng trong. Đây phải xem là việc làm thường xuyên, tích cực trau dồi nhân cách, bồi đắp những giá trị đạo đức, sống chân thành, trung thực, yêu thương con người, có lòng nhân ái trong quan hệ với con người và cộng đồng, có hành vi ứng xử có văn hóa. Trách nhiệm của xã hội là phải quan tâm đầy đủ đến vấn đề đạo đức, tiếp tục xây dựng và hoàn thiện những chuẩn mực đạo đức tiến bộ góp phần khắc phục sự suy thoái về đạo đức trong xã hội nói chung và trong trường học nói riêng. Có như vậy nó mới nuôi dưỡng và phát triển con người. Việc đưa ra những phương hướng và giải pháp trên nhằm nâng cao trách nhiệm , nhận thức của từng cá nhân sinh viên của Trường Đại học Nội vụ Hà Nội hiện nay là xuất phát từ thực tiễn ,nhận thức lí luận chung,và thực trạng qua khảo sát của nhóm tác giả. Sinh viên Trường Đại học Nội vụ Hà Nội có vai trò quan trọng trong nguồn nhân lực tương lai của đất nước. Đất nước bước vào giai đoạn phát triển theo hướng hiện đại hóa công nghiệp hóa luôn đòi hỏi nguồn nhân lực có trình độ chuyên nghiệp, có bản lĩnh chính trị và hơn thế nữa luôn mang đạo đức truyền thống đoàn kết dân tộc. Mỗi giai đoạn, mỗi thời kì phát triển của đất nước đều có những biến động khác nhau không ổn định cùng với đó việc giáo dục đạo đức luôn được kế thừa giữ vững hơi thở truyền thống. https://lop6.edu.vn/
87 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Trần Thị Phúc An (2006), Sáng tạo của Hồ Chí Minh trong cách tiếp cận chủ nghĩa xã hội và thời kì quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam, Luận văn thạc sĩ Hồ Chí Minh học, Hà Nội 2. Đào Duy Anh (1992), Việt Nam văn hoá sử cương, Nxb TP. Hồ Chí Minh 3. Lương Gia Ban (1999), Chủ nghĩa yêu nước trong sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 4. PGS.TS Phạm Hồng Chương (2009), Phương thức giáo dục tư tưởng Hồ Chí Minh cho sinh viên, thiếu niên, đề tài khoa học cấp Bộ (B09 20) 5. Lê Duẩn (1976), Cách mạng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam, Nxb Sự thật, Hà Nội. 6. TS. Đoàn Nam Đàn (2008), Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục sinh viên, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 7. Đảng Cộng sản Việt Nam (1998), Văn kiện Hội nghị lần thứ năm Ban Chấp hành Trung ương khoá VIII, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội. 8. Đảng Cộng sản Việt Nam. Sđd. 9. Bùi Công Đính (2009), Nguồn sáng Hồ Chí Minh, Nxb Sinh viên, Hà Nội. 10. Trần Minh Đoàn (2002), Giáo dục đạo đức cho sinh viên học sinh theo tư tưởng Hồ Chí Minh ở nước ta hiện nay, Luận án Tiến sĩ triết học, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh. 11. Phan Huy Lê, Vũ Minh Giang (1994), Các giá trị truyền thống và con người Việt Nam hiện nay, Chương trình khoa học công nghệ cấp nhà nước KX 07, đề tài KX 07 02, Hà Nội 12. Ths. Nguyễn Thị Giang ( 2008), Tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh với việc định hướng giá trị đạo đức cho sinh viên ở nước ta hiện nay, Hà Nội 13. Trần Văn Giàu(1980), Giá trị tinh thần truyền thống của dân tộc Việt Nam, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội. 14. PGS Trần Thành Lê Quang Hoan, “Hồ Chí Minh với vấn đề nhân tố con người trong sự nghiệp CNH, HĐH”, Tạp chí nghiên cứu lý luận,(1/2000) 15. Trần Viết Hoàn (2008), Đạo đức Bác Hồ Tấm gương soi cho muôn đời, https://lop6.edu.vn/
88 Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 16. Vũ Khiêu (1974), Đạo đức mới, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội 17. Nguyễn Ngọc Long (2001), Giáo trình đạo đức học, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 18. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 1, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 19. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 2, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 20. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 3, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 21. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 4, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 22. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 5, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 23. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 6, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 24. Hồ Chí Minh (1995), Toàn tập, tập 6, Nxb Chính trị Quốc gia, Hà Nội 25. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 7, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 26. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 8, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 27. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 9, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 28. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 10, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 29. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 11, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 30. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 12, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 31. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 13, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 32. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 14, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 33. Hồ Chí Minh (2011), Toàn tập, tập 15, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 34. Hồ Chí Minh (1981), Văn hóa nghệ thuật cũng là một mặt trận, Nxb Văn học, Hà Nội 35. Hoàng Thị Ngọc Minh (2014), Giáo dục đạo đức cách mạng cho sinh viên thành phố Hà Nội theo tư tưởng Hồ Chí Minh trong giai đoạn hiện nay, Luận văn thạc sĩ Hồ Chí Minh học 36. Trần Quy Nhơn (2004), Tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò sinh viên trong cách mạng Việt Nam, Nxb Sinh viên (in lần thứ 2), Hà Nội 37. Lương Thị Thúy Nga (2019), Giáo dục đạo đức Hồ Chí Minh cho sinh viên Đại học Thái Nguyên hiện nay, Luận án tiến sĩ, Hà Nội. 38. Nghị quyết của Bộ Chính trị về một số định hướng trong công tác tư tưởng https://lop6.edu.vn/
ả
ồ
ủ
Nxb
Nộ
89 hiện nay, 1993 39. Trần Quang Nhiếp, Nguyễn Văn Sáu (2008), Giá Trị Cơ Bản Về Tư Tưởng, Đạo Đức Hồ Chí Minh, Nxb Công an nhân dân, Thăng Long. 40. Nguyễn Thị Hoài Phương (2014), Tư tưởng Hồ Chí Minh về đạo đức cách mạng và sự vận dụng của Đảng ta trong giai đoạn hiện nay, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội. 41. Đinh Ngọc Quý (2006), Cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư trong tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh, Luận văn thạc sĩ Hồ Chí Minh học. 42. TS. Nguyễn Thị Thanh, “Tư tưởng hồ Chí Minh về sinh viên và công tác sinh viên” , Tạp chí Lý luận chính trị, (3/2010) 43. Song Thành (2005), “Nói đi đôi với làm, phải nêu gương về đạo đức-một nguyên trắc cơ bản của tư tưởng đạo đức Hồ Chí Minh” ,Tạp chí cộng sản. 44. Nguyễn Thị Bích Thảo (2016), “Một số giải pháp giáo dục đạo đức cho sinh viên, sinh viên dưới ánh sáng tư tưởng Hồ Chí Minh” , Tạp chí Giáo dục. 45. Lê Văn Tích, Nguyễn Minh Đức (1999), “Tư tưởng Hồ Chí Minh về giáo dục sinh viên” , Tạp chí Lịch sử Đảng 46. Nguyễn Vũ Tiến (2013), “Đạo đức cách mạng trong Di chúc của Hồ Chí Minh yếu tố nền tảng cho năng lực lãnh đạo của Đảng” , Tạp chí Lý luận Chính trị và Truyền thông. 47. Nguyễn Văn Tùng(1999), Tìm hiểu tư tưởng Hồ Chí minh về giáo dục sinh viên, Nxb Sinh viên, Hà Nội. 48. Tương Lai Chủ động và tích cực xây c i, S t, Hà i. H Chí Minh và các lãnh t c Đảng, B o tàng Hồ Chí Minh (2019), năm thực hiện Di chúc c a Chủ tịch Hồ Chí Minh (1969 2019), Nxb Thông Tấn, Hà Nội. ạm Viết Vượng (1996), Giáo dục học đại cương, Nxb Đại học Quốc gia, Hà ội. https://bqllang.gov.vn/chu tich ho chi minh/nghien cuu hoc tap tu tuong https://lop6.edu.vn/
mớ
50. Ph
ủa
N
51.
ụ
49. Viện
dựng đạo đứ
50
ự thậ
dong cua kinh te thi truong den dao duc cua can bo dang vien hien nay 56. tinhhttps://thanhnien.vn/giao-duc/workshop-phuong-phap-giang-day-phat-huy-chudongcuahocsinh541706.html
90 diemho-chi-minh/1914-dao-duc-va-dao-duc-cach-mang-nhin-nhan-tu-quan--cua-chu-tich-ho-chi-minh.html
tuc/9396/Doan Truong Dai hoc Noi vu Ha Noi-to-chuc-thanh-cong-dai-hoi-Doan-truong-nhiem-ky-20192022.aspx. 55. https://tinhuyquangtri.vn/tac
52. Http://btlsqsvn.org.vn/Introduction/bai
S8Mrj4rmCcc1TPqpNpZTRo8w18008.html?fbclid=IwAR0MYI7GHzvCQKbaLuLTwAr3XYD7MRDNj69khen-thuong-trong-viec-xay-dung-don-vi-vung-manh-toan-dien58. quantuonghttps://www.bqllang.gov.vn/chu-tich-ho-chi-minh/nghien-cuu-hoc-tap-tu-hochiminh/1914daoducvadaoduccachmangnhinnhantudiemcuachutichhochiminh.html https://lop6.edu.vn/
53. https://tuoitre.vn/di chuc cua chu tich ho chi minh nhu ngon duoc soi duong cho dan toc 20190514112848222.htm 54. http://truongnoivu.edu.vn/Tin
nam/nghien cuu trao doi/vai tro cua thi dua
57. https://www.moha.gov.vn/75
viet/hoan canh ra doi ban di chuc cua chu tich ho chi minh 6313
91 PHỤ LỤC PHỤ LỤC 1 BẢNG CÂU HỎI ĐIỀU TRA Hiểu biết của sinh viên về vấn đề đạo đức và giáo dục đạo đức cho sinh viên theo Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh Xin chào, chúng tôi là sinh viên thuộc khoa: Khoa học Chính trị Trường Đại học Nội vụ Hà Nội. Chúng tối đang thực hiện đề tài nghiên cứu: “Giáo dục đạo đức cho sinh viên Trƣờng Đại học Nội vụ Hà Nội theo di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh” Vì vậy, nhóm chúng tôi có xây dựng bảng câu hỏi dưới đây nhằm tìm hiểu về thực trạng giáo dục đạo đức cho sinh viên cũng như hiểu biết của sinh viên Trường Đại học Nội Vụ Hà Nội về việc giáo dục đạo đức theo di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh.Chúng tôi rất mong nhận được sự hợp tác từ phía các bạn. Chúng tôi xin đảm bảo những thông tin của các bạn chỉ phục vụ mục đích nghiên cứu và học tập, xin cảm ơn! Họ và tên:………………………………………………………………….. Ngành học:………………………………………………………………… Câu hỏi 1: Bạn đã từng đọc hoặc nghe nói về bản Di chúc của Bác hay chưa? A. Có, đã đọc B. Có được nghe và biết đến nhưng chưa đọc C. Chưa từng được nghe Câu hỏi 2: Theo bạn giáo dục tư tưởng đạo đức theo Di chúc Hồ Chí Minh có cần thiết không? A. Rất cần thiết B. Cần thiết C. Không cần thiết https://lop6.edu.vn/
92 Câu hỏi 3: Theo bạn việc giáo dục Đạo đức cho sinh viên có quan trọng không? A. Quan trọng B. Rất quan trọng C. Không quan trọng Câu hỏi 4: Những nguyên nhân nào dẫn đến tình trạng suy thoái đạo đức, lối sống của sinh viên hiện nay? A. Tác động của toàn cầu hóa và mặt trái của Kinh tế thị trường đến sinh viên B. Nhà trường chưa chú trọng giáo dục đến giáo dục đạo đức cho sinh viên C. Thiếu sự phối hợp giữa gia đình và nhà trường, xã hội trong việc giáo dục đạo đức cho sinh viên D. Đoàn Sinh viên chưa phát huy được vai trò đối với giáo dục đạo đức cho sinh viên Câu hỏi 5: Những vấn đề nào trong xã hội đã ảnh hưởng đến sinh viên hiện nay?A. Bạo lực học đường B. Nghiện hút ma túy C. Trộm cắp, mại dâm D. Vi phạm luật giao thông E. Tất cả các phương án trên Câu hỏi 6: Cần phải rèn luyện những phẩm chất đạo đức nào cho sinh viên trường Đại học Nội vụ Hà Nội hiện nay theo Di chúc của Bác? A. Cần, kiệm, liêm, chính B. Yêu nước, thương dân C. Đoàn kết giúp đỡ nhau cùng tiến bộ Câu hỏi 7: Sinh viên trường Đại học Nội vụ Hà Nội hiện nay có những đặc điểm như thế nào về việc giáo dục đạo đức? A. Có lòng yêu nước B. Sống có hoài bão,lý tưởng C. Tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng và công cuộc đổi mới đất nước D. Đáp án khác…………………………………………………………. Câu hỏi 8: Theo bạn phương pháp nào phù hợp để giáo dục tư tưởng đạo đức cho sinh viên trường Đại học Nội vụ Hà Nội hiện nay? A. Kết hợp xây đi đôi với chống ( xây đạo đức mới, chống biểu hiện trái đạo đức) https://lop6.edu.vn/
93 B. Kết hợp học đi đôi với hành, nêu gương người tốt việc tốt C. Thông qua các phong trào do Đoàn sinh viên, các CLB tổ chức D. Tự giáo dục, tự rèn luyện, tu dưỡng đạo đức E. Tất cả phương án trên Câu hỏi 9: Dân tộc ta có những truyền thống và những giá trị đạo đức tốt đẹp nào?A. Kế thừa giá trị truyền thông dân tộc tốt đẹp B. Tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại có chọn lọc C. Uống nước nhớ nguồn D. Kế thừa giá trị nhân cách truyền thống Câu hỏi 10: Phần mở đầu bản Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh nói về vấn đề gì? A. Về việc riêng B. Về Đảng C. Về đoàn viên và sinh viên D. về cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ xâm lược Câu hỏi 11: Trong bản Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh điều mong muốn cuối cùng của Chủ tịch Hồ Chí Minh là gì? A. “Làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành” B. “Không có gì quý hơn độc lập tự do! Đến ngày thắng lợi, chúng ta sẽ xây dựng lại đất nước ta đàng hoàng hơn, to đẹp hơn”
C. “Đưa cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước đến thắng lợi hoàn toàn” D. “Toàn Đảng, toàn dân ta đoàn kết phấn đấu, xây dựng một nước Việt Nam hòa bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh; góp phần xứng đáng vào sự nghiệp cách mạng thế giới” Câu hỏi 12: “Đoàn kết là một truyền thống cực kỳ quý báu của Đảng và của dân ta. Các đồng chí từ Trung ương đến các chi bộ cần phải giữ gìn sự đoàn kết nhất trí của Đảng như giữ gìn con ngươi của mắt mình”. Câu trên được Chủ tịch Hồ Chí Minh viết trong văn kiện nào? A. Đạo đức cách mạng. B. Sửa đổi lối làm việc. C. Thường thức chính trị D. Di chúc. https://lop6.edu.vn/
A. Rất quan trọng B. Bình thường C. Không có cũng không sao D. Không cần thiết Câu hỏi 16: Bạn có đề xuất gì để cải thiện chất lượng giáo dục đạo đức theo Di chúc của Chủ tịch Hồ Chí Minh cho sinh viên Trường đại học Nội vụ Hà Nội? A. Tổ chức các hoạt động ngọai khóa về giáo dục đạo đức theo di chúc của Chủ Tịch Hồ Chí Minh B. Tuyên truyền rèn luyện và giáo dục đạo đức cho sinh viên C. Đưa vào làm một mục trong các môn học chuyên ngành cơ bản D. Tổ chức các trò chơi dành cho sinh viên về vấn đề giáo dục đạo đức theo di chúc của Chủ Tịch Hồ Chí Minh. Xin cám ơn các bạn đã hoàn thành bảng điều tra https://lop6.edu.vn/
94 Câu hỏi 13: Trong Di chúc, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã viết: “Đảng ta là một Đảng cầm quyền. Mỗi đảng viên và cán bộ phải thật sự thấm nhuần...”. Hãy chọn cụm từ đúng sau điền vào dấu (...) A. Mục tiêu của Đảng. B. Nền tảng tư tưởng của Đảng. C. Đường lối của Đảng D. Đạo đức cách mạng. Câu hỏi 14: Theo bạn, để thực hiện đúng lời dạy: “Cần, kiệm, liêm, chính, chí công, vô tư” trong thời kỳ mới mỗi chúng ta cần phải làm gì? A. Làm việc bằng cả tâm huyết không bị tiền bạc quyền lực làm xao động B. Luôn làm việc nghiêm túc không bao che C. Luôn tiết kiệm , bảo vệ tài nguyên của đất nước D. Luôn sống vô tư không dục không cầu Câu hỏi 15: Đạo đức có vai trò, vị trí, tầm quan trọng như thế nào trong đời sống xã hội, nhất là trong giai đoạn hiện nay?
95 PHỤ LỤC 2 Một số hình ảnh minh họa Hồ Chủ tịch đứng trƣớc ngôi nhà sàn trong khu Phủ Chủ tịch,tháng 4/1960. Nhà sàn là nơi ở và làm việc của Bác từ tháng 5/1958 đến tháng 8/1969. Bàn làm việc của cố Chủ tịch Hồ Chí Minh https://lop6.edu.vn/
96 Toàn văn Di chúc của Hồ Chủ tịch Trƣờng Đại học Nội Vụ Hà Nội https://lop6.edu.vn/
97 Đội ngũ giảng viên khoa- Khoa học Chính trị Trƣờng Đại học Nội Vụ Hà Nội Sinh viên khoa Khoa học Chính trị Trƣờng Đại học Nội vụ Hà Nội tại lễ “Chào Tân sinh viên” https://lop6.edu.vn/
