I N S E C T E N W E R KG R O E P
INSECTENCRISIS: TIJD VOOR ACTIE LUC VERGAERDE
HERMAN NACHTERGAELE
Het is hoog tijd voor nieuwe inzichten in gefaseerd beheer van wegbermen, groene publieke ruimte en eigen reservaten. Insecten kregen tot recent te weinig aandacht: wat kinderactiviteiten rond kriebelbeestjes, een jaarlijkse tuinvlindertelling, oproepen om meer bloemen te zaaien voor bijen, en daarmee hebben we het zowat gehad. Nochtans toont wetenschappelijk onderzoek al decennia aan dat de populaties van vlinders, bijen en vele andere insecten in een dramatische ‘vrije val’ zijn. Er zijn verschillende oorzaken voor de achteruitgang: verlies van leefgebied, pesticiden en herbiciden, stikstof, klimaatverandering, lichtvervuiling, invasieve soorten, én een verkeerd maaibeleid. Wie meer wil lezen over de vele oorzaken van de achteruitgang van insecten kunnen we het
boek “Stille aarde” van Dave Goulson aanbevelen. Dat die achteruitgang ook aanwezig bleek te zijn in grote natuurgebieden was een echte wake-upcall. Oproepen om de gazonnetjes minder te maaien (maaimei-niet) en hier en daar al een ruig plekje dat mag blijven staan, waren het gevolg. Sympathiek, maar ruim onvoldoende. Het is hoog tijd om iets te doen aan de oorzaken achter dit ‘grote verdwijnen’.
DRIE BEDREIGINGEN DIE WE EVEN VAN NABIJ BEKIJKEN: STIKSTOF, KLIMAATVERANDERING EN WEGBERMBEHEER Steeds meer wordt duidelijk hoezeer de uitstoot van stikstof verantwoordelijk is voor de neergang van onze natuurwaarden. Vooral de intensieve veeteelt stoot veel stikstof uit, gevolgd door de industrie, het autoverkeer en onze schoorsteen. Door de voortdurende toename van stikstof in water, bodem en lucht verdwijnen de vegetaties die thuishoren op voedselarme bodems. Stikstof transformeert unieke biotopen met specifieke (planten)soorten onherroepelijk tot banale leefgebieden waar vooral planten (zoals bramen en brandnetels) van voedselrijke bodems het goed doen. Vlinders, bijen, kevers, en andere insecten die specifieke eisen stellen aan hun leefomgeving en zich enkel voeden met voedselplanten van schralere bodems, zijn gedoemd om te verdwijnen. Stikstof is de oorzaak van verminderde botanische diversiteit wat grote gevolgen heeft voor het overleven en de voortplanting van insecten.
TABU ABULLA RASA GEFASEERD GEF BEHEER
Ook de klimaatverandering bezorgt onze insecten veel problemen. Afhankelijk van hun ‘hormonale klok’ zijn eitjes, rupsen en poppen geprogrammeerd om tegen de winterperiode aan in rust te gaan en energie te besparen. Normaal sterft een deel van die overwinterende insecten vroegtijdig door predatie, bacteriële infecties en verdrinking. Jarenlang onderzoek naar de rupsen van (hoofdzakelijk) nachtvlinders wees uit dat in gebieden waar populaties ogenschijnlijk onaangetast leken, er toch grote schade kan ontstaan als gevolg van warmere en nattere winters.
32
•
↑
↑↑
Tabula rasa
Wegbermbeheer © Luc Vergaerde
