GRAM december 2020

SAMEN VOOR SCHONE EN AFVALVRIJE GEMEENTEN

VAKBLAD VAN DE NVRD | JAARGANG 108 december #05 JUNI 2017 VAKBLAD VAN DE NVRD | JAARGANG 111 #10 2020 PERIKELEN EEN HUIS VAN RONDOM DE AFVALAFVALPLASTIC STOFFENHEFFING

BIJPLAATSEN VAN ANALYSE BENCHMARK AFVAL BIJ ONDERGRONDSE HUISHOUDELIJK AFVAL AFVALCONTAINERS

GROF HUISHOUDELIJK VEEL ANIMO VOOR RESTAFVAL, WEL OF NIET SUBSIDIEAANVRAGEN NASCHEIDEN? CIRCULAIRE AMBACHTSCENTRA 2020

OPLOSSING VOOR CORONA, LUIERS STEEDS AFVALSCHEIDING DICHTERBIJ EN GEDRAGSBEÏNVLOEDING

Met de revolutionaire ondergrondse stempelpers eenvoudig Gemeente R van bron- naar nascheiding otterdam kiest v

oor onze ondergronds e stempelpers

hoge verdichtingsgraad

optimaal geschikt voor nascheiding

uitgekiend laag eigengewicht

minimaal energieverbruik

veilige zwakstroom

zeer kostenbesparend

ook voor andere reststromen

dynamische volmelding

ruimtebesparend

De Rooij Milieutechniek drukt zijn stempel op efficiĂŤnt nascheiden Lees er verder in dit blad meer over of scan de QR-code voor meer informatie.

T +31 (0)416 31 29 09 info@derooijmilieutechniek.nl www.derooijmilieutechniek.nl ISO 9001, ISO 14001 en VCA gecertificeerd

COLOFON

UITGEVER NVRD, WTC Arnhem Nieuwe Stationsstraat 10 6811 KS ARNHEM +31 (0)88 - 3770000 post@nvrd.nl www.nvrd.nl REDACTIECOMMISSIE Marc Veenhuizen, ACV Groep (hoofdredacteur) Riny de Jonge, gemeente Amsterdam Addie Weenk, Rijkswaterstaat Folkert Starreveld, Cyclus Management Dico Kuiper, gemeente Alphen aan den Rijn Marianne Zegwaard, Stantec Kees van der Laan, Gemeente Rotterdam Annemieke Braamburg, Twente Milieu Ilse van der Grift, NVRD

INHOUD 06

13

Bankjes in het park, oeverbeschoeiing langs een vaart, lichtmasten, lantaarnpalen en routepaaltjes. En het hoogtepunt is een tiny house, dat in 2022 één van de topattracties moet worden op de Floriade.

Gemeenten die succesvol zijn in het verminderen van hun restafval hebben de laagste beheerkosten, zo blijkt uit de Benchmark Huishoudelijk Afval.

EEN HUIS VAN AFVALPLASTIC

21

EINDREDACTIE Karin Hegeman en Berit Aagten Postbus 1218, 6801 BE Arnhem +31 (0)88 - 3770000 hegeman@nvrd.nl

ADVERTENTIE-EXPLOITATIE Elma Media B.V. Silvèr Snoek - Sales Manager 0226 33 16 67 - s.snoek@elma.nl www.elma.nl REALISATIE EN DRUK Print2Pack, print2pack.nl Coverbeeld: Peter Hilz / ANP ABONNEMENTENADMINISTRATIE NVRD, Postbus 1218, 6801 BE Arnhem Jaarabonnement ad €108 ex btw.

België €125 (Europa en buiten Europa op aanvraag). Los: €11,50.

BEËINDIGING ABONNEMENT Abonnementen moeten schriftelijk bij de NVRD en uiterlijk op 15 november worden opgezegd. Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch verlengd.

Gemeentereiniging en Afvalmanagement is het officiële vakblad van de NVRD. Hoewel door de uitgever de uiterste zorgvuldigheid is betracht, wordt voor de inhoud geen aansprakelijkheid aanvaard.

ISSN 1569-0458 © NVRD RECYCLED Made from recycled material

C106833

GRAM wordt gedrukt op papier met het FSC®-keurmerk en verschijnt 10x per jaar.

RESTAFVALREDUCTIE EN KOSTENBEHEERSING GAAN HAND IN HAND

VOLLE ZAKKEN AARDAPPELEN EN MONDKAPJES

17

AGENDEER, INSPIREER, MOTIVEER: AFVAL IS ECHT GRONDSTOF! Afval is nu nog een hoofdzaak, maar wordt in de toekomst bijzaak. Want rond 2030 hopen wij dat bedrijfsafval niet meer ontstaat, omdat bijna alle producten dan herbruikbaar óf beschikbaar zijn als dienst.

Corona heeft ons gedrag sterk beïnvloed dit jaar. Maar zie je dat ook terug in ons (huishoudelijk) afval?

05 BEZEM 09 MIJLPAAL ONDERGRONDS AFVAL TRANSPORT IN AMSTERDAM 22 UTRECHT STOPT MET BRONSCHEIDEN PMD 25 VAN AFVALDATA NAAR NIEUWE INZICHTEN 27 CORONA, AFVALSCHEIDING EN GEDRAGSBEÏNVLOEDING 31 VEEL ANIMO VOOR SUBSIDIEAANVRAGEN CIRCULAIRE AMBACHTSCENTRA 2020 35 NVRD NIEUWS 37 BEDRIJVEN, GEMEENTEN EN ORGANISATIES ZEGGEN: “STATIEGELD OP BLIKJES, YES WE CAN!” 38 BRANCHENIEUWS 41 CLOSE-UP

GRAM #10 december 2020 | 3

Negen miljoen ingezamelde gebruikte autobanden per jaar... …dat zijn alle gebruikte personenwagenbanden uit de vervangingsmarkt in Nederland …op milieuverantwoorde manier verwerkt …dit levert 32 miljoen kilo hoogwaardige grondstoffen …dit betekent bijna 70.000 ton minder CO2-uitstoot …daarmee ecologische besparingen gelijk aan de emissie van 465 miljoen autokilometers (11.600 keer de aardbol rond) of de aanplant van 465.000 nieuwe bomen

RecyBEM wenst u fijne feestdagen en een voorspoedig ‘Oud voor Nieuw’ in 2021.

Inzamelen van gebruikte autobanden voor een schoner milieu.

Alle gebruikte autobanden uit de vervangingsmarkt worden in Nederland door RecyBEM ingezameld en op een milieuverantwoorde manier verwerkt.

RecyBEM is een initiatief van uw bandenleverancier.

Het RecyBEM-systeem is door het ministerie van I&W algemeen verbindend verklaard (AVV). Hierdoor heeft RecyBEM kracht van wet.

www.bandenmilieu.nl

Oude banden, nieuw leven.

VOORUIT Wonderlijk genoeg heb ik mijn winteroutfit nog niet aan hoeven doen. Sterker nog, ik doe bij het vegen regelmatig mijn jas uit omdat het gewoonweg te warm is voor de tijd van het jaar. Dat het in oktober soms al sneeuwde, dat is iets waar jonge collega’s zich weinig bij kunnen voorstellen. Laat staan een witte kerst. In 2009 en 2010 inderdaad even. Maar inmiddels is dat ook al weer tien jaar geleden. Het is anders dan vroeger. Geen ander jaar als 2020 laat ons dat beseffen.

Begin van het jaar zaten we vol plannen voor festivals, vakanties, theaterbezoeken en musea. Stonden in de agenda’s de reguliere bezoekjes aan familie, de straatbarbecues of de reünie die eens

per jaar plaatsvindt met oud studiegenoten. Een gewoon jaar waar je op de fiets of met de trein dagelijks naar college gaat, waar je met vrienden tot laat eindeloos kan kletsen over niets in de kroeg. Een gewoon jaar eigenlijk, zo dachten we nog in februari. Nu is het een jaar waar we over twintig jaar nog van zeggen: “Weet je nog, 9 maart, de dag dat je hoorde dat je geen handen meer mocht schudden”. Gekke tijd was dat. Een kleinkind dat dan zegt: “Handen schudden? Deden jullie dat toen? Getsie!”

2020, een jaar waarin we werden teruggeworpen op onszelf. Een jaar waarin we persconferentie na persconferentie werden gedrild dat ‘samen’ het kernwoord werd. Niet meer ‘ik’. Al hadden redelijk wat mensen daar moeite mee. Het jaar dat we als branche werden erkend als cruciaal beroep. Het jaar dat we briefjes op containers aantroffen met hoe fijn het was dat we langskwamen. Een jaar waarin wij lieten zien dat wij onverstoorbaar bleven inzamelen, vegen, legen en opruimwoedes bleven faciliteren. Een jaar dat we niet zullen vergeten, vooral omdat we het ondanks alles toch weer gedaan hebben. En dat blijven doen. Ik doe mijn jas weer aan en ga nog een paar prullenbakken legen, veel met mondkapjes. Die hadden we eerder ook niet.

GRAM #10 december 2020 | 5

Johan Luiks: “De woningmarkt is een kansrijke bestemming voor gerecycled kunststofmateriaal.”

EEN HUIS VAN AFVALPLASTIC Bankjes in het park, oeverbeschoeiing langs een vaart, lichtmasten, lantaarnpalen en routepaaltjes. En het hoogtepunt is een tiny house, dat in 2022 één van de topattracties moet worden op de Floriade. En het bijzondere is dat ze allemaal voor honderd procent zijn gemaakt van plastic folies en andere slecht te recyclen verpakkingen uit de zogeheten kunststofmix.

TEKST: RENÉ DIDDE BEELD: MARJON LUKJE

I

n Almere is een toenemend assortiment dergelijk kunststof straatmeubilair in de openbare ruimte te zien.

“Het is gemaakt van verpakkingen als wegwerptasjes en boterhamzakjes die de inwoners van Almere in het PMD-afval apart hebben ingezameld”, zegt Johan Luiks.

Ondanks de inspanningen van de consumenten, ziet de programmamanager grond-

6 | GRAM #10 december 2020

stofinnovatie van de gemeentelijke stadsreiniging al jaren met lede ogen dat veertig tot vijftig procent van het ingezamelde PMD in de zogeheten kunststofmix terecht komt.

“Veel van die mix is dermate vervuild dat het ongeschikt is voor recycling en alsnog moet worden verbrand”, zegt Luiks. Almere haalt jaarlijks circa 5000 ton PMD op, waaronder kunststofverpakkingen, maar 40 tot 50 procent komt in de kunststofmix terecht.

Door nu de folies uit die mix te halen, ontstaat een afvalstroom die eenvoudig is te verhitten. Als die plastic ‘pasta’ vervolgens in mallen wordt gegoten, ontstaat elk gewenst object dat uitstekend in de openbare ruimte dienst kan doen. Intrusie Extrusie Molding (IEM) wordt deze techniek genoemd. Van ‘downcycling’, ‘laagwaardig hergebruik’ of ‘bermpaaltjes-recycling’ wil Luiks absoluut niet spreken. “Hoezo ‘down-

cycling’? Ik vind dat een heel verkeerde term. We redden plastic uit de verbrandingsoven en sparen tropisch hardhout uit.”

betrokken bij de moeilijk recyclebare plastics en folies en werkt mee aan de ‘Groene Plastic fabriek’ in Almere.

DOUCHEPUTJESPLASTIC REDDEN Ook Bram Peters, directeur van Save Plastics in Arnhem, ziet het groeiende assortiment van vlonders, planken, damwanden en zelfs bruggen als een innovatie waarmee gemeenten serieus en concreet hun ambities op het gebied van de circulaire economie kunnen vormgeven. “Een brug van oude plastic verpakkingen is een vorm van upcycling”, vindt ook Peters. “De technische levensduur van zo’n brug is minstens vijftig jaar. Daarna is het plastic nog acht keer om te smelten. De totale levensduur van plastic doppen of plastic wegwerpzakjes is op die manier dus 450 jaar.”

De folie-recycling is niet nieuw. Al meer dan veertig jaar worden ze gerecycled, onder andere bedrijfsafval als landbouwfolies die tot onder meer de beroemde bermpaaltjes werd omgesmolten. Peters spreekt nu van het ‘redden’ van huishoudelijke folies, die hij ‘doucheputjesplastics’ noemt.

Save Plastic verkoopt op het bedrijventerrein in de Kleefse Waard in Arnhem een scala aan dergelijk secundair plastic materiaal dat overigens nu nog in Duitsland wordt gemaakt. Het bedrijf is sinds 2018

De gemeente wil het recyclingspercentage verhogen met concrete producten, Save Plastics levert de know how. Beide partijen werken samen via een zogeheten innovatiepartnerschap. “Dat is een nog vrij onbekend samenwerkingsverband waarbij opdrachtgever en opdrachtnemer in een vroeg stadium met elkaar in zee gaan, zonder dat ze precies weten waar ze uitkomen”, zo omschrijft Johan Luiks van Almere. “Juristen van de gemeente Amsterdam hebben ons verzekerd dat het EU-aanbestedingsproof is”, vult Bram Peters aan. “Ik vind het 1-0 voor de nieuwe economie.”

EUROPEES PROJECT, ANDERE STEDEN Het project met Almere wordt zelfs voor een belangrijk deel (zestig procent) gefinancierd door de EU (Interreg NWE) in het kader van het project TRANSFORM-CE (Circular Economy). Behalve de proeffabriek in Almere komt er ook een proeffabriek in Engeland. Het project wil met ‘best practices’ en ‘business cases’ de circulaire economie in Noord-west Europa verder ontwikkelen.

Zoals meer steden in Nederland heeft Almere ambities op het gebied van de circulaire

economie. Dat is de reden waarom op een bedrijventerrein allerlei start-ups uit onder andere grofvuil en huishoudelijk afval producten ‘upcyclen’. “Dat gaat onder meer over oude kleding die wordt opgeknapt en tentoongesteld en expansievaten waarvan meubilair wordt gemaakt”, zegt Luiks, maar hij rept ook van innovatieve nieuwe bedrijven, zoals een organisatie die parfums uit sinaasappelschillen produceert.

De proeffabriek waar de folies uit het PMDafval worden opgewerkt, staat op een ander bedrijventerrein. Daar worden de kunststoffen nu nog handmatig gesorteerd, straks worden ze op soortelijk gewicht gescheiden. Volgens Peters en Luiks is dergelijke lokale recycling van verpakkingsafval tot bijvoorbeeld straatmeubilair voor meerdere gemeenten in Nederland haalbaar.

“Zo’n recyclingsfabriek is absoluut geen rocket science. Zo’n mal is niet heel kostbaar. Voor € 10 duizend heb je ‘m al.” Lokale recycling scheelt volgens het duo ook vervoersbewegingen en schept kansen voor nieuwe werkgelegenheid.

Tot nog toe verdwijnt volgens Bram Peters maar liefst zestig procent van het ongescheiden of gescheiden verpakkingsafval in de afvalenergiecentrale en valt het in de nog altijd wat bedenkelijke categorie

Opbouw van het tiny house met ‘legostenen’ van gerecycled kunststof.

GRAM #10 december 2020 | 7

‘thermische recycling’, zegt hij. Zeker sinds de grenzen naar China dicht zijn voor de verwerking van verpakkingsafval, stapelt het spul zich in Europa op. “Dat gaat om 1,6 miljoen ton plastic afval in Nederland. Dat plastic wil ik redden uit de afvalovens.” Volgens hem wordt op dit moment slechts vijftien procent daadwerkelijk gerecycled in nieuwe producten. Daarbij baseert hij zich op een rapport van de Algemene Rekenkamer uit 2019. “Van 22 procent is de bestemming onbekend. En drie procent waait als zwerfafval door de straten”, aldus Peters.

WONINGBOUW Het klinkt mooi, dergelijke nieuwe bestemmingen voor tot nog toe lastig te recyclen kunststofmateriaal. Maar wat als straks de hele stad vol staat met bankjes, paaltjes en lichtmasten? Zowel Luiks als Peters hopen op een verdere productdifferentiatie.

“De woningmarkt is een kansrijke bestemming”, zegt Luiks. Ook vangrails in de wegenbouw noemt hij als een mogelijke af-

zetmarkt voor de secundaire grondstoffen.

“We kunnen nu al gevelbeplating maken, maar bouwblokken in de vorm van aan elkaar geschakelde ‘legostenen’ zou een hele mooie route kunnen worden, vandaar het tiny house op de Floriade.” De gemeente hoopt met deze ‘showcase’ in 2022 wat te doen aan het imago van plastic huizen.

Peters heeft met dat laatste geen probleem.

Want hij woont sinds april 2020 al in woning die voor dertig procent bestaat uit ‘gered plastic’. “Tienduizend kilogram plastic zit er in, ik woon er met mijn hele gezin in.

Als we bewijzen dat je zelfs luxe en comfortabel kunt wonen in afvalplastics, dan is het toepassen van deze materialen in onze samenleving een stap dichterbij.”

Zeker als in de toekomst de huizen meer in modules aan elkaar worden geschroefd, kan de woning na bewezen diensten weer als onderdelen uit elkaar worden gehaald en opnieuw een bestemming krijgen. “Plastic tiny houses, met verticale groene wanden, die overgang naar de tuin markeren,

zijn een eerste begin. En natuurlijk komen er infiltratiekratten van plastic onder waardoor regenwater beter ter plaatse wordt vastgehouden.”

Peters noemt ook de combinatie van plastics met glasvezels een kansrijke innovatie. Ook dit moet circulair, bijvoorbeeld door glasvezels uit oude windmolenwieken te gebruiken. “Constructies als een plastic brug kunnen erdoor worden verstevigd. We onderzoeken dit met glasvezel versterkte plastic samen met Hogeschool Saxion.”

Reacties van bewoners van Almere over deze lokale bestemming voor hun verpakkingsafval zijn er nog niet. Het tiny house staat er nu tot ‘boven de voordeur.’ De bouwlui die op het terrein aan het werk zijn, hebben wel een mening, constateert Bram Peters. “Ze komen naderbij en spreken eerst lachend over ‘lego voor volwassenen’. Dan pakken ze zo’n blok vast en voelen ze hoe zwaar het is. Daarna gaan de duimen omhoog.”

Wat doet u momenteel met uw beschadigde en niet meer te gebruiken pallets, palletboxen en vierwiel afvalcontainers? Waarschijnlijk worden ze afgevoerd en koopt u nieuwe.

Waste Repair Service reparatiekunststof.nl

ALS U ZE LAAT REPAREREN: •VOORDELEN KOSTENBESPAREND Reparatie is aanzienlijk goedkoper dan nieuwe aanschaffen.

• DUURZAAMHEID Uw opslag- en transportmiddelen gaan langer mee in het productie-en opslagproces.

• LOCATIE Wij werken op uw locatie, maar wij hebben ook een eigen locatie waar u uw pallets, palletboxen en containers kan laten lassen.

• DVS 2212 In vele gevallen is hygiëne en waterdichtheid een vereiste, wij lassen professioneel en volgens DVS2212! Dit is een voedselveilige en waterdichte lasmethode.

Bel voor meer informatie en een afspraak naar 0614248597 of mail: info@wrsvanderwal.nl

8 | GRAM 190x130mm.indd 1

#10 december 2020

22-0000-1376-01 GRAM 2020 dec

24-11-2020 12:04

MIJLPAAL ONDERGRONDS AFVAL TRANSPORT IN AMSTERDAM In de nieuw te realiseren Sluisbuurt op het Zeeburgereiland in Amsterdam, is vorige maand gestart met de aanleg van een uniek afvalinzamelsysteem. Het Ondergronds Afval Transportsysteem (OAT). Hiermee wordt het afval van 5.500 toekomstige woningen, via inlets (inwerpopeningen) ingezameld en ondergronds via buizen naar een centrale inzamellocatie getransporteerd. Dat betekent meer gemak voor de bewoners ĂŠn vanaf 2023 veel minder afvalinzamelwagens in de wijk.

TEKST: RINY DE JONGE BEELD: GEMEENTE AMSTERDAM

Er is gekozen voor dit innovatieve OAT, omdat de Sluisbuurt een stedelijke, duurzame en autoluwe wijk wordt. Er komen scholen, winkels, sociale huurwoningen, middel-dure en dure huurwoningen ĂŠn koopwoningen. Dat zijn voornamelijk appartementen in (middel) hoge woongebouwen (mogelijk tot wel 125 meter hoog). Het OAT moet tot veel minder vervuiling op straat leiden, omdat er zich daar geen afvalverzamelcontainers meer bevinden.

Amsterdam werkt samen met het Finse bedrijf MariMatic, dat in heel Europa veel ervaring heeft met het OAT en verantwoordelijk wordt voor de aanleg en de exploitatie van het systeem. In totaal ligt er straks 5.300 meter aan afvalbuizen in de buurt, waar circa 6000 ton afval per jaar met een snelheid van 75 km per uur naar het centrale inzamelpunt vliegt. Gebruikmakend van de ervaringen elders, is er uitgebreid stilgestaan bij het voorkomen van storingen in het buizensysteem. Het afval wordt vanzelfsprekend ook gescheiden, er komen aparte inlets voor oud-papier, gft- en restafval. Eventueel, afhankelijk van de bestuurlijke besluitvorming over een keus voor bron- of nascheiding van plastic, metaal en drankkartons (PMD), komen er ook inlets

voor PMD. Andere afvalfracties (elektrische apparaten, glas, textiel, grof karton) worden met inpandige rolcontainers gescheiden ingezameld.

Behalve de innovatieve techniek van het OAT is ook bijzonder dat er volop wordt ingezet op het gedrag van de bewoners. Via de bouwenvelop worden de bouwers en de eigenaren van de gebouwen verantwoordelijk voor de locatie en een goed gebruik van de inlets. De bouwenvelop beschrijft de voorwaarden vanuit de gemeente waar de gebouwencomplexen aan moeten voldoen.

Daarnaast wordt beoogd met corporaties en kopers afspraken te maken over de keukeninrichting, met het oog op afvalscheiding door de bewoners.

GRAM #10 december 2020 | 9

INFOQUÊTE SNIJDT ALS MES AAN TWEE KANTEN VAN AFVALBELEID Het afgelopen jaar hebben diverse gemeenten in Nederland de infoquête ingezet als onderdeel van hun afvalbeleid. In Meppel en Zwolle is het instrument gebruikt om burgers zowel te informeren (infodeel) als te bevragen (enquêtedeel). Hoewel in beide gevallen het doel van informatie ophalen bereikt werd, gooide de coronacrisis roet in het eten bij het andere doel: burgers beïnvloeden in hun afvalgedrag door hen te informeren. Toch zijn beide gemeenten tevreden over de uitkomsten tot nu toe.

V

TEKST: MARTIJN KREGTING BEELD: GEMEENTE ZWOLLE

oor Meppel was de noodzaak om een nieuw beleidsplan op te stellen mede aanleiding voor het gemeentebreed inzetten van de infoquête, vertelt Sabine Nijdam, beleidsadviseur Afvalbeheer en Grondstoffen inzameling. Om de inwoners meer bij het nieuwe plan te betrekken, wilde de gemeente ook inzicht in wat burgers weten over afvalscheiding, welke ideeën voor verbetering ze hebben, hoe de gemeente hen beter kan faciliteren. “Tegelijk wilden we inwoners informeren over afvalscheiding. In het verleden stuurden we elk halfjaar een nieuwsbrief. Toen ik twee jaar geleden deze functie kreeg, wilde ik wat anders proberen. Toen ik via Rijkswaterstaat over de infoquête hoorde, leek me dat het perfecte instrument om beide doelen van informatie opvragen en informeren te combineren.”

INZET OP WIJKNIVEAU De gemeente Zwolle werd ook via Rijkswaterstaat op het spoor van de infoquête gebracht. Anders dan bij de gemeente Meppel, zag men in Zwolle vooral op wijkniveau het nut van de infoquête, vertelt Lizette de Jager - Dukker, team Afval & Grondstoffen. “In het voorjaar van 2020 was in de wijk Diezerpoort dubbele inzameling van pmd in zakken en containers opgeleverd, maar het aanbod was beneden gemiddeld, terwijl veel pmd-zakken 'zwierven'. De lockdownmaatregelen maakten persoonlijke gesprekken onmogelijk, andere manieren om wijkbewoners beter te informeren of gedrag te beïnvloeden waren niet direct voorhanden. Toen kwam de infoquête in beeld waar Meppel al mee aan de slag was. Het leek een bruikbaar instrument voor gedragsbeïnvloeding door informeren (wist u dat) en te enquêteren (vragen naar mening, suggesties en ideeën) op wijkspecifiek niveau.”

Omdat Zwolle nog bezig was met het faciliteren van de hoogbouw, werd gekozen voor het uitzetten van de infoquête in een net gefaciliteerde wijk. “We hebben mensen geïnformeerd over het scheiden van pmd en informatie opgehaald over wat hierover al bekend is”, licht Elwira van Pijkeren, Adviseur team Afval & grondstoffen, toe.

“Het is een hele gemengde wijk, met veel diversiteit in woningen. Zo krijg je ook een beetje een beeld van wat er Zwolle-breed speelt en kun je een infoquête voor volgende wijken aanscherpen.”

10 | GRAM #10 december 2020

UITZETTEN INFOQUÊTE Eind 2019 is de infoquête in Meppel uitgezet, met onder andere ‘wist u dat’-vragen om mensen in de juiste mindset te krijgen. Meppel heeft ervoor gekozen om de vragenlijst per post te verspreiden, om zoveel mogelijk mensen de mogelijkheid te geven om mee te doen. “In de begeleidende brief hebben we aangegeven dat de lijst ook digitaal in te vullen was”, vertelt Sabine. “Voor de component informeren – in feite ook gedragsbeïnvloeding - was het namelijk belangrijk een zo groot mogelijke bekendheid én respons te genereren.”

Na een plan van aanpak en een akkoord voor de infoquête en financiering hiervan, werd in Zwolle gekozen voor externe hulp via bureau AMA, dat ervaren is in de verwerking van infoquêtes. Lizette de Jager: “We hebben de vragenlijst van de gemeente Meppel als leidraad genomen en uitgewerkt met wijkspecifieke weetjes. De lijst is heel sterk geworden door een heldere duidelijke vormgeving met veel afbeeldingen, verbindend en simpel taalgebruik, mede dankzij doorlezen ervan door het Versimpelteam én een aantal bewoners.”

RESPONS VERGROTEN Het merendeel van de vragenlijsten kwam zowel in Zwolle als Meppel via de post terug. Eerst druppelsgewijs, maar door extra aandacht voor de infoquête in onder meer lokale kranten en social media, werd dat in Meppel snel meer. Sabine: “De uiteindelijke respons was 28 procent, wat bevestigt dat het onderwerp afvalinzameling en -scheiding in Meppel leeft.” Niet alleen de infoquête zelf, ook het aandacht vestigen op de infoquête is van belang om mensen tot deelname te motiveren. Enkele dagen voordat de infoquête in Zwolle werd bezorgd, zijn op ondergrondse restcontainers stickers geplakt om aandacht te vragen voor de infoquête. Enkele weken hierna is nogmaals aandacht gevraagd via een campagne op Facebook. “Hierin gaven we ook een link aan zodat mensen de infoquête ook online konden invullen. Vooral door deze laatste actie zag je een opleving in het aantal online ingevulde lijsten, vertelt Elwira. “Dat geeft ook aan hoe belangrijk is dat je rondom een infoquête goed communiceert dat bewoners hem kunnen verwachten en invullen. Het instrument is het meest effectief wanneer je vooraf, tijdens en erna communiceert met de bewoners. Dus niet alleen droppen en afwachten.”

Via een campagne op Facebook vroeg Zwolle aandacht voor de infoquête die ook online ingevuld kon worden.

ENTHOUSIASME EN MEDEWERKING Er was in beide gemeenten veel enthousiasme en medewerking.

In Zwolle zowel intern als van afvalverwerker ROVA. Lizette: “Zo kwam er heel snel toestemming om de restcontainers te bestickeren. "Intern hebben we samengewerkt met Onderzoek en Informatie, Inwonerszaken, Communicatie en de Services. Ook leuk was het enthousiasme van kringloopwinkels in de wijk. We hadden 50 cadeaubonnen te verloten die te besteden waren bij die kringloopwinkels. Dat kan op veel belangstelling rekenen.” Uiteindelijk hebben in Zwolle zo’n 1236 mensen de infoquête ingeleverd, waarvan 275 digitaal. Het totaal aantal aangeschreven huishoudens bedroeg 6003.

Elwira: “We hebben dus een respons van ruim 20 procent gekregen.

Dat is bovengemiddelde voor een enquête.”

Een gespecialiseerd gedragsbureau heeft voor Meppel alle respons verwerkt. Het daaruit voortgekomen rapport heeft veel informatie opgeleverd over wat inwoners wel en niet weten over afvalinzameling en -scheiding, evenals waar de gemeente verbetering kan aanbrengen. “Het rapport onderscheidt kansen & verbeteringen m.b.t. de service/ dienstverlening en communicatiekansen. Dat wordt allebei meegenomen in ons nieuwe beleid.”

Het doel van informatie opvragen is dus overduidelijk geslaagd. Zo bleek op communicatiegebied meer nodig om bijvoorbeeld de afvalscheidingskaart en -app onder de aandacht te brengen, of meer uitleg over wat er met de ingezamelde grondstoffen gebeurt. “Het geeft

ook aan welke afvalmythes we beter moeten ontkrachten, of waar we met tips en trucs kunnen helpen om afvalscheiding te vereenvoudigen.” Op basis van ‘wist-u-dat’ vragen werd in Zwolle duidelijk dat bewoners veel minder over afvalinzameling wisten dan gedacht, vertelt Lizette de Jager. “Veel betere communicatie, en niet alleen via de geijkte kanalen zoals wijkbladen, is dus een aandachtspunt.”

INFORMEREN, GEDRAGSVERANDERING Meppel heeft ook geprobeerd om de effecten van de infoquête op de afvalinzameling te monitoren door de hoeveelheid ingezameld restafval te wegen. Sabine: “We wilden weten of mensen bewuster geworden waren door de infoquête, meer gingen scheiden – het informerende aspect. Helaas gooide corona roet in het eten. Opeens moesten mensen veel meer thuisblijven. Dus we hebben niet echt een significant effect op de afvalscheiding kunnen meten. Dat is jammer.”

Zwolle is nog in afwachting van de monitoringsdata. Lizette hierover: “Wij hopen uit onze analyse te halen dat het gedrag omtrent afval scheiden veranderd is. Omdat we wegens corona al een beetje zagen aankomen dat de afname op restafval lastig te meten zouden zijn, hebben we ook een aantal kwalitatieve metingen laten uitvoeren: zoals het aanbod van pmd-zakken en het gebruik van de Rova-app.

We hopen met de monitoringsdata van afvalverwerker Rova meer te kunnen evalueren dan een – naar ons idee twijfelachtige – afname van de hoeveelheid restafval.”

GRAM #10 december 2020 | 11

VERDERE PLANNEN In Meppel kreeg de infoquête een praktisch vervolg, vertelt Sabine. “We ontvingen een volgeschreven lijst van de inwoners van een flat, met reacties en tips voor ander inzamelbeleid. Zij wilden ook hun gft-afval kunnen scheiden en boden tips voor verbetering van het pmd-afval. We hebben daar met succes een pilot met gftinzameling via een verzamelcontainer uitgevoerd. De pilot is naar meer hoogbouwlocaties uitgebreid en we passen het nu ook toe bij nieuwbouw.”

Zwolle voert in 2022 gedifferentieerd betalen in onder de naam ‘Zwols belonen’, vergezeld van een grote publiciteitscampagne. Mogelijk maakt een infoquête daar deel van uit, stelt Lizette. “Uit de pilot hebben we in ieder geval al veel informatie gekregen over wat er wel en niet werkt in onze communicatie over afvalbeleid, wat er beter of anders kan. En in de wijk Holtenbroek, waar we het project Faciliteren Hoogbouw nog moesten uitrollen, hebben we op basis van de informatie uit de Diezerpoort infoquête geen pmd-zakken ingevoerd, maar plaatsen we alleen boven- en ondergrondse pmd-containers.”

DO’S & DONT’S BIJ EEN INFOQUÊTE Do: • Stem plannen goed af met relevante partijen: B&W, gemeenteraad, de afdeling communicatie, klantcontactcentrum, eventueel de postafdeling.

• Vormgeving moet op orde zijn; taalcheck (max. B1-niveau) en schrijven vanuit burgerperspectief. Verder helpt campagne voeren op Facebook om de respons te verhogen.

• Pas vragenlijsten aan voor de behoefte van een gemeente. Informeren over of informatie ophalen voor nieuw beleid vergt een andere vraagstelling dan wanneer het de praktische invoering van een nieuw soort afvalinzameling- of scheiding betreft.

Don’t: • Geen echte don’t, maar uit privacyoverwegingen dient de vragenlijst anoniem te zijn. In Meppel had Sabine Nijdam echter wel meer willen weten over in welke wijk men woonde. Er zijn natuurlijk verschillen tussen het centrum, woonwijken of het buitengebied. Meer inzicht hierin was nuttig geweest.

• Uitvoeren van een infoquête in een crisisperiode (zoals de coronacrisis) maakt het lastig om gedrag te beïnvloeden. Zowel in Meppel als Zwolle is de hoeveelheid restafval enorm toegenomen, terwijl het doel van het informatie bieden juist gedragsbeïnvloeding ter vermindering van dat afval was. Even in ‘betere’ tijden uitvoeren dus.

2020 het jaar waarin Nederland kennis mocht maken met vernieuwende verhuurder Flex Rent.

Het afgelopen jaar is Flex Rent enorm gegroeid. Niet alleen in het aantal reinigingsvoertuigen, maar ook zijn we met onze diensten een stapje dichter bij een uitstootvrij Nederland.Mede dankzij het vertrouwen van onze klanten en collega’s, kunnen wij sneller een transitie maken naar zero-emissie trucks.

Laat óók volgend jaar een mooie periode worden met successen, zowel zakelijk als persoonlijk. Wij wensen iedereen fijne feestdagen en een gezond & schoon nieuwjaar!

Flex Rent 12 | GRAM 190x130mmv2.indd 1

#10 december 2020

22-0000-1296-01 GRAM 2020 dec.

www.flexrent.eu

25-11-2020 08:57

ANALYSE BENCHMARK HUISHOUDELIJK AFVAL

RESTAFVALREDUCTIE EN KOSTENBEHEERSING GAAN HAND IN HAND Gemeenten die succesvol zijn in het verminderen van hun restafval hebben de laagste beheerkosten, zo blijkt uit de Benchmark Huishoudelijk Afval. Dit zijn meestal ook de gemeenten die een vorm van tarief- en servicedifferentiatie hebben ingevoerd. De vermeden verbrandingskosten maken de extra kosten die deze strategieĂŤn met zich meebrengen, meer dan goed.

J

TEKST: FOLKERT STARREVELD BEELD: NVRD/ CYCLUS MANAGEMENT

aarlijks organiseert de NVRD in samenwerking met Rijkswaterstaat en Cyclusmanagement de Benchmark Huishoudelijk Afval. De benchmark vergelijkt ongeveer 160 gemeenten en bedrijven op hun milieu-, kosten en serviceprestaties (afvaldriehoek). Door deze prestaties aan elkaar te koppelen ontstaat inzicht in de kosteneffectiviteit van de inzamelstrategieĂŤn die deze gemeenten en bedrijven toepassen.

Ook dit jaar kwam tariefdifferentiatie in combinatie met servicedifferentiatie als meest kosteneffectieve inzamelstrategie uit de bus rollen (zie afbeelding 1).

DIFTAR Tariefdifferentiatie blijkt een belangrijke succesfactor in het aanjagen van afvalscheiding en het reduceren van restafval. De vermeden verbrandingskosten die dat tot gevolg heeft, maken de kosten van een diftar (inclusief flankerend beleid) meer dan goed, zo blijkt uit de benchmark. De afvalbeheerkosten van de diftar-gemeenten zijn significant lager dan de gemeenten die geen diftar toepassen. Dat de 100 kg-doelstelling van het Rijk bijna onhaalbaar is zonder diftar, blijkt ook uit de benchmark. Over peiljaar 2019 behaalden in totaal 36 gemeenten de 100-kg doelstelling. Allen met een vorm van diftar.

WIN-WIN-SITUATIE Dat restafvalreductie en kostenbeheersing hand en hand gaan laat afbeelding 2 zien, waarin alle regiegemeenten zijn weergegeven met hun restafval en kostenprestaties. Hierin is een duidelijke cor-

Afbeelding 1: Restafval en totale beheerkosten (concrete cijfers zijn te vinden op www.benchmarkafval.nl).

Afbeelding 2: Correlatie tussen de hoeveelheid restafval en totale beheerkosten.

GRAM #10 december 2020 | 13

relatie zichtbaar: hoe hoger het restafvalaanbod, hoe hoger de kosten. De kleur van de bol geeft de inzamelstrategie weer, waarbij we ook hier kunnen constateren dat de gemeenten met een diftarsysteem de minste restafval hebben en de laagste kosten. Gemeenten die alleen servicedifferentiatie (restafval op afstand en/of frequentieverlaging restafval) hebben ingevoerd presteren weliswaar beter dan gemeenten die ‘niets’ hebben toegepast, maar halen bij lange na de 100-kg doelstelling niet. Ook weten deze gemeenten daardoor nauwelijks hun kosten te beheersen.

IN BEWEGING Dat gemeenten al aardig in beweging zijn om hun afval- en grondstoffenbeheer te verduurzamen, blijkt uit afbeelding 3, waarin de strategieverdeling van de benchmarkgemeenten is weergeven.

Hieruit blijkt dat 79% van de gemeenten een vorm van tarief- en/ of servicedifferentiatie hebben ingevoerd. Over peiljaar 2018 was dat nog slechts 65%. Ook het aandeel diftargemeenten is groeiende: 42% tegenover 34% in peiljaar 2018. De gemeenten met alleen een volume-diftarsysteem zijn daarbij niet meegeteld.

Aantal gemeenten

Diftar+ servicedifferentiatie

44

Diftar

23 14%

Restafval (incl. grof)

Beheerkosten

% 28%

Servicedifferentiatie 59 37% Geen diftar, geen servicedifferentiatie

34

21%

Totaal

160 100%

Afbeelding 3: Aantal gemeenten per inzamelstrategie.

HOOGBOUW Naast de toegepaste inzamelstrategie is ook de mate van hoogbouw sterk prestatie- en kostenbepalend. Om deze factor te kunnen uitsluiten bij het bepalen van de meest kosteneffectieve inzamelstrategieën zou afbeelding 1 eigenlijk per hoogbouwklasse moeten worden weergegeven. Dit is gedaan in het analyserapport (te downloaden via www.benchmarkafval.nl) waarbij kan worden opgemerkt dat ook per hoogbouwklasse de diftarstrategieën significant beter scoren dan de niet-diftarstrategieën.

Afbeelding 4: Ontwikkeling hoeveelheid restafval en de totale beheerkosten.

AFVALSCHEIDING Het gemiddelde afvalscheidingspercentage bedroeg in 2019 66%.

Dat is een toename van 2%punt ten opzichte van 2018 op basis van dezelfde deelnemersgroep. Analyse van het nog ongescheiden fijn restafval laat verder zien dat er nog veel groente-, fruit- en tuinafval (33%) en pmd (11%) in zit. Maar ook op oud papier, glas en textiel is nog veel winst te behalen (zie afbeelding 6).

BENCHMARKGEMIDDELDEN Over alle gemeenten en inzamelbedrijven die aan de benchmark hebben deelgenomen bedroeg de gemiddelde hoeveelheid restafval in 2019 165 kilogram per inwoner. Ten opzichte van 2018 is dat een daling van 7% (op basis van dezelfde deelnemersgroep). De gemiddelde beheerkosten in 2019 waren € 175,- per huishouden (9% hoger dan in 2018). Van de grondstoffen laten voornamelijk gft en pmd een stijgende trend zien. De hoeveelheid glas is al jaren constant en de hoeveelheid oud papier en karton neemt door de digitalisering van de maatschappij nog steeds af.

Afbeelding 6: Benchmarkgemiddelde samenstelling van het fijn restafval.

14 | GRAM #10 december 2020

Gft

Papier

Pmd

Glas

Afbeelding 5: Gescheiden ingezamelde hoeveelheden grondstoffen.

CIRCULAIRE INDICATOREN Voor het eerst dit jaar is er ook een aantal circulaire indicatoren opgenomen in de benchmark. Rekening houdend met de uitval die na inzameling plaatsvindt is voor vijf grondstoffen nagegaan hoeveel procent van het vrijkomende materiaal ook daadwerkelijk terugkomt in de keten, en op welk kwaliteitsniveau dat gebeurt. Glas en papier doen het beide goed met een recyclingpercentage van 73%.

Pmd en gft blijven daarop flink achter met 30%. Van de vrijkomende hoeveelheid textiel wordt slechts 16% hergebruikt als kleding, 4% als garen en 14% laagwaardig hergebruikt.

MEER INFO Kijk voor meer resultaten, best-practices en kentallen per hoogbouwklasse op www.benchmarkafval.nl. De Benchmark Huishoudelijk Afval is een initiatief van NVRD en Rijkswaterstaat en wordt uitgevoerd door Cyclus Management. Een keer meedoen? Meld u dan aan op www.benchmarkafval.nl

Afbeelding 7: Circulariteitspercentages van vijf grondstofsoorten.

GRAM #10 december 2020 | 15

[Advertorial] WECYCLE EN STICHTING DE KRINGLOPER:

MEER INZAMELING – MEER KANSEN VOOR PRODUCTHERGEBRUIK – MEER OMZET, BETER MILIEU

AANLEIDING In Europees verband zijn de inzameldoelen voor elektronica afval, kortweg e-waste, aangescherpt naar 65% van de nieuw op de markt gebrachte apparaten. Dit doel wordt in Nederland nog niet gehaald: ruwweg zal 70.000 ton per jaar extra ingezameld moeten worden.

Vervolgens ontstaan enkele keuzes: - Verkoop in de winkel (foto links); - Demontage van onderdelen voor hergebruik/ reparatie (foto rechts); - Overdracht aan Wecycle.

Gelijktijdig verschuift de aandacht van grondstofhergebruik naar product en onderdelen hergebruik, nodig om de circulaire ambities waar te kunnen maken. Tot slot is bekend dat circa 30-35.000 ton aan met name kleine apparaten jaarlijks via de minicontainer als restafval worden afgevoerd.

RESULTATEN EN TOEKOMST Meer e-waste Met dezelfde inspanning kan meer e-waste ingezameld worden.

Inmiddels heeft Stichting De Kringloper één jaar gewerkt met de nieuwe opzet, wat heeft geleid tot een verhoging van de hoeveelheid ingezameld e-waste met maar liefst 70 ton (plus 18%).

Alle aanleiding voor Wecycle om met ketenparters te verkennen hoe meer ingezameld kan worden met meer mogelijkheden voor hoogwaardig hergebruik. Stichting De Kringloper is een belangrijke ketenpartner voor Wecycle en gezamenlijk is een idee uitgewerkt om meer e-waste in te zamelen via het kringloopkanaal.

HET IDEE Stichting De Kringloper beschikt, redelijk uniek voor een kringloopbedrijf, over het WEEELABEX certificaat waarmee veilig aan e-waste gewerkt mag worden. Zou het volume aan bruikbare en niet bruikbare apparaten vergroot kunnen worden?

Aanpassing belprotocol Om goederen op te halen, hanteert Stichting De Kringloper een belprotocol om te zorgen dat vooral verkoopbare goederen, meubels etc opgehaald worden. Onverkoopbare goederen vormen een kostenpost. Maar niet voor e-waste!

Meer omzet Voor Stichting De Kringloper levert deze aanpassing direct meer omzet op: - Werkende apparaten worden verkocht in de winkel; - Onverkoopbare apparaten worden samen met in de winkel ingeleverd e-waste in de inleverbak overgedragen aan Wecycle. Hiervoor ontvangt de Kringloper een vergoeding.

Hoogwaardig hergebruik (re-use) Bruikbare apparaten worden verkocht of gedemonteerd voor onderdelen (reparaties) wat is toegestaan met het WEEELABEX certificaat. Aanzienlijk beter dan afvoer via het restafval.

Toekomst Wecycle brengt deze werkwijze graag onder de aandacht voor andere gemeenten: meer e-waste, hoogwaardig hergebruik, efficiente logistiek.

Indien na het doorlopen van het belprotocol wordt geconcludeerd dat de bruikbare spullen opgehaald kunnen worden, wordt aansluitend gevraagd naar werkende en niet werkende apparaten. Deze worden gelijktijdig opgehaald met de overige bruikbare spullen.

MEER WETEN? ZIE DE VIDEO OP HTTPS://KRINGLOPER.NL/VIDEO-HEEL-HOLLAND-RECYCLET/

VANG BUITENSHUIS INSPIREERT HONDERDDUIZENDEN BEDRIJVEN CIRCULAIR TE DENKEN

AGENDEER, INSPIREER, MOTIVEER: AFVAL IS ECHT GRONDSTOF! Afval is nu nog een hoofdzaak, maar wordt in de toekomst bijzaak. Want rond 2030 hopen wij dat bedrijfsafval niet meer ontstaat, omdat bijna alle producten dan herbruikbaar óf beschikbaar zijn als dienst. In de tussentijd kunnen echter nog flinke stappen worden gezet. Daarom organiseerde VANG Buitenshuis op 6 november jl. de Inspiratiedag Bedrijfsafval 2020. Om te informeren, kennis te delen en te motiveren door middel van voorbeelden uit de praktijk.

TEKST: CHARLOTTE HARTMANN

Re

H

-use -act -organize -think -fuse

et meeste afval buitenshuis komt vrij in de kantoren, winkel- en dienstensector (KWD-sector). Het afval waar wij het hier over hebben is qua samenstelling vergelijkbaar met huishoudelijk afval. De sector bestaat uit ruim 1 miljoen bedrijven die 5.3 miljoen ton afval per jaar produceren. In vrijwel elk kantoor, winkelbedrijf of (overheids) dienst in Nederland is men bezig met het creëren, scheiden, bewaren en voorkomen van afval. Het programma VANG Buitenshuis stimuleert de innovatieve bedrijven met het vinden van oplossingen voor logistieke, juridische en andere knelpunten.

COVID-19 STIMULEERT VERANDERINGEN Het voelt soms ongemakkelijk voor het VANG Buitenshuis-team om in de huidige COVID-19 periode nog meer aandacht te vragen voor afvalscheiding en grondstoffenverspilling. De doelgroep van VANG

Inspiratiedag Bedrijfsafval 2020 VANG Buitenshuis Buitenshuis - de KDW-sector - heeft nu genoeg andere zaken aan zijn hoofd.

Aan de andere kant zien we ook dat bedrijven juist in deze tijd veranderingen doorvoeren om grondstofverspilling te voorkomen. Zo richt de culturele sector zich meer op inkoopaspecten en een gebiedsgerichte aanpak. Er is een onderzoek uitgevoerd naar de effecten van COVID-19 maatregelen op hospitality.

Dat onderzoek biedt concrete handvaten voor het maken van duurzame keuzes.

Het rapport is binnenkort verkrijgbaar op https://vangbuitenshuis.nl.

Ook het feit dat meer dan 200 geïnteresseerden deelnamen aan de digitale Inspiratiedag Bedrijfsafval 2020 bevestigt dat circulaire bedrijfsvoering op de kaart staat. Aan de verschillende workshops is enthousiast meegedaan. De geselecteerde sprekers, die weten waar onze doelgroepen nu mee te maken hebben, zijn er in

geslaagd om te informeren en te inspireren. Hieronder een impressie van de Inspiratiedag Bedrijfsafval.

CIRCULAIRE BEDRIJFSVOERING EN HET PRAKTISCHE VERHAAL Aerd de Boode, hospitality manager van Tivoli Vredenburg en gastheer, opende de Inspiratiedag. Als geen ander weet hij het praktische verhaal van de verduurzaming uit te dragen. De missie van Tivoli is gericht op de toekomst én duurzaamheid.

VANG BUITENSHUIS VANG Buitenshuis (BHS) maakt deel uit van het grotere programma ‘Van Afval Naar Grondstof’ (VANG) van het ministerie van IenW. VANG is een belangrijk beleidsprogramma in de ontwikkeling van Nederland naar een circulaire economie. Een van de doelen van VANG is het halveren van de hoeveelheid restafval die wordt verbrand of gestort. VANG BHS richt zich op de KWD-sector. Deze sector bestaat uit ruim 1 miljoen bedrijven in overheid, onderwijs, vrije tijd, vervoer, winkels, horeca, handel, zorg en zakelijke dienstverlening. Deze sector produceert ruim 5.3 miljoen ton afval per jaar.

GRAM #10 december 2020 | 17

21-9000-1393-05 GRAM 2020 dec

190x130mm.indd 1

24-11-2020 12:12

Schuifdaken, uw oplossing voor strooizout Blommaert Aluminium Constructions is reeds meer dan 35 jaar een

Volledig op uw maat gemaakt

vooraanstaande speler in aluminium overkappingen. De ervaring en

Flexibel en degelijk

de expertise die we op het vlak van aluminium constructies hebben

Hoge return on investment

opgebouwd zorgt ervoor dat wij oplossingen op maat kunnen aanbie-

Tijds- en kosten besparend

den aan verschillende sectoren zoals: zoutopslag, logistiek (op- en

Onderhoudsvriendelijk

overslag), biomassa, recyclage en waste management.

100% opening mogelijk

Stokerijstraat 35 2110 Wijnegem, BelgiĂŤ

18 | GRAM #10 1december 1_2_li_GRAM_190x130.indd

Ophemertstraat 42, 3089 JE Rotterdam

2020

T. +32 (0)3 353 26 89 I. info@blommaertalu.be

www.blommaertalu.COM

19-03-18 13:32

Op het podium is ruimte voor nieuw talent en ook de bedrijfsvoering is duurzaam en toekomstgericht. Men beseft dat het een voorbeeldfunctie heeft en - niet onbelangrijk - dat het publiek om duurzaamheid vraagt.

De Boode deelt actief de ervaringen en kennis. Zo was hij als een van de pioniers van de landelijke Zero Waste Expeditie Cultuur.

Nu helpt hij andere instellingen in de stad en werkt met andere ondernemers samen door bijvoorbeeld gezamenlijk afspraken met toeleveranciers te maken. Boode deed de oproep aan de overheid om vooral ook de achterkant - het ophalen en laten verwerken van bedrijfsafval - goed te regelen.

ER IS MÉÉR DAN CO2 Frederike Noppers is verbonden aan Verborgen Impact en ging in op de keuzes die bedrijven kunnen maken om hun footprint te verkleinen. Inzicht in de eigen bedrijfsvoering is de sleutel tot succes. Stel jezelf vragen; bijvoorbeeld kan ik nog een jaartje langer met de huidige elektronica doen? Is refurbishen een optie? Of kan de organisatie overgaan op een meer plantaardig dieet? Er zijn veel antwoorden op deze vragen. Inspiratie pur sang!

HOE MAAK JE AMBITIES WAAR Lisanne van Geffen werkt als gedragsexpert bij Rijkswaterstaat aan verschillende duurzaamheidsthema’s. Je kunt als bedrijf ambities hebben, maar hoe zorg je ervoor dat medewerkers en bezoekers deze waar kunnen maken? Lisanne biedt inzicht in het gedrag van ons als mens. “Niemand houdt van verandering, dus vrees geen weerstand” is haar boodschap. Creatief en verhelderend!

Lees meer op https://vangbuitenshuis.nl/ nieuws-achtergronden/2020/terugblik-inspiratiedag-bedrijfsafval-2020 over de Inspiratiedag Bedrijfsafval 2020. U vindt daar ook de link naar de livestream om terug te kijken én de resultaten van de verschillende workshops.

TOENEMEND VERTROUWEN IN KWDSECTOR Internationaal onderzoek *) wijst uit dat steeds meer Nederlandse consumenten/ burgers - de doelgroep van de KWD-sector - zich bewust is van duurzaamheidskwesties en de rol die de sector hierin speelt.

Nederlanders stellen veel vertrouwen in bedrijven en organisaties die duurzaamheid en innovatie stimuleren en willen zelf ook deel uitmaken van deze ontwikkeling. Dit is een ontwikkeling die veel kansen biedt.

VANG BUITENSHUIS ANTICIPEERT OP ONTWIKKELINGEN Circulaire bedrijfsvoering is dus niet meer weg te denken uit de plannen van bedrijven en overheden. VANG Buitenshuis anticipeert op deze ontwikkelingen en gaat zich van een sectorale aanpak op een meer gebiedsgerichte aanpak richten. Lokale overheden en bedrijven worden uitgedaagd meer samen te werken op allerlei thema’s.

Van gezamenlijke inkoop tot afspraken voor het afvoeren van afval. Wij hebben elkaar daarbij nodig. Ook volgend jaar ondersteunt het team van VANG Buitenshuis u graag met kennis, onderzoek, bijeenkomsten en gedragscursussen. Blijf op de hoogte en abonneer u op de nieuwsbrief.

Voor meer informatie: https://vangbuitenshuis.nl

* Sustainable Brand Index™ is het grootste en meest toonaangevende merkenonderzoek in Europa op het gebied van duurzaamheid en merkontwikkeling.

Gebaseerd op een onafhankelijk onderzoek van meer dan 58.000 interviews onder consumenten, worden duurzaamheid, branding en communicatie van consumentenmerken in kaart gebracht en geanalyseerd. Meer info: www.sb-index.nl/

GRAM #10 december 2020 | 19

®

EUROBINS

AFVALREGISTRATIE

WWW.KLIKO.NL | WWW.KLIKO.BE

VOLLE ZAKKEN AARDAPPELEN EN MONDKAPJES Corona heeft ons gedrag sterk beïnvloed dit jaar. Maar zie je dat ook terug in ons (huishoudelijk) afval? GRAM vroeg twee afval-onderzoeksbureaus naar hun ervaringen.

TEKST: HETTY DEKKERS BEELD: DE AFVALSPIEGEL “Wij hebben geen significante verschillen gevonden in de samenstelling van het restafval”, zegt Ton Daamen, adviseur en teamleider van De Afvalspiegel. “Wat we wel zagen, is dat de hoeveelheid restafval vooral tijdens de eerste coronagolf duidelijk toenam. Op milieustraten zal die toename nog duidelijker zijn geweest, maar wij onderzoeken voornamelijk huishoudelijk afval dat in mini- of verzamelcontainers wordt aangeboden.” De Afvalspiegel analyseert jaarlijks afvalmonsters van en voor zo’n honderd gemeenten. Speciaal voor GRAM legde de Afvalspiegel resultaten van 2019 en 2020 naast elkaar, om de mogelijke invloed van corona op het huishoudelijk afval te kunnen meten.

Die invloed lijkt echter beperkt. Ook de kwaliteit van gescheiden stromen zoals gft en pmd bleef volgens De Afvalspiegel onveranderd. “Mensen werken meer thuis, maar kennelijk gaan ze daar niet slechter van scheiden”, aldus Daamen. “De samenstelling van het pmd is overigens wel sterk afhankelijk van het inzamelmiddel, signaleren wij. Als een gemeente overstapt van zakken op een minicontainer voor pmd, meten wij vrijwel altijd een verslechtering van kwaliteit. Maar corona lijkt dus geen invloed te hebben op de samenstelling van het pmd.” De toename van het restafval, van de gescheiden stromen heeft Daamen nog geen cijfers, lijkt overigens vooral van toepassing op de eerste coronagolf. “Nu, tijdens de tweede golf, signaleren we veel minder toename. Kennelijk zijn mensen er wel klaar mee, met het opruimen en klussen in huis.”

meer afhaaleten genuttigd wordt. Pizzadozen, maaltijdverpakkingen, daar is duidelijk een toename van. Ook hier zie je de extra verspilling terug, in de dozen zitten soms nog halve pizza’s.”

De vermeende voedselverspilling zorgt vooral voor meer vervuiling van het pmd. “Bij gft-afval tref je een enkele keer een volle zak krentenbollen aan, maar het meeste effect zie je toch bij het pmd. Zoals de halfvolle flacons met sausen en verpakkingen van bezorgmaaltijden, maar ook plastic pakjes vleeswaren die niet eens open gemaakt zijn.”

Leenaars heeft een vermoeden dat sommige Nederlanders niet zo handig zijn met zelf koken. “Voorheen gingen ze naar een restaurant of aten ze in de bedrijfskantine. Het lijkt alsof ze niet weten wat ze er mee aan moeten. Ze kopen te veel in en gooien veel weg, zo lijkt het althans.”

EURECO Afval-onderzoeksbureau Eureco meldt dat de hoeveelheden restafval en pmd duidelijk zijn toegenomen. “Ik heb nog geen jaarcijfers paraat”, meldt bedrijfsleider Yvonne Leenaars, “maar ik heb wel gesproken met onze sorteerders. Wat zij melden, is dat ze veel mondkapjes tegenkomen, in het restafval maar ook bij het pmd. Mondkapjes zijn geen verpakkingsafval en al helemaal niet van plastic gemaakt, dus in het pmd horen ze niet thuis. Voorheen troffen onze sorteerders geen enkel mondkapje aan in het huishoudelijk afval, dus dat verschil viel ze meteen op.”

De sorteerders van Eureco hadden daarnaast de indruk dat er meer voedsel verspild wordt dan voorheen. “Mensen werken en eten of koken meer thuis. Dat zie je terug in de afvalstromen.

Een zak met een of twee aardappels er nog in, dat is normaal.

Maar nu zie je volle zakken aardappels weggegooid worden. Of halfvolle flacons ketchup bij het pmd. Ook zie je duidelijk dat er

Medewerkers van De Afvalspiegel aan het werk bij sorteeranalyses.

GRAM #10 december 2020 | 21

UTRECHT STOPT MET BRONSCHEIDEN VAN PMD Vanaf 2021 hoeven inwoners van Utrecht hun plastic, blik en drankpakken niet langer thuis te scheiden. De machines van het afvalverwerkingsbedrijf kunnen het beter. Volop afval scheiden blijft het motto, alleen haalt de gemeente het PMD er pas later uit maar met een verdubbelde grondstoffenwinst. Hoe kwam het zo?

D

e keuze van Utrecht om haar restafval na te gaan scheiden lijkt op het eerste oog ietwat grillig. Het beleid om inwoners thuis Plastic, Blik en Pak (PBP) te laten scheiden, is nog niet eens volledig uitgerold. Onder de noemer ‘Het Nieuwe Inzamelen’ zouden eind 2021 in totaal zo’n 40 duizend huishoudens thuis kliko’s voor gft, PMD en papier krijgen. Voor hun restafval zijn ondergrondse wijkcontainers aangelegd. Voor Utrecht zijn er twee redenen om weer op andere gedachten te komen. De eerste reden was het resultaat van een proefproject vorig jaar bij AVR in Rotterdam. Hieruit bleek dat met nascheiding 51 procent van het PMD is te scheiden en met bronscheiding slechts 26 procent. Waar een Utrechts gezin jaarlijks tot 8 kilo plastic, blik en pak komt, halen de sorteermachines van AVR zo’n 15 kilo PMD uit het restafval. Nascheiden levert in kwantiteit dus het dubbele op. Het tweede argument reikt onderzoek door Wageningen Universiteit aan naar het recyclen van plastic folies. Van nagescheiden stromen wordt beweerd, dat ze viezer zijn. Het Wageningse onderzoek wijst uit dat bij beide foliestromen weliswaar sprake is van vervuiling, met name geur. Echter, ook nagescheiden folies worden gewassen en gegranuleerd. Voor de uiteindelijke toepassing maakt het dus niet uit dat dit PMD is nagescheiden. “Voor ons was dit nieuwe informatie. Zeg maar ‘nascheidend inzicht’", legde wethouder circulaire economie Klaas Verschuure uit tijdens de vergadering van de raadscommissie Stad en Ruimte over de nieuwe Grondstoffennota van het college eind september.

22 | GRAM #10 december 2020

TEKST: PIETER VAN DEN BRAND Vanwege de positieve uitkomsten van zowel de pilot bij AVR als het onderzoek van de Wageningse universiteit stelde het Utrechtse college in de Grondstoffennota dan ook voor bij PMD op nascheiding over te gaan. Het verwerkingscontract met AVR, dat komend jaar ingaat, maakt dat ook mogelijk. De ingreep lijkt ook nodig om in 2025 het Utrechtse doel van jaarlijks 178 kilo per persoon restafval te halen. In de wijken waar nu een aantal jaren PMD aan de bron wordt gescheiden is de jaarlijkse hoeveelheid restafval tot 200 kilo per persoon teruggegaan (landelijk gemiddelde: 219 kilo), dus er is meer nodig. Daarnaast weet de gemeente uit de

rapporten van Afvalverwijdering Utrecht (AVU) dat dertig procent van het brongescheiden PMD te veel vervuild is. Dertig procent van de partijen brongescheiden PMD wordt door sorteerders afgekeurd en de acceptatie-eisen worden steeds hoger.

Voor papier, glas, textiel en gft blijven in Utrecht aparte containers bestaan. Voor de hoogbouwbewoners en de inwoners van de binnenstad onderzoekt het college de mogelijkheid van een brengsysteem voor gft, in combinatie met proefprojecten en marktconsultaties. “Wat het beste is, weten we nu nog niet. Dat gaan we de komende twee jaar onderzoeken”, aldus Verschuure. “De boodschap is juist dat we

Wethouder Klaas Verschuure van Utrecht: ‘De boodschap is juist dat we niet stoppen met scheiden.’

(Foto: Robert-Oosterbroek)

niet stoppen met scheiden. We gaan door met het scheiden van gft, glas, papier en textiel. Alleen het PBP halen we er later uit en we winnen meer grondstoffen terug dan bij bronscheiding. Maar we blijven dus aandacht vragen voor milieubewust gedrag”, stelde Verschuure tijdens het raadsoverleg. Het college trekt er twee jaar voor uit om de PMD-bronscheiding wijkgericht uit te faseren.

RAAD Eind november gaf de Utrechtse gemeenteraad groen licht voor het nieuwe grondstoffenbeleid. Vrijwel alle fracties staan achter de plannen, niet alleen de coalitiepartijen. Nascheiden levert meer grondstoffenwinst op door de snelle vorderingen van nascheidingstechnologie zonder een relevant kwaliteitsverschil tegenover bronscheiding. Ook hoeven de inwoners van Utrecht hun hoofd niet langer te breken over de vraag wat er wel en niet in de PMD-bak mag. Daar is nog altijd veel verwarring onder. Daarnaast storen veel gezinnen zich aan de drie kliko’s rond hun huis. Ze kunnen nu ruimte besparen, doordat de PMD-container verdwijnt. Ook ziet de raad nascheiding als een oplossing voor de binnenstad en de hoogbouw, waar bewoners weinig ruimte hebben voor inzamelbakken. Wel waarschuwt de raad voor verrommeling. De zeer regelmatige bijplaatsingen bij ondergrondse containers zijn in Utrecht een hardnekkig probleem. De uitdaging die de raad nadrukkelijk voor het college ziet, is het nieuwe nascheidingsbeleid helder naar inwoners toe uit te leggen, niet in de laatste plaats door de pittige stijging van afvalstoffenheffing in 2021 (van 236 naar 295 en van 286 naar 345 euro voor een- respectievelijk meerpersoonshuishoudens). De toename is te wijten aan marktontwikkelingen en hogere tarieven door de begin dit jaar landelijk ingevoerde verbrandingsbelasting. De Utrechtse gemeenten zijn in hun nieuwe verwerkingscontract vanaf 2021 miljoenen euro’s meer kwijt en die extra kosten landen in de afvalstoffenheffing.

Voor de raadsfractie van de Partij voor de Dieren komt de omschakeling te vroeg. Allereerst vreest de fractie dat de duizenden overbodige PMD-containers in de afvaloven gaan eindigen en geen nuttige herbestemming krijgen. Het college zou juist

Bijplaatsingen bij ondergrondse containers zijn in Utrecht een hardnekkig probleem (Foto: Eric Westzaan). langer door moeten gaan met PMD-scheiding om zo bij inwoners milieubewust gedrag te creëren. Nascheiding geeft niet het juiste voorbeeld en gaandeweg zal de scheiding van PMD verbeteren. Interacties aan de bron, stelt de PvdD-fractie, leveren uiteindelijk minder restafval op en op de lange termijn is dat beter voor het klimaat.

Een amendement om het bestaande bronscheidingssysteem te combineren met nascheiding haalde het echter niet. Tegenstanders in de raad en ook wethouder Verschuure zelf wezen op de hoge kosten, waar geen financiële dekking voor is, naast de onwenselijke milieuonvriendelijke extra inzet van transportvoertuigen.

Verschuure benadrukte nogmaals de voordelen voor nascheiden in de binnenstad en de hoogbouwwijken, waar afvalscheiding beperkt mogelijk is. De wethouder gaf tijdens de commissievergadering eind september al aan niet te kunnen garanderen, dat alle PMD-containers worden hergebruikt. “Vermoedelijk zitten er ook beschadigde exemplaren tussen, waar we niets meer mee kunnen.” Voor Verschuure staat zorgvuldige communicatie met inwoners voorop. “Vandaar ook dat we kiezen voor een gefaseerde invoering van nascheiden. Dit kan niet in één klap. We moeten dit per wijk goed inregelen.”

GRAM #10 december 2020 | 23

Je hart ben jij Wij zijn er voor je hart.

Kijk wat we samen kunnen doen op hartstichting.nl

In Nederland verzamelen we veel gegevens over afval. Daarmee kunnen we waarschijnlijk nog veel meer vragen beantwoorden en inzichten behalen dan we nu al doen. Een mooie uitdaging!

TEKST: ADDIE WEENK EN JULIANE KUPFERNAGEL, RIJKSWATERSTAAT Bij elkaar verzamelen we giga-hoeveelheden data. Denk aan de jaarlijkse CBS-uitvraag over afval aan gemeenten en de inventarisatie van gegevens over de afvalstoffenheffing door Coelo. Verder is er, voortkomend uit o.a. wettelijke of afgesproken monitoringsverplichtingen, landelijke informatie beschikbaar over de verwerkingsmethoden, inen uitvoer, producentenverantwoordelijkheid en zwerfafval. En wat te denken van de vele sorteeranalyses die gemeenten uitvoeren. Interessant is ook de opkomst van citizen-science, waarbij burgers data verzamelen en beschikbaar stellen.

Naast dat deze data de basis zijn voor grote lokale en landelijke beslissingen, dienen ze ook om zicht te krijgen op de effecten van bepaalde gebeurtenissen en maatregelen. Denk daarbij aan nieuwe wetgeving, zoals statiegeld en de Single-Used-Plastics richtlijn (SUP). Maar ook meer lokaal, zoals de invoering van diftar en/of omgekeerd inzamelen.

Gemeente Gouda

2013 2014 2015 2016 2017 2018 229 226 234 199 169 104 190 51 46 Dalend186 restafval zonder 187 diftar 156 200 192 209 183 31 39 heeft de inzamelfrequentie in 176 2016 fors verlaagd) 184 183 van restafval 178 69 64 253 252 250 66 60 58 175,9701 140,431 123,8762 108,9894 86,15909 74,6165 209 207 201 196 168 90 173 172 163 154 105 49 192 194 195 180 82 82 RAD gemeenten 229 226 208 134 133 133 landelijk gemiddelde 210 206 200 190 179 171

Rijkswaterstaat stelt haar afvaldata actief beschikbaar op www.afvalcirculair.nl/onderwerpen/monitoring-cijfers/afvalcijfers/afvalcijfers/. Ook werkt ze aan meer en betere visualisatie, want plaatjes zeggen veel meer dan woorden en getallen. Rijkswaterstaat maakt zelf al veel gebruik van de data: voor het ministerie, in het programma VANG-HHA en ook om vragen te beantwoorden die aan de helpdesk worden gesteld. Een nieuwe toepassing is te vinden op de benchmarksite www.benchmarkafval. nl: de VANG-vergelijker, waar gemeenten zich kunnen meten met elkaar en zicht krijgen op verklarende factoren. Krachtig daarbij is ook de VANG-landkaart, waarin verschillende databases zijn gecombineerd.

Hieronder enkele voorbeelden van inzichten die voortkomen uit de combinatie van gegevens van CBS en Coelo (afvalstoffenheffing). Duidelijke plaatjes die interessante vervolgvragen oproepen. En daarmee mooie cases voor de kennisuitwisseling in de benchmark huishoudelijk afval.

De De diftar-knik diftar-knik

Dalend restafval zonder diftar

300

250

200

200

150

Sysnr Systeem Heffing Fijn restafval (ex nascheiding) #gemeenten 1 vastrecht 256 172 22 100 2 omvang hh 254 183 167 3 D-volume 224 157 15 4 D-vol&freq 196 98 102 50 5 D-#zakken1 166 51 23 6 D-#zakken2 178 51 8 7 D-#zakken3 161 25 2 0 8 D-gewicht2013 198 2014 106 4 2015 2016 2017 9 D-gew&freq 208 105 11

2018

Tilburg

Breda

Veldhoven

Oude IJsselstreek

Peel en Maas

Kaag en Braassem

Hulst

landelijk gemiddelde

kg restafval per inwoner per jaar

kg restafval per inwoner per jaar

2018 Lisse 126,164 Bunschoten 106,9513 (Oude IJsselstreek Woudenberg 113,4335 Dinkelland 101,5461 300 Kampen 36,41023 103,3615 Ede 136,4189 Heusden 171,3512 250 Renkum

150

100

50

0 2013

fijn restafval en heffing vs tariefsysteem 2019 fijn restafval en heffing vs tariefsysteem 300

2014

2015

2016

2017

Gouda

Lisse

Bunschoten

Woudenberg

Dinkelland

Kampen

Ede

Heusden

Renkum

RAD gemeenten

landelijk gemiddelde

VANG-landkaart

250

200

150

kg restafval per inwoner per jaar

2017 5334 4656 ,362 3919 9359 1491 7788 9655

VAN AFVALDATA NAAR NIEUWE INZICHTEN

100

50

0

Heffing

Fijn restafval (ex nascheiding)

GRAM #10 december 2020 | 25

2018

[Advertorial] WASTE VISION:

DUURZAME VEILIGHEIDHEIDSVOORZIENINGEN VAN WASTE VISION

Bij Waste Vision geloven wij in een circulaire economie, waarin reststromen zo veel mogelijk worden hergebruikt.

Daarom bieden we gemeenten, bedrijven en burgers slimme tools en technologieën, waarmee afval makkelijker en voordeliger omgezet kan worden in nieuwe grondstoffen.

Hierbij is veiligheid van onze afvalinzamelsystemen van het grootste belang.

Waste Vision staat bekend als leverancier van zeer degelijke veiligheidsvoorzieningen voor afvalinzamelsystemen in de Nederlandse markt.

Onze producten, zoals veiligheidsvloeren, garanderen een optimale veiligheid rondom ondergrondse containers. Voor gebruikers, én voor medewerkers van afvalinzamelingbedrijven.

De veiligheidsvloeren van Waste Vision zijn CE-gecertificeerd, voldoen aan NEN 13071 en zijn geschikt voor alle type containers.

De vloeren worden onder meer in onze eigen fabriek (met SROI inzet) geproduceerd en zijn over het algemeen zelfs uit voorraad leverbaar!

De klapdelen zijn makkelijk uitneembaar en verwisselbaar. Daarnaast openen de klapdelen naar boven zodat de put bereikbaar is om deze te ontdoen van vuil en water.

Verzakte straatdelen of te laag ingegraven betonputten zijn geen probleem aangezien de vloer instelbaar is op hoogte.

Een circulaire economie creëren we samen, zeker nu. Wij wensen iedereen alvast veilige en gezonde feestdagen toe!

Meer informatie over onze veiligheidsvoorzieningen of andere producten of diensten kunt u krijgen via: INFO@WASTEVISION.COM 085 273 5000

WWW.WASTEVISION.COM

CORONA, AFVALSCHEIDING EN GEDRAGSBEÏNVLOEDING In het afgelopen jaar moest iedereen in Nederland zijn gedrag aanpassen, vanwege corona. Inmiddels is het heel gewoon om op openbare plekken anderhalve meter afstand te houden en met een mondkapje op boodschappen te doen. Wat kunnen we, met betrekking tot afvalscheiding, leren van de landelijke corona-campagne als het gaat om gedragsbeïnvloeding?

“I

n maart werden we overvallen en kregen we de opdracht in korte tijd een campagne te ontwikkelen”, vertelt Christine Swankhuisen, partner en mede-oprichter van Tabula Rasa. Samen met Roorda Reclamebureau bedacht Tabula Rasa de landelijke campagne ‘Alleen samen krijgen we corona onder controle'.

Swankhuisen: “Vóór we een campagne starten, verdiepen we ons altijd in de doelgroep en de context en verzamelen we relevante kennis.” Vanaf april kon Tabula Rasa gebruik maken van informatie van het RIVM, dat elke zes weken onder duizenden Nederlanders vragenlijsten afneemt met vragen die betrekking hebben op de gedragsregels t.a.v. corona en op het fysieke, sociale en mentale welbevinden. De campagnestrategie is erop gericht dat mensen er op vertrouwen dat ze in staat zijn zelf iets te doen. Ze krijgen handelingsperspectieven aangeboden.

Als iemand bijvoorbeeld stress ervaart, is het advies erover te praten. Dat helpt om mentaal weerbaar te blijven.

SOCIAL MODELING Voor het overbrengen van de boodschap maakt Tabula Rasa gebruik van de kracht van emotie en het gevoel van herkenning. Wouter Wullems, consultant bij Tabula Rasa: “Door emoties te benoemen, voelen mensen zich aangesproken. Een belangrijke pijler in de campagne is: 'Het is een moeilijke tijd, maar we doen het samen en helpen elkaar'.” Er zijn toolkits beschikbaar voor gemeenten en andere partijen met posters en factsheets, waarop de corona-maatregelen beknopt staan

TEKST: ANS AERTS

weergegeven middels teksten en plaatjes.

Kirsten Ruitenburg, eigenaar van onderzoeks- en adviesbureau Novi Mores is gespecialiseerd in gedragsbeïnvloeding en zegt over de landelijke corona-campagne: “Er wordt gecommuniceerd vanuit gewenst gedrag. Wat wil de overheid zien dat mensen doen? Dat komt in de campagne eenvoudig en beknopt aan bod.”

Ook zitten er visueel sterke elementen in, volgens haar. Zo zijn er filmpjes met verschillende mensen te zien, qua leeftijd en culturele achtergrond, die het gewenste gedrag vertonen. Hier kan iedereen zich mee identificeren. “Dat is het principe van social modeling: mensen zijn eerder geneigd om gedrag over te nemen als ze zien dat mensen die op henzelf lijken dat gedrag vertonen.”

voorbeeld omgekeerd inzamelen, is het belangrijk om verschillende scenario's klaar te hebben liggen: 'Als we dit doen, wie gaat er dan mopperen? En hoe gaan we daarmee om?'”

Ruitenburg adviseert regelmatig gemeenten over afvalscheiding. Gedragsbeïnvloedingstechnieken als social modeling en prompting (herinneren aan gewenst gedrag), die naar voren komen in de corona-campagne, worden ook gebruikt om mensen te verleiden hun afval goed te scheiden. Addie Weenk, adviseur bij Rijkswaterstaat, houdt zich bezig met gedragsbeïnvloeding op het gebied van afvalscheiding. Over de vertaalslag vanuit de corona-campagne naar beïnvloeding van afvalscheidingsgedrag zegt hij: “Duidelijkheid is cruciaal. Mensen hebben een hekel aan onzekerheid. Leg daarom bij een campagne rondom afvalscheiding duidelijk en consequent uit waarom een afvalstroom wordt gescheiden en hoe dit gebeurt.” Op weerstand kan een gemeente anticiperen. “Bij het overstappen op bij-

HET SCHEIDEN

CHRISTINE SWANKHUISEN: “ IN ELKE GEMEENTE GELDEN WEER ANDERE REGELS VOOR VAN PMD. DAT IS VERWARREND. ” VISUEEL MAKEN Voor de inzameling van pmd geldt dat mensen de regels vaak ingewikkeld vinden. Naast de duidelijkheid die Weenk noemde, zijn er nog twee factoren vanuit gedragsoogpunt van belang om een goede scheiding van pmd te realiseren.

Mensen moeten gemotiveerd zijn en beseffen dat het zinvol is om pmd apart in te zamelen. Verder moet de gelegenheid om stromen te scheiden er zijn en moeten de voorzieningen op orde zijn.

GRAM #10 december 2020 | 27

De Rooij Milieutechniek drukt zijn stempel op efficiĂŤnt nascheiden Gemeente Rotterdam kiest voor on ze ondergrondse stempelpers

De revolutionaire ondergrondse stempelpers van De Rooij Milieutechniek maakt de transitie van bron- naar nascheiding ĂŠn naar volledig elektrisch inzamelen eenvoudig mogelijk.

Door middel van stempels wordt de reststroom optimaal aangedrukt, en wel zo dat het materiaal eenvoudig na te scheiden is. De stempelpers heeft bovendien een uitgekiend laag eigengewicht, dus elektrisch transport is geen enkel probleem. De pers verbruikt slechts 24V en pas bij een volle container wordt het materiaal aangedrukt. Een zeer laag energieverbruik is het resultaat. Tel daarbij op dat de constructie volledig gelast en volbad verzinkt is, en je bent gegarandeerd van een zeer onderhoudsvriendelijke pers met een lange levensduur.

De duurzame voordelen van de ondergrondse stempelpers Hoge verdichtingsgraad Door middel van 2 persstempels, alleen werkend bij een volle container, wordt het afval optimaal aangedrukt.

Optimaal geschikt voor nascheiding Door de manier van aandrukken is nascheiding van de reststroom optimaal te verwezenlijken.

Veilige zwakstroom In de betonput en perscontainer wordt alleen 24 Volt gebruikt; altijd veilig voor de gebruiker, dienstverlener en hulpdiensten.

ongeperst Minimaal energieverbruik - Pers treedt pas in werking bij volledig volle container.

- Ook toekomstbestendig voor alternatieve energiebronnen.

- Door toegepaste componenten geen energieverspilling.

- CO2-reductie.

Zeer kostenbesparend - Laag energieverbruik.

- Hoge verdichtingsgraad dus lage transportfrequentie.

- Zeer onderhoudsvriendelijk.

- Eenvoudig en snel te plaatsen.

- Sterk rendementverhogend door een optimale nascheiding.

- Zonder aanpassingen toepasbaar op iedere bestaande betonput en veiligheidsvloer.

- Lage investeringskosten.

T +31 (0)416 31 29 09 | info@derooijmilieutechniek.nl | www.derooijmilieutechniek.nl ISO 9001, ISO 14001 en VCA gecertificeerd

persen

geperst Uitgekiend laag eigengewicht Bij uitstek geschikt voor de transitie naar volledig elektrisch inzamelen.

Voor diverse reststromen geschikt Door een slimme constructie uitstekend inzetbaar voor de inzameling van diverse reststromen, waaronder ongescheiden restafval, PMD en papier & karton.

Dynamische volmelding Geschikt voor de koppeling met ieder volmeldsysteem, evenals ons revolutionaire, dynamische volmeldsysteem Octopus.

Ruimtebesparend Door de hoge verdichtingsgraad minder ondergrondse containers benodigd: minder staal, meer groen!

Beslisregels kunnen behulpzaam zijn om mensen te stimuleren hun pmd goed te scheiden, aldus Ruitenburg: "Is het verpakkingsmateriaal uit de keuken of badkamer? Is het leeg? Dan mag het bij het pmd." Ook is het goed om het visueel te maken. “Laat afbeeldingen zien van wat er wél bij mag in plaats van wat er niét bij mag.” Weenk heeft de ervaring dat het helpt als mensen zien dat er iets nuttigs wordt gedaan met hun afval. Een voorbeeld is compost uitdelen aan bewoners van hoogbouw, gemaakt van hun eigen gft. Dan gaat het echt leven. Hij denkt dat de sleutel voor een goede campagne om afvalscheiding te stimuleren, ligt bij het toepassen van verschillende technieken voor gedragsbeïnvloeding en communicatie. “De één wil weten waarom scheiden belangrijk is, de ander wil alleen weten wat hij moet doen en de derde wil geen boete krijgen. In een jaaragenda kun je de verschillende acties en vormen van gedragsbeïnvloeding inplannen, verspreid over het jaar. Op die manier bereik je veel mensen. Via herhaling komt het vervolgens in het automatische gedragssysteem terecht.”

Swankhuisen noemt een paar aandachtspunten naar aanleiding van de coronacampagne die ook relevant zijn voor het beïnvloeden van afvalscheidingsgedrag.

“Vermijd moeilijke woorden. Een term als 'intelligente lockdown' uit de persconferenties over corona wordt door een deel van de Nederlandse bevolking niet begrepen.” Een ander punt heeft betrekking op de link tussen landelijke acties en de uitvoering op lokaal niveau. “De landelijke overheid kwam eigenlijk net te laat met de toolbox met communicatiemiddelen voor gemeenten. Daardoor hebben gemeenten hun eigen campagnes ontwikkeld en zijn er lokale verschillen ontstaan. Iets vergelijkbaars is te zien bij afvalscheiding. In elke gemeente gelden weer andere regels voor het scheiden van pmd. Dat is verwarrend.” Wullems vult aan: “Tijdens de corona-periode zijn mensen hun huis gaan opruimen en hebben ze hele inboedels aan de straat gezet. Dat is een goed moment om over het scheiden van afval te praten. Afval is niet super-interessant voor mensen, ga daarom op zoek naar momenten waarop het relevant is en haak daar op in.“

Inworpzuil met duidelijke instructies van een pbd-container in Den Haag.

FINANCIËLE STRESS Een deel van de bevolking is moeilijk te bereiken. Dat geldt voor de landelijke corona-campagne, maar ook voor communicatie over afvalscheiding. Swankhuisen: “Dit heeft vooral betrekking op mensen met een laag opleidingsniveau, in achterstandswijken. We denken al snel dat mensen de boodschap niet begrijpen omdat hun taalniveau ontoereikend is, maar vaak spelen andere factoren een rol.” Zo heeft financiële stress invloed op het denkvermogen. Mensen met finan-

ciële problemen richten zich op de zaken die op dat moment prioriteit hebben.

“En dat is niet de afvalscheiding”, zegt Swankhuisen. Het is dan zinvol om een interventie te richten op het verminderen van stress en mensen te helpen via de inzet van schuldhulpverlening. “Als de financiële problemen zijn aangepakt, kunnen ze weer aandacht besteden aan andere zaken zoals afvalscheiding. Dit vraagt dus om een geïntegreerde aanpak, die breder is dan alleen het vraagstuk van een goede afvalscheiding.”

GRAM #10 december 2020 | 29

• Recycle mini-containers nu in 3 seconden met de WCR Pers!

• Alle grondstoffen van elkaar gescheiden met een druk op de knop • De WCR Pers helpt mee aan een circulaire economie en helpt u kosten te besparen.

In slechts 3 seconden

Voor meer info: www.innotechkramer.com info@innotechkramer.com

VEEL ANIMO VOOR SUBSIDIEAANVRAGEN CIRCULAIRE AMBACHTSCENTRA 2020 Het icoonproject Circulaire Ambachtscentra (CA) heeft in korte tijd veel successen geboekt en bekendheid gekregen. Het besluit van Staatssecretaris Stientje van Veldhoven om voor 2020 meer geld vrij te maken voor dit project heeft hier zeker aan bijgedragen. In 2020 zijn maar liefst 22 subsidieaanvragen gehonoreerd, een stuk meer dan vorig jaar. Meer gemeenten krijgen nu de gewenste extra ondersteuning. Ook wordt de ontwikkeling van CA’s versneld. De transitie naar een circulaire en inclusieve economie in Nederland voor 2050 krijgt zo een flinke impuls.

I

TEKST: DAAN MIDDELKAMP BEELD: MARTIN WAALBOER/STICHTING REPAIR CAFÉ INTERNATIONAL

n 2019 heeft de eerste CA subsidieaanvraag plaatsgevonden. Toen hebben tien projecten financiële ondersteuning gekregen. Met deze impuls zijn zij aan de slag gegaan met het verder ontwikkelen van het concept Circulaire Ambachtscentra. Een plek of netwerk waar het draait om hergebruik, reparatie, hoogwaardig recycling van consumptiegoederen en bewustzijn over circulariteit creëren. Een CA kan als vliegwiel fungeren voor een circulaire en inclusieve economie.

Een centrale spil om duurzaamheidsambities waar te maken, circulaire projecten aan op te hangen en te gebruiken om hogerop de R-ladder te komen.

In cijfers is de positieve ontwikkeling goed weer te geven. In totaal zijn er nu 70 projectplannen beoordeeld, waarvan 32 initiatieven financiële ondersteuning ontvangen hebben vanuit het Rijk. Bij sommige initiatieven gaat de samenwerking over de gemeentegrenzen heen. Er worden nu 59 gemeenten ondersteund vanuit de subsidie. In totaal wonen er 4.8 miljoen Nederlanders in deze gemeenten, die hopelijk in de toekomst allemaal bediend worden door een circulair ambachtscentrum.

Zogezegd, wordt nu al 27% van de Nederlanders ‘bereikt’ door het icoonproject. Opvallend dit jaar is dat veel aangrenzende gemeenten van al deelnemende gemeenten aanvragen indienden. De circulaire ambachtscentra verspreiden zich duidelijk als een olievlek over het land.

(Bron: Rijkwaterstaat www.circulairambachtscentrum.nl) PLANNEN MET IMPACT De prijsvraag 2020 was goed geland bij gemeenten, wat terug te lezen was in de plannen. Wat verder opviel was dat veel plannen gericht zijn op leren in de praktijk. Waar vorig jaar veel plannen in de verkennende fase waren, willen gemeenten dit jaar gelijk concreet actie ondernemen. De verschillende bouwstenen, samenwerkende partijen, lijken elkaar nog beter gevonden te hebben.

Het beeld van wie er gaan samenwerken en op welke wijze komt sterk terug in de plannen. Circulaire ambachtscentra hebben meer draagvlak in de maatschappij gekregen.

In een circulair ambachtscentrum gaat het om meer producthergebruik, bijvoorbeeld door kapotte spullen te repareren.

Alle plannen richten zich op de hogere treden van de R-ladder, met als doel bij te dragen aan producthergebruik en reparatie. Hoe men dit wil bereiken werd verschillend opgepakt.

Elk plan was uniek in haar aanpak, focus op bepaalde producten, inrichting van een centrum of netwerk en ook met welke partners werd samengewerkt. De gemene deler was dat alle plannen gericht waren op het hergebruik van consumptiegoederen die voornamelijk vrij kwamen uit huishoudens.

GRAM #10 december 2020 | 31

Circulair ambachtscentrum binnen uw gemeente?

Circulariteit, duurzaamheid, sociale activering en werkgelegenheid

Improving tomorrow.

Een circulair ambachtscentrum levert een posi�eve bijdrage aan de duurzaamheidsdoelstellingen van gemeenten. Niet voor niets hee� Rijkswaterstaat al twee keer een prijsvraag uitgeschreven om gemeenten te s�muleren bij de realisa�e van circulaire ambachtscentra. Inmiddels hebben 32 gemeenten op basis van hun projectplan succesvol meegedaan aan de prijsvraag én hebben hiervoor subsidie ontvangen.

Win-win situa�e De start van een uitdaging om van afval grondstof te maken. De benamingen ‘stort’ en ‘afvalbrengsta�on’ aanpassen naar duurzame, posi�eve concepten en bewustwording onder burgers creëren voor de waarde van grondstoffen. Van weggooimaatschappij naar een maatschappij waarin duurzaamheid en hergebruik van grondstoffen centraal staan, waar ketenpartners samenwerken om materiaal- en grondsto�ringlopen te sluiten.

Hierin speelt het sociaal domein ook een rol voor een succesvolle invulling van een circulair ambachtscentrum. Een win-win situa�e dus!

Welke onderdelen kunnen zich bevinden in een circulair ambachtscentrum MILIEUSTRAAT

KRINGLOOPWINKEL

ONDERWIJS EN EDUCATIE

INPASSING SOCIAAL DOMEIN / (RE)INTEGRATIE

REPARATIE EN RE-USE / LOKALE ONDERNEMERS

DEMONTAGERUIMTE

Deze voorzieningen kunnen op één locatie worden gerealiseerd, maar ook afzonderlijk van elkaar op locaties binnen een bepaalde straal.

We helpen u graag op weg naar een waardevolle combinatie van mens en grondstoffen. www.anteagroup.nl/circulairambachtscentrum

Antea Group begeleidt gemeenten met een integrale aanpak, zodat uw gemeente straks ook een circulair ambachtscentrum rijker is.

ROTTERDAM, GRONINGEN EN TEYLINGEN Deze drie initiatieven geven een goed beeld van hoe verschillende projecten op unieke wijze aan hetzelfde doel gaan werken: In Rotterdam gaat een aantal partijen onder werk- en merknaam ONZE gezamenlijk op zoek naar een afzetmarkt voor nieuwe producten uit restmaterialen. Hiervoor wordt een creatieve dagbesteding in een pop-up store gerealiseerd. Uniek aan het initiatief in Rotterdam is dat het ambachtelijke gildes verbindt met design op een manier die past bij het karakter van de stad Rotterdam; modern, creatief, hip, en no nonsense. De manier waarop de ambities gerealiseerd moeten worden is via de ‘design doing’ methode. Het plan werd overtuigend gebracht en de jury is benieuwd of het project er in slaagt een echte productenlijn te ontwikkelen onder de naam ONZE. Groningen kiest voor een innovatieve aanpak, met als stip op de horizon de ambitie een grote ‘circulariteitshub’ te realiseren. Voordat deze ambitie gerealiseerd kan worden gaat Groningen eerst een aantal kleinere stappen zetten. Het verbindt bijvoorbeeld de bestaande milieustraat met de kringloopbedrijven en daarbij wil Groningen de kracht van de wijk benutten. Groningen wil daaromheen een permanent platform realiseren met de boodschap: ‘Wat geef jij door?’. Met deze beweging wil Groningen bewoners binden aan Repair Cafés, kringloopcentra en de deelmaatschappij. Op lokaal niveau worden grondstoffen hergebruikt. Deze grondstoffen, ofwel GroningsGoud, krijgen een nieuwe toepassing. Het plan van Groningen verbindt zodoende een lange termijn visie met korte termijn acties en maakt daarbij slim gebruik van de kennis en kunde van de lokale partners.

In Teylingen zijn ook lokale partners opgezocht om een Circulaire Ambachten Hub op te zetten. In de bollenstreek worden bestaande initiatieven uitgebreid en nieuwe samenwerkingen aangegaan met het bedrijfsleven. De businesscase wordt zo rondgemaakt met o.a. het bedrijfsleven, onderwijs, sociale werkvoorziening en het opzetten van een bouwmarktdeeleconomie. Daarnaast zet de gemeente ook in op een gedragsveranderingscampagne om bewoners mee te krijgen in het duurzame denken.

VLIEGWIEL VOOR EEN CIRCULAIRE EN INCLUSIEVE ECONOMIE Het circulair ambachtscentrum speelt een belangrijke zichtbare rol in de transitie naar een circulaire en inclusieve economie. Ze denkt goed na over de inzet van beleidsmedewerkers, medewerkers van het afvalbedrijf of kringloop, repareerders, mensen met afstand tot de arbeidsmarkt, leerlingen, studenten, designers, bewoners, creatievelingen en mensen uit de praktijk. Vooral de uitgebreide aandacht voor social return komt sterk terug. Kortom veel domeinen die elkaar weten te vinden. Een ambachtscentrum slaat een brug tussen de domeinen, om samen te werken aan een circulaire en inclusieve economie.

Bewustwording is een belangrijke voorwaarde om deze transitie te laten slagen. Daarnaast zetten gemeenten samenwerkingen op met bouwmarkten, meubelzaken, kringloopwinkels, of circulaire design/concept stores om ook de consument te bereiken. Repareren, hergebruik en circulaire producten worden zo nog meer onderdeel van de maatschappij. Ook valt dit samen met het rondkrijgen van de businesscase. Zo blijft het ambachtscentrum zich ontwikkelen tot een winstgevende en duurzame organisatie.

HET PROGRAMMA VOOR DE KOMENDE JAREN De komende twee jaar worden de plannen verder ontwikkeld en in de praktijk gebracht. De voortgang wordt in samenwerking met de jury gewaarborgd. Ook worden de resultaten gemonitord. Op dit moment wordt er gewerkt aan een goede monitoringsmethode.

Om vaart in de ontwikkeling te houden worden verschillende bijeenkomsten georganiseerd. Deze bijeenkomsten staan in het teken van bijpraten, inspireren, leren en aangeven waar je tegen aan loopt. Zo krijgt iedereen een beeld van waar ze staan, wat er nog moet gebeuren en hoe dit kan gebeuren.

Verder zullen er ook verschillende onderzoeken worden uitgevoerd.

Naast de haalbaarheidsonderzoeken die de aanvragers doen, voert het Rijk onderzoeken en publicaties uit. De afgelopen twee jaar is er veel onderzoek gedaan naar de effecten van een circulair ambachtscentrum. Verder worden onderzoeken uitgevoerd naar businesscases, wetgeving en verder ontwikkelen van de bouwstenen.

Al deze informatie is terug te vinden op de website https://circulairambachtscentrum.nl/

SUBSIDIEONTVANGERS 2019: • Almere • Arnhem • Amersfoort • BUCH • Goeree-Overflakkee • Hengelo • Hoeksche Waard • Maastricht • Tilburg • Zwolle

SUBSIDIEONTVANGERS 2020: • Alphen aan den Rijn • Deventer • Den Haag • Doetinchem • Heereveen • Goirle • Groningen • Leiden • Meijerijstad • Nijmegen • Nissewaard • Oss • RD4 • Regio Gooi en Vechtstreek • Roosendaal • Rotterdam • Schiedam • Staphorst, Dalfsen, Ommen en Zwartewaterland • Steenwijkerland • Teylingen • Wijk bij Duurstede • Zuidplas

GRAM #09 #10 november december 2020 | 33

Slimme software voor afvalinzameling

Unitmanager afval en grondstoffen Jeroen Schörn van Spaarnelanden “Dit jonge en flexibele bedrijf stelde ons in staat ons systeem zo in te richten, zoals wij dat wilden.”

Fotocredits: United Photos - Paul Vreeker

Hexapole bouwde voor Spaarnelanden een compleet systeem voor de afvalinzameling waar alle afdelingen gebruik van maken: van de receptie, communicatie en klantenservice tot de chauffeurs, onderhoudsmonteurs en planning.

Voordelen van software van Hexapole voor afvalinzameling Afvalinzamelingsoptimalisatie Op basis van vulgraad en frequentie Minder rijbewegingen CO2-besparing Communicatie tussen afdelingen Inzicht voor bewoners Technisch containerbeheer

Interesse in slimme inzamelingssoftware op maat?

Neem contact met ons op!

0251 212 484 | info@hexapole.com | hexapole.com

NIEUWS WEEK VAN DE AFVALHELDEN De Week van de AfvalHelden is dé week waarin medewerkers uit de afvalbranche centraal staan. Medewerkers uit deze branche zijn essentieel voor het draaiende houden van de Nederlandse samenleving. Begin dit jaar werd dit extra duidelijk, toen de coronacrisis het dagelijks leven in Nederland op zijn kop zette en inzamelende medewerkers veelvuldig toegejuicht werden. Maar wat NVRD, Vereniging Afvalbedrijven en O&O Fonds GEO betreft moet het daar niet bij blijven. Iedereen in de afvalsector verdient dagelijks waardering, daar is geen crisis voor nodig. Want hoe zou Nederland er zonder hen uitzien? Vandaar van 1 t/m 7 maart 2021 de Week van de AfvalHelden.

Meer informatie is te vinden op www.weekvandeafvalhelden.nl. Hier vind je een toolbox met posters, stickers etc. Ook is er een knop: wij doen mee. Hier kun je je aanmelden als je met je bedrijf/organisatie de week gaat uitdragen binnen je gemeente/organisatie.

NIEUW BESTUUR YOUNG NVRD In september startte Young NVRD de zoektocht naar nieuwe bestuursleden. Na verschillende gesprekken zijn de twee nieuwe bestuursleden aangesteld: Douwe Huitema, junior adviseur Duurzame Economie en Leefomgeving bij adviesbureau KplusV, en Hede Razoky, werkzaam bij gemeente Almere, waar ze zich dagelijks bezighoudt met het Upcyclecentrum. Samen met voorzitter Sigrid Schuurmann (gemeente Rotterdam) en Suzie van de Pas (NVRD) vromen zij nu het bestuur van Young NVRD. De eerste taak van het nieuwe bestuur is om het Jaarplan voor 2021 vast te stellen.

UPDATE MODEL AFVALSTOFFENVERORDENING De VNG is gestart met het werk aan de update van de model afvalstoffenverordening. De modelverordening uit 2015 moet aangepast worden om de gevolgen van het nieuwe besluit gescheiden inzamelen te verwerken.

Een werkgroep met deelnemers van enkele gemeenten, VNG en NVRD buigt zich over de noodzakelijke aanpassingen. De verwachting is dat de nieuwe modelverordening in het eerste kwartaal van 2021 beschikbaar zal komen.

LEDEN STEMMEN IN MET JAARPLAN 2021 Tijdens een online algemene ledenvergadering op 3 december hebben de NVRD-leden ingestemd met het Jaarplan 'Verbinden naar de toekomst'. Het jaarplan bevat acht thema’s voor de verenigingsagenda van 2021.

In de ALV, die werd gestart met een inspirerende presentatie van Wil Sijstermans van Rd4 over de leerpunten uit de corona-crisis, hebben de leden ook ingestemd met de begroting en het instellen van een ISWA-fonds ten behoeve van de detachering van mensen uit de branche naar ISWA. De vergadering was het eerste officiële optreden van Wendy de Wild, die sinds 1 december is aangetreden als directeur.

GRAM #10 december 2020 | 35

LYNX - DE SLIMME KEUS! Input vanuit ervaren machinisten

Uniek cabineontwerp voor ongeĂŤvenaard zicht

Fenomenale zuigkracht en grote tankinhoud

Bitgumerdyk 69 9041 CB Berltsum (Frl.) Tel 0518 – 462070 E-mail info@rondaan.nl Website www.rondaan.nl

Rondaan is al ruim 100 jaar de klantgerichte partner voor levering & 24/7 service van: transportmiddelen, hydraulische laad/lossystemen, wegbeheermaterieel, routebegeleiding & strooimanagementsystemen.

Met naar circulair! circulair!

Met een een Twist Twist i naar

afval & grondstoffen afval & grondstoffen

Denken Denken Doen Doen Doorpakken Doorpakken Boonsweg 49, 3274 LH Heinenoord Boonsweg 49, 3274 LH Heinenoord 190x130mm.indd 1 36 | GRAM 190x130mm.indd 1

#10 december 2020

Aanpak Aanpakmet meteen eenTwist Twist

22-0000-1004-02 GRAM 2020 dec

190x130mm.indd 1

24-11-2020 12:07

START START

Twist-off Twist-off Inventariseren Inventariseren Analyseren Analyseren Adviseren Adviseren

Toetsen Toetsen Implementatie Implementatie met een Twist met een Twist

www.twist-group.nl www.twist-group.nl 22-0000-1174-01 GRAM 2020 dec

Follow-up Follow-up

info@twist-group.nl info@twist-group.nl 16-11-2020 11:35 24-11-2020 12:02

BEDRIJVEN, GEMEENTEN EN ORGANISATIES ZEGGEN:

“STATIEGELD OP BLIKJES, YES WE CAN!” Statiegeld op blikjes? Yes We Can! Met deze enthousiaste slogan startten ruim 150 - en het aantal is groeiende - bedrijven en organisaties vorige maand de nieuwe campagne van de Statiegeldalliantie voor een snel besluit voor statiegeld op blikjes.

De positieve campagne startte tegelijk in Nederland en België. 55 Nederlandse gemeenten en 13 Belgische gemeenten doen al mee. Daarbij zitten onder andere gemeente Amsterdam, Den Haag, Utrecht, Maastricht en Venlo. Ook bedrijven zoals ASN Bank, Reinigingsdienst Waardlanden, Triodos Bank en Ekoplaza. En organisaties zoals LTO Nederland, de Consumentenbond en Natuur & Milieu.

THUMBS UP Het Gentse communicatiebureau Bigtrees ontwierp een wervend campagnebeeld dat de positieve vibe rond statiegeld goed uitstraalt. Het Yes We Can-blikje komt in vier frisse kleuren. De hand die het vasthoudt, geeft een ‘thumbs up’ voor statiegeld. De achtergrond van elk beeld is uniek voor elke gemeente, organisatie of bedrijf.

Zo komt de kracht van de Statiegeldalliantie, namelijk dat zoveel diverse partijen zich achter één oproep scharen, in deze beeldcampagne duidelijk naar voren. Met hun beeld spreken de deelnemers zich duidelijk en kleurrijk uit voor een snel besluit voor statiegeld op blikjes, zowel in het straatbeeld, als online met #StatiegeldYesWeCan.

GOEDE WIL Een overgrote meerderheid van de Nederlanders wil dat er statiegeld op blikjes komt.

Sandra Molenaar, directeur Consumentenbond benadrukt: ‘‘Uit onderzoek onder onze leden blijkt dat 75% van de consumenten voorstander is van statiegeld op blikjes.

Consumenten begrijpen niet waarom zo'n voor de hand liggende, bewezen effectieve maatregel als statiegeld niet gewoon snel ingevoerd wordt. Daarom zegt ook de Consumentenbond: statiegeld op blikjes, Yes We Can!” “Bij de politici in de Tweede Kamer en kabinet is heel veel goede wil om dit ook te doen. Samen met al die gemeenten, organisaties en bedrijven willen we de politici aanmoedigen om nu door te pakken, en statiegeld op blikjes snel in de wetgeving te zetten”, zegt de Statiegeldalliantie. Dit kan zelfs nog deze regeerperiode. Het beslismoment staat gepland voor het najaar 2021.

Maar de tellingen door Rijkswaterstaat tonen nu al dat het aantal blikjes in de natuur

niet daalt, maar sterk stijgt met 19 procent.

“De verklaring van staatssecretaris Stientje van Veldhoven in het AD van 11 november dat daarom overwogen kan worden om de beslissing begin 2021 te nemen, is heel positief”, zegt de Statiegeldalliantie. Een vergelijkbare vervroeging van het besluit gebeurde in april ook voor statiegeld op kleine plastic flessen. De vraag is dat het kabinet dit nu ook voor de blikjes doet.

Elke gemeente, bedrijf of organisatie kan zich geheel gratis aansluiten bij de kleurrijke Yes We Can-campagne. Ook als ze niet aangesloten zijn bij de Statiegeldalliantie.

Ze roept dan ook alle gemeenten, bedrijven en organisaties op om mee te doen en deze feelgood campagne mee te doen groeien.

“Zo geven we de politici het laatste motiverende zetje zodat statiegeld op blik er echt komt. En zorgen we samen voor een mooiere leefomgeving”, aldus de Statiegeldalliantie.

Meer info: www.statiegeldalliantie.org

Jonna Tjapkes, senior adviseur duurzaamheid bij ASN Bank, legt uit waarom ze meedoen: "Wij vinden dat afval niet bestaat; grondstoffen moeten steeds opnieuw worden ingezet. Het is nu tijd voor de overheid om door te pakken en door middel van statiegeld ook de blikjes uit de natuur te houden. Alleen op die manier zetten we écht een stap naar een circulaire samenleving.”

De campagne gaat later ook op pad om verschillende deelnemers aan het woord te laten. Organisaties, bedrijven, gemeenten en politici kunnen in een video-interview hun Yes We Can!-oproep kracht bij zetten.

GRAM #10 december 2020 | 37

BRANCHE NIEUWS KENNISMAKEN MET ISWA Toen ik vier jaar geleden aan mijn 5-jarige dochter probeerde uit te leggen wat mijn baan bij ISWA inhoudt, heb ik het simpel gehouden. Het resultaat: ik ben een internationale vuilnisman. Geboren in Chili, opgegroeid in Colombia en Nederland, gestudeerd in Londen en Delft, gewerkt in Nederland, België, Turkije en Oostenrijk, en nu Operations Director by ISWA. Ik ben blij om uit te mogen leggen waarom ik zo enthousiast ben om bij ISWA te werken.

Eén van onze projecten heeft een oplossing bedacht waardoor die composieten gebruikt kunnen worden als volledig circulaire bouwmaterialen. Om dat rendabel te maken moeten toekomstige windmolen-ontwerpen meer aandacht besteden aan de End-of-Life fase. En zo is mijn cirkel weer rond - door ontwerpers dringend mee te geven dat een ontwerp dat geen rekening houdt met de end-of-life fase, nog niet compleet is.

In mijn carrière heb ik mijn studies Informatica en Industrieel Ontwerpen gecombineerd zodat ik bezig kon zijn met innovaties. Ik heb bijvoorbeeld meegebouwd aan het huis en het kantoor van de toekomst in Amsterdam en ik moet eerlijk bekennen dat toen weinig aandacht is besteed aan duurzaamheid. Bij ISWA heb ik de kans om dat goed te maken door juist extra aandacht hieraan te besteden.

Jose Uribe

Als Operations Director stuur ik het team aan dat zich bekommert over de communicatie, evenementen en het ledenbeheer. Door de pandemie hebben wij de manier waarop wij met onze leden engageren flink moeten aanpassen. Wellicht hebben sommige lezers al een of meerdere webinars bijgewoond. Zo niet dan zullen er in de toekomst nog volop kansen zijn daarvoor.

Zoals eerder gesteld heb ik wat goed te maken. Dat doe ik via EU-onderzoeksprojecten waarin ISWA meedoet als communicatiepartner. Toevallig heb ik recentelijk gelezen over EU-plannen om de windenergie productie te verhogen met 250%. Echter is er nog weinig aandacht voor wat er met windmolens moet gebeuren aan het eind van hun gebruiksfase, dus worden de materialen meestal gestort of verbrand.

Veranderen in een veranderde wereld voor 2021?”

“Hoe staat het met uw doelstellingen circulaire doelstellingen voor 2020?”

Marcel Stukker 06 - 53 54 67 20 marcel@impactvm.nl

Check teamTest er klaar voor is met onze Meten of is uw weten. uw actuele status metone-minuteonze teamscan op www.impactvm.nl gratis quick-scan op www.impactvm.nl

• interim procesmanagement • organisatieontwikkeling leiderschapstrajecten • teamperformance organisatieontwikkeling

38 | GRAM 14406_impact_adv_190x62_v4.indd 1 190x62mm_B.indd 1 #10 december

2020

22-0000-1203-01 GRAM 2020 dec

08-05-2020 12:26 13:48 24-11-2020

BRANCHE NIEUWS MODULO MILIEUSTRATEN START MET INRUILGARANTIE EN RE-USE ELEMENTENPOOL Geld terug krijgen voor het bordes. Met deze inruilgarantie voor circulair betonnen U-elementen zet Modulo Milieustraten een innovatieve stap om de transitie naar de circulaire economie te versnellen. Gemeenten die een nieuwe milieustraat of circulair ambachtscentrum realiseren, krijgen bij een aanpassing geld terug voor de U-elementen. Deze elementen komen in de Re-use elementenpool voor de volgende gebruiksperiode. Hiermee levert de inruilgarantie gemeenten een substantieel investeringsvoordeel op en maximale flexibiliteit voor de toekomst. Ook draagt dit één-op-één hergebruik bij aan de circulaire (bouw)doelstellingen en CO2-reductie.

De circulaire milieustraat moet de standaard worden worden conform het Rijksuitvoeringsprogramma Circulaire Bouweconomie. Innovatie staat centraal bij Modulo. Zo zijn al sinds 2014 de betonnen U-elementen voor de milieustraten gemaakt van ecogranulaat van gerecyclede asfaltwegen. De circulariteit wordt mede bekrachtigd door het partnership met Madaster dat de circulariteitswaarde van de milieustraten van Modulo vastlegt in het materialenpaspoort. Binnenkort worden de eerste materialenpaspoorten uitgereikt aan gemeenten voor reeds door Modulo gerealiseerde milieustraten.

menten die in andere milieustraten één-op-één opnieuw worden gebruikt. Hierdoor loopt het investeringsvoordeel nog verder op en, net zo belangrijk, daarmee ook de circulariteitsindex van de milieustraat.

Modulo kan de inruilgarantie en Re-use elementenpool bieden omdat de bordessen bestaan uit gestandaardiseerde, modulaire betonelementen. De U-elementen hebben een levensduur van minimaal 50 jaar en worden meerdere keren opnieuw gebruikt zonder dat dit afbreuk doet aan de kwaliteit. De betonelementen zijn niet aard- en nagelvast met de ondergrond verbonden en bij de montage worden geen vaste verbindingen gebruikt. Daardoor is de Modulo-constructie in korte tijd compleet demontabel en gemakkelijk te verplaatsen.

Inruilgarantie De afval- en grondstoffenmarkt is continu in beweging. Dat vraagt om het maximaal kunnen aanpassen van de milieustraat. De introductie van de ‘inruilgarantie’ ziet Modulo als een belangrijke volgende stap om de opdrachtgever nog meer flexibiliteit te bieden. Een ander belangrijk voordeel hiervan is dat gemeenten een circulair ambachtscentrum gefaseerd kunnen ontwikkelen.

Met de introductie van de inruilgarantie start Modulo ook met de Re-use elementenpool. In deze pool komen de ingeruilde ele-

Circulaire Modulo-elementen, verplaatsbaar en toekomstbestendig.

Wij werken aan een circulaire textielketen www.sympany.nl

stof tot grondstof

1_4_li_GRAM_190x62-H.indd 1

21-9000-1252-07 GRAM 2020 dec

GRAM #10 december 2020 | 39 24-11-2020

11:57

BRANCHE AGENDA

NIEUWS ROYAL REESINK INTRODUCEERT EIGEN ELEKTRISCHE WERKTUIGDRAGER

Er is een toenemende vraag naar emissieloze machines voor groenonderhoud. Royal Reesink dochterbedrijven Jean Heybroek en Motrac Industries, hebben daarom hun krachten en expertise gebundeld. Het resultaat is een volledig elektrisch aangedreven werktuigdrager, de ‘RECO eTrac’, die dit najaar is geïntroduceerd.

Gerrit van der Scheer, CEO van Royal Reesink: ”In de markt wordt al langer om een dergelijke machine gevraagd. Omdat het steeds vaker een harde eis is bij overheden, maar ook vanwege het comfort en omdat we allemaal graag willen bijdragen aan een duurzame samenleving. Op deze vraag spelen we met de RECO eTrac graag in.” Een team ervaren engineers is eind 2018 gestart met de bouw van een eerste testmodel. Daarna is de machine verder geperfectioneerd. Binnenkort wordt het prototype opgeleverd, waarna vanaf januari 2021 de eerste units in productie worden genomen.

Volledig elektrisch De RECO eTrac is een volledig elektrische werktuigdrager en daardoor emissieloos. Door het slimme ontwerp is de machine

Maximaal zicht vanuit de cabine van de RECO eTrac.

40 | GRAM #10 december 2020

01 - 07 MAART 2021 Week van de Afvalhelden

01 APRIL 2021 Gladheidbestrijdingscongres 2021, Hart van Holland Nijkerk

18 MEI 2021 Algemene Ledenvergadering NVRD

19 MEI 2021 NVRD Jaarcongres 2021 'Innovatie - de rol van de overheid', Klokgebouw en Kazerne te Eindhoven

zeer krachtig en wendbaar. De ergonomische cabine zorgt voor veel comfort met rondom zicht en is voorzien van klimaatcontrole en andere opties voor een prettig gebruik. Partijen die belangstelling hebben voor de RECO eTrac kunnen zich in Nederland melden bij Jean Heybroek, en in België bij Reesink Turfcare Belgium. Beide bedrijven zijn verantwoordelijk voor de distributie, service en onderhoud van de machine.

aangeboden door

CYBER

CLOSE-UP

CYBER ADVISEURS ZORGT VOOR VERBINDING IN HET BEHEER VAN DE LEEFOMGEVING Een afvalbedrijf dat wil samenwerken in integraal beheer van de openbare ruimte, een grote gemeente die diftar wil invoeren of die kampt met veel bijplaatsingen. Adviesbureau Cyber komt het allemaal tegen in de praktijk. “Wij kunnen helpen integrale beheervraagstukken op te lossen op het gebied van de openbare ruimte”, aldus Sjaak van der Vlies en Marcel Aarnink.

Van der Vlies was 26 jaar geleden mede-oprichter van Cyber Adviseurs. Hij is nu mede-eigenaar en senior adviseur. Dat laatste geldt ook voor Aarnink. Hij werkte enkele jaren voor de NVRD en adviseert nu bij Cyber vooral gemeenten die bijvoorbeeld hun afvalbeleid willen veranderen.

“Ik kom uit de tuin- en landbouwarchitectuur en heb vooral een groene achtergrond”, vertelt Van der Vlies. “Met Cyber hebben we inmiddels een heel team aan professionals en hebben we ons vakgebied uitgebreid naar de hele openbare ruimte. We helpen bijvoorbeeld afvalbedrijven en gemeentelijke diensten bij het opstellen van contracten, het monitoren van de leefomgeving, het doorberekenen van de effecten van bepaalde maatregelen. Je uitgangspunt is vaak dat je een schone stad wil. Maar wat kost dat, wat moet je er voor doen, wat is het resultaat? Wij werken met ons eigen IMPACT rekenmodel dat tot in detail laat zien wat het allemaal kost en wat de bijbehorende effecten zijn voor bijvoorbeeld circulaire economie, klimaat en biodiversiteit.”

Dat gaat verder dan bijvoorbeeld de benchmark van de NVRD, vult Aarnink aan. “Dit jaar hebben we diverse gemeenten geadviseerd bij de invoering van diftar en combinaties van systemen.

Bewoners hebben vaak het idee dat er meer bijplaatsingen zijn, dat er illegaal gestort wordt in het buitengebied enzovoort. Met onze monitoringtool iFocus kunnen we monitoren en berekenen hoe erg het daadwerkelijk gesteld is met dat ontwijkgedrag.

Gemeenten kunnen daarmee aantonen en bewijzen dat het misschien wel meevalt in werkelijkheid. Maar ook kunnen wij ze precies vertellen hoeveel het extra opruimen kost.”

ling, maar ook door de lokale voorzieningen onder de loep te nemen. Is het kwade wil, onwetendheid of zijn er gewoon te weinig containers of moeten die vaker geleegd? Alle facetten nemen we onder de loep, zodat duidelijk wordt waar de oorzaak ligt en welk maatwerk nodig is. Vervolgens dragen we mogelijke oplossingen aan en berekenen we daarvan de effecten.”

Cyber Adviseurs is daarnaast gespecialiseerd in het samenbrengen van meerdere partijen. Aarnink: “Als een gemeente zijn taken wil uitbesteden, kunnen beide partijen behoefte hebben aan advies op het gebied van taken, contracten, beheer en organisatie. Wij ondersteunen ze daarbij.” Van der Vlies vult aan: “In sommige gebieden is sprake van meerdere beheerders, zoals eigenaren van parkeergarages, vastgoed, winkelstraten, gemeente. Ze willen allemaal een schone stad, maar werken doorgaans niet of nauwelijks samen. Wij kunnen die partijen samen brengen en vervolgens oplossingen aandragen, met een kostendoorrekening erbij. Dan help je mensen de verbinding te maken.”

Voor meer info: www.cyber-adviseurs.nl

Bijplaatsingen zijn momenteel, ook vanwege corona, een actueel item. Van der Vlies: “Als gemeente of reinigingsbedrijf wil je weten hoe dat komt en hoe je het kunt voorkomen. Daar kunnen wij diep op induiken, door de wijk te monitoren met onze CartoTool op hotspots en op sociaal-culturele samenstel-

GRAM #10 december 2020 | 41

OVERZICHT VAN HOOFDARTIKELEN

Uitgave Pag.

AFVAL Afvalbeleid In Enschede kiest de inwoner zelf. Annemieke Braamburg Differentiatie biedt potentie voor betere afvalscheiding in Katwijk. Martijn Kregting Unanieme steun voor afvalbeleidsplan in Hillegom.

Pieter van den Brand Hoe zit het ook al weer met de vang-doelstellingen?

Koos van Dael Hoe doen zij dat met grof huishoudelijk afval tijdens Coronatijd? Hetty Dekkers Crisisteam hield afvalstroom tijdens lockdown beheersbaar. Martijn Kregting AVRI deelt ervaringen bij invoering omgekeerd inzamelen.

Hetty Dekkers Handreiking diftar: afval scheiden loont. Maarten Goorhuis Leidraad afvalscheiding op scholen. Barbara Langendoen Infoquête snijdt als mes aan twee kanten van afvalbeleid.

Martijn Kregting

02 15 02 40 03 20 04 30

Gft-afval Een kwart eeuw gft-afval scheiden. Ans Aerts Voedselvermalers als optie voor gfe-inzameling hoogbouw.

Sander Wageman Maatwerktrajecten voor betere kwaliteit gft en textiel.

Daan Middelkamp Gaan gf(e) en t uit elkaar? Pieter van den Brand Oud papier Onrust op de gestagneerde oudpapiermarkt. Hetty Dekkers Afvalstromen kennen eigen mores tijdens coronacrisis.

Sander Wageman Luiers Luierinzameling in steeds meer gemeenten in opmars.

Tijdo van der Zee

42 | GRAM #10 december 2020

Uitgave Pag.

Glas Vervuild vlakglas niet recyclebaar. Trudy Tuinenburg Glasplan zet koers. Sven Noordhoek Blik in de glasbak, een goed idee? René Didde

02 28 02 34 05 24

Textiel Grote betrokkenheid bij marktconsultatie textiel.

Johanna Minnaard 01 17 Wereldwijde missie van H&M: 100% duurzame kleding in 2030.

Pieter van den Brand 02 22 Textielinzameling tijdens de Coronacrisis. Sander Wageman 05 09

06 06 07 06 07 16 08 13 08 32 10 10

Huishoudelijk afval Preventie en hergebruik / (Gescheiden) inzameling Grip op waardevolle grondstoffen. Tom Horstman, Marco Kruizinga en Corina Hendriks Sensoren en artificial intelligence voor meer en betere grondstoffen. Addie Weenk & Gerrit de Zoeten Corona & de afvalbranche: het werk gaat door. Hetty Dekkers Vlaanderen: harde restafvaldoelen en strak uitvoeringskader.

Pieter van den Brand Verbetering afvalscheiding in de hoogbouw.

Addie Weenk & Gijs Langeveld Camera speurt naar restafval in ondergrondse gft-container.

Hetty Dekkers Mijlpaal ondergronds afval transport in Amsterdam.

Riny de Jonge

02 18 02 31 04 08 05 22 05 32 09 11

Verpakkingen Duurzaam verpakken bij Friesland Campina en McDonald’s.

Pieter van den Brand Chipszak mag voortaan bij het pmd-afval. René Didde De vervuiler betaalt, nu ook bij inzameling pmd?

Martijn Kregting Recycling en verwerking van pbd bij HVC. Hoger doel voor duurzaam verpakken. Pieter van den Brand Vervuiling kunststof verpakkingsafval blijft zorgen baren.

René Didde Diftar én nascheiding van verpakkingen in Friesland.

René Didde PMD: handvatten voor kwaliteitsverbetering.

Suzanne van der Velde Een huis van afvalplastic. René Didde Wit- en Bruingoed Hoogwaardig hergebruik witgoed. Inge van der Vaart & Ronald van den Heerik Extra aandacht voor e-waste blijft noodzakelijk.

Ilse van der Grift Meer grip op e-waste interview met St. OPEN. Pieter van den Brand

01 14 02 06 03 16 07 19 08 14 09 12 09 24 10 06

05 20 07 25 09 06

10 09

02 09 04 24 05 18 06 26

Kringloopbedrijvigheid/Milieustraten Kringloopbedrijven: steeds vaker ook voor uw grofvuil.

Martijn Kregting Kringloop in de gemeente, wat is mogelijk?

Ronald van den Heerik & Daan Middelkamp

01 22 05 31

Bedrijfsafval Inspiratiedag Bedrijfsafval 2020. Charlotte Hartmann

10 17

Afvalverwerking 02 12 07 12

08 26

Afval loont (niet meer). Pieter van den Brand 01 18 Blik op de toekomst van restafvalverwerking. Douwe Huitema 02 36 Nascheiding heeft substantieel hogere opbrengst herbruikbaar pmd. Martijn Kregting 04 16 Wetgeving nog weinig circulair voor upcycling biomassa.

Pieter van den Brand 04 33 Utrecht stopt met bronscheiding pmd. Pieter van den Brand 10 22

IN GRAM IN 2020

Uitgave Pag.

BEHEER OPENBARE RUIMTE & REINIGING

Uitgave Pag.

Van afvaldata naar nieuwe inzichten. Addie Weenk & Juliane Kupfernagel Restafvalreductie en kostenbeheersing gaan hand in hand.

Folkert Starreveld

Beheer openbare ruimte

10 25

Onkruidbestrijding: dé ideale methode bestaat niet. Hetty Dekkers 01 06 10 13 Bestrijding eikenprocessierups belangrijker dan ooit. Sander Wageman 01 12 Wat doet Rijkswaterstaat aan zwerfafval? Stefan van der Wal 02 25 Wagenparkbeheer Schone stranden: hoe dan? Addie Weenk 03 31 Scanauto’s voor beheer openbare ruimte. Daan Middelkamp 01 11 Onderzoek naar stand van zaken onkruidbeheersing. Max Narinx 04 15 Eerste resultaten zero emissievoertuigen afvalsector positief.

Buurtcomposteren in de knel? Pieter van den Brand 04 20 Martijn Kregting 06 12 Aanpak van kauwgom op snoeproutes. Fons van de Sande & Addie Weenk 05 27 ORGANISATIES Rioolreiniging tijdens Coronatijd. René Didde 06 10 Leidt de droogte tot een ander straatbeeld? René Didde 07 09 NVRD-directeur Olaf Prinsen vertrekt. René Didde 03 23 Zwerfafval, meten is weten. Addie Weenk 07 27 Afscheid van NVRD-voorzitter Han Noten. René Didde 04 12 Burgerinitiatief wil aanpak zwerfafval in Brunssum borgen.

Scheidingscampagne Circulus-Berkel. René de Boer 05 29 Martijn Kregting 08 06 Ontmoeting tussen twee nieuwe voorzitters. Sigrid Schuurmann 07 22 Zelf oplossingen bedenken voor zwerfafval. Hetty Dekkers 08 09 ISWA’s wereldwijde netwerk in Nederland. Max Narinx & Cor Luykx 07 30 Rookvrijbeleid wint terrein, maar wie ruimt de peuken op?

Spaarnelanden, afvalbak vol? check het online! Pieter van den Brand 08 17 Jelmer van Benthem 08 11 De Afvalbalie van Twente Milieu. Annemieke Braamburg 09 09 Meer aandacht nodig voor onkruid op verhardingen.

Interview met NVRD-directeur Wendy de Wild. Pieter van den Brand 09 18 Peter van Welsem & Jurgen Ooms 09 22 Detachering bij ISWA. Max Narinx & Cor Luykx 09 33 25-meter-regel zwerfafval: van landelijke naar lokale 09 15 DIVERSEN invulling. Martijn Kregting De strijd tegen de eikenprocessierups. Hetty Dekkers 09 27 Kosten voor de aanpak van zwerfafval in Nederland. Cees Riksen 09 31 Verbindend beeldmerk afvalscheiding. Charlotte Hartmann 01 21 Ad Lansink en Raymond Gradus kruisen de degens. Nicky Somohardjo 03 35 Winterdienst Handen uit de mouwen voor circulaire ambachtscentrum.

Focus op duurzaam gladheidbeheer. Hetty Dekkers 03 07 Sander Wageman 06 22 Iedere winter is uniek, alertheid blijft geboden. Sander Wageman 03 08 Verspillingsvrije week is een succes. Daan Middelkamp 08 19 Gladheidbestrijders leveren sterk staaltje bij renovatie Gemeenten doen meer online in tweede coronagolf. Hetty Dekkers 09 20 Waalbrug. Sander Wageman 03 11 Prijsvraag Circulair Ambachtscentrum 2020. Daan Middelkamp 10 31 Corona, afvalscheiding en gedragsbeïnvloeding. Ans Aerts 10 27 ORGANISATIE & MANAGEMENT Volle zakken aardappelen en mondkapjes. Hetty Dekkers 10 21

Financiën Diftar-paradox’ leidt tot hogere afvalstoffenheffing in 2020.

René Didde

01 26

De redactie van

03 32 05 06 05 12

GRAM

Management en personeel Tweede Vakdag in Gelredome groot succes. Ans Aerts Corona en de afvalsector. Pieter van den Brand MBO-opleiding onderstreept belang afvalsector. Martijn Kregting Nieuwe CAO voor werknemers ‘grondstoffen, energie en omgeving’. René Didde Medewerkers in de spotlight tijdens week van de afvalhelden.

Suzie van de Pas

05 14 08 25

Automatisering Digitalisering moet beter geïntegreerd. Hetty Dekkers Tien jaar commissie ict/stosag. Daan Middelkamp

06 29 06 32

Monitoring Benchmark Schoon, analyse 2018. Imelda Massop 01 08 Benchmarken op circulariteit: een hele uitdaging. Folkert Starreveld 07 34

wenst u fijne feestdagen en een gelukkig 2021 De eerstvolgende uitgave van GRAM in 2021 verschijnt in de week van 2 februari GRAM #10 december 2020 | 43

RECO eTrac: de werktuigdrager van de toekomst!

Alle voordelen op een rijtje:

EMISSIELOOS

KRACHTIG

Maximaal zicht vanuit de moderne cabine van een toonaangevende leverancier Airconditioning en verwarming voor aangenaam werken in alle weersomstandigheden Ergonomische, volledig verstelbare stoel en stuurkolom

WENDBAAR

COMFORTABEL

Coming soon!

In december is het prototype klaar om getest te worden, waarna vanaf januari 2021 de eerste units in productie worden genomen. Deze zijn al verkocht aan enkele partners die al in het allereerste stadium in 2018 interesse hebben getoond. In de tweede helft van 2021 schalen we de productie verder op.

Minimale trillingen en geluid Nederland

Heeft u belangstelling of vragen, neemt u dan contact met ons op. Bezoek ook onze website.

www.RECOeTrac.com

Jean Heybroek BV +31 30 6394611 info@jeanheybroek.com

BelgiĂŤ

Reesink Turfcare BE BV +32 9 216 27 40 info@reesinkturfcare.be