27
Edizioa / 2021eko UDAZKENA
2 2021eko udazkena BIZI LARRABETZU SARRERA / PRESENTACIÓN
MATXUREN TELEFONOAK: • UR PARTZUERGOA........................................................94 487 31 87 • IBERDROLA DISTRIBUCIÓN: ....................................900 17 1 1 71 • LARRIALDIEI AURRE EGITEKO TELEFONOA:.......................... 112
ELIZAREN ARDURADUNAK: • Txema Berain.............................................................................605 702 712 • Txaro Dañobeitia.....................................................................688 688 763 • Libe Loroño................................................................................ 622 819 411
Argitaratzailea: Larrabetzuko Udazkenala / Lege Gordailua: BI-1309-2015 / Diseinua, maketazioa eta inprimaketa: ALDIZKARIAREN KOSTUA: 16 orrialde. 1.050 ale: inpresioa + edizioa + maketazioa + banaketa: 1.450 €
2021eko udazkena BIZI LARRABETZU 3
SARRERA / PRESENTACIÓN
AURKIBIDEA AURKIBIDEA TELEFONO-GIDA ......................................... 2 SARRERA ..................................................................................... 3 OBRAK.......................................................................................4-5 UDALA.......................................................................................... 6
SARRERA Ikasturte politiko barria hastera doa, horrek esan gura dauan guztiagaz: zalantzak eta kezkak, bai, horreek ez dira falta, baina baita bere proiektu berriak eta ilusino handia. Pasa dogu 2021eko uda. Eta Larrabetzuko herritarrak zoriondu gura doguz, hain sasoi ezegonkorrean, hain garai berezian, izan daben jokabideagaitik. ZORINAK DANORI!. Edozelan bere, aparteko aipamena egin gura deutsegu udalerriko gazteei, beste behin erakutsi daben udalerriarekiko konpromisoagaitik. Aldizkari honetan azken bi urteotan egindakoaren balorazino txiki bat topauko dozu, baita 202122 ikasturterako ezarri doguzan helburuetako batzuk bere. Horretaz ganera, “egin geinkenaren” erakusgarri, udako aste kulturalaren barruan egin ziran jardueren argazkiak ikusi ahal izango dozuz. Eta bere bai herri ekimenaren emaitza izan dan ekintza polit eta
LARRABETZUN EUSKARAZ.....................................................7 berezi baten erretratuak: txondorra. Txondorragaz landare-ikatza sortzeko prozesua birsortu da, orain dala ehunka urte egiten zan moduan. Beste behin bere, herri ekimenak udalerriaren historia berreskuratzen laguntzen deusku.
UDAKO EKITALDI KULTURALAK......................................8-9 2022 AURREKONTUAK......................................................... 10 2021-22 HELBURUAK............................................................ 11 2019-21. BALORAZIO OROKORRA............................12-13 HEZKUNTZA....................................................................... 14-15 TXONDORRA LARRABETZUN........................................... 16
Azken ohar bat sarreratxu honetan: 4 urtez EHBILDUko zinegotzi lanetan aritu izan dan Itxaso San Roman Aiartzak Udaleko lana itxi dau, eta Aintzina Lekue Etxebarriak beteko dau, hemendik aurrera, bere lekua. Comenzamos un nuevo curso escolar político con incertidumbres, dudas, nuevos proyectos y mucha ilusión. Hemos pasado el verano y desde el Ayuntamiento tenemos que felicitar una vez a la ciudadanía del municipio por su comportamiento en este periodo especial. Un especial recuerdo para la juventud del municipio que una vez más nos ha vuelto a demostrar su compromiso con el municipio. En esta revista vas a encontrar una pequeña valoración de lo realizado en los últimos dos años y algunos de los objetivos que nos marcamos para este curso del 2021-22. En septiembre se ha producido un cambio entre las concejalas del equipo de gobierno. Itxaso San Román Aiartza, tras cuatro años como concejala de EHBILDU, deja su puesto ocupando su lugar la vecina de Larrabetzu Aintzina Lekue Etxebarria.
UDALETXEKO JENDEAURREKO ORDUTEGIA HORARIO DE ATENCIÓN AL PÚBLICO Astelehenetik barikura. De lunes a viernes 08:00-14:00 Martitzenetan / los martes: 08:00-18:00 • UdazkenaLETXEA Askatasunaren plaza 1 94 455 70 09/ 27 94 455 7029 • ANIMAZIO SOZIO- KULTURALA Anguleri Jauregia 94 455 82 71 • BAKE EPAITEGIA Askatasunaren plaza 1 94 455 70 09 • GIZARTE LANGILEA Askatasunaren plaza 1 94 455 70 09/ 27 • UdazkenaL ARKITEKTOA Askatasunaren plaza 1 94 455 70 09/ 27 • UdazkenaL BULEGOA Askatasunaren plaza 1 94 455 70 09/ 27 udazkenala@larrabetzu.eus • HAURRESKOLA Andra Mari 35 94 455 71 73
• ESKOLA PUBLIKOA Lehendakari Agirre z.g. 94 455 81 72 • KZ GUNEA Anguleri jauregia 94 403 33 74 • FUTBOL ZELAIA Errebale z.g. 635 722 696 • FRONTOIA Lehendakari Agirre z.g. 94 455 82 76 • UdazkenaL IGERILEKUA Lehendakari Agirre 4 94 455 71 32 • OSAKIDETZAKO KONTSULTATEGIA Kontsultategia: 944 557 000 Hitzordua: 946 007 400 Larrialdiak: 944 100 000 Harremanetarako: Helbidea: Errebale 2 Telefonoa: 944 557 000
4 2021eko udazkena BIZI LARRABETZU OBRAK
ZUBITALDEKO GUNE BERRIA ZUBITALDEKO JOLAS PARKE PUBLIKOA BIRMOLDATU DUGU AUZOLANEAN: HERRIKO ESKOLA, GYM BERDEA, UDALA…. EGINDAKO LANAK: erdegunea handitu, hormigoizko 120 metroak B kenduta Tirolina bat jarri Inguru horretan mahai eta aulkiak jarri Enborrak eta zurezko materialak jolas-eremu moduan jarri Zuhaitz eta lore gehiago landatu Katuentzako babesleku txiki bat egin Horrekin guztiarekin, herrian aisialdi gunea berreskuratu da. Naturarekin harreman estuan eta ahalik eta inpaktu bisual txikienarekin. AURREKONTUA: 19.000 EURO
REMODELACION DEL PARQUE DE ZUBITALDE: Técnicos municipales, el colectivo Gym Berdea, vecinas y vecinos y los niños y niñas de la escuela, a través de las reuniones mensuales de LUK han aportado ideas y trabajo para la remodelación del parque. Se ha recuperado una zona de ocio en el municipio en estrecha relación con la naturaleza y con el menor impacto visual posible.
2021eko udazkena BIZI LARRABETZU 5
OBRAK
ABUZTUAN ZABALDU DA AISIALDIRAKO GUNE BERRIA EREMU BERRI HAU UDALERRIKO AUZOKIDE GUZTIENTZAT DA
ESTA NUEVA ZONA ES PARA TODO EL VECINDARIO DEL MUNICIPIO Aurrekontua: 25.950 €
Gozatu, errespetatu eta zaindu dezagun ingurunea. Bidali zure iruzkinak udala@larrabetzu.eus helbidera. HONDAKINIK GABEKO GUNE GARBIA Aisialdirako gune berri hau leku garbia eta hondakinik gabea izatea gura dugu. Baina hori lortzeko guztion laguntza behar da. Ez dugu zakarrontzirik jarri. Izan ere, herrian edo Goikolan, hirurehun bat metrora, hainbat edukiontzi
ditugu hondakin mota bakoitza bertan uzteko (ontziak, papera eta kartoia, beira...). Bereizita uzten baditugu, birziklatu ahal izango ditugu. Eta planetak eskertuko dizu. Herriko zein kanpoko erabiltzaileon ardura da hondakinak hartu eta 300 metrora dagoen edukiontzian uztea. Azken 4 hilabeteetan, ehunka pertsonek pasa dute gaua hemen autokarabanekin eta eremua garbi mantentzen da, hondakinik gabe. Eskerrik asko denontzako den leku hau errespetatzeagatik.
Presupuesto 25.950 € Disfrutemos, respetemos y cuidemos el entorno. Haznos llegar tus comentarios a udala@larrabetzu.eus.
ESPACIO LIMPIO LIBRE DE RESIDUOS Queremos que este nuevo espacio de esparcimiento sea un lugar limpio y libre de residuos. Pero solo con la colaboración de todas y todos podemos conseguirlo. No hemos colocado papeleras ni cubos de basura, porque en el pueblo o en Goikola, a unos trescientos metros, ya dispones de diferentes contenedores para depositar cada tipo de residuos (envases, papel y cartón, vidrio...) Si los depositas separadamente, podremos reciclarlos. Y el planeta te lo agradecerá. Gracias por respetar este lugar compartido.
6 2021eko udazkena BIZI LARRABETZU
2022 ORDENANTZA FISKALAK
IAZ EZ ZIREN TASAK ETA PREZIO PUBLIKOAK IGO Egungo osasun-krisia, KPIren igoera (2020ko uztailetik 2021eko uztailera arteko KPIa. % 2,7 igo da), argindarraren igoera eta ondorio ekonomiko eta sozialak kontuan hartuta, Larrabetzuko Udaleko gobernu-taldeak zera proposatu du: tasa batzuk ez igotzea, eta gainerakoak (OHZren, eraikuntzaren, ekonomia-jardueren gaineko zergaren eta gainbalioaren gaineko zergaren zirkulazio-zergak) % 1 baino ez igotzea.
EL PASADO AÑO NO SE SUBIERON LAS TASAS Y PRECIOS PÚBLICOS. ESTE AÑO. EL EQUIPO DE GOBIERNO PROPONDRÁ NO SUBIR ALGUNAS DE LAS TASAS Y LAS RESTANTES SUBIR UN 1%.
Bestalde, udal zerbitzuen tasak, ibiak, prezio publikoak eta hondakinen bilketa izoztea proposatzen dugu.
Se propondrá subir los impuestos de circulación, el IBI, el de construcción, el IAE y el impuesto de plusvalía un 1%. El IPC interanual de julio a julio ha subido un 2.7%.
Une honetan, edozein keinu, txikia izan arren, oso garrantzitsua izan daiteke, eta gobernu-talde honen helburua larrabetzuarrei laguntzen jarraitzea da.
Por otro lado se propone congelar las tasas de servicios municipales, la de vados, precios públicos, la recogida de residuos.
LARRABETZUKO UDALAK, KIROLTXARTELA MUGIMENT-EKIN BAT EGINGO DU!
Larrabetzuko kiroldegiko abonatuak beste Udalen kirol instalazioetara sartu ahalizango dira, gastu gehigarri barik, Udal bakoitzak ezarritako erabilgarritasunaren arabera. Txartela egiteko: https://kiroltxartela.eus/eu ¡EL AYUNTAMIENTO DE LARRABETZU SE ADHIERE A LAS MUGIMENT KIROLTXARTELA! Con esta txartela, los abonados del kiroldegi de Larrabetzu podrán acceder a las instalaciones deportivas de otros Ayuntamientos sin gastos adicionales en función de la disponibilidad establecida por cada Ayuntamiento. Más información: https://kiroltxartela.eus/eu
2021eko udazkena BIZI LARRABETZU 7
LARRABETZUN EUSKARAZ BIZI GARELAKO EUSKARA IKASTEN ARI BAZARA, JAKITETIK EGITERA JAUZI EMAN GURA BADUZU, EDOTA IKASTEN ARI DENARI LAGUNDU GURA BADIOZU, BERBALAGUN EGITASMOAN PARTE HAR DEZAKEZU. DEBALDE DA, ETA EDERTO PASATUKO DUZU. Herrian, kalean, lagunekin, parkean, paseoan, kafetegian… 11 aukera euskara praktikatzeko! Zer da berbalaguna? Euskaraz hitz egiteko ohitura dutenak eta mintzapraktika egin nahi duten pertsonak biltzeko programa da. Zertarako? Euskara hobeteko, praktikatzeko, euskaraz bizitzeko, gure hizkuntza ezagutzeko, ingurune euskalduna sortu, indartu eta zabaltzeko, euskaraz berba egiteko, beldurra galtzeko. Zelan? Astean behin, ordubetez, paseoan, kafetegian, parkean… ETA GURASOLAGUNA? Gurasoen eta seme-alaben artean euskararen erabilera bultzatzeko programa. Euskaraz berba egiteko ohitura duten gurasoak, zailtasunak dituztenekin elkartzen dira parkean, paseoan… ANIMA ZAITEZ! I nformazioa eta izen-ematea: 635 7535 95 edo txorierri.berbalaguna@gmail.com
Txorierriko Udal Euskatelgia Herriko plaza 3, 48160 Derio Tel: 94.454.0062 / euskaltegia@txorierri.eus AEK ofrece cursos de todos los niveles de dos horas al día o de una hora y media al día, de lunes a jueves, y cursos de dos horas y media dos días a la semana. Además, AEK también imparte clases en Larrabetzu dos días a la semana, tanto por la mañana como por la tarde. Txorierriko AEK Gorbea kalea 5 behea, 48160. Derio-Bizkaia 94 454 39 67 / 607 598 794 txepetxa@aek.eus
SI QUIERES APRENDER EUSKARA, MEJORAR TU NIVEL O PRACTICARLO PUEDES HACERLO AQUÍ MISMO, EN LARRABETZU, O EN DERIO, Y GRATIS
PARA APUNTARTE A LOS CURSOS DE LARRABETZU, PUEDES PASAR ANGULERI KULTUR ETXEA LOS MARTES Y LOS JUEVES DE 18:00 A 19:30.
En el Euskaltegi Municipal de Txorierri, en Derio, tienes cursos de todos los niveles desde A1 hasta C2, de dos, tres o cuatro días a la semana, y desde las 09:00 de la mañana hasta las 21:00 de la noche. También hay cursos intensivos los viernes y cursos on line.
Puedes acceder a varias subvenciones, tanto del Gobierno Vasco como de la Mancomundidad del Txorierri o del Ayuntamiento de Larrabetzu. El Ayuntamiento de Larrabetzu te subvencionará hasta el 100% del precio de la matrícula.
8 2021eko udazkena BIZI LARRABETZU
KULTURA SEGURUA DA INTXURRETA ELKARTEAK antolatuta eta Udalaren diru laguntzarekin, abuztuan, irailan EIN GEINKE Kultur ekitaldiak antolatu dira. Zorionak eta eskerrik asko ekitaldi honen antolatzaileei eta boluntarioei. Zorionak herritarrei, oro har, ekitaldietan parte hartzeagatik eta aldi honetako arau bereziak errespetatzeagatik. ARGAZKIAK: Idoia Andres.
2021eko udazkena BIZI LARRABETZU 9
10 2021eko udazkena BIZI LARRABETZU
AURREKONTUAK 2022. PROZESUA ABIAN JARRI DUGU 2022Ko Udal Aurrekontuak. Hartu parte! Uste dugu herritar guztion lana dela 2022rako Udaletik bideratuko diren ekintzen inguruan iritzia ematea eta parte hartzea. Egiteko horiek, neurri handi batean, udal aurrekontuan agertuko dira islatuta eta, beraz, bere elaborazioan herritarron parte-hartzearen garrantzia azpimarratu gura dugu, eta aldi berean, herritar guztiok animatu gura ditugu partaide izatera.
Non inbertitu daiteke diru gehiago zure ustez? Zeintzu gastu igo behar dira? Proposamen zehatzak bidali. Urriaren 1etik 17ra, bidali zure proposamenak: Mezu elektroniko bitartez (alkatetza@larrabetzu.eus); paperean, Udaletxera ekarrita; edo www.larrabetzu.eus erabiliz.
El trabajo municipal se refleja, en gran medida, en el presupuesto anual. Creemos que es labor de todas y todos los vecinos de Larrabetzu opinar y participar del trabajo que realiza el Ayuntamiento. Es por ello que os animamos a participar en su elaboración. Como en años anteriores se abrirá un calendario para que entre todas y todos realicemos el presupuesto del año que viene. Podremos opinar, aportar, realizar sugerencias. ¿Dónde crees que se puede invertir más dinero? ¿Qué gastos hay que incrementar? Haznos llegar propuestas concretas. Del 1 al 17 de octubre envía tus propuestas: a través del mail: alkatetza@larrabetzu.eus, en papel, entregándolo en el ayuntamiento o a través de www.larrabetzu.eus
2021eko udazkena BIZI LARRABETZU 11
2021-2022. GOBERNU TALDEAREN HELBURU GARRANTZITSUENAK! Legealdiko hirugarren urte honetan gure legealdiko plana garatzen jarraituko dugu AUKERA-BERDINTASUNA: Herritar guztiek eta tokiko erakunde feministek parte hartuz, indarkeria matxistari aurre egiteko udalprotokoloa berritzea Udal-ikastaroak, aukera-berdintasuna bultzatzeko. HEZKUNTZA Hezkuntza kolektiboaren batera, Eskolako espazio libreak berrantolatzea OINHERRIA proiektuan integratzea EUSKARA Larrabetzuko Euskararen Erabilera Plana garatu. Hiru ardatz: UEMA-Mankomunitatea-Darabilgu UEMA-Mankomunitatea elkarlana sustatu Udalaren Euskararen Erabilera Plana garatu Darabilgun parte hartu Euskara ikasteagatik dirulaguntza osagarriak gehitu (%100eraino) KORRIKA, EUSKARALDIA, EUSKARAREN EGUNA KULTURA Geuretik Sortua ekimena Kulturbilgunean parte hartu (urte osoko programazioa egin) Beste kultura-adierazpen batzuk jorratu: arte plastikoa, zinemagintza… Herriko sortzaileei laguntza eman HIRIGINTZA: Udala osorik birgaitzeko obrak lizitatzea eta martxan jarri. Euri-urak eta ur beltzak bereizteko obren II. Fasea. 100.000 € Egiturazko erreformak eskolan. 25.000 € Lehendakari Agirreren zati bat oinezkoentzat bihurtzea. 25.000 € KIROLA Kirolbilgunea bultzatu 1947-2022. Uritarraren 75. Urteurrena
NEKAZARITZA Lurren erosketa gauzatzea, beste basogintza bat garatzea.jartzeko INGURUMENA. Herritarren parte-hartzearen bidez, GURPIDErekin batera, udalerriko gaikako bilketa hobetzeko plan bat egitea OROIMEN HISTORIKOA Oroimenaren zentroa amaitu eta bisita gidatuak antolatu EHUko Arte Ederren Fakultatearekin hitzartutako Beka gauzatu Burdin Hesia hautsi zela 85 urte beteko direla eta ekitaldiak antolatu Jasotako testigantzak bildu eta argitaratu Larrabetzun Oroimenaren mapa egin
12 2021eko udazkena BIZI LARRABETZU
2019-2021 BALORAZIOA Bi urte igaro dira 2019ko ekainean legealdi berria martxan jarri zenetik. Ildo horretatik, gobernu-taldeak, ahalik eta modu zehatzenean eta datu objektiboekin, 24 hilabete hauetan egindakoaren balorazioa egin nahi du. 20192023 legegintzaldiko plana izango dugu abiapuntu, legegintzaldiaren hasieran argitaratu genuena. Bi urte hauek 2020ko martxotik jasaten ari garen pandemiak markatu ditu: 15 hilabeteko salbuespenezko aldia. Guztiok pairatzen dugun pandemia horrek udallegealdiko plan osoa hipotekatu du, eta planifikatuta ez genituen lanak egin eta proiektuak abian jarri behar izan ditugu. Azken 15 hilabete hauek gure etorkizuna ere markatzen ari dira, epe laburrerako aurreikuspena hurrengo hilabeteetan pandemia ez gainditzea baita.
PAREKIDETASUNA - IGUALDAD Larrabetzu, feminista eta indarkeria matxistarik gabeko herria izatea lortzea da gure helburua. Erakunde publikoa den heinean, Udalari ere badagokio, gaur egun bizi dugun pertsonen arteko aukera berdintasun eza ekiditea. arrabetzu feminista eta indarkeria matxistarik gabeko L herria izatea lortzeko helburuarekin lanean ari gara. Politika publikoetan, aukera berdintasun eta genero ikuspegia kontuan hartzea bermatzen dugu. Larrabetzuko talde feministekin batera elkarlanean jarraitzen dugu, herritarrentzat ekimenak antolatuaz: ikastaroak, antzerkia, …
EUSKARA Euskaraz bizitzea ahalbidetuko duten baldintza politiko, juridiko, sozial, ekonomiko eta kulturalak lortu behar ditugu. Euskararen erabilera handitzeko, ohiko hizkuntza bihurtzeko eta euskararen normalizazioa bideratzeko, euskara jakitea unibertsalizatzeko eta euskararen normalizazioan jauzi kualitatiboa emateko lanean ari gara. UEMArekin Udalaren euskara plan estrategikoa garatzen ari gara. dala bere komunikazio eta agiri guztiak euskara hutsez U bidaltzen hasi da, eta hala eskatzen duen herritarrari, ele bitan. Herritar guztiok aukera izan dezagun, euskara ikastea doakoa izan dadin inbertsioak egiten ditugu.
arabilgun parte hartu dugu eta Euskaraldia antolatzen D lagundu dugu. Darabilguren bitartez, hitzaldiak, saioak eta tailerrak antolatu ditugu (horietako batzuk UEMArekin eta Txorierriko mankomunitatearekin batera): Udaleko langileentzat, hautetsientzat, begirale eta hezitzaileentzat, eskolako LHko 6. mailakoentzat (Bagoaz)… UEMAren Bertatik bertara kanpainan parte hartu dugu eta egunero dendetan euskaraz erosteko beste bat egin (Darabilgurekin batera).
NEKAZARITZA - AGRICULTURA asogintza eta nekazaritza eredu berri bat bultzatzeko, B lur pribatuak erosi eta publikoak izan daitezen, urtero 10.000 €-ko diru partida daukagu. 2021eko ekainean lurrak erosteko ordenantza onartuko dugu. 2020 urtean eta baserritarrekin elkarlanean, nekazaritzarako diru laguntzak bideratu eta produkzio ekologikoa aintzat hartuko duen ordenantza onartu genuen. 2021ean diru laguntzak eskatu ahal izango dira.
HEZKUNTZA - EDUCACIÓN Larrabetzu herri hezitzailea izatea nahi dugu, hezkuntza elkarbizitzaren eta herri nortasunaren oinarrizko zutabea delako. Horregatik, gure herrian jendarteak izan behar du heziketaren protagonista; larrabetzuarrok heztea larrabetzuar guztion egitekoa dela sentitu behar dugu eta arduraz bizi behar dugu. arrabetzu “Herri Hezitzaileen sarea”n sartzeko lehen L pausoak eman ditugu. Eskolagaz batera, Hezkidetza Plana garatzen gabiltza. 2020/21. Ikasturtean abiatutako “ Eskolako patioaren eraldaketa” ren proiektua bultzatuz eta babestuz. Larrabetzuko Umeen Kontseiluarekin(LUK) lanean jarraitzen dugu.
KIROLA - DEPORTE Kirolbilgunea sortzeko lehenengo pausua eman dugu, herriko kirol elkarte eta eragile eta Udaleko ordezkariekin. Helburua, Larrabetzun dauden edo egon daitezkeen kirol ekintzen inguruan hausnartu eta koordinazio lana gauzatzea da.
2021eko udazkena BIZI LARRABETZU 13
OSASUNA - SALUD “Zahartzea ez da bizi kalitatea galtzea” egitasmoa garatzen ari gara. Proiektu honetan, Osakidetzak, Gizarte Zerbitzuek, Udalak eta herriko eragileek parte hartzen dute. Helburua adineko larrabetzuarren artean sarea sortu eta bizi kalitatea hobetzea da.
HIRIGINTZA:
APO aldatzeko prozesua martxan jarri dugu: H Zehaztuko ditugun baldintzen arabera, baserrietan gehienez lau etxebizitza eraikitzeko aukera edukitzeko, Aretxabalaganeko parkea martxan jartzeko eta Leginako golf eremuari irtenbidea emateko. Gazteei etxebizitzaren alokairuan laguntza emateko ordenantza erregulatzailea egin da. 2021ean diru laguntzak eskatu daitezke. Ur zikinak eta euri urak banatzeko proiektua martxan dugu. 2020. urtean 85.000 €-ko lanak egin ziren. Kirol azpiegiturak hobetzen: • Futbol zelaiko soropil artifiziala berriztuta. 51.000 €-ko aurrekontua. • Eskolako aterpea amaituta. Leihoak eraberritzen jarraitzen dugu. 2019 urtetik 2021era 6 gelatako leihoak zaharberrituta. • Eskolan skate pista txiki berria martxan. • Eskolan eskalatzeko horma berria jarri da. Belarrinagako ur sarea berritu da. 2020 urtean obrak amaituta: 95.000 €-ko aurrekontua. Goikolan auto-karabana gune berria zabaldu da. 172.000 €-ko aurrekontua. Plazako aterpe berria zabalik. 196.000 €-ko aurrekontua Herriko bide publikoen inbentaria egiteko prozesua abian jarri da. 2022. urterako amaituta egotea espero dugu.
KULTURA. Gaur egungo kultur politikaren protagonista jendarte anitza eta askotariko eragilez osaturikoa behar du izan. Euskal Herri osoko kulturgintzaren erronka nagusia kulturzaleak sortzea da eta Larrabetzu ez da salbuespena. Sormena sustatzea, bertoko sortzaileei laguntzea, euskal kultur ekoizpenen berria zabaltzea eta transmisioaren alde egitea dira gure helburuak. ulturbilgunea indartzen jarraitzen dugu eta diru partida K finkoa jarri dugu horretarako, bertan ari direlako lan etengabean Larrabetzun kulturgintzan dabiltzan elkarte zein norbanakoak. Euskal kulturaren ezagutza eta transmisioa lantzen ari gara.
erritarren sormena sustatu izan dugu hainbat H ekimenen bidez. Jai Batzordean zein gainontzeko kultur elkarteetan elkarlanean jarraitzen dugu. 2020ko udan berezian kultur egitarau oparoa ahalbidetu genuen Kulturbilgunearen eskutik. Udalbiltzarekin batera, Geuretik Sortuak ekimenenan parte hartzen ari gara
OROIMEN HISTORIKOA MEMORIA HISTÓRICA Euskal Herrian oraindik 1936ko gerra eta frankismoaren erresistentziaz asko dago esateko. Idatzi gabe dagoen historia idatzi behar dugu. Gure herria oso inplikatuta egon da Euskal Herriko historian. Batetik, Larrabetzuko herritarrak inplikazio zuzena izan dutelako eta bestetik, historia horren aztarna ugari herrian bertan ditugulako. Gai hau lantzeko, Udala proiektu bat garatzen ari da: Testigantzak batu eta ordenatu, ezagutzera emateko. Angulerin “Oroimen lekua” martxan jarri dugu. EHU/UPVko Arte Ederretako fakultatearekin hitzarmena sinatu eta martxan jarri da, gai honen inguruko proiektu bat garatzeko.
14 2021eko udazkena BIZI LARRABETZU
HERRIA BIZIAGO EGITEKO BIDEAN Francesco Tonucci psikopedagogoak azaldu zuen Italiako haur batek alkateari idatzi ziola esanez jolasguneko bankuak txarto eraikita zeudela. Jolasgunera begira zeudela esan zion, eta, ondorioz, aitonak zelatatu egiten zuela, eta hori ez zuen gustuko. Gainera, aitona kuxkuxeroa izanda kanpora begiratzea gustokoago lukeela hark ere, kalea behatzeko. Nahastu egin zirela esan zion alkateari, alderantziz jarrita hobea litzakeelako bai beretzat bai aitonarentzat. Aurrez finkatuta dauden eremuen arabera jokatzen dugu: eserlekuan dauden tokietan esertzen gara, eta jolas tokietan dauden lekuetan, aldiz, jokatu. Adibide txiki bat baino ez da. Baina, eta zerotik abiatuko bagina? Zeintzuk dira gaur egungo herritarren behar eta nahiak?
Zertara jolastu nahi dute haurrek? Nola egituratu espazio horiek denak? Sakona da gogoeta, eta prozesuak ez du bukaerarik: Larrabetzu bera, etengabe ari baita eraldatzen, larrabetzuarrek unean unean dituzten beharren arabera eraiki eta deseraikitzen. Galderari, baina, heldu egin diote azken urteetan: eta ikusgai dira emaitzak. Larrabetzuko Udaleko, Guraso Elkarteko eta Eskolako ordezkariak biltzen dituen Hezkidetza Batzordeak herriko espazioei buruzko gogoeta abiatu zuten 2019an, Urtxintxa Elkarteko adituen laguntzarekin. Eta, herri hezitzaileen filosofia ardatz hartuz, eskolako patioari buruzko lanketa abiatzea erabaki zuten orduan, gaiarekiko zegoen kezkari heldu nahian. Izan ere, heziketarako gune bat gehiago da eskolako patioa, eta galdera askoren erantzunak
2021eko udazkena BIZI LARRABETZU 15
gordetzen ditu horren antolaketak: Gaur egun dugun patioak benetan haurrak dituzten premiei erantzuten die? Zein balio gailentzen dira? Zer nolako jolasak, kirolak eta ikaskuntzak indartzen dira? Hari horri tiraka aritu dira Hezkidetza Batzordea osatzen duten kideak azken urtean, eta gaiari buruz aritzeko formazio saioak egin zituzten eskolako irakasle, hezitzaile eta gurasoek joan den ikasturtean zehar, herritarrak ere gonbidatuz; gogoetak eta mirak komunean jartzeko. Eta, are garrantzitsuagoa dena: haurrak eta gazteak erdigunean jarri, eta beraien nahi eta beharrak entzun eta identifikatzeko lanean jardun dira. Laburrean: haur eta gazteei galdetu zaie beraientzat sortutako espazioa beraien premiak asetzen ote dituen. Hala abiatu zen Gune Biziak dinamika. Eskolako Lehen Hezkuntzako ikasle guztiekin saioak egin zituzten iaz Urtxintxako adituek, eta eskolako mapa eskutan, espazioak egokitzeko proposamen zehatzak egin zituzten. Haur Eskolako haurrekin ere bestelako saioak antolatu zituzten. Aberatsa izan zen emaitza, eta askotarikoak izan ziren jasotako ekarpenak. “Larrabetzuko ametsetako jolasgunea” izeneko txostenean bildu zituzten denak, eta herrian ere aurkeztu zituzten, maiatzaren 28an egindako Kale Ekintzan. Diagnostikoa eginda, patioaren diseinuan aurrera urratsak zehaztuko dituzte ikasturte honetan, baina pausuak ematen ari dira jada.
Adibide xume bezain handi bat: patioa “grisa” eta “iluna” zela aipatu zuten lohaur eta gazte gehienek aipatutako saioetan. Bada, horri erantzunez, espazioari kolorea emateko hainbat ekintza egin zituzten joan den ikasturtean: zuhaitzak koloretako hariz jantzi, eskuz osatutako zuhaitza margotu, lore eta landareak landatu, haurrek margotutako harriz mosaikoa egin…. abiapuntua jarri dute. Eta, emaitzan baino, egiten diren urrats txiki horiek duten eraginean egin dute indar Gune Biziak dinamikako kideak. Iaz egindako diagnositik abiatuko dute hasi berri den ikasturtea. Patioaren diseinuan aurrera urratsak egin, eta diagnosian identifikatutako bestelako beharrei helduko diete: patioaren bizikidetza arauak aztertzea izango da horien arteko bat. Dauden eta sortuko diren espazioak nola erabili eta zaindu zehaztuko dute haur eta gazteek, eta herriari aurkeztuko diote emaitza gero. Ez da norabide horretan egin den esku hartze bakarra: aspaldi hasi zen LUK Larrabetzuko Umeen Kontseilua lanean, eta haur eta gazteen iritziak jasota egokitu berri dute Zubibarriko jolasgunea ere. Bukaerarik ez duen bidea abiatu dute. Hala dio dinamikaren izenak berak: Gune Biziak. Bizirik daude espazioak, eta herritarrek eta testuinguruak moldatzen dituzte. Prozesua, beraz, ez litzateke inoiz bukatuko; haur, gazte zein herritarren premia eta beharrak etengabe baitaude aldaketan.
16 2021eko udazkena BIZI LARRABETZU
TXONDORRA LARRABETZUN Burdinolak Euskal Herriaren zein Larrabetzuren garapen ekonomiko eta sozialerako ezinbestekoak izan dira urte luzetan. Era berean, burdinolen funtzionamendurako ezinbestekoa zen ikatza. Ikatz barik, burdinolarik ez. Ikatza bertoko zuhaitzen egurrarekin eraikitako txondorretatik lortu dugu euskaldunok mendeetan zehar, modu artisauan. Eta horixe bera egin dute herritar talde batek, auzolanean, abuztuan.
2021eko abuztuaren 1ean piztu zen txondorra. 14 egunez, bolondresak 24 orduz zaindu zuten prozesua. 6 tona haritz adar erabili ziren eta prozesua amaitzean, 520 kilo ikatz lortu ziren. Ekintza honen sustatzaileak hurrengo urratsean pentsatzen ari dira. Tokiko burdin minerala ikatz horrekin urtzeko labea martxan jartzea
