Hippocampus nr. 293 (maart/april 2023)

NIEUW

Seawing Supernova Vin

“Seawing Supernova staat voor next level snelheid en kracht”

—BRENT , SCUBAPRO BRAND EVANGELIST

Bimini

Bimini

Het duikmagazine Hippocampus (kortweg Hippo genoemd) draagt de wetenschappelijke naam van het zeepaardje en is het bondsblad van NELOS vzw, de Vlaamse duiksportfederatie. We informeren over zaken die van belang kunnen zijn voor onze jeugdduikers, sportduikers, instructeurs, technische duikers, duikers met een handicap, vrijduikers, vinzwemmers en onderwaterhockeyers. Ook artikels over het onderwaterleven, onderwaterfotografie en -videografie, duikbestemmingen en allerlei technische en wetenschappelijke info met betrekking tot de duiksport komen aan bod.

Bondsnieuws

Voor een gedetailleerd overzicht van het bondsnieuws in deze uitgave, zie blz.: 4

Reportages

Ambon, een paradijs voor de muckdiver 8-12

Tigerbeach, de heilige graal voor haaien en haaienfotografie .............................. 14-21

Van de redactie

DOOR IVO MADDER

Ik las net in de krant dat de plasticvervuiling in de oceanen met 170.000 miljard stukjes aan de oppervlakte een nieuw record heeft bereikt en dat er heel dringend actie nodig is. Het feit dat we in bijna elke Hippocampus aandacht besteden aan deze problematiek, bewijst dat de situatie heel precair is. Gelukkig wordt er effectief steeds meer gedaan om het tij te doen keren. Of dat voldoende is, zal de tijd moeten uitwijzen, maar de Wet Natuurherstel is alvast een belangrijke stap in de goede richting en ook de 'Plastic Odyssey' draagt zijn steentje bij. Dat schip is actief in Centraal-Amerika en ruimt niet enkel op, maar zet daarnaast sterk in op sensibilisering en dat is hard nodig.

Nieuwe technologie en wetenschappelijk onderzoek zorgen ook voor revoluties in de duiksport, in het artikel over rEvo lees je daar meer over, en misschien zijn wij als redactieteam straks wel overbodig wanneer de artificiële intelligentie het schrijven van artikels voor haar rekening neemt?

Maar niet getreurd, zover zijn we nog niet. Tot dan kruipen de redactieleden elke keer met veel plezier in hun pen en ook jij kan je steentje bijdragen. Wil je zelf aan de slag of is er een thema of een interessante gebeurtenis waarover wij iets kunnen schrijven, laat dat dan zeker weten!

Dit keer nemen we je mee naar de Bahama's en naar Indonesië en brengen we niet alleen een ode aan de oudere, duikende vrouw, maar ook aan NELOS dat dit jaar 45 jaar bestaat. Daarnaast zetten we ook de ha-

Vaste rubrieken

Hippoëzie (Vier Oostendse Haiku's) 13

Persbericht: VDAB Maritiem zet de deuren open 32

Close-up (Julie Moreau) 54-55

Na de federalisering van België in 1978 ontstonden onder de koepel van de Belgische Federatie voor Onderwateronderzoek en -Sport (BEFOS/FEBRAS), die stichtend lid is van de wereldfederatie CMAS (World Confederation of Underwater Activities), de Nederlandstalige Liga voor Onderwateronderzoek en -Sport (NELOS) en de Ligue Francophone Belge de Recherches et d'Activités Subaquatiques (LIFRAS). Sindsdien zijn 'Hippocampus' en 'Hippocampe' de officiële bondsbladen van respectievelijk NELOS en LIFRAS. Beide bladen staan al meer dan 50 jaar op de bres voor nuttige informatie aan de Belgische duiker. In Vlaanderen wordt NELOS vertegenwoordigd door 154 duikscholen en -clubs. Met meer dan 10.000 leden is NELOS zonder meer de grootste duikfederatie in Vlaanderen.

Nr. 293

NELOS-structuur

Raadpleeg de brochure NELOS-structuur voor meer info over wie wat doet binnen NELOS. Je kan deze brochure downloaden via onze website: www.nelos.be/documentencentrum

ringkoning in de spotlights. Het bondsnieuws blijft een vaste waarde. We brengen onder andere meer duidelijkheid over verzekeringen en over het vullen van flessen. We geven een update over DIVES 2 en gingen op bezoek bij de 'leading lady' van dat project, Lutgart Stals. We zetten de clubs die op weg zijn naar goud in de bloemetjes … En misschien kan het lezen van deze Hippocampus je wel overtuigen om deel te nemen aan een vrijduikcompetitie, een foto- of videowedstrijd, om Duiker-Redder te worden of om aanwezig te zijn op de familiedag van de Wetenschappelijke Commissie?

Ondertussen is ook de Algemene Vergadering NELOS achter de rug en werden heel wat commissies, subcommissies en comités opnieuw samengesteld. Omdat dit gebeurde op het moment dat deze editie al naar de drukker was, lees je daar meer over in de volgende Hippocampus die in mei verschijnt.

Veel leesplezier!

Ivo Madder

Coverfoto: Pygmee zeepaardje (Hippocampus bargibanti). Camera: Olympus E-M1 Mark II, ISO 200, 1/500 sec. bij f/20. Lens: 60 mm. Foto: Kevin De Saeger.

Correcties, tips en/of opmerkingen i.v.m. de cursusboeken, dossiers of documenten van NELOS stuur je naar: cursus@nelos.be. De andere e-mailadressen waarin PPT, documenten of instructormanual staat, zijn niet meer in gebruik.

Regionale info

www.avos.be

www.bravos-vzw.be

www.limos-vzw.be

www.ovos.be

www.wevos.be

AIG-ASSISTANCE

Via je duikschool kan je het persoonlijk verzekeringskaartje bekomen, met daarop volgende info:

Policy number: ARENA 2.009.718/010

In geval van repatriëring/hospitalisatie ten gevolge van een duikongeval in het buitenland 'Call Center': +32 3 253 69 16

Uittreksel strafregister

57 Controle van het uittreksel strafregister voor NELOS-leden.

45 jaar NELOS

58 Tijdlijn met de hoogtepunten uit 45 jaar NELOS.

NELOS-duikverzekering

64 Een overzicht en enkele bijzondere aandachtspunten.

Nationale Competitie Freediving

70 Verslag van de eerste Nationale Competitie Indoor Freediving.

Intern Reglement NELOS

85 Intern Reglement met alle geüniformeerde RIO's van onze commissies.

Tips van het veiligheidscomité

90 Een diepe duik veranderd plots in een levensbedreigende situatie.

Duikfles zelf vullen?

66 Je duikfles zelf vullen zonder opleiding? Ben je dan wel verzekerd?

OBK shoot-out 2023

76 Open Belgisch Kampioenschap OW-fotografie en -videografie 2023.

DIVES 2 is een feit

86

Vanaf 9 april 2023 is DIVES 1 verleden tijd en DIVES 2 een feit.

Op bezoek bij de oesterputten

94 Doe jij mee aan de familiedag van de Wetenschappelijke Commissie?

Duiker-Redder

62

NELOS en RedFed gaven de cursus Duiker-Redder opnieuw vorm.

Hippo op ander papier

68

Vorige periodiek zag je het al: Hippocampus wordt gedrukt op ander papier.

Niet denken, maar doen

80

Interview met Lutgart Stals: 3*I, bestuurslid NELOS en bezige bij.

Op weg naar goud

89

Wie wordt dit jaar een Gouden club? Je krijgt ook een trofee.

NELOS-webshop

96

In onze webshop zijn er regelmatig nieuwe producten met extra korting voor clubs en individuele leden.

West-Vlaams, een wereldtaal?

Sinds ik op geregelde tijdstippen in mijn pen kruip om ons bondsblad van één van mijn epistels te voorzien, krijg ik af en toe wel eens een complimentje over mijn schrijfstijl. Dat is leuk om te horen, ware het niet dat er ook collega's zijn die het vreemd blijven vinden dat een West-Vlaming de Nederlandse taal machtig is.

Toegegeven, je kan er niet omheen als je me hoort babbelen. Ik ben en blijf een echte West-Vlaming en ik mag dan wel geen rasechte 'Bruhheling' zijn, ik ben trots op mijn roots. Wanneer de typische West-Vlaamse tongval leidt tot spraakverwarring kan ik er meestal wel om lachen en met een hoofdredacteur die uit Antwerpen komt, is ondertiteling – vooral van het Antwerps dan – af

en toe eens nodig. Maar meestal begrijpen we elkaar.

Gelukkig duiken we als redactieteam bij het samenstellen van de Hippocampus in de teksten en is het geschreven woord minder gevoelig voor lokale invloeden. Hoewel, als je in een tekst 'palmeren' (vinzwemmen, nvdr) voorbij ziet komen, dan mag je er prat op gaan dat de schrijver ervan een mondje West-Vlaams spreekt. Anderzijds vullen we met z'n allen steeds weer de Hippocampus terwijl we geen journalisten zijn. En is het nu net niet die verscheidenheid aan taal die het lezen van ons bondsblad aangenamer maakt? We streven er met de redactie wel naar om foutloze teksten te publiceren, maar we trachten steeds om de specifieke schrijfstijl van een auteur te respecteren.

Advertentie

Vooral bij reportages en reisverhalen vinden we dat belangrijk.

Maar hoe kom ik dan als West-Vlaming aan gevoel voor taal? Geen idee, het is er in mijn beleving gewoon altijd al geweest. Schrijven gebeurt automatisch en dt-fouten roepen naar mij net iets harder om toch maar gezien te worden. Alhoewel, de hersenen van linkshandigen zouden voor een aantal zaken, waaronder taalverwerking, anders werken dan die van rechtshandigen. Misschien moeten we er bij het aanwerven van een nieuwe redactiemedewerker helemaal niet naar kijken waar hij of zij vandaan komt, maar wel naar de hand waarmee geschreven wordt?

NATALIE DECROCK

In the background the building of the Tower of Babel. Clouds and lightning surround the tower, symbolizing the wrath of God. Op de achtergrond het gebouw van de toren van Babel. Babylonische spraakverwarring.

Wist je dat er ijzeretende bacteriën bestaan?

De Titanic zonk meer dan honderd jaar geleden en vormde op een diepte van bijna 4 kilometer een volledig nieuw ecosysteem inclusief tot hiertoe onbekende organismen. Eentje daarvan werd door de Canadese onderzoekster Henrietta Mann van de Universiteit van Halifax in 2010 op de buitenkant van het wrak gevonden.

Henrietta Mann onderzocht stalen van roest uit het wrak die door een wetenschappelijke expeditie in 1991 naar de oppervlakte werden gebracht. Onder de elektronenmicroscoop ontdekte ze dat de roestvorming niet veroorzaakt werd door een chemisch proces, maar door een bacterie. Die voedt zich met het ijzer van het gezonken schip en kreeg de toepasselijke naam Halomonas titanicae

Ondertussen bevinden ze zich in het gehele wrak en vormen er ijspegelachtige structuren van roest, 'rusticles' of roestpegels genaamd. Mann vond wel 27 verschillende bacteriën in de roestpegels, naast kokerwormpjes en andere kleine organismen die gezamenlijk een symbiotische kolonie vormen. Eencellige algen vormen met bacteriën achtereenvolgens kettingen en netten, die verder overgroeid worden en verharden tot deze sponsachtige structuren waarin water circuleert.

De Halomonas zijn in een hoog tempo de volledige Titanic aan het consumeren. Naar schatting eten deze lievertjes tot 180 kilogram ijzer per dag op. Ook al woog de Titanic origineel 50.000 ton, de verwachtin-

gen zijn dat het wrak over twintig tot dertig jaar volledig tot een hoop roest gereduceerd zal zijn, of – beter gezegd – geoxideerd. Op dit moment is de schade al overduidelijk, zoals door een team duikers van de organisatie Five Deeps in 2019 ter plaatse werd vastgesteld. Vooral de stuurboordzijde en de vertrekken van de kapitein en de officieren zijn het meest aangetast. De oude badkuip van kapitein Edward Smith, waarvan in 1996 nog een iconische foto werd gemaakt, blijkt volledig te zijn verdwenen. Op dit moment is het dak van de gewelfde boegsectie het stilaan aan het begeven, waardoor straks het interieur zal komen bloot

De ijzeretende bacterie Halomonas titanicae laat de Titanic in een versneld tempo wegroesten.

te liggen. En zo wordt de Titanic laag voor laag gerecycleerd door de oceaan als bron van voedingsstoffen voor de volgende generatie levensvormen.

Roest onder een schip in het Belgische Zelzate. In de zomer van 2021 werden er verschillende boten in de jachthaven van Zelzate aangetast door de MIC-bacterie, die ervoor zorgt dat ijzer 75 procent sneller roest dan in normale omstandigheden.

MIC

Microbieel geïnduceerde corrosie waarbij micro-organismen het corrosieproces van ijzer versnellen.

rEvo rebreathers

Foto: CPA.

STEFAN VAN UFFEL

staat voor

Foto: NOS.

Oproep deelnemers EDDT 2023

Met de testen uitgevoerd in het kader van het 'Experimental Deep Dive Team' (EDDT) wensen we op een veilige en educatieve manier sportduikers bewust te maken en te houden van de effecten van diepte. We doen dit door de persoonlijke ervaringen van de deelnemers te delen, via artikels in de Hippocampus en met publiciteit in kranten en op de radio.

De meeste experimenten i.v.m. dieptedronkenschap worden in decompressiekamers uitgevoerd waardoor onze 'natte' benadering met 16 sportduikers als proefpersonen uniek is, ook in wetenschappelijke middens. Dit jaar organiseren we de vijfde editie en hiervoor hebben we volledig nieuwe testen ontwikkeld, waardoor we de effecten op kleinere dieptes kunnen meten.

De vier sessies vinden plaats in de maand april, met telkens één sessie per locatie:

) bij je thuis: iedereen die wil kan thuis deelnemen en nagaan of de zogenaamde 'martini effect' op hem van toepassing is;

) duiktank Transfo (15 m) op donderdag 6 april 2023;

) Nemo33 (33 m) op donderdag 13 april 2023;

) TODI (10 m) op donderdag 27 april 2023.

Je ontvangt alle praktische info na inschrijving. Deze spreiding in tijd en diepte laat ons niet alleen toe om de effecten op verschillende dieptes te testen, maar ook om een groter aantal duikers te betrekken. Het is niet nodig om aan alle sessies deel te ne-

men, waardoor ook minder ervaren duikers de kans krijgen om mee te doen. Als deelnemers is het een unieke en leuke leerervaring.

Als bijdrage in de kosten vragen we aan de deelnemers de som van 85,00 euro voor de drie natte sessies. Deze bijdrage is lager als je maar aan één of twee sessies deelneemt. Deelname aan de 'martinitest' is uiteraard gratis.

Onze EDDT-teaser op bit.ly/EDDT2023 al gezien?

Interesse? Schrijf je dan snel in via bit.ly/webdiver_EDDT

Duikcenter The big blue

PATRICK VAN HOESERLANDE

De deelnemers op de bodem van Nemo33. Vragen oplossen in TODI terwijl je omringd wordt door scholen vis.

Ambon

Een paradijs voor de muckdiver

Nadat Corona enkele jaren onze reisplannen danig dwarsboomde, konden we ons in november 2022 eindelijk terug opmaken voor een verre exotische duikreis. We hadden ons oog laten vallen op het eiland Ambon dat deel uitmaakt van de Molukken. Het eiland profileert zich als een paradijs voor 'muckdiving' en leek ons zeker de moeite waard om te ontdekken.

Een lange vliegreis bracht ons eerst naar Jakarta op het eiland Java. Sinds een jaar woont en werkt onze goede vriendin Anne Coutteel daar als consul op de Belgische Ambassade en dat gaf ons de gelegenheid om bij haar thuis enkele dagen te acclimatiseren.

Jakarta is het politieke, economische en culturele centrum van Indonesië en met meer dan 10.000.000 inwoners de grootste metropool van Zuidoost-Azië. De eindeloze verkeersstroom is er hallucinant. Indonesiërs zijn geen wandelaars en de kleinste verplaatsing gebeurt met de auto of scooter. Om de verkeersdrukte het hoofd te bieden,

rijdt er sinds kort wel een metro door de stad. Geen overbodige luxe. Het fileprobleem blijft echter gigantisch en de luchtkwaliteit is het ganse jaar door ondermaats. Het is warm en vochtig in Jakarta en de zon krijg je er zelden te zien doorheen de dikke laag smog.

Batavia

Na een verkwikkende nachtrust wandelen we door de oude haven van Jakarta. Hier lijkt de tijd wel 100 jaar te hebben stilgestaan. Kruiers hijsen goederen in oude houten jonken en straatventers verkopen sigaretten per stuk aan de dokwerkers. Betalen gebeurt dan weer wel met de telefoon, wat

dat betreft is iedereen hier wel mee met de moderne tijd. We bezoeken een havenhoofd uit de Nederlandse koloniale tijd en wandelen door het scheepvaartmuseum dat werd ingericht in de oude pakhuizen van de Oost-Indische Compagnie. In het oude centrum lopen we doorheen het Wayangmuseum en we lunchen in het pittoreske Café Batavia. Alles in dit café ademt de sfeer en de luxe van het koloniale Batavia. Wanneer de avond valt, kuieren we tussen de wolkenkrabbers naar het moderne stadscentrum en drinken we een cocktail in de Sky Bar op de 56e verdieping. Hier krijgen we een goed idee van de uitgestrektheid van deze miljoenenstad. We

De skyline van Jakarta.

Anne in de oude haven van Jakarta.

Alle foto's: Peter Coutteel, tenzij anders vermeld.

eindigen onze dag met een privérondleiding op de Belgische Ambassade, een bescheiden kantoor op de 16e verdieping, pal in het hart van de stad.

De volgende ochtend hebben we afgesproken met stadsgids Mita. Zij leidt ons langsheen enkele bezienswaardigheden van Jakarta. De Nationale Bibliotheek is de grootste van Zuidoost-Azië en vanop het dakterras hebben we een mooi zicht op de monumenten die we gaan bezoeken. Het Nationaal Monument, een 132 m hoge obelisk, gebouwd om de strijd voor de Indonesische onafhankelijkheid te herdenken, het 19e-eeuwse 'Gambir Station' vanwaar de meeste intercitytreinen tussen Jakarta en de rest van Java vertrekken, de katholieke kathedraal Santa Maria Pelindung Diangkat Ke Surga, gebouwd in het begin van de 20e eeuw, met recht daar tegenover de monumentale Istiqlal moskee, de grootste moskee van Zuidoost-Azië, die haar deuren opende in 1978 en plaats biedt aan 200.000 mensen. We beëindigen onze stadswandeling in de oudste gelateria van Jakarta: Ragusa Italian Ice. Authentiek en heel betaalbaar.

Bogor

We hebben nog een dag om Java verder te verkennen en rijden de volgende dag naar Bogor, een zestigtal kilometer ten zuiden van Jakarta. Ondanks de snelle verstedelijking voelt Bogor als een oase van rust in tegenstelling tot de miljoenenstad Jakarta. Het is er rustiger, maar ook een stukje koeler. Je bent er makkelijk een dag zoet mee en je tijd doorbrengen in de mooie botanische tuin. Het complex werd opgericht door de gouverneur-generaal van Nederlands Indië en geopend in 1817. Er groeien daar voor ons veel exotische bloemen, bomen en planten, in totaal zo'n 1.500 soorten. Onze wandeling wordt abrupt afgebroken door een tropische regenbui, maar gelukkig kun-

nen we schuilen in het vlakbij gelegen gezellige café Dedaunan. We eindigen onze dag in Bogor in een typisch Indonesisch restaurant 'Gurih 7' en rijden terug naar Jakarta. Die nacht vertrekt ons vliegtuig naar Ambon en onze focus verlegt zich nu helemaal naar het duiken.

Ambon

Na een nachtje vliegen, bereiken we tegen de ochtend Spice Island Divers in Ambon op de Molukken. We worden er hartelijk ontvangen door manager Benny en Theo, die de bediening verzorgt in het restaurant. Als we willen, kunnen we onmiddellijk de boot opstappen en starten met duiken. De vermoeidheid gebiedt ons echter om toch wat rust te nemen. We boeken wel voor de namiddagduik.

Na een verkwikkende siësta in onze ruime tuinkamer maken we kennis met onze duikgids Travis, kapitein Anan en matroos Safril. Zij vormen de vaste ploeg waarmee we tijdens ons verblijf zullen duiken. De duikboten zijn klein, maar comfortabel. Het duikmateriaal wordt systematisch door de bemanning via een lange steiger naar de boot gedragen. Het enige waar we voor moeten zorgen is dat we op tijd op de boot stappen. Onze eerste duik is een kennismaking met 'muckdiving'. We duiken in de buurt van het dorp Nuntate. De bodem is zanderig en bedekt met kleurrijke zeeegels. Travis is een goede spotter en dankzij hem vinden we mooie naaktslakken, kleine schorpioenvisjes en tientallen murenen die vaak in groepjes gezellig bij elkaar hokken.

We sluiten de dag af met een driegangenmenu en een koel Bintang biertje. Dat wordt trouwens een dagelijks ritueel.

Een duikdag start als de wekker afloopt om 6.45 uur. Om 7 uur is er ontbijt en om 8 uur varen we uit voor onze eerste duik. Die duurt gemiddeld zo'n 70 minuten, waarna we op de boot een interval van een uur inlassen. Dan vallen we met een verse fles terug overboord. Rond de middag varen we terug voor onze lunch, drie gangen uiteraard. Daarna nemen we een welverdiende siësta zodat we om 15 uur opnieuw monter voor de derde duik klaarstaan. Terug thuis is het douchen en 'Bintangtime' en het moment om onze foto’s en videoclips te downloaden en te selecteren. Om 19 u smeren we ons in met muggenmelk en schuiven we aan de avonddis aan, uiteraard ook hier met drie gangen.

De volgende ochtend stappen we stipt om 8 uur in de boot die ons in nog geen vijf minuten opnieuw naar het nabijgelegen dorp Nuntate brengt. Hier gaan we twee keer duiken. Stiekem hopen we om de psychedelische hengelaarsvis (Histiophryne psychedelica) te ontmoeten, een endemische soort met een opmerkelijk pigmentpatroon van witte wervelende strepen. Travis vertelt ons echter dat de laatste waarneming al dateert van vier jaar geleden. De kans dat we hem vinden, is dus nagenoeg onbestaand. We zien sepia’s, spookfluitvissen en enkele zeemotten. Ook de hengelaarsvissen zijn op het appel, maar jammer genoeg niet de psychedelische.

Tussen twee duiken liggen we voor anker langs de kade van het dorp. We zien hoe de dorpelingen hun plasticafval schaamteloos de zee in dumpen. Voor ons zijn dit schokkende beelden, maar we bedenken wel dat er voor de dorpelingen weinig alternatieven bestaan om van hun huisvuil af te geraken.

Jetty Baru. Foto: Stef Van Uffel.

Wayangpoppen. Istiqlal moskee.

Het presidentieel paleis in de botanische tuin van Bogor.

De namiddagduik brengt ons naar Kampung Baru. Ook hier vinden we een hengelaarsvis, een pikzwarte deze keer. Hij houdt zich voorlopig rustig, maar voor de volgende dag heeft hij wel een nummertje in petto. Het lijkt erop dat onze zwarte hengelaarsvis zijn zinnen heeft gezet op de camera van Stef. Tot driemaal toe springt hij op het camerahuis, aangetrokken door diens mooie rondingen. Hilariteit alom en het tafereel levert enkele mooie beeldfragmenten op!

Tijdens de tweede duik van de dag hebben we een onverwachte ontmoeting. Er staat een stevige stroming op Laha 1 en we worden wat heen en weer gezwierd tussen zandvlakten en enkele karig rondgestrooide rotsen. Mijn oog valt plots op een paar ogen en onder een rots vind ik twee verpleegsterhaaien die de sterke stroming ook maar niks vinden en beschutting hebben gezocht tussen enkele rotsblokken. We nemen ruim de tijd om ze uitgebreid te filmen, want voor de rest valt er hier niet zo veel te beleven. Om de sterke stroming te vermijden, steken we in de namiddag de baai over. Dit blijkt een goede keuze. Hier is geen sprake van stroming en ook de zichtbaarheid is uitstekend. We vinden een reuzengrote sepia, bladvissen, schorpioenvissen en we beëindigen de duik met een 'bait ball' van kleine visjes.

Wanneer de avond valt, horen we muziek in de verte. De ganse crew is verzameld op het terras onder de palmbomen en zingt populaire Indonesische liedjes onder begeleiding van gitaar en cajón. Wij zijn hier graag. De overkant van de baai heeft ons wel degelijk bekoord en na de vele 'muckdives',

steken we de volgende ochtend opnieuw de baai over naar Negeri Nusaniwe. Het dorpshoofd bepaalt hier of je al dan niet mag duiken en na een tiental minuten onderhandelen krijgen we groen licht en kunnen we het water in. Het is vandaag octopusdag. De sympathieke diertjes zijn erg coöperatief en bewegen zich sierlijk en fotogeniek langsheen een wand vol mooi zacht en hard koraal. Ook een hengelaarsvis poseert voor onze camera’s, maar alweer niet de psychedelische. Die begint steeds meer op een mythe te lijken.

Omdat het begint te regenen, slaan we de namiddagduik over en boeken we een nachtduik. We krijgen het gezelschap van een Feng, een Canadees-Chinese duiker die zweert bij het droog duiken, ook in water van 30 graden… De duik zelf valt wat tegen en buiten een interessante zeespin valt er in de 'Twilight Zone' weinig te beleven. Morgen is er weer een nieuwe dag.

We gaan op zoek naar de heilige graal van de onderwaterfotograaf (of videograaf): Rhinopias. Hiervoor krijgen we zelfs een tweede gids mee. En met succes. Al na 10 minuten hebben we prijs en vinden we een prachtige purperen Rhinopias frondosa op 30 meter. De duik kan niet meer stuk. We zijn niet voor half werk, dus ook de tweede duik staat in hetzelfde teken. En wat denk je? Jawel, wederom prijs na 10 minuten, ditmaal een oranje-rode Rhinopias Eschmeyeri.

het resort

Tijd voor een woordje over ons resort, Spice Island Divers. Momenteel werken er terug

Chromodoris lochi.

Hypselodoris tryoni.

Rhinopias eschmeyeri. Rhinopias frondosa Rhinopias eschmeyeri.

Kangoeroe zeenaaktslak (Ceratosoma trilobatum).

21 mensen en ze hebben er zin in! De service is ongelooflijk, je krijgt zelfs niet de kans om je camera naar de boot te dragen. Eén duikgids staat paraat voor maximum vier gasten.

Elke dag staat er iets anders op het menu, telkens een voorgerecht, hoofdgerecht en dessert. Fantastisch lekker en méér dan genoeg. Mocht je toch iets niet lusten, geen probleem, Theo brengt wel iets anders. De kamers zijn ruim en aan alles wordt gedacht. Mijn eigen handdoek op de vloer laten liggen voor mijn camera, hopla weg en de volgende dag gewassen en gestreken terug…

Iedereen spreekt je met je naam aan, hoe ze het onthouden is me een raadsel. Morgen kunnen ze er een nieuwe bijleren, want dan komt Anne ons vervoegen.

een nieuwe gast

Anne is aangekomen uit Jakarta. Zij geeft een nieuwe dynamiek aan ons redelijk vermoeid groepje. Nitrox is immers niet voorradig omdat er problemen zijn in het bedrijf dat zuurstof aanmaakt. De schaarse leveringen zijn voorlopig enkel voor de ziekenhuizen.

Na de Rhinopias gaan we met haar op zoek naar Hippocampus bargibanti dwergzeepaardjes, meer bepaald de rode variant die leeft op het koraal Muricella plectana. Hun kleurpatroon lijkt zodanig op dat van dit koraal dat ze nauwelijks te onderscheiden zijn van hun omgeving. Duikgids Travis weet echter precies waar het koraal voorkomt op Kaca Lengung en na amper 10 minuten vindt hij drie mooie exemplaren die wij uitgebreid kunnen bewonderen en fotograferen.

Het reisgezelschap: Marijke Van Cauwenberghe, Stef Van Uffel, Anne en Peter Coutteel.

Durban dansgarnaal (Rhynchocinetes durbanensis). Mantisgarnaal of bonte bidsprinkhaankreeft (Odontodactylus scyllarus).

Keizerpoetsgarnaal (Periclemenes Imperator).

Foto: Travis.

Foto's (3): Stef Van Uffel.

Phyllodesmium longicirrum - Solar panel nudibranch. Primovula rosewateri. Cuspivola tigris.

Omdat Anne de Rhinopias nog niet heeft gezien, duiken we de volgende ochtend nogmaals op Kampung Baru. We hebben geluk en vinden opnieuw twee Rhinopias fotogeniek dicht bij elkaar tijdens de eerste duik en nog een andere tijdens de tweede duik. De duikplaats 'Rhino City' doet zijn naam alle eer aan! Nog een duikdag te gaan. We kiezen vandaag voor Jetty Baru aan de overkant van de baai. Het licht onder deze grote steiger is helderblauw en sprookjesachtig. De pylonen zijn mooi begroeid. Op de zandvlakte nabij de steiger liggen enkele autobanden. Die blijken de ideale schuilplaats voor enkele grote speelse octopussen die zich gewillig laten filmen.

Met pijn in het hart nemen we afscheid van Ambon onder water. Het is mooi geweest. Morgen mogen we ontgassen en is er tijd voor een landuitstapje. Vooral de lokale markt in Ambon City, 24 u op 24 u geopend, is een waardige afsluiter van een uitermate boeiende reis. 

Spice Island Divers

Wij waren aangenaam verrast over het uitstekende management in ons resort en we praten met manager Benny over zijn aanpak na de moeilijke coronaperiode.

"Het resort, tot 2018 gekend als 'Maluku Divers’, was tijdens de coronapandemie enkele jaren gesloten. Slechts twee mensen zijn ter plaatse gebleven om een oogje in het zeil te houden. De 35-koppige crew was verplicht om ander werk te zoeken. De visserij was voor hen het enige alternatief om te overleven.

In mei 2022 nam de Amerikaanse eigenaar John Randow contact met me op om het resort herop te starten. In juni kwam ik hier aan en vond het resort in een erbarmelijke toestand. Het dak van het restaurant was ingestort en de tuin was overwoekerd door onkruid. De kleine villa's met zicht op zee waren beschimmeld en onbewoonbaar. Het grote dak van de tuinkamers was dringend aan vervanging toe. Het was een heksentoer om het resort in enkele maanden tijd terug gebruiksklaar te maken, maar we zijn er wel in geslaagd om op 22 september 2022 de eerste gasten te ontvangen.

Het werk is nog niet voltooid, maar de meeste villaatjes zijn nu wel gerenoveerd en het restaurant en de tuin zien er pico bello uit. De steiger, die tot voor kort ontoegankelijk was door corrosie van de steunbalken, kreeg eveneens een opknapbeurt. Als er de volgende maanden voldoende geld binnenstroomt, gaan we in de toekomst ook de laatste villa's renoveren en we hopen vanaf volgend seizoen de volledige capaciteit van het resort te benutten. We hebben momenteel 21 personeelsleden in dienst en al onze duikgidsen zijn ervaren en ISS-gecertifieerd. Macroliefhebbers zullen bij ons zeker aan hun trekken komen."

STEF VAN UFFEL & MARIJKE VAN CAUWENBERGHE

Bargibanti pygmee zeepaardje (Hippocampus bargibanti ). Oranje hengelaarsvis.

Langpootoctopus.

Safril. Stef, Benny en Marijke.

Spice Island Divers Resort.

Spice Island Divers Resort.

Advertentie

Vier Oostendse haiku's

Een vloot vol vis keert Uit zee. Meeuwen schrijven reeds De zotste prijzen.

Ook op zee valt sneeuw. Maar ze smelt van schaamte voor De witte golven.

Even flitste een Meeuw voorbij. Haar schreeuw hangt nog Boven het water.

Ook op zee is het Lente. Hoor hoe licht nu de Roeispanen pletsen!

AGATHONIS PLONGEE

Camping ‘Les Rives de l’Agay’

Individuele duikers & clubs

Servicecentrum voor technische duikers

Opleidingen en huur ow-scooters

Info:

www.divingservices.be

+32 473 96 13 50

Foto's

(2): AI-afbeeldingen gemaakt met Midjourney.

Herwig Verleyen

Tigerbeach: de heilige graal voor haaien en haaienfotografie

Februari 2022. Ik heb 3 jaar niet gedoken – het C-woord – en ik zoek iets om mijn duikhobby een nieuwe punch te geven. Surfend op het internet komt het Chinees nieuwjaar voorbij. Het jaar van de tijger – tigerdiving. Google loodst me naar TigerBeach – heeey! Captain Scott en de Dolphin Dream! Korte throwback: in de zomer van 2005 boekte ik op de Dolphin Dream een 'snorkelen-met-dolfijnen-trip' samen met mijn zoon. Zo vernam ik dat in de wintermaanden de boot van Captain Scott naar de haaien gaat, figuurlijk dan. Of letterlijk zo je wil, want Captain Scott is wereldberoemd om zijn duiktrips met tijgerhaaien. Hij heeft Tiger Beach op de wereldkaart voor duikers gezet – dixit Dr. Paul Van der Eecken, notoir haaienfan.

Wacht even … een haaientrip? Ik aarzel toch wat, ik ben mijn leven nog lang niet beu. Maar meer dan 900 gelogde duiken, meer dan 10.000 onderwaterfoto's en nog geen enkele fatsoenlijke foto van een haai? Dat kan beter! Mijn nieuwsgierigheid is weer groter dan mijn schrik en ik schrijf me in voor de trip van maart. Magnus Lundgren, beroemd onderwaterfotograaf, zal ook aan boord zijn. Super! Zelfs als ik geen haai tegenkom, kan ik hopelijk nog wat fotografietips opsteken.

Ik informeer per direct naar het specifiek vereist materiaal: een duikkap en handschoenen zijn vereist, onze huid ziet er onderwater uit als vissenvel – 'Yummi yummi for sharks!'. Bij voorkeur alles in zwart, want haaien zijn namelijk erg nieuwsgierig naar felle kleuren, vooral geel! Vergeet dus je moderne gele OSB en neem die ouwe oranje maar mee in je duikzak, eveneens verplicht bij je te hebben. Op mijn twijfel over welk fototoestel ik zal meenemen: mijn grote en loodzware Nikon D-800 of mijn kleine compacte-speciaal-voor-reizen aangekochte Olympus, krijg ik de opmerking dat "Sharks like to chew on small stuff" (Haaien vinden het leuk om op klein materiaal te kauwen).

Een minimum duikniveau van 3*D met een 100-tal duiken is vereist, tevens een goede gezondheid en conditie en een goede verzekering.

West Palm Beach

21 maart 16.00 uur

aan boord van de Dolphin Dream

Het is bij iedereen een blij weerzien met Captain Scott van Shark Expedition (www. sharkexpedition.com). Meer dan de helft van de overige reizigers blijken weerkeren-

de gasten, een goed teken. Eén andere dame reist mee – een Canadese. De anderen zijn stoere Zweden, allemaal fotografen. Ben benieuwd.

Minder goed nieuws is dat de nachtelijke oversteek naar de Bahama's 'windy & choppy' zal zijn, wilde zee in het Nederlands. Ik heb al wat duikcruise-ervaring, maar deze duivelse zee verrast me en ik ben zo ziek als een hond. Het eten in mijn maag zwalpt mee op het ritme van de golven, echter niet lang want ik 'kots de ziel uit mijn lijf' zoals men dat beleefd bij ons zegt.

22 maart – 5.00 uur

Freeport – Bahama's

De ochtendstond heeft zeker ook in de Bahama's goud in de mond. Een stralende zon zo in de ochtend is welkom na de winterblues! Na de check-inprocedures – relax, je hoeft er niet voor uit je nest te komen, Captain Scott regelt alles persoonlijk – cruisen we richting open zee. "Tigers, here we come!". De maag knort alweer normaal. Baklucht lokt me naar de keuken en het bovendeks salon. Het ontbijt is op z'n ouderwets Amerikaans: lekker en veel, vers klaargemaakt en zonder plastics. Yeah!

De sfeer is relaxed met een gezonde spanning: de sharkweek gaat beginnen! De duikbrillen worden nog eens gepoetst, de camerababy's worden ge-bubble-checked, het lood gewikt en gewogen. De eerste duikdag zullen we duiken op Fish Tales, een ondiepe duikstek van circa 7 meter, om kennis te maken met de 'divebuddy', met rifhaaitjes en vooral als controle of je genoeg gewicht hebt om stabiel op de zandbodem te kunnen blijven zitten, ook bij stroming.

safety first – shark diving rules

De eerste briefing gaat over duiken met tijgerhaaien, hoe kan het anders. Elke dag zijn er vier duiken gepland, twee duiken zonder en twee mét 'sharkfeeding'. De typische briefing voor dat laatste volgt morgen. Je mag zolang duiken als je zelf wilt, je keert terug met 1.000 psi (ca. 70 bar) en komt boven met 500 psi (ca. 35 bar).

Tijgerhaaien zijn oppervlaktejagers. Dat wil zeggen dat ze in 'huntmodus' (jachtmodus) komen van zodra ze in water van 6 à 7 meter of ondieper komen. Daar wil je dan niet zijn. Dat maakt dat dalen en stijgen zo snel mogelijk moet gebeuren en vooral één voor één. Je springt pas van het duikplatform als de vorige duiker reeds beneden is.

Andersom blijf je bij het opstijgen op de bodem zitten tot de voorgaande duiker uit het water is, dan pas stijg je op aan normale stijgsnelheid. Een koord van 7 meter met lood duidt het begin van de gevaarlijke zone aan. Verder verwijderd van de koord is de onderkant van de motoren de bijkomende referentie van 7 meter.

Bij stroming (en die kan sterk zijn!) zwem je op de bodem stroomopwaarts tot jouw kleine luchtbellen net voor de koord met lood uitkomen. Als dan de stijgkoord vrij is, kan je aan de opstijging beginnen.

Mis je de stijgkoord, kan je de 'lifeline' grijpen aan de oppervlakte – 100 m lang, drijvend aan een boei. De crew trekt je dan binnen.

Minimaal 1 tot 2 kg extra lood is nodig om stabiel op de bodem te kunnen blijven knielen. Dat extra lood is ook echt nodig van zodra er nog maar een lichte stroming opsteekt.

Citroenhaaien zijn gemakkelijke modellen om te fotograferen. Tijdens deze trip miste een oudere duiker een keer de stijgkoord en hij hing een tijdje te bengelen aan de 'lifeline'. Onmiddellijk sprongen twee bemanningsleden in uitrusting in het water: één duiker bij de man om hem te helpen vasthouden en aan boord te komen en de andere op diepte om de wacht te houden. Binnen de kortste tijd was alles onder controle en iedereen veilig aan boord.

Tijgerhaaien zijn erg nieuwsgierig en benaderen alles en iedereen van achteren. Het zijn intelligente dieren en ze kunnen de voorzijde van de rugzijde van duikers onderscheiden. Ooit werden proeven gedaan met een zwart afgedekte duikbril om de ogen te verstoppen. Dat heeft echter geen zin, want de haai weet precies jouw dode hoek te vinden. Het is dus zaak om voortdurend helemaal achterom te kijken en je buddy of elke andere mededuiker te verwittigen als een haai nieuwsgierig nadert.

Fotografen worden dubbel verwittigd: één foto nemen en direct daarna links en rechts achterom kijken. Dan pas de volgende foto nemen en opnieuw links en rechts achterom kijken. Dat is het te volgen ritme. Tevens goed voor de nekspieren.

Zie je een naderende tijgerhaai, dan wijs je kordaat met gestrekte arm in de richting van de haai. Als dus je mededuiker in jouw richting wijst, is dat niet voor jou maar weet je hoe laat het is. Je draait je dan om, kijkt de haai strak in de ogen en volgt hem tot hij voorbij gezwommen is . Vooral niet achteruit zwemmen, niet vluchten, niet wild beginnen slaan met armen en of benen, want je wekt dan alleen maar meer nieuwsgierigheid bij de tijgerhaai. De tijgerhaai zal jou ook volgen met zijn of haar ogen! "Right!". Voordeel: bij zo'n ervaring kweek je gegarandeerd stalen zenuwen!

Er worden verder nog enkele details over de anatomie meegegeven en waarom tijgerhaaien een donkere rug hebben en een bleke buik. Weet jij het? En waarom ze tijgerhaaien genoemd worden natuurlijk.

Te verwachten haaien: zeker tijgerhaaien (tigersharks), rifhaaien (reefsharks) en ci-

troenhaaien (lemonsharks), misschien een verpleegsterhaai (nurseshark) en mogelijk een stierhaai (bullshark).

Te verwachten zichtbaarheid: dat is sterk afhankelijk van de wind en de stroming, wat niet elke dag even ideaal bleek te zijn, maar zelfs 'mistige' foto's hebben iets magisch … Duikdag twee: tigers, veel tigers!

Op de tweede duikdag gaat het richting de echte Tiger Beach: een zandvlakte op 12 à 15 m diepte met een oppervlakte van een voetbalveld. Daarrond een rif quasi rondom rond met aan één zijde een grasveld.

Al dadelijk bij het ankeren wordt aan bakboord een voedselbak gehangen. Een school 'snappers' (baarsachtige vissen) en een groep citroenhaaien komen onmiddellijk rijtje schuiven om een stukje vis te kunnen vangen. De uitdrukking 'rijtje schuiven' is hier echt op z'n plaats, want er wordt niet gevochten en het blijft de ganse tijd opvallend kalm.

De eerste duik is er één van vrij rondzwemmen op de zandvlakte, op en tussen het rif, beneden de 7 meter. Een citroenhaai of twee komen aangezwommen en gaan er luilekker bijliggen om te poseren. Dat luilekkere weet je niet van in 't begin, maar de ervaren fotografen komen alsmaar dichter en één ligt met z'n camera op minder dan een halve meter afstand. Ik verwacht elk moment een snap en bekijk het gebeuren toch maar even op afstand. Er gebeurt niets, behalve dan dat de citroenhaai zich na een tijdje verveeld wegdraait van het flitslicht en wat verder opnieuw doezelt. Ach, zo werkt dat … Intussen flaneert hier en daar een rifhaai door de scène, weliswaar ook onder de 7 meter, ze zijn niet gek! Een school 'snappers'

eist de vaste stek onder de boot op, zo zal ook de volgende duiken blijken.

Ik plak ook tegen de bodem en schuif wat dichter bij een citroenhaai, het blijken gemakkelijke modellen. Ze liggen vrij roerloos een beetje te apegapen, zodat ik aan mijn foto-instellingen kan sleutelen. Hun bronsgeelachtige kleur fotografeert gemakkelijk. De zwartpuntrifhaaien daarentegen zwemmen voortdurend rond en hun zilveren flank vraagt andere foto-instellingen. Een tijgerhaai is nog niet komen opdagen, althans ik zag er geen, maar ik ben in deze (nog) geen referentie.

Een eenzame schildpad kruist in de verte de zandvlakte, maar die heeft al genoeg fotografen achter en vóór zich, dus ik blijf waar ik ben. Ik bedenk dat ik in al mijn vorige duikavonturen nog nooit zoveel 'groot wild' op één plaats en in één duik samen zag. Ik ben nu al blij.

Na elke duik staan er lekkere versnaperingen op het buffet om de verloren calorieën meteen weer aan te vullen. Tussen twee duiken zou je kunnen relaxen op het achter- of bovendek, maar de wind strooit roet in het eten, bijna letterlijk. Het waait flink en de opwaaiende waterdruppels maken dat je staat te rillen van de kou. Vergeleken met de voorgaande zonnige weken, hebben wij een koude week uitgekozen, zo blijkt. Ik leen een regenjas van de crew, want ik had enkel zomerkleedjes tussen mijn duikmateriaal gestopt. Foutje!

'shark feeding'-duiken

Alvorens aan de namiddagduik te beginnen, krijgen we een uitgebreide 'shark feeding'-briefing mee.

Hallo, hier ben ik. Een zwartpuntrifhaai op het rif.

Alle duikers moeten twee aan twee in een halve cirkel – de zogenaamde 'horseshoe' (hoefijzer) – gaan zitten, stroomopwaarts ten opzichte van de plaats waar de duikleider met de visbox gaat plaatsnemen. Tussen twee stellen duikers moeten we ruim 2 à 3 meter plaats laten om de tijgerhaaien een doorzwemroute te bieden. Ik zei bijna ontsnappingsroute, maar dat zou wat hilarisch klinken.

Nogmaals wordt benadrukt om voortdurend links en rechts achterom te kijken na elke foto, een aanzwemmende haai aan te wijzen met gestrekte arm en om vooral stabiel te blijven zitten op de zandbodem. Een crewduiker neemt plaats achter onze linie om alles nauwgezet te volgen en onraad te voorkomen. Zo gezegd, zo gedaan.

Als alle twaalf duikers netjes gepositioneerd zijn in stabiele kniezit, daalt de tweede crewduiker af met de visbox en plaatst zich in het midden van de halve cirkel. Geen maliënkolder, geen stick, gewone zwarte duikuitrusting, eveneens in stabiele kniezit, spannend!

Het duurt echt niet lang of de eerste tijgerhaai duikt op vanuit het grasveld links. 'Boom boom boom boom' gaat mijn hart!

De haai gaat recht op doel af: zij snuift aan de box, wordt even op de snuit gekieteld, ze vertraagt enkele seconden waardoor ze lijkt te poseren, krijgt een hapje en zwemt weg boven onze hoofden, weliswaar langs zo'n doorgang.

De volgende haai zwemt al binnen, hetzelfde scenario. Zie ik dat goed? Krijgt ze nog een streling mee langs de flank? Mah jah, zeg!

De volgende haai nadert al! Wild kijk ik links en rechts, het knettert in mijn hersenen!

Veel foto's maak ik niet die duik, ik verkies om de kat uit de boom te kijken – of de haai uit het grasveld zo je wil.

Er vormt zich een treintje van een 7-tal (!) tijgerhaaien die netjes achter elkaar aanschuiven voor een hapje uit de hand van de duiker, een pietluttig klein hapje in vergelijking met die reuzemuil. Mijn mond valt figuurlijk open van verbazing, zo beleefd lijkt het tafereel te verlopen! Degenen die een wild gevecht verwachtten, krijgen ongelijk.

Toch blijf ik op mijn hoede. Later verneem ik dat tijgerhaaien geen rappe gasten zijn, dus je hebt echt wel tijd om te reageren – of juist niet – als er één komt aangezwommen. Dat is een welkome opluchting. In vergelijking met flitsende dolfijnen zijn tijgerhaaien echt supertraag (las je al mijn dolfijnenverhaal in Hippo 278 'Bimini in Bikini'?). Waarom de duikers stroomopwaarts moeten zitten? Om te vermijden dat de visgeur op onze duikpakken gaat 'kleven', dat wil je écht niet! En ik die dacht dat de haaien op de mensengeur zouden reageren – niet dus, zo anders dan bij wilde dieren boven water …

Terug boven op de boot maak ik de opmerking tegen Magnus Lundgren dat hij als onderwaterspecialist per direct een e-mail moet sturen naar Spielberg: dat die gast dringend hier maar eens moet komen filmen!

Ik wil hier geen zuur verhaal vertellen over Jaws, 'sharkfinning' of ander slecht nieuws over haaien dat al duizend keer verteld is, maar iets mag het hebben! Ik ben kwaad op Spielberg, omdat hij een hele generatie – alle duikers die ik ken en mezelf incluis –op het verkeerde pad heeft gezet. Oké, film is entertainment en moet winstgevend zijn,

maar hij mag ook de andere kant laten zien in een poging om het slechte imago dat hij zelf gecreëerd heeft een béétje recht te trekken!

De volgende 'feeding'-duiken verlopen min of meer hetzelfde, zij het dat het haaientreintje telkens een andere richting kiest en ikzelf een andere positie zoek om eens foto's van de kop te maken i.p.v. van de staart van de haai en de rug van de crewduiker. Maar ondanks dat 'de beste' plaatsen bezet zijn door Magnus Lundgren (begrijpelijk, zijn natuurfoto's zijn z'n kostwinning) en de andere ervaren duikers, maak ik toch mooie opnames van haaien die boven mijn hoofd wegzwemmen uit de halve cirkel – de typische tijgerhaaifoto's. En vaak zwemt er dan nog een citroenhaai of twee tussendoor die ook een hapje wil – maar er geen krijgt. Die citroenhaaien blijken echte softies te zijn. Ze sluipen de halve cirkel binnen vlak langs je benen of zelfs tussen je benen. Geen duiker kijkt ernaar om, maar het levert wel mooie plaatjes op. Anders is het met de tijgerhaaien, die moet je toch echt wel goed in het vizier houden!

Zo snel de dagen vorderen, zo rap wen je aan de nabijheid van deze reuzen, maar daar schuilt het gevaar. Ik zie de ervaren duikers al eens rechtstaan, zelfs lichtjes ondieper zwemmen om het schouwspel meer van bovenuit te fotograferen. Ik kan dat ook denk ik bij mezelf en ik vergeet de regel van één foto nemen, links en rechts kijken en weer verder gaan. Tussendoor moet ik nog vermelden dat ik geelgroene zwemvinnen meekreeg van de crew (omdat mijn maat er niet meer was in het zwart en omdat ik behalve mijn natpak het duikmateriaal huur-

Kom eens een beetje dichterbij.

Turnoefening met een tijgerhaai.

de om bagagegewicht te sparen). Je voelt mij komen? Mijn duikbuddy buur Jesper zit in een geweldig mooie positie en ik zie dat de prinseshaai met haar gevolg tussen ons in gaat komen zwemmen, statig en traag, naar mij seinend: "Neem nu maar die mooie foto!".

Maar deze buddy wijst naar mij – geen tijd, eerst die foto maken. Hij wijst wild mijn richting uit, maar ik zie het niet, de foto first. Net op tijd bedenk ik in een flits dat ik achter mij moet kijken. Een grote tijgerhaai neigt mijn smakelijke vinnen van dichtbij te willen bestuderen, maar doordat ik mij omdraai zwemt ze mij scheerlings voorbij terwijl ze een ogenblik met haar flank tegen mijn linkerbeen strijkt! How! Ik geef haar nog net een duwtje vooraleer ze mij opzij zou kunnen duwen! En – je gelooft het niet – ik kijk haar streng in de ogen: "Zoiets dóe je niet!", sein ik. Het blijkt nog te werken ook of verbeeld ik mij dat ze afdruipt?

Mens! Hoe snel ging dit? Fjiieuw! En hoe snel sluipt die gewenning binnen!? Later, bij een vrije duik zwemt er nog eens een haai richting mijn yummi-vinnen, maar dat heb ik snel in de smiezen en ik wijs deze haai vanop afstand met een kordate armzwaai een andere richting uit. Echt, die haaien lijken soms wel honden, vastberaden blijven kijken en meedraaien werkt. Maar het blijven toch loebassen die niet te vertrouwen zijn! Eén groot voordeel voor fotograaf-duikers: zo'n monsterlijk groot fototoestel is een welkome barrière en een paar keer toon ik reeds vanop afstand hun spiegelbeeld in mijn domepoort. Of het aan hun spiegelbeeld ligt betwijfel ik, maar het lijkt me toch een goed idee, want ze maken een bochtje.

tijgerhaaienmanieren

Er is een duidelijk verschil in het gedrag van deze dieren tijdens een 'feeding'-duik en een vrijzwemmenduik. In tegenstelling tot mijn eerste idee dat de 'feeding'-duiken de spannendste – lees: gevaarlijkste – zijn, is het eigenlijk net andersom, althans die indruk kreeg ik na enkele duiken.

Tijdens de 'feeding'-duiken gedragen de tijgerhaaien zich tamelijk gedisciplineerd en voorspelbaar. Ze schuiven netjes in een treintje aan tot de voorgaande een hapje heeft bemachtigd en wegzwemt. Let op: tot 6 of 7 tijgerhaaien op een oppervlakte van een basketbalveldje groot (de halve cirkel), daar verwacht je een scène! Temeer omdat het allemaal vrouwelijke haaien blijken te

zijn (flauwe grap). Er wordt wel eens een duw hier en een gewriemel daar gegeven, maar eigenlijk zijn deze dieren beleefd te noemen ten opzichte van elkaar. De dames tijgerhaaien blijken trouwens allemaal een naam te hebben, ééntje is zwanger en een andere is dan weer erg populair, zij heeft een prinselijk gevolg van vissen die statig en haar, zich bewust van hun waardigheid vergezellen, en geen meter van haar wegzwemmen. Nog een andere haai blijkt speels van aard en de crewduiker kan haar letterlijk op haar kop zetten of haar om haar as laten draaien! Wow! Wat is dit? Een haaiencircus of wat? Die crewduikers zijn échte magiërs, wat zij kunnen en durven met die beesten heb ik nooit gezien!

Toen ik in 2010 het NELOS-Festival voor onderwater foto- en video organiseerde, had ik een duiker uitgenodigd om te komen spreken over 'tonic immobility' bij haaien en hoe de duiker-instructeur een haai lood-

recht op de haaiensnuit op zijn hand liet balanceren. Die instructeur was volledig in maliënkolder. Dat is echter niet te vergelijken met wat ik hier meemaak. Hier, op deze trip, wat die crewduikers kunnen met deze beesten, is pure magie. Er moet natuurlijk bij gezegd worden dat deze trips nagenoeg wekelijks georganiseerd worden en de haaien het spel intussen begrijpen, maar toch …

Anders is het gesteld bij de vrije duiken. Alle duikers zwemmen zowat random en verspreid op de duikplaats, een klein voetbalveldje groot zei ik al. Dat maakt dat de tijgerhaaien – op zoek naar een hapje –langs alle kanten tevoorschijn komen en niet in treintjesvolgorde zoals bij de 'feeding'-duiken! Meer opletten dus! Ze zitten echt overal. Daartussen zwemmen ook nog eens rifhaaien – ook sloebers die je in het oog moet houden! De citroenhaaien zijn makkies en worden gretig gefotografeerd tot in de haaienmuil toe. Een single stier-

Foto's (4): Ireen Loots.

Groot en sterk ... een tijgerhaai.

Tijdens de 'feeding'-duiken gedragen de tijgerhaaien zich tamelijk gedisciplineerd en voorspelbaar. Ze schuiven netjes in een treintje aan tot de voorgaande een hapje heeft bemachtigd en wegzwemt.

haai verschijnt ook nog op het toneel, maar die heb ik gemist.

haaienfotografie

Om variatie te brengen in de 'feeding'-duiken, wordt de volgende dag de visbox verstopt in een (kleine) kloof in het rif. De crewduikers zullen proberen om de haaien door de kloof te sturen, zodat de fotografen zich achter het rif kunnen positioneren om foto's met rif én haai te kunnen maken. Keimooi! Onnodig te zeggen dat elke duiker elke avond een pak aan beeldmateriaal - hetzij foto's, hetzij video - zit te bekijken, de ene dag al enthousiaster dan de andere. Niet alle duiken zijn even makkelijk en helder. Op dag vier is de stroming zo sterk en de zichtbaarheid zo slecht dat er maar twee duiken kunnen gemaakt worden, namelijk op het tij wanneer de stroming het minst is. Dan nog moet ik helemaal op mijn zij gaan liggen om de stroming de baas te kunnen. Foto's vanuit een scheve hoek zijn het resultaat. Bovendien wazig, want de orkaan van september 2019 in de Bahama's heeft veel fijn zand vanuit het zuiden naar deze regio en ook dit rif verplaatst en dat is te zien aan het rif dat niet zo uitbundig meer is als voorheen. De foto's van die dag hebben dan ook iets magisch mistig.

Overige uitdagingen: wit zand reflecteert het flitslicht, de buiken van de tijgerhaaien zijn bleek, de flanken en ruggen donker, het lichaam van de rifhaaien is reflecterend … damn! Soms teveel voor mijn beperkte fotografiekennis. Ik wil ook wel gewoon leuk duiken en niet te veel moeten nadenken. Blij dat de citroenhaaien er zijn. Netjes éénkleurig met satijnglans en stilletjes genietend op de zeebodem, leuk!

Tijgerhaaien zijn opportunistische eters

Captain Scott: "Tijgerhaaien zijn opportunistische eters. Zo zien zij kansen aan het wateroppervlak: schildpadden, vissen, zeezoogdieren, vogels. De meeste dieren aan de oppervlakte zijn gewond, ziek of stervende. Schildpadden zijn dan weer zeer kwetsbaar als ze komen ademen.

Het eten aan de oppervlakte vereist meestal veel activiteit en draagt meer risico voor de tijgerhaai, waardoor hij opgewonden raakt en roofzuchtiger is dan wanneer hij op de bodem voeding zoekt. Daar zijn de meeste dieren immers dood en kan de tijgerhaai ontspannen eten zoals andere aaseters.

Bij het duiken met tijgerhaaien is het belangrijk om dit gedrag te begrijpen en te beseffen dat het opwindingsniveau van de tijgers toeneemt naarmate ze dichter bij de oppervlakte komen. Daarom is het tijdens het duiken met hen belangrijk om de tijd die aan de oppervlakte of dicht bij de oppervlakte wordt doorgebracht, te beperken. Terwijl je opstijgt, een veiligheidsstop maakt of terugkeert naar de boot, moet je waakzaam blijven en uitkijken naar de tijgers die van de bodem komen en dichter bij de oppervlakte komen".

Advertentie

Een snoepje a.u.b.

De zichtbaarheid bepaalt uiteraard ook de instellingen. Beter geen flitsen bij een mindere zichtbaarheid en de witbalans veel roder instellen om het blauwe te compenseren. Na enige tijd besluit ik om bij de breedbeeldopnames geen flitsen meer mee te nemen, het is voldoende helder en dat is zoveel handiger. De meeste andere duikers behouden wel hun flitsen en ik bemerk dat er flitsen bij zijn die de continue opnames van ca. 12 opnames per seconde (!) kunnen volgen. Per opname van 2 seconden maakt dit 24 opnames, dé professionele truc om uit die 24 opnames dát beste beeld te kunnen kiezen waarbij de staart van het beest er nog net op staat of geen hand van een duiker een tijgeroog bedekt, zoals bij mij … Helaas kan ik hierover enkel vertellen dat zo'n flitsers bestaan die dat ritme aankunnen, van het merk Inon nog wel, maar ik ben tevreden met mijn materiaal.

'shark mouth'-fotografie

Shark mouth wát? Je leest het goed. Het hoogtepunt van de week! De ultieme beleving! Vier duikers per duik mogen rechts in de horseshoe aanschuiven om op het teken van de crewduiker met de visbox één voor één dichterbij te komen zitten in stabiele zit tot op één meter! Ééééén meter!? Yep.

De bedoeling is dat een tijgerhaai komt aangezwommen. De crewduiker zwaait met een lap vissenvlees voor de haai richting oppervlakte, de haai zwemt het vissenvlees achterna met opengesperde bek en pats, jij neemt een foto van de haaienbek. 'Easy peasy' toch?

Vier enthousiastelingen dienen zich snel aan. Dat ga ik precies toch aan mij voorbij

laten gaan om het rustig vanuit een veilige plaats in de cirkel te bekijken!

Als veiligheid positioneert een tweede crewduiker zich eveneens in stabiele zit vlak achter je en hij houdt met één hand de kop van je fles permanent vast. Dit om je ogenblikkelijk achteruit te trekken wanneer nodig, de andere kan dan eventueel de haai wegduwen … Het lijkt niet zo moeilijk - …. De volgende dag geef ik mij schoorvoetend op als vierde kandidaat.

Balancerende op de bootrand, klaar om erin te springen, moet ik toch even nadenken en diep ademhalen. Ik bekijk de kapitein die naast mij staat en mijn fles nog even vasthoudt vooraleer ik spring: "Now or never" klinkt het mompelend uit mijn mond-met-automaat. Captain Scott knikt en ik spring!

Tegen het moment dat het mijn beurt is, heb ik de voorgangers goed geobserveerd en ben ik vol vertrouwen en adrenaline: dit moet mij ook lukken. In de wetenschap dat die haai niet mij, maar wel de vis wil vangen! Ik heb het fototoestel van Captain Scott mee, met domeport en een fisheyelens waarmee ik tot tegen de haaienmuil zou kunnen gaan, afdrukken en terugtrekken. De sluiter staat op continue en maakt foto's als een mitraillette, want geen flits nodig, 10 minuten lang. Zó trots ben ik en voel mij een heel stuk dat ik dit durf! Als hier één goeie foto uit komt, word ik wild!

Ik heb al veel spannende avonturen beleefd onder water, toch was deze trip was voor mij een echt hoogtepunt in mijn duikcarrière. Als je denkt dat deze lat voor jou te hoog

ligt kan ik je geruststellen. Deze crew is zó ervaren, dat deze sharkdivingtrips goed gecontroleerd verlopen. Het is niet voor watjes, maar ook weer niet onbereikbaar moeilijk. Er is één minpuntje: het ziet er naar uit dat deze trips niet lang meer georganiseerd gaan worden. Captain Scott werd dit jaar 60 jaar. Geïnteresseerden moeten zich haasten, want de ervaring van deze kapitein en zijn bemanning dreigt binnen afzienbare tijd te verdwijnen.

Voor mij was deze trip een boost in zelfvertrouwen en vooral een 'eye-opener' richting haaien. Ik ben me ervan bewust dat ik in zeer gecontroleerde omstandigheden kon kennismaken met deze indrukwekkende dieren en dat dit 'bovennatuurlijk' was. Deze haaien kennen de boot en de crew, dat zijn omstandigheden die je niet kan vergelijken met losse 'encounters' elders. Toch kan ik niet genoeg benadrukken dat deze dieren een beter imago verdienen. Ik heb heel veel bijgeleerd. Er is veel interessante lectuur aan boord over haaiengedrag en de interactie met mensen en duikers. Ik hoop met dit reisverhaal te helpen aan een positiever beeld over deze dieren die beslist onze aandacht verdienen. Als je dit zelf wilt ervaren moet je snel zijn. 

IREEN LOOTS

MEER INFO: IREEN.LOOTS@GMAIL.COM

Foto's

(3): Ireen Loots.

Ik lach een beetje zuur als een citroen(haai). Verpleegsterhaaien op de zandvlakte en op de achtergrond acrobatie met een tijgerhaai.

Tiger Beach, Captain Scott en de M/V Dolphin Dream

Tiger Beach werd zo genoemd door Captain Scott die deze duikplaats uitkoos als veilig en comfortabel om zo'n shark-feeding trips te organiseren voor de weliswaar ervaren, maar ook Jan-en-alleman duiker zoals jij en ik:

• Voldoende diepte ca. 11 à 12 m – om veilig te zijn onder de 7 meter, en ook weer niet te diep, zodat je niet te snel door je luchtvoorraad zit.

• Een voldoende grote zandvlakte met voldoende plaats voor de maximaal 12 duikers die hij mee aan boord kan nemen.

• Rondom de haaienplaats een rif om te exploreren tijdens de vrije duiken.

• Enigszins beschut tegen te felle stroming, niettemin kan die stroming stevig tegenvallen.

• Captain Scott heeft deze duikplaats op de wereldkaart voor duikers gezet en heeft hier meer dan 40 jaar ervaring zonder ongelukken, ongeveer 30 trips per jaar. De meeste trips vertrekken op zaterdagnamiddag in West Palm Beach en je bent er terug op de volgende vrijdagochtend. Er zijn ook 10-daagse trips.

• Captain Scott mocht in al die jaren talrijke filmcrews en bekende marien biologen ontvangen wat leidde tot boeken en documentaires. Dat stemt gerust en bewijst het professionalisme van kapitein en crew.

• Zijn er kapers op de kust? Ja, we zagen een andere boot die alle moeite had om te ankeren (!) en tot ergernis een stuk van het rif vernielde ( de '… Master' die door ons werd herdoopt tot 'The Bahamas Desaster').

• Een andere dag kwam een catamaran opdagen en die bleef welgeteld een grote halve dag – vermoedelijk voor twee duiken – en verdween. Wetend dat je hier zowat een halve dagtrip verwijderd bent van elke dichtbij zijnde kust, is dit niet de meest ideale trip.

• Captain Scott stuurde ooit een e-mail naar een concullega boot die in de omgeving naast duiken tevens snorkeluitstapjes aanbood, met het verzoek hiermee onmiddellijk te stoppen om ongelukken te voorkomen die ook de reputatie van zijn haaientrips zouden kunnen

benadelen. "Insane amatures", zei hij. Begrijpelijk als je weet dat tijgerhaaien in jachtmodus komen ondieper dan 7 meter.

• Vergeet dus aanbiedingen als 'snorkelen met tijgerhaaien', 'dagtrips naar Tiger Beach', enz.

• De Dolphin Dream is een omgebouwde garnalenboot, gebouwd in een scheepswerf van de Amerikaanse Marine, met andere woorden: kloek en sterk. Niet fancy, maar voldoende comfortabel. De krachtige motoren halen geen hoge snelheden, maar zijn bestand tegen de hevige stromingen en winden die in deze regio frequent voorkomen. Je wil dan niet in een catamaran zitten. Je wil evenmin je ganse vakantie zitten wachten tot de omstandigheden goed genoeg zijn om in een relatief kleine boot te vertrekken voor twee duikjes.

• De Dolphin Dream heeft het reisschema op de website nog bijna nooit gewijzigd. Afreizen gebeurt met een zekerheid van meer dan 90% - enkel Covid is verantwoordelijk voor die 10% afgelaste trips…. En je bent de volle 5 duikdagen ter plaatse! Zo zitten er met zekerheid voldoende dagen tussen die duiken met tijgerhaaien toelaten.

• Zijn de weersomstandigheden ideaal en zijn er al enkele volle duikdagen succesvol, dan kan Captain Scott beslissen om een halve dag zuidelijker te cruisen om hamerhaaien op te zoeken. Dat was niet het geval bij deze trip, temeer omdat een 'wilde rit' en slechte zichtbaarheid ter plaatse voorspeld werd. Alle duikers stemden democratisch en unaniem om op Tiger Beach te blijven.

• Waarom heet de boot 'Dolphin Dream' en bijv. niet de 'Tigershark Dream'? In de zomermaanden organiseert Captain Scott namelijk dolfijnentrips – maar dat is een ander (volgend?) verhaal.

De regel is: één foto nemen, links en rechts kijken en dan pas weer verder gaan.

Ode aan de oudere duikende vrouw

Duiken is voor jongeren van 8 jaar tot … Lieve sloot haar duikcarrière af op 80-jarige leeftijd met een allerlaatste prachtige duik.

Het is donderdag 28 april 2022, ergens rond 9.00 uur 's morgens. Ik hang al bijna een uur op een diepte van 12 m met mijn rifhaak te zweven op Manta Thila, in het Ari Atol in de Malediven. Het zicht is zeer goed. Naast mij hangen mijn buddy’s Jelke en Lieve. Plots wordt onze aandacht getrokken door getik op een fles. We kijken snel om en zien een prachtige volwassen manta rakelings langs ons voorbij zweven richting top van de Thila. Gedurende een kleine 10 minuten kunnen we genieten van één van de mooiste en sierlijkste vissen in tropische wateren. Het is een geslaagde laatste duik van die duikvakantie, maar het is ook meer… Lieve is de moeder van Jelke en mezelf, ons moeke. Ze is op dat ogenblik 80 jaar en voor haar is het de allerlaatste duik van haar 43-jarige duikcarrière. Een betere afsluiter kon ze zich niet wensen.

Of ons moeke op dat ogenblik de oudste nog duikende vrouw bij NELOS was, weet ik niet. En al zou ze het niet geweest zijn, dan behoorde ze sowieso tot een heel klein kransje nog duikende vrouwen van 80 jaar of ouder. Met dit artikel wil ik toch een ode brengen

aan ons moeke en tevens ook aan alle oudere (nog) duikende vrouwen bij NELOS. Anno 2023 lijkt dit misschien allemaal vanzelfsprekend, maar dat was het vroeger helemaal niet. Laat ik even terugkeren in de tijd. Misschien is het verhaal herkenbaar ….

We moeten terug naar de zomer van 1979. We waren met de familie op vakantie in Praia da Luz in Portugal. Ik was toen 11 jaar, ons moeke 37. Op mijn vraag kregen we een duikinitiatie in het zwembad van het vakantieresort door een oudere Engelse duikinstructeur. Ons moeke moest niet alleen de uitleg proberen te begrijpen, maar ook nog eens vertalen voor mij. Dat er soms iets verloren ging, zoals bijv. maskersqueeze was duidelijk waarneembaar op mijn gezicht na de initiatie. Het was in ieder geval de start van ons moeke haar duikcarrière.

Een jaar later, in 1980, sloot ze zich thuis aan bij de plaatselijke NELOS-club. Ze kwam er terecht in een nagenoeg volledige mannenwereld, waar stoere verhalen en machogedrag niet ongewoon waren. Moeke was een voltijds werkende vrouw, moeder van drie kinderen en ze runde het huishouden. Het was dus niet zo evident om daarnaast als vrouw actief de duiksport te beoefenen. Mijn vader was helemaal niet sportief en deed niet mee, maar hij had er geen enkel probleem mee dat ons moeke dit deed. Want ze deed het zo graag en ze deed het ook zo goed. Ze liet zich ook nooit intimideren en

Foto's (5): archief Bruno Bossier.

De duikinitiatie in Praia da Luz Portugal 1979. Ons moeke en ik in 2017 aan de Zeelandbrug.

Op een boot in Frankrijk in 1981 klaar voor de duik.

stond altijd haar 'mannetje'. Tijdens de jaren '80 waren er de wekelijkse duikuitstappen met de club naar de Oosterschelde of de steengroeves, duikweekenden in Luxemburg en clubreizen naar Frankrijk of Spanje. Wanneer we met de familie op vakantie gingen of zij alleen met onze vader, was er altijd plaats om een paar duiken te doen. Moeke heeft het gebracht tot het middelbaar brevet (nu 3*D). Daarnaast zette ze zich ook zeer actief in voor de club als bestuurs-

lid: van penningmeester, feestbestuurder tot reisorganisator. De jaren '90 gaven haar weer een extra boost toen eerst mijn zus en schoonbroer en daarna ikzelf met de duiksport begonnen. Het duiken verlegde zich dan vooral naar duikvakanties in het gezelschap van mijn zus, schoonbroer, ikzelf en de oude duikvrienden Fred, Jan, Willy en Jean. Met de Malediven vorig jaar als definitieve afsluiter.

Advertentie

Ons moeke is misschien niet dé vrouwelijke duikpionier, maar ze heeft zeker met de andere vrouwen toen in die tijd onbewust toch wel mee het pad geëffend om de duiksport hier bij ons te laten evolueren van een eerder gesloten sport die hoofdzakelijk door mannen werd beoefend naar een brede sport voor iedereen. Laten we haar en al die vrouwen daar dan ook dankbaar voor zijn.

BRUNO BOSSIER

Ons moeke, mijn zus Jelke en ik aan het huisrif in de Malediven 2022.

Ons moeke, mijn zus Jelke en ik aan het duikcentrum in de Malediven 2022.

Wet natuurherstel

(Nature Restoration Law)

Wat is de Wet natuurherstel en waarom hebben we die nodig? De biodiversiteitsen de klimaatcrisis zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden en moeten gezamenlijk worden aangepakt. Een halt toeroepen aan het verlies van ecosystemen en het herstel van natuurlijke habitats kunnen deze crisis helpen verzachten, zowel op het land als op zee.

De Europese zeeën behoren tot de meest overbeviste ter wereld en hun ecosystemen verkeren in slechte staat. In 2020 meldde het Europees Milieuagentschap (EMA) een groot verlies aan biodiversiteit in meer dan 80% van de Europese zeeën. Schadelijke menselijke activiteiten zoals olieboringen, zeevervoer, verontreiniging, baggerwerken, kustontwikkeling en niet-duurzame visserijpraktijken hebben bijgedragen tot het verlies van het grootste deel van de rijke biodiversiteit van de zeebodem en het continentaal plat. Bovendien verergeren de gevolgen van de hoge CO2-uitstoot in de atmosfeer en de klimaatverandering – verzuring en opwarming van de zee – deze achteruitgang van het ecosysteem nog. De oceaan slaat evenveel koolstof op als terrestrische ecosystemen en verwijdert ongeveer een derde van de, door menselijke activiteit, uitgestoten hoeveelheid CO2. Gezien de gedegradeerde toestand van onze zeeën moet de bescherming van de resterende ecosystemen worden aangevuld met krachtigere maatregelen. Enkel zo kan hun gezondheid, veerkracht en vermogen om hun natuurlijke functies te vervullen en het leven op aarde te ondersteunen, verbeteren.

De EU-wet inzake natuurherstel (EU Nature Restoration Law) – voorgesteld in juni 2022 – is een historische kans om de mariene ecosystemen in de EU te herstellen en onze zeeën te helpen weer veerkrachtig en gezond te worden. Het is de eerste bindende EU-wetgeving inzake natuurbescherming die in de afgelopen 30 jaar is voorgesteld. Doel is in alle 27 EU-landen een juridisch bindend kader te creëren om tegen 2050 hersteldoelstellingen voor aangetaste leefomgevingen vast te stellen en herstelmaatregelen uit te voeren en te monitoren.

Voor mariene en kustecosystemen betekent dit bij-

voorbeeld specifieke inspanningen en middelen voor het herstel van belangrijke gebieden zoals zeegras of sedimentbodems, alsook de leefwereld van iconische en bedreigde mariene soorten zoals dolfijnen en bruinvissen, haaien en zeevogels. 'Birdlife', 'Seas at Risk', 'Oceana' en verschillende andere milieu-ngo’s voeren campagne om een ambitieuze natuurherstelwet te ondersteunen.

De stem van duikers en duikgemeenschappen in Europa, die de 'ogen onder water' zijn, is van vitaal belang in deze discussie. Het herstel van gezonde mariene leefomgevingen zou ook ten goede komen aan de miljoenen Europeanen die regelmatig duiken en genieten van onderwateractiviteiten. Duikers kunnen helpen bij herstelprojecten zoals deelname aan herstelwerkzaamheden (bijv. beslissen waar een kunstmatig rif wordt geplaatst), wetenschappelijke monitoring (bijv. burgerwetenschap) en algemene sensibilisatie.

Wie zijn de belangrijkste ngo’s die aan de basis van natuurherstel liggen?

Oceana Europe

'Oceana Europe' (https://europe.oceana.org) is de grootste internationale milieuorganisatie die zich uitsluitend richt op de bescherming en het herstel van de wereldzeeën. 'Oceana' stuurt in Europa het beleid en is pleitbezorger binnen de EU en de lidstaten om de wetgeving en de EU-richtlijnen op het gebied van oceaanbehoud en visserijbeheer te verbeteren, te handhaven en volledig te implementeren.

Met meer dan 17 jaar ervaring in Europa werkt het multidisciplinaire campagneteam van beleidsdeskundigen, mariene wetenschappers en communicatie-experten samen om beleidsveranderingen tot stand te brengen die de meest urgente problemen van het mariene milieu aanpakken. Haar medewerkers zijn verdeeld over drie strategisch gelegen kantoren (Madrid, Brussel en Kopenhagen) om de bestaande en komende uitdagingen in alle Europese wateren, van de Middellandse Zee tot het noordoosten van de Atlantische Oceaan, de Oostzee en de Noordzee, in kaart te brengen. '

Kleurenpracht, Puerto Galera, Filipijnen.

Oceana' werkt met meerjarige, op wetenschap gebaseerde campagneplannen die in termijnen van drie tot vier jaar worden vastgelegd en die bedoeld zijn om meetbare veranderingen tot stand te brengen met vaste termijnen en uitgesproken doelstellingen. Ze richten zich in de eerste plaats op het aanpakken van het gebrek aan adequate uitvoering en handhaving van de huidige wet- en regelgeving en op het dichten van de mazen in de wet die een effectieve toepassing ervan in de weg staan. De drie lopende Europese campagnes zijn:

• het verdedigen van duurzaam visserijbeheer;

• het vergroten van de effectiviteit van de beschermde zeegebieden;

• het bannen van illegale en ongereglementeerde visserij (IUU) door middel van transparantie.

Het werk draagt bij aan Oceana's grotere visie van een gezonde oceaan die een vitale rol speelt bij de aanpak van de uitdagingen van klimaatverandering, biodiversiteitsverlies en voedselzekerheid in de hele wereld.

BirdLife

'BirdLife Europa en Centraal-Azië' (www. birdlife.org) is een samenwerkingsverband van 44 nationale natuurbeschermingsorganisaties en is toonaangevend op het gebied van vogelbescherming. Haar unieke lokale tot globale aanpak stelt haar in staat om natuurbehoud met grote impact en op lange termijn te realiseren ten behoeve van natuur en mensen. 'BirdLife Europe en Centraal-Azië' is één van de zes regionale secretariaten waaruit 'BirdLife International' bestaat. Het is gevestigd in Brussel, ondersteunt het Europese en Centraal-Aziatische partnerschap en is aanwezig in 43 landen,

waaronder alle EU-lidstaten. Met meer dan 4.100 medewerkers in Europa, twee miljoen leden en tienduizenden deskundige vrijwilligers is 'BirdLife Europe en Centraal-Azië', samen met haar nationale partners, eigenaar of beheerder van meer dan 6.000 natuurgebieden van in totaal 320.000 hectare groot.

Seas at Risk

Al meer dan 30 jaar zet 'Seas At Risk' (https://seas-at-risk.org) zich in voor het Europese mariene milieu en dat van zeeën en oceanen wereldwijd. Haar netwerk van organisaties in alle uithoeken van de EU deelt de passie en toewijding aan de bescherming van het mariene milieu en de cruciale ecosystemen waarvan de mens afhankelijk is. Haar successen zijn het resultaat van aanhoudende belangenbehartiging, toegankelijke wetenschap en overtuigende argumenten, goede contacten met belangrijke besluitvormers en nauwe samenwerking met andere organisaties. De EU-besluitvorming vindt plaats in Brussel, waar 'Seas At Risk' haar kantoor heeft, wat een diepgaande betrokkenheid en belangenbehartiging vergemakkelijkt. Aangezien de lidstaten echter individuele nationale belangen verdedigen wanneer zij deelnemen aan de EU-besluitvorming, is directe betrokkenheid op nationaal niveau ook essentieel. Met een snelgroeiend aantal leden (32 organisaties in 17 landen) en miljoenen burgers vertegenwoordigend, is 'Seas At Risk' goed gepositioneerd om projecten uit te voeren met een EU-brede focus. De leden zijn allemaal nationale of internationale milieu-ngo’s die projecten en campagnes voor de bescherming van het mariene milieu en het zeeleven coördineren. 'Seas At Risk' en de leden komen regelmatig samen (fysiek

en virtueel) in workshops of beleidsvergaderingen om ervaringen en goede praktijken uit te wisselen en om gezamenlijke acties te coördineren die het effect van het werk versterken. 'Seas At Risk' is het meest effectief in gezamenlijke projecten met leden waarvoor financiering beschikbaar is om te zorgen voor voldoende capaciteit op zowel EU- als nationaal niveau en om een gezamenlijke doelstelling of strategie te verwezenlijken.

duikers betrekken

Samen met de eerder vermelde ngo’s neemt EUF, de 'European Underwater Federation' (www.euf.eu), deel aan relevante openbare evenementen om verhalen en ervaringen van duikers te delen en te verspreiden. Een eerste evenement was op 20 maart 2023 in het Europees Parlement in Brussel (TBC). Daarnaast is er ook de Oceaanweek in juni 2023 en andere evenementen zullen nog volgen. Ondersteun socialemediacampagnes (Twitter, Facebook, ...) met #RestoreNature en #RestoreOcean, onder meer door duikers te betrekken (bijv. onderwaterfotowedstrijd met de hashtag #RestoreNature en/of #RestoreOcean). 

Bron: infopakket ngo-campagne Europa

STEF VAN UFFEL

Foto: Luc Rooman.

Modelfotografie onder water

een blik achter de schermen

Onderwaterfotografie is een unieke en spannende manier om de schoonheid en het mysterie van de onderwaterwereld vast te leggen. Dat kan op verschillende manieren en één van de minder gekende vormen van onderwaterfotografie is modelfotografie.

Modelfotografie is een opwindende manier om prachtige en unieke foto's te maken. Het vereist een mix van vaardigheden, creativiteit en voorbereiding om succesvol te zijn. Je hebt ook meerdere vormen van onderwatermodelfotografie, zoals fashion, fantasie, productfotografie, vrijduikers en gewone duikers. Het vereist ook een ervaren model dat comfortabel is onder water en bereid is om poses aan te nemen die geschikt zijn voor de onderwateromgeving, wat vaak onderschat wordt. Respect voor de natuur komt altijd op de eerste plaats, samen met de veiligheid van het model.

Net als bij andere vormen van onderwaterfotografie is het belangrijk om rekening te houden met de lichtomstandigheden onder water. Het gebruik van een flitser of andere lichtbron kan nodig zijn om het model te belichten en ervoor te zorgen dat de foto's helder en scherp zijn. Het is ook belangrijk om de achtergrond en de compositie van de foto in overweging te nemen om ervoor te zorgen dat het model op een natuurlijke manier in de foto past.

communicatie en veiligheid

Er zijn een aantal specifieke uitdagingen waarmee rekening gehouden moet worden bij het maken van modelfoto's onder water. Het is bijvoorbeeld moeilijker om te communiceren onder water, dus het is belangrijk om duidelijke afspraken te maken voordat de fotoshoot begint. De veiligheid van het model komt altijd op de eerste plaats. Maak hier zeker duidelijke afspraken over en zorg ervoor dat er altijd een veiligheid aan wal aanwezig is en bij diepere shoots ook een veiligheid in het water. Dit is belangrijk, omdat de fotograaf soms te druk bezig is met zijn toestel en niet altijd de volle focus op het model heeft.

voorbereiding

Uiteraard beschik je over het juiste fotomateriaal en heb je een geschikte locatie voor de fotoshoot. Een paar andere dingen waarmee

Foto's (2): Thomas Van Puymbroeck.

Foto's (2): Thomas Van Puymbroeck.

rekening gehouden moet worden bij het maken van modelfoto's onder water zijn onder andere: kleding, accessoires, modellen en scenario.

Kleding:

Het is belangrijk om te overwegen wat het model aanheeft tijdens de fotoshoot. Sommige materialen, zoals wol of katoen, absorberen water en kunnen zwaar worden, wat het moeilijker kan maken voor het model om te bewegen en poses aan te nemen. Synthetische materialen, zoals neopreen, drogen snel en zijn gemakkelijker om mee te bewegen onder water. Je keuze hangt natuurlijk af van de foto die je wil maken. Bij een foto van een duiker in open water zal de keuze natuurlijk makkelijker zijn dan wanneer je een fashionshoot doet in een zwembad. Zorg ervoor dat het model comfortabel is in de kleding die ze draagt. Als het model zich ongemakkelijk voelt, kan dit leiden tot onnatuurlijke poses of een ongemakkelijke uitstraling op de foto's.

Accessoires:

Accessoires kunnen een leuke manier zijn om de foto's interessanter te maken en het model meer persoonlijkheid te geven. Het is echter belangrijk om ervoor te zorgen dat de accessoires veilig zijn om mee te werken onder water en dat ze niet afleiden van het model of de compositie van de foto. Een leuk voorbeeld hiervan is de bol bij onderstaande foto. Dit is een plastic bol die verkocht wordt als buitenverlichting, maar waar ik een duiklamp had in gemonteerd. Dit zorgt direct voor een sfeervol accessoire en is een meerwaarde voor de foto.

Modellen:

Als je modelfoto's onder water wilt maken voor commerciële doeleinden, is het aan te raden om met professionele onderwatermodellen te werken. Zorg er altijd goed voor dat het merk waarvoor je werkt (als je productfotografie doet) goed in beeld komt. Dit kun je subtiel doen door een klein logo op de kleding of net iets minder subtiel door de ontspanner en de duikbril het hoofdonderwerp te maken van de foto.

Scenario:

Zeker voor fantasiefoto’s is dit een heel belangrijk onderdeel. Denk voor de shoot goed na en overleg met je model welke beelden je zeker wil maken. Een goede tool hiervoor is een moodboard. Stel dit samen met je model op en overloop wat wel en niet mogelijk is. Een onderwatershoot is nu eenmaal beperkt in tijd (luchtvoorraad, koude, …). Werk dus liever een paar foto's goed uit dan heel veel diverse poses te doen, waar geen enkel topshot tussen zit.

camera-instellingen

Sluitertijd:

De sluitertijd kan worden aangepast om ervoor te zorgen dat het model scherp is. Een langere sluitertijd kan nuttig zijn om beweging in de foto te verminderen, terwijl een kortere sluitertijd kan worden gebruikt om beweging te benadrukken.

Diafragma:

Het diafragma kan worden gebruikt om de scherptediepte te bepalen. Een lagere f-stop (groter diafragma) zal leiden tot een kleinere scherptediepte, wat betekent dat alleen het model scherp zal zijn en

Foto's

(2): Thomas Van Puymbroeck.

de achtergrond onscherp. Dit kan een mooi effect geven, maar het is belangrijk om ervoor te zorgen dat het model voldoende scherp is.

Witbalans:

De witbalans kan worden aangepast om ervoor te zorgen dat de kleuren in de foto natuurlijk en realistisch zijn. Bij onderwaterfotografie kan de witbalans van invloed zijn op de kleur van het water en de onderwerpen op de foto. Het is belangrijk om de juiste instelling te kiezen om ervoor te zorgen dat de kleuren natuurlijk en realistisch zijn of juist niet als je een bepaalde sfeer wil scheppen in je beeld.

Gezichtsdetectie:

Sommige camera’s hebben de instelling gezichtsdetectie. Dit werkt ook zeer goed onder water en is cruciaal voor een geslaagde shoot. Niks zo erg als een perfect belichte foto, zonder zweefvuil en een prachtige compositie, maar waarop het gezicht van het model niet scherp is. Heeft je camera deze instelling niet, besteed dan extra aandacht aan waar je focuspunt zich bevindt en kijk regelmatig na of het nog juist staat voor de compositie waarin je aan het werken bent. Het is belangrijk om te onthouden dat de juiste camera-instellingen afhankelijk zijn van de specifieke omstandigheden van de fotoshoot. Het kan dus nodig zijn om de instellingen aan te passen om de beste resultaten te behalen.

5 tips voor een geslaagde shoot

Voorbereiding is alles: Zorg ervoor dat je voldoende tijd neemt om je voor te bereiden op de fotoshoot. Dit betekent dat je een goed doordacht concept maakt, de juiste locatie regelt alle nodige uitrusting en accessoires verzamelt.

Gebruik professionele uitrusting:

Investeer in een goede uitrusting, zoals een camera met een goede sensor en lenzen, en zorg ervoor dat alles goed onderhouden wordt. Dit kan helpen om ervoor te zorgen dat je de best mogelijke foto's maakt. Niks zo lastig als een lekke onderwaterbehuizing tijdens een shoot. Probeer indien mogelijk ook een tweede behuizing/camera mee te nemen naar een shoot, zodat je steeds een back-up hebt.

Experimenteer met licht:

Het licht kan een enorme impact hebben op de sfeer en de uitstraling van de foto's. Probeer verschillende lichtbronnen uit en speel met de hoeken van het licht om verschillende effecten te creëren. Zonnestralen, weerspiegeling op het wateroppervlak, backlight, … al deze vormen van licht zorgen ervoor dat het model extra in de picture komt te staan. Werk je in een zwembad, dan kun je helemaal losgaan met je creativiteit. Een leuk hulpmiddeltje om een mooie sfeer te krijgen is een duiklamp op een statief, net achter het model. Als je de lamp een beetje naar boven richt, krijg je een prachtige weerspiegeling op het wateroppervlak. Fotografeer je bijv. een duiker in de natuur, dan kan het een meerwaarde zijn dat je je model een lamp meegeeft. Dit zorgt voor een aantrekkingspunt in de foto, waardoor je snel de duiker opmerkt.

Maak gebruik van professionele hulpmiddelen:

Er zijn verschillende professionele hulpmiddelen, zoals reflectieschermen en lichtbakken, die je kunnen helpen om het licht op het

Foto's (2): Thomas Van Puymbroeck.

model te verfijnen en om het model in de best mogelijke omstandigheden te fotograferen. Als je deze hulpmiddelen gebruikt, kan dit helpen om de kwaliteit van je foto's te verbeteren, zelfs onder water! Je kan die ook makkelijk zelf maken met behulp van een duiklamp of flits en een witte paraplu. De veiligheidsduiker kan helpen om het reflectiescherm te richten naar het model, maar een nog makkelijkere manier is een duiklamp bevestigen op een goedkoop statief en daar een diffuser (witte paraplu) voor plaatsen. Zo krijg je een heel mooi diffuus licht zonder dat je veel zweefvuil gaat oplichten.

In een zwembad kun je ook werken met verlichting van bovenaf:

Zonnestralen zijn altijd een meerwaarde in een foto en zijn in een zwembad heel makkelijk te creëren. Zorgt ervoor dat er geen natuurlijk licht de ruimte binnenkomt en maak het zo donker mogelijk. Plaats een spot met 'fresnellens' aan de rand van het zwembad. Dit is een lens met ribbels die het licht spreidt en het langs de randen geleidelijk laat aflopen naar donker. Dit geeft een natuurlijker effect en maakt het licht goed en natuurlijk inpasbaar.

En nu komt de gouden tip … maak golven, golven en nog eens golven. Door de breking van het water zal het licht omgezet worden naar mooie natuurlijke zonnestralen. Heb je geen 'fresnelspot' of geen plaats? Neem dan een lange stok, bind daar een duiklamp aan, hou die boven het model en maak dan golven. Dit werkt ook, maar een duiklamp is niet geschikt om lange tijd boven water te gebruiken.

communiceer met je model tijdens een fotoshoot

Instructies:

Zorg ervoor dat je duidelijke instructies geeft aan het model over wat je van haar verwacht tijdens de fotoshoot. Dit kan helpen om ervoor te zorgen dat het model op de juiste manier poseert en dat de foto's aan je verwachtingen voldoen. Leg je model ook uit dat ze maar één pose per duik hoeft te doen. Dit geeft je als fotograaf de tijd om een mooi kader te vinden. Sommige modellen zijn zodanig enthousiast dat ze verschillende poses per duik willen proberen, waardoor je enkel maar aan het klikken bent zonder dat je rekening kan houden met de compositie.

Luister naar het model:

Het is belangrijk om naar het model te luisteren en haar feedback serieus te nemen. Als het model zich niet comfortabel voelt in een bepaalde pose of situatie, is het belangrijk om hier rekening mee te houden en andere opties te overwegen.

Geef feedback:

Geef het model duidelijke feedback tijdens de fotoshoot. Dit kan helpen om ervoor te zorgen dat het model op de juiste manier poseert en de foto's aan je verwachtingen voldoen.

Maak gebruik van non-verbale communicatie:

Soms kan het moeilijk zijn om duidelijk te communiceren onder water. Dan kan het nuttig zijn om gebruik te maken van non-verbale communicatie, zoals gebaren of mime, om het model te laten weten wat je van haar verwacht.

Foto's

(2): Thomas Van Puymbroeck.

'The making of'

Eén van mijn meest succesvolle modelfoto's is die van Mermaid Brandy en haar man. Dit begon met een uitgebreide brainstorm van een duoshoot in het thema – hoe kan het ook anders – van de kleine zeemeermin.

De scène waar Ariel de prins redt is een iconisch beeld uit de film. Dit wilden we dan ook graag nabootsen en onze keuze van locatie viel al snel op Todi in Beringen. Warm water en veel vis, ideaal dus voor een zeemeerminshoot. De kledingkeuze was ook echt niet moeilijk. Aangezien we een shot uit de kleine zeemeermin gingen nabootsen was een zeemeerminstaart essentieel en ook de kleding van haar man stond vrij snel vast.

Voor de shoot maakten we duidelijke afspraken. Het was namelijk de eerste keer dat haar man een onderwatershoot deed. We overliepen alle signalen, ook een noodsignaal en bespraken dan welke shots we gingen maken. We kozen voor een beperkt aantal poses, omdat we beperkt waren in tijd. Probeer zelf maar eens in je zwembroek bij 24 graden een uurtje 'stil' te hangen en te poseren.

De eerste foto's maak ik altijd wanneer de modellen nog aan de oppervlakte zijn. Dit doe ik om de juiste instellingen te vinden, want op elke locatie en op elk uur van de dag is het licht net iets anders. In een gecontroleerde studio (zwembad) is dit niet het geval, maar in een zwembad zoals Todi dus wel. Ik gaf het startschot en de duidelijke boodschap van één pose per 'duik'. Dit gaf me voldoende tijd om een mooi kader te vinden en ervoor te zorgen dat er voldoende vis rond het koppel zat. Na een aantal pogingen kwamen we al aardig in de buurt van het perfecte shot. Op dat moment begonnen de redders de vissen te voederen net achter de modellen. Dat was het moment, de zeemeermin en de kapitein gingen onder tussen een wolk vissen en de foto stond er op. We werkten nog een aantal andere poses verder uit en na ongeveer 60 minuten zat de shoot erop. 

THOMAS VAN PUYMBROECK

Foto's (3): Thomas Van Puymbroeck.

VDAB Maritiem zet de deuren open

Neem deel aan onze belevingsactiviteiten op de Havendag in Zeebrugge op 7 mei 2023.

Tijdens je bezoek aan het Maritiem Opleidingscentrum van VDAB kan je deelnemen aan leuke belevingsactiviteiten, zowel in de reële als in de virtuele wereld. Zo kan je je met een VR-bril virtueel onderdompelen in de wereld van de zeevaart en de machinekamers. Op onze vaarsimulator doe je mee aan een spannende vaarwedstrijd en op de brandsimulator leer je hoe je het best een brand bestrijdt. Wil je de golven echt voelen? Ga dan mee voor een tochtje in onze 'rescueboat'!

VR-bril

Laat je met een VR-bril gedurende 15 minuten virtueel onderdompelen in de wondere wereld van de zeevaart en zie van dichtbij hoe het eraan toegaat in de indrukwekkende machinekamer van een schip.

vaarsimulator

Vraag je je wel eens af hoe het moet zijn om aan het roer te staan van zo'n indrukwekkend schip en het gevaarte veilig in of uit de haven te loodsen? Op onze realistische vaarsimulator krijg je het antwoord.

brandsimulator

Iedereen kan vroeg of laat te maken krijgen met een hevige brand. Maar hoe reageer je hier best op? Wat doe je om zo'n brand efficiënt te bestrijden? Je kan het in alle veiligheid uitproberen op onze brandsimulator.

rescueboat

Een 'rescueboat' is als een verzekering: je hebt het nodig, maar je hoopt er in de praktijk nooit een beroep op te moeten doen. Wil

je toch wel eens ervaren hoe het voelt om in zo'n 'rescueboat' te zitten? Schrijf je dan in voor een – rustig – tochtje tijdens je bezoek aan ons Maritiem Opleidingscentrum.

STIEN VAN HEVELE (VDAB)

Bezoek op de Havendag het VDAB Maritiem Opleidingscentrum tussen 10.00 en 17.00 uur op 7 mei 2023. Je vindt ons in de Lanceloot Blondeellaan 9, 8380 Zeebrugge.

Vaarsimulator.

VDAB Maritiem Opleidingscentrum.

Duiken we binnenkort tussen het afval in Centraal-Amerika?

De stranden van Guatemala, El Salvador en Honduras kreunen onder het afval.

Vanuit Suchitoto, de plaats waar het originele El Salvador werd gesticht, heb je een prachtig uitzicht over het Suchitlánmeer. Dit meer, het grootste van het land, was ooit een betoverende kunstmatige waterpartij van 13.500 hectaren. Het werd in 1976 aangelegd voor de Cerron Grande waterkrachtcentrale die een groot deel van El Salvador van stroom voorziet. Het wordt door Unesco als een belangrijk watergebied beschouwd.

Websites als Booking.com en Tripadvisor roemen nog steeds de toeristische troeven van de stranden aan het meer, maar de werkelijkheid is al jaren anders …

Het meer ziet er op sommige plaatsen uit als bedekt door een gekleurd deken. Plasticafval als frisdrankflessen, boodschappentasjes, schoenen en andere voorwerpen drijven op het groene water.

Vissers die er nog steeds proberen hun netten uit te werpen, beweren dat de vervuiling de vissen naar de diepste gedeelten van het meer heeft gedwongen waardoor ze buiten bereik zijn. Hun broodwinning komt hierdoor helemaal in het gedrang. Sommigen hebben zich dan maar omgeschoold en varen nu toeristen rond op het meer. Er wagen zich echter hoe langer hoe minder toeristen op het bezoedelde water.

Volgens het Ministerie van Leefmilieu van El Salvador produceert het land 4,2 ton afval per dag, waarvan 1,2 ton gedumpt wordt en in rivieren en op stranden terechtkomt. De bewoners van de dorpen aan de rand van het meer hebben de handmatige inzameling van het puin op zich genomen, maar die job zou wel eens eindeloos kunnen zijn.

ook aan zee

In het naburige Honduras is het aan de Caribische kust dat plasticvervuiling verwoestingen aanricht en dan vooral op de prachtige stranden van de regio Omoa. Tot op een paar meter van de weelderige tropische ve-

getatie is het zand volledig bedekt met een smerig tapijt van verpakkingen, spuitbussen en flessen.

Het afval stroomt mee met de Motaguarivier, de grootste rivier van Guatemala, waarvan de monding de grens volgt tussen Guatemala en Honduras. Volgens de Nederlandse ngo The Ocean Cleanup, die zich inzet voor het schoonmaken van de zeeën, komt het afval vooral uit de hoofdstad Guatemala City en meer bepaald van de stortplaats van de ziekenhuizen daar.

Het zal niet lang meer duren vooraleer de beroemde Hondureese duikparadijzen als Pigeon Island en Utila ook onder het afval gaan kreunen.

Maatregelen?

Tot dusver hebben 14 Caribische landen plastic producten voor eenmalig gebruik en piepschuim verboden en zijn ze begonnen met bewustmakingscampagnes en beleidshervormingen om de vervuiling van de zee onder controle te krijgen.

Foto: giogio55 via Pixabay.

De Motaguarivier nu.

De monding van de Motaguarivier in betere tijden.

Foto: The Ocean Cleanup.

Foto: Patrick Swinnen.

De OESO (de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling) schat dat er 30 miljoen ton plasticafval in zeeën en oceanen zit en dat er zich 109 miljoen ton in rivieren heeft verzameld. Een dergelijke opeenhoping in rivieren betekent dat, zelfs als het beheer van het plasticafval verbetert, er nog tientallen jaren plastic in meren en oceanen terecht zal komen. In dit opzicht kan het helpen om drijvend puin op te vangen met behulp van barrières in waterwegen, aangezien dat gemakkelijker is dan schoonmaakwerkzaamheden in de open oceaan.

de toekomst

De wereldwijde productie van plastic kent geen grenzen en de hoeveelheid ervan die

in onze wateren terechtkomt, stijgt jaar na jaar zolang er geen maatregelen komen om het plastic te vernietigen of integraal te recycleren. Maar we zijn bijlange niet zover. Slechts 6 procent van het wereldwijd geproduceerde plastic wordt gerecycleerd en slechts 8,5 procent wordt verbrand. En de rest? 30,1 procent blijft in onze huizen en fabrieken voor dagelijks gebruik (emmers, bewaar- en andere dozen, bakken, …) en 55,4 procent verdwijnt in de natuur. Meer dan de helft dus.

Bijna de helft van dit saldo, hetzij 47 procent, bestaat uit verpakkingsmateriaal en de rest uit afval van allerlei groottes, van microplastics uit onze tandpasta tot de netten van de vissersboten. Veel hiervan drijft

aan de oppervlakte en zou kunnen opgevist worden, maar een groot gedeelte, zoals de microplastics, kunnen niet mechanisch uit het water gefilterd worden. Ze sedimenteren dikwijls op de bodem waar ze veel levens aantasten, onder andere van koralen.

Een deel van het afval zweeft ook tussen oppervlakte en bodem, waar het door vissen, zeezoogdieren en schildpadden als prooi wordt aanzien met noodlottige gevolgen. Nanoplastics zijn het talrijkst en zweven mee met de (zee)stromingen.

Is de situatie uitzichtloos?

Misschien niet, tenminste voor wat het plastic betreft dat nog moet geproduceerd worden. Het verzamelen van het afval voor

Plastic Odyssey

'Clean up the past, build the future'

Sinds januari 2022 vaart de Plastic Odyssey de wereldzeeën af om de plasticsoep te bestrijden. Simon Bernard, CEO van het project, stelt dat 90% van de mariene verontreiniging afkomstig is van de kuststeden van slechts 32 landen. De Plastic Odyssey bezoekt deze plaatsen en reikt oplossingen aan op kleine, plaatselijke schaal.

Het schip heeft verschillende machines aan boord om plastic te helpen recycleren. Deze werktuigen zijn eenvoudig in gebruik en worden in afvalverwerkingscentra op het land geïnstalleerd.

De Plastic Odyssey is het eerste schip ter wereld dat zijn eigen brandstof aan boord produceert door pyrolyse van plasticafval. Dit procedé bestaat erin het plastic in een zuurstofarme atmosfeer te verhitten om de polymeren te vergassen. Eén kilogram plastic wordt zo omgevormd tot nagenoeg één liter diesel of benzine.

In elke haven, bij elke tussenstop, worden er seminaries en voorstellingen gegeven om lokale besturen en plaatselijke milieu-organisaties oplossingen aan te reiken om op een economische manier de afvalberg te verminderen. Op https://plasticodyssey.org/en/ vind je meer info.

De 'Plastic Odyssey' aan wal.

Foto: Patrick Swinnen.

Enkele toestellen aan boord van de Plastic Odyssey.

Het schip Plastic Odyssey.

vernietiging of, nog beter, voor recyclage kan geoptimaliseerd worden. Dat kan echter alleen vanaf het ogenblik dat deze activiteit economisch rendabel wordt. Weet ook dat niet alle plastics dezelfde chemische samenstelling hebben. PET (Polyethyleentereftalaat, een thermoplastisch polyester) komt het vaakst voor. De recyclage hiervan vormt normaal gezien geen probleem. Het zijn polymeren die tot hun basiselementen kunnen omgezet worden door het opeenvolgend gebruik van twee enzymen, PETase en MHETase. Het PET wordt zo omgezet tot ethyleenglycol en tereftaalzuur. Deze producten zijn de basis voor nieuw polyesterplastic en verhinderen zo het blindelings weggooien van afval in de natuur.

Op een zeer bescheiden niveau worden ondertussen ook bacteriën ingezet die bepaalde plasticsoorten kunnen 'verteren'.

Het verzamelen van plastic dat aan de oppervlakte drijft, het grootschalig recycleren van de meest voorkomende plastics en het gecontroleerd afbreken ervan zijn de drie oplossingen om op zijn minst de ecologi-

sche gevolgen van de steeds toenemende plasticmassa te verminderen. De wil om het te doen en om erin te investeren moet er natuurlijk zijn.

TL3800P

Foto: The Ocean Cleanup.

PATRICK SWINNEN

Vogels tussen het plastic afval op het strand in Honduras.

De afvalberg in de rivieren van Centraal Amerika groeit steeds aan.

Foto: Rafael NeddermeyerPixabay.

Meer dan een jaar geleden genoot ik van de Britse documentairereeks 'A Night on Earth' op Netflix. Hierin wordt het nachtelijk leven van dieren gevolgd met lichtgevoelige camera’s en vooral met veel geduld. Natuurdocumentaires staan hoog op mijn lijstje voor eenzame tv-avondjes, zeker als ze over onderwaterfauna en -flora gaan. Deze serie van 2020 is extra bijzonder, omdat het een verhaal vertelt dat weinigen gezien hebben. In de aflevering 'Dark Seas', die ik toen bekeek, duikt een cameracrew op een ver, exotisch rif om de paringsrituelen onder een volle maan te filmen. Plots valt mijn oog op het merk van de rebreathers waar ze mee duiken: rEvo. Voor mij geen onbekende fabrikant, maar het is al een tijdje geleden.

In Hippocampus nr. 204 van juni 2005 verscheen mijn artikel over zelfbouwrebreathers met daarin speciale aandacht voor de bouwer van de eerste rEvo, Paul Raymaekers. Een zevental jaar later werd dat gevolgd door ons gesprek, gepubliceerd in Hippocampus 238 van maart/ april 2012. Ik eindigde dat artikel met een positieve noot over het rebreatherduiken en rEvo. Benieuwd naar de toekomst van dit Belgisch topproduct vroeg ik me toen af of ik er een paar jaar later zou kunnen

terugkeren voor een nieuwe reportage. 11 jaar later ontdek ik dus via Netflix dat het bedrijfje nog steeds aan de top van de rebreathermarkt staat. Een professionele cameraploeg zal toch immers wel voor het beste materiaal kiezen, zeker voor het filmen van een moment dat zich slechts eenmaal per jaar voordoet. Op mijn mailtje met de vraag naar een interview, krijg ik zeer snel een positief antwoord. Het duurt echter nog een lange tijd vooraleer ik terug voor het gebouw in Brugge sta.

Gelukkig is de tijd van verplichte virtuele interviews voorbij en mag ik op een late namiddag de auto uitstappen voor het gebouw waar rEvo gehuisvest is. Met het succes verwacht ik een groot lichtreclamebord met een duidelijke verwijzing naar wat er hier gebeurt, iets in de stijl van een duiker en het woord 'rEvo'. Niets is minder waar, enkel een subtiel reclamebord wijst op de aanwezigheid van rEvo. Het groot, grijs atelier met 'Raytech' erop komt me bekend voor. Ik stap er binnen alsof ik het hier ken. Fout. Als ik

Toestellen klaar om geleverd te worden aan toekomstige rebreather duikers. Foto: rEvo.

vraag naar Pieter, verwijst een vriendelijke medewerker mij door naar een bijgebouw.

Als ik daar binnenstap, merk ik onmiddellijk dat ik juist zit. De geboorteplaats van de Belgische rebreathers is nog niet veel veranderd. Het ziet eruit zoals ik me het herinner. Hier en daar een aantal veranderingen, maar nog steeds herkenbaar. Stefanie, werkneemster van het eerste uur, heeft vandaag verlof. Het bedrijf is gegroeid, want er zijn meer mensen op de werkvloer die me spontaan begroeten. Op dit moment werken er vijf voltijdse equivalenten in de productieruimte. Er is zelfs nog plaats voor enkelen meer, maar ook in deze industrietak blijkt het moeilijk om nieuwe medewerkers te vinden. Samen monteren ze een paar toestellen per dag. Naast het produceren van nieuwe apparaten vindt in deze ruimte ook het onderhoud plaats. Elke vijf jaar dient zich immers een groot fabrieksonderhoud van de toestellen aan om zo de veilige werking te garanderen.

Ik word begeleid naar het kantoor annex testruimte, als het ware het innovatiecentrum van deze onderneming. Met een kop koffie voor me beginnen we aan het interview, waarbij Pieter, Matthias en Bram afwisselend in de stoel voor me komen zitten. Hoewel ze alle drie een zeer gedegen kennis van het toestel en de productieprocessen hebben, is het duidelijk dat hun passies voor bepaalde aspecten elkaar aanvullen. Soms word ik op het vlak van kennis over het duiken uitgedaagd. Beetje bij beetje krijg ik een duidelijk beeld van het gebeuren.

Mares

Sinds 2012 is rEvo de begintijd van de 'doehet-zelf' benadering ontgroeid. Door kwaliteitsnormen en standaarden is de markt gerustgesteld en is een rebreatherduiker geen zonderling meer. Dat had de firma Mares ook vastgesteld en dus wilden ze de afkalvende markt voor sportmateriaal aanvullen met meer technische producten in hun gamma. De bedoeling was om tegengewicht te bieden aan sporthoppen door meer doorgroeimogelijkheden aan te bieden. Hun oog viel daarbij op rEvo, omdat zij een uniek toestel aanbieden en bewezen hebben over een ontwerpcapaciteit te beschikken. Mares wou een eigen 'recreatieve' rebreather op de markt brengen, maar beschikte niet over de nodige ervaring. Ook de eigen testcapaciteit was een extra voordeel en natuurlijk ook de kennis van de normen.

Om vernieuwend te blijven moet je als bedrijf af en toe je grenzen verleggen en buiten je huidig denkpatroon beginnen kleuren. Het is dan ook niet toevallig dat in 2015, ongeveer rond dezelfde periode, het idee om een nieuw type rebreather te ontwikkelen bij rEvo voet aan de grond kreeg. Dit reisvriendelijk model zou een soort van tussenstap van recreatief naar technisch duiken moeten betekenen, voor ongeveer een derde van de prijs van een rEvo. Daarnaast was er behoefte aan het uitbouwen van een wereldwijd netwerk voor de verkoop en ondersteuning van de succesvolle gesloten circuit rebreather (Close Circuit Rebreather – CCR) lijn.

Op 1 juli 2016 werd de overname van rEvo door het duikmerk Mares wereldwijd bekendgemaakt. De twee hadden elkaar ge-

vonden in hun verzuchtingen. rEvo kon steunen op het netwerk van Mares en deze laatste haalde de expertise voor het ontwikkelen van een recreatieve rebreather binnen. De productie van bepaalde onderdelen (harnas, wing, ademslangen, automaten, ...) werd van externe leveranciers verschoven naar de Maresgroep. Deze samenwerking leverde ook de halfgesloten rebreather (Semi-close Circuit Rebreather – SCR) op, namelijk de Horizon SCR rebreather. Over het verschil tussen de SCR Horizon en de CCR rEvo verschijnt er later een artikel.

In tegenstelling tot de rEvo, die door een in Canada gebouwde Shearwatercomputer gestuurd wordt, gebruikt de Horizon een door Mares gebouwde 'controller'. Officieel startte de ontwerpfase begin 2016 en leidden ontwikkelingen in 2018 tot het eerste

Ansti1 – Op de Ansti-machine kan een ademhaling gesimuleerd worden en kunnen bijgevolg allerhande R&D-tests gedaan worden.

Foto's (2): rEvo.

prototype. Het model ontving eind 2019 het CE-keurmerk. Vanaf dan kon de Horizon gecommercialiseerd worden binnen de EU.

Ook de ontwikkeling van de rEvo staat niet stil, hoewel er momenteel geen concrete plannen zijn om een rEvo 4 uit te brengen. Toch wordt er druk geëxperimenteerd en getest en worden de innovaties op de markt gevolgd om ideeën te sprokkelen met oog op verdere ontwikkeling. Daarnaast werken ze verder met het platform van de rEvo 3. De rebreather is immers modulair opgebouwd, waardoor er continu modules aangepast en verbeterd kunnen worden zonder de noodzaak om een volledig nieuw apparaat te ontwerpen. De bedrijfsfilosofie weert het verkopen van cosmetische aanpassingen als nieuw model. Kwaliteit, veiligheid en degelijkheid komen op de eerste en enige plaats. In tegenstelling tot andere fabrikanten betekent een nieuw kleurtje of omhulsel geen nieuw model.

De hoge veiligheid van zowel de SCR als de CCR is het resultaat van een bewust uitgebouwde en gelaagde veiligheidsstrategie. De 'design out' benadering zorgt ervoor dat er geen fouten kunnen gemaakt worden

tijdens de productie en het onderhoud. De bedrijfsfilosofie om het klaarmaken van het toestel voor een duik en de zorg na de duik voor de gebruiker eenvoudig te houden, speelt hierin een belangrijke rol. De duiker bedient het toestel met kennis van zaken en op het gebied van elektronica is er een volledige redundantie.

Daarnaast zijn er verschillende alarmen die de duikers informeren over netelige toestanden die vereisen dat er wordt ingegrepen. Om hierop goed te reageren heb je de pijler van de 'educate in'. Dat betekent dat je, voor je mag duiken met een rEvo, minimaal het lessenpakket van rEvo moet hebben gevolgd. Deze opleidingen worden aangeboden door een wereldwijd uitgebouwd instructeursnetwerk. Eenvoud toepassen in het ontwerp betekent geenszins dat duiken met de rEvo eenvoudig is, het blijft een hoogtechnologisch apparaat. De duur van de cursus hangt af van de diepte die je wil bereiken. De basiscursus duurt 5 dagen en bevat modules waarin je de werking van het toestel leert kennen, leert hoe het te onderhouden, de checklist voor en na de duik doorloopt en leert hoe te reageren in verschillende omstandigheden tijdens

minimaal 480 minuten training in het water. Als opencircuitduiker kan ik alleen maar gefascineerd luisteren naar de uitleg van deze specialisten. Het niveau van techniciteit gaat soms voorbij aan het verhaal dat ik nu schrijf, maar het boeit me wel. Het duiken hiermee moet een uitdaging zijn. De massa aan info moet overweldigend zijn. Zo krijg je bijvoorbeeld de partiële zuurstofdruk van de drie sensoren voorgeschoteld en wat je dan moet doen als die allemaal verschillend zijn. Of de verschillen in de waardes worden weergegeven op je back-upmonitor. Is er geen gevaar voor 'task overload'? Dat is duidelijk een vraag die alleen tijdens het duiken (na een degelijke opleiding) kan beantwoord worden.

Ik stel me ook vragen bij hoe een 'recreatieve' rebreather eruit moet zien. Zeker als ik de rEvo voor me bekijk. Hoe kan je zoiets eenvoudiger maken en toch nog de veiligheid garanderen? Ook nieuwsgierig naar de recreatieve rebreather van deze fabrikant? Meer hierover in mijn volgend artikel. 

PATRICK VAN HOESERLANDE

DSV loop 2 – De rEvo DSV (Diver-Surface valve).

BOV 6 – De rEvo BOV (Bail Out Valve).

Foto's

(3): rEvo.

• rEvo Alfa (2003): de eerste rebreather gebouwd als proefmodel, vooral uit de ombouw van bestaande rebreathers zoals de Dräger Ray.

• rEvo Beta: dit is het origineel doe-het-zelf testmodel waar er slechts vijf van gebouwd zijn om ze gedurende 18 maanden te testen. Het model heeft te weinig 'water inlets' in de behuizing, maar bevat toch al een aantal concepten, zoals de dubbele scrubber, die vandaag nog steeds het DNA van rEvo betekenen. Van de rEvo Beta zijn er nog een paar modellen waarmee gedoken wordt en die nog steeds onderhouden worden. De ontwikkeling van de Alfa en Beta bracht de nodige kennis en inzichten met zich mee om tot de huidige comfortabele, goed functionerende rebreather te komen.

• rEvo 2 (2007): een verbeterde, commerciële versie waarvan er 200 voor de Amerikaanse markt gebouwd zijn. In die periode waren rebreathers in Europa grote uitzonderingen.

• rEvo 3 (2009): het huidig model met verbeteringen in design en ademcomfort. Dit model behaalt het CE-keurmerk.

• Micro-rEvo (2011): een lichtere, kleinere uitvoering van de standaard rEvo 3 met hetzelfde ademcomfort. Dit model is reisvriendelijker.

• DiveCan/ rMs (2012): het 'rEvo Monitoring System' controleert de werking van het ademkalk en geeft een schatting van nog beschikbare scrubbertijd. Dit uniek concept wordt optioneel in de toestellen geimplementeerd.

• rEvo MilSpec (2014): Ontwikkeling van een MilSpec (Militaire Specificaties) uitvoering die voldoet aan de vereisten voor militair gebruik.

• rEvo BOV (2019): De 'Bail Out Valve', een klep op het mondstuk waardoor je snel op je noodluchtvoorraad kunt overschakelen, wordt op de markt gebracht.

Advertentie

Duiker met een rEvo-rebreather in een ondergelopen mijn.

Foto: Susanne Schmidt (www.cave-woman.de).

De riemvis

Na het zien van één van de afleveringen van 'River monsters' was mijn nieuwsgierigheid toch wel gewekt. Wauw, wat voor een mysterieuze vis zit er in de Middellandse Zee. De presentator omschreef het met de volgende woorden: "Ik denk dat meer mensen de aarde vanuit de ruimte hebben gezien, dan deze vis van dichtbij".

Hierbij had hij het over de riemvis, haringkoning, zeeserpent, 'giant oarfish', … De riemvis (Regalecus glesne) is de langste beenvis ter wereld en behoort tot de orde van de koningsvissen. Gemiddeld wordt hij ongeveer 3 meter lang. De maximumlengte zou tot 11 meter zijn, maar er zouden ook exemplaren zijn gespot van 17 meter lang. De riemvis heeft een langgerekt lintvormig lichaam. Het is zilverkleurig met verticale golfvormige zwarte lijnen en de vinnen zijn rood tot roze-achtig. De tandeloze mond is opvallend fel naar boven gericht en staat bijna verticaal. De dier heeft een karmijnrood gekleurde rugvin met naar achter gerichte vinstralen over de hele lengte van zijn lichaam. De eerste 10 tot 12 vinstralen zijn erg lang. Nog een bijzonder weetje is dat

deze vissen meestal verticaal zwemmen met de kop naar boven gericht.

En het is natuurlijk de lengte en zijn prachtige kop die deze vis zo speciaal maken. Al sinds de oudheid is het een vis die tot verbeeldingen spreekt. Met wat fantasie lijkt het wel of de riemvis een kroontje draagt. In veel talen heet deze vis dan ook de 'haringkoning'. Deze naam kreeg het dier van vissers rond 1700. Dit omdat vissers hem vaak in de nabijheid van grote scholen haring vonden, waardoor ze dachten dat de riemvis de scholen haring aanvoerde als een koning.

De riemvis wordt wereldwijd aangetroffen in tropische en gematigde zeeën en oceanen, op een diepte van 50 tot 1.000 meter. Hij

De term haringkoning (Duits: 'König der Heringe', Engels: 'king of herrings' is in verschillende talen de aanduiding voor een riemvis (Regalecus glesne).

Maar de 16e-eeuwse Scheveninger Adriaen Coenen verwees met de term haringkoning in zijn 'Visboeck' (1577-1581) overtuigend naar de mul, een rode vis met grote schubben en een prima smaak. Naar de visie van Coenen kan de mul worden beschouwd als de Hollandse, 16e-eeuwse, haringkoning.

Vele jaren later, in het boek Natuurlijke Uitspanningen van Job Baster, werd de door Coenen beschreven mul ook 'Koning van den Haring' genoemd, die tegenwoordig ook wel aangeduid wordt als 'koning van de poon' (Mullus surmuletus). In 1858 koppelde Hermann Schlegel de naam haringkoning aan de riemvis (Regalecus glesne).

voedt zich voornamelijk met zoöplankton en visjes, maar ook met kleine ongewervelden, zoals pijlinktvissen en krill. De riemvis werd altijd als zeldzaam beschouwd, maar dit heeft vermoedelijk meer te maken met zijn verborgen leven in de diepzee dan met de werkelijkheid. Feit is wel dat deze vissen zelden levend worden gezien, maar daar tegenover staat een groeiend aantal aangespoelde dode exemplaren.

Foto: Ivo Madder.

Koning van de poon (Mullus surmuletus).

Foto: Noah Thompson.

Noah Thompson vond deze riemvis in Baja California’s East Cape (Mexico) in juli 2019.

Hij zette hem nadien uit in dieper water.

Peter Ascanius (1723-1803), de Noorse bioloog en student van de legendarische Zweedse natuurkenner Carolus Linnaeus, had nooit kunnen denken welke mythische verhalen de ronde zouden doen over de vis die hij in 1772 ontdekte nabij het plaatsje Glesvær in Noorwegen. Zo zou de riemvis aardbevingen kunnen voorspellen.

voorspeller van onderwaterbevingen

In Japanse mythologie staan de dieren bekend als 'ryugu no tsukai', wat 'boodschapper uit het paleis van de zeegod' betekent. Volgens de legende zouden ze zichzelf op het strand gooien vlak voor onderwaterbevingen. Deze legende won nog aan kracht na de aardbeving en tsunami in Fukushima, die aan meer dan 20.000 mensen het leven kostte. Zeker een dozijn riemvissen spoelde in het jaar voor de ramp aan op de Japanse kusten.

Wetenschappers hebben echter vragen bij de theorie. "We kunnen het niet met 100 procent zekerheid uitsluiten, maar er is geen wetenschappelijk bewijs dat riemvissen tevoorschijn zouden komen net voor zware aardbevingen", aldus Kazusa Saiba van het lokale Uozu Aquarium. "Het zou evengoed de opwarming van de aarde kunnen zijn of een andere oorzaak die we niet kennen, die ervoor zorgt dat de vissen zich op de kusten storten".

De prachtige tekening van een riemvis, getekend door John Norris Wood, verscheen in een deelpublicatie van 96 nummers uit de late jaren zestig die in Groot-Brittannië 'Purnell's Encyclopedia of Animal Life' heette (en 'Funk en Wagnall's Wildlife Encyclopedia' in de Verenigde Staten).

Volgens de Kazusa Saiba is het evenwel niet onmogelijk dat subtiele veranderingen in de aardkorst, die aan een zeebeving voorafgaan, de stromingen verstoren en de dieren vanop de zeebodem naar boven duwen. Directeur Osamu Inamura van het aquarium denkt eerder aan een andere theorie. Hij vermoedt dat de vissen de bewegingen volgen van hun voedsel. Op die manier komen ze net als de garnalen, waarmee ze zich voeden, meer richting wateroppervlak en kunnen ze soms in de netten van vissers terechtkomen.

Een groep Japanse onderzoekers heeft verschillende bronnen bekeken om een verband te vinden tussen riemviswaarnemingen en aardbevingen. Om dit te doen verzamelden ze informatie uit krantenberichten, academische artikelen en aquariumverslagen van november 1928 tot maart 2011. Uit deze informatie bepaalden ze dat het totale aantal verschijningen van diepzeevissen 392 was, op een totaal van 45 soorten. Van deze 45 worden slechts 8 soorten – waaronder de riemvis – in verband gebracht met aardbevingen. Ze vergeleken 336 fenomenen waar diepzeevissen aan de oppervlakte opdoken met 221 aardbevingen die in die periode plaatsvonden, door statistische methoden toe te passen. Ze konden echter geen correlatie vinden. Ten eerste werden er geen diepzeevissen waargenomen voordat er een aardbeving met een

kracht van 7,0 of hoger plaatsvond. Bovendien werden er geen aardbevingen met een kracht van 6,0 of hoger gemeld, ondanks de waarneming van 30 diepzeevissen tussen januari en februari 2010. Deze resultaten zijn niet alleen in tegenspraak met de legende, maar ze bevestigen ook dat de verschijningen van diepzeevissen dat niet zijn.

Er valt nog veel te leren over dit mysterieuze en iconische wezen, inclusief hun gedrag en ecologie en de natuurlijke omgeving waarin ze leven. Maar van één ding kunnen we zeker zijn: hoewel de legende misschien boeiend en aantrekkelijk is, is er geen wetenschappelijk bewijs dat de waarnemingen van riemvis kunnen worden gebruikt in waarschuwingssystemen voor aardbevingen, en 'ryugu no tsukai' blijft dus een legende.

Vis of draak?

In Zuidoost-Azië circuleert een bijzondere ingelijste foto van een riemvis in hotels, restaurants en andere openbare gelegenheden. Een twintigtal Amerikaanse mariniers van een legerkamp in Laos torsen een – volgens het bijschrift – 7.80 meter lange 'Queen of Nagas' die op 27 juni 1973 is gevangen in de Mekong. Het is de standaardpose die men aanneemt wanneer men met een riemvis op de foto gaat, maar het verhaal achter deze vondst is op zijn minst vreemd. Eerst de vindplaats, die klopt natuurlijk niet. De riemvis leeft in diep zeewater en niet in zoete, ondiepe rivieren. En dan de naam die men de vis geeft, Queen of Nagas, waar komt die vandaan? Naga is de naam van de bekende reusachtige slangachtige draak (of

Video van een zeldzame gigantische riemvis (oarfish) gefilmd in Mexico. Tijdens het kajakken in Baja, Mexico, een reis georganiseerd door Un-Cruise Adventures, filmden gasten twee gigantische riemvissen. Ze waren elk ongeveer 4,5 lang en zorgden voor een werkelijk spectaculair zicht.

Foto: Catalina Island Marine Institute.

Het lichaam van een 5,5 meter lange mannelijke riemvis werd in oktober 2013 gevonden in de wateren van Santa Catalina Island in Californië. Vijf dagen later spoelde een 4 meter lang vrouwtje 80 km verderop aan.

draakachtige slang) die vooral in centraal Zuidoost-Azië figureert. Hij huist in en onder bergen en af en toe roert hij zich. Dan spuwt de aarde vuur. Boeddhistische monniken houden hem koest door onophoudelijk op enorme bronzen gongs te slaan. Vrijwel elke trapleuning van een Boeddhistische tempel wordt gesierd door zo'n draak en de aanblik daarvan maakt veel duidelijk: de naga heeft net als de riemvis een lang, lateraal afgeplat schubbig lichaam, een duidelijke rugvin en grote ogen.

oorlogspropaganda

Deze wijdverspreide 'Queen of Nagas' riemvisfoto kunnen we het beste als oorlogspropaganda beschouwen. In 1973 was de Vietnamoorlog nog in volle gang en was het Amerikaanse leger ook in Laos aanwezig. Een stelletje potige US-Mariniers die onverschrokken een bloeddorstige naga uit de Mekong visten, zou het prestige van die legermacht wel eens kunnen opvijzelen.

Oorlogspropaganda of niet, de herkomst van de foto blijft intrigerend. Het blad 'All Hands (the US Navy Magazine)' van april 1997 schrijft dat de foto in 1996 genomen is nadat 'Underwater Demolition / SEAL Instructor 2nd Class' Kevin Blake de riemvis tijdens een strandloop bij Coronado in Californië had gevonden. Die locatie ligt meer voor de hand dan de Mekong, zeker omdat er in de voorbije jaren nog twee dode riemvissen aanspoelden langs de kust van Californië in de Verenigde Staten. De vondst van deze twee exemplaren wakkerde overigens ook weer de nodige mythische verhalen aan over aardbevingen.

Wat met vondsten in onze Noordzee?

De eerste en voorlopig laatste vondst van een haringkoning in Nederland dateert van 19 mei 2009. Toen spoelden er twee aan op de stranden van Texel en Vlieland. De ruim drie meter lange dode vissen werden

Advertentie

veiliggesteld door Ecomare op Texel en Museum Naturalis bewaart ze. Het Verenigd Koninkrijk kreeg ook te maken met een bescheiden invasie van haringkoningen. Op 26 december 2008 spoelde er één aan op de kust van Northumberland bij Druridge Bay en op 23 februari 2009 strandde er een exemplaar tussen Amble en Hauxley. De laatste werd op 28 februari 2009 langs de pier van Tynemouth (Tyne and Wear) gevonden en belandde in het plaatselijke Blue Reef Aquarium. Hier in West-Europa reageerde men kalm en nuchter bij het zien van dit zeemonster. 

Bronnen:

• Magazine Visionair nr. 32 – juni 2014.

• All Hands – Magazine of the US Navy – april 1997.

• Magazine Straatgras, jaargang 21 nr. 3 – juli 2009.

• Wikipedia.

MELANIE GEVAERT

Foto: Ivo Madder.

Foto: Jan van Brenk

Foto: EcomareSalko de Wolf

De 'Queen of Nagas' is een goddelijk of halfgoddelijk ras van halfmenselijke, halfslangwezens die in de onderwereld (Patala) verblijven en af en toe menselijke of een gedeeltelijke menselijke vorm aannemen, of zo worden afgebeeld in de kunst.

Propagandfoto 'Queen of Nagas' van het Amerikaanse leger tijdens de Vietnamoorlog.

Op 19 mei 2009 spoelden twee haringkoningen aan op Texel en Vlieland.

Kop van de haringkoning die aanspoelde op Texel.

WORDT ÉÉN MET DE OCEAAN

Op zaterdag 26 november 2022 heeft de NOB de kampioenen onderwaterfotografie en -videografie bekendgemaakt van hun ONK-wedstrijd.

De afdeling foto en video van de Nederlandse Onderwatersport Bond (NOB) organiseert jaarlijks het Open Nederlands Kampioenschap onderwaterfoto en -film (ONK), een foto- en videowedstrijd voor onderwaterfotografen en -videografen. Het ONK 2022 bestond uit vier wedstrijdperioden van telkens zeven dagen, verdeeld over de maanden juni, juli, augustus en september. Er waren meerdere wedstrijdonderdelen. Aan de 'Zoetwaterwedstrijd', het 'ONK Team' en 'No Limits' mocht iedereen deelnemen. Ook aan het onderdeel 'Reels' mocht iedereen met een mobiele telefoon of camera deelnemen. Het wedstrijdonderdeel 'ONK Starters' was bedoeld voor zowel de beginnende als minder ervaren onderwaterfotografen en -filmers. De ervaren onderwaterfotografen konden meedoen bij 'ONK Masters'. 'ONK Video' was er voor zowel de beginnende als ervaren onderwatervideograaf.

Open Nederlands Kampioenschap 2022

Foto: Filip Staes.

Foto: Patrick Kranenbroek.

Foto: Ton Oudenhoven.

ONK 2022 - Zoetwaterwedstrijd - 1e plaats.

ONK 2022 - No limits - 3e plaats.

ONK 2022 - Team Kompasroos - 2e plaats visportret.

Zaterdagavond 26 november 2022 vond de prijsuitreiking van het ONK 2022 plaats in Utrecht. Tijdens een vlekkeloos georganiseerde voorstelling kregen de aanwezigen doorlopend mooie foto’s en videobeelden te zien. Filip Staes won voor de derde opeenvolgende keer in de 'Zoetwaterwedstrijd' en ook in de categorie 'No Limits' behaalde hij de eerste plaats. Deze editie presteerden de Belgische onderwaterfotografen blijkbaar minder goed, want in het algemeen klassement 'Foto Masters overall' stond de eerste Belg, Filip Staes, pas op de vijfde plaats en Luc Rooman eindigde dertiende. Bij ONK Film behaalde onze Belgische deelnemers Gery Beeckmans en Jo De Smedt respectievelijk een tweede en vijfde plaats.

De overall winnaar bij 'Foto Starters' was Patrick Kranenbroek en bij 'Foto Masters' was het ook dit jaar opnieuw René Weterings. 

Wil je meedoen aan de wedstrijd ONK 2023, dan kan je daarvoor meer info vinden op: https://onderwatersport.org/ fotokampioenschap. Ondertussen laten we jullie genieten van een selectie uit de Top 3 foto's van het ONK 2022.

IVO MADDER

Foto: Ezra Lambers.

Foto: Tim Steen.

ONK 2022 - Team Olympus - 1e plaats groothoek met model.

ONK 2022 - Zoetwaterwedstrijd - 3e plaats.

Foto: Joost Boerman.

ONK 2022 - Starters beste foto .

Foto: Sander Rietmeyer.

Foto: René Weterings.

ONK 2022 - Masters visportret - 1e plaats. ONK 2022 - Masters groothoek - 1e plaats.

ONK 2022 - Zoetwaterwedstrijd - 2e plaats.

Foto: Marloes van Bracht.

ONK 2022 - Team Kompasroos - 2e plaats groothoek met model.

Foto: René Weterings.

Foto: Anouk Nijkamp.

Foto: Brenda de Vries.

Foto: Thomas Van Puymbroek.

ONK 2022 - Team Olympus - 1e plaats reatief. ONK 2022

No limits - 2e plaats.

ONK 2022 - Team Kompasroos - 2e plaats creatief.

Foto Masters – Thema

1 Valerie Reid

2 Patrick Kranenbroek

3 Joost Boerman

1 Jos Broere

2 René Weterings

3 Marco Heesbeen

Foto Masters – Overall

1 Patrick Kranenbroek

2 Joost Boerman

3 Valerie Reid

1 René Weterings

2 Lia van Nieuwenhuizen

3 Brenda de Vries

Zoetwaterwedstrijd

1 Patrick Kranenbroek

2 Valerie Reid

3 Joost Boerman

1 Filip Staes

2 Sander Rietmeyer

3 Ezra Lambers No

1 Jan Blanken

2 René Weterings

3 Lia van Nieuwenhuizen

1 Filip Staes

2 Anouk Nijkamp

3 Patrick Kranenbroek

ONK

1 Marco Reijnen

2 René Weterings

3 Peter Schultes Foto

1 René Weterings

2 Lia van Nieuwenhuizen

3 Marco Reijnen

1 Joannes Heldens

2 Gery Beeckmans

3 Jeroen Thoolen Teamwedstrijd

1 Team Olympus

2 Team Kompasroos

3 Team Sea and Sea

INDONESIË

Kantduiken aan de noordkant van Bali met het Tulamben wrak en de mooiste excursie over het eiland van de Goden.

10D / 7N 2-pers garden bungalow o.b.v. logies ontbijt

Vanaf: € 1096,-

EGYPTE

Liveaboard Rode Zee

Ontdek de mooiste wrakken van de Rode zee en duik rond de Brother Islands, Elphinestone en de mooiste riffen in het diepe zuiden van Egypte. 8D / 7N 2-pers hut op indeling o.b.v. soft all inclusive 3 duiken per dag inclusief Nitrox

excl. vluchten Vanaf: € 949,-

CURAÇAO All West Apartments

De mooiste duiken op de Westpunt van Curaçao

9D / 7 N 2-pers studio o.b.v. logies. 6 dgn non limit kantduiken inclusief en extra autohuur mogelijk.

Vanaf: € 949,-

Bovenstaande prijzen zijn incl. retourvluchten en luchthaven transfers v.v. De duikpakketten zijn incl. fles/lucht/lood excl. duikmateriaal. Bagagekosten kunnen van toepassing zijn.

Volg ons op Facebook en blijf als eerste op de hoogte van het laatste nieuws.

Kijk voor meer uitgebreide duikreis adviezen en een compleet bestemmings aanbod op onze website WWW.DIVEANDTRAVEL.NL

ONK 2022 - Team Sea and Sea - 3e plaats groothoek met model.

Foto: Arthur Klaphake.

AI in de duikwereld

Een beetje toevallig zit ik op een quasi sobere avond met twee dataspecialisten aan een tafeltje. Na het uitwisselen van de gebruikelijke beleefd- en oppervlakkigheden, ontdekken we per toeval dat we alle drie een passie voor duiken hebben. Tja, toeval kan je zoiets moeilijk noemen. Nadat we elkaars voorkeuren qua duikuitrusting en -profielen kennen, ontspint zich een interessant gesprek over de toekomst van het duiken.

We besluiten om te extrapoleren over hoe we over pakweg 10 à 20 jaar onder water zullen gaan. Hoe zal technologie onze sport veranderen? Hieronder volgt een samenvatting van ons gesprek.

Wat brengt de toekomst?

De toekomst van sportduiken ziet er rooskleurig uit door verschillende trends en ontwikkelingen die, naar onze verwachting, de sector de komende jaren vorm zullen geven.

Enkele van de belangrijkste trends:

D Duurzaam duiken: met de bezorgdheid over de impact van menselijke activiteiten op het milieu, zoeken meer duikers naar manieren om hun duiken duurzamer te maken. Dit omvat het gebruik van milieuvriendelijke apparatuur, het ondersteunen van ethisch verantwoor-

de producenten en het bewust zijn van hun gedrag onder water.

D Technisch duiken: dit wordt nog populairder, omdat meer duikers de grenzen van hun betere uitrusting en vaardigheden gaan opzoeken, en omdat het technisch materiaal gebruiksvriendelijker wordt. Wat vroeger technisch was, zoals bijv. een rebreather, wordt meer en meer 'quasi-recreatief'.

D Onderwaterdrones : deze apparaten worden steeds geavanceerder en toegankelijker, waardoor duikers de zeeën op nieuwe manieren kunnen verkennen. Deze drones kunnen worden gebruikt voor onderwaterkartering, marien biologisch onderzoek en recreatieve verkenning.

D Toegankelijkheid: er worden inspanningen geleverd om het duiken nog toegankelijker te maken voor een groter aantal mensen, waaronder mensen met een handicap of mobiliteitsproblemen. Dit omvat gespecialiseerde opleidingsprogramma's, aangepast materiaal en duikcentra die tegemoetkomen aan de behoeften van diverse gemeenschappen.

Maar met de vooruitgang is ook de noodzaak ontstaan om verschillende systemen en technologieën in één enkel platform te integreren om zo de complexiteit te tem-

Duurzaam duiken wordt de norm. Geavanceerde onderwaterdrones.

Foto's: aangemaakt via Midjourney door Ivo Madder.

men. De sleutel tot het ontsluiten van het potentieel van deze integratie zijn krachtige computers. Deze computers kunnen grote hoeveelheden gegevens in real-time verwerken en worden gebruikt om de duikomgeving te controleren en te beheren. Met krachtigere computers is het mogelijk om een geïntegreerd systeem te creëren dat verschillende systemen kan controleren en besturen, van navigatie, voorstuwing, uitbalanceren en communicatie tot zuurstofniveaus en duikprofielen.

Naast krachtige computers is de ontwikkeling van een zeer compacte energiebron een andere sleutelfactor om het potentieel van integratie te benutten. Deze energiebron moet de verschillende systemen en technologieën die bij het duiken worden gebruikt van energie kunnen voorzien, zonder dat dit ten koste gaat van de veiligheid of de prestaties. De veelbelovende ontwikkeling op dit gebied is de ontwikkeling van brandstofcellen.

Door verschillende systemen te combineren, kan de complexiteit van de duikomgeving worden verminderd en kunnen duikers zich meer op hun omgeving concentreren. Hierdoor hebben duikers toegang tot gegevens van verschillende sensoren en camera's, waardoor zij hun omgeving in real-time kunnen volgen. Dit heeft mogelijk een aantal belangrijke gevolgen:

D Langere duiktijden: dankzij compacte energiebronnen kunnen duikers langer onder water blijven, omdat ze geavanceerde apparatuur zoals onderwateraandrijvingen, communicatiesystemen en verlichting langer van stroom kunnen voorzien.

D Meer veiligheid: krachtige computers worden gebruikt om geavanceerde duikalgoritmen en controlesystemen te ontwikkelen waarmee duikers de risico's van decompressieziekte en andere duikgerelateerde gezondheidsproblemen kunnen vermijden. Bovendien kunnen computergestuurde rebreathers de gasmengsels automatisch aanpassen om veilige zuurstofniveaus te handhaven en de bodemtijd te verlengen.

D Geavanceerde beeldvorming: krachtige computers maken ook vooruitgang mogelijk op het gebied van onderwaterbeeldvorming, met software-algorit-

men die vervorming kunnen corrigeren, de beeldkwaliteit kunnen verbeteren en grote hoeveelheden gegevens kunnen verwerken.

D Navigatie en kartering: compacte energiebronnen voeden geavanceerde onderwaternavigatiesystemen en karteringsinstrumenten, waaronder draagbare sonars en onderwatercamera's. Dankzij deze technologie kunnen duikers nieuwe gebieden verkennen en meer gegevens over de onderwaterwereld verzamelen.

Nanotechnologie, de manipulatie van materie op atomair of moleculair niveau, is een ander ontwikkelingsgebied dat het duiken radicaal kan veranderen. Eén van de meest veelbelovende toepassingen hiervan in de duiksport is de ontwikkeling van nanomaterialen. Deze materialen zijn ongelooflijk licht en sterk en kunnen worden gebruikt om efficiëntere en duurzamere duikuitrusting te produceren. Ze kunnen ook worden gebruikt om sensoren en camera's te maken die allerlei parameters in de onderwateromgeving kunnen detecteren en meten. Zo kan nanotechnologie ook worden gebruikt om een nieuw type voortstuwingssysteem te ontwikkelen dat efficiënter en krachtiger is dan traditionele systemen.

Hoewel zuurstof met behulp van elektrolyse aan het water onttrokken kan worden, zou de daarvoor benodigde energie onbetaalbaar hoog zijn, zelfs met onze compacte brandstofcel. Het filteren van zuurstof uit water is een mogelijke toepassing van nanotechnologie, maar dit is momenteel nog niet haalbaar. Als deze nanofiltratie mogelijk wordt dan zou dit, in combinatie met een rebreather, een revolutie in de duiksport betekenen, omdat duikers dan quasi onbeperkt onder water kunnen blijven.

Communicatie en navigatie zijn essentieel voor veilig en efficiënt duiken. In het verleden waren deze systemen omvangrijk en inefficiënt, maar in de toekomst kunnen er geïntegreerde communicatie- en navigatiesystemen worden ontwikkeld die efficiënter en krachtiger zijn. Op welke manieren zou navigatie onder water verbeterd kunnen worden?

D GPS onder water : met behulp van akoestische signalen van onderwaterbakens kan een soort van GPS duikers

Duiken nog meer toegankelijk voor iedereen.

Langer en veiliger duiken.

Draagbare sonar met onderwatercamera.

Side-scan en 3D-beeldvorming voor realistische weergave van wrakken.

nauwkeurige locatie-informatie verschaffen en hen helpen naar specifieke punten te navigeren.

D Sonartechnologie : sonartechnologie wordt steeds kleiner en geavanceerder. Doppler-sonar, bijvoorbeeld, kan veranderingen in waterstromingen detecteren en duikers real-time gegevens over hun omgeving verschaffen.

D Beeldvormingstechnologie : draagbare side-scan sonar en 3D-beeldvorming kunnen duikers just-in-time gedetailleerde kaarten van de onderwateromgeving verschaffen. Deze technologie kan worden gebruikt om onderwaterkenmerken, zoals grotten, wrakken en riffen, te identificeren en kan duikers helpen nauwkeuriger te navigeren.

D Heads-up displays : HUD's worden gemeengoed in duikmaskers en geven duikers real-time informatie over diepte, koers en andere belangrijke gegevens. Deze technologie in combinatie met 'Augmented Reality' (AR – toegevoegde realiteit) kan duikers helpen zich te orienteren, zelfs bij slecht zicht. Een open architectuur HUD kan informatie van meerdere sensoren en systemen combineren, waardoor een gestroomlijnder en efficiënter systeem ontstaat.

Het gebruik van 'Artificial Intelligence' (AI – artificiële of kunstmatige intelligentie) in het duiken is nog relatief nieuw, maar het toont al veelbelovende resultaten in een aantal toepassingen. Enkele voorbeelden:

D Duikveiligheid: AI kan worden gebruikt om gegevens van duikcomputers en andere sensoren te analyseren om potentiële veiligheidsrisico's te identificeren, zoals veranderingen in ademhalingspatronen of zuurstofniveaus. Dit kan duikers helpen gevaarlijke situaties te vermijden en ongelukken te voorkomen.

D Identificatie van zeeleven: AI kan worden gebruikt om verschillende soorten flora en fauna te ontdekken en te identificeren uit onderwaterbeelden en videobeelden. Deze technologie kan duikers helpen om de ecosystemen die ze verkennen, beter te begrijpen en bij te dragen aan inspanningen voor natuurbehoud.

D Onderwaterkartering: AI kan worden gebruikt om meer gedetailleerde kaarten van de onderwateromgeving te maken, wat duikers kan helpen nauwkeuriger te navigeren en interessante gebieden te identificeren. Deze technologie kan ook worden gebruikt om veranderingen in het mariene milieu in de loop van de tijd op te volgen.

D Optimalisatie van duikuitrusting: AI kan worden gebruikt om de duikuitrusting voor individuele duikers (in 'real time') te optimaliseren, rekening houdend met factoren zoals lichaamstype, duikervaring en omgevingsomstandigheden. Deze technologie kan bijdragen tot meer comfort en veiligheid tijdens het duiken.

AI heeft het potentieel om een revolutie in de sector teweeg te brengen door de veiligheid te verbeteren, de duikervaring te vergroten en bij te dragen aan inspanningen voor natuurbehoud. Naarmate de technologie zich verder ontwikkelt, is het waarschijnlijk dat we in de toekomst meer toepassingen van AI in de duikwereld zullen zien.

We besluiten in consensus dat sportduiken een opwindende en lonende activiteit zal blijven. Met de voortschrijdende technologie zal duiken waarschijnlijk gemakkelijker, veiliger en toegankelijker worden dan ooit tevoren. Het is echter belangrijk om te onthouden dat duiken nooit helemaal risicoloos zal zijn en het is cruciaal om te allen tijde prioriteit te geven aan veiligheid en voorlichting. Door goed geïnformeerd te blijven, de nodige voorzorgsmaatregelen te nemen en de onderwateromgeving te respecteren, kunnen duikers genieten van deze ongelooflijke activiteit en tegelijkertijd de risico's tot een minimum beperken.

Het is al tegen middernacht als ik afscheid neem van mijn twee tafelgenoten. Dit gesprek heeft ons een goed beeld gegeven van wat we mogen verwachten. Als ik het lijstje beschouw, valt het me op dat er geen echte verrassingen zijn. Het zijn eerder extrapolaties van huidige trends naar het volgend decennium. Maar toch, de toekomst van het sportduiken ziet er rooskleurig uit.

epiloog

Voor de aandachtige en nieuwsminnende lezer is het waarschijnlijk duidelijk dat mijn twee gesprekspartners AI-robots zijn.

HUD-displays verschaffen gegevens over de duik.

Duikcomputers en allerlei sensoren verhogen de duikveiligheid.

Automatische identificatie van de dieren onder water via je duikmasker.

AI kan wel niet voorspellen of we na een eventuele kernoorlog met onze gesofisticeerde duikuitrusting enkel nog kunnen dromen van een prachtige duik.

Tijdens de laatste redactievergadering van 2022 groeide het idee om de laatste hype te testen en te zien of deze AI-schrijvers ons als redacteurs zou kunnen vervangen. De foto's bij dit artikel werden ook met behulp van AI gemaakt.

De eerste 'ChatGPT' is de bekendste van de twee tafelgenoten en een 'chatbot' die graag in gesprek gaat. Jammer genoeg wordt deze AI sinds september 2021 niet meer gevoed, waardoor zijn 'kennis' niet meer toeneemt en hij geen antwoorden over feiten na deze datum kan geven. Ik dacht verkeerdelijk dat deze chatbot van OpenAI niet in het Nederlands communiceerde en dus gebruikte ik de AI-software 'DeepL' als vertaler. De tweede 'AI Article Writer 4.0' van WriteSonic is gericht op het schrijven van artikels. Dit artikel kwam tot stand door beide robots gelijkaardig input te verschaffen op basis van het artikel 'Het SCUBA-duiken: verleden en toekomst' (zie Hippocampus nr. 200).

Deze korte ervaring leerde mij dat een artikel schrijven met AI toch veel tijd in beslag neemt. Deze robots zijn immers niet creatief. Dit is nog steeds een menselijke eigenschap. AI bouwt gewoon, een eufemisme, voort op wat er al bestaat, op waar de lerende software mee gevoed werd/wordt. Een AI-artikel louter gebaseerd op wat alle AI op de wereld geschreven hebben, zou maar een saaie boel zijn. Je hersenactiviteit niet waardig, tenzij voor het slapen gaan. Ook nu ben ik creatief te werk gegaan door de twee systemen te voeden met een titel en een lijst sleutelwoorden, om tenslotte de twee kunstmatig gecreëerde verhalen te mengen in een setting van een tafelgesprek en het geheel een beetje levendiger te maken. De oorspronkelijke tekst leek eerder op een Wikipedia-blog.

Een ander probleem is dat je moeilijk kunt achterhalen waar de AI zijn mosterd gehaald heeft. Is wat je leest wel de waarheid? Geen probleem als je over de toekomst mag fantaseren, maar als je voeling met de realiteit wil houden, dan begeef je je op glad ijs.

AI kan je zonder verpinken blaasje wijsmaken en het mooi verpakken ook.

Maar de techniek staat niet stil, want Microsoft bijv. is volop bezig met het integreren van artificiële intelligentie in zijn zoekmachine Bing. Het softwarebedrijf gaat daarvoor gebruikmaken van de technologie van OpenAI, het bedrijf achter het veelbesproken programma ChatGPT. Bovendien zal het taalmodel geavanceerder zijn dan dat van ChatGPT en zal het meegeven van referenties waar de info gevonden werd, mogelijk zijn.

Zijn dergelijke Chatbots dan een verkwisting van menselijk potentieel? Nee, ze kunnen echt leuk zijn. Zo heeft één van onze zonen zijn levensverhaal laten schetsen door ChatGPT. Hilarisch! Het zijn ook uitstekende hulpmiddelen om een verhaal te starten. Immers, ze hebben nooit een 'writersblock'. Ze kunnen je als schrijver ook helpen om je tekst te verbeteren. QuillBot bijvoorbeeld is een uitstekend hulpmiddel die met behulp van AI je tekst herformuleert, maar er zelf niets nieuws aan toevoegt. Het zijn echter maar machines, hulpmiddelen, die op basis van wat andere (hopelijk) mensen geschreven hebben en op het internet gooiden. Ze vervangen nog geen journalisten of redacteurs.

De toekomst van de Hippocampusredactie ziet er rooskleurig uit. Althans in 2023 toch.

Test het eens zelf uit

Open AI ChatGPT: https://openai.com/blog/chatgpt

DeepL: www.deepl.com/translator

WriteSonic AI Writer 4.0: https://app.writesonic.com/

QuillBot: https://quillbot.com/

Afbeeldingsgenerator DALL-E 2: https://openai.com/dall-e-2

Afbeeldingsgenerator Midjourney: www.midjourney.com

PATRICK VAN HOESERLANDE

De toekomst van het redactieteam ziet er voorlopig nog rooskleurig uit.

De zoekmachine Bing maakt maakt ook al gebruik van OpenAI en een geeft referenties waar van waar de info gevonden werd.

Close-up

Zeenaaktslak.

Octopus (Octopus vulgaris

Schorpioenvis op een boorspons.

Heremietkreeft (Pagurus prideaux) met heremiet- zeeanemonen (Calliactis parasitica) op de schelp.

Blauwgespikkelde pijlstaartrog (Taeniura lymma).

NELOS-fotograaf in de kijker

Naam

Julie

Brevet/titel

Fotografiebrevet

Gentse Dolfijnen

Duikt sedert

Aantal duiken

Club 2019 225 80

Aantal fotoduiken

Duikplaatsen

Zeeland, Estartit, Egypte (Rode Zee), Caraïben (Bonaire)

Sony RX100 VA Camera

Behuizing Fantasea onderwaterhuis met vacuümsysteem

INON D-200 en Weefine smartfocus 1000 Nauticam Macro CMC-1 Lenzen

Flitsen

Weefine 4000

Filmlamp @belgianscubagirl

Instagram

zeedonderpad (Myoxocephalus scorpius

Luipaardslak (Peltodoris atromaculata).

Gewone

).

Egelvis (Diodon sp.).

Anemoonvisje (Amphiprion sp.).

55 jaar geleden

uit Hippocampe nr. 20

april 1968

Zwemmen met vinnen

De volgende wedstrijden op de internationale kalender van CMAS zijn:

• 28 april: Doortocht van Parijs (nationale selectie en clubs);

• 19 mei: Doortocht van Luik (Belgische en buitenlandse clubs) voor de 4e maal ingericht door C.L.A.S.

uit Hippocampus nr. 68

april 1978

Buitengewone Algemene Vergadering BEFOS-FEBRAS op 15 januari 1978

Er wordt gestemd over de vraag: "Zijn wij akkoord met de gewestvorming in overeenstemming met de decreten van BLOSO en ADEPS met behoud van de Nationale Federatie?". Voor: 195. Tegen: 16.

JANUS IV

De operatie JANUS IV had tot doel te bewijzen dat menselijke tussenkomst nog mogelijk is op diepten van 400 tot 500 m. Intussen is het experiment een volledig succes geworden. En wat eerst niet voorzien was en wat zelfs de duikers niet vooraf wisten: zij doken tot een diepte van 501 m en vestigden zo een nieuw wereldrecord diepzeeduiken.

april 1988

Van de redactie

Na de openwaterproeven, vorig jaar uitgebracht, is het aanpassen van de zwembadproeven de tweede grote stap naar de vernieuwing van ons duikonderricht.

De zwembadproeven zijn opgesteld in functie van het huidig gangbaar materieel en de realiteiten van het hedendaagse duiken, zonder weliswaar onze tradities en de kwaliteit van dertig jaar onderricht te verloochenen.

Zin en onzin van gsm's in de duiksport

De gsm is ontegensprekelijk een zeer nuttig instrument dat de veiligheid op tal van duikplaatsen kan verhogen. Op zee echter blijft de marifoon het uitverkoren communicatiemiddel dat op geen enkele manier door de zaktelefoon kan vervangen worden.

Rudi Baert

15 jaar geleden

45 jaar geleden februari 2008

Op te merken valt dat de uitloding ook tijdens het examen mag aangepast worden, dat bepaalde proeven het duiken vanaf een boot beter voorbereiden, dat de proeven met reddingsvest in het examen werden geïntegreerd en dat alles in functie van mondontspanners beschreven wordt.

John Remue

Verantwoordelijke Nationaal Duikonderricht

Kampioenschap

Onderwaterhockey 1987

Eindrangschikking:

uit Hippocampus nr. 218

Nieuwe cursus Theorie Sportduiken NELOS

In 1989 werd de eerste officiële cursus theorie 'NELOS Duiksport', alias de 'Blauwe farde' aan de clubs voorgesteld. Deze cursus heeft nagenoeg twintig jaar op een kwalitatief hoog peil de theoretische kennis van de NELOS-duikers gegarandeerd. De optie om in ons duikonderricht de decompressietabellen te vervangen door computer gestuurde decompressietechnieken heeft een grote impact op de theorie en dwong ons tot een radicale vernieuwing. De redactieraad werd samengesteld en onder de kundige leiding van de voorzitter van de Subcommissie EDIT, Herwig Van Cotthem, werd op minder dan 5 maanden tijd een nieuw leerboek klaargestoomd: 'Theorie sportduiken'.

John Remue Verantwoordelijke Duikonderricht NELOS

1. Walrussen

2. A.S.A.C.

3. Temse Watersport

4. Korral Genk

5. De Zeester

6. Orca Bree

7. C.V.D.

8. Amfibie

Controle van het uittreksel strafregister

Omwille van de bescherming van de fysieke, psychische en seksuele integriteit van minderjarigen legt de Vlaamse overheid de verplichting op aan organisaties uit verschillende sectoren, waaronder de sport, om voor medewerkers die met minderjarigen werken een uittreksel uit het strafregister op te vragen en te controleren.

Een uittreksel uit het strafregister is een officieel document waarop de eventuele strafrechtelijke veroordelingen met betrekking tot minderjarigen vermeld worden. Met deze controle wil de overheid het risico verkleinen dat iemand die reeds een zware veroordeling met betrekking tot minderjarigen heeft opgelopen, bijv. voor zedenfeiten of kindermishandeling, kan worden aangesteld om met minderjarigen te werken. Dit betekent praktisch dat alle NELOS-kaderleden en begeleiders (instructeurs, assistent-instructeurs, coaches, trainers, begeleiders van G-Sporters, jeugdduikbegeleiders) onder de toepassing van dit decreet vallen. De toepassing en het controlesysteem werd opgenomen in het Intern Regle-

Zie ook de PPT-presentatie op: https://leden.nelos.be/commissie/strafregister

ment van NELOS dat beschikbaar is op de NELOS-website.

Elke ingeschreven instructeur, assistent-instructeur, trainer, coach, en begeleider moet vóór 30/09/2023 een uittreksel uit het strafregister (Model 596.2) aanvragen in de gemeente waar je bent ingeschreven. Je moet hierbij je identiteitskaart voorleggen. In vele gevallen kan deze aanvraag digitaal (en gratis) via een e-loket van de gemeente gebeuren. Deze regeling is eveneens van toepassing voor iedereen die in 2023 zijn opleiding beëindigt.

Vanaf 01/01/2024 zullen nieuwe kandidaten voor een dergelijke functie, die nog niet in het bezit zijn van een NELOS-aanstellings-

overeenkomst, een attest moeten opvragen en voorleggen alvorens deel te nemen aan het sluitstuk van de desbetreffende opleiding.

Betrokkenen krijgen een individueel schrijven toegestuurd en ontvangen een 'NELOS-aanstellingsovereenkomst voor onbepaalde duur'. Deze overeenkomst blijft geldig zolang je regulier ingeschreven bent bij een NELOS-lid (NELOS-club), ongeacht of je andere titels of brevetten behaalt. We verwijzen naar het NELOS Intern reglement op de NELOS-website voor alle info over de reglementering hieromtrent. 

RONNY MARGODT, VOORZITTER NELOS

Het uittreksel kan op twee manieren aan NELOS voorgelegd worden:

• Je stuurt het attest als bijlage naar controle.sr@nelos.be. De voorlegging wordt gemarkeerd en de e-mail, alsook de bijlage wordt verwijderd.

• Je verstuurt een eenmalige, unieke link naar controle.sr@nelos.be, gebruikmakend van 'PrivateBin': https://tools.vlaamsesportfederatie.be/privatebin. Na visualisatie wordt de voorlegging gemarkeerd. De link is niet langer bruikbaar. (Via een NELOS-info werd de handleiding over het gebruik van 'PrivateBin' als bijlage meegestuurd).

Wij garanderen een uiterste confidentialiteit overeenkomstig de richtlijnen van de overheid.

Infovergadering

We voorzien infovergaderingen via Teams over dit onderwerp. Er was er al één op 9/03/2023 en op 30/03/2023 volgt er een tweede (inschrijving via eventbrite – zie de respectievelijke NELOS-info of de link in de agenda op de NELOS-website).

Info voor NELOS-leden met betrekking tot de controle van het uittreksel strafregister.

1977

BLOSO-decreten: decreet van 2 maart 1977 opteert voor het principe van de decentralisatie van de sportbonden.

16 april: stichting NELOS.

18 april: stichting LIFRAS.

Stichting Foto- en Filmafdeling NELOS.

G.E.R.S.-tabellen vervangen door de U.S. Navy 1970-tabellen.

Het eerste NELOS Foto- en Filmfestival.

Onderzoekscommissie duikongevallen.

45 JAAR

NELOS-cursus 'NELOS Duiksport' verschijnt.

Eerste NELOS-Stage te Bendor (daarvoor BEFOS-Stages).

1978 1980 1981 1990 1991 1992

Nieuwe structuur voor BEFOS-FEBRAS: alternerend voorzitterschap NELOS/LIFRAS, paritair bestuur.

Biologische Commissie wordt Commissie Biologie.

Sportieve Commissie wordt Sportcommissie.

Eerste Academische Zitting.

Op uitnodiging van Scubapro en NELOS hield Max Hahn voor de 3*Instructeurs een voordracht over de Hahn '92-tabellen.

1e NELOS-vergadering Bij General Motors plant 1, te Antwerpen (1978).

Luc Sels was in 1990 voorzitter van het Duikonderricht NELOS.

Autonomie Duikonderricht NELOS en LIFRAS.

LCK/Bloso: cursus APBO.

François Blom en José Vandekerckhove met kandidaten aan de bar te Bendor.

John Remue houdt de toespraak over de deontologie van de instructeur op de eerste Academische Zitting.

De erkenning en subsidiëring wordt door Bloso ingetrokken.

Foto- en Filmafdeling wordt NELOS-commissie.

groep opgericht binnen NELOS, die iets later de Biologische Commissie werd.

Herald of Free Enterprise: veel NELOS-duikers snellen ter hulp.

Kreeftenredding wegens afsluiting Oesterdam.

Eigen redactie Hippocampus.

Hippocampus nr. 146 (december 1993) was de eerste Hippocampus in A4-formaat.

Hippocampus op A4-formaat.

Door

Oprichting Biologische Werkgroep.

Biologische Commissie i.p.v. Biologische Werkgroep.

NELOS opnieuw door Bloso erkend.

Knipsel uit het Algemeen Dagblad. Wim Van Doeselaer dook met Bertus Bleiji, NOB-voorzitter.

NELOS

Reglement duikdiepte en dieptekwalificatie.

Commissie Duiken met Gehandicapten wordt opgericht.

4 CMAS-duikbrevetten i.p.v. 3.

TV-ster Gerty Christoffels was de eerste die het nieuwe éénstersbrevet van NELOS behaalde. Gerty Christoffels krijgt als eerste NELOS-lid een CMAS-kaartje tijdens een NELOS-persconferentie (1995).

1982 1983 1986 1987 1993 1994 1995 1996

Invoering IDEAL.

TV-ster Gerty Christoffels was de eerste die het nieuwe éénstersbrevet van NELOS behaalde.

Werkgroep Mengselduiken opgericht.

Cursus BND en GND opgesteld.

Eerste Belgische OWHockeycompetitie.

In 1982 kreeg de NELOS-Hippocampus een eigen redactie en een eigen drukker.

de NELOS-commissie Foto & Film worden jaarlijks Festivals georganiseerd.

Eind 1986 werd de Biologische Werk-

NELOS '94-tabellen volgens de US Navy Diving Manual.

Duiken ook voor duikers met een handicap.

Duiken met andere gasmengsels wordt steeds populairder.

Duikershuis in Mechelen wordt betrokken.

Werkgroep jeugdduiken wordt Subcommissie Jeugdduiken.

Een subcommissie die het cursusmateriaaal en dergelijke uitwerkt.

Hippo volledig in full colour.

Eerste Zeestage te Boulouris.

Werkgroep Mengselduiken wordt Sectie Technisch Duiken.

Nieuwe subcommissie van het Duikonderricht: EDIT.

Stichting CMAS-Europe. Duikcomputer wordt primair decompressiemiddel.

45 JAAR

Sven Vandekerckhove, 'alias mister self sufficient' met zijn materiaal.

Opleiding duikerarts VUB door de Geneeskundige Commissie.

Opleiding vrijduiken door de Sportcommissie.

Aanstelling Ombudsman.

2000 2001 2002 2005 2012 2013 2014 2017

Binnen de NELOS-Sportcommissie oprichting van de Afdeling Vrijduiken.

Eerste Technische Stage.

NELOS op Facebook.

De regionale organisaties – de (V)OSSEN –worden opgenomen in de NELOS-structuur.

Exploratiestage parallel met 2* en 3*Stage.

Eerste Stage vrijduiken.

Koen Van Dyck en Ivo Madder wachten op hun uitslag; geslaagd of niet geslaagd?

De briefingen verliepen rustig en ontspannen.

Hippo nr. 250.

Jan Verhulst op consultatie bij Dr. Catherine De Maeyer.

Eerste Wet Wheelsduikdag in het Zilvermeer.

Gedragscode NELOS-duiker.

Audit door 'EUF-Certification Body' voor de EN-certificatie 1*, 2* en 3*Diver, Assistent-Instructor en 1*Instructor, Basis-Nitrox-Diver en Gas blender.

Sectie Technisch duiken wordt Sectie Duiktechnieken (SDT).

Het Departement Marketing & Communicatie brengt de NELOS-huisstijlgids uit.

2006 2007

Sectie Mental Coaching opgericht.

NOB-NELOS-specialisatiebrevet onderwaterbiologie en cursusboek 'Specialisatie onderwaterbiologie'.

Nieuwe cursus 'Theorie sportduiken'.

Project Duiktank Zwevegem.

NELOS

Introductie DIVES.

Juridische Commissie.

Commissie Innovatief Sporten.

Naslagwerk theorie sportduiken NELOS.

Instructor Manual.

Elke club een API.

Nieuw NELOS-logo.

Kerncommissies: Commissie Sportduiken, Commissie Vrijduiken, Commissie Vinzwemmen, Commissie Onderwaterhockey.

2008 2010 2019 2020 2022 2023

Ondersteunende commissies:

Commissie Redactieteam Hippocampus, Geneeskundige Commissie, Commissie Mental Coaching, Commissie Marketing & Communicatie, Audiovisuele Commissie, Wetenschappelijke Commissie.

De Commissie Innovatief Sporten wordt opgedoekt.

NELOS Intern Reglement met geüniformeerde RIO’s van alle commissies.

Uitwerken van de communicatie bij ernstige ongevallen.

NELOS wordt grondig doorgelicht tijdens de audit van EUF om zodoende samen met LIFRAS de EN-certificatie te bekomen.

De Wet Wheels duikdag gaan we jaarlijks herhalen.

De opleiding Duiker-Redder zit in een modern jasje

De opleiding tot Duiker-Redder bestaat al dertig jaar en was aan vernieuwing toe. NELOS en RedFed gaven de cursus opnieuw vorm. De nieuwe opleiding gaat mee met haar tijd. Er wordt afgestapt van volle lesdagen en door de introductie van blended learning kies je vanaf nu zelf wanneer je met de theorie aan de slag gaat.

De opleiding Duiker-Redder, die dit voorjaar start, bestaat uit twee fysieke lesdagen en één examendag waarin de nadruk op praktische oefenkansen ligt na theoretische verdieping. De reanimatie van een volwassen persoon en drenkeling worden uitvoerig besproken. Het gebruik van een zuurstoftoediening (met systemen die in de zwembaden en duikclubs ter beschikking kunnen zijn) komen uitgebreid aan bod. EHB(duik)O en de diverse reddingstechnieken in het zwembad en in open water zullen geen geheimen meer hebben voor jou. Daarnaast zit er ook een dosis conditionele en technische zwemtraining in het programma vervat.

Na het volgen van deze opleiding en na het slagen voor het theorie- en praktijkexamen en de zwembadproeven ben je in het bezit van het VTS-diploma Duiker-Redder. Dat

diploma is onbeperkt geldig. Je moet volgens de Vlarem II-wetgeving wel jaarlijks een door Sport Vlaanderen erkende bijscholing volgen en het bijscholingsattest moet steeds aan het diploma Duiker-Redder gekoppeld worden om dat laatste geldig te houden.

bijscholingen op maat van de duiker-redder

Niets is zo frustrerend als een bijscholing volgen die niet voldoet aan je noden. Om daaraan tegemoet te komen, werd de NRC (NELOS-Redders-Club) opgericht. De NRC zorgt voor bijscholingen op maat voor en door duiker-redders.

Beschik je enkel over het diploma Hoger Redder, dan volg je best een bijscholing Duiker-Redder, want de problematiek van jonge baders en zwemmers, … is toch beduidend anders dan die

Interesse om docent Duiker-Redder te worden?

NRC is dringend op zoek naar NELOS-Instructeurs om het huidig docentenkorps

Duiker-Redder te versterken.

Ben je instructeur luchtduiken en in het bezit van het diploma Duiker-Redder?

Wil je meer informatie? Bezorg dan je gegevens aan de voorzitter van RedFed: voorzitter.reddingsfederatie@redfed.be

Als aspirant-docent moet je deelnemen aan een opleidingsweekend en slagen voor een examen. Daarna volg je een stage tijdens een opleiding Duiker-Redder en tijdens een bijscholing.

van de duiker die met ABC-materiaal of in duikuitrusting een training volgt. Als duiker-redder volg je dan de specifieke bijscholing Duiker-Redder. Ben je zowel hoger redder als duiker-redder, dan is de bijscholing Duiker-Redder voor jou de beste optie.

Kan men een Assimilatie tot Duiker-Redder aanvragen?

Je kan een aanvraag tot assimilatie indienen als je voldoet aan de volgende voorwaarden:

• minstens 18 jaar zijn;

• lid zijn van een NELOS-club;

• minstens 2*Duiker zijn met 60 duiken of 30 duikuren (aan te tonen via een printscreen van je DIVES-pagina);

• Duiker-Hulpverlener (of gelijkwaardig) zijn;

• in het bezit zijn van een recent bijscholingsgetuigschrift van Hoger Redder.

Een aanvraag indienen doe je door het versturen van een e-mail naar opleiding@redfed.be, waarna je alle informatie krijgt over hoe je gratis kan assimileren tot Duiker-Redder. 

NRC-DOCENTENTEAM (ANDREW LIBIN, KAREL LOGHE, SVEN VANDEKERKHOVE, DANNY VANPARYS)

NAMENS HET NRC-DOCENTENTEAM

Praktische informatie

Belangrijke data:

Zondag 02/04: Limiet inschrijvingen/betaling cursus

Donderdag 06/04: Start cursus via e-learning

Zondag 16/04: 1e fysieke opleidingsdag (9 u tot 19 u)

Zondag 23/04: 2e fysieke opleidingsdag (9 u tot 19 u)

Zaterdag 29/04 Examendag theorie en zwembad (9 u tot 20 u)

Inschrijven voor de cursus kost 200 euro en gebeurt via www.redfed.be/Redfed/Opleiding-Bijscholing

Foto: Pascal Schacht.

De NELOS-duikverzekering Een overzicht en enkele bijzondere aandachtspunten

Via je NELOS-lidmaatschap ben je automatisch verzekerd via de maatschappij Arena n.v., een Belgische onderschrijver die deel uitmaakt van de internationale groep Castel. Arena n.v. is gespecialiseerd in sportverzekeringen en ontwikkelt en beheert speciale polissen voor de sportsector. Meer dan 95 sportfederaties en 1.500 sportclubs maken deel uit van haar portefeuille.

Wij beogen in dit artikel niet alle aspecten van de NELOS-verzekeringspolis te belichten. Dit zou ons immers veel te ver leiden. In het documentencentrum op de NELOS-website kan je het volledige dossier raadplegen. Wij gaan hier alleen in op enkele items die van belang zijn voor de individuele duiker en op recente wijzigingen aan de polis o.m. ingevolge een recent besluit van de Vlaamse Regering tot vaststelling van de algemene erkennings- en subsidiëringsvoorwaarden voor de georganiseerde sportsector.

Wij gaan hier bovendien enkel in op de verzekering voor een individueel lid van NELOS. De clubs zijn zelf ook via Arena verzekerd tijdens hun activiteiten, maar de communicatie hierover wordt rechtstreeks door het NELOS-Bestuur aan de clubs be zorgd.

een kleine opfrissing

Als lid van NELOS ben je automa tisch, maar binnen bepaalde limieten, verzekerd voor je burgerrechtelijke aanspra kelijkheid. De maatschappij komt met andere woorden tussen wanneer je licha melijke en/of materiële schade aan anderen veroorzaakt tijdens het beoefenen van de duiksport. Deze omschrijving is natuurlijk zeer

algemeen en de tussenkomst van de maatschappij wordt bepaald en/of beperkt door tal van wettelijke en contractuele gevallen van niet-verzekering. We verwijzen hier nogmaals naar het documentencentrum op de website.

Je bent daarnaast ook verzekerd tegen lichamelijke ongevallen tijdens je duikactiviteiten. Dit kan gaan om een duikongeval, maar ook om een verstuiking tijdens het te water gaan. Zelfs de kwalijke gevolgen van een insectenbeet tijdens je oppervlakte-interval zijn verzekerd. Maar ook hier zijn er tal van uitsluitingen, waarvan we er enkele verder in dit artikel uitlichten. De maximale vergoedingen waarop je recht hebt, kan je eveneens op onze website terugvinden.

Aanvullend heb je recht op een verzekering 'reisbijstand' die enkel geldt voor reizen naar het buitenland en bij een ongeval dat gedekt is door de duikverzekering. De polis komt uitsluitend tussen bij repatriëring en bijstand bij hospitalisatie en opname in een hyperbaar centrum in het buitenland. Deze waarborg is dus niet te vergelijken met die van een typische reisbijstandsverzekering die je bij een gespecialiseerde maatschappij onderschrijft.

de belangrijkste regel

Je duikverzekering verzekert je in werkelijkheid niet tegen duikongevallen. Je verzekering komt enkel tussen om de nare financiële gevolgen van een duikongeval te verzachten. "Ik duik zoals ik wil, want ik ben verzekerd" is absolute nonsens.

Je duikactiviteit volgens de (NELOS-)regels en met gezond verstand uitoefenen blijft de basisregel. De duikverzekering komt immers maar alleen tussen als je nauwgezet alle voorwaarden, die door je federatie zijn opgesteld, hebt nageleefd. Beweren dat je de regels niet kende, geldt niet als excuus in verzekeringszaken.

Enkele voorbeelden

D Je bezit geen NELOS-nitroxbrevet of je hebt je brevet bij een andere federatie behaald. Een ongeval waarbij je met nitrox duikt is dus tegen de (NELOS-)regels en is dus niet verzekerd.

D Je duikt met een onderwaterscooter, met een sidemountconfiguratie of je steekt een handje toe bij het vullen van de flessen met de compressor van je club zonder het bestaande NELOS-brevet behaald te hebben. Grote pech bij een ongeval, want de verzekering komt niet tussen.

D Let op als je wat bij zou klussen tijdens je vakantie als instructeur of begeleider bij vrienden die een duikcentrum hebben. Arena komt niet tussen bij een ongeval.

D Je hebt na een eerder decompressieongeval geen toestemming gekregen van een arts van de Geneeskundige Commissie om terug te duiken. Dus neen, ook geen tussenkomst bij een nieuw ongeval.

Nog dit: de verzekering dekt geen verlies, letsel, schade of aansprakelijkheid die, direct of indirect, verband houdt met reizen in, naar en door de landen Iran, Syrië, Noord-Korea en de Krim, mocht je daar ooit willen gaan duiken.

arena

YOUR COACH IN SPORTS INSURANCE

Moet ik mij dan bijkomend verzekeren?

Dat beslis je natuurlijk zelf, maar een reisverzekering is bij een buitenlandse vakantie zeker nuttig. Arena komt enkel tussen in de kosten van medische repatriëring of repatriering van het stoffelijk overschot als gevolg van een duikongeval.

Ongevallen die niets met het duiken te maken hebben, bagageverlies, ziekte, … (er kan spijtig genoeg nog veel mislopen tijdens een duikuitstap), zijn niet gedekt.

Onze Arenapolis is een uitstekende verzekering voor zover je helemaal volgens de NELOS-regels duikt. De waarborgen zijn redelijk, maar niet onuitputtelijk. Lees de voorwaarden op de NELOS-website zeker even door vooraleer je in grotten gaat duiken of een aanval op het diepterecord vrijduiken overweegt.

En ben je ouder dan 75 jaar? Dan wordt de uit te betalen som na overlijden door een duikongeval teruggebracht op 30%. Bij invaliditeit is er geen enkele uitkering meer.

Dat alles is een overweging waard. Neem dus de tijd om de polis van Arena te lezen en beslis dan of je je bijkomend moet ver zekeren.

En wat met die speciale verzekering die touroperators in Egypte aanbieden?

De meeste duikcentra en liveaboards in Egypte bieden je optioneel (of soms ver plicht) een lidmaatschap aan bij Deco In ternational, een Duitse firma die vijf decom pressiekamers uitbaat in dat land (Dahab Deco International, El Gouna Deco Inter national, Safaga General Hospital, Marsa Alam Deco International van Port Ghalib en Hamata Deco International).

Het lidmaatschap kost momenteel 7,00 euro voor een periode van 21 dagen en waarborgt je de initiële behandeling in één van hun de compressiekamers, alsook kortingen op de nabehandeling in hun centra.

Alhoewel Deco International beweert ieder een, lid of geen lid, op dezelfde manier te

behandelen, zijn er getuigenissen van duikers die geen lidmaatschap betaalden en borgstellingen van 30.000 euro moesten betalen vooraleer ze behandeld werden.

Er zijn natuurlijk ook andere decompressiekamers in Egypte waar je Arenaverzekering je meer dan voldoende dekking biedt, maar na een ongeval heb je geen keuze. De hulpdiensten beslissen eenzijdig waar je voor behandeling naartoe gebracht wordt.

Zwangere dames en 75-plussers worden van de waarborg uitgesloten, alsook duikers die dieper dan 40 meter doken.

Heel belangrijk: Een ongeval, wat nu?

De hele administratieve procedure hier herhalen zou ons te ver leiden. Je vindt ze gemakkelijk en overzichtelijk terug in de brochure "Wat te doen bij een duikongeval?" die je gratis kan downloaden op de NELOSwebsite (www.nelos.be/ongevalsaangifte). De brochure draagt daar evenwel de naam 'Handleiding-verzekering'.

Op dezelfde webpagina staan eveneens de

Neem meteen nota van het noodnummer van AIG Assistance (24/24 en 7/7 bereikbaar) en van het polisnummer, dat je trouwens ook terugvindt op pagina 3 van deze Hippocampus.

Tel.: +32 3 253 69 16

Polis nummer: ARENA 2.009.718/010.

De NELOS-Infomap sportduiken 2023 bevat ook een uitgebreid hoofdstuk 'ongevallenmanagement', waarin alle info terug te vinden is.

Gebeurt er een ernstig ongeval buiten de kantooruren en heb je vragen betreffende te volgen procedures … dan kan je de voorzitter van NELOS (Ronny Margodt) of een lid van het NELOS-Bestuur rechtstreeks contacteren: +32 15 20 61 58.

Maar hopelijk heb je deze informatie nooit nodig. 

Vraag een persoonlijk verzekeringskaartje aan via je clubsecretariaat!

PATRICK SWINNEN

Je duikfles zelf vullen zonder opleiding?

Heel wat clubs beschikken over een eigen compressor om flessen te vullen. Met de cursus 'Compressoroperator' komt NELOS tegemoet aan de nood aan opleiding hierover. Maar moet de cursus 'Compressoroperator' ook gevolgd worden door iemand die een fles vult aan een vulpaneel, terwijl de eigenlijke compressor in een andere ruimte staat?

Strikt genomen moet dat inderdaad, maar in de praktijk is dat moeilijk werkbaar. Het zou betekenen dat elke NELOS-duiker die een fles vult aan een vulcontainer in Zeeland gehomologeerd compressoroperator zou moeten zijn.

Het onderwerp roept duidelijk een aantal vragen op waarmee de Juridische Commissie aan de slag ging.

De cursus wel of niet volgen?

Er bereiken ons vragen wanneer het volgen van de nieuwe cursus 'Compressoroperator' wel of niet vereist is. De cursus leidt je op in de technische aspecten van onderhoud, bediening, ... van een luchtcompressor. Hiermee kan je aantonen dat je bekwaam bent om op een veilige manier en met kennis van zaken met een compressor om te gaan.

Achterliggend maakt het bekomen van dit brevet, dat je bij een eventueel incident door de verzekering Arena als bekwaam beschouwd wordt, zodat schade in de polis van Arena valt. De polis van Arena voorziet immers dat je gedekt bent, zolang je handelt binnen de perken van het brevet dat je behaald hebt.

Wat dan bij clubs die een installatie hebben met een vullocatie met een vulpaneel op een afgescheiden locatie van de technisch ruimte met de eigenlijke compressor, buffers, …? Moeten de personen die enkel flessen vullen aan het vulpaneel, maar nooit in de technische ruimte komen, als compressoroperator beschouwd worden?

Het eenvoudige juridische antwoord hierop is "ja". De vulinstallatie moet namelijk als één installatie beschouwd worden. Het maakt daarbij niet uit of de installatie volledig in één ruimte staat of niet. Vul je een fles aan het vulpaneel, dan ben je de installatie aan het bedienen en dus aan het werk als compressoroperator.

Zorg dat er aan het vulpaneel een instructieblad hangt over hoe je de duikfles moet vullen.

Vul je een fles aan het vulpaneel, dan ben je de installatie aan het bedienen en dus aan het werk als compressoroperator.

Het gevolg daarvan zou zijn dat elke duiker die bijvoorbeeld in Zeeland een fles aan een publieke automaat vult, ook het brevet zou moeten hebben. Dat is in de praktijk niet haalbaar en ook niet nuttig. Terecht hebben velen daar bedenkingen bij.

Clubs die een vulinstallatie met een afgescheiden vulpaneel in een andere ruimte

hebben, wordt daarom aangeraden om de volgende maatregelen te nemen als ze personen zonder het brevet van compressoroperator het vulpaneel laten bedienen:

) Er zijn gebrevetteerde compressoroperatoren aanwezig in de club.

) De compressoroperator voorziet een instructieblad boven het vulpaneel met duidelijke en gemakkelijk te volgen stappen voor het vullen van de flessen.

) Het instructieblad is steeds zichtbaar tijdens het vullen.

) De compressoroperatoren hebben een verhoogde aandacht voor de goede staat en onderhoud van de compressor en het vulpaneel na gebruik door niet-gebrevetteerde vullers.

) Er kan enkel lucht gevuld worden.

) Het vullokaal is steeds netjes opgeruimd, zonder valgevaar of risico voor spullen die het vullen kunnen hinderen.

Op die manier toon je zorgvuldig te handelen en risico's in te perken, waarbij vullers handelingen onder begeleiding van gebre-

vetteerde compressoroperatoren uitvoeren. De gesuggereerde maatregelen veranderen op zich natuurlijk niets aan de verzekeringspolis of aan de toepasselijke regelgeving. Wel wordt het risico ingeperkt dat je als club of als vuller wat verweten kan worden als het toch fout gaat en je dus aansprakelijk bent.

Wil je helemaal zeker zijn, dan kan dat natuurlijk door vullers die enkel het vulpaneel bedienen ook als compressoroperator op te leiden. In dat geval is er zeker geen discussie.

ROEL VERHELST, NAMENS DE NELOS JURIDISCHE COMMISSIE

De compressorruimte is uiteraard verboden voor onbevoegden.

Hippocampus wordt op ander papier gedrukt

Vorige periodiek viel het je waarschijnlijk al op dat de cover van je favoriete duikmagazine minder blinkt en anders aanvoelt. Ook het papier van het binnenwerk is anders dan voorheen. We kregen overwegend positieve reacties, maar waarom werden deze wijzigingen doorgevoerd?

Vorig jaar – begin januari 2022 – steeg de kostprijs van het papier drastisch. In feite was er in de zomer van 2021 al een tekort aan grondstoffen om papier te produceren, waardoor de vraag naar papier groter was dan het aanbod. De coronapandemie had duidelijk impact op de toelevering van grondstoffen.

Daarnaast werd er tijdens de coronacrisis minder gedrukt. Meerdere papierfabrikanten schakelden in die periode over op de productie van karton. Het collectief thuisblijven zorgde immers voor meer online bestellingen en meer pakjes. Voor die verzendingen was kartonnen verpakkingsmateriaal nodig. Zeker op gerecycleerd papier had dat een impact, want voor de productie van karton wordt ook oud papier gebruikt. Na de pandemie was er opnieuw een grotere vraag naar drukwerk, met papiertekort tot gevolg. De producenten die overgeschakeld waren op de productie van karton, draaiden dat niet terug. Snel weer aanpassen is moeilijk, want papiermachines zijn duur en de productie opstarten vergt tijd. Bovendien blijft er nog steeds veel vraag naar karton, want we zijn het online bestellen nu wel echt gewoon geraakt.

Of het papiertekort niet eerder een kunstgreep van de overgebleven producenten was, is niet helemaal duidelijk. Noodge-

dwongen zochten drukkerijen echter naar creatieve oplossingen voor de stijgende kostprijs: een iets kleiner boekje, alternatieve papiersoorten die minder schaars zijn, een kleiner lettertype, een kleinere oplage, enkele periodieken uitstellen, …

Het laatste kwartaal van 2022 kwam er dan nog eens de energiecrisis bovenop, waardoor de papierprijs nog meer steeg. Ook onze drukker zocht samen met ons naar creatieve oplossingen om er eerst en vooral voor te zorgen dat er voldoende papier was om onze periodiek drukken. Zo werd de eerste editie van 2022 gedrukt op gelijkaardig, maar duurder papier dat we toch aan dezelfde prijs kregen als ons standaardpapier. In september hebben we dan samen met de drukker bekeken wat we konden doen om te bezuinigen.

Een dunnere Hippocampus uitbrengen is niet goedkoper en zelfs duurder. Op een kleiner formaat drukken of een

periodiek overslaan, was ook geen optie. De drukker stelde voor om niet meer op houtvrij, maar op licht houthoudend papier – en bijgevolg minder wit papier – te drukken en voor een dunnere papiersoort te kiezen. Omdat het papier minder wit is, heeft dat wel impact op de kleur. Licht houthoudend papier heeft daarentegen als voordeel dat het minder doorschijnt, waardoor we gebruik kunnen maken van dunner en dus goedkoper papier. Besparen kon ook door het niet meer lamineren van de cover, maar

Commissie Redactieteam Hippocampus

Foto: Zarina Lukash | Dreamstime.com

Er zijn zo'n zes verschillende soorten WC-papier. Voor drukwerk zijn er zelfs nog meer papiersoorten. Om te besparen op de papierprijs zijn we voor Hippocampus overgeschakeld op goedkoper papier.

daar hadden we in het verleden slechte ervaringen mee. Het gebruik van een dikkere papiersoort moet ervoor zorgen dat de cover er ook niet-gelamineerd goed blijft uitzien.

Na verschillende magazines geëvalueerd te hebben die op ander papier gedrukt worden, werd uiteindelijk een keuze gemaakt. Zo maar even snel op ander papier overschakelen lukt niet. We moesten daarvoor wachten tot het nieuwe jaar. De eerste periodiek van 2023, die je in februari ontving, werd op dat 'goedkopere' papier gedrukt en eigenlijk zijn we best tevreden over de kwaliteit. De

cover lijkt nu stijlvoller, het papier van het binnenwerk schijnt minder door en de kleuren zijn iets intenser en ogen daardoor een beetje donkerder. Het enige minpuntje is dat de foto's wat blauwer ogen, maar vroeger –met de andere papiersoort – leken ze dan weer meer oranje, wat ook niet iedereen mooi vond.

In één jaar tijd ondergingen we vier prijsstijgingen, waardoor de kostprijs om ons bondsblad te drukken per exemplaar steeg van 0,60 naar 0,99 euro. De keuze voor ander papier bracht dit terug tot 0,80 euro per

Onze Hippocampus …

Hippocampus. De papiercrisis is bijna verleden tijd, maar de energiecrisis nog niet. Toch betalen we dankzij de aanpassingen aan het papier ongeveer 1.000 euro minder dan halfweg vorig jaar. Vol verlangen kijken we uit naar betere tijden, waarin niet enkel de kostprijs van papier, maar ook die van heel wat andere producten weer 'normaal' wordt.

IVO MADDER

D Een dunnere of dikkere Hippo is niet voordeliger, een dunnere zelfs veel duurder. De goedkoopste formule om Hippocampus te laten drukken is 96 + 4 pagina's.

D Tot einde 2022 gebruikten we 90 g houtvrij papier. Nu wordt er gedrukt op 80 g half houtvrij papier (dat is iets minder wit, maar dankzij het hout minder transparant).

D Voor de cover zijn we van 150 g met eenzijdige glanslaminaat overgestapt op 200 g met een eenzijdige matte silcoseal.

D Een afgewerkte Hippocampus weegt nu iets minder dan voordien, maar dit heeft spijtig genoeg geen impact op de verzendingskosten.

D Er worden elke keer ongeveer 10.000 exemplaren gedrukt.

Advertentie

Merapi Tour & Travel

Dé Indonesië duik- en reisspecialist, van Pulau Weh tot Triton Bay

Merapi Tour & Travel organiseert individuele rondreizen én duikreizen over de gehele archipel. Van de makkelijk bereikbare bestemmingen als Bali, Komodo en Bunaken, tot de pareltjes als Wakatobi, Raja Ampat, de Molukken en Alor.

Kijk op onze Duiken pagina op www.merapi.nl voor het volledige aanbod. Staat uw droombestemming er niet bij, dan gaan we daar direct naar op zoek!

Ontdek Indonesië, zowel onder, als boven water... Volop mogelijkheden, van super-de-luxe tot basic...

Merapi Tour & Travel Prinses Irenestraat 58, 6611 BK Overasselt www.merapi.nl, Tel.: +31-888 111 999, info@merapi.nl

Foto: Cape Kri shutterstock.

Eerste Nationale Competitie Indoor Freediving

Zondag 19 februari 2023 organiseerde BEFOS/FEBRAS voor de eerste keer een Nationale Competitie Indoor Freediving. Om 14.00 uur begon het aftellen bij Scylla Diving Aarschot: "Five , four , three, two, one, Top Start". Dit was de countdown van de eerste manche: vier vrijduikers startten hun 'static apnea' proef om zo lang mogelijk onder water te blijven.

Maar voor het zover was, hadden wij, het organiserend comité van Scylla Diving en de CBFC, al heel wat voorbereiding achter de rug.

De CBFC, de CMAS Belgium Freediving Competition, is een nationale commissie in de schoot van BEFOS/FEBRAS (CMAS Belgium) waarin Laurent Schmitz, Walter Mellaerts en Johan Vandersmissen als NELOS-leden afgevaardigd zijn. Daarnaast zijn er drie vrijduikers van de CAL, 'Commission Apnée LIFRAS', de Franstalige tegenhanger van de NELOS Vrijduikcommissie, lid van deze commissie. Zoals de titel van de commissie al duidelijk maakt, houden we ons bezig met het opzetten van een kader om vrijduikcompetities mogelijk te maken. Dat houdt in dat we wedstrijdreglementen opstellen en opleidingen organiseren voor wedstrijdrechters. Ook over het afvaardigen van onze beste vrijduikers naar internationale kampioenschappen zal de CBFC haar zegje doen.

Over de wedstrijdreglementen ga ik het hier niet hebben. Dat is een kolfje naar de hand van wie houdt van artikels, paragrafen, subparagrafen en andere alinea's. Maar als je een wedstrijd wil organiseren, moet wel duidelijk zijn wat kan, wat mag en wat moet. Voor de liefhebbers: je vindt het wedstrijd-

reglement in het documentencentrum op de NELOS-website en een volgende versie staat in de steigers.

Naast topatleten hadden we ook voldoende wedstrijdrechters, assistenten en veiligheidsduikers nodig. Daarnaast ook nog een startrechter, een opwarmrechter …. Alles bij elkaar meer dan twintig medewerkers die allemaal een eigen taak en soms een hele verantwoordelijkheid kregen in de organisatie van het evenement. De sleutelfiguren zijn echter de wedstrijdrechters en de veiligheidsduikers.

wedstrijdrechters

De wedstrijdrechters moeten oordelen of een deelnemer een proef op de juiste manier heeft afgelegd, volgens het wedstrijdreglement dus. Ze meten daarnaast ook hoe lang een deelnemer zijn adem ingehouden heeft of hoe groot de afstand was die een deelnemer onder water heeft afgelegd. Om de wedstrijd in goede banen te leiden, organiseerde Johan Vandersmissen op donderdag 16/02/2023 een online opleidingssessie rond de wedstrijdreglementen voor 12 kandidaat 'National Judges J1', het

Tijdens de 'Dynamic Apnea' zal de deelnemer de grootst mogelijke afstand onder water afleggen.

Wedstrijdrechters, assistenten, veiligheidsduikers, een startrechter en een opwarmrechter.

Foto's (2): François de Ribaucourt / www.deribaucourt.com

eerste niveau van Belgische 'indoor judges'. De aandachtige lezer heeft het al door, in het vrijduikwereldje gebruiken we vaak en veel Engels jargon. Deze onlinesessie was de voorbereiding op een heus multiplechoice-examen op zondagmorgen 19 februari 2023, de wedstrijddag. De rest van de voormiddag kregen de 'judges' in spe de antwoorden op hun vele praktische vragen: "Hoe verloopt zo'n wedstrijd?", "Wat is mijn taak?", "Waar moet ik op letten?".... De echte test begon voor deze groep om 13.00 uur. Afwisselend zouden ze assistent zijn van de wedstrijdrechters, opwarmrechter en veiligheidsduiker.

veiligheidsduikers

Het hoge woord is eruit: veiligheid. Op een wedstrijd 'pushen' de deelnemers zichzelf om zolang of zo ver mogelijk onder water te blijven op die ene ademteug, waarmee ze hun longen vullen bij het startsignaal. Dat betekent dat het zuurstofgehalte in hun lichaam, in hun longen, in het bloed daalt tot een niveau dat een niet getraind mens niet aankan.

Voor de kenners: de zuurstofsaturatie gemeten op de vinger is normaal tussen de 95% en 98-99%. Op het einde van een apneuproef kan die saturatie gedaald zijn tot een percentage dat bij enkelen onder de 60% ligt. Dus dichtbij of misschien net over de grens van 'loss of motor control', het niet meer onder controle hebben van bewegingen of in ons jargon 'de samba' omdat het lijkt alsof je danst.

Dit rare gedrag duurt maar enkele seconden en is op zich ongevaarlijk. De veiligheidsdui-

ker staat of zwemt op korte afstand en grijpt onmiddellijk in als iemand onder die grens komt en een samba of black-out zou krijgen. Een black-out, het even helemaal weg zijn, even het licht uit hebben en misschien onder water wegglijden is een stadium verder. Maar de deelnemers aan wedstrijden kennen hun lichaam en stoppen hun proef – meestal – net op tijd.

Op de wedstrijddag heeft Yasin, onze wedstrijdarts niet moeten ingrijpen en is de zuurstofkoffer dicht gebleven. Alleen maar een verbandje op een kleine snijwonde plakken, meer was er niet aan de hand. Geen black-out's dus en daar zijn we allemaal blij om.

Static Apnea

Uit het reglement:

Bij de 'Static Apnea' proef zal de deelnemer zolang mogelijk met de luchtwegen onder water trachten te blijven. De winnaar van de wedstrijd is de deelnemer die zo de langste tijd heeft behaald.

"Five , four , three, two, one, Top Start". Peter heeft zich een half uur in het water voorbereid op zijn 'Static Apnea'. Hij zoekt rust en doet ademhalingsoefeningen die zijn hartslag verlagen. Een CO2-tabel helpt hem ook om zijn duikreflex op te wekken.

Nu zakt hij langzaam onderuit en drijft hij aan de oppervlakte. Volledig ontspannen. Mooie gedachten helpen hem om niet te denken aan de seconden en minuten die

De veiligheidsduiker tikt regelmatig op de schouder om een signaal te krijgen dat alles nog OK is.

Ademoefeningen om de hartslag te verlagen.

Voorzichtig en gecontroleerd inademen na de apneu om een samba te vermijden.

Tijdens een 'Static Apnea' drijft de vrijduiker aan de oppervlakte.

Foto's (4): François de Ribaucourt / www.deribaucourt.com

ook voor de toeschouwers voorbijkruipen. Na 3 minuten tikt de veiligheidsduiker Peter op de schouder om het signaal te krijgen dat hij OK is. Om de 15 seconden herhaalt de veiligheidsduiker dit veiligheidssignaal. Na 4 minuten krijgt Peter contracties.

Na 5 minuten krijgt Peter het echt moeilijk, maar hij houdt nog even vol. Na 5 minuten 26 seconden en 50 honderdsten nog een OK-teken naar de 'judge' en een 'big smile'.

Na een kleine halve minuut observeren toont 'judge' Bart de 'white card' van geldige proef. Derde plaats voor Peter in zijn eerste 'Static Apnea' wedstrijd. De winnaar haalt 6 minuten en 2 seconden.

Dynamic Apnea

Elisabeth is er klaar voor. Enkele weken geleden behaalde ze nog een topprestatie in Leipzig in de proef 'Dynamische Apnea'. Nu, in haar vertrouwde zwembad met clubgenoten die haar aanmoedigen, lijkt ze even

Uit het reglement:

Bij de dynamische wedstrijden zal de deelnemer de grootst mogelijke afstand onder water afleggen. De dynamische wedstrijden worden onderverdeeld in de wedstrijddisciplines

DYN ('Dynamic' – dynamisch met bi-vinnen of met monovin), DYN BF ('Dynamic Bi-Fins' – dynamisch met bi-vinnen) en DNF ('Dynamic No Fins' – dynamisch zonder vinnen). De winnaar van een wedstrijd is de deelnemer die zo de grootste afstand heeft afgelegd.

rustig als anders. Maar schijn kan bedriegen.

Nog een laatste diepe ademhaling en weg is Elisabeth voor minstens 70 m of bijna 3 zwembadlengtes, dat is haar doelafstand vandaag.

De 'judges' heffen de arm bij elk keerpunt. Eenmaal, tweemaal, driemaal, viermaal, 100 m, vijfmaal, 125 m. Elisabeth keert en komt boven water. 'Big smile'. OK-teken. Nog even wachten. Ja, daar is de "white card", een geslaagde proef. Groot applaus. 128,30 m op één ademteug. De winnaar bij de dames is gekend.

Dynamic No Fins

De 'Dynamic No Fins', zonder zwemvinnen onder water zwemmen met een variant op de schoolslag, is zonder twijfel de meest technische en qua uithouding de meest uitdagende discipline. 'Pull, push, glide' (armslag, beenslag en glijfase).

Rustig blijven. Geen energie verspillen. Perfecte stroomlijn houden. 'Pull, push, glide'.

Een vrijduikwedstrijd is in de eerste plaats een wedstrijd met jezelf. De focus ligt op stroomlijn, op stijl, op elke beweging, op elk onderdeel van de beweging en door die focus verdwijnen afstand, verzuring, krampen en zelfs de zwembadtegels onder je uit je gedachten.

De krampen in je buik door teveel CO2 zijn er wel, maar nu wil je eerst een perfect keerpunt maken en aan de volgende zwembadlengte beginnen.

Op een bepaald moment geeft je lichaam teveel signalen, begint de geest 'flou' te

Ademhalingsoefeningen om zich mentaal voor te bereiden en de

Een dynamische apneu met monovin.

hartslag omlaag te brengen.

Foto: Laurent Schmitz.

Foto: François de Ribaucourt / www.deribaucourt.com

worden, het zicht is als in een tunnel. Dit is het, nu naar boven en OK naar de 'judge'. Vandaag weer een 'Personal Best', je beste prestatie ooit in een wedstrijd is weer enkele meters meer geworden.

's Avonds zat de cafetaria vol met vrijduikers uit gans België. Bij een lekkere spaghetti ervaringen uitwisselen, tips geven en krijgen en uitkijkend naar een volgende wedstrijd. Een aantal onder hen zijn met één of meer medailles naar huis mogen gaan, maar allemaal hebben ze genoten van een fijne dag. Met dank aan de deelnemers, 'judges', veiligheidsduikers en alle medewerkers. 

Bekijk de prachtige foto's op de website van François de Ribeaucourt en de video op de website van ROB-Televisie. Wedstrijdfoto's: https://client.deribaucourt. com/2023-02-19-freediving

Een video van de wedstrijd kan je bekijken via http://bit.ly/3Yc429w of via de QR-code:

JOHAN VANDERSMISSEN CHIEF JUDGE, 1*INSTRUCTEUR VRIJDUIKEN

Yoga-oefeningen ter voorbereiding van de apneu.

De 'Dynamic No Fins', zonder zwemvinnen onder water zwemmen met een variant op de schoolslag.

Foto's

(2): François de Ribaucourt / www.deribaucourt.com

Safety First: veiligheidsduikers volgen de vrijduiker en staan klaar in het water en aan de kant.

DE DUIKWINKEL VAN

NEDERLAND EN BELGIE

Tusa M212

Duikbril op sterkte

• Min glazen van -1 tm -8

• Plus glazen van +1 tm +4,5

• Lees glazen van +1 tm +4,5

• Gemonteerd geleverd

Oceama Ray duiklamp

• Metalen lamp

• 1500 lumen

• 60 minuten brandtijd

• Spot en flood straal

€ 169 € 188

SubLub Rotterdam

Admiraal de Ruyterweg 40a

3031 AD Rotterdam

T +31 (0)10-2440111 | rotterdam@sublub.nl

Open di-vr 12-18 u & za 10-17 u

SubLub Zuidlaren

Verlengde stationsweg 12

9471 PL Zuidlaren

T +31 (0)50-8200479 | zuidlaren@sublub.nl

Open di-vr 11-18 u & za 10-17 u za 10-17 u

Apeks ATX40 automatenset

• Geschikt voor koud water EN250A

• Gemonteerd en duikklaar geleverd

• Compleet met 1e trap, 2e trap, octopus, inflatorslang

• Met console naar keuze

Garmin MK2i Duikcomputer

• Topklok!

• Optionele luchtintegratie

• GPS

• Freedive, lucht, nitrox en trimix

• Veel andere sportfuncties

va € 449,- € 1399,99

SubLub Nieuwegein

Merweplein 1 3432 GN Nieuwegein

T +31 (0)30-2074062 | nieuwegein@sublub.nl

Open wo 16-21 u do & vr 12-18 u, za & zo 10-17 u

SubLub Amstelveen

Uilenstede 314 1183 DB Amstelveen

T +31 (0)20-6407806 | amstelveen@sublub.nl

Open di-vr 13-19 u & za 10-17 u

SubLub Limburg

Valkenburgerweg 12 6367 GV Voerendaal

T +31 (0)45-2033013 | voerendaal@sublub.nl

Open ma, di, do & vr 14-19 u & za 10-16 u

OBK shoot-out 2023

Begin juni en half september vinden shoot-outwedstrijden onderwaterfotografie en -videografie plaats. Ook minder ervaren onderwaterfotografen of -videografen kunnen aan deze wedstrijden deelnemen. Als we voldoende nieuwe deelnemers hebben, voorzien we naast de medailles ook extra prijzen.

Het Open Belgisch Kampioenschap voor onderwaterfotografie en -videografie (afgekort OBK) is een internationale wedstrijd die jaarlijks georganiseerd wordt door de Audiovisuele Commissie (NELOSAC) van de Nederlandstalige Liga voor Onderwateronderzoek en -Sport (NELOS) en de Audiovisuele Commissie (CAV LIFRAS) van La Ligue Francophone de Recherches et d'Activités Subaquatiques (LIFRAS).

Freestyle

In de pare jaren was er niet enkel een 'OBK shoot-out', maar ook een 'OBK shoot-out & festival'. Vorig jaar was dit het geval, maar we hebben besloten voortaan geen festivaljaar meer te organiseren. In plaats daarvan voorzien we een extra wedstrijddiscipline 'Freestyle', bestaande uit drie wedstrijdcategorieën, waarbij de beelden wereldwijd gemaakt mogen worden en bewerken toegestaan is.

De drie categorieën zijn: Freestyle Foto, Freestyle Video en Digishow. Je zal er elk

jaar aan kunnen deelnemen, bovenop het 'shoot-out'-gedeelte.

De wedstrijdonderdelen die er vorig jaar al bijgekomen waren ('Foto Jeugd' tot 18 jaar,

'Actioncamera Foto' met een smartphone of actioncamera) blijven behouden. 'Actioncamera Video' gaan we niet meer als aparte discipline beschouwen en komt dus gewoon onder 'Shoot-out Video', waarbij je met gelijk welke soort camera (videocamera, fototoestel, actioncamera, smartphone, GoPro, …) videobeelden kan maken.

Je mag aan één of meerdere wedstrijdonderdelen deelnemen, voor zoverre je voldoet aan de voorwaarden of beperkingen

Foto: Thomas Van Puymbroeck.

Foto: Roland Wantens.

Naar de officiële wedstrijdlocaties in Zeeland en de Put van Ekeren, kunnen er nu ook beelden gemaakt worden in de steengroeve La Roche Fontaine.

die gelden voor dat specifieke onderdeel. Zo kan je bijv. perfect inschrijven voor OW-fotografie als 'Junior foto' en voor OW-videografie als 'Master video'.

Het thema voor de 'OBK shoot-out' 2023 voor Foto Juniors & Foto Masters is: Vervuiling onder water (half/half opnames zijn niet toegelaten bij thema).

wedstrijdperioden

• 1e periode: za. 10 juni om 07.00 uur

t.e.m. zo. 18 juni om 16.30 uur.

• 2e periode: za. 16 sept. om 07.00 uur

t.e.m. zo. 24 sept. om 16.30 uur.

Je kan in beide perioden, op de aanvaarde duikplaatsen, zowel in zoet als zout water opnames maken en dit onbeperkt tijdens elke periode.

Het is wel zo dat er enkel gedoken mag worden op de voorgeschreven locaties, met respect voor de lokale reglementeringen en de dagen en uren dat er toegelaten is te duiken op de desbetreffende duikplaatsen. Je mag er dus voor kiezen om elke dag van de wedstrijdperiode waarvoor je ingeschreven bent enkel beelden te maken in zoet water, in zout water of zowel in zoet als zout water. speciale

wedstrijdperiode voor de jeugd

Omdat jeugdige duikers, vooral de 'echte' jeugdduikers, pas (mogen) duiken als het water voldoende warm is, hebben we voor hen een langere periode voorzien dat ze beelden mogen maken. Voor de jeugdige fotografen (tot 18 jaar) loopt de wedstijdperiode van 10 juni tot en met 24 september 2023.

wedstrijdlocaties

Naast de gekende wedstrijdlocaties hebben we dankzij onze zusterliga LIFRAS een staangroeve kunnen toevoegen aan de locaties waar er beelden gemaakt mogen worden voor het OBK 'shoot-out' 2023.

Advertentie

Locaties zout water in Zeeland (Nederland): Oosterschelde, Veerse Meer en Grevelingenmeer, maar de beelden mogen enkel gemaakt worden op de officiele duikstekken van Zeeland, zoals voorzien in de officiële brochure van de NOB: https://duikspotter.nl/duikkaart

Locatie zoet water in Vlaanderen: Put van Ekeren. NELOSAC geeft aan AVOS, de concessiehouder van de Put van Ekeren, de namen van de deelnemers door, zodat je er gewettigd kan duiken tijdens de wed-

Foto: René Weterings.

Ook voor jeugd tot 18 jaar!

Foto: Pieter Rutten.

Het thema is dit jaar: Vervuiling onder water.

strijdperiode. Er zal nagegaan worden of er ook een tijdelijke QR-code mogelijk is om gebruik te maken van de toiletten (en het vulstation dat er binnenkort zal staan).

Locatie zoet water in Wallonië: Steengroeve La Roche Fontaine. Inschrijven om er te duiken doe je via www.rochefontaine.be en het bewijs van inschrijving leg je voor bij wedstrijdcommissaris. Kosten voor de inschrijving en de duik zijn voor de duiker zelf. Opgelet: in deze steengroeve kan je niet elke dag duiken en als je er mag duiken (na inschrijving via de website) is dat enkel tussen bepaalde uren. De data wanneer je er kan duiken, worden steeds een week vooraf aangekondigd op hun website. Meestal is dat donderdagavond, zaterdagmorgen, zaterdagnamiddag, zondagmorgen en zondagnamiddag. We hebben speciaal voor de OBK-wedstrijd twee extra duikdagen kunnen regelen op vrijdag: 16/06 en 22/09/2023.

wedstrijdreglement

Het volledige wedstrijdreglement kan je downloaden op www.nelos.be/OBK_2023. Daarin vind je ook hoe je kan inschrijven.

prijsuitreiking

De datum en locatie van de proclamatie van het OBK 2023 is ook al gekend: zondag 10 december om 14.00 uur, Cultuurcentrum Ter Dilft, Sint-Amandsesteenweg 41-43, 2880 Bornem.

Net zoals vorig jaar gaat er op dezelfde plaats en op hetzelfde moment het Lowland Photo Festival 2023 door, waar natuurfotografen genieten van het dagvullende lezingenprogramma van beroemde natuurfotografen uit binnen- en buitenland, van de prachtige exposities natuurfotografie met honderden werken én van de grote natuur- en fotografiebeurs boordevol demo's en workshops.

Er zijn zoals de voorbije jaren medailles voorzien. Niet enkel voor de fotografen en videogra-

fen, maar ook voor de onderwatermodellen bij de categorie groothoek met model.

Dit jaar hebben we naast de medailles die betaald worden de Audiovisuele Commissie van het budget dat we van NELOS krijgen, ook een officiële sponsor: Sealife Benelux. Er zullen dus extra prijzen in natura uitgereikt worden. Mogelijk zijn er nog enkele extra sponsors die er eerstdaag bijkomen.

IVO MADDER, WEDSTRIJDCOMMISSARIS

Advertentie

Vakantie,Duiken, Watersport,Cultuur, Ontspanning...

KućaBellaligtaande Adriatischekustop200mvan hetwater,heeftuitzichtop zeeenindeverteopde oudestadDubrovnik.

Ganaarkuca-bella.comenstartuwvakantie.

Foto: Ivo

Madder.

De prijzentafel van vorig jaar.

Transformeer je Smartphone in een échte onderwatercamera

Als je smartphone hét apparaat is waar jij al je belevenissen mee vastlegt. Dan is de SeaLife SportDiver dé behuizing die jij nodig hebt voor al je onderwateravonturen! Met de (gratis) SportDiver App wordt je Smartphone een échte onderwatercamera met een breed scala aan instellingen. De SportDiver is gegarandeerd waterdicht tot -40 meter en dubbel gezekerd middels een vacuümsysteem en een lekalarm. Geen zorgen om waterschade. Geschikt voor Apple en Android smartphones. Kijk op de website of jouw smartphone in de behuizing past.

Werkt met IPhone & Android

!! Vacuüm alarm en lek-alarm

Inclusief kleurcorrectiefilter

Automatische draadloze verbinding via Bluetooth

Waterdicht tot -40 meter

Ook beschikbaar als set met Sea Dragon lampen

De gps stuurt me naar hartje Ekeren. Ik vind parkeerplaats recht tegenover een fraai huis in de rij. Hier woont de familie Rubben-Stals. Ik heb vanochtend afgesproken met Lutgart: moeder, echtgenote, 3*Instructeur, bestuurslid NELOS en bezige bij. Voor één keer staan er deze voormiddag geen clubduik of andere verplichtingen op het programma, zo heb ik de kans om aan te schuiven voor een aangenaam gesprek.

Lutgart Stals.

Foto's (alle): NELOS-archief.

Ons verhaal begon in 1992 toen Wim en ik zijn beginnen duiken bij de Wilrijkse duikschool, steekt Lutgart van wal. We werden een echt 'clubduikkoppel' en kregen twee kinderen. Onze passie voor duiken werd hen met de paplepel ingegeven en als tiener begonnen ze eveneens te duiken, ze hebben momenteel allebei het brevet 2*Duiker. Je begrijpt dat het hier net iets meer over duiken gaat dan in een doorsnee gezin waar de Hippocampus in de bus valt.

duikbiografie

Ik behaalde het 'nieuwe' brevet 3*Duiker in 1996, en in 1998 werd ik 4*Duiker. Daarna kwamen de kindjes en verdwenen de hobby's even naar de achtergrond. In 2005 volgde dan de titel van 1*Instructeur. Hierin heeft mijn echtgenoot een belangrijke rol gespeeld. Binnen de duikclub had ik ook wel eens een ideetje, maar dat werd steeds weggewuifd omdat ik geen instructeur was. Wim heeft me daarop gepusht om voor die eerste titel te gaan. Als moeder van twee kleuters was dat niet evident. Mijn echtgenoot heeft me in die periode dan ook geweldig bijgestaan. Hij nam de kinderen hele dagen mee naar de Antwerpse Zoo en de speeltuinen hier in de buurt, zodat ik me volledig kon focussen.

vier dagen lang grote mannen te redden en te slepen. In 2008 verscheen de nieuwe cursus 'Theorie sportduiken', een kans om

mijn theoretische kennis bij te schaven. Ik slaagde vlot voor het theoretisch gedeelte.

Na mijn examen vertrouwde René Van Leeuwen me toe dat ik moest meedoen voor 2*Instructeur. Zo'n Zeestage, dat wilde ik echter helemaal niet. Ik ben niet sterk of handig en ik had al helemaal geen zin om

Een kameraad die deelnam aan de Stage heeft me toen kunnen overhalen om hem te vergezellen. Daarop nam ik een besluit: lukte die tweede titel, dan zou ik ook voor 3*Instructeur gaan. Belofte maakte schuld, maar veel mensen zagen in mij echter geen 3*Instructeur. Na twee mislukte deelnames aan de 3*Stage zat ik echt héél diep. Tijdens mijn tweede poging was het op de koop toe heel slecht weer en ik was constant zeeziek. Daarenboven ben ik een herkauwer, ik heb een grote reactietijd en begon aan alles te twijfelen. Ik vroeg mezelf vaak af of krachtreddingen doen nu echt het enige is dat een 3*I moet kunnen? Ik heb wel andere capaciteiten, vind ik.

derde keer zal je erdoor gaan met de vingers in de neus!".

Samen met Tiny heeft toen menig instructeur me, al dan niet omfloerst, gepolst of ik nog een derde keer wou proberen. Ze hebben me overladen met tips en geholpen met mijn voorbereiding. Op de Noordzee oefende ik op krachtredding en daags voor de stage kreeg ik in Frankrijk nog een spoedcursus varen om de boei beter te kunnen droppen. Ik moest mezelf echter overtuigen om me de dingen minder aan te trekken. Niet meer denken, maar doen... In 2016 lukte het dan toch om 3*Instructeur te wordenh, maar ik noem mezelf een atypische 3*Instructeur.

Tiny Heremans heeft me toch kunnen overhalen om opnieuw deel te nemen. Ze zei me: "Je bent net als ik klein en tenger, maar een

Technische duikers zijn, volgens mij, sterker onder water. Ze hebben een voorsprong die ze boven water meenemen, een troef die ik niet had. Ik heb echter doorzettingsvermogen en zal niet snel opgeven. Op het werk en ook binnen NELOS heb ik me jarenlang moeten staande houden in een mannenwereld. Vandaag is dat minder het geval. Alhoewel we nog in de minderheid zijn, maken de vrouwen binnen NELOS een inhaalbeweging. Op de Zeestages is het 'machogedoe' er momenteel ook aan het uit gaan, extreme toestanden behoren tot het verleden. Wanneer we willen checken of kandidaten met stress kunnen omgaan, moet die niet extra gecreëerd worden. Stress is er sowieso bij kandidaten die deelnemen aan de Stage. Kijk, soms zullen we bij een tafelgesprek het onderwerp biologie aankaarten en dan vragen we om tijdens de duik een paar naaktslakken aan te wijzen. Als we de kandidaat daarbij vragen wat hij over naaktslakken weet, dan gaat zijn hartslag direct de hoog-

Op vakantie met Wim en de kinderen.

Presentatie over DIVES.

te in! Hij denkt dan dat wij wandelende encyclopedieën zijn, maar ik ben geen bioloog hé. Ik heb dat dan ook maar net even nagelezen in één of andere gids…

Comité EDIT

Ik ben voorzitter en secretaris van het Comité EDIT (Elektronische Didactiek, Internet en Theorie). Ons streefdoel is het didactisch materiaal up-to-date te houden. Wanneer in de cursus Gevorderde Nitrox-Duiker anders wordt afgerond dan in de cursus Basis-Nitrox-Duiker, dan is dat verwarrend. We willen meewerken aan de toekomst. Drukwerk is weliswaar handig omdat het steeds en overal te raadplegen is, maar als het verouderd is gaat een deel van de oplage de vuilbak in. Daarnaast is de info na een aantal jaren soms achterhaald en niet meer correct. We willen de cursussen binnen het lucht- en nitroxduiken steeds in orde houden, ten opzichte van de steeds evoluerende NELOS-Infomappen. Daarenboven streven we ook naar het inkrimpen van het aantal documenten.

We willen kwalitatief didactisch materiaal (PPT-presentaties) aanleveren voor de lesgevers en erover waken dat de kandidaten info op hun niveau krijgen. Het 'Naslagwerk theorie sportduiken' is vrij omslachtig. Via blended learning koppelen we het klassikaal lesgeven aan een digitaal platform, dat is de toekomst. Joris Stevens levert daar prachtig werk. Er komen ook steeds opmerkingen over de Infomap. Ivo Hubert creëerde hiervoor een tool om deze opmerkingen te bundelen, waardoor ze nu niet meer ver-

loren gaan voor ze behandeld zijn – dat is in het verleden wel eens misgelopen. Mensen denken soms dat we enkel komma's en punten moeten zetten. EDIT is echter meer dan editeren alleen. Voor blended learning, de nieuwe digitale cursussen, de opmaak van de PPT's, enz. kunnen we best nog wat mensen gebruiken en dat moeten echt geen 3*Instructeurs zijn. Een spijtige vaststelling is dat EDIT niet dezelfde aantrekkingskracht heeft als bijv. technisch duiken, waar ze veel sneller helpende handen kunnen vinden. Voor iedereen die opmerkingen en (goedbedoeld) commentaar

heeft, waarom kom je het team van EDIT niet vervoegen? Wie wil meedenken, suggesties kan aanleveren, documenten nalezen, in lay-out kan zetten of les kan geven (blended learning) is welkom, al is het op tijdelijke basis.

DIVES

Ik ben omwille van mijn betrokkenheid bij EDIT in juni 2017 in het DIVES-project gerold, oorspronkelijk om een testteam aan te sturen en een handleiding te voorzien. Het project zou zes maanden duren. Het duurde echter nog tot januari 2019 vooraleer DIVES 1 een feit was. Ik zie deze eerste versie als een goede leerschool om DIVES 2 te realiseren. Vorig jaar vervoegde ik het NELOS-Bestuur, mijn grootste drijfveer hiertoe was DIVES. Het is dan ook geëvolueerd van een werkgroep binnen de Commissie Sportduiken (voorheen de Commissie Duikonderricht) naar een verantwoordelijkheid die onder het NELOS-Bestuur valt. Het wordt niet enkel meer door het sportduiken gebruikt, maar ook door het vrijduiken en op termijn zullen nog andere opleidingen volgen. DIVES is oorspronkelijk ontworpen om een pre-paid-systeem te kunnen invoeren en proeven digitaal te evalueren.

Verbroederingsduik met duikschool Triton in 2019.

Egypte, 2022. WDS on tour!

Daarnaast is het natuurlijk ook een digitaal duiklogboek. Voor deze zaken werkt het ook nu nog naar behoren, maar er werden steeds meer bijkomende items aan toegevoegd, zodat het vandaag een kluwen is geworden. Nu komt dus DIVES 2, operationeel op 9 april 2023. Je zal er sneller en eenvoudiger mee kunnen werken. Je zal onder andere, als instructeur, zelf foutief ingevoerde gegevens kunnen aanpassen en in je logboek info opzoeken op plaats of datum (zie artikel over DIVES 2 elders in deze Hippocampus).

Wilrijkse duikschool (WDS)

Binnen de WDS trek ik de kar van het 4*D/ AI-brevet. Mijn partner en ik zijn nog steeds heel actief in de club. Wim is er ondertussen al 20 jaar Duikschoolverantwoordelijke. We skippen zelden een zwembadtraining en zijn bijna steeds aanwezig op clubduiken. De club komt voor ons op de eerste plaats. Het is onze vriendenkring waarmee we ook

afspreken buiten het duiken. Waar corona voor veel duikscholen een slechte zaak was, zijn wij er juist beter van geworden. Net voor de pandemie vernieuwde de club haar website, wat ons meerdere nieuwe leden opleverde en tijdens de lockdown zijn we blijven trainen en hebben we steeds online lesgegeven. Een kandidaat heeft hier zelfs ooit een examen afgelegd in de keuken. Terwijl wij verbeterden, volgde de brevetverantwoordelijke alles online mee via een televisiescherm.

Tijdens de zomermaanden vind je ons op woensdagavond steeds aan de Put van Ekeren. Alles samen staan er al meer dan 50 activiteiten voor 2023 in de agenda. Op onze clubreizen zijn de niet-duikende partners en kinderen ook steeds welkom, een concept dat door iedereen gesmaakt wordt. We gaan dan met zo’n grote groep op stap dat het soms moeilijk wordt om nog een geschikte accommodatie te vinden. Daarnaast kiezen we soms in beperkte groep voor een liveaboard of gaan we met de meest ervaren duikers wrakduiken voor de kust van Zuid-Frankrijk.

Wim en ik maakten al geweldige 'clubduikreizen' naar de Malediven, Zanzibar, Tobago, Mauritius, Oman, Mexico, Sulawesi en nog veel andere plaatsen. Volgend jaar wordt het Antarctica. Truk lagoon (Micronesië) en Raja Ampat (Indonesië) staan nog op onze 'bucketlist'. Meer exquise bestemmingen bezochten we in kleinere groep.

Oosterschelde

We hebben een caravan aan 'De Kleine Stelle'. In het zomerseizoen duiken we meestal langs de kant van Wemeldinge, maar buiten het seizoen durven we vanuit Ekeren ook wel eens naar Tholen te trekken.

Zeestage 2018. Een onderonsje van de Wilrijkse duikschool, Koen Van Dyck, Lutgart Stals en Dirk Saman.

Duikvakantie met de WDS.

Sint-Annaland, Stavenisse slipway en vooral Keetenweg vind ik hele mooie duikplaatsen. De carrières in de Ardennen mijden we een beetje door de grotere afstand. We zijn zoals de meeste AVOS-duikers echte Oosterscheldeduikers en we nemen al onze proeven ook gewoon af in 't Scheld. Wim is mijn favoriete buddy, maar toch kom ik jaarlijks aan meer dan 30 verschillende buddy’s door de vele opleidingsduiken en proefafnames.

Bedankt Lutgart voor de leuke babbel, voor de lekkere broodjes en voor je inzet voor NELOS. Niet denken, maar doen! 

JAN DIEU

Malediven, 2016. Relaxen tussen de duiken door.

Zeestage, 2021.

Zeestage, 2014.

Sri Lanka, 2009. Pre-duikbriefing met de lokale gids.

Zeestage, 2016. Droom of werkelijkheid?

Zeestage, 2016.

De spanning is te snijden als de voorzitter van de 3* Stage het woord neemt.

Intern Reglement

Het nieuwe NELOS Intern Reglement met daarin alle geüniformeerde RIO's van onze commissies kan je downloaden in het Documentencentrum.

Op basis van het Belgisch Wetboek heeft NELOS-vzw statuten opgesteld. Hierin werd in artikel 31 bepaald dat het NELOS-Bestuur een Intern Reglement kan uitvaardigen. In overeenstemming met artikel 2:32 van het Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen heeft het Bestuur van de vereniging beslist dat het Intern Reglement op de website van de vereniging beschikbaar zal zijn en gedownload kan worden door de leden.

Zoals beloofd tijdens de Ronde Tafels werd het Intern Reglement vóór de Algemene Vergadering van 2023 op de NELOS-website ter beschikking gesteld van de leden en gedistribueerd aan alle belanghebbenden.

Wijzigingen aan dit Intern Reglement kunnen door het NELOS-Bestuur aangebracht worden en zullen telkens op de Algemene Vergadering van de vereniging gemeld worden. De Algemene Vergadering is bevoegd om het Intern Reglement te wijzigen, anders dan bij een statutenwijziging is voor wijzigingen van het Intern Reglement geen officiële registratie vereist.

Voorstellen voor wijzigingen kunnen steeds ingediend worden per e-mail gericht aan het Bestuur van de vereniging. Voor alles waarvoor de statuten en het Intern Reglement van de vereniging niet voorziet, is uitsluitend het Bestuur van de vereniging bevoegd.

toelichting

Het gedeelte 'Overkoepelend Intern Reglement' bevat de regelgeving in verband met de centrale werking van NELOS zelf en

Advertentie

Europlongée Boulouris

onderdelen die voor alle commissies van toepassing zijn. Het gedeelte 'Commissies NELOS' bevat de individuele Interne Reglementen van de commissies.

suggesties

Eventuele opmerkingen, suggesties, correcties, enz. over dit Intern Reglement kunnen naar internreglement@nelos.be gemaild worden.

Alles inbegrepen van maandag tot vrijdag: 5 nachten, volpension

10 duiken aan € 539 per persoon.

Diep duiken: 6 duiken aan € 336 per persoon. (vullen met zuurstof mogelijk)

6 personen minimum

www.europlongee.fr

FAX: 04 94 19 03 26 GSM: 06 09 18 53 74 • contact@europlongee.fr

ENKELE VAN

ONZE PARTNERS:

SCUBAPRO SUB GEAR

BARE

SUUNTO

UWATEC

SHEARWATER METALSUB

BIGBLUE

RIFF

GREEN FORCE

MARES

SEAC

PROCEAN

DIVESYSTEM

UK

DICAPAC

BRIGHT WEIGHT

SEALIFE

DUIKCOMPUTERS DUIKLAMPEN ADEMAUTOMATEN DROOGPAKKEN JACKETS, … showroom

Hofeinde 21, 2350 Vosselaar, België

Tel: +32(0)14 61 12 60

E-mail: Hcv.Bvba@Pandora.Be

www.duikmateriaal.be

RONNY MARGODT, NAMENS HET NELOS-BESTUUR

DIVES 2

is een feit

Vanaf 9 april 2023 is DIVES 1 verleden tijd en DIVES 2 een feit. Op dat moment lanceren we een totaal nieuw platform dat tegemoetkomt aan de vele verzuchtingen van de laatste jaren.

Waarom hebben we een nieuw platform gebouwd en waarom heeft dat zolang geduurd? Was het niet eenvoudiger geweest om DIVES 1 wat aan te passen? Dat zijn vragen die we de afgelopen jaren vaak gekregen hebben.

DIVES 1 is gebouwd in Angular JS, dat momenteel verouderd is en al in 2016 een opvolger kreeg: Angular. Er is momenteel geen ondersteuning meer van de oude versie en dus moest alles herschreven worden in de nieuwe meer toekomstgerichte versie. Angular JS was niet bedacht om goed te werken met alle browsers noch met mobiele apparaten. Bij Angular is dat wel het geval.

Het idee om met een nieuwe versie te starten, ontstond begin 2020. Bepaalde onderdelen van onze opleidingen vergden een complexe manier van programmatie. Verder bleven bepaalde werkmethodes in het systeem moeilijk uit te leggen aan de achterban. Denk hierbij maar aan het vinden van een niet-NELOS duiker, coach, activiteiten kadervorming en overige. Onze opleidingen zijn complex en bepaalde aspecten waren niet in rekening gebracht bij de ontwikkeling van de eerste versie.

Begin 2020 hebben we, onder impuls van Nicolas De Smyter, het traject voor deze nieuwe versie uitgetekend. We gingen ditmaal gestructureerd te werk, werkten in fases en vroegen aan meerdere duikers en vrijduikers om mee na te denken. Na een startvergadering in februari 2020, waar heel

wat geïnteresseerden op aanwezig waren, werden drie teams samengesteld: functionele analyse, technische analyse en ontwikkelaars. Corona kwam dit project eigenlijk goed uit, want de functionele analyse was tegen de zomer van 2020 afgerond. In een aantal teams is grondig nagedacht over hoe bepaalde zaken anders konden. Denk daarbij bijv. aan het ingeven van activiteiten, het

aftekenen van proeven, het werken met grote groepen, de ledenadministratie, de coach, enzovoort. Parallel liep ook de technische analyse.

Het was oorspronkelijk de bedoeling om in het voorjaar van 2021 de ontwikkeling af te ronden, maar daar is het project op vastgelopen. Er waren onvoldoende vrijwilligers

Migratie van DIVES 1 naar DIVES 2

Om de migratie van DIVES 1 naar DIVES 2 in goede banen te leiden waren er nog wel enkele migraties in de databanken nodig, waardoor die tijdelijk uit dienst waren. Daardoor was ledenadministratie.nelos.be – waar geen wijzigingen aan doorgevoerd werden – tijdelijk offline op 18 en 19 maart 2023. Noteer alvast 7 en 8 april 2023, want dan wordt DIVES 1 wordt afgesloten en gaat DIVES 2 online. DIVES 2 is vanaf 9 april 2023 bereikbaar via:

• de URL https://dives.nelos.be (login zoals op de huidige NELOS-website)

• een knop op de NELOS-website

Je blijft in DIVES 2 wel gedurende twee weken ingelogd.

Hoewel we trachten de impact van de migratie tot een minimum te beperken, is het niet uitgesloten dat bepaalde gegevens niet correct doorkomen. Hiervoor kan je uiteraard de Power-Users contacteren, maar er worden ook specifiek voor ledenadministrators en duikschoolleiders twee onlinesessies georganiseerd in de eerste weken na de overgang. Deze sessies zullen vooral focussen op het inschrijven van opleidingen en het beheren van brevetkaarten. Deze sessies vervangen de bijscholingen in de regio’s niet.

De sessies zullen plaatsvinden op onderstaande data via Teams. Er dient niet vooraf ingeschreven te worden (raadpleeg de NELOS-info).

• donderdag 13 april 2023 om 20.00 uur;

• woensdag 19 april 2023 om 20.00 uur.

Binnen DIVES 2 zal ook een helppagina beschikbaar zijn met een korte handleiding, FAQ’s en filmpjes, die de meest courante handelingen in het systeem uitleggen.

Foto: Muratartshutterstock

en het vergde ook meer werk dan aanvankelijk ingeschat. Midden 2021 werd het Bestuur van NELOS gevraagd om een budget te voorzien voor professionele ondersteuning van dit project. We kregen groen licht en gingen volop op zoek. Eerst werd gezocht naar een freelancer en we contacteerden verschillende profielen, maar na drie maanden was er nog steeds geen positieve respons. We kozen ervoor om het over een andere boeg te gooien en we gingen op zoek naar een softwarebureau om het project mee te begeleiden.

Eind 2021 werd beslist om in zee te gaan met ENDARE. Het heeft echter nog een aantal maanden geduurd om deze firma te introduceren in de complexe materie van de duikbrevetten. In de zomer van 2022 begon het project eindelijk op dreef te komen en dat was hoognodig.

Een testteam, waar elk NELOS-lid aan kon deelnemen, werd in het leven geroepen. Bugs en onduidelijkheden werden gecommuniceerd via een aantal onlinesessies en de applicatie GitHub.

Eind 2022 begon DIVES 1 uit zijn voegen te barsten. Er ontstonden diverse problemen en soms was een rechtstreekse interventie in de databank nodig om dit op te lossen. Recent hebben het inbrengen van de nieuwe opleidingen Sidemountduiken en Scooterduiken voor heel wat extra problemen gezorgd. In januari 2023 werd daarom met het migratieteam, dat bestaat uit Nicolas De Smyter en Maikel Punie en wordt ondersteund door Ivo Hubert, Michel Declercq en ondergetekende de migratiedatum vastgelegd: paaszaterdag 8 april.

In februari 2023 bekeken we met de Power-Users welk trainingsmateriaal nodig is. Dit trainingsmateriaal werd in de loop van de maand maart ontwikkeld, zodat het bij de start voorhanden is. We zorgden voor een online handleiding, FAQ’s en filmpjes, hoewel we erop rekenen dat het systeem zichzelf vooral zal uitwijzen.

Wat betekenen deze nieuwe versie nu concreet?

Het nieuwe systeem zal sneller werken, maar komt vooral tegemoet aan een aantal veel voorkomende frustraties. De belangrijkste licht ik hieronder even toe.

Corrigeren van fouten: In DIVES 1 moest je voor een dubbel geregistreerde duik, een verkeerd ingevoerde diepte, tijd of buddy of een verkeerd afgetekende proef via een Power-User gaan om de activiteit, buddy of proef te verwijderen. Dit is verleden tijd in DIVES 2. Je zal dit allemaal zelf kunnen aanpassen. Waarom kan het nu anders? Alle aanpassingen aan activiteiten worden gelogd en er komt een melding in de inbox van alle deelnemers aan de activiteit.

Niet-NELOS-duiker: Dit profiel bestond in DIVES 1 als de 'niet-NELOS technical diver' en werd gebruikt als iemand niet voorkwam in de databank. Dat was niet zo duidelijk en het zorgde voor heel wat vragen. In DIVES 2 is er een knop waar je een niet-NELOS-duiker kan aanmaken en zelfs voor eigen gebruik kan bewaren, inclusief naam en brevet.

Coach: De zogenaamde coach leidde tot veel frustraties en het bleef een algemeen misverstand dat je geen proeven kon aftekenen zonder dat je coach was. Het was bovendien heel vervelend dat je geen brevetkaarten kon bekijken om te zien of een kandidaat de proef al dan niet mocht doen

In DIVES 2 zal het duidelijker zijn waarom men een proef nog niet kan aftekenen.

In DIVES 2 krijg je een meling te zien als je nog een proef moet aftekenen.

In DIVES 2 zie je onmiddelijk aan de hand van kleuren over het over een zwembadexamen, een examen theorie of een duik gaat.

als je niet als coach was aangeduid. Dit is verleden tijd. Je kan vanaf nu alle brevetkaarten bekijken van kandidaten waar je proeven van mag afnemen. Je kan echter niet langer commentaar bij de afgelegde proeven zien. Dat blijft tussen de kandidaat en instructeur die de proef afnam.

Grote groepen: Wie ooit al eens voor 30 personen een theorieles heeft moeten aftekenen in DIVES 1, weet dat dit een werk van lange adem was dat vaak meer dan een uur in beslag nam. In DIVES 2 kan je voor alle deelnemers aan een activiteit in één keer aftekenen. Activiteiten die enkel moeten gevolgd worden en waar dus geen examen van wordt afgenomen, zullen ook als 'afgewerkt' kunnen aangeduid worden.

Afgelegde proeven aangeven als kandidaat: Kandidaten kunnen bij het ingeven van een activiteit aanduiden welke proef ze hebben afgelegd. De instructeur krijgt hiervan een melding in het systeem en kan zo sneller aftekenen. Hopelijk kan je zo instructeurs aansporen om sneller je proef af te tekenen.

Vinzwemmen: Het aftekenen van de proef 'vinzwemmen' bleef tot op het einde voor

verwarring zorgen. Waarom kan dit niet met een duik? Waarom gebeurt dit met 'overige'? Ondanks het document 'brevetten in DIVES', dat via het documentencentrum te raadplegen was, bleef het concept van 'overige' en 'kadervorming' iets te moeilijk. In DIVES 2 wordt dit afgeschaft en zal enkel duiken/ vrijduiken, theorie en zwembad overblijven. Bovendien is op de brevetkaart aangegeven met welke activiteit je het onderdeel moet aftekenen. Als kandidaat en instructeur kan je dit dus opzoeken in het systeem. Het vinzwemmen zal je met een duik kunnen aftekenen en wanneer je niet met die kandidaat dook, kan je als niet-duikende instructeur aan de activiteit toegevoegd worden.

Proeven: DIVES 2 geeft veel meer informatie over proeven. Het is nu duidelijk aangegeven op de brevetkaart wat allemaal moet zijn afgewerkt vooraleer je een proef kan starten. Een proef kan bovendien enkel aan een activiteit gekoppeld worden als ze effectief kan afgelegd worden en als dat niet kan, wordt er duiding gegeven.

Het nieuwe systeem laat ook toe dat proeven die meer dan 3 jaar geleden werden afgelegd verwijderd worden. Deze functionaliteit was in DIVES 1 niet mogelijk. Bijkomend

zal ook de opleiding na 4 jaar afgesloten worden. Bij herinschrijving voor de opleiding komen proeven die op dat moment nog niet zijn vervallen opnieuw op de kaart te staan als reeds afgelegde proeven.

Als team kijken we erg uit naar deze nieuwe versie. Het zal makkelijker worden om aanpassingen te doen en er zijn nog heel wat ideeën en plannen voor latere uitbreidingen. Zowel het functionele team als het testteam deden al voorstellen en die worden na de lancering stelselmatig verder aangepakt. Dives 2.0 is dus zeker niet het eindpunt. 

LUTGART STALS, NAMENS HET DIVES-TEA, Vervallen

van proeven en brevetkaarten

DIVES 2 zal het vervallen van proeven en brevetkaarten invoeren. Voor proeven 3 / 4.5 jaar (corona maatregel). Voor brevetkaarten wordt vanaf 31/12/2023 een vervaltermijn van 4 jaar ingevoerd.

Hierbij geven we iedereen die in 2019 gestart is met de opleiding extra tijd om zijn/haar opleiding af te werken. Deze vervaltermijn is ook van toepassing op alle lopende opleidingen. Dus ook op de niet afgewerkte opleidingen BND.

Bondsnieuws

Commissie Sportduiken

Wie wordt dit jaar een Gouden club?

Tijdens de AV NELOS, die plaatsvond op 5 maart 2023, werden de zilveren en bronzen clubs binnen de campagne 'Op weg naar Goud' in de bloemetjes gezet. Zij ontvingen een trofee die ongetwijfeld een mooi plaatsje krijgt in het clublokaal of zwembad. Goud werd nog niet behaald, maar daar kan binnenkort verandering in komen.

De campagne 'Op weg naar Goud' werd begin vorig jaar, in samenwerking met Sport Vlaanderen, gelanceerd om enerzijds zoveel mogelijk mensen te laten kennismaken met de duiksport en om anderzijds de bestaande sportwerking binnen de clubs naar een hoger niveau te tillen. Het project bestaat uit drie niveaus: 'Bronzen club', 'Zilveren club' en 'Gouden club' en er zijn vijf thema's gedefinieerd waarrond een club moet werken (initiaties, begeleiding, integriteit, promotie en kwaliteitslabels).

Binnen elk thema zijn voorwaarden bepaald waaraan je als club moet voldoen om verder te kunnen naar het volgende niveau. Bereik je een bepaald niveau, dan vermelden wij dat op onze Facebookpagina en ontvang je een digitale medaille die je op je website kan

plaatsen en via je socialemediakanalen kan verspreiden. Daarnaast zijn aan elk niveau extra subsidies verbonden. 17 clubs behaalden ondertussen brons en 6 clubs sloten 2022 af met een zilveren medaille.

'Op weg naar Goud' wordt in 2023 gecontinueerd. Nam je in 2022 nog niet deel, dan ga je als nieuwe club de uitdaging aan. Heb je als club al een niveau bereikt, dan kan je ervoor kiezen om dat niveau dit jaar te evenaren of nog een stapje verder te gaan en misschien wel een 'Gouden club' te worden. Je moet dan ook niet helemaal opnieuw beginnen. Een aantal tellers (bijv. initiaties, gebruik van affiches, aantal socialemediaposts) wordt weer op nul gezet, maar doelstellingen als het hebben van een club-API en het behalen van een aantal kwaliteitslabels blijven behouden.

Je club registreren voor de campagne kan via het inschrijvingsformulier dat op de NELOS-website terug te vinden is en moet gebeuren voor 1 april 2023. Ook als je vorig jaar al deelnam, moet je opnieuw inschrijven. Op de NELOS-website kan je het reglement voor 2023 terugvinden waarin, op advies van Sport Vlaanderen, een aantal kleine aanpassingen werden doorgevoerd.

Advertentie

Bij het NELOS-secretariaat kan je nog steeds terecht om promotiematerialen aan te vragen om zo de campagne in de kijker te zetten. 

NATALIE DECROCK

BRONZEN CLUBS

D Aronnax

D AVOS Jeugdduikschool Duffel

D Campinia

D Coral

D Ducs

D De Watertrollen en -Duivels

D Duikernikkers

D Gobius

D Orca Bree

D Rescue & Diving Team

D Salvanos

D Samantha

D Stingrays

D Triton

D De Zwarte Zwanen

D Kempische Duikschool

D Amfibie

ZILVEREN CLUBS

D Campinia

D Duikernikkers

D Salvanos

D Samantha

D Triton

D Amfibie

Alle kwaliteitsmerken- Vulstation

Diverse duikmerken - Vulstation

Eigen onderhouds- & hersteldienst

Eigen onderhouds- & hersteldienst

Verhuurdienst - Duikopleidingen

Verhuurdienst

www.aqualand.be - info@aqualand.be

www.aqualand.be info@aqualand.be

Tijdens de Algemene Vergadering NELOS mochten de clubs hun trofee afhalen.

De trofeeën voor Bronzen, Zilveren of Gouden club.

Foto's (2): Ivo Madder.

Tips van het Veiligheidscomité

Hoe een diepe duik plots kan veranderen in een levensbedreigende situatie.

Belgische duikers genieten een sterke reputatie als het op duiktechnische kwaliteiten aankomt. Tegelijkertijd worden we vaak bestempeld als duikers die graag diepte opzoeken.

Hoe diep ben je geweest?

Het gezegde gaat dat als Nederlandse duikers boven water komen, hen de vraag wordt gesteld: "Wat hebben jullie onder water allemaal gezien?". Als Belgische duikers echter boven water komen, dan stellen Belgische collega-duikers meestal de vraag "Hoe diep zijn jullie geweest?" Het zegt natuurlijk iets over onze mentaliteit en ingesteldheid rond diep duiken.

Diep duiken is onlosmakelijk verbonden met onze duiksport. Soms zijn er duidelijke redenen waarom je een bepaalde diepte wil bereiken, zoals een onderwaterrots of een wrak. Neem bijv. de Leopoldville, één van de legendarische congoboten van de Compagnie Maritime Belge die voor de kust van Cherbourg in Normandië op 60 m diepte haar laatste rustplaats kreeg. Of de lokroep van de Middellandse Zee met haar mythische wrakken zoals de Donator op 52 m of de Grec op 47 m voor het eiland van Porquerolles. Iedereen kent de aantrekkingskracht van de feërieke Togo op 60 m in de baai van Cavalaire-sur-Mer of de majestueuze op het zand liggende onderzeeër Rubis op 40 m en er zijn de vliegtuigwrakken, zoals de P51 Mustang op 56 m diepte nabij het schiereiland Giens.

inzichten rond diepte

Ook bij een Oosterscheldeduik merken we vaak op dat onze NELOS-duikers graag de limiet van hun brevet en bijhorende dieptebeperking gaan opzoeken. NELOS behoort nog steeds tot de meest tolerante liga's wat de toegelaten duikdiepte betreft. NELOS-duikers hebben een uitstekende opleiding genoten waarbij zowel vanuit decompressietechnieken, praktisch duiken als vanuit duikgeneeskunde het aspect decoduiken en de hieraan verbonden gevaren zorgvuldig belicht worden. Tegelijkertijd evolueert onze duiksport dankzij nieuwe onderzoeken en recente inzichten. Het is essentieel dat we deze inzichten en conclusies grondig bestuderen en hertalen in aangepaste richtlijnen die onze duiksport veiliger maken. Vanuit het Veiligheidscomité is het onze plicht en verantwoordelijkheid om deze inzichten te hertalen in adviezen en die te integreren in het NELOS-duikonderricht.

Gebaseerd op de meerdere recente studies rond diep duiken werden onder andere vanuit het Veiligheidscomité aanbevelingen gedaan om de maximale duikdiepte te beperken tot 60 m voor de duikers die hiervoor gekwalificeerd zijn. Dit voorstel werd unaniem goedgekeurd op de collegevergadering van 5 september 2021 en ging van kracht op 1 januari 2022.

Eind 2021 verscheen in Hippocampus nr. 286 dan ook een artikel over 'Maximale duikdiepte', waarin deze nieuwe inzichten over duiken met lucht met met jullie ge-

deeld werden. Tegelijkertijd werd ook de beslissing door NELOS gecommuniceerd om de maximale duikdiepte voor duiken met lucht te begrenzen tot 60 meter voor alle brevetten en titels zonder uitzondering. De belangrijkste redenen hiervoor zijn het samenspel tussen stikstofnarcose, zuurstofintoxicatie en koolstofdioxidevergiftiging in ons lichaam, zoals uitvoering beschreven in dat artikel. Extreem diep duiken met lucht behoort definitief tot het verleden. Voor wie dieper wil duiken dan 60 meter zijn er voldoende opleidingen beschikbaar binnen het technisch duiken, met specifiek materiaal zoals de rebreather.

Ondanks de uitvoerige berichtgeving over de dieptebeperking werd onze duikpopulatie in het eerste semester van 2022 – dus binnen de zes maanden na het invoeren van deze maatregel – reeds opgeschrikt door enkele bijzonder zware ongevallen die verband hielden met diepte, waarbij de maximale dieptebeperking van 60 meter onvoldoende in het achterhoofd werd gehouden. Extreem diepe duiken met lucht zijn niet meer toegelaten. De maximale duikdiepte voor luchtduiken is 60 meter, zonder uitzonderingen. Bij een extreem diepe duik viel vorig jaar jammer genoeg één dodelijk slachtoffer te betreuren.

Ook het uitvoeren van diepe duiken (30 tot 60 m) is niet zonder risico. Gecombineerd met de eraan verbonden decompressie, behoren ze tot de categorie van duiken die een grondige planning en voorbereiding vereisen. Door goede kennis, voorbereiding en

Foto: Roland Wantens.

Simulatie van dieptedronkenschap. De duikers op de foto's zijn niet de duikers waarover in dit artikel sprake is.

een grondige aanpak kunnen duikers ervoor zorgen dat risico's goed ingeschat en tot een minimum herleid worden. Door het volgen van de juiste procedures kunnen dergelijke duiken zo veilig en verantwoord mogelijk uitgevoerd worden. Deze duiken vereisen eveneens discipline, ervaring, correcte materiaalkeuze en een gedegen vorming en opleiding.

Het Veiligheidscomité wil met dit artikel verder blijven sensibiliseren rond diep duiken. In onderstaand echt gebeurd verhaal nemen we jullie mee naar een diepe duik die plaatsvond in helder water en ongewild resulteerde in een duik naar 80 m. Wat een mooie afsluitende duik moest worden van een zorgeloze duikvakantie, eindigde helaas in een duikongeval met vergaande gevolgen. Omwille van confidentialiteit en omdat we vanuit het Veiligheidscomité op vraag ook de anonimiteit waarborgen, zijn de namen van de duikers aangepast naar twee fictieve karakters. Dit is het verhaal van Valerie en Paul.

het verhaal

Valerie en Paul zijn beiden 3*Duikers met een NELOS-opleiding. Paul is 3*D met de vroegere Kwalificatie Diep Duiken (KDD) en vele honderden duiken op de teller. Valerie is 3*D met ongeveer 150 duiken en is bezig met een opleiding Gevorderde Nitrox-Duiker (GND). Ze genieten met enkele vrienden van een mooie duikvakantie in een mediterraanse kustplaats waar aangenaam weer, culinair genieten en prachtige duikplaatsen centraal staan. De duikvakantie is al voortreffelijk verlopen met mooie duiken en

loopt stilaan op haar einde. Met veel zin begint het gezelschap aan de laatste duiken. Voor de eerste duik van die dag staat een diepere duik op de planning. De boten worden ingeladen en vertrekken richting de duikstek. Veel wordt er niet gezegd en ook een echte briefing met het doorlopen van de duik aan de hand van het 12-puntenduikplan vindt niet plaats. Er wordt afgesproken om geen te lange decompressie te maken, zonder hier expliciet een tijd te benoemen.

Aangekomen op de duikplaats, wordt een anker met daallijn overboord gegooid op circa 36 meter. Beide duikers maken zich klaar zonder evenwel aandacht te besteden aan het grondig checken van elkaars materiaal. Ze gaan te water en dalen af naar een verticale wand tussen de 40 en 45 m.

Op die diepte overschrijdt Valerie als 3*D de beperking van haar brevet. Ze baseert zich hierbij nog op een oude regel die niet meer geldig is en waarbij 10% marge gehanteerd werd. Die regel is echter jaren geleden al afgeschaft en werd vervangen door onze huidige dieptebeperkingen per brevet. De toegelaten duikdiepte voor een 3*D is maximaal 40 m.

Eens onder water genieten beide duikers van het gevarieerde kleurenspel en onderwaterleven op de wand. Valerie hangt enkele meters voor Paul en beiden wisselen af en toe een OK-teken uit. Plots merkt Valerie op dat haar buddy zich een heel stuk onder haar bevindt op een diepte die ze ongeveer als 15 m dieper inschat. Ook al kent ze Paul niet zo goed, dit zou hij nooit zomaar doen. Valerie neemt haar lamp en zwaait

om de aandacht te trekken, maar zonder gevolg. Dat is niet normaal. Heeft hij last van dieptedronkenschap? Er komt totaal geen reactie, wat haar sterk verrast. Ze ziet ook dat haar buddy steeds dieper wegzakt. Haar eerste bedenking is: "Ik moet hem gaan halen, want dit is helemaal niet goed". Tegelijkertijd flitst door haar hoofd dat ze voorzichtig moet zijn, want dat ze maar beperkte ervaring heeft met diepte. Ze wil dieptedronkenschap absoluut vermijden. Ze beslist om langzaam dieper te gaan en op een rustige manier naar haar buddy toe te zwemmen om te kijken wat er scheelt. Tegelijkertijd houdt ze zich voor om zeer rustig te blijven en maakt ze enkele rekeningoefeningen die haar helpen om het hoofd helder te houden.

Op het moment dat ze bij Paul komt, merkt Valerie dat er geen reactie komt op haar duiktekens. Ze manoeuvreert zich voor haar buddy. Als ze in zijn ogen kijkt, merkt ze een ongebruikelijke blik op. Er is geen enkele vorm van reactie. Op haar duikcomputer staat een diepte van 81 meter. De manometer van Paul geeft nog slechts 10 bar aan. Dit zit helemaal fout. Plots maakt een gevoel van angst zich van haar meester. Zelf heeft ze nog 110 bar in haar dubbelset 10 liter. Valerie neemt de kordate beslissing om Paul in een houdgreep vast te nemen, zoals ze dit op trainingen en tijdens de vereiste proeven voor haar vorige brevetten geleerd heeft en vangt onmiddellijk de opstijging aan. Hevig vinzwemmend duwt ze op 70 m haar reserveontspanner in de mond van Paul. Op dat ogenblik flitst er maar één ding meer doorheen Valeries hoofd: "Ik zit op 70 meter

Het 12-puntenduikplan.

1. Tijdstip te water:

2. Oriëntatie / af te leggen parcours / in en uit het water gaan:

9. Maximum duikduur:

3. Daalsnelheid:

8. 12-meterstop:

4. Maximumdiepte:

6. Stijgsnelheid:

7. TTS & decompressie:

12 meterstop: controle duikcomputers Nultijdduik

5. Duiktijd / Bodemtijd:

10. Nodige hoeveelheid ademgas:

11. Back-up:

12. Einde duik afspraken:

Voor een diepe duik is een uitgebreide duikplanning zeker nodig.

diepte met een buddy die niet zelfstandig is en we zijn met twee aan het ademen op één fles. We moeten hier weg en opstijgen naar de oppervlakte". Ze zwemt stevig naar boven toe en de stijging gaat onverminderd door terwijl ze beiden op haar fles ademen. Tussen de 60 m en 40 m hebben beide duikers een redelijke lift. Vanaf circa 40 m gaat de stijging echter over in een vrijwel ongecontroleerde stijging, waarbij beide duikers doorschieten richting het wateroppervlak. Dat laatste stuk kan Valerie zich niet echt meer herinneren. Later zal ze aanhalen dat ze zo bezig was met overleven dat ze alleen maar kon denken aan het bereiken van de oppervlakte en het vermijden van zonder lucht te vallen.

De te snelle stijging resulteert helaas ook in een doorbreking van de decompressieverplichtingen. Ze komen met een blow-up boven, vlakbij één van de boten. Valerie roept dat ze Paul is moeten gaan halen op diepte. De schipper beveelt om onmiddellijk af te zakken naar trapdiepte en daar te decompresseren. Onder de boot hangt een stage gevuld met 80% zuurstof.

Veel meer informatie wordt er niet uitgewisseld en de versnelde stijging wordt op dat moment niet vermeld. Valerie merkt gelukkig dat haar buddy opnieuw tegenwoordigheid van geest heeft en ze keren terug naar hun trapdiepte om hun gemiste decostops af te werken. Omdat Valerie bezig is aan haar opleiding voor GND, heeft ze zelf ook een stage mee die met 80% zuurstof gevuld is. Haar computer geeft een decostop aan op 12 m, maar met de 80% zuurstof kan die onmogelijk uitgevoerd worden. Ze besluit om tot 9 m af te dalen, waar ook de stage

hangt, wat met 80% zuurstof en een ppO2 van 1,6 bar nog haalbaar is. De duikcomputer van Paul geeft een decostop aan op 15 m, maar is compleet in foutmodus en niet meer bruikbaar. In totaal bedragen de decompressieverplichtingen ongeveer een klein uur. Als ze de manometer van haar eigen luchtflessen bekijkt, ziet ze dat ze met amper 10 bar lucht bovengekomen zijn. Er gaat van alles door haar hoofd, terwijl ze van de stress aan het bibberen is aan de stage. "Hoe is dit in hemelsnaam kunnen gebeuren, we hadden allebei dood kunnen zijn?"

Na het decompresseren met 80% zuurstof komen beide duikers boven en ze gaan aan boord van de boot. Valeries man is zeer ongerust en in korte bewoordingen vertelt ze hem dat ze Paul is gaan halen op 80 meter en daarbij veel te snel is opgestegen. Er wordt geen uitgebreide communicatie gedaan over het voorval naar de andere duikers op de boot, waardoor het merendeel geen besef heeft van wat er gebeurd is. Op dat moment voelen beide duikers zich oké, vermoedelijk door de decompressie met 80% zuurstof. Daardoor zijn er op dat moment ook geen stappen gezet om de hulpdiensten of een hyperbaar centrum te alarmeren. Evenmin wordt er water gedronken of bijkomend zuurstof toegediend. Waarom de duikers dit op dat moment niets gezegd hebben, weten ze niet meer. Vermoedelijk hebben ze het op dat moment zelf nog niet helemaal goed beseft wat hen overkomen is. Bij het aanmeren aan de haven helpen beide duikers nog de flessen uit te laden en lopen ze met volle duikuitrusting aan te sjouwen richting het duikcentrum.

als de 'bel' zich manifesteert

Anderhalf uur na de duik begint Paul echter ongemakken te voelen, zoals pijn ter hoogte van de rug, tintelingen in de armen en benen en gevoelloosheid van de huid op meerdere plaatsen, waaronder ook in één van de benen. Er wordt beslist om onmiddellijk zuurstof toe te dienen en water te laten drinken. Op dat moment is er nog steeds onvoldoende besef van de ernst van de situatie. Het bellen van een ambulance en het idee om naar een caisson te moeten gaan, klinkt zo ingrijpend dat deze beslissing laattijdig genomen wordt. Het is pas als bij Paul na 15 minuten toedienen van zuurstof geen verbetering wordt vastgesteld, dat de hulpdiensten verwittigd worden. Er is op dat moment helaas een ander ongeval gebeurd

in de omgeving, waardoor het dan nog 45 minuten duurt vooraleer de ambulance ter plaatse is en waardoor ook de helikopter niet beschikbaar is. Valerie voelt zich vrij goed en wil initieel niet meegaan met de ziekenwagen. Het feit dat ze een lichte vage pijn voelt aan de linkerschouder, schrijft ze toe aan de reddingsgreep tijdens het stijgen. Ook al realiseert ze zich nadien dat ze Paul via rechts gered heeft en dit niet de oorzaak kan zijn van de pijn in haar linkerschouder. Aangezien zowel Paul als Valerie hetzelfde duikprofiel hebben, worden beiden in de ambulance meegenomen en onmiddellijk van zuurstof voorzien.

In het ziekenhuis wordt na enkele onderzoeken voor beide duikers hyperbare zuurstoftherapie opgestart. Bij Valerie verdwijnt de lichte pijn in haar schouder vrij snel en zij mag in de vooravond het ziekenhuis reeds verlaten. Paul brengt diezelfde dag meer dan 5 uur in de caisson door en zal meerdere weken in het ziekenhuis moeten blijven. Hij krijgt telkens twee sessies per dag in de herdrukkingskamer tijdens de eerste weken. Na de repatriëring van Paul naar België volgt nog een ziekenhuisopname van vier maanden.

Beide duikers hebben deze duik gelukkig overleefd. Voor Valerie is het enkel nog een nare herinnering. Paul volgt nog 5 dagen op 7 ambulante revalidatie en kiné om zijn mobiliteit te verbeteren. Door het doortastend optreden van Valerie werd een dodelijk ongeval hier op het nippertje vermeden, maar deze duik had fataal kunnen aflopen voor hen beiden. Wat een schitterende duikvakantie was, veranderde in een nachtmerrie met ziekenhuisopname en een maandenlange revalidatie.

Als de duikers een nabeschouwing maken over deze duik dan beseffen ze dat alles véél sneller had moeten gaan. Valerie geeft aan dat beiden zwaar onder de indruk waren van wat er gebeurde. Vandaag lijkt het zo evident dat een aantal stappen onmiddellijk genomen hadden moeten worden: duidelijke communicatie aan alle mededuikers, zuurstof toedienen, water laten drinken, geen zware inspanningen doen en de hulpdiensten verwittigen. Terugblikkend op de gebeurtenis zegt Valerie hierover: "Ik denk dat ik enerzijds in shock was, anderzijds heel blij de we allebei nog leefden en dan was er onvoldoende aanwezigheid van het besef van de ernst van de situatie".

Ook de zorg voor je buddy is belangrijk. Hij heeft immers vaak hetzelfde duikprofiel als jijzelf!

Cartoon: Peter Bosteels

Wat leren we uit dit ongeval?

1. Jezelf in een goede fysieke conditie houden is een must. Je luchtverbruik daalt en je algehele gezondheid gaat erop vooruit en beschermt tegen duikongevallen. De beste manier hiervoor zijn de wekelijkse duiktrainingen in je club. Je leert hier je mededuikers beter kennen, je conditie wordt onderhouden en je duiktechniek blijft op peil.

2. Verzwarende omstandigheden mogen we niet onderschatten bij het plannen van een duik: vermoeidheid, dehydratatie, zon en hitte, het zicht onder water, herhalingsduiken, koude, leeftijd, stress, medicatiegebruik, … Wees hierover open naar je mededuikers toe en informeer hen over jouw toestand en situatie.

3. Vermeld relevante medische aandoeningen aan je buddy en duikverantwoordelijke ter plaatse. Hier kan dan rekening mee gehouden worden bij het indelen en plannen van een duik.

4. Zorg steeds voor een grondige briefing met het 12-stappenduikplan als leidraad. Bespreek steeds maximale diepte, bodemtijd, decompressie, gasmengsel, materiaal en zorg dat je duikprofiel overeenstemt met de planning. 'Plan your dive and dive your plan'. Respecteer je dieptebeperking en overschrijd je maximale diepte niet.

5. Indien je je niet 100% voelt, kan je beter de duik overslaan. Wees hier niet te fier voor of laat je niet overhalen om toch te duiken.

6. Overloop voor de duik je eigen materiaal en het materiaal van je buddy. Zo weet je waar alles zit, hoe alles werkt en ben je er zeker van dat er geen ma-

teriaal vergeten is. Een grondige buddycheck is absoluut noodzakelijk. Herhaal de belangrijkste afspraken met betrekking tot de duik nog even voor je het hoofd onder water steekt.

7. Als je een diepere duik gaat doen, dan is het aangewezen om elkaar goed in te gaten te houden en te letten op tekenen van dieptedronkenschap. Een 'OK-teken' wordt al snel instinctief gegeven. Zorg dat je enkel een OK geeft, als dit ook echt zo is.

8. Vertrouw niet blindelings op je duikbuddy. Het is niet omdat hij de oudste of meest ervaren duiker is, dat hij niet kan verdwalen, geen last kan krijgen van dieptedronkenschap of er geen andere vervelende situaties kunnen ontstaan onder water. Volg daarom de duik mee op je instrumenten. Gaan we volgens het afgesproken duikprofiel, houden we ons aan de afgesproken diepte en tijd, gaan we de juiste richting uit terug naar de kant? Een duik voer je samen uit.

9. Onder water is paniek je ergste vijand. Verman jezelf en hou het hoofd koel, blijf rustig en denk logisch en helder na. "Wat is er gebeurd en wat is de veiligste optie in deze situatie?". Zorg dat je terugvalt op de gekende procedures die je aangeleerd werden tijdens je opleidingen en trainingen.

10. Meld steeds elk incident aan de ADV (Algemene Duikverantwoordelijke) en aan je mededuikers. Wees hierover open en eerlijk naar jezelf toe.

11. Zware inspanningen na een duik zijn absoluut te vermijden. Gun je lichaam wat rust, zodat de overtollige stikstof je lichaam kan verlaten.

12. Verhoogde observatie is noodzakelijk, zodat dat er direct ingegrepen kan worden als er zich toch iets manifesteert. Zo kennen de omstaanders je verhaal van de duik al, waardoor ze sneller en gepast kunnen reageren en de eerste zorgen kunnen toedienen. Dat zorgt voor tijdswinst en kan een verschil maken later tijdens de behandeling.

13. Ontkenning is vaak het eerste symptoom bij een decompressie-ongeval. Luister naar je lichaam. Wees eerlijk met jezelf en spreek je toestand en gevoel ook uit. Hou je niet in omwille van de vrees voor een scheve blik of een verwijtende opmerking. Het is jouw gezondheid, jouw lichaam en in

extremis jouw leven. Een stekende pijn, tintelingen, jeuk in de huid, een banale pijnlijke schouder of gewricht kan een symptoom zijn van een deco-ongeval.

14. Heb je trappen doorbroken, ben je veel te snel gestegen en voel je symptomen van decompressieziekte, twijfel dan niet en contacteer de hulpdiensten. Zorg dat je voldoende water drinkt en zuurstof krijgt. Denk eraan dat zuurstof de symptomen tijdelijk neutraliseert. Een bezoek aan het ziekenhuis en hyperbaar centrum is een verplichte vervolgstap.

15. Een incident blijft vaak nog naspelen in de hoofden van duikbuddy's en de rest van de groep. Iedereen kan ermee te maken krijgen. Denk niet dat het jou niet kan overkomen. Heb je het moeilijk na een duik of een duikongeval, bespreek dit dan met je buddy of met de vertrouwenspersonen in je duikclub. Er zijn binnen onze organisatie mensen opgeleid om je te begeleiden na een duikongeval of bij moeilijk moment na een duik. Je kan Mental Coaching via het aanspreekpunt integriteit (API) of het bestuur van je club bereiken.

Bij elke duik kan een incident plaatsvinden dat in het slechtste geval kan resulteren in een duikongeval. Door dit verhaal te brengen, willen Valerie en Paul hun ervaring delen, zodat hieruit geleerd kan worden. Vanuit het Veiligheidscomité willen we hen hiervoor bedanken. We hopen dat er een groeiend besef komt in de duikgemeenschap rond aanpak en voorbereiding van diepe duiken, zodat risico’s goed ingeschat worden en tot een minimum herleid worden om dergelijke ongevallen te vermijden. Elke duik verdient het om grondig overdacht, gepland en uitgevoerd te worden volgens de regels.

Persoonlijk wil ik Valerie ook bedanken voor de openheid tijdens het interview. Ik werd stil toen ik me inleefde in deze situatie. Los daarvan neem ik uit dit artikel ook mee dat gewone mensen in uiterst ongewone omstandigheden blijk kunnen geven van bijzondere moed en daarmee een leven kunnen redden. 

DIRK CALLAERT, NAMENS HET VEILIGHEIDSCOMITÉ

Foto: Tim Steenssens.

Het uitvoeren van diepe duiken (30 tot 60 m) is niet zonder risico.

Op bezoek bij de oesterputten

De wetenschappelijke Commissie stelde op de AV NELOS opnieuw een rijk gevuld programma aan lezingen, workshops, themaduiken, opleidingen en bezoeken voor. Naar jaarlijkse traditie staat er ook een familiedag op de kalender. Dit keer werd gekozen voor een bezoek aan de havens en oesterputten van Yerseke.

Op een andere manier proeven van de rijkdom die de Oosterschelde te bieden heeft, dat is het doel van de familiedag. Naast een schitterend onderwaterleven heeft het natuurpark Oosterschelde als toeristische trekpleister ook boven water heel wat te bieden en al zeker op culinair vlak.

Wie oesters en mosselen zegt, denkt aan Yerseke. We plannen een mooie leerrijke wandeling met deskundige gidsen, die ons langs de havens en oesterputten leiden.

Daarna, wanneer de zeelucht de honger aangescherpt heeft, genieten we van de Zeeuwse Zilte Zaligheden: een proevertje

met drie verse oesters en een glaasje witte wijn.

We hopen jullie op zondag 21 mei 2023 taltijk te mogen verwelkomen!

KAMIEL KEMPENEERS, NAMENS DE WETENSCHAPPELIJKE COMMISSIE

Het programma

3 Vanaf 10.00 u verzamelen we aan Tourist Info Yerseke bij Restaurant De Viskeete, Havendijk 36, naast het parkeerterrein aan de Prins Willem Alexanderhaven bij de oudste oesterputten en getijdehavens.

3 De commissieleden en de gidsen wachten jullie daar op en verdelen de deelnemers in groepen van max. 20 personen per gids.

3 Tussen 10.30 u en 11.00 u vertrekken de groepen met hun gids voor een rondleiding van ongeveer anderhalf uur.

WETENSCHAPPELIJKE COMMISSIE

3 Om 12.30 u is er een oesterproevertje: drie verse oesters en een glaasje witte wijn.

ONDERHOUD HERSTELLING MAATWERK VERKOOP

Foto: Ivo Madder.

Praktische info over de familiedag op zondag 21 mei 2023

3 Inschrijven is verplicht vóór 1 mei 2023 (om voldoende gidsen te reserveren) en doe je via deze link https://forms.gle/7d4SyzYYidVNTHfn9

3 Je inschrijving is geldig na ontvangst van € 15,00 per persoon op het rekeningnummer van de Wetenschappelijke Commissie: BE62 0014 4596 5761 met als mededeling: 'Familiedag Yerseke, aantal personen, naam duikclub'.

3 Ook bij wind of regen gaan de wandelingen door. Zorg voor aangepaste kledij.

3 Het parcours is toegankelijk voor rolstoelgebruikers en kinderwagens en er zijn sanitaire voorzieningen in de buurt.

3 Na de proeverij kan je iets eten in één van de vele restaurantjes die Yerseke rijk is. Reserveren hiervoor doe je zelf. Dat maakt geen deel meer uit van de familiedag.

De oesterputten van Yerseke

Yerseke is rond 1870 begonnen met het kweken van oesters. Enkele kapitaalkrachtige industrielen hebben deze teelt ingevoerd. Oesterputten werden gebouwd, zodat de oesters door middel van pannencultuur kon worden gekweekt. Yerseke werd hierdoor het Zeeuwse Klondike genoemd, naar een oud Canadees gouddelversstadje. Oesters worden in de Oosterschelde en het Grevelingenmeer gekweekt. De temperatuur van het water, het zoutgehalte, de bodemgesteldheid, het zuivere water en de beschutte ligging maken beide gebieden de ideale plaats voor de oesterkweek. Het grootste deel van de oogst wordt geëxporteerd naar België. Italië, Duitsland en Frankrijk zijn de opvolgende exportmarkten waar veel aan geleverd wordt.

Omdat het wild vissen en rapen niet voor een gegarandeerde oogst zorgt, zijn er met een innovatieve pionierende blik oesterputten ontstaan. Deze innovatieve oesterputten vind je nergens anders dan in Zeeland. Dit heeft alles te maken met de unieke ligging aan zee. De oesters die eerst in de Oosterschelde gekweekt worden, worden hier opgeslagen. De oesterputten zijn verbonden met de Oosterschelde en het getij zorgt ervoor dat de oesters ontdaan worden van zand en slib. Als het water laag staat, kunnen de oesters worden gecontroleerd. Zodra het weer vloed wordt, stroomt er water door de putten waar de oesters voedingsstoffen uithalen. Steeds vers zeewater is natuurlijk goed voor de oester!

De oesters die in de oesterputten worden opgeslagen zijn dus op innovatieve wijze gekweekt. Er zijn twee kweekmethodes, namelijk de bodemmethode en de tafelmethode. Bij de meest natuurlijke methode, de bodemmethode, worden oesterlarfjes in het water verspreid en als de schelp gaat groeien, zakken de larfjes naar de bodem. De larfjes zoeken dan een harde ondergrond om te groeien. Bij deze methode kunnen de oesters zich voeden met natuurlijke voeding van de zee. De andere methode is de tafelmethode. Hier worden korven met jonge oesters op tafels in het water geplaatst. Op deze manier zijn de oesters minder afhankelijk van de grillen van de natuur. Een goed voorbeeld van de Zeeuwse innovativiteit dus!

Bron: www.zeeland.be

BEFOS

Belgische Federatie voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw

Voorzitter: Ronny Margodt

Steenovenstraat 24 – 8490 Varsenare

Gsm 0473 96 13 50 – voorzitter@nelos.be

Medevoorzitter: Marc Lycops

Avenue de la Liberté 158 boite 7 – 1080 Bruxelles Gsm 0473 81 68 62 – president@lifras.be

Penningmeester: Dirk Saman

Groeningenlei 106 – 2550 Kontich Gsm 0475 26 79 20 – dirk.saman@nelos.be

Bestuursleden:

Michel Declercq Pladijsstraat 8, 8370 Blankenberge Gsm 0475 56 56 18 – michel.declercq@nelos.be

Frédéric De Deyn Gsm 0476 63 06 13 – frederic.dedeyn@lifras.be

Philippe De Wilde Gsm 0477 57 24 23 – philippe.dewilde@lifras.be

Nicolas Nackers Gsm 0477 62 84 09 – tresorier@lifras.be

Sven Vandekerckhove

Acaciastraat 76 – 9890 Asper Gsm 0476 34 00 64 – duikonderricht@nelos.be

BEFOS-secretariaat:

Margaux Montrieux

Jules Broerenstraat 38 – 1070 Anderlecht

Tel. 015 29 04 86 – secretariaat@nelos.be

LIFRAS

Ligue Francophone de Recherches et d'Activités Subaquatiques asbl

Président: Marc Lycops Avenue de la Liberté 158 boite 7 – 1080 Bruxelles Gsm 0473 81 68 62 – president@lifras.be

Vice-Président: Frédéric De Deyn Gsm 0476 63 06 13 – frederic.dedeyn@lifras.be

Secrétaire Général: Laurie Brodkom Gsm 0472 74 20 37 – secretaire.general@lifras.be

Trésorier: Nicolas Nackers Gsm 0477 62 84 09 – tresorier@lifras.be

Administrateurs:

Yvan Barthélemy

Gsm 0496 55 30 99 – yvan.barthelemy@lifras.be

Philippe De Wilde Gsm 0477 57 24 23 – philippe.dewilde@lifras.be

Laurence Sénéchal

Gsm 0497 31 53 20 – laurence.senechal@lifras.be

Thibaut Vandermeulen

Gsm 0479 45 69 69 – thibaut.vandermeulen@lifras.be

Secretariaat:

Katia Van De Veegaete – katia@lifras.be

Muriel Van Blommen – muriel@lifras.be

Boekhouding: comptabilite@lifras.be

Jules Broerenstraat 38 – 1070 Brussel

Tel. 02 521 70 21

Foto: Ivo Madder.

De clubkorting in de NELOS-webshop

Ledenkorting in de webshop

Nu de NELOS-boetiek online beschikbaar is als een webshop kan iedereen bestellingen uitvoeren. Ook niet NELOS-leden kunnen er dus aankopen doen.

Als NELOS-lid (als individueel NELOS-clublid en als NELOS-club) geniet je echter regelmatig van extra voordelen. Zo is op meerdere artikels in de webshop een korting van toepassing die kan oplopen tot € 10,00 per artikel.

Deze korting wordt automatisch geafficheerd in de productfiche als 'uw prijs' van zodra je ingelogd bent met een geldig individueel NELOS-clublidaccount of met een NELOS-clubaccount.

NELOS-clubs krijgen bovenop de ledenprijs nog de clubkorting (zie Hippocampus 292 –jan./febr. 2023).

De ledenkorting kan achteraf niet meer verrekend worden op aankopen verricht met

Nieuwe producten

Er zijn enkele nieuwe producten bijgekomen in de webshop. Voor de oude duikboekjes hebben we plastic kaftjes die in de nieuwe duikboekmappen met zes ringen passen.

Er zijn ook nieuwe logboekjes beschikbaar waarvan de achterzijde geplooid kan worden, zodat er zes boorgaten zichtbaar worden.

We hebben ook NELOS-pins in de boetiek en metalen thermosflessen met het NELOS-logo erop.

Voor de vrijduikers zijn er heel wat nieuwe artikelen beschikbaar in de webshop.

een ongeldig of nog niet aanvaard individueel NELOS-clublidaccount of NELOS-clubaccount.

Accounts voor NELOS-clubs

In een NELOS-clubaccount dienen de volgende gegevens vermeld te worden:

3 het NELOS e-mailadres van de club: clubnaam@nelos.be

3 clubnummer

3 clubnaam

3 eventuele BTW-nummer

Na registratie dient het clubaccount nog aanvaard te worden door een beheerder van de webshop. Dit gebeurt in principe één of twee werkdagen na de registratie. Pas vanaf dat ogenblik wordt de clubkorting toegepast. 

RIK OLIEVIER

Opgelet

https://webshop.nelos.be

Algemeen verantwoordelijke

Rik Olievier

Gsm 0475 64 31 71 boetiek@nelos.be

BE45 4016 5136 2189

De vermelde bedragen zijn de prijzen zonder de eventuele ledenkorting.

Nadat je ingelogd bent zie je als NELOS-lid de ledenprijs.

De

Nederlandstalige Liga voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw is lid van BEFOS, stichtend lid van de Wereldbond voor Onderwateractiviteiten CMAS, erkend door Sport Vlaanderen en EUF-gecertificeerd.

www.facebook.com/NELOSvzw

NELOS-Bestuur

Voorzitter & Public Relations: Ronny Margodt

0473 96 13 50 – voorzitter@nelos.be

Subcommissie Jeugdduiken: Franklin Forrez

0492 25 12 33 – voorzitter.jeugdduiken@nelos.be

Subcommissie Technisch Duiken: Patrick Valkenborghs

0473 70 68 94 – voorzitter.sdt@nelos.be

INFORMATIEBLAD VAN NELOS vzw

Hoofdredacteur: Ivo Madder

De Bisthovenlei 46 – 2100 Deurne (Antwerpen)

Tel. 03 290 54 06 – gsm 0475 73 32 01 redactie@nelos.be

Verantwoordelijke uitgever: Ronny Margodt

Steenovenstraat 24 – 8490 Varsenare

Penningmeester & vice-voorzitter: Dirk Saman 0475 26 79 20 – penningmeester@nelos.be

Boetiekverantwoordelijke: Rik Olievier

0475 64 31 71 – boetiek@nelos.be

Bestuurslid: Michel Declercq 0475 56 56 18 – michel.declercq@nelos.be

Bestuurslid: Franklin Forrez

0492 25 12 33 – franklin.forrez@nelos.be

Bestuurslid: Ivo Hubert

0475 49 87 24 – ivo.hubert@nelos.be

Bestuurslid: Ivo Madder

0475 73 32 01 – ivo.madder@nelos.be

Bestuurslid: Lutgart Stals

0492 23 07 06 – lutgart.stals@nelos.be

Bestuurslid: Sven Vandekerckhove

0476 34 00 64 – sven.vandekerckhove@nelos.be

Secretariaat, ombudsman & API

Duikershuis – Margaux Montrieux

Brusselsesteenweg 313-315 – 2800 Mechelen

Tel. 015 29 04 86 – secretariaat@nelos.be www.nelos.be/secretariaat

Ombudsman: Eric Sels

0475 36 88 23 – ombudsman@nelos.be

Aanspreekpunt integriteit: Eric Sels 0475 36 88 23 – api@nelos.be

Ongevalsaangiften-administratie

Arena NV: tel. 02 512 03 04 – www.arena-nv.be arena@arena-nv.be (contactpersoon Inge Ghijsels)

Dodelijk ongeval: binnen de 2 dagen ongevalsaangifte (maak een kopie voor jezelf) naar het NELOS-secretariaat verzenden. Zo snel mogelijk erna een verslag over de omstandigheden van het ongeval, vergezeld van een medisch attest over de doodsoorzaak. Arena NV mag ook op de hoogte gebracht worden. Andere ongevallen: binnen de 15 dagen ongevalsaangifte naar het NELOS-secretariaat verzenden, vergezeld van de geneeskundige getuigschriften (maak een kopie voor jezelf). Attesten moeten door de dokter worden afgeleverd binnen de 3 dagen na het ongeval!

Hulpdiensten

UNIVERSITAIR ZIEKENHUIS ANTWERPEN

Tel. 03 821 30 55 (24/24 uur)

HYPERBAAR CENTRUM

Militair Hospitaal Neder-over-Heembeek (afrit 6 op de ring rond Brussel), Tel. 0800 12382

ALGEMEEN ALARMNUMMER Tel. 112

Medisch Centrum Hyperbare Zuurstoftherapie 's-Gravenpolderseweg 114, Goes, Nederland

Tel. 0031 113 23 42 90 (24/24 uur)

Commissies

Commissie Sportduiken

Voorzitter: Sven Vandekerckhove

0476 34 00 64 – voorzitter.sportduiken@nelos.be

Verantw. der brevetten: René Van Leeuwen

0475 65 53 55 – rene.vanleeuwen@nelos.be

Ereraad: Tony Devolder

0478 45 51 42 – voorzitter.ereraad@nelos.be

Subcommissie Duikers met een Handicap: Philippe Calu – 0478 50 47 05 voorzitter.dmh@nelos.be

Subcommissie Hulpverlening: de voorzitter en leden van deze subcommissie worden pas bekend in maart 2023

Brevettencomité: Koen Van Dyck

0476 65 02 96 – voorzitter.brevettencomite@nelos.be

Comité Duikinnovatie: Patrick Valkenborghs

0473 70 68 94 – voorzitter.sdt@nelos.be

Comité EDIT: Lutgart Stals

0492 23 07 06 – voorzitter.edit@nelos.be

Veiligheidscomité: Hans Engels

0478 73 30 21 – voorzitter.veiligheidscomite@nelos.be

Geneeskundige Commissie

Ad-interim voorzitter, dopingpreventieverantwoordelijke en contactpersoon Medisch Verantwoord

Sporten: Paul Van der Eecken paul.vandereecken@azstlucas.be

Commissie Mental Coaching

Voorzitter: Elfrie van Poppelen 0497 44 60 03 – mental.coaching@nelos.be

Audiovisuele Commissie (NELOSAC)

Voorzitter NELOSAC: Marc Vermeiren

0472 27 96 67 – voorzitter.audiovisueel@nelos.be

Voorzitter Subcommissie Foto: Ivo Madder – 0475 73 32 01 – owf@nelos.be

Voorzitter Subcommissie Video: Jo De Smedt – 0474 27 07 73 – owv@nelos.be

Wetenschappelijke Commissie (biologie)

Voorzitter Subcommissie Biologie: Tiny Heremans Tel. 016 22 56 98 – voorzitter.biologie@nelos.be

Commissie Marketing & Communicatie

Voorzitter: Ivo Madder 0475 73 32 01 – MarCom@nelos.be

Commissie Redactieteam Hippocampus

Hoofdredacteur: Ivo Madder 0475 73 32 01 – voorzitter.redactieteam@nelos.be

Juridische Commissie

Voorzitter: René Van Leeuwen 0475 65 53 55 – rene.vanleeuwen@nelos.be

Commissie Vrijduiken

Voorzitter: Laurent Schmitz 0485 03 70 43 – laurent.schmitz@nelos.be

Commissie Vinzwemmen

Voorzitter: Free Duerinckx 0486 12 89 63 – free.duerinckx@nelos.be

Commissie Onderwaterhockey

Voorzitter: Niels Balens niels.balens@nelos.be

Erevoorzitters

Jozef Van den Berghe

Willy van der Plas willy.vanderplas@nelos.be

Redactieteam: Luc Beets, Wim Bollein, Natalie Decrock , Jan Dieu, Melanie Gevaert , Ivo Madder, Vicky Naveau, Patrick Swinnen , Marijke Van Cauwenberghe , Wim Van Doeselaer , Patrick Van Hoeserlande, Stef Van Uffel

Vormgeving en publiciteit: Vicky Naveau

Brusselsesteenweg 313-315 – 2800 Mechelen

Tel. 015 29 04 86 – publiciteit@nelos.be

Drukkerij: Moderna Printing

Schoebroekstraat 50 – 3583 Paal-Beringen www.moderna.be

Hippocampus verschijnt 5 maal per jaar: februari, april, juni, september en december.

Oplage: meer dan 10.000 exemplaren.

ISSN-nummer: 1782-8414.

Gedrukt op:

Deadlines artikels Hippocampus

Editie januari/februari: vóór 5 december

Editie maart/april: vóór 5 februari

Editie mei/juni: vóór 5 april

Editie september/oktober vóór 15 juni

Editie november/december: vóór 5 oktober

Advertentietarieven

Zie 'MediaPack' op: www.nelos.be/mediapack

Hippocampus kan je downloaden in pdf-formaat via de NELOS-website, meer bepaald op pagina: www.nelos.be/Hippo-archief

Of je kan door de recentere uitgaven bladeren via: http://issuu.com/ivomadder

De redactie en de uitgever zijn niet verantwoordelijk voor de inhoud van de geplaatste advertenties. Ongevraagd toegestuurde redactionele teksten en/of foto's worden niet teruggestuurd. De artikels ter publicatie in de Hippocampus moeten binnen zijn bij de redactie minstens 45 dagen vóór de maand van verschijning.

Overeenkomstig de Europese privacywetgeving (GDPR –General Data Protection Regulation – of ook genoemd Algemene Verordening Gegevensbescherming – AVG), die op 25 mei 2018 volledig van kracht werd in iedere lidstaat van de EU, melden wij dat je persoonsgegevens worden bijgehouden in een bestand. Wij verbinden ons ertoe deze gegevens enkel te gebruiken voor de verzending van ons tijdschrift en de administratie van de liga overeenkomstig het doel van onze organisatie. Je hebt inzage- en correctierecht. Niets van deze uitgave mag overgenomen worden zonder schriftelijke toestemming van de verantwoordelijke uitgever.

Adresveranderingen enkel via het secretariaat van je duikclub waar je als 1e lid ingeschreven bent.

Heb jij onze Faceboopagina al geliket?

www.facebook.com/hippocampusredactie

Raadpleeg de uitgebreide Lopende Agenda op www.nelos.be voor meer info.

Opgelet! Inschrijven voor activiteiten, bijscholingen en examens georganiseerd door NELOS, gebeurt via Eventbrite tot uiterlijk 4 dagen voor de activiteit. De inschrijvingslink is terug te vinden in de Lopende Agenda op de NELOS-website of in één van de respectievelijke NELOS-info's.

19-26 ONK wedstrijdperiode 1

April 2023

13 Specialisatie onderwaterbiologie

(Theorie deel 1) - BRAVOS & AVOS

Duikershuis NELOS – 19.00 - 22.00 u

16 Themaduik: Kreeftachtigen

Klein Stelle – 10.00 - 15.30 u

20 Specialisatie onderwaterbiologie

(Theorie deel 2) - BRAVOS & AVOS

Duikershuis NELOS – 19.00 - 22.00 u

20

Regionale bijscholing WEVOS – Dives 2.0

Clubhuis DNBO, Bredene – 20.00 - 22.30 u

21 Specialisatie onderwaterbiologie

(Theorie deel 1) - WEVOS & OVOS

Clublokaal CORAL, Klemskerke – 20.00 - 22.30 u

23 Examen 2*I - Theorie

Duikershuis NELOS – 09.00 - 13.00 u

28 Specialisatie onderwaterbiologie

(Theorie deel 2) - WEVOS & OVOS

Clublokaal CORAL, Klemskerke – 20.00 - 22.30 u

30 Opleiding – Begeleider Duikers met een Handicap

Duikershuis NELOS – 09.00 - 17.00 u

Mei 2023

01 Examen 3*I – Indienen verhandeling

04 Examen 2*I – Theorie – Herkansing

Duikershuis NELOS –19.00 - 22.00 u

06 Duiker-Hulpverlener – Examensessie 1

SBSO ter Zee, Maurits Sabbestraat 8, 8400

Oostende – 08.30 - 17.00 u

13 Regionale bijscholing WEVOS – DHV Brugs duikershuis, Doornstraat 112-114, 8200

Brugge – 14.00 - 16.30 u

15 Kick-off Zeestages 2*Instructeur

Duikershuis NELOS – 20.00 - 22.00 u

16 Examen 3*I – Verhandeling (afhankelijk van aantal inschrijvingen)

Duikershuis NELOS –19.00 - 23.00 u

19 Zeestage 2*I & 3*I – Limiet Inschrijving

21 Familiedag Wetenschappelijke Commisie

De havens & oesterputten van Yerseke10.00 -15.00 u (inschrijven verplicht)

31 Regionale bijscholing BRAVOS - Dives 2.0

Park van Relst, Kampenhout – 20.00 - 22.30 u

Juni 2023

05-09 Technische Stage 2023

Arenzano, Italië

10-18 OBK shoot-out – 1e periode

Foto- & filmkampioenschap

13 DHV – Train the Trainer

Duikershuis NELOS – 20.00 - 23.00 u

18 Opleiding voor de Zeestage

Voor kandidaat 2*I & 3*I van de zeestage 2023

Jachthaven Bruinisse – 08.00 - 17.00 u

Inschrijven via website www.avos.be

Foto- & filmkampioenschap

Juli 2023

03-10 ONK wedstrijdperiode 2

Foto- & filmkampioenschap

21 Freediving FunDay

La Gombe, Esneux – 09.30 - 17.00 u

Info: vrijduiken@nelos.be

Augustus 2023

21-28 ONK wedstrijdperiode 3

Foto- & filmkampioenschap

27 Jeugdduikdag

Put van Ekeren – 12.30 - 17.00 u

September 2023

01 Examen 1*I – Limiet inschrijvingen

03 College der 3*I (+ workshop)

Duikershuis NELOS – 09.00 - 14.00 u

03 Zeestage 2*I en 3*I – Pre-Boulouris

Duikershuis NELOS – 14.00 - 17.00 u

04-11 ONK wedstrijdperiode 4

Foto- & filmkampioenschap

16-24 OBK shoot-out – 2de periode

Foto- & filmkampioenschap

17 Themaduik: Wormen

Stavenisse, Nederland – 10.00 - 15.30 u

18 Regionale bijscholing BRAVOS - DHV

Park van Relst, Kampenhout – 20.00 - 22.30 u

19 DHV – Train the Trainer

Duikershuis NELOS – 20.00 - 23.00 u

Oktober 2023

01-05 Zeestage 2*I en 3*I

Zuid-Frankrijk, Boulouris (Saint-Raphaël)

09-14 CMAS Wereldkampioenschap

Foto- & filmkampioenschap

12 Regionale bijscholing OVOS –

duikershuis, Brugge - 19.30 - 22.00 u

08 Herexamen AI/Initiator – S2C + M3

Duikershuis NELOS – 19.00 - 22.00 u

15 Examen 1*I – Theorie - Herkansing

Duikershuis NELOS – 19.00 - 22.00 u

16 Ronde Tafels – regio OVOS

Huis van de Sport, Gent - 19.30 - 22.00 u

18 Specialisatieopleiding Jeugdduiken –theorie deel 1

Duikershuis NELOS – 09.00 - 17.00 u

22 Ronde Tafels – regio AVOS

Sportcentrum Mariënborgh - 19.30 - 22.00 u

23 Regionale bijscholing BRAVOS –Blended Learning

Evaluatie & Feedback

Park van Relst, Kampenhout - 20.00 - 22.30 u

24 Voordracht Wetenschappelijke Commissie (biologie)

Sportcentrum Mariënborgh - 19.30 - 22.00 u

25 Specialisatieopleiding Jeugdduiken –theorie deel 2

Duikershuis NELOS – 09.00 - 17.00 u

25 Regionale bijscholing WEVOS – DHV

Clubhuis Stingrays, Vichte – 14.00 - 16.30 u

26 Examen 1*I – Fysieke Fitheid & Vergadering afspraken eindexamen didactiek

Zwembad Strop, Gent – 13.00 - 18.00 u

29 Regionale bijscholing WEVOS –Blended Learning

Evaluatie & Feedback

Clubhuis NDI, Izegem - 20.00 - 22.30 u

30 Ronde Tafels – regio LIMOS

GCOC Oosterhof, Lummen – 19.30 - 22.00 u

December 2023

02-03 Dive-Expo 2023

't Bau-huis, Sint-Niklaas - 09.00 - 18.00 u

07 Regionale bijscholing LIMOS –Blended Learning

Evaluatie & Feedback

GCOC Oosterhof, Lummen - 20.00 - 22.30 u

10 Proclamatie OBK shoot-out - onderwaterfotografie & -videografie 2023

Cultuurcentrum Ter Dilft - 13.00 - 18.00 u

11 Regionale bijscholing OVOSBlended Learning

Evaluatie & Feedback

Huis van de Sport, Gent - 20.00 - 22.30 u

13 Regionale bijscholing AVOSBlended Learning

Evaluatie & Feedback

Op www.nelos.be/sdt vind je meer info over de opleiding extended range, trimix, CCR, ...

Controleer even of het evenement inderdaad plaatsvindt. Items voor de onze Lopende Agenda kan je melden aan: Ivo Madder – redactie@nelos.be

ALUMINIUM BEHUIZINGEN 100 METER WATERDICHT

DUBBELE ORING AFDICHTING