Wormen voeren

Jan Willem en Wridzer graven graag een kuil in de grond, in de wat lichtere ook in de zwaardere klei op hun twee aaneengesloten landbouwbedrijven in het weidse landschap bij het Friese Munnekezijl. Diepe wormengangen, goede doorworteling en een kruimige structuur laat meteen zien dat bij BakkerBio de bodem centraal staat. Op natte dagen hoort Jan Willem de wormen in hun gangen ‘ploppen’. “Als je heel stil in het land staat, hoor je kleine plopgeluidjes en kan je ze vinden.” Toch: stilstaan doen ze in het teeltseizoen niet vaak. Het landbouwbedrijf met veel teelten en rundvee is gericht op de bodem. Die bodem is naar de visie van Wridzer en Jan Willem altijd bedekt. “Zo is er altijd wat te eten voor het bodemleven. Wij vergelijken het bodemleven graag met het vee. Vee moet je verzorgen, huisvesten en voeden. Bodemleven ook.”

Alle innovaties op het bedrijf werken in samenhang aan bodemkwaliteit. Zoals de ruime rotatie. “We houden de bodem altijd groen,” stelt Jan Willem. “Liever niet met onkruid,” vult Wridzer lachend aan. “Juist met goede gewassen en tussengewassen, liefst mengsels, staat er altijd een dak op het huis voor het bodemleven. Daarnaast fungeren de gewassen als voeding voor het bodemleven; plantresten zowel boven als onder de grond en wortelexudaten.” De rotatie is ruim en gericht op verdienen met bloemkool. “Anderhalf jaar grasklaver wordt gevolgd door late bloemkool, tussengewas met haver, aardappelen voor pootgoed en stamselectie en een tussenteelt een mengsel aan groenbemesters . Dan weer vroege bloemkool of pompoen, tussenteelt van een groenbemestermengsel, knolselderij of peen met tussenteelt van rogge en een teelt van pompoen.” De groenbemesters als tussengewas en de

Jan Willem Bakker laat bij de koffie droge kluiten aarde zien. Met grote gaten en tunnels erin. Waar komen die gaten van? Wortels, rietstengels, een prikstok? Nee, dat niet. Wel: wormen. Bij BakkerBio zijn de Lumbricus wormen de vrienden van de boer.

TEKST MARIA VAN BOXTEL | FOTO’S FAMILIE BAKKER

Bedrijfsgegevens BakkerBio - Munnekezijl

Arbeid | Jan Willem, Jacquelien en Wridzer Bakker plus vier vaste krachten; Aukine Bakker runt de winkel. Seizoensarbeid tot 20 krachten; voornamelijk scholieren en studenten uit de buurt Areaal | 80 ha eigen landbouwgrond met twee boerderijen, 80 ha pacht van kwelderland voor beweiding vleesvee Gewassen | bloemkool, aardappelen (Agrico rassen), pompoen, knolselderij en peen, haver. Afgewisseld met groenbemester mengsels als tussengewassen Vee | 20 Charolais zoogkoeien plus jongvee: totaal ± 60 dieren, in potstal Bemesting | stromest van eigen dieren en aankoop geitenmest Afzet | Bloemkool; pompoen en knolselderij voor de versmarkt via diverse kanalen; knolselderij en peen via LaarakkerBio, pootaardappelen via coöperatie Agrico. Huisverkoop van de eigen producten op de 0,5 ha huisverkoop tuin en van het akkerbouw/groente teelt bedrijf www.bakkerbio.nl

akkerranden bevatten geen brassica’s om de bloemkool gezond te houden. Tot voor kort ongebruikelijk op het Friese land: BakkerBio ploegt sinds 2004 niet meer. De eerste keer bij toeval omdat een perceel slecht berijdbaar was, maar nu al jaren welbewust. En het bevalt goed. “Een perceel op onze tweede boerderij waar

Op de foto vlnr: Laura, Wilco, Jacquelien, Jan Willem, Aukine en Wridzer

Vleesvee in het kwelderland

iedereen ons bij aankoop mee condoleerde vanwege de slechte structuur levert nu felicitaties van de buren op”, lacht Jan Willem. “Met nietkerende grondbewerking houd je de natuurlijke gelaagdheid van de bodem in stand. Wat boven hoort blijft boven. BakkerBio teelt op brede ruggen, met als bijbemesting hun eigen innovatie: grasbrok, plaatsspecifiek, in de rug. Maar de basisbemesting is de vaste mest van eigen vee en vaste mest van biologische bedrijven in de regio. “Vaste mest vinden wij het ideale ‘superfood’,” vertelt Jan Willem. “Het is het ideale voedsel voor het bodemleven, dat niet houdt van te zuur of te zout maar wel van een lekkere ‘bite’.” En niet meer ploegen? Dan zouden de slakken het vast overnemen. Maar dat blijkt mee te vallen: loopkevers, de natuurlijke vijanden van de slakken, gedijen uitstekend bij nietploegen. Dat geeft de familie Bakker vertrouwen in natuurlijke oplossingen. Een gezonde bodem geeft gezonde, weerbare planten. De teeltruggen liggen ook in brede bedden met vaste rijpaden. De combinatie van niet meer ploegen, vaste mest plus beddenteelt met vaste rijpaden, resulteert in 35% verminderde mestbehoefte en 25% lager brandstofgebruik. Met een betere productkwaliteit.

Familie Bakker gaat actief op zoek naar nieuwe inzichten. In samenwerking met andere telers in BioWad, via projecten en in hun samenwerking met proefboerderij SPNA. Dit resulteert in eigen technische innovaties. Bijvoorbeeld met bloemkool is het tegengaan van de koolvlieg belangrijk. Een schoffelmachine die met luchtondersteuning kleine onkruiden in de rij moet wegblazen, is door de familie Bakker in gebruik om de eitjes van de koolvlieg bij het koolplantje weg te blazen. “Werkt tegen onkruid, maar bij ons is het wegblazen van die koolvliegeitjes eigenlijk nog belangrijker.” Deze techniek is het antwoord op het gebruik van Tracer in de biologische koolteelt. “De interactie tussen de plantenwortel en de bodem aangaan, dat lukt niet als er een blokkade van Tracer tussen ligt.” Allerlei van dit soort innovaties maakte de stap naar biologischdynamische landbouw logisch. Familie Bakker volgde de Demeter cursus en leerde preparaten gebruiken. In 2019 vroegen ze de Demeter licentie aan. “Die mooie stap werd mogelijk ook door onze technische innovaties.” De familie Bakker initieerde met andere telers proeven met teelt zonder aanvoer van dierlijke meststoffen in het project Planty Organic. “Nog niet voor ons, wel interessant,” oordelen vader en zoon eensgezind. Ze vullen elkaar goed aan en lijken geen last te hebben van typische generatieverschillen. “Ieder van ons komt wel met wilde ideeën, doordat we met elkaar besluiten duurt het ietsje langer, maar zijn de beslissingen beter. Economisch rendement is belangrijk bij innoveren. Maar als een vernieuwing goed voelt, moet je het soms gewoon doen. “

BakkerBio is een echt familie bedrijf; in 2015, net nadat BakkerBio de innovatieprijs won, vond de bedrijfsoverdracht plaats. In dat jaar namen Jan Willem en Jacquelien het stokje over van Wridzer en Aukine. En nu helpen de kinderen van Jan Willem en Jacquelien ook al weer hard mee. In 2015 kwam de kracht van het familiebedrijf duidelijk naar voren. Want niet alles was positief dat jaar: de boerderij met gewasopslag brandde volledig af, inclusief woonhuis. “Door samen de schouders eronder te zetten hadden we twee jaar later de herbouw af. En in de tussentijd liepen de bedrijfsactiviteiten gewoon door.”

“Met nietkerende grondbewerking houd je de natuurlijke gelaagdheid van de bodem in stand. Wat boven hoort blijft boven.”