110258_Overijssel_3_2011_Opmaak 1 07-06-11 10:13 Pagina 20
20
Onder: De Lutte bij Oldenzaal op een aquarel van G.H. Göbell uit 1831.
Overijsselse beelden van geuren en kleuren in de negentiende eeuw
In de negentiende eeuw namen veel kunstenaars het landschap als onderwerp van hun tekening of schilderij. Tegenwoordig trekken mensen er op uit om al wandelend, fietsend of anderszins van het landschap en de rust te genieten én een frisse geur op te snuiven. Allerlei milieumaatregelen zorgen er nu voor dat de uitstoot van geuren en geluiden aan banden wordt gelegd. In de negentiende eeuw was dat wel anders, zoals ook blijkt uit verslagen van reizigers. Zij ergerden zich vaak aan de nare lucht die er rondhing, bijvoorbeeld van vlas dat lag te rotten. Wat zagen kunstenaars die in de eerste helft van de negentiende eeuw, de tijd van de romantiek, rondtrokken door het Overijsselse landschap, wat roken zij en wat is van het laatste terug te zien in hun werk? Het Stedelijk Museum Zwolle heeft voorbeelden.
ond 1850 waren er in Salland gebieden waar grote armoede heerste en waar op verschillende plaatsen een verzameling hutten te zien was. Honderd jaar eerder klaagde een reiziger over de mest die in Rijssen in hopen langs de straat lag. In Oldenzaal was de markt ruim en waren ‘de groote straten net,’ maar lag in de achterbuurten ook de mest op de straat. Dit was natuurlijk het gevolg van de trekpaarden voor boerenwagens en koetsen. In verschillende steden en dorpen lagen boerderijen binnen de bebouwde kom. De armoede is af te lezen van een anonieme tekening getiteld ‘Bij Rijssen’ (onder op pag. 21). Een aantal mensen warmt zich aan een vuurtje in een verder verlaten winters landschap met wat bomen. Door de
R
