Deeltjesteller zorgt voor recordaantal afgekeurde diesels

Roetfilter vervangen?

Kontich – Samen met Nederland is in de drie Belgische Gewesten sedert 1 juli 2022 voor Euro 5 en Euro 6 diesels overgeschakeld op een nieuwe meettechniek voor roetdeeltjes tijdens de technische keuring. De gevolgen bleven niet uit. In België is een recordaantal dieselwagens afgekeurd, zelfs meerdere keren na elkaar. Bij Walker, dat deel uitmaakt van Tenneco, zijn ze overtuigd dat het vervangen van de roetfilter de beste oplossing is. In een technische workshop leggen ze uit waarom.

De introductie van de nieuwe meettechniek voor diesels zorgt bij heel wat automobilisten, maar ook garages, voor wanhoop. Het aantal afgekeurde voertuigen is fiks gestegen. Erger nog, voertuigen die na een ‘ingreep’ opnieuw worden aangeboden voor de technische keuring, blijken niet altijd in staat om de nieuwe meetmethode te doorstaan.

Voor Euro 5 en Euro 6 dieselwagens komt het er op neer dat er niet meer dan 1.000.000 deeltjes per cm³ mogen aanwezig zijn. Dat lijkt veel maar volgens consulent Ralph Wilce, die aanwezig was op de technische workshop van Walker, is deze waarde nog altijd mild te noemen want in Duitsland bijvoorbeeld ligt de limiet op 250.000 deeltjes per cm³.

De cijfers en de maatregelen

In de tweede helft van 2022 werden in Vlaanderen alleen al 33.308 dieselvoertuigenauto’s en lichte bedrijfsvoertuigen- afgekeurd omdat ze meer dan 1.000.000 roetdeeltjes/cm3 uitstootten. Dat is bijna7% van het totaal aantal voorgereden dieselvoertuigen. Het ging om 27.766 Euronorm 5 dieselvoertuigen (83,4%) en 5.542 Euronorm 6 dieselvoertuigen (16,6%).

Daarnaast kregen 14.799 dieselwagens een waarschuwing.

Bij een afkeuring wordt op dit moment een keuringsbewijs met een geldigheidsduur van 3 maanden uitgereikt (code

3). Die periode wordt nu tijdelijk -vanaf 1 december 2022verlengd naar 1 jaar (code

5). Concreet krijgt iedereen dus de tijd tot de volgende periodieke keuring om zijn of haar auto in orde te laten brengen. In het belang van de consument, zo wordt gesteld, geldt deze maatregel niet voor keuringen voor verkoop. Keuringen voor verkoop blijven bij afkeuring voor de roetfilter een code 3 ontvangen en hebben drie maanden de tijd om zich in regel te stellen en te voldoen aan de nieuwe norm.

Oude meetmethode

Tot 1 juli 2022 werd voor het meten van roetdeeltjes op de technische keuring gebruik gemaakt van de zogenaamde opaciteitsmeting. Daarmee wordt de lichtdoorlaatbaarheid van de uitlaatgassen gemeten en dat zou een indicatie moeten geven over de hoeveelheid roetdeeltjes die zich in de uitlaatgassen bevindt. Alleen is gebleken dat die meting niet voldoet en dat het systeem zelfs niet altijd in staat is om op te sporen of een roetfilter verwijderd werd. Dat is vooral het geval bij recentere diesels waarvan de motor minder roet uitstoot en de deeltjes kleiner zijn waardoor ze via de oude opaciteitsmeting niet waarneembaar zijn. Bovendien zijn er bepaalde additieven op de markt die het roetprobleem maskeren, verbergen dus.

Bij Walker, toonaangevend producent van uitlaat- en nabehandelingssystemen, hebben ze een test uitgevoerd met een Toyota Auris 1.4 D4D waarbij de filter werd verwijderd. De auto voldeed aan de test met de oude meetmethode maar niet bij de nieuwe meetmethode. Een tweede test was met een Peugeot 308 1.6 HDI waarbij de roetfilter op drie plaatsen op- zettelijk werd geperforeerd. Ook deze auto slaagde met de oude meetmethode maar niet met de nieuwe meetmethode.

Bij recente diesels zijn de roetdeeltjes dus bijzonder klein en kunnen ze niet met de opaciteitsmeting worden geteld. Dat de deeltjes bij recente diesels kleiner zijn dan bij oudere wagens is omdat de verbranding efficiënter verloopt. De deeltjes mogen dan wel kleiner zijn, toch zijn ze bijzonder schadelijk voor de gezondheid omdat ze dieper in de longen doordringen en zelfs in het bloed kunnen terecht komen. Dat verklaart meteen waarom een nieuwe meetmethode wordt geïntroduceerd.

Links correcte en rechts niet correcte EU-homologatiecode

Nieuwe meetmethode

Op de technische keuring in België wordt sedert 1 juli 2022 gebruik gemaakt van de zogenaamde DC-meting (Diffusion on Charging). Die methode is gebaseerd op de ionisatie van de roetdeeltjes. In mensentaal betekent zoiets dat de deeltjes elektrisch worden geladen. Daarna stromen de ‘geladen’ deeltjes door het DC-toestel en wordt het totaal van de elektrische lading gemeten. Niet alle deeltjes worden afzonderlijk gemeten maar wel hun totale elektrische lading. Op basis van die totale lading berekent het meetapparaat hoeveel deeltjes er gepasseerd zijn. Daarbij wordt rekening gehouden met de gemiddelde lading per deeltje. Voor de grootte van een deeltje wordt een gemiddelde genomen van ongeveer 80nm (nanometer). Omdat een kleiner deeltje minder spanning afgeeft, en een groter deeltje meer spanning afgeeft kan hier dus een afwijking in ontstaan. Twee kleine deeltjes zullen dan geteld worden als één en andersom zal één groter deeltje als twee deeltjes worden geteld. De meetmethode is dus niet sluitend en kan een afwijking van 25% vertonen.

Als alternatief voor de DC-methode is er de meer precieze CPC-methode (Condensation Particle Counter) waarvan de meettoestellen duurder zijn.

Bij deze techniek worden de uitlaatgassen in het meettoestel gemengd met isopropanoldamp (alcohol). Daarna wordt het mengsel door een condensator gestuurd waardoor elk deeltje als het ware met alcohol wordt bekleed en daardoor groter wordt. Dat maakt het voor de detector mogelijk om de deeltjes op te sporen als ze een lichtstraal van het ingebouwde laserlicht passeren. In het toestel staat de fotodetector opgesteld tegenover de laserdiode en daartussen komen de uitlaatgassen en de behandelde deeltjes voorbij. Elk deeltje wordt dus letterlijk geteld wat uiteraard de precisie en de betrouwbaarheid van de meting ten goede komt. Concreet komt het erop neer dat er hoogstens een afwijking van slechts 10% is.

Met de nieuwe meetmethodes zal een auto zonder filter of met een geperforeerde filter, een verstopte filter of een gebarsten filter de test niet doorstaan.

Reinigen of vervangen

Maar wat dan als het aantal deeltjes te hoog is, meer dus dan 1.000.000/cm3? Volgens Michal Bobula, Engineering Manager en Head of Hot End Business bij Walker, is een kosten besparende chemische reiniging van een versleten verstopte DPF (gesloten roetfilter dus) doorgaans niet doeltreffend: “De reden is heel eenvoudig. Tijdens de werking slaat de DPF niet enkel organische deeltjes op, maar ook minerale deeltjes uit resten van brandstofadditieven of fosfor uit de in de verbrandingskamer verbrande olie. Deze minerale resten kunnen over het algemeen niet worden verwijderd zonder de cellen en de wanden van de honingraatfilter te beschadigen. Dit leidt tot kleine gaslekken waardoor het aantal vaste microdeeltjes dat uit de filter ontsnapt toeneemt en het voertuig de test niet doorstaat. Als algemene regel geldt dat als een DPF verstopt is en niet kan worden gereinigd door met het voertuig gedurende 30 minuten sneller dan 80 km/u en een toerental van 3.000 omwentelingen per minuut te rijden of door in de garage een geforceerde regeneratie uit te lokken, de filter altijd door een nieuw gehomologeerd product moet worden vervangen.”

Michal Bobula wordt bijgestaan door Johnny Vanzeebroeck (Technical Support & Warranty Manager Walker Benelux): ”Chemische reiniging kan het filterelement verder verstoppen door de vorming van een harde substantie. Deze proppen creëren zogenaamde hotspots of oververhitte delen in het filterelement. Deze proppen hebben een nefaste invloed op zowel de werking van de filter als de prestaties. Ook barsten in het filterelement zijn mogelijk.”

Michal Bobula benadrukt verder nog dat een vervangfilter OE-conform moet zijn en van een correcte EU-homologa- tiecode moet voorzien zijn: “Inwendig zijn er twee types filter. De ene categorie is voorzien van een ’cordierite’ wit gekleurd filterelement. Deze filters zijn niet zo hittebestendig als de tweede categorie waarbij het filterelement bestaat uit ‘silicon carbide’ en zwartkleurig is.”

Johnny Vanzeebroeck wijst er verder op dat na het vervangen van de roetfilter het ECU moet gereset worden en dat voor er weer een meting wordt gedaan.

De storingscodes moeten worden uitgelezen en gewist. Via de diagnose moet ‘vervanging roetfilter’ en/of de ‘waarden roet en as’ worden gereset. Om zeker te zijn dat de reset correct is verlopen, moet in het menu onder ‘parameters’ worden nagekeken of de waarden van roet en as op nul staan. Finaal is een rijtest aangewezen om te zien of de motor naar behoren werkt en of er geen verklikkerlichtjes meer branden. Voor er metingen worden gedaan is het hoe dan ook aangewezen om ongeveer 80 kilometer met de auto te rijden.

Oorzaken opsporen

Zowel Johnny Vanzeebroeck als Michal Bobula vertellen dat het belangrijk is om de oorzaak van een verstopte of slecht werkende roetfilter te achterhalen.

Michal Bobula verduidelijkt: “In de eerste plaats denk ik dat het belangrijk is dat het rijgedrag en de gebruiksomstandigheden van de bestuurder moeten gekend zijn. Ook het onderhoudsprofiel van het voertuig speelt een rol. Korte afstanden rijden is nefast omdat op die manier de filter de kans niet krijgt om zichzelf automatisch te regenereren. Maar er zijn nog meer zaken die een rol kunnen spelen. Bijvoorbeeld: is de auto voorzien van een reservoir met een additief dat de regeneratie in de hand werkt en is er nog voldoende van dat additief aanwezig en werkt de dosering zoals het moet?”

Daarnaast speelt de gebruikte motorolie een rol. De olie moet ‘low ash’ en zwavelarm zijn, kortom moet voldoen aan de voorschriften van de constructeur. Het is ook belangrijk om te weten of het verklikkerlichtje ‘motor’ al is aangegaan. Dat wijst er op dat een regeneratie nodig is of dat de motor bezig is met dat proces. Als de automatische regeneratie nooit volledig kan uitgewerkt worden, dan kan een gedwongen regeneratie in de werkplaats helpen. Auto’s die veel lange afstanden rijden, zullen pas bij een vrij hoge kilometerstand een vervuilde roetfilter hebben.

De roetfilter is maar één element in een gans proces van de emissiebehandeling. Nog voor het vervangen van de filter is het zeker aan te raden om de eventuele foutcodes van het motormanagement uit te lezen. De verstopping van de filter en de regeneratie die daardoor wordt uitgelokt, wordt gestuurd door sensoren en die moeten uiteraard op hun goede werking worden gecontroleerd. Bovendien moeten de leidingen in prima staat verkeren.

Het is ook een goed idee om het olieniveau te controleren. Is die te hoog, dan is de kans groot dat de olie te veel brandstof bevat door niet afgeronde regeneraties. Dat kan een negatieve invloed hebben op de motor en de nabehandeling van de emissies. Er zijn nog meer zaken die de aandacht verdienen. In de eerste plaats is dat de EGR-klep met de bijhorende leidingen. Voor alle zekerheid is het goed om ook de werking te controleren van de luchtmassameter en de injectoren. Om volledig te zijn, verdient ook de werking van de turbo en de gloeibougies de nodige aandacht.

Garage Gurus: denkbeeldige garage met praktische technische bijstand

Garage Gurus is de technische ondersteuningsservice van Tenneco dat verschillende merken zoals onder meer Walker, Moog, Champion en Ferodo vertegenwoordigt. Garage Gurus is in 1998 opgericht om het werk van monteurs, garagehouders en distributeurs te vergemakkelijken. De service die wordt geleverd is gratis voor zover er uiteraard met producten van Tenneco wordt gewerkt.

De technische bijstand kan op vier manieren gebeuren zoals telefonisch (Garage Gurus On-Call), via het net (Garage Gurus Online), ter plaatse groepstrainingen in de eigen werkplaats of

NU OOK CTEK DISTRIBUTEUR bij de leverancier (Garage Gurus onsite) of individuele productdemonstraties, apparatuurtraining en praktische productinformatie die in de eigen werkplaats (Garage Gurus onthe-go) wordt gegeven. De telefonische bijstand kan helaas enkel in het Engels, Duits, Frans en Spaans.

Voor de technische opleidingen wordt nu uiteraard veel aandacht besteed aan het meten van roetdeeltjes, de werking van de roetfilter en andere nabehandelingssystemen en het vervangen van roetfilters.