14
Marta Zochniak
Badania archeologiczne przy dawnej kolegiacie Świętego Michała w Płocku w latach 2012-2014
O
d 15 listopada 2012 do 3 października 2014 roku w Płocku przy ulicy Małachowskiego 1 na działce o numerze geodezyjnym 681/2, leżącej na obszarze zabytkowego układu urbanistycznego miasta Płock, przeprowadzono kilkuetapowe badania archeologiczne wyprzedzające realizację inwestycji o nazwie „Rewitalizacja zabytkowych budynków dawnego Kolegium i dawnej Kolegiaty Św. Michała w Płocku”, podjętą przez Urząd Miasta Płocka (ryc. 1). Prace archeologiczne w terenie wykonała i koordynowała archeolog Marta Zochniak wraz z zespołem archeologów: Zofią Zawadzką, Dariuszem Kołodziejskim, Magdaleną Borkowską i Mariuszem Samborskim, na zlecenie Marka Barańskiego i firmy Ciałbud Wiesław Ciałkowski.
letowych 554 osób, w tym 47 pojedynczych pochówków we wnętrzu budynku dawnej kolegiaty (ryc. 3). Dodatkowo w toku eksploracji odsłonięto relikty 128 wkopów, zidentyfikowanych jako grobowe i zachowanych najczęściej we fragmentach. W trakcie eksploracji warstw niwelujących teren wokół budynku dawnego kościoła i zabytkowych nawarstwień w jego wnętrzu, natrafiono, poza luźno zalegającymi kośćmi ludzkimi (pochodzącymi ze zniszczonych grobów w trakcie wkopywania kolejnych pochówków), na kilka skupisk kości ludzkich (ryc. 2). Z ostrożnych szacunków wynika, że tylko w ciągu samych terenowych prac archeologicznych zadokumentowano groby 682 zmarłych.
Ryc. 1. Lokalizacja wyprzedzających badań archeologicznych i nadzoru archeologicznego przy obecnej ul. Małachowskiego 1 w Płocku (www.geoportal.pl).
Założono 49 wykopów badawczych, po północnej i południowej stronie budynku dawnej kolegiaty św. Michała, w jego wnętrzu oraz wokół ścian zewnętrznych i wieży budynku, a także wokół ścian zewnętrznych budynku dawnego kolegium1 (w sumie ok. 3400 m2). Równolegle do prac archeologicznych, interdyscyplinarnie przeprowadzono badania architektoniczne2. Łącznie na całym stanowisku, od listopada 2012 do października 2014 roku, zarejestrowano 528 pochówków szkie1. Dokładna lokalizacja wykopów badawczych patrz: Zochniak 2017, s. 4, 5, 6. Na temat wcześniejszych badań archeologicznych i architektonicznych przy dawnej kolegiacie św. Michała w Płocku: Tomaszewski 1968; Sulimierska-Laube 1971, cz. 1, s. 15; Makowski 1985 a, b; Tomaszewski 1998, s. 75-77; Gołembnik, Kołodziejski, Trzeciecki 2000; Gołembnik 2008, s. 3, 4; Gołembnik, Trzeciecki 2011, s. 27-36. 2. O odkryciach architektonicznych szerzej: Barański 2016; Kunkel 2016; Zochniak 2017.
Ryc. 2. Luźne kości ludzkie ze zniszczonych pochówków, zdeponowane w postaci zasypiska krypty w południowej nawie budynku dawnej kolegiaty św. Michała przy ul. Małachowskiego 1 w Płocku; fot. M. Zochniak.
Ryc. 3. XIII-wieczne pochówki (I faza) młodych osób, usytuowane po południowej stronie fundamentowej, ceglanej, stabilizacji jednego z XIII-wiecznych filarów dawnej kolegiaty św. Michała, widok od wschodu; fot. M. Zochniak.
