5 minute read
Juich mee voor innovatie
Ekoland, het onafhankelijke magazine voor de biologische keten, organiseert sinds 2008 de Ekoland Innovatieprijs. Inmiddels zijn er ruim veertig bedrijven in de prijzen gevallen. Bij de uitreiking op de Bio-beurs staan én de winnaars én de jury te juichen van blijdschap om de aandacht, de erkenning en de waardering voor de innovaties in een mooie vorm van landbouw. Geniet mee!
Advertisement
TEKST | KEES VAN VELUW
Biologische boeren en tuinders dragen zeer veel bij aan de ontwikkeling van duurzame landbouw. Biologische landbouw geeft hoop voor een duurzame, natuur, aarde, dier, en mensvriendelijke landbouw. Dat positieve gevoel is de reden voor het project innovatie in de biologische sector: een podium voor pioniers om – in samenwerking met de jury van de Ekoland Innovatieprijs en het vakblad Ekoland een positief geluid te laten horen. En dat is welkom in een tijd van demonstraties en onzekerheid. Een geluid dat anderen inspireert en ondersteunt. En dat boeren, beleidsmakers, politici, banken, supermarktmanagers, verwerkers maar ook burgers en consumenten een zetje in de rug geeft om meer biologische producten te gaan maken, verwerken, verkopen en te eten. Daar word je gewoon blij van!
Dat is niet naïef. De noodzaak van een radicale ommekeer van de landbouw, van het marktdenken, van het consumptiepatroon wordt door een steeds groter wordende groep wetenschappers bewezen en door steeds meer burgers begrepen. Het is de opdracht voor vandaag, voor de jeugd die nu boer(in) is of ergens anders in de productieketen werkt en zijn of haar bijdrage wil leveren. De visie ‘Waardevol en Verbonden’ van minister Carola Schouten kwam in september 2018 dan ook niet uit de lucht vallen. Net zoals het Brundtlandrapport over duurzaamheid in 1987 geen donderslag bij heldere hemel was. Het zijn documenten die aangeven dat de tijdsgeest veranderd is en dat we aan de slag moeten. Natuurlijk houdt de oude economie, het oude denken en de oude politiek die radicale omslag tegen. Verandering doet pijn. Je moet op zoek naar andere ‘waarden en verbindingen’ en daarmee oude waarden en ketens loslaten. Dat gaat niet makkelijk.
Biologisch-dynamische boeren hebben daar gelukkig al bijna honderd jaar ervaring mee. En vanaf 1970 nemen steeds meer boeren de beslissing hun bedrijf radicaal om te gooien. Geen kunstmest en geen bestrijdingsmiddelen meer. Werken aan een gesloten kringloop, aan verminderd energie en antibioticagebruik, aan bedrijven gebaseerd op respect voor dieren, aan resistentere gewassen. Zorgen dat de bodemvruchtbaarheid beter wordt, de natuur je bedrijf in trekken, lol in kortere ketens, aan meer marge voor de boer, aan samenwerking met burgers, aan andere financieringsvormen, aan techniek die de mens dient.
Bron: Waardevol en Verbonden, Ministerie van LNV, 2018
Overzicht van de onder- en bovengrens van de maatschappelijke kosten van melkproductie.
Thema Ondergrens Bovengrens
Broeikasgasemissie € 5 € 25 Biodiversiteitsverlies € 7 € 15 Humane gezondheid € 1 € 13 Dierziekten € 1 € 1 Bodemdaling € 2 € 2 Inkomenstoeslag € 4 € 4
Totaal € 20 € 60
Bron: Meerkosten van de melkveehouderij. CLM, 2016.
De jury van de Ekoland Innovatieprijs heeft het gezien op de ruim veertig bedrijven die we in de afgelopen vijftien jaar bezochten. Biologische boeren nemen de bodem en natuurlijke processen als basis voor hun systeem. Ze zoeken continu naar de juiste balans tussen ‘de natuur z’n gang laten gaan’ en ‘ingrijpen’ om voedsel te produceren. De kieming van graan, de geboorte van een kalf, de omzetting door wormen van mest tot voeding voor planten, stikstofbinding door vlinderbloemigen, mycorrhiza’s die fosfaat loskoppelen van ijzer waardoor het opneembaar is voor gewassen, een sluipwesp die luizen parasiteert, uilen die muizen eten; het zijn de natuurlijke processen die een biologische boer wil gebruiken op zijn bedrijf. Natuur en biologische landbouw horen bij elkaar. Sterker, de landbouw kan niet zonder natuur. Natuur kan wel zonder landbouw. Niet meer alleen focussen op economische groei, het is nu de tijd voor ecologische groei. Dát besef is wezenlijk voor een biologische boer.
Voor de samenleving zijn biologische producten goedkoper dan reguliere producten. Dat komt omdat biologische landbouw minder bijdraagt aan het verlies aan biodiversiteit, aan de opwarming van de aarde en aan de degradatie van de bodemvruchtbaarheid. Biologische landbouw is minder intensief en daardoor minder belastend voor het grond en op
‘Natuur is van waarde voor ons allemaal en voor de landbouw in het bijzonder. Het mag niet langer zo zijn dat landbouw en natuur tegenover elkaar staan en dat landbouw de biodiversiteit onder druk zet. Landbouw en natuur horen bij elkaar en die relatie moet sterker, organischer worden dan zij nu is.’
Bron: Waardevol en Verbonden, Ministerie van LNV, 2018 pervlaktewater. De bodem op biologische landbouwbedrijven zit vol wormen en bevat gemiddeld meer organische stof, waardoor deze bodems meer koolstof en water vasthouden. Biologische boeren wentelen minder kosten af op de samenleving. Zou de natuur een rekening kunnen sturen voor de verborgen kosten, dan zou de biologische sector minder hoeven te betalen. Het CLM en het Instituut voor Milieuvraagstukken van de Vrije Universiteit (IVM) hebben die verborgen kosten in kaart gebracht. Het CLM stelt dat je 20 tot 60 cent per liter melk nodig hebt om alle verborgen kosten te voorkomen (zie tabel). De natuur stuurt echter geen rekening, dus niemand betaalt. En dus zit de samenleving met de brokken.
Het IVM berekende eerder al dat de verborgen kosten zijn van een kilo regulier varkensvlees vergeleken met een kilo biologisch varkensvlees. Biologische varkenshouders kunnen nog steeds verbeteren, maar ze zadelen de samenleving in vergelijking met de helft van de verborgen kosten op. Als je biologische producten eet, draag je actief bij aan een duurzame toekomst. Je neemt daardoor het voortouw om een betere wereld te creëren.
Biologische boeren, en zeker de innovatieve ondernemers in deze uitgave, zijn begonnen met die radicale omslag naar kringloopboeren. Maar ze kunnen het niet alleen. Ook het beleid, het onderzoek en het onderwijs, de wet en regelgeving zullen radicaal om moeten schakelen.
Vandaar dit speciale innovatiemagazine.
We hebben innovatieve ondernemers geselecteerd uit alle sectoren van de landbouw. Zo kan iedere boer of tuinder zich laten inspireren door een collega. En zo kan elke beginnende boer zich oriënteren op wat er allemaal meer kan dan wat je opleiding, de wetenschap of de bank adviseert. Biologische boeren zijn opentop kringloopboeren. Juich je mee?
‘Het is gelukkig ook op allerlei plaatsen zichtbaar dat dit veranderingsproces (richting kringlooplandbouw) al is begonnen. De koplopers die daarmee bezig zijn, krijgen vanaf nu een stevige steun in de rug voor de innovaties, experimenten en kringloopinvesteringen die zij de afgelopen jaren al tot stand hebben gebracht. (...) Zij geven al de goede richting aan en zijn inspiratiebronnen voor anderen.’
Bron: Waardevol en Verbonden, Ministerie van LNV, 2018
