GRAM mei 2022

SAMEN VOOR SCHONE EN AFVALVRIJE GEMEENTEN

VAKBLAD 2017 VAKBLAD VAN VANDE DENVRD NVRD||JAARGANG JAARGANG108 113#05 #04JUNI mei 2022 PERIKELEN SPECIAL NVRD RONDOM DE AFVALJAARCONGRES MET STOFFENHEFFING EEN OVERZICHT VAN ALLE SPREKERS

BIJPLAATSEN VAN NIEUWE TOETREDERS AFVAL BIJIMPULS ONDERGRONDSE GEVEN AAN DE AFVALCONTAINERS AFVALMARKT

OPLOSSING VOOR GROF HUISHOUDELIJK RD4-DIRECTEUR OPGAVEN IN HET PMDLUIERS STEEDS RESTAFVAL, WEL OF NIET WIL SIJSTERMANS DOSSIER NASCHEIDEN? OVER DICHTERBIJ CIRCULAIRE ECONOMIE

ZRD EN INDAVER GASTHEREN NVRD JAARCONGRES IN ZEELAND

Geef frituurvetten en -oliën een tweede leven!

DE IDEALE OPLOSSING VOOR ELKE MILIEUSTRAAT • Proper, handig en duurzaam inzamelsysteem • Sterke service, volledige ontzorging • Correcte vergoeding in open calculatie • Gewichtopname met geijkt weegsysteem

INZAMELPUNT WORDEN?

• Digitale ophalingsbon onmiddellijk na ophaling • Optioneel: volumemeting van de containers

EXCLUSIEVE INZAMELPARTNER

020 260 60 60 sales.nl@quatra.com

COLOFON UITGEVER NVRD, WTC Arnhem Nieuwe Stationsstraat 10 6811 KS ARNHEM +31 (0)88 - 3770000 post@nvrd.nl www.nvrd.nl REDACTIECOMMISSIE Marc Veenhuizen, ACV Groep (hoofdredacteur) Addie Weenk, Rijkswaterstaat Folkert Starreveld, Cyclus Management Marianne Zegwaard, Stantec Kees van der Laan, Gemeente Rotterdam Annemieke Braamburg, Twente Milieu Ilse van der Grift, NVRD Peter de Boer, Royal HaskoningDHV EINDREDACTIE Karin Hegeman, Berit Aagten en Suzie van de Pas Postbus 1218, 6801 BE Arnhem +31 (0)88 - 3770000 hegeman@nvrd.nl

INHOUD 05

24

Met het congresprogramma, een voorwoord van gastheren Paul Marinissen (ZRD) & Peter Louwman (Indaver), introductie van de sprekers en een artikel over het congresthema ‘Samen gaan voor kwaliteit’.

De oorlog in de Oekraïne maakt duidelijk hoezeer Europa afhankelijk is van het Russische aardgas. Het is daarom nogal cynisch dat de oorlog een stimulans geeft aan de energietransitie in de richting van duurzame, niet-fossiele energiebronnen.

SPECIAL NVRD JAARCONGRES

INTERVIEW DR. BENJAMIN SPRECHER

ADVERTENTIE-EXPLOITATIE Elma Media B.V. Silvèr Snoek - Sales Manager 0226 33 16 67 - s.snoek@elma.nl www.elma.nl REALISATIE EN DRUK Print2Pack Coverbeeld: Steffi van Rijsbergen ABONNEMENTENADMINISTRATIE NVRD, Postbus 1218, 6801 BE Arnhem Jaarabonnement ad €113,40 ex btw.

België €131,25 (Europa en buiten Europa op aanvraag).

BEËINDIGING ABONNEMENT Abonnementen moeten schriftelijk bij de NVRD en uiterlijk op 15 november worden opgezegd. Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch verlengd.

Gemeentereiniging en Afvalmanagement is het officiële vakblad van de NVRD. Hoewel door de uitgever de uiterste zorgvuldigheid is betracht, wordt voor de inhoud geen aansprakelijkheid aanvaard.

ISSN 1569-0458 © NVRD

GRAM wordt gedrukt op papier met het FSC®-keurmerk en verschijnt 10x per jaar.

21

RECYCLE-TARIEF DRINGT RESTAFVAL TERUG IN HVC-GEMEENTEN In het werkgebied van HVC (Noord- en Zuid-Holland en Flevoland) is sinds 2017 gewerkt aan het voorbereiden en invoeren van een nieuw tariefbeleid: recycle-tarief.

13 BEZEM 14 NIEUWE TOETREDERS GEVEN IMPULS AAN DE AFVALMARKT 17 OPGAVEN IN HET PMD DOSSIER 18 RD4-DIRECTEUR WIL SIJSTERMANS OVER EEN CIRCULAIRE ECONOMIE 26 DRANKBLIKJES TOCH VIA PET-STATIEGELDSYSTEEM 28 NASCHEIDING VAN PMD PAST BETER BIJ LEIDERDORP MET VEEL HOOGBOUW 30 TIJD VOOR EEN VERJONGINGSKUUR 31 NVRD NIEUWS 32 BRANCHENIEUWS

GRAM #04 mei 2022 | 3

WAAROM?

DE OVERHEID WIL DAT BURGERS MEER GAAN SCHEIDEN WAAROM? Scheiden van afval wordt in steeds meer gemeentes een prioriteit. Het succes staat of valt echter met de medewerking van de inwoners. Vaak willen mensen wel, maar ontbreekt het in het straatbeeld aan makkelijke oplossingen. Gelukkig is er nu de Phoenix afvalbak.

Speciaal ontwikkeld voor openbare ruimte en dankzij drie compartimenten kan iedereen nu buitenshuis afval scheiden. Uiteraard is de Phoenix zelf ook gemaakt van 100% gerecycled materiaal. Mooi dat scheiden met de nieuwe Phoenix eindelijk écht eenvoudig wordt!

OPTIES ; ; ; ; ; ; ; ;

Geïntegreerde zakhouder Pictogrammen – fractievermelding Plaats voorzien voor logo gemeente Asbak Inwerpopening in meerdere kleuren leverbaar Inwerpopeningen afsluitbaar Betonpoer ...

OPTIES

SULO Nederland BV • Beneluxstraat 4 - 6014 CC ITTERVOORT • Tel.: 0800 54 25 055 • www.sulo.com

22-1000-1974-02 NVRD GRAM 2022 mei

1-2_190x130mm_A.indd 1

Efficiënt en innovatief

06-04-2022 09:36

AFVAL INZAMELEN OPTIES ondergrondse containers

service en onderhoud

Wij ontwerpen, plaatsen en onderhouden diverse soorten onder- en bovengrondse afvalcontainers. Dit doen we geheel op basis van uw wensen.

We bieden innovatieve ICT-oplossingen om het inzamelen van afvalstromen te optimaliseren. Duurzaamheid speelt bij ons een belangrijke rol.

Bespaar tijd én kosten en zet TTC Nederland in voor uw afvalcontainers.

toegangscontrole

DIRECTE LIJNEN BETERE SERVICE

TTC Nederland 31(0)613 911 281 Mr. H. F. de Boerlaan 40, 7417 DB Deventer, sales@ttc-nl.nl, www.ttc-nl.nl

4 | GRAM #04 1-2_190x130mm_A.indd 1

mei 2022

22-2000-0318-01 NVRD GRAM 2022 Mei

14-04-2022 14:02

NVRD Jaarcongres - Samen gaan voor kwaliteit

Voorwoord Beste lezer, Wat zijn we blij dat we u weer in Zeeland mogen verwelkomen. Voor de derde keer wordt het congres in Zeeland georganiseerd. In 2001 in Vlissingen, in 2011 in Terneuzen en dit jaar wederom in Vlissingen. Een mooie traditie die we in stand willen houden.

Het is hoog tijd om elkaar weer in real life te ontmoeten. Na een geannuleerd congres in 2020 en een digitaal congres in 2021 snakken we ernaar om samen het glas weer te kunnen heffen en elkaar in de ogen te kijken.

Kwaliteit Het thema ‘Samen gaan voor kwaliteit’ was voor zowel de ZRD als voor Indaver een gemakkelijke keuze. Een thema dat niet alleen goed aansluit bij onze samenwerking, maar ook zeer actueel is in onze branche.

Kwaliteit van grondstoffen is vandaag de dag het meest aansprekend, dat zien we ook terug in het recent gepubliceerde uitvoeringsprogramma VANG-HHA. Hierin wordt de nadruk gelegd op het feit dat alleen via een gezamenlijke aanpak tussen inzamelaar en verwerker we de recyclingdoelstellingen kunnen halen. We zullen samen aan de slag moeten om de recycling van alle afvalstromen te verbeteren, via kwalitatief schonere deelstromen. Maar kwaliteit gaat niet alleen over de kwaliteit van grondstoffen; de kwaliteit van onze mensen, middelen en organisatie zijn ook essentieel.

En natuurlijk mag er ook niets ontbreken aan de kwaliteit van ons congres!

Naast een mooie selectie sprekers van binnen en buiten de branche die hun visie geven op dit thema en u zullen inspireren door buiten onze eigen kaders te kijken, verrassen we u ook graag met onze prachtige congreslocaties, hapjes, drankjes en natuurlijk een fantastische sfeer.

Op het moment van ons schrijven kunnen we rekenen op een enorm enthousiasme van sponsoren, een volgeboekt hotel en vele inschrijvingen. We zien ernaar uit om u in groten getale te verwelkomen op 18 en 19 mei in Zeeland.

Paul Marinissen (ZRD) & Peter Louwman (Indaver)

GRAM #04 mei 2022 | 5

[Advertorial] DE CLEVER BIBLIOTHEEK:

“ALLE DOCUMENTEN BESCHIKBAAR OM JOUW BEDRIJF NAAR EEN HOGER NIVEAU TE TILLEN”

De bieb in de volksmond, voluit de bibliotheek en uit heel oude tijden de theke. De bibliotheek vond zijn oorsprong al in de Griekse oudheid, waar het een bewaarplaats was voor belangrijke bezittingen.

Dit jaar komt Clever Consultancy ook met een bibliotheek. En niet zomaar eentje. Het is dé plek waar je onder andere allerlei uitgeschreven documenten, procedures en processen kunt vinden, die je gratis kunt downloaden en gebruiken. En dat is handig, want zo hoef je niet opnieuw het wiel uit te vinden. Het doel van deze bibliotheek? Het niveau van ICT en informatiemanagement naar een hoger niveau tillen.

“12 jaar geleden ontstond ons bedrijf. Door de jaren hebben we tal van documenten, methodieken en handleidingen ontwikkeld om onze klanten te helpen groeien. We hebben al deze stukken verzameld en gaan ze voor iedereen beschikbaar stellen in onze bibliotheek,” vertelt Erik Verschoor, directeur van Clever Consultancy.

De virtuele bieb heeft veel weg van een normale bibliotheek. Zo vind je er allerlei verschillende afdelingen, die je stap voor stap

meenemen in de ontwikkeling van jouw eigen organisatie. Bijvoorbeeld de afdeling Processen. Hier vind je alle denkbare processen, die voorkomen in de afvalbranche. “Al deze processen hebben we uitgeschreven naar de functionele informatiebehoefte, om organisaties te faciliteren. Met deze processen bij de hand, heeft een organisatie meestal al 85% van de bedrijfsvoering in beeld. De overige 15% ligt niet vast in onze bieb. Dit deel heeft te maken met de eigen identiteit,” aldus Verschoor.

Naast de afdeling Processen is ook het Beheren van data en informatie een afdeling die je hier tegenkomt. Hier vind je onder andere documenten over hoe je data beheert en migreert, maar ook hoe je deze data vertaalt naar informatie en hoe dit leidt naar kennis en inzicht.

Dit is maar een kleine greep uit de afdelingen die je vindt in de Clever Bibliotheek. Wil je de primeur? Tijdens het NVRD-jaarcongres 2022 in Vlissingen laten we je zien waar je deze bibliotheek kunt vinden en hoe jij er je voordeel uit kunt halen. Tot dan!

NVRD Jaarcongres - Samen gaan voor kwaliteit

SPREKERS NVRDJAARCONGRES Dagvoorzitter: Nathan de Groot Als facilitator, Webinar host en dagvoorzitter helpt Nathan (online) bijeenkomsten interactief, energiek en effectief te maken. Dat doet hij al ruim 10 jaar met veel dynamiek.

Daniëlle Braun Dr. Danielle Braun is corporate antropoloog en daarnaast onder meer directeur van de Academie voor Organisatiecultuur, auteur van de Corporate Tribe, Building Tribes, Tribaal Kantoorgedoe, Patronen en Da’s gek. Stond 25 jaar met haar voeten in de corporate klei als manager / bestuurder. Danielle reist de wereld rond op zoek naar manieren om tribes te bouwen en leiders sterk te maken. Maakt organisaties graag klaar voor verandering. Expert op het gebied van organisatiecultuur en leiderschap. Haar motto: “aandacht is het nieuwe goud”.

“ALLEEN ORGANISATIES DIE ECHT AANDACHT GEVEN KUNNEN DE VERANDERING NAAR MEER CIRCULARITEIT EN KWALITEIT WAARMAKEN. ALS JE JE MENSELIJKE FACTOR IN DE TRANSITIE NIET MEENEEMT GA JE HET

Mats Postema Mats Postema is gedragsexpert en mede-eigenaar van Changing Ways. Samen met zijn gezin, hond Darwin en twee katten woont hij in Nijmegen. Hier heeft hij psychologie gestudeerd en zich gespecialiseerd in gedragsverandering. Sinds 2013 zet hij deze expertise in om andere organisaties te helpen hun positieve impact te vergroten. Het is zijn doel om zo onze wereld een beetje duurzamer, gezonder en fijner te maken.

VERLIEZEN. MIJN MISSIE IS OM ORGANISATIES BETER

"DUIZENDEN JAREN AAN

EN BEZIELDER TE MAKEN.”

EVOLUTIE HEBBEN ERVOOR GEZORGD DAT WIJ MENSEN ALLERLEI ‘KNOPPEN’ IN ONS HOOFD HEBBEN. ALS JE

Ellen Mensink Ellen Mensink is de drijvende kracht en oprichter van Loop.a life. Het eerste 100% circulaire knitwearmerk in Nederland. Waarbij lokale afgedankte kleding in een fully closed loop binnen Nederland en Europa wordt verwerkt in een eigen garens en kledingcollectie. Ellen is tevens directeur | founder van Brightfiber Textiles B.V.; de nieuwe circulaire grondstoffenfabriek die begin 2023 in Amsterdam wordt gerealiseerd. Haar ambitie is om de transitie naar een circulaire fashion en textielketen te stimuleren, om daarmee de wereld een stuk groener en schoner te maken.

“CIRCULAIR TEXTIEL GAAT OVER HET RECYCLEN VAN AFGEDANKTE KLEDING, DIT IS COMPLEX ALS HET GAAT OM STRUCTUREN, COMPOSITIES EN KLEUREN. DE GROTE UITDAGING VAN HET UPCYCLEN VAN TEXTIEL IS HET LEVEREN VAN CONSISTENTE KWALITATIEF HOOGWAARDIGE STROOM GRONDSTOFFEN DIE DUURZAAM WORDEN GEPRODUCEERD EN KOSTENTECHNISCH HAALBAAR ZIJN. WIJ DOEN DIT DOOR DICHTBIJ IN EEN FULLY CLOSED LOOP BINNEN EUROPA TE PRODUCEREN.”

8 | GRAM #04 mei 2022

DE JUISTE KNOPPEN WEET TE RAKEN, DAN KUN JE ECHT LANGDURIG GEDRAG VERANDEREN.”

NVRD Jaarcongres - Samen gaan voor kwaliteit Eric Marteijn Projectdirecteur Eric Marteijn van de Nieuwe Sluis Terneuzen en is van oorsprong bioloog. Hoewel hij overal in Nederland heeft gewerkt, is hij nu weer terug waar hij ooit is begonnen: in Zeeland. De Nieuwe Sluis Terneuzen is een groot infrastructureel project dat de Vlaamse en Nederlandse regering onder de vlag van de Vlaams Nederlandse Scheldecommissie uitvoeren. Hoe wordt invulling gegeven aan de kwaliteit van de harde en vooral zachte kant van de uitvoering van dit megaproject? Eric Marteijn licht een tipje van de sluier op …… ook over de dilemma’s.

“NIETS IS ZO HARD ALS DE ZACHTE KANT. IN DE WERELD VAN DE INFRASTRUCTUUR LIJKT DE KWALITEIT VAN STAAL, BETON EN ASFALT ALLESBEPALEND. NIETS IS MINDER WAAR. DE HELFT VAN HET SUCCES VAN EEN INFRASTRUCTUREEL WERK IS ER WELISWAAR AAN TE DANKEN, ECHTER HET GEDRAG VAN MENSEN BINNEN EN BUITEN HET PROJECT BEPAALT DE ANDERE HELFT VAN HET SUCCES."

Martin Scholten

Roald Lapperre Roald Lapperre is sinds 2017 directeur-generaal Milieu en Internationaal (DGMI) bij het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW). Tot de verantwoordelijkheid van zijn directoraat-generaal behoren o.a. circulaire economie, afvalbeleid, luchtkwaliteit, geluidhinder, stoffenbeleid, de stelselverantwoordelijkheid voor vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH) en de internationale agenda van IenW. Hiervoor was hij werkzaam in het water- en landbouwdomein.

Dr. Martin C. Th. Scholten is strategisch adviseur inzake gebiedsgerichte landbouwtransitie in nationaal en internationaal perspectief. Hij is onder meer verbonden aan Imagro: het communicatieadviesbureau gericht op nieuwe perspectieven voor agrifood & leefomgeving. Daarnaast werkt hij voor de Aarhus University in Denemarken en voor Wageningen University & Research, waar hij jarenlang lid was van de directieraad. Scholten is als adviseur nauw verbonden aan de LNV-visie ‘Landbouw, natuur en voedsel: waardevol en verbonden – Nederland als koploper in kringlooplandbouw’; en was ook lid van het Adviescollege Stikstofproblematiek ("commissie Remkes").

“OM TE KOMEN TOT EEN CIRCULAIRE VOEDSELKETEN MOETEN WE MEER KRINGLOOPGRONDSTOFFEN GEBRUIKEN, BIJVOORBEELD VOOR BEMESTING. VAN ALLE BIOMASSA DIE WE IN LANDBOUW PRODUCEREN WORDT MAAR 30 % GECONSUMEERD, DE REST GAAT VERLOREN. DIE GROENE RESTROMEN KUNNEN WE NIET LANGER VERSPILLEN WANT WE KUNNEN ER WEER VOEDSEL MEE PRODUCEREN. MAAR DAN IS DE ZORG OM DE KWALITEIT VAN GROENE RESTSTROMEN ESSENTIEEL, OVER DE HELE KETEN: NIET ALLEEN VAN PRODUCENT NAAR CONSUMENT, MAAR OOK WEER TERUG.”

Henry Meijdam Henry Meijdam is sinds 2020 voorzitter van de NVRD en beweegt zich graag op het grensvlak tussen publieke en private werelden. Naast zijn voorzitterschap bij de NVRD, is Henry ook voorzitter visitatiecommissie 2017-2022 van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL).

Maikel Harte Maikel Harte is in het dagelijks leven advocaat, maar leeft zich graag uit in de kleinkunst. Zo schrijft hij een wekelijkse column in de zaterdageditie van de Provinciale Zeeuwse Courant en staat hij graag op het podium.

Op het NVRD-jaarcongres zorgt Maikel voor een fijne komische kwinkslag tijdens de afsluiting.

GRAM #04 mei 2022 | 9

NVRD Jaarcongres - Samen gaan voor kwaliteit

ZRD en Indaver gaan samen voor kwaliteit De Zeeuwse ReinigingsDienst en Indaver zijn deze maand samen gastheer van het NVRD Jaarcongres. “Blij dat we weer een heus liveevenement neer kunnen zetten”, aldus de ZRD. TEKST: Hetty Dekkers Het thema ‘Samen gaan voor kwaliteit’ was volgens ZRD-directeur Paul Marinissen snel gevonden. “De kwaliteit van de mono-stromen is in Nederland een belangrijk onderwerp en daar willen we op dit congres aandacht voor vragen. Je kunt de ingezamelde stromen alleen goed verwerken als de kwaliteit voldoende is. Dat geldt niet alleen voor gft, maar ook voor oud papier, pmd, en bijvoorbeeld textiel. Je moet steeds sturen op het reduce-

zettend blij dat we nu weer een heus live-evenement neer kunnen zetten. Het NVRD-congres is een enorm fijne netwerkbijeenkomst. Het is dé gelegenheid om elkaar te ontmoeten, contacten te leggen en iets op te steken over belangrijke onderwerpen. We doen dat graag in een ongedwongen setting, met een goed diner en fijne feestavond. We gaan er een mooi congres van maken, waarin we ook de gastheerkwaliteiten van Zeeland gaan laten zien.”

ren van vervuiling, maar ook de uitgebreide producentverantwoordelijkheid speelt een belangrijke rol. Als we spijkerbroeken inzamelen, zit daar tegenwoordig bijna altijd stretchmateriaal doorheen geweven. Dan heb je niet meer de ouderwetse denim-kwaliteit van voorheen. Dat soort items komt ook aan bod op ons congres. We hebben goede sprekers op het programma staan, die daar inhoudelijk veel over kunnen zeggen.”

De Zeeuwse ReinigingsDienst is heel blij dat ze het NVRD Jaarcongres samen met Indaver mag organiseren dit jaar. “In 2001 en 2011 waren we ook al gastheer voor het congres, dat beviel zo goed dat we het elke tien jaar wilden doen. Vo-

rig jaar gooide uiteraard corona roet in het eten.

En hoewel we het heel knap vonden hoe het toen digitaal georganiseerd werd, zijn we ont-

Alert blijven Het thema ‘Samen gaan voor kwaliteit’ komt sterk terug in de samenwerking met Indaver.

“Wij als ZRD zamelen jaarlijks zo’n 55.000 ton gft in”, aldus Marinissen. “Al dat gft wordt hoogwaardig verwerkt door onze partner Indaver. We hebben onlangs weer een contract getekend voor de komende tien jaar, daarin gaan we nog meer inzetten op kwaliteitsverbetering. Ons gft is al heel goed, maar je moet altijd alert blijven. Zeker wanneer gemeenten bijvoorbeeld overschakelen op diftar of laagfrequent inzamelen. Bij een verandering van de inzamelmethode zie je altijd dat er meer verontreiniging optreedt. Met Indaver hebben we afgesproken dat ze ons onmiddellijk een seintje geven als ze bij het lossen zien dat er iets loos is. Bevat een vracht te veel ver-

ontreiniging, dan zoeken wij uit waar die auto vandaan komt. Weten we om welke wijk of welk dorp het gaat, dan sturen we daar bij de eerstvolgende inzameldag voorlopers mee.

Dat zijn mensen die voor de inzamelwagen uit lopen en de containers controleren. Zien ze dat er een vuilniszak in zit, of voelen ze aan het gewicht dat er stoeptegels onderin liggen, dan krijgen de bewoners een gele waarschuwingssticker en nemen we de container niet mee. In onze communicatie, via sociale media en dergelijke, leggen we goed uit dat dit gedrag geld kost. Afkeur is duur, dat moet verrekend worden in de afvalstoffenheffing en die betaalt de burger uiteindelijk zelf.”

Om de zuiverheid van de gft-stroom te bevorderen doen ZRD en Indaver meer. Marinissen: “Op al onze milieustraten hebben we een stortvak met teruggeleverde compost. Mensen mogen daar uitscheppen wat ze nodig hebben. Dus ze komen met een aanhanger groenafval en rijden terug met een vrachtje compost. Die actie slaat heel goed aan, op één milieustraat werd laatst 20 ton compost in een week meegenomen. Het is natuurlijk fijn als mensen zien wat een mooi product er van hun gft wordt gemaakt. Ze snappen dan ook beter dat daar geen stukjes glas ofzo tussen moeten zitten, dus ze zijn beter gemotiveerd hun gft zuiver aan te leveren.”

Langdurige relatie De samenwerking met Indaver is dus heel intens. “Wij werken al bijna dertig jaar nauw samen met de Zeeuwse Reinigingsdienst”, vult Indaver-directeur Peter Louwman aan. “Dat we nu opnieuw een langjarig contract hebben gesloten, is heel positief. Als je een goede, langdurige relatie hebt samen, kun je werken aan innovatie en verbetering. Een kortdurend contract biedt daar eenvoudigweg geen ruimte voor.”

10 | GRAM #04 mei 2022

NVRD Jaarcongres - Samen gaan voor kwaliteit

gen wordt nu niet alleen meer over tonnen gepraat, maar ook over kwaliteitseisen. Alleen maar gaan staan juichen naast een halfvolle restcontainer heeft geen zin. Het gaat erom waar mensen die andere helft hebben gelaten, hebben ze dat in de juiste bakken gedaan?”

Volgens Louwman is intensieve samenwerking nodig om de kwaliteit van de gescheiden stromen hoog te houden. “De inzamelaar kan het niet alleen, wij als verwerker kunnen het niet alleen. Het is een kwestie van opvoeden, communicatie, goed opgeleid personeel, kwalitatieve inzamelvoertuigen enzovoort. Het is een ketenverantwoordelijkheid.”

Louwman signaleert dat de kwaliteit van de gescheiden afvalfracties over de hele linie wat terugloopt. “Er komen steeds meer fracties bij, het wordt voor de mensen die hun afval aanbieden niet makkelijker. Toch is de kwaliteit van de gescheiden stromen enorm belangrijk. Garbage in is garbage out, luidt het gezegde. Dat geldt voor alle stromen, denk

aan pmd, textiel, papier. Als mensen het niet in de juiste bak stoppen, moet je veel technieken gebruiken om de grondstoffen te zuiveren. En als je uiteindelijk veel residu overhoudt dat je alsnog moet verbranden, dan schiet je je doel voorbij. Gelukkig komt er nu ook van overheidskant meer aandacht voor dit onderwerp. In de VANG-doelstellin-

Het NVRD Jaarcongres is volgens Louwman een uitstekende gelegenheid om goede samenwerking te stimuleren. “Wij organiseren het congres alweer voor de derde keer, het is altijd een mooie netwerkbijeenkomst waar je elkaar kunt leren kennen. Ook vanuit de overheid wordt het congres goed gerespecteerd.

En we hebben een mooi thema dit jaar, iedereen richt zich graag op kwaliteit.”

VDL Translift

Uw totaaloplossing in zero emissie inzamelen

• 100% elektrisch aangedreven inzamelvoertuig • Volledige dag inzamelen mogelijk • Leverbaar met diverse opbouwmogelijkheden • After sales support incl. service­ contract voor het complete voertuig

VDL Translift bv • Staalwijk 7 • 8251 JP Dronten Telefoon +31 (0)321 386 700 • info@vdltranslift.nl • www.vdltranslift.nl

190x130mm C.indd 1

22-2000-0244-01 NVRD Gram 2022 Mei

GRAM #04 mei 2022 | 11 14-04-2022

14:36

[Advertorial]

STICHTING OPEN: TRANSITIE MILIEUSTRATEN GEREED, BEDANKT! MINDER MILIEUSCHADE – MEER HERGEBRUIK & ARBEIDSKANSEN – VEILIGE INZAMELKETEN

NIEUW INZAMELSYSTEEM Stichting OPEN paste, in nauwe samenwerking met haar inzamelpartners, milieustraten en alle sorteerlocaties in 2021/2022 de inzameling van e-waste bij alle milieustraten aan. Dank voor jullie support! Zonder jullie hulp was het niet mogelijk geweest deze transitie door te voeren. De aanpassing was nodig om de inzameling van e-waste veiliger te maken en de mogelijkheden voor hergebruik te verbeteren. Het is goed om de originele doelen in herinnering te brengen.

WAT IS BEREIKT? Ter eerste het voorkomen van milieuschades. Platte beeldschermen (FDP) kunnen kwik bevatten, wat vrij kan komen als z.g. backlights breken. De aparte bak voor FPD zorgt ervoor dat breuk en daarmee onnodige kwikemissies wordt voorkomen. Verder is het hierdoor ook mogelijk om platte schermen te sorteren in LED, LCD en plasma waardoor een betere verwerking mogelijk is.

Dit sorteren is op de meeste sorteerlocaties al doorgevoerd. Ten tweede veiligheid. Kleine apparaten kunnen lithium-ion batterijen bevatten. Door kleine apparaten in compartimenten (de IBCs) in te zamelen, wordt voorkomen dat batterijen beschadigen. De plastic binnenbak voorkomt bovendien kortsluiting. Het risico op brandgevaar is hierdoor gereduceerd en met deze aanpassing voldoet het hele netwerk aan de ADR-richtlijnen. Aansluitend hierop worden op de sorteerlocaties batterijverdachte apparaten apart

gehouden en waar mogelijk ontdaan van de batterij. Dit alles om de veiligheid in de keten te vergroten. Nb. Losse batterijen graag apart via het KCA-depot, waarna dit door Stibat wordt opgehaald!

NOG TE DOEN: HERGEBRUIK Een van de doelen waar de komende tijd de focus op zal liggen, is het onderzoeken of en waar hergebruik van producten verhoogd kan worden. Met de nieuwe inzamelstructuur ontstaat de mogelijkheid om op landelijke schaal apparaten uit te sorteren voor hergebruik als apparaat of voor onderdelen. Wellicht is dit mogelijk voor 5-10% van de apparaten.

Het begint bij de vraag: doet het apparaat het nog of niet? Als de oorspronkelijke eigenaar deze informatie doorgeeft, bijvoorbeeld via het plaatsen van zo’n apparaat in een aparte bak, de “hergebruik-IBC” bak, dan stijgen de kansen voor hergebruik aanzienlijk.

Wij gaan deze stap met onze netwerkpartners verder onderzoeken en nodigen je uit om hierover met ons van gedachten te wisselen.

VERBREDING TOEGANG TOT MILIEUSTRATEN Milieustraten zijn belangrijke Wecycle inleverpunten voor e-waste.

In gemeenten kunnen de openingstijden soms beperkt zijn. Een groter deel van het bedrijfsmatig e-waste zou wellicht ook via de milieustraten ingeleverd kunnen worden. Met de NVRD overleggen wij regelmatig over gezamenlijke verbeteringen op dit vlak.

GEMEENTE - STICHTING OPEN (STICHTING-OPEN.ORG)

weet het niet. Het lijkt tegenwoordig wel dat men alleen maar wil winnen en vooral niet verliezen. Het lijkt alsof het soms moet ontsporen voor er beweging komt.

HANDJEKLAP Handjeklap, u heeft er vast een beeld bij. Maar de Bezem gaat al even mee en kent handjeklap nog van de tijd dat er in een grote hal vee werd verhandeld. Akelig vroeg kwamen van heinde en verre boeren naar die hal om hun koe, paard of varken te verkopen. In oude smerige overalls, pet op de kop, sigaar tussen de lippen werd met handjeklap getracht of zoveel mogelijk te verdienen of zo weinig mogelijk te betalen.

Je keek elkaar recht in de ogen aan en met een fysiek gebaar werd uiteindelijk de deal gesloten. Het was een faire en open manier van zaken doen.

Hoe anders is het nu, de veemarkt is er niet meer. Dat is winst; voor de dieren was het ook niet altijd het beste. Het onderhandelen, het geven en nemen en elkaar wat gunnen, ik

Ja, het moet mij toch van het hart, nog even en het is zomer en er is nog steeds geen vergoeding voor het inzamelen van PMD. Gemeenten hebben ergens in de begroting een bedrag opgenomen zonder welke zekerheid dan ook. De kans dat dit anders zal zijn dan bedacht is zeer reëel. En dan mag je straks als nieuwe wethouder direct in je eerst jaar gaan uitleggen dat je de verwachte vergoeding niet krijgt. Dat er een gat in de begroting zit die in de tonnen kan lopen.

Er wordt onderhandeld, dat is het beeld, maar dan moeten partijen wel bewegen, elkaar uitdagen, maar ook elkaar wat gunnen. Stukken in kranten publiceren met de mededeling dat het allemaal duurder is geworden, dat helpt niet. Ja, het is duurder geworden, ook bij de gemeenten. Die hebben er al alles aan gedaan om het efficiënter te maken. De afspraak is nagekomen ‘tegen zo laag mogelijke maatschappelijke kosten'. Ik stel voor dat er weer ouderwets, op de oude manier, handjeklap plaatsvindt. Kijk elkaar aan, zeg wat je wilt, wees hard, wees ook fair. En schud uiteindelijk elkaar de hand.

GRAM #04 mei 2022 | 13

NIEUWE TOETREDERS GEVEN IMPULS AAN DE AFVALMARKT Een belangrijke trend van de afgelopen 25 jaar is dat niet de ontdoener, maar de producent verantwoordelijk is dat het afvalbedrijf het afval opruimt. Het afvalbedrijf doet dat vanzelfsprekend binnen de eisen van de milieuwetgeving. Afvalbedrijven pasten hun diensten aan de veranderende behoeften en eisen aan en gingen meer recyclen. De afvalmarkt ontwikkelt door naar het opnieuw toepassen van reststoffen in producten en het voorkomen van CO2-emissies.

TEKST: FRANK HOPSTAKEN BEELD: ROBIN VAN LONKHUIJSEN / ANP

D

e omzet van recyclingdiensten op de Nederlandse afvalmarkt steeg van €1,5 miljard in 2008 naar circa €3,5 miljard in 2021. Dat is een stijging van 7% van jaar op jaar. Tegelijk steeg de omzet in de marktsegmenten afvalinzameling en -verwerking met respectievelijk 2% en 3% jaar op jaar en bedroeg deze in 2021 circa €2,9 miljard per segment. De trend is duidelijk: recycling is qua omzetontwikkeling een topsector en de groei is er nog niet uit. Dit valt ook investeerders op.

DUIDELIJKE INTERESSE IN DE AFVALSECTOR Dat de afvalmarkt interessant is voor investeerders blijkt uit de opmerkelijke overnames van afgelopen jaren. In 2020 trok in Nederland de overname van SUEZ, voorheen Sita, door PreZero de aandacht. PreZe-

ro betaalde circa €1,1 miljard en nam daarmee ook de activiteiten in Duitsland, Polen en Luxemburg over. PreZero is het afval- en recyclingbedrijf van Schwarz Group, eigenaar van Lidl. Dit past bij de huidige afvalmarkt. De retail heeft behoefte aan het produceren van secundaire grondstoffen. Dat heeft Lidl nu in eigen huis.

Bijna gelijktijdig startte het fusie- en integratieproces van het restant van SUEZ in Veolia Environnement. Die fusie wordt dit jaar afgerond. Veolia is daarmee verreweg het grootste afvalbedrijf van Europa. Het is naast afval ook actief op het gebied van water en energie. SUEZ verdwijnt volledig uit het straatbeeld. Veolia combineert diverse milieuservices. Het Europese bedrijf lijkt daarmee een klassiek geprivatiseerd nutsbedrijf met een 'one stop shop' functie.

Veolia Nederland heeft een ander profiel en

in mln. Eur Omzet

3.500 3.000 2.500 2.000 1.500

NL

Gemeente Amsterdam verkocht begin dit jaar AEB aan AVR voor €450 miljoen. Daarmee voegt de mondiale investeerder in infrastructuren CKI, met Hong Kong als thuisbasis, een nieuw onderdeel toe. In augustus 2013 kocht CKI AVR voor €944 miljoen. Ongeveer een derde van de Nederlandse afvalverbrandingscapaciteit komt zo bijeen. Er is dan ook eerst goedkeuring van de Autoriteit Consument en Markt (ACM) nodig. De prijs van AEB is duidelijk lager dan voor AVR. Aan de verkoop van AEB ging dan ook een lang verhaal vooraf. Wel lijkt het exploiteren van een afvalverbrander nog steeds te passen bij een lange termijn investeerder. Dat komt mede door de infrastructuur rond AVR en AEB om stoom en warmte te leveren.

Renewi is met een jaaromzet van omstreeks €1 miljard het grootste Nederlandse afvalbedrijf. Het is beursgenoteerd, net als Veolia, en kwam tot stand na een lange reeks van overnames en fusies. Renewi ontstond begin 2017 door het samengaan van Van Gansewinkel en Shanks. De aandeelhouders van Shanks betaalden €510 miljoen voor Van Gansewinkel. Renewi heeft activiteiten in België, UK en andere Europese landen en is een van de grotere afvalbedrijven van Europa. Het is qua profiel een echte specialist op vooral inzameling en recycling.

4.000

1.000

mikt vooral op het produceren van secundaire grondstoffen. Maar ook buiten Nederland lijkt dat de groeifocus van Veolia.

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021

inzameling

behandeling

Figuur 1: De omzetontwikkeling van de afvalmarkt door de jaren heen.

14 | GRAM #04 mei 2022

recycling

Attero kwam in 2014 in handen van durfinvesteerder Waterland voor €170 mln. Het afvalonderdeel van het voormalige PNEM/ MEGA nutsbedrijf bleek aantrekkelijk voor

een snelle financiële herstructurering en werd in 2018 voor circa €750 miljoen doorverkocht aan infrastructuurinvesteerders 3i en DWS. De grootste Nederlandse private afvalbedrijven Renewi, PreZero, AVR en Attero hebben daarmee allemaal een historie van wisselende aandeelhouders. De gezamenlijke omzet zal dit jaar oplopen tot ongeveer €2,3 miljard, ongeveer 25-30% van de markt. Op zich is die positie niet zo veel anders dan in 2008, behalve dan de namen van de aandeelhouders.

EUROPESE AFVALBEDRIJVEN GROEIEN DOOR Het nieuwe Veolia is het eerste Europese afvalbedrijf met een omzet boven €10 miljard in Europa op het gebied van afval- en recyclingactiviteiten. Remondis is een goede tweede, maar duidelijk kleiner. Daarna volgen enkele spelers met jaaromzetten van boven €1 miljard. Hiervan zijn Renewi en PreZero in Nederland actief. FCC, ALBA, Biffa of Urbaser komen we in Nederland niet of nauwelijks tegen. De consolidatie van afvalactiviteiten in Europa concentreert zich op enkele partijen. De lokale markt is nog steeds belangrijk. Veolia en Remondis deden afgelopen jaren enkele kleinere overnames in Nederland waardoor hun marktaandeel geleidelijk toenam.

KETENINTEGRATIE OF SPECIALISME? Lange tijd leek ketenintegratie het tovermiddel om een groot en stabiel afvalbedrijf

te maken. Een bedrijf had de keten van inzameling tot verwerking in handen. Hiervoor fuseerden inzamelbedrijven en vaak voormalige nutsbedrijven in de verwerking voor maximale synergie. De fusie tussen Van Gansewinkel en AVR was daarvan een voorbeeld. Het concept slaagde niet, althans in Nederland. AVR werd in 2013 verkocht en is nu een stabiel onderdeel van de Nederlandse infrastructuur voor afvalverwerking maar vooral ook voor energielevering, zonder echte inzameling. De aankoop van AEB bevestigt dat deze specialisatie nog steeds past in de afvalmarkt. De aanvoer komt van andere bedrijven, via aanbestedingen in Nederland of van buiten Nederland.

Er is mogelijk nog een andere reden dat ketenintegratie niet altijd goed uit de verf komt. Recycling vraagt om specialisme, proceskennis en innovatie. Vaak is daarvoor een aanvoer van reststoffen uit een groot gebied nodig, bovenlokaal tot internationaal. Deze logistiek is een apart vraagstuk. Het kan helpen als die tot hetzelfde bedrijf behoort, noodzakelijk is het niet.

MAATSCHAPPELIJK BELANG Nederland kent een lange historie van afvalbedrijven met een publieke taak. De zorg voor afvalinzameling bij huishoudens is een overheidstaak. De inzameling vindt voor ruim 75% plaats door een publiek bedrijf. CBS heeft geen exacte cijfers van de marktomvang van de inzameling bij huishoudens. Op basis van het aantal huishou-

dens en de gemiddelde omzet zal dit tussen €0,7 - 1 miljard per jaar liggen. Overigens registreert CBS de omzet van gemeentelijke diensten niet en die bedraagt volgens de cijfers rond 25% van dit submarktsegment.

De verwerking en recycling van afval is steeds meer op afstand van de overheid georganiseerd. Logisch, want dit vraagt steeds meer om specialisme en bovenlokale activiteiten. De verkoop van AEB past in deze trend. Enkele publieke bedrijven groeiden mee met deze nieuwe marktoriëntatie. HVC verlegde acht jaar geleden bewust zijn koers naar recycling en is met een jaaromzet van bijna €400 miljoen verreweg de grootste publieke marktpartij. De totale omvang van de publieke marktpartijen registreert het CBS niet. Samen met de kleinere private Nederlandse marktpartijen realiseren zij 70% van de omzet op de afvalmarkt. De verkoop van publieke bedrijven heeft tot een verschuiving, andere impulsen en enkele koerswijzigingen geleid. De maatschappelijke sturing op de afvalmarkt blijft significant.

NIEUWE TOETREDERS De slotconclusie is dat de overnames en consolidaties van de afgelopen 25 jaar niet hebben geleid tot een onevenwichtige afvalmarkt. De kleinere afvalbedrijven groeiden mogelijk zelfs sneller dan de groten en maakten gebruik van de opkomst van recycling. De nieuwe toetreders zorgden in het algemeen voor een impuls en voor gewenste koerswijzigingen.

GRAM #04 mei 2022 | 15

Immers hoe groter het bedrijf, hoe lastiger om door interne keuzes van koers te wijzigen. Door alle uitdagingen van de circulaire economie staat de afval - en de secundaire grondstoffenmarkt, als een steeds aantrekkelijker onderdeel van de

Percentage huishoudens

Percentage gemeenten

0%

Nederlandse economie op het netvlies bij investeerders. De interesse van beursgenoteerde bedrijven, op (bovenlokale) groei gerichte afvalbedrijven en infrastructuurinvesteerders zal dan ook eerder toenemen dan afnemen. Een marktversnelling

2% 14%

29%

19%

3%

18%

10%

20%

30%

komt er pas als we allemaal de secundaire producten ook echt gaan kopen.

Over de auteur: Frank Hopstaken is directeur van FFact en docent Afval- en grondstoffenmarkt voor SBO.

33%

15%

37%

40%

50%

8%

1%

23%

60%

70%

80%

90%

100%

Gemeentelijke dienst

Gemeentelijke dienst buurgemeente

Samenwerkings-verband gemeenten

Overheids-bedrijven

Particulier bedrijf

Combinatie van bedrijven, PPS

Figuur 2: De verdeling van organisatievormen in de afvalinzameling in 2020

DUURZAAM ONKRUIDBEHEER ADVIES TRAININGEN- EN CURSUSSEN REGEL- EN WETGEVING VERHUUR- EN LEASE KORTOM, WIJ HEBBEN ALLES IN HUIS OM HET GEWENSTE RESULTAAT TE BEHALEN!

IMPORTEUR VOOR TEL. +31 (0) 416 540718 WWW.WEEDCONTROL.NL 16 | GRAM 190x130mm_E.indd 1

#04 mei 2022

22-1000-1568-02 NVRD GRAM 2022 mei

14-04-2022 14:38

OPGAVEN IN HET PMD DOSSIER Al enige tijd wordt er gesproken over de samenstelling van het PMD, of zo u wilt, de kwaliteit van het PMD. Op het Gemeentelijk Grondstoffencongres was hier zelfs een aparte sessie over. Het gaat dan vooral ook over de afkeur van PMD. Zo zijn er regio’s waar PMD meer niet dan wel wordt goedgekeurd, met alle financiële gevolgen van dien. Iedereen in de keten wil uiteindelijk dat zoveel mogelijk PMD voor recycling wordt aangeboden.

TEKST: MARC VEENHUIZEN, WERKGROEP INZAMELING Het is dus van belang dat elke partij in de keten zijn steentje bijdraagt aan een goede recycling van PMD. De discussie over kwaliteit en de beoordeling hiervan vindt met name plaats in de werkgroep Inzameling, een onderdeel van het PKO, het landelijke platform waarin het Afvalfonds Verpakkingen en de VNG (NVRD) samenwerken om inderdaad te komen tot mooie, recyclebare stromen. Vanuit de werkgroep Inzameling een update.

KWALITEIT Kwaliteit is een begrip wat zeer breed kan worden opgevat. Vaak wordt dit uitgelegd als de ingezamelde stroom die zoveel mogelijk gerecycled kan worden. Soms gaat het over de wijze waarop mensen het kwijt kunnen, soms wat er aan het einde van de sortering uit het proces komt. Voor de werkgroep is kwaliteit vooral de wijze waarop op de overslaglocatie de beoordeling plaatsvindt conform het vastgestelde protocol. Daarbij wordt gekeken naar zogenaamde stoorstromen. Primair zijn dit stoffen die niet vallen onder PMD, het sorteerproces verstoren of er niet in mogen vanwege (gezondheids)risico’s.

In 2021 werd duidelijk dat de discussie rond de samenstelling van het PMD dat naar de sorteerbedrijven ging, steeds steviger werd. Op sommige plekken in Nederland werden zeer regelmatig hele vrachten afgekeurd. Met alle gevolgen van dien. Gemeenten kregen met enorme kosten te maken en er werd steeds minder voor recycling aangeboden. Reden voor het PKO om de werkgroep inzameling de opdracht te geven hier goed naar te kijken. Het behalen van recycledoelstellingen moet gezamenlijk, in de hele keten, van ontwerp tot recycling. Maar de werkgroep kreeg de opdracht vooral naar het stukje ‘inzameling’ te kijken. Aan welke knoppen kan gedraaid worden om minder vervuiling de keten in te krijgen of meer voor recycling te zorgen?

ONDERZOEK De werkgroep heeft daarvoor meerdere onderzoeken laten uitvoeren die ook te vinden zijn op de VANG-website (www.vang-hha.nl), door onder meer Stantec en IPRNormag. Stantec richtte zich hierbij vooral op onderzoeken die er al waren; IPRNormag onderzocht de ervaringen in Nederland op dat moment. Hierbij werd vooral gekeken naar de resultaten van de systemen, denk aan halen/brengen. Wel/ geen diftar, verzamel/minicontainers, hoge of lage frequentie van inzamelen. Beide onderzoeken geven een goed beeld van de situatie waarbij voorzichtig de conclusie kon worden getrokken dat inzamelen van PMD met minicontainers met lage frequentie van inzamelen van restafval (vierwekelijks) mogelijk een negatief effect heeft op de samenstelling van het PMD, wat ook geldt voor verzamelcontainers.

Maar meer en meer werd ook duidelijk dat de samenstelling niet zo zeer gekoppeld is aan één systeem, maar vooral aan de buurt of wijk waar dit wordt toegepast.

Veel onderzoek is gericht op uniforme systemen, maar duidelijk werd, mede door de vele samenstellingsonderzoeken, dat het binnen één systeem heel verschillend kan zijn. Daarnaast is bij gemeenten lang niet altijd bekend dat de kwaliteit niet op orde is. Het is belangrijk dat de communicatie tussen de gemeente, de overslaglocatie en de sorteerder goed is en blijft. Alleen dan kan goed gekeken worden waar de problemen zitten. Een derde bevinding is de onduidelijkheid op de overslaglocatie over het beoordelen zelf. Vooral de 15% visuele beoordeling op de aanwezigheid van stoorstoffen blijkt in de praktijk niet door alle locaties op dezelfde manier te worden toegepast.

VOORTGANG De discussie is niet specifiek gericht op één gemeente of één regio.

Daarom is besloten om één jaar met diverse regio’s te proberen de kwaliteit van het aangeboden materiaal bij de sortering te verbeteren.

Afhankelijk of men wel of niet bij de Regie Kunststoffen Nederland (RKN) is aangesloten wordt dit óf door RKN begeleid of door Nedvang.

Denk hierbij aan gesprekken om eerst in beeld te krijgen wat er gebeurt (0-meting). Vervolgens wordt er gekeken naar de systemen en de specifieke toepassing daarvan, bijvoorbeeld in welke buurt: Hoe verloopt de communicatie met de inwoners, hoe wordt ingezameld (wel of niet geperst) en hoe vindt controle bij de inzameling plaats? Waar nodig wordt bijgestuurd of worden nieuwe systeemkeuzes gemaakt. Alles gericht op het omlaag brengen van de vervuiling van het PMD. Daarnaast wordt ingezet op een goede toepassing van het beoordelingsprotocol door middel van de uitrol van onder andere een keurmeesterschap, minimale eisen voor de overslaglocaties, het bieden van extra hulpmiddelen voor acceptanten en de eventuele toepassing van een 4-ogen principe. Het komende jaar zal blijken wat de effecten zijn.

GRAM #04 mei 2022 | 17

RD4-DIRECTEUR WIL SIJSTERMANS OVER EEN CIRCULAIRE ECONOMIE:

“DIT IS EEN GEZAMENLIJKE UITDAGING” Een circulaire economie is de uitdaging van alle schakels in de grondstoffenketen, stelt directeur Wil Sijstermans van Rd4. Voor gemeentelijke reinigingsdiensten is hierbij een belangrijke rol weggelegd. “Cruciaal is onze infrastructuur op een kwalitatief hoog niveau te houden.”

TEKST: PIETER VAN DEN BRAND BEELD: RD4

GRAM interviewt een reeks reinigingsdirecteuren over hun toekomstbeeld rond de inzameling en verwerking van huishoudelijk afval en grondstoffen. In 2050 is het rijksdoel om geen (rest)afval meer te hebben. 100% circulair is het adagium. Hoe ziet de gemeentelijke afvalinzameling er dan idealiter uit? En hoe is de rolverdeling met andere actoren in de keten, zoals (verpakkings)producenten, consumenten en verwerkers en maatschappelijke organisaties? In deze editie: directeur Wil Sijstermans van Reinigingsdiensten Rd4.

W

il Sijstermans is 64 jaar geleden geboren en getogen in een klein dorpje in Zuid-Limburg. Na zijn middelbare schooltijd in Heerlen volgde hij de officiersopleiding aan de KMA in Breda, waar de basis voor zijn verdere vorming als persoon gelegd werd. Na tien jaar Defensie en tien jaar bij het openbaar vervoer, was het bij zijn overstap in 1998 naar de directie van Reinigingsdiensten Rd4 zeker niet de bedoeling om er bijna 25 jaar te blijven, “maar de toenmalige interim-directeur zei bij mijn benoeming al: ‘Als je eenmaal werkzaam bent in deze branche, ga je er nooit meer weg’, en dat is werkelijkheid geworden. Ik heb het voorrecht bij een gaaf bedrijf te werken met een belangrijke maatschappelijke taak. Wat ik vooral heb geleerd en ervaren in mijn ruim veertigjarige loopbaan is dat mijn succes overwegend het succes is van de vele mensen waar ik mee samen heb mogen werken. Niemand is belangrijker dan het team. Verder heb ik het altijd belangrijk gevonden om naast mijn reguliere werk steeds andere activiteiten en projecten op te pakken, om zo fris te blijven en interessante mensen te ontmoeten. Als duursporter vind ik het verder erg belangrijk om fit te blijven.”

Begonnen met vier gemeenten, 150 werknemers en een beperkt takenpakket is Rd4 anno 2022 een professioneel afvalbedrijf, dat met ruim 550 medewerkers de inzameling en verwerking verzorgt voor vier gemeenten in Parkstad-Limburg en zes gemeenten in het Heuvelland. Rd4 exploiteert acht milieustraten en drie kringloopwinkels en organiseert sorteer- en kringloopactiviteiten. Het afvalsamenwerkingsverband adviseert gemeenten bij hun afvalen grondstoffenbeleid en neemt de afvalgerelateerde omgevings-

18 | GRAM #04 mei 2022

Wil Sijstermans, directeur Rd4.

Afvalinzameling door Rd4. communicatie naar 145 duizend huishoudens voor zijn rekening.

Ook de straatreiniging, onkruidbeheersing en gladheidbestrijding zijn onderdeel van het takenpakket. “De kracht achter deze mooie ontwikkeling was de stapsgewijze aanpak”, zegt Sijstermans. “Geen revolutie maar evolutie, en dat steeds in afstemming en samenwerking met bestuurlijke en ambtelijke collega’s bij de gemeenten. Wat vertrouwen en draagvlak heeft gebracht, in een samenwerkingsverband van essentieel belang.”

DOELEN De komende jaren wil Rd4 naar een circulair, milieubewust en duurzaam bedrijf transformeren. Het Strategisch Meerjaren Plan (SMP) tot 2026 bevat bekende thema’s, zoals een circulaire economie, grondstoffenmanagement en reiniging en beheer van de openbare ruimte. Ook andere voor Rd4 belangrijke thema’s staan apart benoemd, zoals ‘Duurzaamheid en arbeidsparticipatie’ en ‘Data en ICT’. Deze begrippen, legt Sijstermans uit, zijn onlosmakelijk aan de circulaire economie gekoppeld. “In een circulaire samenleving gaan we respectvol om met wat de wereld ons te bieden heeft. Iedereen telt mee. We willen ons in de regio blijven profileren als een sociale werkgever, die ook unieke mensen met een achterstand op de arbeidsmarkt kansen blijft bieden, op dit moment meer dan 200 van onze medewerkers. We willen iedereen in deze transformatie meenemen. Op de werkvloer wordt het succes van je organisatie bepaald. Ook gaan we door met verduurzamen van onze bedrijfsvoering en ons wagenpark. Zeventig procent van onze energiebehoefte dekken we op korte termijn af met zonne-energie.” Verder wordt Rd4 steeds meer een datagedreven organisatie. “Data zijn een waardevolle bron om prestatiegericht te werken. We gaan in een systeem investeren waarmee we iedereen, van bedrijfsleider tot

chauffeur, van bruikbare informatie voor het dagelijkse werk kunnen voorzien. Vroeger was ICT vooral een kostenpost, nu voegt het waarde toe”, zegt Sijstermans.

De milieustraten en de kringloopwinkels krijgen een spilfunctie in het realiseren van Rd4’s circulaire ambities. De milieustraten worden grondstofparken waar inwoners straks niet alleen hun afval komen brengen, maar ook spullen en materialen kunnen hergebruiken en weer waardevol maken. De grondstofparken en kringloopwinkels worden strategische locaties om de circulaire boodschap aan burgers over te brengen. Een belangrijk punt is het doorontwikkelen van de op- en overslaglocatie bij het hoofdkantoor in Heerlen, die Rd4 geschikt wil maken voor de acceptatie van het grootste deel van de afvalstromen. “We willen een extra inspanning doen bij het sorteren, waardoor de waarde van reststromen toeneemt. Hiermee zorgen we voor een solide financiële basis om naast de gebruikelijke op- en overslagactiviteiten nieuwe projecten te starten die de bijdrage aan de circulaire economie vergroten.”

CONSISTENT Een circulaire economie, weet Sijstermans, staat nog in de kinderschoenen. “We moeten ons ervan bewust worden, dat je circulaire processen alleen gezamenlijk kunt organiseren. Iedereen moet bijdragen, van de grondstoffenproducent, de ontwerper en de maker van producten tot de gebruiker. Dat gaat niet vanzelf. Samenwerken betekent geven en nemen, waardoor belangen in het geding komen. Daar overheen stappen is niet voor iedereen weggelegd. Overheidsbeleid is nog wel eens te kort-cyclisch. Subsidies worden opeens afgebouwd, innovaties onvoldoende langjarig gesteund. Zet een stip aan de horizon en stuur daar waar nodig met onder meer heldere wetgeving.

GRAM #04 mei 2022 | 19

De euro-normen voor vrachtwagens hebben uitstekend uitgepakt.

Iedereen in de industrie wist waar hij aan toe was en kon zich op tijd voorbereiden. Diezelfde duidelijkheid is ook nodig voor de transitie naar een circulaire economie.”

In zijn eigen Zuid-Limburg is Sijstermans gecharmeerd van de ambities van industriecomplex Chemelot in Geleen om vanaf 2050 geen fossiele brand- en grondstoffen meer te gebruiken en koolstofhoudende reststromen chemisch te verwerken en als vervanger van fossiele grondstoffen in te zetten. Het streven naar een honderd procent circulaire economie in 2050 klinkt voor Sijstermans nog wel te abstract. “Hetzelfde geldt voor honderd procent afvalscheiding en nul procent CO2-uitstoot. Of en wanneer we deze doelen gaan halen, is koffiedik kijken. Het is eerder een gedachte om ons aan te zetten tot continu verbeteren en ons honderd procent in te spannen. We moeten ook niet alleen de grote verhalen vertellen, maar klein beginnen, ook persoonlijk. Pak eens de fiets naar je werk, koop eens een tweedehands product of eet een dag geen vlees. Goed voorbeeld doet volgen, zodat je medewerkers aan de hand hiervan zien dat je ook aan je eigen duurzame inzetbaarheid kunt werken. Zelf ben ik al vele jaren bewust vegetariër. In onze bedrijfskantine bieden we tegen kostprijs een vegetarisch alternatief aan en elke dag een gratis stukje Limburgs fruit. Ook sportinitiatieven van medewerkers ondersteunen we actief.”

Sijstermans voorziet dat de kwaliteit van ingezamelde stromen de komende jaren een steeds grotere rol zal spelen om invulling te geven aan de circulaire economie. Ook nemen consumenten gebruiksvoorwerpen niet langer in eigendom maar in bruikleen. De producent blijft eigenaar tot en met de afdankfase. De producentenverantwoordelijkheid breidt zich naar steeds meer stromen uit, ook naar textiel en matrassen. De rol van inzameldiensten als Rd4 is hier faciliterend in te zijn door het beschikbaar stellen van logistieke infrastructuur. “Cruciaal is onze infrastructuur op een kwalitatief hoog niveau te houden. Alleen zo blijf je interessant en relevant als partner voor de industrie en kun je waarde toe blijven voegen voor de gemeenten. Juist het publieke ondernemerschap biedt de beste kansen voor een duurzaam ingerichte samenleving, waarin we met respect omgaan met ecosystemen. We zijn publieke organisaties met publieke opdrachtgevers, maar ons streven is als lokale overheid net zo resultaatgericht te opereren als het bedrijfsleven en liever nog een tandje beter. Het voordeel is dat wij geen winst hoeven te maken. Als proactieve en meedenkende partner voor de gemeenten en hun burgers zijn we er voor het maatschappelijk rendement en de menselijke maat.”

Verhuur van: Vuilniswagens

voor huisvuil en bedrijfsafval

Ondergrondse voertuigen Haakwagens Haakwagens met kraan evt. met pers

Veegvuil auto’s Strooiwagens

20 | GRAM #04 mei 1_2_li_GRAM_190x130-F.indd 1

2022

22-1000-1844-02 NVRD GRAM 2022 Mei

14-04-2022 14:34

RECYCLE-TARIEF DRINGT RESTAFVAL TERUG IN HVCGEMEENTEN In het werkgebied van HVC (Noord- en Zuid-Holland en Flevoland) is sinds 2017 gewerkt aan het voorbereiden en invoeren van een nieuw tariefbeleid: recycle-tarief. Diftar, maar dan anders. In de gemeente Noordoostpolder is na invoering van recycle-tarief de hoeveelheid restafval met 30 procent gedaald en de hoeveelheid gescheiden plastic, blik, drinkpakken en glas fors gestegen. Eenzelfde beeld is zichtbaar in de gemeenten die dit jaar zijn aangehaakt. Nog meer HVC-gemeenten starten de komende jaren.

H

VC en de gemeenten die aandeelhouder zijn bij het afval- en energiebedrijf, voeren geen diftar in, maar wel een recycletarief, begint Annemiek Meijer, als communicatiedeskundige verbonden aan HVC en recycle-tarief. “Toen we in 2017 begonnen met het ontwikkelen van een prijsprikkel om afvalscheiding te stimuleren, zochten we een benaming die beter duidt waar het over gaat. In de afvalbranche kennen mensen diftar wel, maar de gemiddelde inwoner heeft geen idee waar dit voor staat. Uiteindelijk kwamen we uit op recycle-tarief. Dat refereert aan iets positiefs, het is duidelijk dat het met afval te maken heeft en ook dat er een financiële component aan zit.”

Daarnaast is recycle-tarief een ander concept, benadrukt Meijer. Het geeft de burger meer regie over zijn of haar afvalscheiding omdat ze het variabele tariefdeel – voor restafval – kunnen beïnvloeden. Verder krijgen mensen steeds meer inzicht in het eigen afvalgedrag en adviezen passend bij de woonsituatie. “Dergelijke persoonlijke, gerichte communicatie – onder meer via een app (zie kader, red.) stimuleert mensen naast de financiële prikkel extra om het eigen afvalgedrag te veranderen.”

TEKST: MARTIJN KREGTING grammamanager recycle-tarief Marco Bakker. Daarbij ging HVC niet over één nacht ijs. Vanuit zeven afdelingen kwam input: gebieden zoals doelgroepenbeleid, advies aan de HVC-gemeenten, commu-

nicatie, aanpassing van de DVO (dienstverleningsovereenkomst), aanpassing van de verwerkingsovereenkomst, overleg met de belastingafdeling van gemeenten, handhaving en preventie.

EIGEN ORGANISATIE RECYCLE-TARIEF Reden genoeg om het concept een eigen organisatie mee te geven, vertelt pro-

GRAM #04 mei 2022 | 21

Inmiddels wordt per gemeente die deelneemt of dat gaat doen, een kernteam opgezet om alle eerdergenoemde zaken te regelen. “Elke gemeente is anders, heeft eigen eisen en wensen, dus dat vergt voorbereiding op maat. Zijn alle middelen op orde, is de techniek op orde – zoals de juiste chip in de juiste afvalcontainer heeft iedereen een goede afvalpas. Maar vooral: ervoor zorgen dat voor elke burger heel duidelijk wordt dát er een nieuw afvalbeleid komt en wát dat voor hem of haar betekent.”

NIET IN LUCHTLEDIGE HVC heeft niet in het luchtledige gewerkt aan recycle-tarief, benadrukt Meijer. Het concept past binnen de afval- en duurzaamheidsdoelen die HVC en de HVCgemeenten als partners ontwikkelen en uitrollen. “In alles, van het vertalen van de vorige en nieuwe VANG-doelen tot het opstellen van nieuwe grondstoffen(beleids) plannen, geeft HVC advies aan gemeenten en denken we mee, al is het uiteindelijk de gemeenteraad die besluit.”

Zo heeft HVC al in een vroeg stadium de bij afvalbeleid betrokken wethouders, raadsleden en ambtenaren meegenomen in doelen en richting van recycle-tarief.

Onder meer via een white paper, door in te gaan op zorgen, resultaten en vooroordelen tijdens de kennissessies met raadsleden, via participatiebijeenkomsten met inwoners, middels klankbordgroepen en ambassadeurs vanuit inwoners. “In coronatijd is dit grotendeels online gebeurd, wat weer zijn eigen uitdagingen met zich meebracht”, vervolgt Meijer. “Aan de andere kant konden we nu ook met vertegenwoordigers van meerdere gemeenten tegelijk in discussie gaan, wat een nieuwe dynamiek gaf en hele andere en nieuwe inzichten opleverde. Dat, gecombineerd met ervaringsverhalen van de wethouder uit de eerste recycle-tariefgemeente, heeft een nieuwe vorm van discussie en uitwisseling opgeleverd.”

KICK-OFF: NOORDOOSTPOLDER Noordoostpolder, die eerste recycle-tariefgemeente, ging in januari 2021 van start.

De ervaring die HVC en Noordoostpolder sindsdien heeft opgedaan, was volgens Meijer en Bakker heel waardevol voor de gemeenten die volgden en nog volgen.

Zij kunnen nu profiteren van de kennis

22 | GRAM #04 mei 2022

Angélique Michel is één van de ambassadeurs uit gemeente Noordoostpolder. en inzichten die wij met Noordoostpolder hebben opgedaan. “Niet alleen voor Noordoostpolder was dit nieuw, voor ons was de theorie ook anders dan de soms weerbarstige praktijk”, stelt Bakker.

Grote veranderingen zijn er volgens Meijer niet voortgekomen uit de eerste ervaringen, wel veranderde inzichten: zoals nog beter luisteren naar en betrekken van inwoners bij het aanscherpen van recycletarief. “Zo moet je blijven communiceren naar inwoners, ook na de eerste inzamelronde. De cijfers zijn zeer positief, maar door dat te blijven vertellen, stimuleer je inwoners natuurlijk ook. Bijvoorbeeld door te kijken of ze een keer een inzamelronde voor restafval kunnen overslaan.”

MEER GEMEENTEN HAKEN AAN Sinds begin 2022 zijn nog drie gemeenten van start gegaan met recycle-tarief: Medemblik, Hollands Kroon en Wormerland.

Opmeer heeft met alle voorbereidingen meegedaan maar besloot uiteindelijk met

name op het doelgroepenbeleid de invoering nog een jaar uit te stellen.

“In totaal zijn we nu met zes gemeenten de invoering van het programma voor 2023 en 2024 aan het voorbereiden,” stelt Bakker. “Sommige andere gemeenten haken misschien alsnog aan in 2024 en andere gemeenten hebben gewoon meer tijd nodig.”

Volgens Meijer is er sprake van een olievlekwerking vanuit het huidige recycletariefgebied. Inmiddels wordt er ook met gemeenten aan de zuidelijke rand van het HVC-gebied aan het invoeren van recycletarief gewerkt, zoals Hendrik-Ido-Ambacht, Papendrecht en Zwijndrecht.

Voor een deel van de gemeenten is recycle-tarief een soort sluitstuk van een nieuw afvalbeleid, na eerder al omgekeerd inzamelen te hebben ingevoerd. Andere gemeenten hanteren een meer traditioneel inzamelbeleid en zijn direct overgestapt. Een deel van deze groep gaat nu alsnog omgekeerd inzamelen invoeren.

AFNAME 30 PROCENT Werkt recycle-tarief? Voor de gemeente Noordoostpolder blijkt dat de hoeveelheid restafval met 30 procent jaar-op-jaar is afgenomen: van 140 naar net boven de 100 kilo. Bakker: “Noordoostpolder was al de best presterende gemeente in het beperken van restafval. Dus voor ons en de gemeente is dit een superprestatie in één jaar tijd. Plastic steeg in dezelfde periode met 10 procent, glas mede door een groei in het aantal glasbakken met 20 procent.”

In de drie gemeenten die per 1 januari 2022 zijn begonnen, is volgens Bakker eenzelfde trend te zien in de afname van restafval: 25 tot 30 procent minder restafval na drie inzamelrondes in 12 weken. “En dat is hard nodig, als je kijkt naar de VANG-doelen voor 2025. Eerst was het 100 kilo restafval per jaar per inwoner, voor 2025 is dat 30 kilo. We zijn er dus nog niet.”

AFVAL-APP: INZICHT EN ADVIES OP MAAT Digitalisering vormt een belangrijk onderdeel van recycle-tarief. De HVC-app is doorontwikkeld om inwoners uit te dagen en te stimuleren hun afval goed te scheiden. Zo kunnen zij in de app nakijken hoe vaak ze de bak aan huis voor restafval hebben laten legen, of hoe vaak de ondergrondse container voor restafval is gebruikt. Zo hebben inwoners altijd zicht op het variabele deel van het afvaltarief.

Ook kunnen huishoudens in de app een afvaldoel stellen. Zo wordt aangegeven hoe vaak de restafvalbak standaard wordt geleegd per jaar. Je kunt jezelf dan in de app tot doel stellen dat te halveren, vertelt Meijer: “Dan zie je meteen waarmee je tarief daalt.

En wij kunnen dan berichten op maat sturen, bijvoorbeeld aangeven dat men het goed doet, of tips en adviezen over afvalscheiding geven, of een praatje met een afvalcoach, wanneer we zien dat het afvalgedrag niet in de pas loopt met het doel.” Volgens Meijer zijn er meer plannen om via de app huishoudens op maat te stimuleren, bijvoorbeeld met een beloning als de scheiding goed gaat, door verschillen tussen wijken inzichtelijk te maken of tussen verschillende huishoudens met een gelijke samenstelling. “Er zijn nog heel veel mogelijkheden om dit onderwerp zo op een positieve manier onder de aandacht te brengen en te houden. Dat vinden we zelf een belangrijk element om de gewenste gedragsverandering tot stand te brengen.”

IS UW STRAATWERK SCHOON EN VRIJ VAN KAUWGOM?

Ons reinigingsmiddel? Water, schoon water!

x130mm.indd 1

VOOR

NA

Jadon garandeert u een schoon en kauwgomvrij winkelgebied.

Snel en vakkundig gerealiseerd, milieuvriendelijk en met een minimum aan overlast!

(0488) 430289 info@jadon.nl www.jadon.nl

21-9000-1496-01 GRAM 2020 feb

22-2000-0270-01 NVRD GRAM 2022 Mei GRAM #04 mei 2022 | 23 1_4_92x130mm_GRAM-B.indd 16-01-2020 11:18 1

14-04-2022 13:51

INTERVIEW MET DR. BENJAMIN SPRECHER:

“STRAKS ZIJN DE WINDMOLENS EN ZONNEPANELEN OP” De oorlog in de Oekraïne maakt duidelijk hoezeer Europa afhankelijk is van het Russische aardgas. Het is daarom nogal cynisch dat de oorlog een stimulans geeft aan de energietransitie in de richting van duurzame, niet-fossiele energiebronnen. Toch zou de bouw van een duurzaam energiesysteem van windmolens en zonnepanelen met hun kabels en met waterstof op eenzelfde manier kunnen stokken, zoals nu met aardgas, betoogt Benjamin Sprecher.

“Europa en vooral Nederland is voor kritische grondstoffen volslagen afhankelijk van andere landen, zoals China. Het kan er gemakkelijk toe leiden dat China de aanvoer van zonnepanelen of van windturbine-onderdelen stopt als Nederland bijvoorbeeld zou besluiten een ambassade in Taiwan te openen.”

E

TEKST: RENÉ DIDDE

en voorbeeld. “De aandrijfmechanismen van grootschalige windturbines kennen in grote lijnen twee verschillende principes”, zegt Sprecher. “Bij offshore windturbines is de populaire vorm dat magneten de energie van de rotorbladen omzetten in elektrische energie. De productie van de benodigde magneten is overwegend in Chinese handen.” Het tweede principe is een mechanische transitie met een soort ‘versnellingsbak’ (gearbox), die met koperen spoelen en tandwielen de windenergie in elektrische energie omzet. “Dat is een complexere techniek, die wat duurder is en meer onderhoud vergt. Maar de producent van de windturbines is daarmee minder afhankelijk van China.”

GEEN WINDTURBINES Hij krijgt vaak de vraag ‘wanneer gaat het fout met de afhankelijkheid van grondstoffen?’. Moedeloos is hij geworden van die vraag.

“Het is twintig jaar geleden al fout gegaan. Het westen is helemaal doordrenkt van vrije markt denken, maar die is er helemaal niet voor veel grondstoffen. Vooral in Nederland is er een volstrekte incompetente politiek op dit vlak. Er is nauwelijks kennis bij de overheden, alles wordt geoutsourced naar adviesbureaus, we richten allerlei netwerken op waarin we jarenlang praten, maar waar uiteindelijk niets uit komt.”

Sprecher ziet ietwat cynisch de antwoorden op Kamervragen Dr. Benjamin Sprecher

24 | GRAM #04 mei 2022

in 2032 al voor zich. “Daar zal de Minister-president zeggen dat we in 2025 totaal niet zagen aankomen dat de energietransitie stokt doordat we geen windturbines meer konden kopen. Maar dit is nu al gaande. Het is onder andere de reden dat de wachttijden enorm zijn als je een elektrische auto bestelt.”

ALMACHT CHINA De afwezigheid van een Nederlandse visie op grondstoffen is fnuikend, aldus Sprecher. Elementaire metalen als koper en de zeldzame aarden zijn cruciaal voor elektronica en hardware van windmolens. Zonnepanelen bestaan niet zonder silicium dat de energie uit het zonlicht (fotonen) kan omzetten in elektrische stroom (elektronen). Dit soort strategische grondstoffen zijn voor een groot deel afkomstig uit Chinese mijnen en raffinaderijen, en ook Russische trouwens. Zestig tot negentig procent van de zeldzame aardmetalen komt uit China. Als president Xi Jinping besluit tot een boycot, dan houdt het op. “Wat nu al gebeurt, is een voortdurend geopolitiek spel in de grondstoffenmarkt, wat tot flinke pieken (en dalen) leidt in de grondstoffenprijzen. Kijk maar naar de grafieken die vooral Bloomberg treffend maakt”, zegt Sprecher. “De prijs van een nieuwe windturbine daalde jarenlang door efficiëntere productie die steeds grootschaliger werd. Je ziet de prijs nu stijgen doordat de kosten van de materialen flink stijgen.”

Het steekt Sprecher dat Nederland zijn traditie op gebied van metalen verloochent. “Ik heb een zwak voor zware industrie”, zegt hij.

Tata Steel komt vooral negatief in het nieuws.

Behalve een geopolitieke dimensie ziet Benjamin Sprecher ook een ethisch vraagstuk. “Wij willen windmolens en elektrische auto’s met steeds betere accu’s, maar we hebben daar in Nederland en Europa geen ruimte voor over. In Servië stemde de bevolking een plan voor ontginning van lithium weg. En we sluiten in Nederland onze gasvelden, maar importeren dus wel gas uit Rusland.”

RECYCLING ALS KANS Voor afvalbedrijven ziet Sprecher een kans om te helpen dit tij van afhankelijkheid te keren. “We kunnen in Nederland door recycling en verregaande opwerking van afvalstoffen bijdragen aan hoogwaardige secundaire grondstoffen. Dat vraagt wel dat we niet recyclen tot een bepaalde technische standaard, maar tot de hoogste graad van zuiverheid. Bijvoorbeeld, drie partijen gebruikt aluminium van verschillende legering zijn eenvoudig te mengen tot bruikbaar tweedehands aluminium, maar na dat mengen zal het aluminium altijd laagwaardiger zijn dan de drie legeringen apart op te werken.”

De recycling en opwerking hoeft niet per se in Nederland plaats te vinden. “We kunnen er wel voor zorgen dat afvalstromen optimaal gescheiden worden en klaar staan voor transport voor verwerking elders in Europa. We zouden hier ook meer geavanceerde scheidingsinstallaties kunnen bouwen, maar het uiteindelijke omsmelten elders laten gebeuren.”

“WE MOETEN VEEL MEER PRODUCTEN ONTWERPEN DIE LANG MEEGAAN EN GEREPAREERD KUNNEN WORDEN. ALS DE LEVENSDUUR IS VERSTREKEN, MOETEN ZE MAKKELIJK UIT ELKAAR TE HALEN ZIJN.” VERLENGING VAN DE LEVENSDUUR De tweede route die Sprecher ziet – en waar het industrieel ontwerpen om de hoek komt kijken, is een radicale verlenging van de levensduur. “We moeten veel meer producten ontwerpen die lang meegaan en gerepareerd kunnen worden. Als de levensduur is verstreken, moeten ze makkelijk uit elkaar te halen zijn. Onderdelen aan elkaar lijmen en plakken is eigenlijk gewoon lui productontwerp.”

Een brancheorganisatie als de NVRD zou nog veel meer moeten lobbyen dat de overheid de problemen rondom grondstoffen serieus neemt. “De vrije markt kan het probleem van de grondstoffenafhankelijkheid niet oplossen. Er moet meer centrale regie van de overheid komen, maar het probleem is dat niemand weet wat er moet gebeuren. Er is te weinig kennis.”

Foto Peter Hilz / ANP. Richt daarom een instituut voor grondstoffenkennis op, is de hartekreet van Benjamin Sprecher. “Dat hoeft niet veel geld te kosten, met een miljoen ben je er wel. Met dat geld en die kennis zoeken we uit wat we in Nederland kunnen doen, waar we goed in kunnen worden en wat recycling kan betekenen. Dat moet snel tot concrete actieplannen en een routekaart leiden. We hoeven niet alles zelf te doen, en hoeven zeker niet helemaal onafhankelijk te worden, als een soort van Noord-Korea. Feit is wel dat we in Europa heel weinig maakindustrie meer hebben. Het is bijvoorbeeld bijna onmogelijk om grootschalig smartphones buiten het Chinese industriële ecosysteem om te maken. Ik wil ook niet China de schuld geven, ze hebben het gewoon heel slim gespeeld en nu hebben wij in Nederland een groot probleem.”

Hoewel het allemaal ‘ver weg’ lijkt en de grondstoffen en supplychains een zaak van de landelijke politiek zijn, kunnen ook gemeenten een rol spelen, aldus Benjamin Sprecher. “Met hun inkoopbeleid en eisen in de aanbesteding kunnen ze het gebruik van recyclebare producten met een lange levensduur bevorderen. Aan de voorkant door producten te kopen die uit gerecycled materiaal bestaan, en aan de achterkant door ze na gebruik netjes uit elkaar te halen en te scheiden waarna ze weer hergebruikt kunnen worden.”

OVER DR. BENJAMIN SPRECHER Dr. Benjamin Sprecher (36) is van oorsprong industrieel ecoloog, opgeleid aan de Universiteit van Leiden waar hij zich op het Centrum voor Milieuwetenschappen (CML) bekwaamde in het rekenen aan levenscyclusanalyses. Hij houdt zich bezig met actuele vraagstukken als ‘wat is de milieuwinst van een supergrote Tesla ten opzichte van een klein, modern dieseltje’. Sinds 2021 is hij universitair docent Industrial Design Engineering aan de TU Delft. Daar verricht hij onderzoek naar circulair productontwerp en supply chains ofwel toeleveringsketens.

GRAM #04 mei 2022 | 25

SUPERMARKTEN: DRANKBLIKJES TOCH VIA PET-STATIEGELDSYSTEEM

INNAMEKIOSK VOORLOPIG VAN DE BAAN Begin 2023 gaat het statiegeld op blikjes in. Het plan van het verpakkende bedrijfsleven om op straat innameshops in te richten is onder felle maatschappelijke druk ingetrokken.

De angel is er nog niet uit.

TEKST: PIETER VAN DEN BRAND BEELD: RODERIK VAN NISPEN

H

et statiegeld op blikjes is een vervolgstap op de juli vorig jaar ingevoerde statiegeldplicht op plastic flesjes voor water en frisdrank. In de strijd tegen zwerfafval besloot toenmalig staatssecretaris Van Veldhoven vier maanden daarvoor dat metalen drankverpakkingen per 1 januari 2023 eveneens

26 | GRAM #04 mei 2022

onder de statiegeldplicht vallen. Voor eind 2024 geldt een inzameldoel van 90 procent.

Jaarlijks gaan er twee miljard drankblikjes over de toonbank en daar komen er volgens het ministerie van Infrastructuur en Milieu zo’n 150 miljoen van in het milieu terecht.

Sommige winkeliers zijn nu al begonnen, zoals de Albert Heijn in Hengelo (Gld). Met een paar softwareaanpassingen kon de

emballage-automaat de blikjes prima aan.

“Waarom wachten tot 2023, terwijl de blikjes overal in de berm liggen? Vreselijk vind ik dat”, legt supermarktondernemer Heico Wansink uit. Door nu zelf vijf cent per blikje te geven hoopt hij dat klanten hun blikjes inleveren en niet buiten weggooien. “Als ze er in 2023 statiegeld voor moet betalen, zijn ze daar bovendien al aan gewend.”

De meerderheid van de supermarkten blijkt vele malen minder enthousiast.

Via brancheorganisatie Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL) laten ze weten geen capaciteit te hebben om de drankblikjes in de winkel in te nemen.

Daar krijgen ze weliswaar een vergoeding voor, maar deze dekt de innamekosten van tientallen miljoenen euro’s niet, aldus CBL. Blikjes zijn overal te koop, redeneert CBL verder, dus er is geen reden de supermarkten hiermee op te zadelen. Samen met brancheorganisatie FNLI van de levensmiddelenindustrie vraagt CBL het Afvalfonds Verpakkingen met een plan voor een landelijk dekkend statiegeldsysteem te komen, vergezeld van de nadrukkelijke eis de inname buiten de supermarkt om te organiseren.

die de NVRD op heeft gesteld. Ook is er de kritiek dat het systeem funest is voor het enthousiasme en goede gedrag van burgers, doordat ze hun blikjes elders buiten de supermarkt in moeten leveren. Dat kost tijd en in de innamekiosk is geen ondersteunend personeel aanwezig.

INNAMESYSTEEM In december gaat het voorstel naar staatssecretaris Vivianne Heijnen, Van Veldhovens opvolger in het nieuwe kabinet.

Het plan voorziet in onder meer 3000 onbemande innamepunten in de buurt van supermarkten. Het innamesysteem wordt als onderdeel van een ‘circulaire hub’ voor materialen gebracht. In het buitenland zijn er veel van dit soort innamekiosken. De argumenten erbij: een statiegeldsysteem nabij de supermarkt ondervindt geen hinder van de beperkte ruimte in de winkel zelf.

Verder worden zo hygiëne-issues in de supermarkt door residu uit ingezamelde verpakkingen vermeden.

RONDETAFELGESPREK Vanwege de felle kritiek trekken CBL, FNLI en Afvalfonds Verpakkingen hun plan in. In plaats daarvan kondigen de supermarkten aan de blikjes in de winkel in te gaan nemen. “De maatschappelijke tegenwind werd nogal groot”, erkent directeur Hester Klein Lankhorst van het Afvalfonds – mede namens CBL en FNLI – tijdens een rondetafelgesprek in de Tweede Kamer eind april. “De haalbaarheid van ons plan kwam daardoor in het geding. De deadline van eind 2022 is voor ons belangrijk, en dan moet er een laagdrempelig en consumentvriendelijk systeem zijn. We zullen er alles aan doen dat systeem op tijd in de lucht te krijgen”, verwijst Klein Lankhorst naar de recent ingestelde stuurgroep met de drie partijen en uitvoeringsorganisatie Statiegeld Nederland onder onafhankelijk voorzitter Arjen Gerritsen, burgemeester van Almelo. Om een mogelijk misverstand weg te nemen: er komt geen nieuw plan. De supermarkten gaan met de blikjes aansluiten bij het bestaande statiegeldsysteem voor PET en hun flessenautomaten aanpassen voor blik.

Met gemeenten is tijdens de totstandkoming van het plan niet overlegd. De achterban van de NVRD heeft grote zorgen, blijkt in de zomer van 2021 uit een ledenpeiling onder 232 gemeenten, niet alleen vanwege de verrommeling van de buitenruimte door rondslingerende verpakkingen maar ook door toenemende vervoersbewegingen. Er is niet nagedacht over de impact van de innamepunten op de openbare ruimte, stelt daarop de VNG in een brief aan staatssecretaris Heijnen en de Tweede Kamer. De gemeentekoepel vreest net als de NVRD voor vervuiling van verpakkingsmateriaal, dat niet door de retourautomaten wordt geaccepteerd.

Gemeenten zullen hier dan ook niet aan meewerken en juridisch gezien staan zij sterk als eigenaar en beheerder van de openbare ruimte, blijkt uit de handreiking

Wat niet wil zeggen dat de zoektocht naar nieuwe innamesystemen, zoals circulaire hubs, voorbij is, geeft Klein Lankhorst tegelijkertijd aan. “Om verdere stappen te maken naar de circulaire economie in 2050, moeten we een bredere stroom van verpakkingen aanpakken. Daar zijn innovaties in inzamelsystemen en retourlogistiek voor nodig.” CBL stelde al eerder de groei van retourverpakkingen niet blijvend in de winkel op te kunnen vangen.

Het maandenlang broeden op het ingetrokken plan is geen verloren tijd geweest, stelt Klein Lankhorst. “We hebben hier veel van geleerd. Het plan is opschaalbaar voor meer materiaalstromen. Zo hebben we ook naar elektronica en textiel gekeken.”

Om draagvlak voor de zoektocht te creëren, meldt ze nog, heeft het Afvalfonds een klankbordgroep samengesteld, waarin

maatschappelijke organisaties maar ook oudere en jongere consumenten zijn vertegenwoordigd.

SOEPBLIKKEN Hierop inhakend wijst VVD-kamerlid Erik Haverkort erop dat er ook alternatieven voor andere blikstromen moeten komen, zoals soep- en verfblikken, die niet onder het statiegeld vallen en nu nog via de PMD-inzameling worden verwerkt of worden nagescheiden uit het grijsafval, wat voor veel vervuiling zorgt. “We moeten deze stromen blik niet apart blijven oppakken.”

GroenLinks-parlementariër Kauthar Bouchallikht wil ervoor waken dat bij de zoektocht naar alternatieven geen ruis ontstaat en het draagvlak bij burgers afkalft. Kamerlid Eva van Esch (Partij voor de Dieren) is voorstander van een wettelijke innameplicht voor alle verkooppunten. De Tweede Kamer blijft verder kritisch. Zo zijn er grote twijfels of de infrastructuur voor de verwerking van statiegeldblikjes eind 2022 wel ‘up & running’ zal zijn. “Ik hoor ook geluiden dat hier meer tijd voor nodig is. Daar zou ik niet blij mee zijn, want we hebben inmiddels al veel tijd verloren”, zegt CDAkamerlid Agnes Mulder. Klein Lankhorst benadrukt dat het systeem 1 januari 2023 werkend zal zijn. “U kunt ons erop aanspreken als het er dan niet is.”

NVRD-directeur Wendy de Wild constateert dat het bedrijfsleven op termijn nog altijd een retoursysteem buiten de supermarkt wil inrichten, “wat zal leiden tot meer vervuiling in de buitenruimte. Op plekken zonder sociale controle belandt afval al snel naast de container, als deze vol zit. Of inwoners denken er ook geheel ander afval bij te kunnen zetten, want de gemeente ruimt het toch wel op.” Waar de schoen wringt, aldus De Wild, “is dat het bedrijfsleven bij de invulling van producentenverantwoordelijkheid niet naar gemeentelijke inzameldiensten hoeft te luisteren, terwijl wij wèl een belangrijke rol spelen in de inzameling en het beheer van de openbare ruimte. Cruciaal is dat de hele keten aan tafel zit bij producentenverantwoordelijkheid, dat er checks & balances zijn tussen de verschillende belangen, en dat altijd onafhankelijk wordt getoetst of de gemaakte keuzes optimaal bijdragen aan circulariteit.”

GRAM #04 mei 2022 | 27

NASCHEIDING VAN PMD PAST BETER BIJ LEIDERDORP MET VEEL HOOGBOUW Het restafval per inwoner van de gemeente Leiderdorp is met ruim 200 kilo behoorlijk hoog. Om de hoeveelheid restafval te verminderen en zo haar duurzaamheidsdoelstellingen te halen, streeft de gemeente naar minimaal 75% afvalscheiding. Geen gemakkelijke opgave in een gemeente met relatief veel hoogbouw, zo blijkt. De afgelopen jaren is er daarom een aantal pilots uitgevoerd – met wisselend succes. Projectleider Marco van Kampen: “We weten nu dat nascheiding van pmd het beste bij onze gemeente past.”

D

TEKST: EVELINE VAN HAMBURG, TAPPAN COMMUNICATIE

e gemeente Leiderdorp telt ongeveer 27.000 inwoners, van wie 40% in hoogbouw woont. Als alle bewoners van de hoogbouw hun restafval verminderen, dan scheelt dat flink op het totale aantal kilo’s restafval in de gemeente – zo was de gedachte van de gemeente in 2018. Daarom startte dat jaar een pilot in de hoogbouwwijk Schansen en Dreven. “We hebben voorafgaand aan de pilot onderzocht welk inzamelsysteem voor onze gemeente de beste resultaten oplevert.

Dat is voor plastic, metalen verpakkingen en drinkkartons oftewel pmd bronscheiding, in combinatie met nascheiding. Bronscheiding blijft belangrijk, want dat levert de meest schone grondstoffen op en er gaan minder grondstoffen verloren,” legt Van Kampen uit. Daarom werden bij vijf flats (met in totaal 243 huishoudens) een aantal ondergrondse containers voor restafval vervangen door pmd-containers.

De resultaten waren positief: het leverde extra pmd en minder restafval op. En in de naastgelegen textielcontainer werd niet vervuild; daarin belandde evenveel textiel als voorheen.

zuilen geplaatst. Bewoners hebben een speciaal pasje nodig om de zuil te openen. Toen de gfe-zuilen voor het eerst werden geleegd zat er veel vervuiling tussen zag Van Kampen. “Soms zat er zelfs een hele vuilniszak in – wat best een opgave is, want de opening is kleiner dan bij normale restafvalcontainers. Maar inmiddels is het sterk verbeterd en vinden we nog nauwelijks vervuiling. Per inzamelronde in de hoogbouw zamelen we nu 1500 kilo in. Ik vermoed dat het de nieuwigheid was van de situatie. Nog niet alle bewoners wisten hoe en wat.”

TOCH KIEZEN VOOR NASCHEIDING Ondanks deze eerste mooie bevindingen werd de pilot eind 2019 stopgezet. De reden: Leiderdorp is met ingang van 1 februari 2020 geheel overgegaan op nascheiding. Papier, glas en textiel worden nog wel apart ingezameld. “We zagen dat er bij de hoogbouw toch flink wat vervuiling kwam. Het was voor ons niet mogelijk om te kiezen voor bronscheiding én nascheiding. Onze afvalverwerker AVR wilde alles in zijn geheel op de band. Dus het was óf bronscheiding óf nascheiding. Gezien ons hoge percentage hoogbouw is er gekozen voor nascheiding, net als in onze buurtgemeenten Leiden en Oegstgeest.”

CONTAINERS VOOR GFE Dit betekent overigens niet dat de pilot voor niets is geweest. Tijdens de pilot gaven bewoners aan graag groente-, fruit- en etensresten (gfe) te willen scheiden. Tot vreugde van de gemeente, die het percentage gfe-afval in de ondergrondse containers bij de hoogbouw maar wat graag wilde verlagen. Want in 2019 zat er gemiddeld 29% gfe-afval in de containers – een relatief hoog cijfer.

Daarom is de gemeente gestart met het inzamelen van gfe bij alle hoogbouw in de stad. Hiervoor zijn er in 2020 zo’n 100 speciale gfe-

28 | GRAM #04 mei 2022

Inzamelzuil van een container voor gft en etensresten bij hoogbouw.

BAKJES VOOR OP HET AANRECHT Om het scheiden van gfe door bewoners van hoogbouw verder te bevorderen, biedt de gemeente gfe-bakjes aan voor op het aanrecht.

Van Kampen: “Toen we begonnen met uitdelen deed corona net zijn intrede in Nederland. Huis-aan-huis was daardoor niet zo’n goed idee. Daarom hebben we de bakjes buiten uitgedeeld, op een centraal punt tussen de flats. Inmiddels hebben we zo’n 2500 bakjes uitgedeeld. Het was echt een succes – we hebben er meteen nog wat nabesteld. We hebben er nu nog ongeveer 1000 over. Als bewoners – van hoogbouw of laagbouw – die willen, dan mogen ze die gratis ophalen.”

CAMPAGNE VOOR GEDRAGSVERANDERING Om bewoners op de hoogte te brengen van de nieuwe manier van inzamelen, startte tijdens de pilot de campagne ‘GOED inzamelen’.

De campagne is gericht op gedragsverandering: motiveren, inspireren en bewust maken van het belang van grondstoffen. De gemeente maakt mensen ervan bewust dat wat ze weggooien vaak grondstoffen zijn waar iets nieuws van gemaakt kan worden. Tegelijkertijd wordt er duidelijk uitgelegd hoe het inzamelen werkt. Dit gebeurt met behulp van een website, een brief en infographic die bewoners in de bus krijgen, posters met herkenbare Leiderdorpers en berichten via sociale media. Ondanks dat het inzamelingsbeleid

inmiddels is veranderd, loopt de campagne gewoon door. “Maar inmiddels richten we ons dus op andere stromen, namelijk het scheiden van papier, glas en textiel,” aldus Van Kampen.

Want die stromen worden in Leiderdorp nog wel apart ingezameld. Bij hoogbouw zijn hiervoor extra ondergrondse containers geplaatst. De containers staan dicht bij de uitgang van de flats en zijn vrij toegankelijk. In de rest van de gemeente zijn er ook extra zogeheten ‘milieucorners’ aangelegd met containers voor papier, glas en textiel. Daarnaast hebben bewoners van laagbouw sinds de zomer van 2021 een eigen minicontainer voor papier. Van Kampen: “Desondanks zien we maar een lichte stijging in het aantal ingezamelde kilo’s papier, glas en textiel. Ook het restafval per inwoner blijft erg hoog met 219 kilo per inwoner per jaar. Nascheiding van pmd levert ongeveer 20 kilo per inwoner per jaar op. We moeten hier als gemeente echt wel wat mee. Daarom bereiden we de komende tijd nieuw beleid voor, zodat de nieuwe raad hier mee aan de slag kan.”

Bescherm de natuur in Nederland!

Word nu lid op natuurmonumenten.nl en ontvang 4 x per jaar het magazine Puur Natuur

GRAM #04 mei 2022 | 29

"TIJD VOOR EEN VERJONGINGSKUUR" Wat een genot was het recente Gemeentelijk Grondstoffencongres. "Het voelt als de eerste schooldag na de zomervakantie," verwoordde voorzitter Henry Meijdam het treffend. En we zaten er inderdaad als een stel opgewonden scholieren bij. Maar naast alle bekende gezichten, was het vooral heel leuk om zoveel jonge vakgenoten te zien.

TEKST: DOUWE HUITEMA Veel meer dan bij andere fysieke evenementen, recent of van voor corona was het aantal jongeren goed vertegenwoordigd bij het gezamenlijk congres van de NVRD en de VNG. Dat stemt mij gerust, want normaal is het op afvalcongressen toch wel jonge spelden zoeken in de hooiberg.

de radar. Daardoor weten afgestudeerden ons lastig te vinden, en als ze eenmaal binnen zijn, is het best wel even schrikken. Dan word je – vaak als één van de weinige jonge mensen binnen de organisatie – geconfronteerd met jargon, ingebakken processen en een complex speelveld aan stakeholders.

Zo'n congres is voor velen een feest der herkenning, juíst omdat onze branche vergrijst.

"Eenmaal in het afval, altijd in het afval" wordt wel eens gezegd en dat zie je er inderdaad wel vanaf. Toch hebben we het voor mijn gevoel weinig over de vergrijzing in onze sector. Het is eigenlijk wel leuk, telkens al die bekende gezichten. Lekker met alle directeuren op het NVRD-congres proosten en oud gedienden onder veel applaus afzwaaien.

Laten we hier als branche aandacht voor hebben, anders worden onze personeelsproblemen alleen maar groter. Ga eens in gesprek met jonge collega's. Hoe hebben zij het in de branche? Spreken zij wel eens leeftijdsgenoten? Voelen zij zich gehoord?

En laten we ze op bijeenkomsten nadrukkelijk verwelkomen, in plaats van comfortabel naar de 'oude kliek' toe te schieten. Wellicht kunnen we het onderwerp zelfs expliciet agenderen. Zodat we gezamenlijk het probleem uitdiepen, goede voorbeelden uitwisselen en kijken naar de toekomst van onze branche. Het grote aantal jonge collega's op het grondstoffencongres is een mooi begin.

Samen moeten we werk maken van een jonge, gezonde afvalbranche.

Douwe Huitema is werkzaam bij KplusV en bestuurslid van Young NVRD.

Niets ten nadele van al onze afvalboegbeelden, maar zou het niet juist andersom moeten zijn? Dat we de nieuwe medewerkers in onze branche juist in het zonnetje zetten?

Zij moeten immers het beleid voortzetten en de circulaire economie uiteindelijk in praktijk brengen. Uit ervaring blijkt dat het voor afvalbedrijven en gemeenten steeds lastiger wordt om jong talent aan te trekken en te behouden. Ons werk is hartstikke relevant, maar 'afval' zit bij studenten nauwelijks op

Geen overlast van maden & stank Verleng de inzameling interval, zelfs in de zomer Ideaal voor het inzamelen van etensresten Bewezen toename in kwantiteit & kwaliteit GFT-e afval Verminder CO2 footprint

De Biofilterdeksel nl.biologic.de

30 | GRAM #04 1-4_190x62mm_A.indd 1

mei 2022

22-2000-0541-01 NVRD GRAM 2022 Mei

14-04-2022 14:00

COLUMN

NIEUWS

Foto: Bart van Dieken

VAKDAG 2022

Als de vervuiler betaalt, bepaalt hij dan ook (alles)?

Op woensdag 22 juni 2022 organiseren NVRD en O&O Fonds GEO voor de derde keer de Vakdag. Dit jaar vindt de Vakdag plaats bij het Nationaal Militair Museum in Soest. Een bijeenkomst speciaal voor de mannen en vrouwen in de uitvoering van onze branche. Thema dit jaar is ‘ontwikkeling en veiligheid’. De dag start met een plenair gedeelte onder leiding van dagvoorzitter Angelique Krüger. Aan de hand van praktijkvoorbeelden gaan we met de deelnemers het gesprek aan over veiligheid. Zowel best practices als videobeelden ondersteunen dit interactieve gesprek. Uiteraard houden we in het gehele programma rekening met eventuele coronamaatregelen.

Zo organiseren we twee van de drie workshops buiten en is er veel aandacht voor looproutes en hygiëne.

Eerder al sprak ik hier over producentenverantwoordelijkheid. En beloofde ik erop terug te komen.

Bij dezen. U moet wel even doorbijten: ‘’Nationaalrechtelijk is niet geborgd dat de verantwoordelijkheden van alle bij de inzameling en verwerking van een afvalstroom betrokken partijen, waaronder gemeenten en hun reinigingsdiensten, helder en transparant worden vastgelegd. {…} Het Nederlandse publiekrechtelijk stelsel over UPV legt de verantwoordelijkheden van de producenten en producentenorganisaties vast, maar bevat voor het overige geen omschrijving van de andere partijen die bij de uitvoering van de UPV-regeling betrokken of daardoor geraakt worden en schrijft ook niet voor dat een dialoog met deze organisaties plaatsvindt.

De vraag is of het Nederlandse recht daarmee voldoet aan de Europeesrechtelijke eisen.’’ De zin komt uit het onderzoek dat de Universiteit van Utrecht in onze opdracht heeft uitgevoerd. U herkende het natuurlijk meteen. Het onderzoek betreft de rechten en verantwoordelijkheden van gemeentelijke inzameling in relatie tot producentenverantwoordelijkheid. Een hele mond vol!

Mijn vertaling: de betrokkenheid van gemeenten en hun inzamelaars bij de totstandkoming van een UPV is niet geregeld, terwijl Europese regelgeving dat wel voorschrijft. Dit leidt (zo weten wij allemaal) tot complexe uitvoeringsafspraken waar wel een beroep op ons wordt gedaan, zonder invloed aan de voorkant. Het onderzoek constateert in de praktijk ook een aanzienlijke beperking van onze feitelijke onderhandelingsruimte. Bijvoorbeeld over vergoedingen. Ik ben heel benieuwd wie van u zich daar niet in herkent. Juridisch mogen we als gemeentelijke inzamelaars hier en daar het recht hebben zaken niet te doen, maar geen gemeente krijgt het zijn inwoners uitgelegd dat we even een paar maanden stoppen met inzamelen om de onderhandelingsruimte wat op te rekken. Voor ons dus genoeg gespreksstof met ministerie en producenten.

Over theorie en praktijk. Werk aan de winkel dus, want alleen in goede samenwerking met álle ketenpartners komen we tot die verdraaide circulariteit.

Daarin willen we niet de zwakste schakel zijn. Maar ook geen gekke Henkie.

Wendy de Wild, directeur NVRD

INFORMATIEKAART INZAMELING KWD-AFVAL IN BINNENSTEDELIJK GEBIED De informatiekaart ‘Inzameling KWD afval in binnenstedelijk gebied’ van VANG Buitenshuis brengt de diverse instrumenten in kaart die gemeenten hebben om – binnen de huidige wet- en regelgeving – richting te geven aan hun beleidsdoelstellingen. Het gaat dan specifiek om instrumenten ten aanzien van de inzameling van het bedrijfsafval van de kantoor, winkel, diensten (KWD)-sector in (binnenstedelijk) gebied. De informatiekaart is te vinden op de website van VANG Buitenshuis.

ALGEMENE LEDENVERGADERING Tijdens de algemene ledenvergadering op 18 mei in Strandhotel Westduin te Koudekerke kijken we terug op de afgelopen periode en blikken we vooruit op wat de toekomst ons gaat brengen. Deze vergadering is alleen voor leden. Om u aan te melden dient u eerst in te loggen via de website van de NVRD.

GRAM #04 mei 2022 | 31

BRANCHE NIEUWS ONDERZOEK NAAR GEVAARLIJKE STOFFEN IN GERECYCLEDE GRONDSTOFFEN Het RIVM doet aanbevelingen om een veilige circulaire economie te stimuleren. Dit geldt onder meer voor consumentenproducten, zoals kleding, verpakkingen en speelgoed. De kans bestaat dat ook gevaarlijke stoffen opnieuw gebruikt worden.

Het RIVM heeft daarom op een rij gezet wat de mogelijke risico’s hiervan zijn voor de consument.

De Nederlandse overheid streeft naar een volledig circulaire economie in 2050. Dat heeft als voordeel dat er minder (nieuwe) grondstoffen nodig zijn en het milieu minder wordt belast.

Gerecyclede producten moeten wel veilig zijn, ook voor consumenten. Daarom moet bekend zijn of deze materialen en producten gevaarlijke stoffen bevatten. En als dat zo is, of dat gevolgen kan hebben voor de gezondheid van de consument.

Het RIVM heeft in dit onderzoek de verwachte ontwikkelingen en mogelijke risico’s op een rij gezet.

De mogelijke risico’s voor consumenten zijn nu waarschijnlijk nog niet zo groot. Dat komt omdat nog maar weinig producten voor consumenten uit gerecycled materiaal bestaan. Naar

32 | GRAM #04 mei 2022

verwachting zal dit aantal de komende jaren stijgen. Daarom dringt het RIVM aan op meer onderzoek naar de aanwezigheid van gevaarlijke stoffen in gerecyclede grondstoffen. Dat is belangrijk om de veiligheid van consumentenproducten te garanderen. Het RIVM adviseert dat beleidsmakers, kennisinstellingen en bedrijven dit onderzoek samen oppakken. Dit vergroot de kans op succes.

Producenten kunnen er al bij het ontwerp van (consumenten) producten rekening mee houden dat deze hergebruikt worden.

Bijvoorbeeld door materialen te kiezen die goed uit elkaar te halen zijn en geen gevaarlijke stoffen bevatten. Het RIVM raadt daarom beleidsmakers aan er met regelgeving voor te zorgen dat producenten transparant (kunnen) zijn over de samenstelling van hun producten. Deze informatie moet ‘meereizen’ met het product. Op die manier weten afvalverwerkers om welke gevaarlijke stoffen het gaat. Zo komen er steeds meer grondstoffen en producten die opnieuw gebruikt kunnen worden.

Foto: Roger Dohmen / ANP

BRANCHE NIEUWS NK TEGELWIPPEN 2022 Zoveel mogelijk tegels vervangen door groen. Dat is het doel van het NK Tegelwippen. Het weer in Nederland wordt steeds extremer. Hevige regenbuien en lange periodes van hitte en droogte volgen elkaar op. Daarbij krijgen we steeds vaker te maken met problemen als hittestress en wateroverlast, omdat onze leefomgeving sterk is versteend. Al die stenen verkoelen niet op een hete dag en laten geen water door wanneer het regent. Dat regenwater kan dan het riool overbelasten of je kelder inlopen. Meer groen gaat dit tegen. Daarnaast heeft onderzoek uitgewezen dat een groenere leefomgeving een positief effect heeft op onze mentale gezondheid.

Vervang dus je (tuin)tegels door groen! Gemeenten kunnen zich aanmelden voor het landelijke initiatief NK Tegelwippen van 21 maart tot en met 31 oktober 2022. Daarin nemen gemeenten het tegen elkaar op, met als doel om zoveel mogelijk tegels te vervangen door groen. Daar kan iedereen een steentje aan bijdragen.

Voor meer informatie: www.nk-tegelwippen.nl

ZEVENDE PAPIERVEZELCONVENANT IN 2023 Met de ondertekening van het zevende Papiervezelconvenant wordt de gescheiden inzameling van oud papier en karton ook vanaf 2023 gewaarborgd. Het convenant is een overeenkomst tussen de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) en de partijen die worden vertegenwoordigd door de stichting Papier Recycling Nederland (PRN). Naar verwachting sluiten deze partijen binnenkort het zevende Papierconvenant, dat op 1 januari 2023 moet ingaan. De looptijd bedraagt vier jaar, dus tot en met 31 december 2026.

In dit convenant zijn afspraken vastgelegd die de continuïteit van de papierkringloop waarborgen, waaronder de gescheiden inzameling en recycling van oud papier en karton. Wanneer de marktprijs van oud papier (tijdelijk) te ver daalt om inzameling rendabel te houden, krijgen gemeenten het verschil uitbetaald. Zo blijft gescheiden inzameling gegarandeerd.

Het Papiervezelconvenant wordt ondersteunt door een algemeen verbindend verklaring (AVV), die onder meer nodig is voor de financiering van het PRN-systeem. Zowel het zesde Papiervezelconvenant als de AVV lopen tot en met 31 december 2022. Zodra PRN en VNG het eens zijn over het zevende Papiervezelconvenant, zal PRN een AVV daarvan aanvragen.

Het is de intentie van PRN om het systeem onveranderd voort te zetten.

GRAM #04 mei 2022 | 33

BRANCHE AGENDA

NIEUWS GEBRUIK CAMERA'S BIJ AFVALTOEZICHT

12 mei 2022 Brussels Expo Vakbeurs Openbare Ruimte

Gemeenten gebruiken steeds vaker cameratoezicht voor handhaving van bijvoorbeeld bijplaatsingen. De afgelopen jaren wordt het ook meer toegepast bij de handhaving van afvalcontainers. Vraag is wie er verantwoordelijk is voor de verwerking van de camerabeelden. In principe ligt deze rol namelijk bij de politie. Maar naarmate gemeenten het cameratoezicht vaker gaan inzetten voor doelen op het vlak van leefbaarheid en milieutoezicht, zoals afvaltoezicht, zou dit vaker kunnen gaan wringen. Zo is de politie in veel gemeenten niet van plan actief toezicht te gaan houden op het verkeerd aanbieden van afval. De inzet van camera’s met als doel het voorkomen van of controleren op bijplaatsingen is niet zonder meer toegestaan. Meer hierover is te vinden in de Factsheet Privacy en Afvalinzameling op de website van de NVRD.

18-19 mei 2022 Zeeland ALV & NVRD Jaarcongres

30 mei - 3 juni 2022 Messe München IFAT

22 juni 2022 Nationaal Militair Museum Vakdag

BEHANDELD PLASTICAFVAL KAN CO2 AFVANGEN Onderzoekers van het Amerikaanse Rice University hebben een manier gevonden om met plasticafval CO₂ uit industriële rookgassen af te vangen. Tijdens het huidige proces van pyrolyse van plasticafval – een vorm van chemisch recyclen – worden oliën, gassen en wassen geproduceerd. Het koolstofproduct is bijna nutteloos. Bij het pyrolyseren van plasticafval in de aanwezigheid van de stof kaliumcetaat ontstaan echter poreuze deeltjes met poriën van 0,7 nanometer breed, die bij een kamertemperatuur tot 18 procent van hun eigen gewicht aan CO₂ kunnen vasthouden. Volgens de wetenschappers is deze manier van CO₂ afvangen veel goedkoper (21 dollar per ton) dan de huidige manier met stikstofverbindingingen. Dit kost namelijk 80 tot 160 dollar per ton. Daarbij kwamen ze erachter dat dit sorptiemiddel ook kan worden hergebruikt. Als het wordt verwarmd tot ongeveer 75 graden Celsius, dan komt de vastgehouden CO₂ weer vrij uit de poriën.

40 jaar of ouder? Meet jaarlijks je bloeddruk!

Kijk op hartstichting.nl/bloeddruk

34 | GRAM #04 mei 2022

Uw leverancier stopt?

Wij gaan gewoon door!

AL JAREN LEVERANCIER VAN ONDERGRONDSE CONTAINERS GFE BEHUIZINGEN EN TOEGANGSCONTROLE KLIKO GROEP Standaardruiter 36 3905 PZ Veenendaal

T : +31(0)318 559393 info@kliko.nl www.kliko.nl

BEZOEK ONZE WEBSITE

KLIKO.NL

Negen miljoen ingezamelde gebruikte autobanden per jaar... … dat zijn alle gebruikte personenwagenbanden uit de vervangingsmarkt in Nederland …op milieuverantwoorde manier verwerkt …dit levert 42 miljoen kilo hoogwaardige grondstoffen …dit betekent bijna 80.000 ton minder CO2-uitstoot … daarmee ecologische besparingen gelijk aan de emissie van 530 miljoen autokilometers (13.250 keer de aardbol rond) of de aanplant van 530.000 nieuwe bomen

Inzamelen van gebruikte autobanden voor een schoner milieu.

Alle gebruikte autobanden uit de vervangingsmarkt worden in Nederland door RecyBEM ingezameld en op een milieuverantwoorde manier verwerkt.

RecyBEM is een initiatief van uw bandenleverancier.

Het RecyBEM-systeem is door het ministerie van I&W algemeen verbindend verklaard (AVV). Hierdoor heeft RecyBEM kracht van wet.

www.bandenmilieu.nl

Oude banden, nieuw leven.