Strokenteelt voor biodiversiteit

Jaco Burgers Roy Michielsen Theo Heijboer (l)

ERF POSITIEF OVER STROKENTEELT OP GROTE SCHAAL

Strokenteelt

bevordert biodiversiteit

In de praktijk innoveren en de kennis en ervaringen delen: dat is de keuze van ERF. Directeur Jaco Burgers: “De biologische sector moet zich blijven ontwikkelen, en wij delen graag onze ervaringen. Zien doet geloven.” ERF startte met strokenteelt op basis van zichtbaar goede resultaten. “In 2013 begonnen we met bloemenstroken in onze erwtenteelt. Langs de rand en ook om de 250 meter midden door het veld. Uit monitoring door het Louis Bolk Instituut bleek een goede onderdrukking van de luizenpopulatie. Dat zagen we ook in het veld.” Via hun netwerk kwamen ze ook met de WUR in gesprek. “Wageningen experimenteerde al op kleine schaal met strokenteelt. Toen zijn wij dat grootschalig gaan doen in de praktijk.”

In 2016 maakten Roy Michielsen, Theo Heijboer en Jaco Burgers – in samenwerking met Dirk van Apeldoorn van de WUR – een teeltplan voor innovatieve strokenteelt. Op een perceel van 42 ha langs de A6 teelt ERF zes verschillende gewassen in stroken van 6, 12 en 24 meter plus een ‘monocultuur’ van 48 meter. Hoewel je je teeltplan met stroken meer vastlegt, zijn variaties binnen gewasgroepen goed mogelijk. De strookbreedte varieert van 6 tot 24 meter omdat onderzoekers zeggen ‘smallere stroken geven meer effect’. ERF werkt samen met onderzoekers van Wageningen UR en Louis Bolk Instituut aan monitoring van de strokenteelt. Dat leverde veel gegevens over de aanwezige nuttige insecten en de kwaliteit en kwantiteit van de producten. Roy: “De monitoring wordt steeds geavanceerder. Eerst met een ‘stofzuigertje’, toen met vallen en nu met camera’s om realtime te volgen en met drones om de

“De aardappelen in het referentieveld moesten eind juli gebrand worden, in de zes meter stroken ruim twee weken later.” Een geslaagd experiment met bloemenstroken dwars door een erwtenperceel gaf een reductie in luizenpopulatie en zette ERF op het spoor van de strokenteelt. Enkele jaren ervaring op 42 hectare strokenteelt geeft goede resultaten, dus volgde in 2020 uitbreiding met ruim 60 hectare stroken plus ruim 5 ha agroforestry, met smallere stroken. Want: “Op zes meter zie je echt een verschil en een exponentiele toename van nuttige insecten.”

TEKST NIELS HEINING & MARIA VAN BOXTEL | FOTO’S KLAAS EISSENS & DICK BOSCHLOO

bladmassa te meten.” En met eigen waarnemingen. “Zelfs de kruipende en lopende insecten zijn één week na de oogst terug in de geoogste strook.” Om de landbouwmachines optimaal te kunnen blijven gebruiken wilde ERF in eerste instantie geen smallere stroken dan 12 meter. Daar kwamen ze van terug. “Op zes meter zie je echt een verschil en een exponentiele toename van nuttige insecten. De praktische nadelen van bemesten en beregenen in smallere stroken vereist een slim ontwerp en soms nieuwe technieken en machines, maar het is interessant genoeg om wel naar zes meter te streven”. En: “Stroken geven minder vraatschade. Al was de muizenschade in de peen door de naastgelegen grasklaver strook in 2019 wel aanzienlijk.”

Bedrijfsgegevens ERF BV - Lelystad

Arbeid | 14 fte; 1 directeur, 1 bedrijfsleider, 2 assistent bedrijfsleiders, 7 medewerkers en 3,5 administratieve ondersteuning. Aangevuld met ZZP’ers en seizoenswerkers Areaal | 1594 ha verspreid over de Flevopolder Teelten | 18 akkerbouw- en vollegrondsgroentegewassen Afzet | groothandel. ERF participeert in BioBrass en Beetz www.erfbv.nl en www.hemus.nu

ERF participeert in de ontwikkeling

van innovatieve kennis. Ze puzzelen samen met onderzoekers om in de strokenteelt de juiste gewassen af te wisselen. Jaco: “We hebben nieuwe kennis nodig. Welke gewassen kan je goed naast elkaar telen, welke gewassen versterken elkaar? Boven de grond hebben wij dan nog praktijkervaring en kunnen we onze boerenkennis inzetten. Zo is een strook grasklaver naast de peenstrook handig als je oogstwagens naast de peenstrook wil laten rijden. Maar in de grond is het nog een black box. Hoe gaan we strokenteelt bemesten? Wij voeden nu vooral de bodem, en niet het individuele gewas. En hoe gaat de druk van bodemziekten doorwerken?”

Theo Heijboer vult aan: “Beregenen is nog lastig. Of we zijn te laat of we beregenen alles met een haspel. In ons nieuwe perceel hebben we in 2021 druppelbevloeiing neergelegd.” Ook bemesting is een uitdaging. In 2020 voegde ERF een perceel met 60 ha strokenteelt toe met alleen stroken van 6 meter. De innovatie ‘meer integratie van landbouw en natuur’ gaat nog verder. “Door op 5 ha een agroforestrysysteem toe te voegen met heggen, bouwen we voort op het principe: hoe meer diversiteit, hoe minder schade.” Strokenteelt blijkt nauwelijks extra werk – behalve dan in de ontwerpfase. “Al hadden we het nooit gedaan zonder GPS.”

Sinds 2006 werken Jaco Burgers en zijn enthousiaste team samen met andere Flevolandse biobedrijven. Stichting ERF bezit 100 procent van de aandelen van ERF BV en beheert en pacht de reservegronden in Flevoland. Als zelfstandig commercieel bedrijf, zonder steun van overheden. De restgronden liggen vaak aan Flevolandse stadsranden en worden op afroep afgestaan voor stadsuitbreiding. “Onze gronden liggen verspreid door de hele polder, ruim 70 blokken en soms ver uit elkaar.” Hoewel het bedrijf qua areaal langzaam

“Het extra werk bleek reuze mee te vallen. Het ontwerpen vooraf kost vooral wat extra tijd.”

Strokenteelt

Bloeiende akkerranden

krimpt, gaat ERF door met innoveren en demonstreren. Naast ERF is daarom Stichting Hemus opgericht, met als doel om verder te experimenteren met de integratie van Landbouw, Natuur en Wonen. Om zowel de biodiversiteit verder te vergroten én tegelijk een rendabele bedrijfsvoering op praktijkschaal te realiseren. De opgedane kennis wordt actief gedeeld. Roy Michielsen: “Naast onze strokenteelt ligt sinds 2017 een demoveld waarop een groot aantal potentieel robuuste aardappelrassen gemonitord worden samen met telersvereniging BDEKO. In het praktijkperceel telen we het phytophthoragevoelige ras Ditta. De resultaten vergelijken we ook met de strokenteelt. De aardappelen in het referentieveld moesten in 2019 eind juli gebrand worden, in de 6 meter stroken ruim twee weken later.” ERF krijgt veel positieve reacties op het biodiverse landschap dat ze bieden. “Niet alles hoeft in euro’s bij te dragen. We krijgen veel reacties zo van ‘dat is mooi’ en ‘wie is daar bezig?’. Ook delen we de kennis die we opdoen graag met de sector. We geven veel rondleidingen, masterclasses en een training strokenteelt. Van de deelnemers gingen al zo’n 20 ondernemers zelf met strokenteelt aan de slag. Mijn verwachting was een of twee ondernemers, dus leuk dat het zo doorzet.”