Galette des rois, cr pes, merveilles – karnawał po francusku

Galette des rois, crêpes, merveilles Słodkie punkty francuskiego karnawału Tłusto i słodko – takie są główne kulinarne skojarzenia z okresem karnawału. Nie inaczej jest we Francji, która świętuje go z rozmachem, nie ograniczając się do jednego słodkiego dnia. Francuski karnawał to po prostu rodzinny, towarzyski i smakowity czas.

Ewa Siuda-Szymanowska

– Jeśli Francuzi mogą coś świętować, to na pewno znajdą ku temu okazję – śmieje się Katarzyna Suda-Tomasz kiewicz (Madame Caramel) , pasjonatka cukiernictwa i podróży, zakochana we Francji warszawianka z pochodzenia, a od lat mieszkanka Strasburga moja przewodniczka po francuskich tradycjach karnawałowych. Zauważa, że z biegiem lat tradycje nie giną, Francuzi uwielbiają swoje święta i z lubością je celebrują. O ile w Polsce te karnawałowe tradycje związane z jedzeniem tłustych i słodkich przysmaków skróciły się właściwie do Tłustego Czwartku, we Francji świętuje się przez cały karnawał. Mardi Gras (czyli tłusty wtorek , ostatki), popularny obecnie w wielu krajach poza Francją, nie jest jedynym jego punktem. Niedługo po przywitaniu nowego roku Francuzi przechodzą do więta Trzech Króli (lub inaczej: więta ObjawieKatarzyna Suda-Tomaszkiewicz, nia, L’Epiphany), przez La wielbicielka Francji i francuskiego Chandeleur ( więto wia- cukiernictwa

FOT. MARIE BOUDIA – UNE AFFAIRE DE GOÛT PAR MARIE

Pithivier tym się różni od galette des rois, że nadzienie składa się wyłącznie z kremu migdałowego, a nie z kremu migdałowego z dodatkiem crème pâtissière

tła więto Ofiarowania, obecnie coraz częściej zwane więtem Naleśników, czyli La F te des Cr pes) aż po kończący karnawał Mardi Gras wypadający przed rodą Popielcową. Wszystkie te święta mają towarzyski charakter, obchodzone są z rodziną i przyjaciółmi, ich istotą są wzajemne zapraszanie się do domów i zabawa (oraz dobre jedzenie, oczywiście).

JAK ZOSTAĆ KRÓLEM? Słodką tradycją nierozerwalnie związaną z obchodzonym 6 stycznia więtem Trzech Króli jest galette des rois, czyli ciasto albo placek królów. Jak opowiada Katarzyna Suda-Tomaszkiewicz, kiedyś można było go kupić właściwie tylko 6 stycznia. Współcześnie cukiernicy już przedpremierowo zapowiadają, co w danym roku

przygotują, prześcigając się w pomysłach (smakach, wzorach, kształtach), a ciasto jest dostępne w cukierniach właściwie przez cały styczeń, dzięki czemu można świętować długo, goszcząc w wielu domach znajomych i przyjaciół. – W więto Trzech Króli idzie się zazwyczaj do kogoś na kolację i przynosi galette des rois. Ciasto jest prezentem, a jednocześnie wstępem do towarzyskiej zabawy, w której ktoś zostanie królem i będzie mógł nosić koronę. Według tradycji ciasto dzieli się na tyle kawałków, ile osób jest przy stole. Pod stół wchodzi dziecko i wskazuje, który kawałek komu przypadnie (żeby wyeliminować ewentualne oszustwa). Kiedyś zostawiano też jeden kawałek, nazywany part du pauvre, dla biedaka czy niespodziewanego gościa. W cieście ukryty jest pomysły rodzą się nieustannie – opowiada.

FOT. CHRISTELLE HUET-GOMEZ

Bugnes – „faworki” z Lyonu

FOT. CHRISTELLE HUET-GOMEZ

ŚWIĘTO NALEŚNIKÓW

W tym punkcie spotykają się światło, chrześcijańskie więto Ofiarowania i naleśniki. więto Ofiarowania obchodzone jest 40 dni po Bożym Narodzeniu, w tradycji katolickiej 2 lutego. Zapalane w tym dniu świece upamiętniały ofiarowanie Jezusa w świątyni, a temu, kto przynosił je do domu, gwarantowały, że będzie żył przez kolejny rok. W tradycji pogańskiej było to również święto rolnicze związane z pierwszymi zasiewami. A dziś Współcześnie to głównie towarzyskie domowe święto, dzień, podczas któryegom Francuzi zapraszają się na naleśniki, nie myśląc o tym, skąd włafève(co dosłownie oznacza ziarno bobu, zapewnić sobie pomyślność, należy smaobecnie to mała porcelanowa figurka). Cu- żyć pierwszy naleśnik, trzymając w prawej kiernie rywalizują nie tylko smakami ciast, dłoni patelnię, a w lewej monetę. ale również pomysłami na figurki czy kolek- I choć wydawałoby się, że centralnym cje figurek w ubiegłym roku sama miałam punktem La F te des Cr pes powinny być przyjemność znaleźć figurkę dwukrotnie, klasyczne cr pes Suzettez pomarańczaw jednym z ciast nie była to zwykła figurka mi i likierem Grand Marnier, to i Francuzi do postawienia, ale zawieszka w kształcie idą na łatwiznę. Według Madame Caramel żabki, którą mogłam nosić na łańcuszku najczęściej podaje się po prostu naleśniki jako naszyjnik. Bywa też tak, że cukierni- Pączki (beignets) również we z czekoladą, które są uwielbiane zwłaszcza cy wkładają do niektórych ciast pozłacane Francji nadziewa się rozmaicie: przez dzieci. Nie wszyscy też przygotowują figurki i klient, który taką figurkę znajduje, konfiturą, czekoladą czy kremem naleśniki w domu można je kupić gotootrzymuje np. bon na zakup ciastka. Nowe cukierniczym we i przełożyć tym, na co ma się ochotę. ściwie się to wszystko wzięło. Podobno, by Jest tylko jedna osoba w kraju, która królem w tym dniu zostać nie może: jest nią prezydent Francji. Cu- TŁUSTY KONIEC kiernicy przygotowujący słusznych rozmiarów (1,2 m średnicy, ok. 150 porcji) galette des rois dla Pałacu Elizejskiego stają w obronie KARNAWAŁU republiki i nie wkładają figurki do placka. Dzięki temu Francji nie Nazwa Mardi Gras oznacza tłusty wtorek. To przypadający przed grozi powrót monarchii. rodą Popielcową ostatni dzień karnawału. Oprócz parad z przeNadzienie do galette des roisto frangipane, czyli crème p tissière bierańcami tradycją tego dnia są słodkie (i tłuste) przysmaki. z dodatkiem kremu migdałowego na bazie masła, jajek, cu- Jakie Po pierwsze, jak w wielu innych krajach, można w tym kru i mielonych migdałów. Cukiernicy proponują różne wer- dniu spróbować pączków (beignets). Te francuskie są nieco inne sje smakowe, np. z czekoladą, czarną porzeczką, pomarańczą, niż polskie, przypominają bardziej donuty, choć już w samej Aljabłkiem, orzechami laskowymi, solonym karmelem etc. Jeśli zacji można znaleźć co najmniej kilka wersji przepisu na pączki, faktycznie w czasie karnawału odbywa się wiele spotkań to- a spór dotyczący przygotowywania ich z ciasta parzonego lub warzyskich, daje to możliwość spróbowania czegoś nowego. drożdżowego jest niemal odwieczny. W części Alzacji i w Paryżu Tradycyjny i najpopularniejszy królewski placek przygotowywa- najczęściej spotyka się pączki przekładane konfiturą, czekoladą ny jest z ciasta francuskiego. Jednakże w wielu regionach na czy kremami cukierniczymi z dodatkiem alkoholu. Są też regiopołudniu Francji można spotkać g teau brioche des rois. Wy- nalne wersje tradycyjnych słodkości. – Bardziej w stronę Lyonu pieka się je z ciasta drożdżowego, w kształcie wieńca, często dominują bugnes przypominające polskie faworki, często z doz dodatkiem wody z kwiatu pomarańczy. Na wierzchu ułożone datkiem wody z kwiatu pomarańczy. W regionie Bordeau , w Gasą kandyzowane owoce. skonii jest to ciasto bardziej faworkowe pod nazwą merveilles, ródła podają, że tradycja wypiekania okrągłego placka pocho- z tym, że nie mają one tak wydłużonego kształtu, najczęściej dzi historycznie z czasów rzymskich. Okrągły kształt placka miał są zbliżone do rombu – opowiada Suda-Tomaszkiewicz. Oprócz symbolizować słońce, a wkładane do środka ziarno fasoli przy- pączków i francuskich odmian faworków tego dnia jedzone są pominające kształtem płód symbolizowało urodzaj i odrodzenie. gofry i naleśniki. „