Diplomat June 2020 by Observer Media Group

INSIDE Natia Turnava Carl Hartzell Diégo Colas Peter Wiebler Shane Rosenthal Louisa Vinton

"I can proudly say that Georgia's fight against the spread of the virus is one of the most successful examples in the world."

GEORGIA’S COVID-19 SUCCESS STORY

DAVID ZALKALIANI june 2020 ISSN 2449-3007

772449

300003

Contents Cover Story

საქართველოს წარმატებული რეაგირება COVID-19-ის პანდემიაზე, გამოწვევების მიუხედავად GEORGIA’S LAUDABLE RESPONSE TO THE COVID-19 PANDEMIC HAS BEEN VERY SUCCESSFUL DESPITE THE CHALLENGES

Features

საქართველო ცდილობს, აღადგინოს COVID-19-ით დაზარალებული ეკონომიკა GEORGIA LOOKING TO MAKE SWIFT ECONOMIC COMEBACKS DESPITE BEING HIT HARD BY COVID-19

COVID-19-ის პანდემიამ საქართველოევროკავშირის ურთიერთობები კიდევ უფრო გააძლიერა

THE COVID-19 PANDEMIC HAS FURTHER INTENSIFIED THE EU’S RELATIONSHIP WITH GEORGIA

COVID-19-მა მსოფლიოს დაანახა საქართველოს გამჭვირვალობა და კომპეტენტურობა COVID-19 WILL SHOW GEORGIA’S TRANSPARENCY AND COMPETENCE TO THE REST OF THE WORLD

საქართველო და USAID - ძლიერი პარტნიორობა, რომელიც COVID-19-ზე იმარჯვებს

USAID AND GEORGIA – A STRONG PARTNERSHIP WINNING THE FIGHT AGAINST COVID-19

დადგა დრო, საქართველო დაეყრდნოს თავის ძლიერ მხარეებს და დაიწყოს ახალი აღმავლობის ერა, რომელიც აისახება ყველა ქართველის კეთილდღეობაზე COVID-19: GEORGIA’S TIME TO BUILD ON ITS STRENGHTS AND BEGIN A NEW ERA OF GROWTH FOR ALL GEORGIANS

ციფრები არ იტყუებიან: დედამიწაზე არ არსებობს საქართველოზე უფრო უსაფრთხო ადგილი

NUMBERS DON’T LIE: THERE IS NO PLACE ON EARTH AS SAFE AS GEORGIA

#PSPშენიოჯახისგვერდით - ფარმაცევტები საზოგადოების სამსახურში

PSP PHARMA IS STAYING NEXT TO YOU AND YOUR FAMILY IN THESE TRYING TIMES

12 წელი ბაზარზე - ჰუალინგ ჯგუფის წარმატება საქართველოში საუკეთესო საინვესტიციო გარემოს დადასტურებაა

12 YEARS AND COUNTING – HUALING GROUP’S DIVERSE SUCCESSFUL OPERATIONS CONFIRMS GEORGIA AS THE SAFEST PLACE FOR INVESTORS

არტთერაპიის როლი ფსიქიკური გამოწვევების დასაძლევად COVID-19-ის პანდემიის დროს ART THERAPY AS A PERFECT MEANS TO CORRECT THE MENTAL CHALLENGES BROUGHT ABOUT BY COVID-19

Observer Media Group

შიო მღვიმელის ქ. #15 საქართველო, თბილისი 0179

Observer / Diplomat / Parliament

გენერალური დირექტორი ნინო შარაშიძე

გამოწერა და რეკლამის განთავსება Subscription & Advertising sales@observer.com.ge

Managing Director Nino Sharashidze

რედაქტორთა კოლეგია Editorial Commitette editor@observer.com.ge

nino.sharashidze@observer.com.ge

დაიბეჭდა შპს „ფორმა“-ში. www.forma.ge

15 Shio Mghvimeli Str. Tbilisi 0179, Georgia

info@observer.com.ge TEL: +995 558 519 519

საქართველოს წარმატებული რეაგირება COVID19-ის პანდემიაზე, გამოწვევების მიუხედავად

Georgia’s Laudable Response to the COVID-19 Pandemic Has Been Very Successful Despite the Challenges

აქართველოში კორონავირუსით შექმნილი ვითარება მეტწილად დამამშვიდებელია. საქართველოს პრაგმატული რეაგირება პანდემიის გავრცელების საპასუხოდ სხვადასხვა სექტორზე დადებითად აისახა და ეს საქართველოს პრემიერ-მინისტრის მიერ უწყებათშორისი საკოორდინაციო საბჭოს ძალისხმევის შედეგია. ჩვენ ვესაუბრეთ საქართველოს საგარეო საქმეთა მინისტრს, დავით ზალკალიანს, საქართველოს სტრატეგიაზე, რომელიც ძალზე ეფექტური იყო COVID-19-ის თანმდევი ფაქტორების წინააღმდეგ ბრძოლაში. მინისტრმა ასევე ისაუბრა იმ მნიშვნელოვანი პროგრესის შესახებ, რომელიც მიღწეულ იქნა საქართველოს მიერ ევროსაბჭოს თავმჯდომარეობის ფარგლებში, მიუხედავად COVID-19-ის მიერ შექმნილი სირთულეებისა.

ს

როგორია საქართველოში ახალი კორონავირუსის (COVID-19) გავრცელების უახლესი მდგომარეობა და საქართველოს მთავრობის მიერ განხროციელებული პრევენციისა და კონტროლის ღონისძიებები? საქართველოში ინფიცირების პირველი შემთხვევის (26 თებერვალი) დადასტურების მომენტიდან მიმდინარეობს ვირუსის რეპროდუქციის მაჩვენებლისა და სხვა ეპიდემიოლოგიური პარამეტრების მუდმივი კონტროლი. დღეისათვის, 12 ივნისის მდგომარეობით, საქართველოში COVID-19-ის დადასტურებული 843 შემთხვევაა, მათ შორის 697 გამოჯანმრთელებული, 3026 კარანტინის რეჟიმში, ხოლო სტაციონარში მეთვალყურეობის ქვეშ – 297. სამწუხაროდ, გარდაცვლილია 13 მოქალაქე. ყველა ის ნაბიჯი, რომელსაც მთავრობა დგამს, განპირობებულია უპირველესად ადამიანების ჯანმრთელობისა და სიცოცხლის დაცვის მიმართულებით სახელმწიფოს მიერ აღებული ვალდებულების შესრულებისა და ეკონომიკის გადარჩენის მოტივაციით. შესაბამისად, საქართველოს მთავრობა ვირუსის გავრცელების პრევენციის პარალელურად, პანდემიის შედეგების შემსუბუქების მიზნით, უზრუნველყოფს მოქალაქეების სოციალურ მხარდაჭერას,

he terrible effects of the coronavirus disease have been largely cushioned in Georgia. Georgia’s pragmatic response to the outbreak of the pandemic has recorded remarkable feats across sectors, and this is due to the frontal efforts of the interagency Coordination Council setup by the Prime Minister of Georgia. We caught up with Minister of Foreign Affairs of Georgia, David Zalkaliani and he carefully highlighted Georgia’s strategies that have been highly effective in combating the effects of COVID-19. The Minister also talked about the remarkable progress taking place under Georgia’s chairmanship directions of the Council of Europe despite the difficulties presented by COVID-19.

Please give us the latest news about the novel coronavirus disease (COVID-19) outbreak in Georgia, and the Georgian government’s prevention and control measures. Since, we confirmed the first case of the COVID-19 infection in Georgia on February 26, we have consistently monitored the reproduction rate of the virus alongside other epidemiological parameters. As of June 12, there have been 843 confirmed cases of COVID-19 in Georgia, with 697 recoveries recorded. There are 3026 persons in quarantine, and 297 under hospital supervision. Unfortunately, we have also lost 13 citizens to the pandemic. All the steps embarked upon by the Georgian government draws primary motivation from the State’s commitment to the protection of human health and life, and a strong economy. Accordingly, the Georgian government is providing social assistance to citizens, assisting entrepreneurs, promoting the economy, and working intensively with international partners to attract necessary financial assistance to minimize the effects of the crisis in Georgia. While we have recorded significant breakthrough in our fight against the spread of the virus, we have begun to open up various areas that were previously locked down to curtail the spread of the virus. We are one of the first countries to open up our economy, and we need to continue to make progress with our economy. What we have been able to do as regards managing the risk of

მეწარმეების დახმარებას, ეკონომიკის ხელშეწყობას და ამასთან, საერთაშორისო პარტნიორებთან ინტენსიურ მუშაობას, კრიზისის შედეგების მაქსიმალური შემცირების მიზნით აუცილებელი ფინანსური ნაკადების მოზიდვისთვის. საქართველო, ვირუსის გავრცელების წინააღმდეგ ბრძოლისა და მისი დამარცხების პარალელურად ეფექტიანად და თანმიმდევრულად ხსნის სხვადასხვა სფეროს. ეკონომიკის გახსნის მიმართულებით ჩვენ ასევე ერთ-ერთი პირველები ვართ და ეს პროგრესი უნდა შევინარჩუნოთ. ის, რაც ჩვენ შევძელით ვირუსის გავრცელების რისკების მართვაში, უნდა გარდავსახოთ კონკრეტულ ეკონომიკურ შედეგებში. საქართველო იქნება ერთ-ერთი პირველი ქვეყანა, რომელიც ეფექტიანად გახსნის საერთაშორისო ტურიზმს. პანდემიამდე პერიოდში ტურიზმი ეკონომიკის ერთ-ერთი სწრაფად მზარდი სექტორი იყო, შესაბამისად, ტურიზმის მხარდასაჭერად მთავრობის მიერ საგანგებოდ შემუშავდა მიზნობრივი ღონისძიებები, რომელთა მიზანია დაეხმაროს ინდუსტრიას კრიზისის გადალახვასა და აღდგენაში. განისაზღვრა ტურიზმის ინდუსტრიის ამოქმედების 3-ეტაპიანი გეგმა, რომლის მიხედვითაც მოხდება ინდუსტრიის მომზადება ახალ პირობებში ოპერირებისთვის. ჩვენი საელჩოები, თავის მხრივ, აქტიურად მუშაობენ იმისთვის, რომ საქართველო რაც შეიძლება მეტმა ქვეყანამ გამოაცხადოს უსაფრთხო ქვეყნად. საქართველო მიიჩნევა წარმატების მაგალითად კოროვირუსული დაავადების წინააღმდეგ ბრძოლაში. რას იტყვით, რა არის ამ წარმატების საიდუმლო? ჯერ კიდევ პრე-პანდემიურ პერიოდში, სანამ ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაცია შექმნილ ვითარებას პანდემიად შეაფასებდა, საქართველო იყო ერთ-ერთი პირველი ქვეყანა, რომელმაც დაიწყო აღნიშნულ კონტექსტში საკუთარ მოქალაქეებზე ზრუნვა, როგორც ქვეყნის შიგნით, ისე საზღვარგარეთ. 28 იანვარს საქართველოს პრემიერ-მინისტრის ხელმძღვანელობით შეიქმნა უწყებათაშორისი საკოორდინაციო საბჭო. ის ჩამოყალიბდა როგორც კორონავირუსთან დაკავშირებულ საკითხებზე გადაწყვეტილების მიმღები ძირითადი პლატფორმა, რომელიც შედგება მთავრობის წევრების, პარლამენტის წევრების, საქართველოს პრეზიდენტის ადმინისტრაციის და სამედიცინო სფეროს წარმომადგენლებისგან. საბჭოს მიერ განისაზღვრა 4 პრიორიტეტული მიმართულება: 1. ჯანდაცვა – მოსახლეობის ჯანმრთელობისა და სიცოცხლის დაცვა; 2. ეკონომიკა – გლობალური ეკონომიკური კრიზისის ფონზე საქართველოს ეკონომიკის მართვა და აღდგენა; 3. უსაფრთხოება – მოქალაქეთა დაცვა; 4. მარაგები და ლოჯისტიკა – მოსახლეობის სურსათით უწყვეტი უზრუნველყოფის მართვა. საქართველოს მთავრობის მიერ დამტკიცდა საქართველოში ახალი კორონავირუსის შესაძლო გავრცელების აღკვეთის ღონისძიებებისა და ახალი კორონავირუსით გამოწვეული დაავადების

spreading the virus must result in specific economic outcomes. Georgia will be one of the first countries to effectively open up international tourism again. Before we were hit by the pandemic, tourism was one of the fastest growing sectors of our economy, so the government has specially developed targeted measures to support tourism, and to help the industry overcome and recover from the unfortunate crisis. A three-stage plan for the reopening of the tourism industry has been developed, and its implementation will guide the industry’s operation in light of the new conditions before us. Our embassies, are in turn, working actively to see Georgia declared as a safe country. Georgia is considered as a success story in the fight against the coronavirus disease. What would you say is the secret behind this success? Right before COVID-19 hit Georgia, and before the World Health Organization assessed the virus situation as a global pandemic, Georgia was one of the first countries to start caring for its citizens at home and abroad. On January 28, an inter-agency Coordination Council was set up under the leadership of the Prime Minister of Georgia. This council comprised members of Georgian government, members of parliament, administrative officials from the Office of the President of Georgia, and representatives of the medical field. The council emerged as a key platform for decision-making on COVID-19, and identified the 4 priority response areas: 1. Health care - protection of the health and life of the population. 2. Economy - Georgia’s economic management and recovery in the face of the global economic crisis. 3. Security - protection of citizens. 4. Stocks and logistics - managing the continuous supply of food to the population. The Government of Georgia has approved a plan to prevent new waves of coronavirus in Georgia, and to operatively respond to new cases of the coronavirus disease as they pop up. The plan includes national response measures, responsibilities and duties of relevant structures, and the specific duties required of agencies to perform their functions effectively. The planning of Georgia’s COVID-19 response measures was based on the analysis of scenarios prepared by considering the existing capacity of our healthcare system and epidemiological modeling tools used to predict the spread of the epidemic. Maximum social distance and mobility limitations have been identified as the only effective solutions and response appropriate to COVID-19. In order to prevent the spread of the virus, a state of emergency was declared on March 21 (ended on May 23), and on March 31 - a general quarantine regime took effect. Restrictions were imposed on air and land traffic, schools also embraced remote

CITIZEN’S COMMEND THE EFFORTS OF THE GEORGIAN GOVERNMENT IN RESPONSE TO COVID-19 AT THE JUNE 12 MEETING WITH THE PRIME MINISTER AND FOREIGN MINISTER დოდო გოცირიძე, FLEX პროგრამის ხელმძღვანელი: „საქართველო იყო 30 ქვეყნიდან ერთ-ერთი პირველი, რომელმაც პანდემიის პირობებში, უსაფრთხოდ დააბრუნა სამშობლოში მომავალ ლიდერთა გაცვლითი პროგრამის (FLEX) მონაწილე საკუთარი მოქალაქეები. ბევრმა ქვეყანამ სწორედ საქართველოს ამ წარმატებული გამოცდილებით იხელმძღვანელა და ეს ერთგვარი სტანდარტი გახდა, რომელსაც ჩვენი ორგანიზაცია იყენებს“. Dodo Gotsiridze, Head of FLEX Program: “Georgia was one of the first 30 countries to safely return its citizens participating in the Future Leaders Exchange Program (FLEX) back home, despite the raging effects of the pandemic. Many countries have followed Georgia’s successful experience, and this has become a kind followed to the letter by our organization.”

4 DIPLOMAT

თამარ ილურიძე, სტუდენტი: „ვარ განათლების საერთაშორისო ცენტრის სტიპენდიანტი და ვსწავლობ ფინანსებს იტალიაში. სამწუხაროდ, სწავლის პროცესში, ჩემი მეგობრისგან გადამედო ახალი ტიპის კორონავირუსი. როდესაც ტემპერატურამ ამიწია და თავი ცუდად ვიგრძენი, ვიცოდი, რომ პირველ რიგში, როგორც საკუთარი ოჯახისთვის, ისე უნდა მიმემართა იტალიაში ჩვენი საელჩოსთვის, რომელიც 24 საათის განმავლობაში მუდმივად კონტაქტზე იყო ჩემთან და ერთი წუთითაც არ მიგვრძნია, რომ ვიმყოფებოდი უცხო ქვეყანაში. მკურნალობისა და გამოჯანმრთელების შემდგომ, ვერც ვიფიქრებდი, თუ ასე სწრაფად მოხდებოდა ჩვენი საქართველოში დაბრუნება, რისთვისაც ძალიან მადლიერი ვარ“. Tamar Iluridze, student: “I hold a scholarship from the International Education Center and I study Finances in Italy. Unfortunately, in the process of learning, I was infected with a new strain of the coronavirus by a friend. When my temperatures soared, I began to feel unwell and I knew that first of all, I should have contacted the embassy. The Georgian embassy in Italy was in constant contact with me for 24 hours and I did not feel for a moment that I was in a foreign country. After the treatment and recovery, I couldn’t even imagine if we could return to Georgia so quickly. I am very grateful for everything.”

შემთხვევებზე ოპერატიული რეაგირების გეგმა, რომლითაც განისაზღვრა ეროვნულ დონეზე რეაგირების ღონისძიებები, შესაბამისი სტრუქტურების პასუხისმგებლობები და მოვალეობები და ყველა უწყება თავისი კომპეტენციის მიხედვით ეფექტიანად ასრულებდა. COVID-19-ის საპასუხო ღონისძიებების დაგეგმვას საფუძვლად დაედო ჯანდაცვის სისტემის არსებული სიმძლავრეებისა და ეპიდემიის გავრცელების მოდელირების ინსტრუმენტით მომზადებული სცენარების ანალიზი. მაქსიმალური სოციალური დისტანცირება და მობილობის შეზღუდვა განისაზღვრა როგორც ერთადერთი ქმედითი გამოსავალი კოვიდ-19-ზე სათანადო რეაგირებისთვის. ვირუსის გავრცელების პრევენციის კუთხით 21 მარტს ამოქმედდა საგანგებო მდგომარეობა (დასრულდა 23 მაისს), 31 მარტს – საყოველთაო კარანტინის რეჟიმი. შეზღუდვები გავრცელდა საჰაერო და სახმელეთო მიმოსვლაზე, სასწავლო პროცესი გადავიდა დისტანციურ რეჟიმზე. დიდი მნიშვნელობა ჰქონდა საზოგადოების მუდმივ რეჟიმში ინფორმირებას, რა მიზნითაც საკოორდინაციო საბჭოს სხდომების შემდგომ იმართებოდა ბრიფინგები შესაბამისი სპიკერების მონაწილეობით. შეიქმნა სპეციალური საინფორმაციო პლატფორმა, რომელზეც განთავსდა კორონავირუსთან დაკავშირებული ყველა ინფორმაცია. ვებ-გვერდი (www.stopcov.ge) ჩამოყალიბდა კორონავირუსით ინფიცირებულთა შესახებ სტატისტიკის პირველწყაროდ. პანდემიასთან სახელმწიფოს ბრძოლა შეგვიძლია დავყოთ შემდეგ ეტაპებად: ვირუსის გავრცელების „შეკავება“, „შენელება“, „მართვა“, „ეტაპობრივი შემსუბუქება და ადაპტაცია“. დღეს საქართველოს მთავრობისთვის მნიშვნელოვანი ამოცანაა ვირუსის ბრძოლის პოზიტიური შედეგის შენარჩუნება. სიამაყით შემიძლია განვაცხადო, რომ საქართველოს ბრძოლა ვირუსის გავრცელების წინააღმდეგ მსოფლიოში ერთ-ერთ წარმატებულ მაგალითად განიხილება. რა როლს თამაშობს საერთაშორისო თანამშრომლობა კრიზისის დაძლევასა და მის შემდგომ პერიოდში? COVID-19 პანდემია გლობალური გამოწვევაა და საქართველო, როგორც ცალკე აღებული ქვეყანა, მარტო მას ვერ გაუმკლავდება. სწორედ ამიტომ, ჩვენ ძალიან აქტიურად ვმუშაობთ ორმხრივ და მრავალმხრივ ფორმატებში ჩვენს საერთაშორისო პარტნიორებთან. აქ აღვნიშნავდი, რომ სწორედ საქართველოს თავმჯდომარეობის ფარგლებში, მიღებულ იქნა ევროპის საბჭოს მინისტრთა კომიტეტის დეკ-

learning mode. It was also important to keep the public informed of the purposes and outcomes of our briefings after the meetings of the Coordinating Council with relevant speakers. As a result, a special information platform was set up with all the information related to COVID-19. The website (www.stopcov.ge) has become the first source of statistics of people infected with coronavirus. Georgia’s fight against the pandemic can be divided into the following stages: 1. Virus Containment. 2. Slowdown. 3. Virus Management. 4. Gradual Alleviation and Adaptation. Currently, it is important for the Georgian government and our people not to relax a grip over the situation to maintain our positive outcomes in the fight against COVID-19. I can proudly say that Georgia’s fight against the spread of the virus is one of the most successful examples in the world. What is the importance of international cooperation in solving the coronavirus crisis and its aftereffects? The COVID-19 pandemic is a global challenge and no country can deal with it in isolation. That is why we work actively in bilateral and multilateral formats with our international partners. I would like to mention that within the agenda of the Presidency of Georgia on the Council of Europe, the Declaration of the Committee of Ministers of the Council of Europe on the COVID-19 was adopted. According to the declaration, the 47 member states agreed on the need to continue a joint fight against the pandemic, while maintaining the organization’s values and standards. Our resources, knowledge and competence are geared towards being responsible partners, both within our region and globally. Georgia has recorded a high number of return flights of its citizens from all over the world, how did you come to that decision? Apart from the threat to human health, the COVID-19 pandemic has created a number of everyday problems related to employment, legal status, transportation, international travel, and more problems around the world. Consequently, one of our main priorities in light of the coronavirus crisis was to help Georgian citizens abroad to return home if they so desired. Georgia’s diplomatic missions provided various types of assistance to 21,190 citizens in different host countries. 12,720 citizens returned to

DIPLOMAT 5

ლარაცია COVID-19-ის პანდემიასთან დაკავშირებით. დეკლარაციის თანახმად, 47 წევრი ქვეყანა შეთანხმდა პანდემიასთან ერთობლივი ბრძოლის გაგრძელების საჭიროებაზე, ორგანიზაციის ღირებულებებისა და სტანდარტების შენარჩუნებით. ჩვენი რესურსები, ცოდნა და კომპეტენცია მიმართულია იმისკენ, რომ ვიყოთ პასუხისმგებლიანი პარტნიორები, როგორც რეგიონში, ისე გლობალურად. საქართველოში დაფიქსირდა სპეციალური ავიარეისების რეკორდული რაოდენობა საქართველოს მოქალაქეთა სამშობლოში დასაბრუნებლად მთელი მსოფლიოდან, როგორ მიხვედით ამ გადაწყვეტილებამდე? COVID-19-ის პანდემიამ მსოფლიოს მასშტაბით, გარდა ადამიანების ჯანმრთელობის წინაშე არსებული საფრთხისა, არაერთი ყოფითი ხასიათის პრობლემა შექმნა, რაც დაკავშირებულია სამსახურთან, სამართლებრივ სტატუსთან, გადაადგილებასთან, საერთაშორისო მგზავრობასთან და ა.შ. შესაბამისად, შექმნილ კრიზისულ ვითარებაში ჩვენი ერთ-ერთი მთავარი პრიორიტეტი სწორედ საზღვარგარეთ მყოფი საქართველოს მოქალაქეების დახმარება და სურვილისამებრ მათი სამშობლოში დაბრუნების ხელშეწყობა იყო. საქართველოს დიპლომატიურმა წარმომადგენლობებმა ადგილსამყოფელ ქვეყნებში დახმარება აღმოუჩინეს 21,190 მოქალაქეს, ხოლო სამშობლოში – სახელმწიფოს ხელშეწყობით – საკოორდინაციო საბჭოს მიერ დაგეგმილი რეისების, სახმელეთო და საზღვაო გზებით, ეტაპობრივად და ორგანიზებულად დაბრუნდა 12,720 მოქალაქე. აღსანიშნავია, რომ დაბრუნებულ მოქალაქეებს შორის იყვნენ განსაკუთრებული საჭიროების მქონე პირები – ჯანმრთელობის რთული მდგომარეობის მქონე პირები, ორსულები, მცირეწლოვნები, ხანდაზმულები, სტუდენტები. სულ განხორციელდა 74 სპეციალური რეისი. აღსანიშნავია, რომ სამინისტროს ცენტრალური აპარატი და საზღვარგარეთ საქართველოს მისიები მთელი ამ პერიოდის განმავლობაში 24-საათიანი მუშაობის საგანგებო რეჟიმზე იყვნენ გადასული. მინდა, გკითხოთ ევროპის საბჭოს საქართველოს თავმჯდომარეობის შესახებ, რომელიც დაიწყო 2019 წლის 27 ნოემბერს. როგორ აისახა ბოლო სამი თვის განმავლობაში მიმდინარე სირთულეები, COVID-19 – ის გავრცელების გამო, საქართველოს თავმჯდომარეობასა და მის გეგმებზე თავმჯდომარეობის ფარგლებში? თავმჯდომარეობას განსაკუთრებული პასუხისმგებლობით მოვეკიდეთ, რამეთუ ეს ჩვენი ქვეყნის დამოუკიდებლობის ისტორიაში საერთაშორისო ორგანიზაციის ხელმძღვანელობის პირველი გამოცდილება იყო. აღნიშნულმა მოგვცა უნიკალური შესაძლებლობა, როგორც ევროპული

6 DIPLOMAT

Georgia in different stages, either via land, air or sea routes, with the support of the Coordination Council. Among the returnees were citizens with special needs, people with difficult health conditions, pregnant women, minors, the elderly, and students. A total of 74 special pickup flights were arranged. It should be noted that the central office of the Ministry and the Georgian missions abroad switched their operations to 24-hour emergency mode while this lasted. I would like to ask about Georgia’s chairmanship of the Council of Europe that began on November 27, 2019. In view of the difficulties experienced during the last three months, due to the spread of COVID-19, how did the pandemic affect Georgia’s chairmanship of the Council of Europe and its plans? We took special responsibility for the presidency, as it is our first experience in leading an international organization since our country’s independence. This position has given us a unique opportunity as a member of the European family and the international community to contribute to the strengthening of human rights, democracy and the rule of law on the European continent. It is also symbolic that Georgia has fulfilled this important function on our 20th anniversary since we joined the organization. Georgia has selected four priorities for its Presidency : 1. Human Rights and Environmental Protection. 2. Civil Participation in Decision-Making Process. 3. Child Friendly Justice – Converging Experience on Restorative Justice in Europe. 4. Strengthening Democracy through Education, Culture and Youth Engagement. I am proud to say that despite the troubles of the COVID-19 pandemic, Georgia has been able to successfully organize events in the aforesaid priority areas. Clearly, the global crisis caused by COVID-19 has grossly affected the organization’s work and limited us from performing to the full limits of our chairmanship functions. The unprecedented situation of COVID-19 and the realities it presented immediately required the development of new working methods for the optimal functioning of the organization. Through the efforts of the Georgian Presidency, and the support of the relevant authorities of the organization, the normal working procedures of the Committee of Ministers has been modified to include new working methods, such as written procedures and video conferences. As I already mentioned, the structure presented by the Presidency of Georgia, led to a declaration which, was adopted by the Committee of Ministers in response to COVID-19. According to the declaration, the 47 member states agreed on

ოჯახისა და საერთაშორისო თანამეგობრობის წევრს, საკუთარი წვლილი შეგვეტანა ევროპის კონტინენტზე ადამიანის უფლებების, დემოკრატიისა და კანონის უზენაესობის განმტკიცების საქმეში. სიმბოლურია ასევე ის ფაქტიც, რომ საქართველოს ამ მნიშვნელოვანი ფუნქციის შესრულება საიუბილეო წელს – ორგანიზაციაში გაწევრიანებიდან 20 წლის თავზე დაეკისრა. საქართველომ განსაზღვრა თავმჯდომარეობის პრიორიტეტები: 1. ადამიანის უფლებები და გარემოს დაცვა; 2. სამოქალაქო ჩართულობა გადაწყვეტილების მიღების პროცესში; 3. ბავშვზე ორიენტირებული მართლმსაჯულება – აღდგენითი მართლმსაჯულების ევროპული გამოცდილება; 4. დემოკრატიის გაძლიერება განათლების, კულტურისა და ახალგაზრდების ჩართულობით. სიამაყით აღვნიშნავ, რომ მიუხედავად COVID-19-ის პანდემიისა, საქართველომ მაინც შეძლო ყველა პრიორიტეტის ფარგლებში დაგეგმილი ღონისძიებების გამართვა. ცხადია, COVID-19-ით გამოწვეული გლობალური კრიზისი ურთულეს გამოწვევად იქცა ორგანიზაციის მუშაობისათვის და თავმჯდომარეობის ფუნქციის სრულფასოვანი შესრულებისთვის. შექმნილი უპრეცედენტო ვითარება, დაუყოვნებლივ მოითხოვდა ორგანიზაციის ფუნქციონირების ახალი სამუშაო მეთოდების შემუშავებას. საქართველოს თავმჯდომარეობის ძალისხმევით და ორგანიზაციის შესაბამისი სამსახურების მხარდაჭერით, მინისტრთა კომიტეტის მუშაობა განახლდა ახალი სამუშაო მეთოდებით, როგორიცაა წერილობითი პროცედურა და ვიდეო კონფერენციები. საქართველოს თავმჯდომარეობის ფარგლებში, მიღებულ იქნა მინისტრთა კომიტეტის დეკლარაცია COVID-19-ის პანდემიასთან დაკავშირებით. დეკლარაციის თანახმად, 47 წევრი ქვეყანა შეთანხმდა პანდემიასთან ერთობლივი ბრძოლის გაგრძელების საჭიროებაზე, ორგანიზაციის ღირებულებებისა და სტანდარტების შენარჩუნებით. მიუხედავად განვლილი სირთულეებისა, მსურს ხაზგასმით აღვნიშნო, რომ საქართველოს თავმჯდომარეობამ წარმატებულად ჩაიარა. ამის დასტური არის არა მხოლოდ გამართული ღონისძიებები და შედეგად დატოვებული მნიშვნელოვანი დოკუმენტური ბაზა, არამედ ის, რომ სწორედ ჩვენი თავმჯდომარეობის გუნდისა და ორგანიზაციის შესაბამისი სამსახურების ერთობლივი ეფექტიანი მუშაობის შედეგად მოხერხდა არსებულ რთულ ვითარებასთან გამკლავება და ახალი სამუშაო სტანდარტების დამკვიდრება. კმაყოფილებით მსურს აღვნიშნო ის დადებითი შეფასებები, რომელიც საქართველოს თავმჯდომარეობამ მიიღო ორგანიზაციის ლიდერებისგან. ეს ჩვენი ქვეყნის დიპლომატიური სამსახურისა და თავმჯდომარეობაში ჩართული სახელმწიფო უწყებების წარმატებული მუშაობის მნიშვნელოვანი აღიარებაა. საქართველო რჩება ერთგული იმ ღირებულებებისა, რომელიც ჯერ კიდევ 1999 წელს, ორგანიზაციაში გაწევრიანების დროს გაიზიარა.

the need to continue a joint fight against the pandemic, while maintaining the organization’s values and standards. Despite these difficulties, I would like to emphasize that the Georgian Presidency has been very successful. Proof of this is not only in terms of the measures taken and the important documented results, but also the fact that as a result of the joint effective work of our Presidency and relevant authorities of the organization, we managed to deal with the current difficult situation and establish new work standards. I am pleased to note the positive assessments that the Georgian Presidency has received from leaders of the Council of Europe. This is an important recognition of the successful work of our country’s diplomatic service and the state agencies working alongside the Presidency. Georgia remains committed to the values it embraced already in 1999, on joining the Organization.

GEORGIAN AMBASSADORS SPEAK ABOUT GEORGIA’S RESPONSE TO THE COVID-19 PANDEMIC IN THEIR COUNTRIES IN GLOWING TERMS არჩილ კალანდია, საქართველოს საგანგებო და სრულუფლებიანი ელჩი ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკაში „საქართველო იყო ერთ-ერთი პირველი ქვეყანა, რომელმაც საერთაშორისო პარტნიორებთან კოორდინაციის შედეგად, შეძლო თავისი მოქალაქეების გამოყვანა ვირუსის გავრცელების ეპიცენტრიდან – ქ.უხანიდან. ასევე, პანდემიის საწყის ეტაპზე, იმ ვითარებაში, როდესაც საერთაშორისო ფრენები შეიზღუდა, საქართველოს საელჩოს ხელშეწყობით ათეულობით მოქალაქე დაბრუნდა საჰაერო გზით სამშობლოში. სიამოვნებით აღვნიშნავ, რომ ჩინეთიდან საქართველოში დაინფიცირების არცერთი შემთხვევა არ გამოვლენილა. პარალელურ რეჟიმში მიმდინარეობდა მუშაობა შესაბამისი სამედიცინო პროდუქციის მოძიების მიმართულებებით, რომლის შედეგად, საქართველოს, ჩინეთის მხრიდან, საჩუქრად, COVID-19-თან ბრძოლის მიზნით, სპეციალური სამედიცინო აღჭურვილობა გადაეცა.“ DIPLOMAT 7

Archil Kalandia, Ambassador Extraordinary and Plenipotentiary of Georgia to the People’s Republic of China. “Georgia was one of the first countries to coordinate with international partners and bring its citizens out of the epicenter of the virus - Wuhan. Also, at the initial stage of the pandemic, in a situation where international flights were restricted, dozens of our citizens returned to their homeland by air with the support of the Georgian embassy. I am pleased to note that no cases of infection in Georgia have been traced to China. While this was ongoing, we were also working to find appropriate medical products, as a result of which Georgia, received special medical equipment to fight COVID-19 from China. “

კონსტანტინე სურგულაძე, საქართველოს საგანგებო და სრულუფლებიანი ელჩი იტალიის რესპუბლიკაში „იტალია ერთ-ერთი პირველი იყო, რომელმაც COVID-19-ისგან დარტყმა მიიღო და რომლის გავრცელების შედეგად უზარმაზარი ადამიანური და ეკონომიკური ზიანი განიცადა. ქვეყანა ურთულესი გამოწვევის წინაშე დადგა და შექმნილი ვითარება, ბუნებრივია, მძიმედ აისახა იტალიაში მყოფ ჩვენს თანამემამულეებზეც, რომელთა მხარდაჭერა და დახმარება საელჩოს უპირველესი მოვალეობა იყო. ვამაყობ ჩემი გუნდით, საელჩოს თითოეული თანამშრომლით, რომლებსაც, არაორდინალურ სიტუაციაში, საგანგებო რეჟიმის პირობებში, 3 თვის განმავლობაში, ყოველდღიურად, არცერთი წუთით არ შეუწყვეტიათ მუშაობა და 24 საათიან რეჟიმში პასუხობდნენ მოქალაქეებს 5 მოქმედ ცხელ ხაზზე, სოციალური ქსელებისა და ელექტრონული ფოსტის მეშვეობით. პანდემიის პერიოდში შევძელით და სხვადასხვა ფორმით დავეხმარეთ ჩვენს 2000-მდე თანამემამულეს – პროდუქტებით, მედიკამენტებით, ტრანსპორტირებით, დაბინავებით... იტალიიდან და მალტიდან 1000-მდე მოქალაქეს შევუწყვეთ ხელი სამშობლოში დაბრუნებაში. შეუძლებელი იქნებოდა ამდენი ადამიანის დახმარება, რომ არა უდიდესი მხარდაჭერა და სოლიდარობა, რაც გამოიჩინეს იტალიის სხვადასხვა რეგიონში მოქმედმა დიასპორულმა ორგანიზაციებმა და სამრევლოებმა. ილია გიორგაძე, საქართველოს საგანგებო და სრულუფლებიანი ელჩი ესპანეთის სამეფოში „პანდემიის პირველივე დღეებიდან მუდმივ კავშირზე ვიმყოფებოდით ქართულ დიასპორასთან, სტუდენტებთან, 24 საათიან რეჟიმში ვიღებდით შეკითხვებს და თხოვნებს. საელჩოს ორგანიზებით და ადგილობრივ დიასპორულ ორგანიზაციებთან აქტიური თანამშრომლობით 350-მდე მოქალაქეს ადგილზე გაეწია მატერიალურ-ტექნიკური დახმარება. ქვეყანაში საგანგებო მდგომარეობის გამოცხადების დღიდან ესპანეთიდან საქართველოს მიმართულებით შედგა ორი სპეციალური ავიარეისი და სამშობლოში გამოემგზავრა 353 მოქალაქე, მათ შორის: ფრენების გაუქმების შედეგად ესპანეთის სამეფოში დარჩენილი მგზავრები, შშმ და ჯანმრთელობის მძიმე მდგომარეობის მქონე პირები, ორსულები, სტუდენტები, თავშესაფრის და საკვების გარეშე დარჩენილი მოქალაქეები. მნიშვნელოვანი იყო ესპანეთის ხელისუფლებასთან წარმატებული თანამშრომლობა ქვეყანაში ტრანზიტული მგზავრების გადაადგილების კუთხით, რომლის შედაგად, არსებული მკაცრი შეზღუდვების ფონზე, მოხერხდა მსოფლიოს სხვადასხვა ქვეყნიდან ესპანეთის გავლით საქართველოს მოქალაქეების სამშობლოში დაბრუნება.“ 8 DIPLOMAT

Konstantine Surguladze, Ambassador Extraordinary and Plenipotentiary of Georgia to the Republic of Italy. “Italy was one of the first to be hit by COVID-19, which caused huge human and economic damage. The country has faced the most difficult challenge, and the current situation has naturally affected our compatriots in Italy, whose support and assistance was the primary duty of the embassy. I am proud of my team, each employee of the embassy, who, in an extraordinary situation, under the state of emergency, did not stop working for a minute. Every day for 3 months, we responded 24 hours a day to citizens on 5 operating hotlines, via social networks and email. During the pandemic, we were able to help out 2,000 compatriots in various ways - with products, medicines, transportation, accommodation. We have assisted up to 1000 Georgian citizens in returning to Georgia from Italy and Malta. Assisting such a great number of people would be hardly conceivable without the support and solidarity demonstrated by our diaspora organizations and religious communities based in various regions of Italy.

Ilia Giorgadze, Ambassador Extraordinary and Plenipotentiary of Georgia to the Kingdom of Spain. “From the very first day of the pandemic, we established and maintained constant contact with the Georgian Diaspora, students, and we received questions and requests 24 hours a day. With the embassy’s organization and active cooperation with local diaspora organizations, up to 350 citizens were provided with on the spot material and technical assistance. Since the declaration of the state of emergency in the country, two special flights helped to fly 353 of our citizens from Spain to Georgia. Of the 353, there were passengers whose flights were cancelled, people with disabilities, people with severe health problems, pregnant women, students, those left without food and shelter. Our successful cooperation with the Spanish authorities helped us to ensure the smooth transit of our passengers with some of them from different countries to reach Georgia.”

საქართველო ცდილობს, აღადგინოს COVID-19-ით დაზარალებული ეკონომიკა

Georgia Looking to Make Swift Economic Comebacks Despite Being Hit Hard by COVID-19

OVID-19-ის პანდემიის ეკონომიკური გავლენა ძალიან მძიმე იყო მსოფლიო მთავრობებისთვის. კორონავირუსის გავრცელებამდე საქართველოს მცირე და ღია ეკონომიკა დადებით ტრაექტორიაზე მოძრაობდა, თუმცა მას შემდეგ მკვეთრი ვარდნა დაიწყო. ეკონომიკის აღდგენის მცდელობებზე დიპლომატი საქართველოს ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების მინისტრ ნათია თურნავას ესაუბრა. მინისტრმა დიდი ოპტიმიზმით ისაუბრა იმის შესახებ, რომ საქართველოს შეუძლია, სწრაფად გამოჯანმრთელდეს COVID-19-ის მტკივნეული შედეგებისგან და ამის მიზეზად ის საქართველოს ინსტიტუციურ სიძლიერესა და წარსულში გადატანილ მნიშვნელოვან ეკონომიკურსა და ფინანსურ შოკებთან მდგრადობას ასახელებს. ინტერვიუში მან ასევე ისაუბრა საქართველოს ეკონომიკური რეაგირების გეგმებზე, საერთაშორისო მხარდაჭერის როლსა და ქართული ტურიზმის გადარჩენის სტრატეგიაზე.

თქვენი პროგნოზით, როგორი იქნება კორონავირუსის გავლენა საქართველოს ეკონომიკაზე?

he economic impacts of the COVID-19 pandemic have been very tough for world governments. Georgia’s small and open economy was on a positive trajectory before COVID-19 happened and brought its growing strength to zero point. Diplomat spoke to Natia Turnava, Georgia’s Minister of Economy and Sustainable Development, about Georgia’s response on the economic front. Ms. Turnava shared a great deal of optimism about Georgia’s ability to make a swift recovery from the harsh effects of COVID-19 due to what she describes as Georgia’s institutional strength, and resilience to significant economic and financial shocks in the past. She also shared Georgia’s economic response plans, the role of international support, and the plan to rescue Georgian tourism with us.

What do you expect to be the economic impact due to coronavirus?

DIPLOMAT 9

სამყარო მკვეთრად შეიცვალა კოვიდ-19-ის პანდემიის შედეგად. კორონავირუსით გამოწვეული ეკონომიკური კრიზისი სხვებს არ ჰგავს და ხასიათდება მუდმივი გაურკვევლობით, რაც მთავარ გამოწვევას წარმოადგენს გლობალური ეკონომიკის და, რა თქმა უნდა, საქართველოს ეკონომიკის წინაშე. საქართველო მცირე და ღია ეკონომიკაა, რომლის პოზიტიური ეკონომიკური ტრაექტორია კრიზისმა მრავალი მიმართულებით შელახა, მათ შორისაა შიდა მოთხოვნის მკვეთრი ვარდნა, ტურიზმისა და საქმიანი მოგზაურობების შემცირება, ვაჭრობისა და წარმოების ურთიერთქმედება, მომარაგების შეფერხებები და ჯანმრთელობის შედეგები. პანდემიის გამო ჩვენ ველოდებით ეკონომიკური საქმიანობის მკვეთრ შემცირებას 2020 წლის განმავლობაში, რასაც მოჰყვება თანდათანობითი აღდგენა. საერთაშორისო სავალუტო ფონდის თანახმად, 2020 წელს ეკონომიკური ზრდა იქნება მინუს 4 პროცენტი, რომელიც აღდგება 2021 წელს და გვექნება +4-პროცენტიანი ზრდა, რადგან ტურიზმი და საგარეო მოთხოვნილება თანდათან გაჯანსაღდება COVID19-ის პანდემიის შემდეგ. მიუხედავად იმისა, რომ აშკარად ვხედავთ ეკონომიკური დარტყმის მასშტაბებს, ჩვენ მაინც ოპტიმისტურად ვართ განწყობილნი, რადგან ბოლო რამდენიმე წლის განმავლობაში საქართველოს ეკონომიკამ დაამტკიცა ინსტიტუციური სიძლიერე, მაკროეკონომიკური სტაბილურობა და გამძლეობა მნიშვნელოვანი ეკონომიკური და ფინანსური დარტყმების მიმართ. ადეკვატური და წარმატებული ეკონომიკური პოლიტიკის შედეგად საქართველომ ბოლო წლებში შეინარჩუნა მაკროეკონომიკური გამძლეობა და ზრდის შედარებით მაღალი

10 DIPLOMAT

The world has changed dramatically as a result of the COVID-19 pandemic. The economic crisis driven by the pandemic is like no other and is characterized with continued severe uncertainty, which is major challenge faced by the global economy and of course, by Georgia. Georgia is small and open economy, whose positive economic trajectory has been interrupted by the crisis through numerous channels, including sharp declines in domestic demand, lower tourism and business travel, trade and production linkages, supply disruptions and health effects. Due to the pandemic we expect a sharp contraction in economic activity during 2020, followed by a gradual recovery. According to IMF Growth is projected at -4 percent in 2020, followed by a rebound to 4 percent in 2021, as tourism and external demand gradually recover after the COVID-19 pandemic. Even though we clearly see scale our economy was effected, we are optimistic, as Georgia’s economy has proved institutional strength, macroeconomic stability and resilience to significant economic and financial shocks over past few years. As a result of adequate and successful economic policy, Georgia maintained macroeconomic resilience and comparatively high growth rates in recent years, even in a challenging external environment. What is the economic policy for the response to the COVID-19 pandemic in Georgia? We responded to the COVID-19 outbreak in various ways and tried to mitigate negative economic impact of the Pandemic.

ტემპები, თუნდაც რთულ საერთაშორისო ვითარებაში. როგორია COVID-19–ის პანდემიაზე რეაგირების ეკონომიკური პოლიტიკა საქართველოში? ჩვენ სხვადასხვა გზით ვუპასუხეთ COVID-19-ის გავრცელებას და შევეცადეთ პანდემიის უარყოფითი ეკონომიკური გავლენის შემსუბუქებას. ამ მნიშვნელოვანი რისკებისგან თავდასაცავად ჩვენი ამოსავალი წერტილი არის ჩვენი ვალდებულება გონივრული მაკროეკონომიკური და ფინანსური პოლიტიკის მიმართ. რაც შეეხება ანტიკრიზისულ ქმედებებს, უკვე მიღებულ იქნა მნიშვნელოვანი ზომები ეკონომიკის ხარჯების შემცირების, ბიზნესსექტორის საქმიანობისა და საზოგადოების მოწყვლადი ჯგუფების მხარდაჭერის მიზნით. მთავრობამ შემოიღო ეკონომიკური დახმარების პაკეტი, რომელიც მოიცავს ფისკალური, ფულადი, ფინანსური, სტრუქტურული, სოციალური და ბიზნესის მხარდაჭერის ზომებს, რაც დაეხმარება კერძო სექტორს და გააუმჯობესებს სოციალური უსაფრთხოების ბადეებს. პირველადი დახმარების ღონისძიებებში შედიოდა ტურიზმისა და მასთან დაკავშირებული სექტორების ქონებისა და საშემოსავლო გადასახადების გადადება, მეწარმეებსა და მოქალაქეებზე საბანკო სესხის გადახდების 3 თვით შეჩერება, მცირე და საშუალო ზომის სასტუმროსთვის საბანკო პროცენტის სუბსიდიის უზრუნველყოფა. ამასთან, მთავრობამ სრულად დაფარა კომუნალური გადასახადები დაუცველი ოჯახებისთვის სამი თვის განმავლობაში. ამის შემდეგ მთავრობამ წარმოადგინა უფრო მიზანმიმართული და ყოვლისმომცველი ეკონომიკური დახმარების პაკეტი საჭირო ღონისძიებებით სოციალური უსაფრთხოების ბადეების გასაძლიერებლად. სოციალური დახმარების ღონისძიებების მეორე ეტაპი ითვალისწინებს: მიზნობრივი სოციალური დახმარების გაწევას იმ დასაქმებულთათვის, რომლებმაც დაკარგეს სამსახური ან 6 თვის განმავლობაში იმყოფებოდნენ არაანაზღაურებად შვებულებაში; ერთჯერადი დახმარება თვითდასაქმებულთა ან დასაქმებულთა "არაფორმალურ სექტორში". ამასთან, სახელმწიფო სუბსიდიას მიიღებს ბიზნესი თითოეული შენარჩუნებული სამუშაო ადგილისთვის, საშემოსავლო გადასახადისგან (1500 ლარამდე ხელფასზე) განთავისუფლება. ასევე, მთავრობამ წარმოადგინა აღდგენის კონკრეტული გეგმები ტურიზმის, სოფლის მეურნეობისა და მშენებლობის სექტორში, რომელიც მოიცავს ამ სექტორებისთვის მიზნობრივ დახმარებას. ეკონომიკური დახმარების პაკეტის ფარგლებში სახელმწიფო დახმარების პროგრამები უფრო მიზანმიმართული და ორიენტირებული იყო ყველაზე დაუცველსა და დაზარალებულ ეკონომიკურ სექტორებზე, მათ შორის ტურიზმის სექტორზე. ადაპტირდა ისეთი სახელმწიფო პროგრამები, როგორიცაა: მიკრო და მცირე ბიზნესის გრანტების პროგრამა, ”აწარმოე საქართველოში” და საკრედიტო გარანტიის სქემა, რათა შეემსუბუქებინა კრიზისის ზეწოლა ბიზნესსექტორსა და საზოგადოებაზე და გამოხმაურებოდა ბიზნესის მიმდინარე და პოსტკრიზისული საჭიროებებს. იმისთვის, რომ ვუპასუხოთ კოვიდ-19-თან დაკავშირებულ გამოწვევებს, ზემოთ ხსენებულ პოლიტიკურ ზომებთან ერთად ჩვენ ვცდილობთ, გამოვიყენოთ გლობალური მასშტაბით განვითარებული ახალი შესაძლებლობები, რაც კრიზისის შემდგომ ეკონომიკის სწრაფი აღდგენის წინაპირობა იქნება. საქართველოს ძლიერი მხარეების გათვალისწინებით ჩვენ მივმართავთ ჩვენს ახალ სტრატეგიას სამიზნე

Our first line of defense against these considerable risks is our commitment to sound macroeconomic and financial policies. As for the anti-crises actions, significant measures were already taken to minimize economic costs, support business sector activity, and vulnerable groups of the society. The government introduced economic support package that includes various fiscal, monetary, financial, structural, social and business support measures, which will support private sector and improve social safety nets. The initial support measures included the postponement of property and income taxes for tourism and related sectors, delay bank loan payments for entrepreneurs and citizens for 3 months, provision of interest subsidy to small and medium sized hotels. Besides, government fully covered utility payments for three months for vulnerable households. Afterwards Government presented more targeted and comprehensive economic support package with needed activities to strengthen social safety nets. The second phase of social support measures envisages: provision of targeted social assistance to employed people who lost their job or were placed on an unpaid leave over the course of 6 months; one-time assistance to self-employed or employed in “informal sector”. Besides, State subsidy will be provided to businesses for each maintained workplace by exempting them from income tax (on salaries up to 1500 Gel) for 6 months. As well, the government has presented specific recovery plans in tourism, agricultural and construction sector that comprises targeted assistance in these sectors. Under the framework of economic support package, state support programs became more targeted and oriented at most vulnerable and affected economic sectors, including tourism sector. State support programs such as: Micro and small business grants program, “Produce in Georgia” and credit guarantee scheme were re-designed, in order to ease pressure from the crisis on business sector and society and respond to the current and post crisis needs of businesses. In order to address the challenges related to COVID-19 outbreak, together with above mentioned policy measures we are trying to utilize new opportunities currently unfolding globally, which will serve as precondition for swift post crisis economic recovery. Considering Georgia’s strong points, we will be aligning our new strategy to target sectors were we can provide a competitive and interesting propositions to investors. The current favorable epidemiological situation gave us possibility to open up economy relatively faster, according to announced plan and strengthen our competitiveness on the global arena. Last but not least, I would like to emphasize that implemented and planed economic support measures and realization of structural reforms, promises swift post crisis recovery. Medium-term growth projections remain unchanged owing to the steadfast implementation of our structural reforms, infrastructure investment and adequate fiscal and monetary policy and efficient measures oriented on private sector recovery.

DIPLOMAT 11

სექტორებზე, სადაც შეგვიძლია, კონკურენტუნარიანი და საინტერესო წინადადებები შევთავაზოთ ინვესტორებს. არსებული ხელსაყრელი ეპიდემიოლოგიური ვითარება საშუალებას გვაძლევს, ეკონომიკა შედარებით სწრაფად გავხსნათ, ვიდრე ეს იყო გამოცხადებული გეგმის მიხედვით და გავაძლიეროთ ჩვენი კონკურენტუნარიანობა გლობალურ ასპარეზზე. დაბოლოს, ხაზგასმით აღვნიშნავ, რომ განხორციელებული და დაგეგმილი ეკონომიკური დახმარების ღონისძიებები და სტრუქტურული რეფორმების განხორციელება გვპირდება პოსტკრიზისული ვითარების სწრაფ აღმოფხვრას. საშუალოვადიანი ზრდის პროგნოზები უცვლელი რჩება ჩვენი სტრუქტურული რეფორმების, ინფრასტრუქტურული ინვესტიციების, ადეკვატური ფისკალური და მონეტარული პოლიტიკის მტკიცედ განხორციელებისა და კერძო სექტორის გამოჯანმრთელებაზე ორიენტირებული ეფექტური ზომების გამო. როგორ აფასებთ საერთაშორისო მხარდაჭერას საქართველოს მიმართ და რა როლი აქვს საერთაშორისო თანამშრომლობას COVID-19-ის კრიზისის კონტექსტში? უნდა აღინიშნოს, რომ საქართველო იყო პირველი ქვეყანა, რომელმაც მიიღო გაზრდილი დაფინანსება საერთაშორისო სავალუტო ფონდიდან (არსებული პროგრამით) COVID-19-ის პანდემიის დროს. შედეგად, დაახლოებით 200 მილიონი აშშ დოლარი დაუყოვნებლივ იქნა ხელმისაწვდომი ბიუჯეტში, რათა დაეხმაროს საქართველოს პანდემიით გამოწვეული კრიზისის მოგვარებაში. როგორც საერთაშორისო სავალუტო ფონდი აღნიშნავს, საქართველოს ხელისუფლებამ გადადგა გადამწყვეტი ნაბიჯები ვირუსის გავრცელების შესაჩერებლად და მისი ეკონომიკური გავლენის შესამცირებლად. განვითარების პარტნიორებთან ძლიერი ურთიერთობა და წარმატებული გამოცდილება დაეხმარა მთავრობას, სწრაფად უზრუნველყოს დაფინანსება მისი გაზრდილი ფინანსური საჭიროებების დასაკმაყოფილებლად. საერთაშორისო სავალუტო ფონდთან წარმატებულმა მოლაპარაკებებმა მთავრობას სხვა დონორების მნიშვნელოვანი რესურსების მოზიდვის საშუალებაც მისცა. შედეგად, 1.5 მილიარდ დოლარზე მეტი იყო უზრუნველყოფილი, როგორც საბიუჯეტო დახმარება, წლის ბოლომდე. დახმარება მოიცავს მრავალი საერთაშორისო სავალუტო ფონდის დაფინანსებას, მათ შორის, საერთაშორისო სავალუტო ფონდის ADB, WB, AFD, KfW, EU და AIIB. საქართველოს თანამშრომლობა დონორებთან შეიძლება, ჩაითვალოს წარმატებად და მყარი და შედეგზე ორიენტირებული თანამშრომლობის მაგალითად. რაც მთავარია, ჩვენი ხედვები და პრიორიტეტები მაკროეკონომიკური და ეკონომიკური გონივრული განვითარების პოლიტიკაზე ემთხვევა. ამასთან, ჩვენ მზად ვართ, გავაგრძელოთ სტრუქტურული რეფორმების განხორციელება, რაც ზრდის დონორთა შორის ჩვენი პოლიტიკის მიმართ სანდოობას. თქვენ ჩაატარეთ რამდენიმე ვირტუალური შეხვედრა თქვენს კოლეგებთან ისრაელში, ბალტიის ქვეყნებში, ჩეხეთში და ა.შ., გთხოვთ, უფრო მეტი გვითხრათ ამ მოლაპარაკებების შესახებ. ”საქართველო - უსაფრთხო ტურისტული ადგილი” მთავარი გზავნილია, რომელსაც პარტნიორ ქვეყნებს ვუგზავნით. ჩვენ ვამაყობთ, რომ მივაღწიეთ მნიშვნელოვან წარმატებას ახალი კორონავირუსის გავრცელების ფონზე, და საქართველო ერთ–ერთი პირველი ქვეყანაა, რომელმაც თავისი ტურიზმის ბაზარი გახსნა შიდა და საერთაშორისო მოგზაურთათვის, რომელთაც მივიღებთ 2020 წლის პირველი ივლისიდან.

12 DIPLOMAT

How do you assess international support toward Georgia and what is the place of international cooperation in the context of the COVID-19 crisis? It should be noted that Georgia was the first country to receive increased funding from the International Monetary Fund (under existing program) during COVID-19 pandemic. As a result, about $200 million was available immediately to the budget to help Georgia cope with the pandemic. As IMF mentions, Georgian authorities have taken decisive steps to contain the virus outbreak and limit its economic impact. The strong relationship and successful experience with development partners has helped the government swiftly secure financing to meet its increased financial needs. Successful negotiations with the IMF have allowed government to attract significant resources from other donors. As a result, more than $1.5 billion was secured as budget assistance until end of the year. The assistance includes funding from several IFI’s including IMF, ADB, WB, AFD, KfW, EU and AIIB. Georgia’s cooperation with donors can be considered as a success story and example of solid and outcome oriented co-operation. Most importantly, our visions and priorities for prudent macroeconomic and economic development policies coincide. Besides, we are committed to continue the implementation of structural reforms that increases our policy credibility among donors. You held several virtual meetings with your counterparts in Israel, the Baltic States, Czech Republic, etc., please tell us more about these negotiations. “Georgia -safe tourist destination” is the main message which is delivered to partner countries. We are proud to reach a significant success amid the spread of the novel Coronavirus, which placed Georgia among one of the first countries to open its tourism market for domestic and international travelers, receiving foreign tourists starting from July 1st, 2020. Reopening of the borders is essential for the economic and cultural development as well as for the promotion of people-to-people ties in this regard tourism could play a key role for further recovery. The main priority is to ensure a safe tourism exchange alongside the provision of high-quality tourism services. Georgia aims to resume tourism based on mandatory norms and regulations of WHO, UNWTO, and other relevant organizations by introducing a Mandatory Safety Guidelines for the tourism industry in Georgia. The implementation of the above standards will ensure both the safety of international visitors as well as the local population. With this, Georgia conducts successful negotiations with the partner countries on the creation of “safe corridors” which implies mutual reopening of the borders based on the epidemiological situation. It should be highlighted that Georgia appears among the top safest countries for some important source markets as Czech Republic, Israel, Greece, Austria, the Baltic States, etc. Furthermore, it deserves a special mention that the UN world Tourism Organization expressed its support and trust toward

საზღვრების გახსნა აუცილებელია ეკონომიკური და კულტურული განვითარებისათვის ისევე, როგორც ხალხთაშორისი კავშირების განვითარების თვალსაზრისით, ტურიზმმა შეიძლება მნიშვნელოვანი როლი ითამაშოს შემდგომი აღდგენისთვის. მთავარი პრიორიტეტია უსაფრთხო ტურიზმის გაცვლა მაღალი ხარისხის ტურისტული მომსახურების მიწოდებასთან ერთად. საქართველო მიზნად ისახავს ტურიზმის განახლებას WHO, UNWTO და სხვა შესაბამისი ორგანიზაციების სავალდებულო ნორმებისა და რეგულაციების საფუძველზე, საქართველოში ტურიზმის ინდუსტრიის სავალდებულო უსაფრთხოების სახელმძღვანელოს შემოღების გზით. ზემოაღნიშნული სტანდარტების დანერგვა უზრუნველყოფს როგორც საერთაშორისო ვიზიტორების, ისე ადგილობრივი მოსახლეობის უსაფრთხოებას. ამასთან, საქართველო ატარებს წარმატებულ მოლაპარაკებებს პარტნიორ ქვეყნებთან „უსაფრთხო დერეფნების“ შექმნის შესახებ, რაც გულისხმობს ეპიდემიოლოგიური სიტუაციიდან გამომდინარე საზღვრების ურთიერთგახსნას. უნდა აღინიშნოს, რომ საქართველო ყველაზე უსაფრთხო ქვეყნებს შორისაა ისეთი მნიშვნელოვანი ბაზრებისთვის, როგორიცაა ჩეხეთი, ისრაელი, საბერძნეთი, ავსტრია, ბალტიის სახელმწიფოები და ა.შ. გარდა ამისა, განსაკუთრებით ნიშანდობლივია, რომ გაეროს ტურიზმის ორგანიზაციამ გამოთქვა მხარდაჭერა და ნდობა საქართველოს მიმართ და მიიღო გადაწყვეტილება, რომ ორგანიზაციის აღმასრულებელი საბჭოს 112-ე სესია ჩაატაროს თბილისში 2020 წლის სექტემბრის შუა რიცხვებში. აღნიშნული ღონისძიება განამტკიცებს საქართველოს მსოფლიო იმიჯს, როგორც უსაფრთხო და მიმზიდველი ტურისტული მიმართულებისას. ტურიზმის სფერომ COVID-19- ის გამოვლენის შედეგად ურთულესი დარტყმა მიიღო. სექტორი განიცდის მოთხოვნის სწრაფ და მკვეთრ ვარდნას. რა არის უშუალო სტრატეგია ქართული ტურიზმისთვის? ტურიზმი წარმოადგენს ერთ–ერთ ყველაზე დაზარალებულ ინდუსტრიას კორონავირუსის შედეგად და საქართველო არ არის გამონაკლისი ამ მხრივ. ამრიგად, მთავრობამ კერძო სექტორთან მჭიდრო თანამშრომლობით შეიმუშავა აღდგენის პროგრამა, მათ შორის ეკონომიკური სტიმულირების პაკეტები და გადასახადისაგან განთავისუფლება, რათა დაეხმაროს COVID-19–ის უარყოფით გავლენის შემცირებას საქართველოს ტურიზმის ინდუსტრიაზე. COVID-19-ით ინფიცირებულთა შედარებით დაბალმა მაჩვენებელმა შიდა და საერთაშორისო ტურიზმის გადატვირთვის საშუალება მოგვცა, რაც მოიცავს სავალდებულო უსაფრთხოების სახელმძღვანელო მითითებებს მთელი ტურიზმის სექტორისთვის, სასტუმროების, რესტორნების, ტრანსპორტის, ტურისტული კომპანიების და გიდების ჩათვლით. ამრიგად, ინდუსტრიის წარმომადგენლებისთვის მოეწყობა სპეციალური სასწავლო პროგრამები აღნიშნული სახელმძღვანელო პრინციპების შესრულების მხარდასაჭერად, უწყვეტი მომსახურების მიწოდების უზრუნველსაყოფად. თავისი უძველესი სტუმართმოყვარეობის ტრადიციებით ცნობილი ქვეყანა შეეცდება, წარუდგინოს ტურისტებს ისეთი საქმიანობა და პროდუქტები, როგორიცაა ჯანმრთელობისა და სამედიცინო ტურიზმი, ეკო და აგროტურიზმი, სათავგადასავლო ტურიზმი, ეროვნული პარკები და ა.შ.

Georgia, and made a decision to hold the 112th Session of its Executive Council in Tbilisi in mid-September 2020. The event will reinforce the worldwide image of Georgia as a safe and attractive tourism destination. Tourism is considered one of the hardest hits area by the COVID-19 outbreak. The sector is experiencing a rapid and sharp drop in demand. What is the immediate strategy in place to rescue Georgian Tourism? Tourism represents one of the most affected industries by the novel coronavirus outbreak, and Georgia is not an exception in this regard. Herewith, the Government in close cooperation with the private sector elaborated a recovery program, including economic stimulus packages and tax exemption to confront the negative impact of COVID-19 on Georgia’s recently booming tourism industry. Relatively low COVID-19 numbers allowed us to restart domestic and international tourism implementing mandatory safety guidelines for the whole tourism sector, including hotels, restaurants, transport, travel companies, and guides. Herewith special training programs will be organized for the representatives of the industry to support the implementation of the mentioned guidelines to ensure unimpeded service provision. The country known for its ancient hospitality traditions will attempt to appeal to tourists by introducing outdoor activities and products such as health and medical tourism, eco and agro-tourism, adventure tourism, national parks, etc.

DIPLOMAT 13

The COVID-19 Pandemic Has Further Intensified the EU’s Relationship With Georgia

ვროკავშირის ელჩი კარლ ჰარცელი „დიპლომატს“ ესაუბრა ევროკავშირის მიერ გამოვლენილ მხარდაჭერასა და სოლიდარობაზე საქართველოში COVID-19-ის პანდემიის გავლენის შესამცირებლად. ევროკავშირი მტკიცედ უჭერს მხარს საქართველოს, რათა მნიშვნელოვანი ნაბიჯები გადადგას ეკონომიკის აღდგენისა და სოციალური პროგრესის მიმართულებით. ევროკავშირმა საქართველოს დახმარება გაუწია როგორც ფინანსუ-

ე

14 DIPLOMAT

n this interview with European Union Ambassador Carl Hartzell, Diplomat was able to gather vital information about the European Union’s support and solidarity to curtail the impact of the COVID-19 pandemic in Georgia. From funding to advising, supporting, and promoting socio-economic development, the EU is strongly supporting Georgia to make remarkable forward steps in its economic re-

რად, ისე რჩევების სახითა და სოციალურ-ეკონომიკური განვითარების ხელშეწყობით. ევროკავშირის ელჩმა ხაზი გაუსვა საქართველოს წარმატებულ მიდგომას საკუთარი მოქალაქეების ჯანმრთელობის უზრუნველყოფის საქმეში კორონავირუსის დაავადების გამოვლენის შემდეგ. საუბარი შეეხო მოახლოებულ საპარლამენტო არჩევნებსაც, რაზეც ელჩმა გამოთქვა იმედი, რომ საქართველო იპოვის ოქროს შუალედს, რომ არც მოქალაქეთა უსაფრთხოების გზიდან გადაუხვიოს და არც საარჩევნო უფლებები შეილახოს. როგორია საქართველო-ევროკავშირის თანამშრომლობა პანდემიის გავრცელების შემდეგ? დღეს, კოვიდ 19–ის გამო, ყველას – ევროკავშირსა თუ საქართველოში – რთული დრო გვიდგას, ამიტომ, ჩვენს ურთიერთობაში თანამშრომლობასა და სოლიდარობას განსაკუთრებული მნიშვნელობა ენიჭება. სწორედ ეს სოლიდარობის სულიკვეთება ამოძრავებდათ ევროკავშირის წევრ სახელმწიფოებს, როდესაც ერთმანეთთსა თუ პარტნიორებს დახმარების ხელი გაუწოდეს. ზოგადად, პანდემიამ უპრეცედენტო სისწრაფისა და მასშტაბის გლობალური ეკონომიკური შეფერხება გამოიწვია. უახლესი პროგნოზის თანახმად, 2020 წელს ევროკავშირში მოსალოდნელია ეკონომიკის 7.4%–ით შემცირება სანამ ის 2021 წელს ხელახალ ზრდას დაიწყებს. მეამაყება, რომ ნაცვლად მთელი ყურადღების შიდა პრობლემებზე გადატანისა, სწრაფად შევძელით პარტნორებისთვის დახმარების შეთავაზება, მათ შორის საქართველოს მთავრობისა და საქართველოს მოსახლეობისთვის. ევროკავშირისთვის ძალზე მნიშვნელოვანიიყო იყო ჩვენება იმისა, თუ რას ნიშნავს სოლიდარობა და მხარდაჭერა კრიზისის დროს, რადგან „მეგობარი გასაჭირში იცნობაო,“ ამბობენ. ჩვენ, როგორც „ევროპის გუნდმა“, გავაერთიანეთ რესურსები, როგორც ევროკავშირის წევრი ქვეყნებიდან და მათი ფინანსური ინსტიტუტებიდან, ისე ევროპის საინვესტიციო ბანკიდან და ევროპის რეკონსტრუქციისა და განვითარების ბანკიდან. ჩვენი დახმარება მაკროეკონომიკური სტაბილურობის, ბიზნესის, ჯანდაცვის, რეგონების და მოსახლეობის მოწყვლადი ჯგუფების მხადაჭერაზეა მიმართული. მთლიანობაში კმაყოფილი ვარ იმით, თუ როგორ მოვახერხეთ საქართველოს მთავრობის, პარლამენტის, სამოქალაქო საზოგადოებისა და სხვა ჯგუფების მხარდამხარ მუშაობა. უნდა აღვნიშნო, რომ ჩვენი ურთიერთობა უფრო ინტენსიური გახდა ბოლო კვირების განმავლობაში, მიუხედავად პანდემიით გამოწვეული სირთულეებისა. შეხვედრები გრძელდება ვიდეოკომუნიკაციის რეჟიმში და ჩემი თანამშრომლები ძალიან აქტიურად აგრძელებენ მუშაობას. ახალი კორონავირუსის პანდემიასთან საბრძოლველად ევროკავშირმა საქართველოს 183 მილიონი ევრო გამოუყო. როგორ მოხდება ამ თანხების განაწილება და რა მიმართულებებს მოხმარდება ის? თქვენს მიერ ხსენებული თანხის ოდენობა დახმარების მეორე პაკეტია, რომელიც 8 აპრილს გამოცხადდა, მას შემდეგ, რაც 30 მარტს, „ევროპის გუნდს“ უკვე გამოეყო პირველი, 70 მილიონი ევრო. ამ დახმარების მიზანი იყო ჯანდაცვისთვის განკუთვნილი გადაუდებელი აღჭურვილობის და ტექნიკური დახმარების მიწოდება, ასევე გადაუდებელი დახმარება მოწყვლადი ჯგუფებისთვის და მცირე და საშუალო საწარმოების ფინანასური ლიკვიდობის გაზრდა. მეორე პაკეტის მიზანი იყო საქართველოს სოციალურ–ეკონომიკური დახმარება, მათ შორის ფინანსური დანაკლისის შევსების კუთხით. აღსანიშნავია, რომ 250 მილიონი ევროს ოდენობის COVID-19-თან დაკავშირებული დახმარების პაკეტი საგრანტო დახმარებაა. ჩვენ უკვე გამოვაცხადეთ რამდენიმე ახალი საგრანტო კონკურსი და ახალი პროექტი. გასულ კვირას, მაგალითად, ჩვენ სამი ახალი პროგრამა

covery and societal potential drives. The Ambassador lauded Georgia’s robust approach to securing the health of her citizens following the outbreak of the coronavirus disease, and is confident that the forthcoming parliamentary elections will not distract Georgia from the important course of ensuring safety for her people. What cooperation has the European Union had with Georgia since the outbreak? We are all experiencing difficult times because of COVID-19 - be it in the European Union or Georgia – but cooperation and solidarity bear special significance in our relationship. It is in the spirit of solidarity that EU Member States have extended a helping hand to one another as well as to their partners. Overall, the pandemic is causing global economic disruption at an unprecedented speed and scale. According to the latest forecast, the EU economy is expected to shrink by 7.4 percent in 2020, before re-entering into growth in 2021. But instead of turning inward in the face of our own domestic challenges, I am proud that we were fast to offer support to our partners, including – and not least – to the government and population here in Georgia. For the EU it was key to demonstrate what support and solidarity look like in times of crisis, because “a friend in need is a friend indeed”. We have been acting as ‘Team Europe’, combining the resources of the EU, its Member States and their financial institutions, the European Investment Bank and the European Bank for Reconstruction and Development. Our support is directed towards macro-economic stability, business recovery, healthcare, and specific support to the regions and to vulnerable groups of the population. Overall, I am very pleased with how we have managed to work side by side with the Georgian government, parliament, civil society and other actors throughout the crisis. I would say that our relationship has further intensified over these past weeks, despite the difficulties put to normal interactions because of the pandemic regulations. The meetings have continued, if usually over video link, and my staff and I have remained as busy as ever. The EU availed funding worth 183 million (EUR) to Georgia in response to COVID-19. How will these funds be released and what areas of need will they be channeled towards? The amount you mention in fact only represents the second assistance package, which was announced on 8 April, and followed from an immediate response package by ‘Team Europe’ provided as early as on 30 March of about €70 million. The first package was aimed at facilitating the provision of urgent healthcare supplies and technical expertise, special assistance to vulnerable groups and injecting more financial liquidity for the benefit of small and medium-sized enterprises. The second package was targeted to support Georgia’s socio-economic measures, including a contribution to bridging the financing gap. It is noteworthy that these COVID-related support packages, of a total amount of €250 million, are provided as grants. We have already launched several calls for proposals as well as new projects. Last week, for example, we launched three new programmes supporting victims of domestic violence, internally displaced persons, and persons with disabilities. But this is not all. Georgia will also receive financial assis-

DIPLOMAT 15

დავიწყეთ ოჯახური ძალადობის წინააღმდეგ, იძულებით გადაადგილებულ პირთათვის და შშმ პირთა დასახმარებლად. თუმცა, ეს არ არის სრული სურათი. საქართველომ ასევე მიიღო 150 მილიონი ევროს ოდენობის ფინანსური დახმარება ძალზე შეღავათიანი სესხის სახით, მაკროეკონომიკური სტაბილურობისა და მოქალაქეების პანდემიით გამოწვეული სოციალურ–ეკონომიკური შედეგებისგან დასაცავად. ევროკავშირი საქართველოსთვის არამარტო უდიდესი დონორი და პარტნიორია, არამედ ერთ–ერთი ის ქვეყანაა, რომელმაც დღეისთვის ევროკავშირისგან COVID-19თან დაკავშირებით ერთ სულ მოსახლეზე ყველაზე დიდი დახმარება მიიღო მსოფლიოში. როგორ ფიქრობთ, რა გავლენა ექნება აღნიშნულ კრიზისს საქართველო-ევროკავშირის ეკონომიკურ ურთიერთობებზე? რას აკეთებს ევროკავშირი იმისთვის, რომ არ იზოლირდეს საქართველო ევროკავშირისა და გლობალური ბაზრებისგან? ვვარაუდობთ, რომ 2020 წელს საქართველოს ზოგადი ეკონომიკური ვარდნა რეალურ მშპ–ს თან მიმართებაში დაახლოებით 4% იქნება. საქართველოსთვის ევროკავშირიდან შემოსული დახმარების მთავარი სამიზნე იქნება რეგიონები და მოსახლეობის დაუცველი ჯგუფები რეგიონებში, რომლებსაც დასჭირდება დახმარება კრიზისთან გამკლავებაში. COVID-19-ის კრიზისის დროს პროგრამა „ენპარდის“ ფარგლებში ჩვენ უკვე გავეცით არა–ერთი საგრანტო დახმარება სურსათის წარმოების და სასურსათო უზრუნველყოფის სფეროებში. დახმარება გაეწია შესაფუთი მასალების კომპანიას, რომ გადართულიყო გადამუშავებული პლასტმასის ბოთლებიდან დამცავი ფარების წარმოებაზე. ასევე, დავეხმარეთ სამკერვალო საწარმოებს, დაეწყოთ ნიღბების წარმოება. ამგვარი პროგრამა ბევრია. ჩვენ ასევე კონსულტირებასა და დახმარებას ვუწევთ საქართველოს ეკონომიკის გახსნაში. საქართველოს მცირე ზომის, მაგრამ ღია კონომიკა აქვს, ასე რომ მოსალოდნელი ვარდნის პირობებში მნიშვნელოვანია სატრანსპორტო დერეფნების ფუნქციონირება და ევროკავშირთან და სხვა ქვეყნებთან აქტიურად ვაჭრობა, რომ ხელმისაწვდომი იყოს ძირითადი საქონელი. ამ ყველაფერში ჩვენ ქართველ პარტნიორებს ვეხმარებით. წელს დაგეგმილია 54 მილიონი ევროს მოცულობის პროგრამის „ევროკავშირი ინტეგრირებული ტერიტორიული განვითარებისთვის“ დაწყება. პროგრამის მიზანია კახეთის, იმერეთის, გურიის, რაჭა–ლეჩხუმისა და ქვემო სვანეთის სოციალურ–ეკონომიკური განვითარება. ტურიზმი ამ საქმიანობის ერთ–ერთი მთავარი პრიორიტეტი იქნება. პროგრამა დაეხმრება რეგიონებში კონკრეტული ეკონომიკრი განვითარების პროექტების განხორციელებას ადგილობრივ და რეგიონის დონეზე, მათ შორის ადგილობრივ ინფრასტრუქტურაში ინვესტირების საშუალებით. ევროკავშირს იმედი აქვს, რომ კრიზისის პერიოდში მიღწეული იქნება ორი კონკრეტული ამოცანა – „მწვანე“ დღის წესრიგისა და ციფრული ტექნოლოგიების შემდგომი განვითარება. ჩემი აზრით, ორივე ეს სფერო საქართველოსთვისაც ძალზე მნიშვნელოვანია და იმედი მაქვს, რომ მომდევნო თვეების განმავლოაში მეტი შესაძლებლობები მოგვეცემა, რომ სწორედ ამ სფეროებში ვითანამშრომლოთ. ჩვენი იმედი და ამოცანა არის ის, რომ საქართველო არამარტო იმ მდგომარეობაში დაბრუნდეს, რომელშიც კრიზისამდე იყო, არამედ გადადგას ნაბიჯები წინ თავისი ეკონომიკური და საზოგადოებრივი პოტენციალის რეალიზებისთვის. ყველა კრიზისს ახალი შესაძლებლობები მოაქვს. როგორი იქნება კორონავირუსის გავლენა ხალხის მოგზაურობასა და სოციალიზაციაზე ევროპაში? და როგორი იქნება ახალი რეალობა, თქვენი აზრით? ყველას გვესმის, რომ გარკვეული დროის განმავრობაში, მოგზაურობა და გართობა – არამარტო ევროპაში, არამედ მთელს მსოფლი-

16 DIPLOMAT

tance worth €150 million in the form of loans on highly favorable terms to support macroeconomic stability and protect Georgian citizens from the socio-economic consequences of the pandemic. Not only is the EU already the largest donor and partner of Georgia, but Georgia is one of the countries to have received the biggest COVID-related assistance per capita globally so far. How do you think this crisis will affect economic relations between the EU and Georgia? What is the European Union doing to assist Georgia to avoid further isolation from the EU and global markets? We currently start from the assumption that the general decline in Georgia’s economic development in 2020, as projected in real GDP change, is expected to be around 4 percent. One of the key areas of our assistance to Georgia has been to help rural areas and the vulnerable population in the regions to become more resilient in the face of the crisis. We have awarded a number of grants to support food production and food security during the COVID-19 crisis under the ENPARD programme. We have supported Georgian packaging companies to switch to the production of affordable face shields out of recycled plastic bottles, and helped apparel companies to switch to mask production. There are many such programmes. We are also advising and supporting Georgia in the re-opening of its economy. Georgia has a small open economy, so in the context of the expected downturn it is important to keep transport corridors open and continue active trade with the EU and other countries to ensure that all essential goods are available. We are helping our Georgian partners to achieve this. Still this year we plan to launch the “EU4Integrated Territorial Development” programme, which is backed up by €54 million. The objective of this programme is to promote integrated socio-economic development of the regions of Kakheti, Imereti, Guria, Racha-Lechkhumi and Kvemo Svaneti. Tourism is prominently addressed as one of the priorities of these efforts. The programme will support concrete economic development projects at the local and regional level, including through investments into local infrastructure. Two specific objectives the EU hopes to achieve during this crisis is to further advance the green agenda and give a further push to digitalisation. I find both areas highly relevant also for Georgia and hope to see more possibilities opening up to advance our cooperation in these areas in the months and years to come. Our hope and aim is for Georgia to not only come back to the status quo ex-ante as soon as possible, but to make a step forward in realising its economic and societal potential. In every crisis lies an opportunity. What do you think will be the impact of the coronavirus on how people travel and socialize in Europe? And what will the new normal be in your opinion? We all realise that travelling and socializing - not only in Europe, but also worldwide - will not be the same for a while. Georgia’s pandemic track record so far makes it well positioned to welcome tourists as a safe travel destination, but at the same time you want this opening to be done in a safe way. The same discussions are currently taking place in the EU and the Schengen area, with new guidelines being decided as the situation develops. I still hope that mutually safe opportunities for tourism will emerge soon, but it is going to be tough as the clock for the summer tourism season is ticking.

ოში – ვეღარ იქნება ისეთი, როგორიც აქამდე იყო. საქართველოს მიერ პანდემიასთან ბრძოლის გამოცდილება შესაძლებლობას აძლევს საქართველოს, როგორც უსაფრთხო ქვეყანას, კარი გაუხსნას ტურისტებს, თუმცა, ამავდროულად, ეს პროცესი უსაფრთხოდ უნდა მიმდინარეობდეს. ამჟამად ასეთივე საუბარი მიმდინარეობს ევროკავშირის შიგნით და შენგენის ზონაში; ხდება ახალი წესების შესახებ გადაწყვეტილებების მიღება იმის მიხედვით, თუ როგორ განვითარდება სიტუაცია. იმედი მინდა ვიქონიო, რომ მალე შესალებელი გახდება ორივე მხარისთვის მისაღები, უსაფრთხო ზომების მიღება ტურიზმისთვის, თუმცა ეს არ არის იოლი, რადგან საზაფხულო სეზონი უკვე მოვიდა და დრო საკმაოდ შეზღუდულია. რაც შეეხება მოგზაურობასთან დაკავშირებულ ახალ გარემოებებს, ვფიქრობ, რომ ადამიანები ახალ რეალობას გააცნობიერებენ – მოგზაურობა არ არის აუცილებელი და საუკეთესო გზა იმისთვის, რომ საქმე აკეთო, საერთო პროექტები დაგეგმო და აზრები გაცვალო – და ეს ალბათ ყველასთვის კარგი გაკვეთილი იქნება. ამავდროულად, ბუნებრივია, რომ ადამიანებს კვლავ მოუნდებათ ახალი ადგილების აღმოჩენა და ნახვა, ამიტომ, საქართველოს, როგორც ტურისტულ ქვეყანას – მას შემდეგ, რაც ჯანმრთელობასთან დაკავშირებული კრიზისი გადაივლის – აქვს დიდი პოტენციალი. ეს ჩვენი ვარაუდია, რომელიც გვაძლევს საფუძველს, რომ გავაგრძელოთ ინვესტირება ტურისტულ ინდუსტრიაში მთელი ქვეყნის მასშტაბით. რა ცვლილებები გამოიწვია კორონავირუსმა თქვენს განრიგში ქართულ მხარესთან კონტაქტების დამყარების კუთხით? გაქვთ თუ არა აქტივობები, რომელთა გაუქმებაც მოგიწიათ პანდემიის გამო? თავიდან, არაერთი შეხვედრა, ღონისძიება თუ ვიზიტი გაუქმდა, თუმცა, ზოგადად, კარგად გავართვით თავი ამ სიტუაციას, შევინარჩუნეთ საქმიანი ურთიერთოები და გავაგრძელეთ მუშაობა. ამ კვირაში აღმოსავლეთ პარტნიორობის საგარეო საქმეთა მინისტრები ვიდეოკონფერენციის ფორმატში შეხვდნენ ერთმანეთს. შემდეგ კვირაში დაგეგემილია სახელმწიფოსა და მთავრობის მეთაურების ვიდეოკონფერენცია ევროკავშირსა და პარტნიორ ქვეყნებს შორის. ასე რომ, შეხვედრები შესალებელია, თუმცა, პირად შეხვედრებს ეს ურთიერთობა ვერ ჩაანაცვლებს. ვწუხვარ, რომ წელს მოგვიწია ტრადიციული, ფართომასშტაბიანი ,,ევროპის დღის“ აღნიშვნის გაუქმება რიყის პარკში, ასევე რეგიონებში დაგეგმილი ,,ევროპის დღეების“ გაუქმებაც. პანდემიასთან დაკავშირებული გაურკვევლობის, ასევე ოქტომბერში დაგეგმილი არჩევნების გამო, ვშიშობ, რომ წელს ნაკლები შესაძლებლობა მექნება რეგიონებში მოგზაურობისა. თუმცა, იმედი მაქვს, რომ ერთ–ორ რეგიონში მაინც მოვახერხებ გასვლას. თანამშრომლებს უნდა დაველაპარაკო ამის შესახებ! როგორი გავლენა ექნება COVID-19-ს საპარლამენტო არჩევნებზე საქართველოში, რა არის პოლიტიკური კონსულტაციების განხილვის საგანი? საქართველომ ადრეულ ეტაპზევე გამოიყენა ძალიან მკაცრი მიდგომა თავისი მოქალაქეების ჯანმრთელობის დასაცავად. ვხედავ, რომ იგივე მიდგომა გრძელდება ოქტომბრის არჩევნებისთვის მზადების პროცესში, რაც, ჩემი აზრით, ძალზე გონივრულია. პარლამენტმა გამოაცხადა, რომ ის მზად არის ისაუბროს უსაფრთხოების ზომებზე როგორც საარჩევნო კამპანიის პროცესში, ისე არჩევნების დღეს. როგორც ვიცი, პოლიტიკური პარტიები და სამოქალაქო საზოგადოება მონაწილეობას მიიღებს ამ კონსულტაციებში, რომ ნაპოვნი იყოს სწორი ბალანსი უსაფრთხოებასა და მოსახლეობის საარჩევნო უფლებებს შორის; ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ შედგეს ღია დისკუსიები ამ საკითხებზე და იმედი მაქვს, რომ საბოლოო წესები მისაღები იქნება როგორც პოლიტიკური სპექტრის ყველა წარმომადგენლის, ისე საზოგადოებისთვის.

With regard to the “new normal” of travelling, my guess would be that on some accounts people will realise that travelling is not necessarily the only or even best way to do business, advance common projects or to exchange ideas, and that is probably a good lessons-learned. At the same time, I trust that people will still want to see and experience different places and, therefore, that the great potential that exists for a substantial boost to tourism here in Georgia will be there again once this health crisis is over. That is our assumption, as we continue to invest in the tourism industry all over the country. How did coronavirus affect the schedule of contacts at various levels with the Georgian side? Are there activities that have already been canceled in connection with the pandemic? Well, during the early days of the pandemic a number of meetings, events and trips had to be cancelled, but overall I think we have managed to keep up business continuity very well. This week the Foreign Ministers of the Eastern Partnership met over video link, and next week a video conference is planned among the Heads of State or Government of the EU and partner countries. So meetings are still possible, but clearly you are missing something when you cannot hold such events in person. I also regret that we had to cancel the traditional large-scale Europe Day event in Rike Park this year, as well as a few planned regional Europe Day events in the regions. With continued uncertainty about the pandemic situation, and with the elections coming up in October, I fear that I will get less opportunity to travel to the regions this year. But I still hope that one or two regional trips will still be possible. I have to speak to my staff about that! What do you think will be the impact of COVID-19 on the upcoming parliamentary elections in Georgia, what is on the agenda of political consultations? Georgia took a very robust approach to protecting the health of its citizens early on in this pandemic crisis. I see the same approach continuing with regard to the preparations for the October elections, which I find very wise. Parliament has announced the start of discussions on the safety rules for the campaigning and on Election Day. As I know, political parties, as well as civil society, will be part of these consultations with a view to ensuring that the right balance is found between safety measures and election rights. It is very important to have an open discussion about these issues, and I hope that the final rules of the game will be embraced by all sides of the political spectrum and by the society.

DIPLOMAT 17

COVID-19-მა მსოფლიოს დაანახა საქართველოს გამჭვირვალობა და კომპეტენტურობა

COVID-19 Will Show Georgia’s Transparency and Competence to the Rest of the World აფრანგეთის მხარდაჭერა საქართველოს მიმართ COVID19-ის პანდემიის დროს ამ ორ ქვეყანას შორის მზარდ ურთიერთობებზე მიუთითებს. საფრანგეთი რჩება ერთ-ერთ ქვეყნად, რომელიც ცნობს საქართველოს ევროპულ მისწრაფებებს და აქტიურად ახალისებს და ეხმარება თავის მოქალაქეებს საქართველოში ინვესტიციების განსახორციელებლად. ამ ინტერვიუში ჩვენ ვესაუბრეთ საფრანგეთის ელჩს საქართველოში, დიეგო კოლასს, იურისტსა და ფრანგ დიპლომატს, რომელმაც დიდი გამოცდილება დააგროვა ევროკავშირის მიმართულებებსა და საფრანგეთის დიპლომატიურ ინსტიტუტებში მუშაობით. ელჩმა ხაზი გაუსვა საფრანგეთის პროგრამებს, რომლებსაც დიდი სარგებელი მოაქვთ საქართველოსთვის და იმედი გამოთქვა, რომ მომავალი

ს

18 DIPLOMAT

rance’s pledge of support to Georgia in the wake of the COVID-19 pandemic is a commendable feat that signifies a growing relationship between both countries. France remains one of the countries which recognizes Georgia’s European Union aspirations, and is actively encouraging and engaging her citizens to invest in Georgia. In this interview, we spoke to the Ambassador of France to Georgia, Diego Colas, a legal mind and French Diplomat who has gathered extensive experience from working on the development of EU affairs and in French diplomatic circles. The Ambassador highlighted France’s programs that hold huge benefits for Georgia and he remained optimistic that Georgia

საპარლამენტო არჩევნების დროს საქართველო შეინარჩუნებს დემოკრატიის უმაღლეს ნორმებსა და სტანდარტებს.

will maintain the highest norms and standards of democracy in the coming parliamentary elections.

2019 წელს საქართველოში მისიის დაწყებამდე ბევრ ქვეყანაში მსახურობდით. როგორ მოგწონთ საქართველოში ყოფნა? როგორია თქვენი ზოგადი შთაბეჭდილება ამ ქვეყნის შესახებ? ჩემი საქმიანობის უმეტესი ნაწილი ევროკავშირის საკითხებზე მუშაობას მოიცავდა, როგორც მთავრობაში - იურისტის რანგში, ასევე ევროპის მინისტრის სპეციალურ მრჩევლად და ლონდონში, საფრანგეთის საელჩოში. ეს გამოცდილება ძალიან დამეხმარა, რადგან თბილისში ჩემი საქმიანობის მთავარი ასპექტი სწორედ ევროკავშირის ნორმებისა და სტანდარტების შემუშავების ხელშეწყობა და, ზოგადად, ევროპული გზით საქმეების კეთების წახალისებაა. მიუხედავად აღმოსავლეთ ევროპის (ამ ტერმინის ფართო გაგებით) მიმართ ჩემი დიდხნიანი ინტერესისა, ამ რეგიონში მუშაობის შესაძლებლობა არასოდეს მქონია. ჯერ კიდევ სტუდენტი ვიყავი 1990-იან წლებში, როდესაც რეგიონში ცნობილი მოვლენები დატრიალდა, რომლებმაც შეცვალეს სამყარო და ის აშკარად უკეთეს ადგილად აქციეს, ამიტომ ყოველთვის მინდოდა აქ ცხოვრება და მოღვაწეობა. ასე რომ, განსაკუთრებით მადლიერი ვარ საქართველოში მსახურობის შესაძლებლობისთვის. შეიძლება ითქვას, რომ საქართველოს აღმოჩენის პროცესში ვარ და ამან ძალიან გამიტაცა. მისი მნიშვნელოვანი ისტორია, მისი კულტურა, მისი ღვინის წარმოების ტრადიცია, მისი მემკვიდრეობა, ეს ყველაფერი ძალიან შთამბეჭდავია და შთამაგონებელი განსაკუთრებით ფრანგისთვის. მოუთმენლად ველი საქართველოში შიდა (და შემდეგ საერთაშორისო) ტურიზმის ხელახლა გახსნას, რათა კიდევ უფრო უკეთ გავიცნო ამ ქვეყნის რეგიონები. რა გავლენა იქონია COVID-19-ის პანდემიამ საელჩოს მუშაობასა და თქვენს გეგმებზე? პანდემიის დასაწყისი საკმაოდ რთული იყო. ძალიან სწრაფად გახდა საჭირო საელჩოში მუშაობის ხელახალი ორგანიზება, პერსონალის უსაფრთხოების და, ამავე დროს, საზოგადოებრივი სერვისების (სკოლის, ფრანგული ინსტიტუტის) ეფექტური მიწოდების უზრუნველსაყოფად. ასევე აუცილებელი იყო საქართველოში მცხოვრები ფრანგების დახმარება, მათი ინფორმირებულობის კუთხით და ასევე საფრანგეთის იმ მოქალაქეების დახმარება, რომლებიც საქართველოში ხანმოკლე ვიზიტით იმყოფებოდნენ, რადგან ისინი ცდილობდნენ საფრანგეთში დაბრუნებას რეგულარული საჰაერო მიმოსვლის შეწყვეტის შემდეგ. ეს საკმაოდ შრომატევადი იყო. პანდემიის კიდევ ერთი შედეგი იყო ჩემი საქმიანობის წინა პლანზე ეკონომიკური საკითხების უფრო მეტად წამოწევა, რადგან მაკროეკონომიკური ვითარების გათვალისწინებით, საქართველოს მთავრობამ მოითხოვა დახმარების გაწევა ახლო პარტნიორებისგან. ასევე, დახმარება ესაჭიროებოდა ფრანგულ ბიზნესებს საქართველოში. პანდემიის გამო გადაიდო რამდენიმე პროექტი, რადგან სემინარები, ვიზიტები და ახალი პარტნიორობები ვერ შემუშავდებოდა. ამასთან, როდესაც ჩვენ ვხედავთ, რა გვქონდა დაგეგმილი, რისი გადადებაც მოგვიწია, ეს მე მაოცებს, რადგან უმეტესობა, რის გაკეთებასაც ვაპირებდით, ახლა კიდევ უფრო აქტუალურია. ვმუშაობდით თანამშრომლობაზე ჯანმრთელობისა და შრომითი მიგრაციის საკითხებში. მართლაც ნაყოფიერი ვიზიტი გვქონდა თებერვალში ამ თემაზე. ჩვენ ვავითარებდით ფრანგულ სკოლას, განსაკუთრებით იმის უზრუნველსაყოფად, რომ ყველა კლასი, მათ შორის ბოლო ორი

You worked in many other countries before you commenced your mission here in Georgia last year. How do you work here in the capital of Georgia? What is your overall impression of the country? Most of my previous postings led me to work on EU affairs, mostly as a government lawyer but also as special advisor to the Minister for Europe and in the French Embassy in London. This is a very useful experience as an essential aspect of my work here in Tbilisi is to promote the development of EU norms and standards, and more generally to encourage European ways of doing things. I never had the opportunity to work in Eastern Europe (in the wider sense of the term) since the beginning of my career, although I have a longstanding interest in the region. I was a student in the 1990’s, when events happened in the region that changed the world and clearly made it a better place, and I have always wanted to live and work here. So I am especially gratified for the opportunity to serve in Georgia. I am in the process of discovering the country, and I do so with a passion. Its considerable history, its culture, its wine making tradition, its heritage, all this is very impressive and, for a Frenchman, inspiring. I look forward to the reopening of internal (and then international) tourism in Georgia, so that I can explore even more the many regions of the country. How has the pandemic affected the work of the embassy and your plans? The beginning of the pandemic was quite a challenge. Very quickly, it was necessary to re-organize work in the embassy, in order to keep the staff safe and, at the same time, to ensure the effective fulfilment of public services (the school, the French Institute). There was also an urgent need to help French community members in Georgia by keeping them well informed and to assist French people on short visits to Georgia as they were striving to return to France after the regular air traffic was interrupted. This was quite demanding. Another consequence of the pandemic has been to bring economic issues even more to the forefront of my work as, in view of the macroeconomic situation, the Georgian government called for the assistance of its close partners. Also, French businesses in Georgia needed help. With the pandemic, some projects were postponed as seminars, visits or partnerships could not be programmed or had to be deprogrammed. However, as we now look at what we planned to do and what we should reschedule, it strikes me that most of what we were doing is even more relevant now. We were working on health and labor migration cooperation. Indeed, a very productive visit took place on this subject in February. We were developing the French school, especially by ensuring that all classes, including the last two levels (equivalent to classes 11 and 12 in the Georgian system), were “homologue”, which means that they are recognized to be at the highest standards of our Ministry for Education equivalent

DIPLOMAT 19

საფეხური (ქართულ სისტემაში მე -11 და მე -12 კლასები), ყოფილიყო «homologué», ანუ აღიარებული ჩვენი განათლების სამინისტროს მიერ, როგორც საფრანგეთის სკოლების ეკვივალენტური, რაზეც ახლახანს მივიღეთ დადებითი პასუხი. ჩვენ ასევე ვემზადებოდით პირველი სასწავლო კურსების დასაწყებად ფრანგულ-ქართულ უნივერსიტეტში, რომლებმაც ხელი უნდა შეუწყონ მოსწავლეთა უნარების განვითარებას აგროინდუსტრიასა და ტურიზმის სექტორში დასაწყისისთვის, შემდეგ კი სხვა მრავალი სექტორისთვის. ჩვენ ვიწყებდით თანამშრომლობის დამყარებას სოფლის მეურნეობისა და ენერგეტიკის სფეროებში. ეს ყველაფერი ახლა, „ახალ სამყაროში“, პოსტპანდემიის ვითარებაში, უფრო მეტად საჭიროა, ვიდრე ოდესმე. როგორ შეიძლება, საფრანგეთი დაეხმაროს სხვა ქვეყნებს პანდემიასთან ბრძოლაში? მე ვიტყოდი, თუ როგორ შეგვიძლია ყველანი ერთმანეთს დავეხმაროთ. ნათელია, რომ პანდემია არის მსოფლიო გამოწვევა, რომელიც მოითხოვს კოორდინირებულ პასუხს. ამიტომ, ჩვენ ყველას გვჭირდება, რომ გავაძლიეროთ მრავალმხრივი თანამშრომლობა როგორც ჯანდაცვის სფეროში, ისე ზოგადად. ისეთ ქვეყანაში, როგორიც საქართველოა, სადაც პანდემიის საპასუხოდ ძალიან კომპეტენტურმა და გამჭვირვალე რეაგირებამ დიდი წარმატება აჩვენა და მსოფლიოს დაანახა ქვეყნის ძალიან პოზიტიური იმიჯი, ვფიქრობ, ყველამ იცის, რომ ეფექტური თანამშრომლობა საერთაშორისო ორგანიზაციების ფარგლებში უმთავრესია. აშკარაა, რომ უსაფრთხოება, კეთილდღეობა, ჯანმრთელობა გარანტირებულია მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ ქვეყნები ერთად მუშაობენ და ამისათვის მათ სჭირდებათ ძლიერი საერთაშორისო ორგანიზაციები. აქედან გამომდინარე, ერთმანეთის დასახმარებლად ერთი გზაა მულტილატერალიზმის - გაეროს სისტემის გაძლიერება, ჯანდაცვის საკითხების გლობალური მმართველობა. აპრილის დასაწყისში პრეზიდენტი მაკრონი დაეხმარა Alliance ACT Accelerator-ის ამოქმედებას, რათა საყოველთაო ვაქცინაციის შესაქმნელად გამოკვლევები დაეფინანსებინა. ეს იყო წარმატება, რადგან მობილიზდა 7,5 მილიარდი დოლარი. ასევე პარიზის ნოემბრის სამშვიდობო ფორუმზე ყურადღება ძირითადად დაეთმობა გლობალური მმართველობის საკითხებს ჯანდაცვის სფეროში და ეკონომიკური რეკონსტრუქციის საკითხებს განვითარების ბანკების პირველ სამიტზე. შემდეგ მოდის უფრო ტრადიციული თანამშრომლობა ჯანდაცვის სფეროში. როგორც „გუნდი ევროპის“ წევრმა, ვთვლი, რომ საფრანგეთმა, ევროკავშირთან და სხვა წევრ სახელმწიფოებთან ერთად შეძლო სწრაფი დახმარება, დაფინანსება და მიმართულების მიცემა, რათა მნიშვნელოვანი წვლილი შეეტანა იმ შესანიშნავ რეაგირებაში, რომლითაც საქართველოს მთავრობამ და საზოგადოებამ ასე აღაფრთოვანა ყველა. ჩვენ აუცილებლად მივაღწევთ იმავე შეხედულების ერთობას პანდემიის ეკონომიკური შედეგების წინააღმდეგ ბრძოლაში. ცოტა ხნის წინ ცნობილი გახდა, რომ საფრანგეთმა გამოყო 190 მილიონი ევრო საქართველოს COVID-19-ის რეაგირების გეგმის მხარდასაჭერად. იქნებ უფრო მეტი გვითხრათ ამის შესახებ? 9 აპრილს საერთაშორისო დონორებმა ხელი მოაწერეს წერილს საქართველოს ხალხისა და მთავრობის წინაშე, რომელიც მიმართულია განსაკუთრებული დახმარებისკენ საქართველოს პანდემიის შემდგომ აღდგენაში. მე ძალიან მოხარული ვიყავი, რომ ხელი მოვაწერე ამ წერილს Agence Française de Développement-ის სახელით. აღნიშნულმა სააგენტომ გახსნა თავისი ოფისი საქართველოში

20 DIPLOMAT

to those of a school in France, for which we have just received a positive answer. We were also preparing to launch the first courses in the French-Georgian university, which should contribute to the development of skills in the agro industry and in the tourism sector, for a start, and then to many other sectors at a later stage. We were starting to put in place co-operations in the field of agriculture and energy. All of this is more needed than ever in the “new world” post pandemic. How can France help other countries fight the pandemic? One question is also how can we all help each other. It is clear that the pandemic is a worldwide challenge which demands a coordinated response. We therefore need, all of us together, to strengthen multilateral cooperation both in the field of health as well as more generally. In a country like Georgia, where a very competent and transparent response to the pandemics proved a great success and gave the world a very positive image of the country, I think everyone is aware that cooperation within effective international organizations is paramount. It is obvious that security, prosperity, health can only be guaranteed if countries work together and they need strong international organizations to do so. Therefore, one way for each of us to help each other is by strengthening multilateralism, the UN system, the global governance of health issues. In early April, President Macron helped launch the Alliance ACT (access to COVID tools) Accelerator, with a view to raise funding for research towards vaccinations available for all. It was a success as 7.5 billion dollars were raised. Also, the Third Peace Forum in Paris in November, will focus essentially on the issues of global governance in the field of health, as well as on the economic reconstruction with the first ever summit of development banks. Then there is the more traditional cooperation in the field of health. As part of Team Europe, I believe that France, along with the European Union and other member states, was able to quickly provide help, guidance, financing to contribute to the remarkable response by which the Georgian government and society impressed everyone so much. We will surely achieve the same unity of view and of purpose in fighting the economic consequences of the pandemic. Recently, France allocated 190 million euros to support Georgia’s COVID-19 Response Plan. Could you tell us more about this activity? On April 9, international donors signed a letter to the people and the government of Georgia committing to provide exceptional support to the recovery of Georgia post pandemic. I was very happy to sign this letter on behalf of the Agence Française de Développement. The Agence opened its Tbilisi office in December 2015 and has become, in 4 and a half years, a key actor among the international donors to Georgia. In the past two years, we have put in place public policy loans in the fields of health and energy. When the pandemic struck, we decided to increase significantly our commitment to Georgia, from a pre-crisis level of 80 million euros on these two fields to 190 million euros (70 million euros for health, 120 million

2015 წლის დეკემბერში და 4–წელიწად- ნახევარში ის მთავარ როლს ასრულებს ადგილზე მოღვაწე საერთაშორისო დონორთა შორის. ბოლო ორი წლის განმავლობაში ჩვენ შევიმუშავეთ საჯარო პოლიტიკის სესხები ჯანდაცვისა და ენერგეტიკის სფეროებში. როდესაც პანდემია გავრცელდა, ჩვენ გადავწყვიტეთ, რომ მნიშვნელოვნად გავზარდოთ ჩვენი ვალდებულება საქართველოს მიმართ, კრიზისამდელი 80 მილიონი ევროდან 190 მილიონ ევრომდე ამ ორ სექტორში (70 მილიონი ევრო ჯანდაცვისთვის, 120 მილიონი ევრო ენერგეტიკისთვის). იდეა მდგომარეობს იმაში, რომ მნიშვნელოვანი წვლილი შევიტანოთ საერთაშორისო დონორების მობილიზაციაში საქართველოს დასახმარებლად. ჯანდაცვის სფეროში თანამშრომლობის მხრივ, აშკარაა, როგორ გამოკვეთა ახალი საჭიროებები პანდემიამ და რატომ შეგვეძლო და უნდა გაგვეზარდა ვალდებულებები. ენერგეტიკის სფეროში ჩვენი ვალდებულებების გაზრდის ორი მიზეზი არსებობს. ერთი ისაა, რომ კოვიდ-19–ზე რეაგირების ნაწილი მიმართულია საზოგადოების უფრო დაუცველი ჯგუფების დასახმარებლად. მოკლევადიან პერიოდში ეს შეიძლება გაკეთდეს ყველაზე დაუცველი ჯგუფებისთვის კომუნალური გადასახადების გაუქმების გზით. გრძელვადიან პერსპექტივაში ჩვენ გვსურს, ხელი შევუწყოთ ენერგოეფექტურობის ზრდას, რაც შეამცირებს ასეთ გადასახადებს ყველასთვის. მეორე მიზეზი არის ის, რომ რადგან საქართველო მუშაობს ენერგეტიკის რეფორმაზე ელექტროენერგიის უფრო ეფექტური ბაზრის შესაქმნელად, ჩვენ სურვილი გვაქვს, რომ ხელი შევუწყოთ ამ რეფორმას. ჩვენ ველოდებით უფრო მეტ ინვესტიციას მწვანე ენერგეტიკაში და ეს არის "ახალი სამყაროს" მნიშვნელოვანი ნაწილი პოსტპანდემიის პერიოდში. ჩვენ ვამაყობთ, რომ ვეხმარებით საქართველოს ზემოთ ჩამოთვლილ საკითხებთან მიმართებით. როგორ ფიქრობთ, რა გავლენას იქონიებს ეს კრიზისი საფრანგეთსა და საქართველოს ეკონომიკურ ურთიერთობებზე? მე ვფიქრობ, რომ კრიზისი აჩვენებს მსოფლიოს, თუ რამდენად

euros for energy). The idea is to make a significant contribution to the mobilization of international donors on behalf of Georgia. Regarding cooperation in the field of health, it is obvious why new needs would appear in the pandemic and why we could and should increase our commitments. In the field of energy, there are two reasons for increasing our commitments. One is that part of the response to the COVID-19 is to help the more vulnerable groups in society adjust to economic hardships. In the short term, this can be done through cancelling energy bills for the most vulnerable groups. In the long term, we wish to promote energy efficiency measures which would reduce such bills for everyone. The other reason is that, as Georgia adopts an energy reform to build up a more efficient electricity market, we are keen to support this reform. We are expecting to see more investment in green energy, and this is an important part of the “new world” post COVID. We are proud to help Georgia do all of this. How do you think this crisis will affect the economic relations between France and Georgia? I think that the crisis will show the world how competent and transparent, i.e. how European Georgia already is. This will definitely increase interest in this country and therefore strengthen the links between French and Georgian importers, exporters and investors. We have seen that, in the middle of the crisis, some businesses were re-thinking their organization, and especially where to locate their production towards regional and east European markets, and that Georgia had arguments to convince decision makers to invest and grow in the country. There is a business friendly environment in Georgia. The government and the wid-

DIPLOMAT 21

კომპეტენტური და გამჭვირვალეა ანუ რამდენად ევროპულია საქართველო. ეს ნამდვილად გაზრდის ინტერესს ამ ქვეყნის მიმართ და, შესაბამისად, გაამყარებს კავშირებს ფრანგ და ქართველ იმპორტიორებს, ექსპორტიორებსა და ინვესტორებს შორის. ჩვენ დავინახეთ, რომ კრიზისის შუა პერიოდში ზოგი ბიზნესი ხელახლა ფიქრობდა თავიანთ მოწყობაზე და განსაკუთრებით იმაზე, თუ საით გადაეტანათ თავიანთი წარმოება - რეგიონული თუ აღმოსავლეთ ევროპის ბაზრებისკენ. ისიც ნათელი იყო, რომ საქართველოს ჰქონდა არგუმენტები გადაწყვეტილების მიმღები პირების დასარწმუნებლად, რომ სწორედ საქართველოში მოეხდინათ ინვესტირება და საკუთარი ბიზნესი ამ ქვეყანაში გაეფართოვებინათ. საქართველოში არის საქმიანი მეგობრული გარემო. მთავრობა და ფართო საზოგადოება ყურადღებით აკვირდებიან საერთაშორისო პარტნიორების საჭიროებებს. მოქმედებს თავისუფალი ვაჭრობის ხელშეკრულებები. ეკონომიკის მინისტრთან ერთად ახლახანს მოვინახულე ჩვენი ერთ-ერთი ყველაზე დიდი ინვესტორის, Groupe Atlantic-ის, ქარხანა ქუთაისში. ისინი შექმნიან სამუშაო ადგილებს და უფრო მეტ სასწავლო შესაძლებლობას მომდევნო თვეებში. მე ვფიქრობ, დღეს ჩემი საქმიანობის მნიშვნელოვანი ნაწილია, ხელი შევუწყო ამ წარმატებული პარტნიორობის განვითარებას. საქართველო საპარლამენტო არჩევნებისთვის ემზადება ამ შემოდგომით; მაინტერესებს, თუ მართავთ კონსულტაციებს მთავრობასა და პოლიტიკურ პარტიებთან და როგორია თქვენი რეკომენდაციები? საერთოდ, ჩემი აზრით, დიპლომატები არ არიან და არ უნდა იყვნენ შიდაპოლიტიკური პროცესის ნაწილი. ჩვენ ვართ მეგობრები, მაგრამ დამკვირვებლები გარედან. ერთი რამ, რაც ჩვენთვის მნიშვნელოვანია, არის ის, რომ ქართული დემოკრატია მიჰყვება ევროპულ უმაღლეს ნორმებსა და სტანდარტებს. ეს სტანდარტები ვრცელდება არა მხოლოდ საარჩევნო პროცესზე, არამედ წინა თვეებში კამპანიის ჩატარების დროს. ისინი იცავენ პრესის თავისუფლებას და ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციით გარანტირებულ ყველა ძირეულ უფლებას. ამ სტანდარტების პატივისცემა ასევე არის ქართული ვალდებულებების ნაწილი, როგორც ეუთოს წევრი და ევროკავშირთან ასოცირებული ქვეყანა. ეს არის იმის საფუძველი, თუ რას ნიშნავს, იყო ევროპის პარტნიორი და ჩვენ გვჭირდება არანაკლებ ასეთი ქვეყანა ჩვენს სიახლოვეს. დაეხმარონ საქართველოს, დააკმაყოფილონ უმაღლესი დემოკრატიული სტანდარტები - ეს არის მიზეზი იმისა, თუ რატომ ჩაერთვნენ დასავლეთის ქვეყნების ელჩები პოლიტიკურ დისკუსიაში ყველა პოლიტიკურ ძალას შორის, რამაც შესაძლებელი გახადა 8 მარტის შეთანხმება. ყველა პოლიტიკურ ძალას შორის შეთანხმების მიღწევა თამაშის ძირითადი წესების შესახებ არჩევნებამდე ზოგადად აძლიერებს დემოკრატიას. ამიტომ ჩვენ, ყველა, მივესალმეთ ამ შეთანხმებას, როგორც დიდ წარმატებას და ვფიქრობ, რომ ეს არის დიდი სიძლიერის მომტანი საქართველოსთვის. ამ ყველაფრის პრაქტიკაში დანერგვა, რა თქმა უნდა, მნიშვნელოვანია, რაც გულისხმობს ხელშეკრულებით გათვალისწინებული იურიდიული ტექსტების მიღებასა და ხელშეკრულებით გათვალისწინებული პრინციპების დაცვას. ის ასევე მოიცავს პოლიტიკური მიზნებისთვის მართლმსაჯულების გამოყენების თავიდან აცილებას, რაც, სინამდვილეში, ყველა დემოკრატიული ქვეყნისთვის გამოწვევაა. მე ოპტიმისტურად ვუყურებ ამ პროცესს და ვთვლი, რომ შეთანხმება შესრულდება, რამაც არჩევნები უნდა აქციოს საქართველოს წარმატების კიდევ ერთ მაგალითად.

22 DIPLOMAT

er society are attentive to the needs of international partners. Free trade agreements are in place. I have just visited, together with the Minister of Economy, the factory of one of our biggest investors, Groupe Atlantic in Kutaisi. They will be creating jobs and offer more training opportunities in the months to come. I see it as an important part of my work in the coming months to encourage the development of these win-win partnerships. Georgia is preparing for her Parliamentary elections this autumn; do you have any consultations with the government and the political parties? What would be your suggestions? Generally, my view is that diplomats are not and should not be part of the domestic political process. We are friendly but outside observers. One thing which matters to us, though, is that Georgian democracy follows the highest European norms and standards. These standards apply to the election process itself, but also to the conduct of the campaign in the months before. They apply to the freedom of the press and to all fundamental rights guaranteed by the European Convention on Human Rights. The respect of those standards is also part of Georgian commitments as a member of OSCE and appears in the Association agreement with the UE as well. This is at the core of what it means to be a European partner and we expect no less of a country so close to us. Helping Georgia meet and keep the highest democratic standards is the reason why many western ambassadors facilitated political discussions among all political forces, leading to the March 8 agreement. Having an agreement among all political forces on the basic rules of the game before an election generally strengthens a democracy. This is why we have all hailed this deal as a great success and I think it is a source of great strength for Georgia. Implementation, of course, is key, which means adopting the legal texts foreseen in the agreement, and respecting the principles set out in the agreement. This also includes avoiding any appearance of impropriety in the way the justice system deals with cases having political ramifications, which, in truth, is a challenge in all democracies. I am optimistic that the agreement will be fulfilled, which should help make the election another example of Georgian success.

საქართველო და USAID - ძლიერი პარტნიორობა, რომელიც COVID-19-ზე იმარჯვებს

USAID and Georgia – a Strong Partnership Winning the Fight Against COVID-19

ღეს ყველა ქვეყანა საჭიროებს დახმარებას იმისთვის, რომ შეამციროს COVID-19-ით მიყენებული ზიანი. COVID-19ის პანდემიამ საქართველოც დააზარალა, მაგრამ უზარმაზარი დახმარება მიიღო როგორც ადგილობრივი, ისე საერთაშორისო ორგანიზაციებისგან. მათ შორისაა ამერიკის შეერთებული შტატების საერთაშორისო განვითარების სააგენტო (USAID), ორგანიზაცია, რომლის მხარდაჭერა ფასდაუდებელია საქართველოს ბრძოლაში COVID-19-ის წინააღმდეგ. USAID–ის როლზე საქართველოს მიერ COVID-19–თან აქტიურ ბრძოლაში და სხვადასხვა მიმართულებით ორმხრივ სამომავლო თანამშრომლობაზე USAID საქართველოს მისიის დირექტორს, პიტერ ვიბლერს, ვესაუბრეთ.

დ

ountries around the world currently need all the support they can get to combat the debilitating effects of COVID-19. Georgia is also affected by the COVID-19 pandemic but has received tremendous support from both local and international organizations. Among them is the United States Agency for International Development (USAID), an organization whose support is remarkable in Georgia’s fight against COVID-19. In this interview, Diplomat spoke with Peter A. Wiebler, USAID Mission Director in Georgia to understand USAID’s role in Georgia’s active fight against COVID-19, and what the future holds for their partnership with Georgia across several sectors.

DIPLOMAT 23

რა სახის დახმარებას უწევს USAID საქართველოს კოვიდ-19-ით გამოწვეული კრიზისის დაძლევაში? პანდემიამ ჩვენი ქვეყნები ახალი და რთული გამოწვევის წინაშე დააყენა, მაგრამ ჩვენ შევძელით, პარტნიორობის გაღრმავების ინოვაციური გზები გვეპოვა. პანდემიის დაწყების შემდეგ USAID საქართველოს დაეხმარა ინფექციების პრევენციის, შემთხვევების იდენტიფიკაციისა და კლინიკური მართვის, ლაბორატორიებისა და საავადმყოფოების მხარდაჭერისა და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის რისკების შესახებ კომუნიკაციის ზრდის მიმართულებით. ჩვენ ვთანამშრომლობთ წითელი ჯვრის საერთაშორისო ფედერაციასთან და საქართველოს წითელი ჯვრის საზოგადოებასთან, ასე რომ, ადგილზე მყოფ მოხალისეებს შეუძლიათ, უზრუნველყონ საკვები პროდუქტებისა და ჰიგიენის ნივთებით მომარაგება და ფსიქოლოგიური დახმარება ათასობით ქართული ოჯახისთვის. ეს არის 2,7 მილიონი აშშ დოლარის ღირებულების ახალი გადაუდებელი სამედიცინო დახმარება, რომელიც აშშ-ის მთავრობამ საქართველოსთვის მარტის თვიდან გამოყო. ამ ახალი დახმარების გარდა, USAID−ის 17 მიმდინარე პროგრამის ფარგლებში რესურსები გადამისამართდა COVID-19-ის პანდემიით გამოწვეული ზიანის აღმოსაფხვრელად. სწრაფი რეაგირების საგრანტო პროგრამები მოიცავს ბევრ სფეროს: ეკონომიკის გაჯანსაღების მხარდაჭერა, საქართველოს სასამართლოების დახმარება, რომ გააგრძელონ ფუნქციონირება პანდემიის დროს, მოწყვლადი თემების მოსახლეობის დახმარება, რომ მათ ჰქონდეთ ზუსტი ინფორმაცია საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის შესახებ, თანამშრომლობა საქართველოს განათლების სამინისტროსთან, დისტანციური სწავლების უფრო მოწინავე ინსტრუმენტების შემუშავებაში და ა.შ. ჩვენი პარტნიორები სამოქალაქო საზოგადოებიდან ამ სამუშაოების

24 DIPLOMAT

USAID is helping Georgia weather the COVID-19 crisis; what kind of assistance is it providing? The pandemic has presented a new and difficult challenge for both of our countries, but we’ve found innovative ways to deepen our partnership. Since the pandemic began, USAID has provided new assistance for infection prevention, identification and clinical management of cases, supporting laboratories and hospitals, and increasing communication about public health risks. We are partnering with the International Federation of Red Cross and the Georgia Red Cross Society so volunteers on the ground can provide food, hygiene supplies, and psychological support to thousands of Georgian households. This is part of $2.7 million in new emergency health assistance the U.S. Government has committed to Georgia since March. In addition to this new assistance, 17 existing USAID programs have redirected resources toward the response. This rapid response covers many areas: supporting the economic recovery, helping Georgia’s courts continue to function during the pandemic, ensuring that people in vulnerable communities have accurate public health information, collaborating with Georgia’s Ministry of Education to develop more advanced distance learning tools, and much more. Our civil society partners make a lot of this work possible. USAID’s pandemic response exemplifies our approach to partnering with Georgia. Georgia is not a passive recipient of assistance; it is a strategic partner of the United States. We collaborate to jointly identify objectives, design programs, and mobilize resources. This makes our assistance much more

დიდ ნაწილს შესაძლებელს ხდიან. USAID–ის პანდემიის საპასუხო რეაქცია ასახავს საქართველოსთან პარტნიორობისადმი ჩვენს მიდგომას. საქართველო არ არის დახმარების პასიური მიმღები; ის არის შეერთებული შტატების სტრატეგიული პარტნიორი. ჩვენ ვთანამშრომლობთ, რომ ერთობლივად განვსაზღვროთ მიზნები, შევიმუშავოთ პროგრამები და მოვახდინოთ რესურსების მობილიზება. ეს ჩვენს დახმარებას გაცილებით ეფექტურს ხდის და უზრუნველყოფს, რომ ჩვენს ქართველ კოლეგებს ჰქონდეთ განცდა, რომ თავად არიან თავიანთი განვითარების პროცესების წარმმართველნი, ჩვენ ასევე გვაქვს ძლიერი პარტნიორობა კერძო და არასამთავრობო სექტორებთან - მათ შორის სამოქალაქო საზოგადოებასთან, კერძო ბიზნესთან, ბიზნესასოციაციებთან და დამოუკიდებელ მედიასთან. როგორ აფასებთ საქართველოს ძალისხმევას Covid-19ის პანდემიასთან ბრძოლის საქმეში? რა სირთულეები რჩება კვლავ? საქართველოს ძალისხმევა დღესავით ნათელია. საქართველოს ხელისუფლებამ და ქართველმა ხალხმა ერთობლივად დიდი სამუშაო გასწიეს ამ კრიზისის მართვისა და COVID-19-ის გავრცელების შემცირების მიზნით. მიუხედავად იმისა, რომ ჯერ კიდევ ნაადრევია სრული წარმატების გამოცხადება, ის ფაქტი, რომ საქართველო ცდილობს, იმაზე ადრე დაუბრუნდეს პანდემიამდელ მდგომარეობას, ვიდრე მრავალი სხვა ქვეყანა, მეტყველებს იმაზე, თუ რამდენად ეფექტური აღმოჩნდა ეს ძალისხმევა. ეს მართლაც მთელი საზოგადოების საპასუხო რეაქცია იყო, რაშიც საქართველოს მთავრობას, სამედიცინო პერსონალს, სამოქალაქო საზოგადოებას, კერძო სექტორს და ყველა მოქალაქეს თავისი როლი აქვს. ჩვენთვის სასიხარულოა, რომ საქართველოს საზოგადოებრივი ჯანდაცვის სისტემამ ამ კრიზისის მართვა შეძლო. ეს მიღწეულია შიდა ძალისხმევის წყალობით და ასევე ასახავს იმ მხარდაჭერას, რომელიც საქართველომ მიიღო თავისი საერთაშორისო მეგობრებისგან, მათ შორის შეერთებული შტატების მხრიდან. გასული ორი ათწლეულის განმავლობაში USAID თანამშრომლობს საქართველოსთან, რათა დაეხმაროს მაღალი ხარისხის ეროვნული ჯანდაცვის სისტემის შექმნაში. ჩვენ დღეს ამ პარტნიორობის ნაყოფს ვხედავთ და ეს მეტყველებს იმაზე, თუ როგორ მუშაობს USAID–ის დახმარება. ჩვენ ვეხმარებით ჩვენს პარტნიორებს, შექმნან შესაძლებლობები, დაგეგმონ, დააფინანსონ და განახორციელონ საკუთარი გადაწყვეტილებები განვითარების წინაშე არსებული გამოწვევების, მაგალითად COVID-19-ის საპასუხოდ. როგორ ფიქრობთ, როგორ გადალახავს საქართველო ამ კრიზისს და მის მკაცრ გავლენას ეკონომიკაზე? მსოფლიოს მრავალი ქვეყნის მსგავსად, COVID-19-მა მძიმე დარტყმა მიაყენა საქართველოს ეკონომიკას. ჩვენ ვიცით, რომ ამან პრობლემები შეუქმნა ქართულ ოჯახებს, მაგრამ ბიზნესი ახლა უკვე იწყებს გახსნას იმ დიდი სამუშაოს დამსახურებით, რომელიც საქართველომ შეასრულა COVID-19–ზე რეაგირების ფარგლებში. USAID მხარს უჭერს ეკონომიკურ გაჯანსაღებას საქართველოს მთავრობასთან, კერძო სექტორთან და ბიზნეს ასოციაციებთან თანამშრომლობით. ჩვენი მიზანი მარტივია: გვინდა, რომ კერძო სექტორი გავაძლიეროთ, რომ საქართველო ფეხზე წამოდგეს და წინ წაიწიოს, შექმნას მზარდი, ინკლუზიური ეკონომიკა, რომელიც მისწვდება ყველა ქართულ თემსა და ოჯახს. პოსტ-COVID ეკონომიკა იქნება განსხვავებული იმისგან, რაც აქამდე გვქონდა. იქნება ახალი შესაძლებლობები ციფრული ტექ-

effective, and it ensures that our Georgian counterparts have ownership over their development efforts. We also have strong partnerships with the private and non-governmental sectors – including civil society, private businesses and business associations, and independent media. How do you assess Georgia’s efforts to cope with the COVID-19 pandemic? What challenges do you recognize that remain? Georgia’s response speaks for itself. The Georgian authorities and the Georgian people, working together, have done a great job of managing this crisis and reducing the spread of COVID-19. While it is too early to declare complete success, the fact that Georgia is starting to re-open earlier than many other countries tells us how effective those efforts have been. This truly has been a whole-of-society response, with the Government of Georgia, medical professionals, civil society, the private sector, and citizens all doing their part. We are really pleased to see Georgia’s public health system manage this crisis so capably. This is due to domestic efforts, but it also reflects the support Georgia has received from its international friends, including the United States. Over the past two decades, USAID partnered with Georgia to help build a high-quality national healthcare system. We see the fruits of that partnership today, and it speaks to how USAID assistance works. We help our partners build the capacity to plan, finance, and implement their own solutions to development challenges, such as COVID-19. How do you think Georgia will overcome this crisis and its harsh impacts on the economy? Similar to many other countries around the world, COVID-19 has hit Georgia’s economy hard. We know this has caused hardship for Georgian families, but businesses are now starting to reopen due to the great job Georgia has done responding to COVID. USAID is supporting the economic recovery through partnerships with the Government of Georgia, the private sector, and business associations. Our objective is simple: we want to empower the private sector to get Georgia back on its feet and, moving forward, build a growing, inclusive economy that delivers for all Georgian families and communities. The post-COVID economy will look different from what we had before. There will be new opportunities to use digital technologies and find new markets and customers, both here and abroad. Our assistance is helping small and medium-sized enterprises make the most of those opportunities. Agriculture is obviously a priority, given the large number of Georgians employed in the sector and the importance of food security to everyone’s well-being. Our goal is to help this sector meet the needs of Georgian consumers, to branch out and reach lucrative export markets, including in the European Union, and to create better-paying jobs for workers in this country. We recently launched a new program to help potato producers increase the quality and quantity of their harvests, creating new jobs and reducing Georgia’s dependence on imported food. It will clearly take some time for Georgia’s economy, and

DIPLOMAT 25

ნოლოგიების გამოყენებისა და ახალი ბაზრების, მომხმარებლების მოსაძებნად როგორც ადგილობრივად, ისე საქართველოს ფარგლებს გარეთ. ჩვენი დახმარება ხელს უწყობს მცირე და საშუალო საწარმოებს, მაქსიმალურად ისარგებლონ ამ შესაძლებლობებით. აშკარად პრიორიტეტულია სოფლის მეურნეობა, თუ გავითვალისწინებთ სექტორში დასაქმებულ ქართველთა დიდ რაოდენობას და სურსათის უვნებლობის მნიშვნელობას ყველას კეთილდღეობისთვის. ჩვენი მიზანია, დავეხმაროთ ამ სექტორს, დააკმაყოფილოს ქართველი მომხმარებლების მოთხოვნები, განაწილდეს და მიაღწიოს მომგებიან საექსპორტო ბაზრებს ევროკავშირის ჩათვლით და შექმნას უკეთესად ანაზღაურებადი სამუშაოები საქართველოში დასაქმებული პირებისათვის. ჩვენ ახლახან შევქმენით ახალი პროგრამა, რომელიც კარტოფილის მწარმოებლებს დაეხმარება, გაზარდონ თავიანთი მოსავლის ხარისხი და რაოდენობა, შექმნან ახალი სამუშაო ადგილები და შეამცირონ საქართველოს დამოკიდებულება იმპორტირებულ საკვებზე. ნამდვილად დასჭირდება დრო, რომ საქართველოს ეკონომიკა და გლობალური ეკონომიკა გამოჯანმრთელდეს. ჩვენ ვხედავთ, რომ საქართველოს დიდი პოტენციალი აქვს, პანდემიის შემდეგ უფრო გაძლიერებული დაბრუნდეს - შესაძლოა, ნახტომისებური სვლაც კი გააკეთოს ხანგრძლივ გამოწვევებზე განვითარების დარგში და ქართველებმა უნდა იცოდნენ, რომ USAID ყოველთვის მზადაა მათ მხარდასაჭერად. გეგმავს თუ არა USAID ახალ პროგრამებს საქართველოში? ან თუ ახდენს COVID-19–ით გამოწვეული საფრთხეები გავლენას მის სამომავლო გეგმებზე? COVID-19 არ აფერხებს ჩვენს მუშაობას. პირიქით, როგორც აღვნიშნე, ჩვენ ახლახან წამოვიწყეთ ახალი პროგრამები, რათა დავეხმაროთ საქართველოს სოფლის მეურნეობისა და განათლების სექტორების განვითარების საქმეში და ხელი შეუწყოს ფაქტზე დაფუძნებული პოლიტიკის შემუშავებას, რაც ეკონომიკის ზრდისა და პირდაპირი უცხოური ინვესტიციების მოზიდვის შესაძლებლობას იძლევა. ჩვენ ასევე გვაქვს პროგრამები, რომელთა ნაწილი მალე გახდება ხელმისაწვდომი, ნაწილი კი შემუშავების ეტაპზეა. მოგიყვებით რამდენიმე მათგანის შესახებ: ამ კვირაში ჩვენ დავიწყეთ ახალი პროგრამა, რომელსაც ახორციელებს მაკლეინის ასოციაცია ბავშვებისთვის, იმისათვის, რომ შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირებმა შეძლონ, უფრო დამოუკიდებლად იცხოვრონ და იყვნენ უფრო აქტიურები ქართულ საზოგადოებაში. ჩვენ ვიმუშავებთ ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოებთან, რომ გავზარდოთ შშმ პირებისთვის მომსახურების მიწოდების შესაძლებლობა მდგრადი გზით. ეს გამოხატავს USAIDის ყურადღებას საქართველოს მოქალაქეების უფლებამოსილების გაზრდასთან დაკავშირებით, მონაწილეობა მიიღონ ქვეყნის განვითარებაში - დემოკრატიული, სოციალური და ეკონომიკური მიმართულებით. ჩვენ ასევე ვმუშაობთ ახალ პროგრამაზე, რომელიც დაეხმარება ქართულ საზოგადოებას, ჰქონდეს „ინფორმაციული მთლიანობა" და გამძლეობა დეზინფორმაციის წინააღმდეგ. COVID-19-ის პანდემია კიდევ ერთი შეხსენებაა იმისა, თუ რამდენად საშიში შეიძლება იყოს დეზინფორმაცია. მიუხედავად იმისა, რომ ეს პროგრამა ჯერ კიდევ შემუშავების ეტაპზეა, ჩვენი მიზანია, პარტნიორობა გავუწიოთ საქართველოს სამოქალაქო საზოგადოებასა და დამოუკიდებელ მედიას, რათა ხალხს ჰქონდეს ფაქტზე დაფუძნებულ რეპორტირებაზე წვდომა

26 DIPLOMAT

indeed the global economy, to recover. We see great potential for Georgia to come back even stronger after the pandemic – perhaps even opportunities to “leapfrog” over longstanding development challenges – and Georgians should know that USAID is here to support. Does USAID plan any new programs in Georgia? Or does the threat of COVID-19 affect its plans over the coming period? COVID-19 is not slowing down our work. Quite the opposite, in fact. As I mentioned, we’ve recently launched new programs to help Georgia build its agriculture and education sectors, and to promote fact-based policymaking that can enable economic growth and attract foreign direct investment. We also have programs that are about to come online or are currently in development. Here are some examples. This week, we launched a new program implemented by the McLain Association for Children to help persons with disabilities live more independently and be more active in Georgian society. We will work with local governments bodies to increase their capacity to provide services to persons with disabilities in a sustainable way. This reflects USAID’s focus on empowering all of Georgia’s citizens to participate in the country’s development – democratic, social, and economic. We are also developing a new program to help Georgian society build “information integrity,” or resilience against disinformation. The COVID-19 pandemic is yet another reminder of how dangerous disinformation can be. While this program is still being developed, our goal is to partner with Georgia’s civil society and independent media to ensure that people have access to fact-based reporting and the ability to spot and call out disinformation when they see it. Looking ahead, we will shortly announce a new, five-year strategy to guide our enduring partnership with Georgia. Under this strategy, we will change the way we partner with the Government of Georgia, expand our engagement with Georgia’s innovative private sector, strengthen our support for civil society and independent media, and continue to place Georgia’s citizens

და რეაგირების შესაძლებლობა დეზინფორმაციის დაფიქსირების შემთხვევაში. ვფიქრობთ რა მომავალზე, ჩვენ მალე გამოვაცხადებთ ახალ, ხუთწლიან სტრატეგიას, რომელიც განსაზღვრავს საქართველოსთან ჩვენს მდგრად პარტნიორობას. ამ სტრატეგიის თანახმად, ჩვენ შევცვლით საქართველოს მთავრობასთან პარტნიორობის გზას, გავაფართოებთ ჩვენს ჩართულობას საქართველოს ინოვაციურ კერძო სექტორთან, გავაძლიერებთ სამოქალაქო საზოგადოებისა და დამოუკიდებელი მედიის მხარდაჭერას და გავაგრძელებთ საქართველოს მოქალაქეების ჩართვას ჩვენს პროგრამებში. ინფორმაცია ამის შესახებ მალე გახდება საჯარო. USAID ძირითადად მთავრობასთან თანამშრომლობს. ფიქრობთ თუ არა კერძო სექტორთან თანამშრომლობის გაღრმავებაზე, რადგან ბევრი კომპანიაა, რომელსაც აქვს საკუთარი სტრატეგია და ხედვა იმის შესახებ, თუ როგორ უნდა ებრძოლოს და გაუმკლავდეს COVID-19-ის პანდემიას? საქართველოს განვითარებისთვის ჩვენ მჭიდროდ ვთანამშრომლობთ ახლანდელ მთავრობასთან ისევე, როგორც ვთანამშრომლობდით წინა მთავრობებთან. მაგრამ ჩვენ, როგორც წესი, მთავრობასთან არ ვმუშაობთ. ჩვენ ბევრს ვაკეთებთ იმისთვის, რომ გვყავდეს მძლავრი პარტნიორები საქართველოს კერძო სექტორში, სამოქალაქო საზოგადოებასა და დამოუკიდებელ მედიაში. კერძო სექტორი ახლა ჩვენთვის განსაკუთრებული ყურადღების ცენტრშია: ჩვენ ვმუშაობთ უშუალოდ ბიზნესთან და ბიზნესასოციაციებთან, რათა ხელი შევუწყოთ წარმოებაზე დამყარებულ განვითარებას. USAID–ის ერთ–ერთი სახელმძღვანელო პრინციპია, რომ ნებისმიერი ქვეყნის განვითარება დამოკიდებულია კერძო სექტორის განვითარებაზე, იმდენად, რამდენადაც ის სწვდება მუშახელს, ოჯახებსა და თემებს - მცირდება და საბოლოოდ აღარ საჭიროებს საგარეო დახმარებას. სწორედ ამიტომ ჩვენი საქმიანობის უმეტესი ნაწილი ფოკუსირდება გარემოზე, სადაც კერძო სექტორი შეიძლება განვითარდეს, ხოლო უცხოური კომპანიები ხედავენ, რომ საქართველოში ინვესტიცია მომგებიანი გადაწყვეტილებაა. საქართველომ უკვე მიაღწია დიდ პროგრესს ამ მიმართულებით. ჩვენ მზად ვართ, დავრჩეთ აქ და გავაფართოვოთ ეს მცდელობები. COVID-19-ის ფრონტზე ჩვენ ვმუშაობთ კომპანიებთან, რომლებიც მონაწილეობენ პანდემიასთან ბრძოლის პროცესში. Enterprise Georgia–სთან პარტნიორობით ადგილობრივი მწარმოებლები დავარწმუნეთ, რომ სამედიცინო ნიღბების შესაფუთი მასალები ეწარმოებინათ. ჩვენი მხარდაჭერით ამ კომპანიებმა შეძლეს, დაახლოებით 1 მილიონი ნიღაბი მიეწოდებინათ მოსახლეობისთვის ქვეყნის მასშტაბით და მხარი დავუჭირეთ ამ მიმართულებით მოქალაქეთა დასაქმებას. კრისტალის ფონდმა, რომელიც ახორციელებს USAID–ის YES- Georgia პროგრამას, მოაწყო ონლაინ ჰაკათონი ახალგაზრდა მეწარმეების გასაძლიერებლად, რომლებიც COVID–19-ის წინააღმდეგ ბრძოლის ინოვაციურ გზებს პოულობენ. როგორც უკვე აღვნიშნე, ჩვენ ვეხმარებით ქართულ კომპანიებს, ელექტრონული კომერციის საშუალებით უფრო მეტ ხალხთან ჰქონდეთ წვდომა. ეს მხოლოდ რამდენიმე მაგალითია. ყველა მათგანი მნიშვნელოვანია საქართველოსთვის COVID-19-ის პანდემიით გამოწვეული ზიანის ანაზღაურების საქმეში. ისინი ხელს შეუწყობენ საქართველოს გრძელვადიან ეკონომიკურ ზრდას და თვითმყოფადობას, სწორედ ამიტომ ამახვილებს ყურადღებას USAID კერძო სექტორთან თანამშრომლობაზე.

firmly at the center of our development efforts. You’ll hear more about this soon. USAID mainly works in partnership with the government. Do you consider cooperating with the private sector, as there are many companies who have their own strategies and vision on how to contain and combat COVID-19? We have worked in close partnership with the current government, as we have with previous governments as well to advance Georgia’s development. But we do not work mainly with the government. We have worked hard to cultivate strong partnerships with the private sector, civil society, and independent media in Georgia. The private sector is a particular area of focus for us now: we work directly with businesses and business associations to promote enterprise-led development. In fact, one of USAID’s guiding principles is that any country’s development depends on the private sector developing to the point where it delivers for workers, families, and communities – reducing and ultimately ending the need for foreign assistance. That’s why so much of our work focuses on creating an environment where the private sector can thrive and where foreign companies see that investing in Georgia is a smart decision. Georgia has already made great progress in that direction. We’re committed to staying here to scale up those efforts. On the COVID-19 front, we are working with companies that are involved in the response. Through our partnership with Enterprise Georgia, we engaged local manufacturers to produce packaging for medical masks. With our support, these companies made it possible to deliver roughly 1 million masks to communities around the country, and we supported much-needed employment in the process. The Crystal Fund, implementer of USAID’s YES-Georgia program, organized an online hackathon to empower young entrepreneurs who are finding innovative ways to combat COVID. And as I mentioned earlier, we are helping Georgian companies reach more people through e-commerce. These are just a few examples. All of them are important to Georgia’s recovery from COVID-19. They will also advance long-term economic growth and self-reliance in Georgia, which is exactly why USAID is sharpening its emphasis on partnering with the private sector.

DIPLOMAT 27

დადგა დრო, საქართველო დაეყრდნოს თავის ძლიერ მხარეებს და დაიწყოს ახალი აღმავლობის ერა, რომელიც აისახება ყველა ქართველის კეთილდღეობაზე

COVID-19: Georgia’s Time to Build on Its Strenghts and Begin a New Era of Growth for All Georgians ზიის განვითარების ბანკი (ADB) არის ერთ-ერთი საერთაშორისო საზოგადოებრივი ინსტიტუტი, რომელმაც მხარდაჭერა აღმოუჩინა საქართველოს COVID-19-ის წინააღმდეგ ბრძოლაში. აზიის განვითარების ბანკის (ADB) საქართველოს მუდმივი წარმომადგენლობის დირექტორი შეინ როზენტალი დიპლომატს საქართველოში კორონავირუსის დაბალ მაჩვენებელზე ესაუბრა. ის თვლის, რომ საქართველოს მთავრობის ერთგულებამ ღიაობის, კარგი მმართველობისა და ძირითადი რეფორმების გატარებით, რომლებიც განხორციელდა საქართველოს საზოგადოებრივ ინსტიტუტებში, ხელი შეუწყო COVID-19- ის გავრცელების შეჩერებას. შეინ როზენტალმა შეაქო საქართველოს მთავრობის შთამბეჭდავი პასუხი COVID-19-ისა და მისი თანმდევი შედეგების წინააღმდეგ, თუმცა მას სჯერა, რომ დროა, საქართველომ უფრო მეტი ყურადღება გაამახვილოს სოციალურად დაუცველ მოქალაქეებზე და ააშენოს ისეთი ეკონომიკური სისტემა, რომელიც ყველას მოემსახურება და ასევე მოახდინოს ქვეყნის ეკონომიკის დივერსიფიკაცია საინვესტიციოდ ისეთი სექტორების გახსნით, როგორიც არის, მაგალითად, სოფლის მეურნეობა.

ა

როგორია 2020 წლის საქართველოს ეკონომიკური პროგნოზი და რამდენ ხანს გაგრძელდება ეკონომიკის აღდგენის პერიოდი, თქვენი აზრით? საქართველო, როგორც საერთაშორისო სავაჭრო კვანძი (ჰაბი) და პოპულარული ტურისტული მიმართულება, კოვიდ-19-ის პანდემიის წინაშე განსაკუთრებულად დაუცველი აღმოჩნდა. მთელს მსოფლიოში ვაჭრობისა და ტურიზმის შემცირებით და ვირუსის გავრცელების

28 DIPLOMAT

he Asian Development Bank (ADB) is one of the international public institutions that has pledged support to the Republic of Georgia’s fight against COVID-19. Shane Rosenthal, the Asian Development Bank’s (ADB) country director in Georgia talked to us at Diplomat Magazine about Georgia’s low COVID-19 numbers. He believes that the Georgian government’s commitment to openness, good governance, and the major reforms that have been implemented in Georgia’s public institutions helped to curtail the spread of COVID-19. Mr. Rosenthal praised the Georgian government’s impressive response to COVID-19 and the effects that trailed it, but he believes that this is the time to focus more on vulnerable Georgians, and build an economic system that caters to everyone, and diversifies the nation’s economy by opening up other sectors of the nation such as agriculture to investment opportunities.

What are your predictions regarding the Georgian economy in 2020 and how long do you think the recovery period will last? As a regional trade hub and popular destination for tourists, Georgia is particularly vulnerable to COVID-19. With commerce and tourism slowing worldwide, and measures in place to contain the virus, businesses and households have taken a severe hit. Government revenues have fallen at the same time that spending on healthcare and social protection is increasing, adding to the

პრევენციის მიზნით შემოღებული შეზღუდვების ფონზე, ბიზნესმა და შინამეურნეობებმა სერიოზული დარტყმა განიცადეს. დარტყმის ქვეშ აღმოჩნდა შემოსავლები ბიუჯეტში მზარდი ჯანდაცვისა და სოციალური დაცვის ხარჯების ფონზე, რაც კიდევ უფრო მეტ ტვირთად დააწვა ბიუჯეტს. კავკასიისა და ცენტრალური აზიის ქვეყნებს შორის საქართველოში დაინფიცირებულთა ახალი შემთხვევების ყველაზე დაბალი მაჩვენებელია, და მე, ფრთხილი ოპტიმიზმით ვუყურებ მომავალს—განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც ქვეყნების ნაწილისთვის, როგორც ვხედავთ, ყველაზე მძიმე პერიოდი უკვე გადავლილია და შეზღუდვები საქმიანობაზე და მოგზაურობაზე, ნელ-ნელა იხსნება. თუმცაღა, აღდგენას დრო დასჭირდება და დიდწილად იქნება იმაზე დამოკიდებული, თუ რა ვითარება იქნება მსოფლიოში. გლობალურად, ტურიზმი, ნელ-ნელა აღდგება და ამდენად, “V” ტიპის ეკონომიკურ აღმასვლას შეუძლებელს გახდის. კოვიდ-19-ის შემობრუნების საშიშროება ართულებს 2020 წლის ეკონომიკური ზრდის ტემპის პროგნოზირებას. წლის დასაწყისში, აზიის განვითარების ბანკის (ADB) პროგნოზი 4.6%-იანი ზრდა იყო, თუმცაღა, მაჩვენებელი -5% ჩამოვიდა პანდემიის პირობებში. ეკონომიკური ზრდის აღმასვლას 5%-მდე ველოდებით 2021 წელს, როდესაც მოიხსნება შეზღუდვები და დაიწყება ეკონომიკური ზრდა საქართველოს სავაჭრო პარტნიორ ქვეყნებში. ცვლილებები მოსალოდნელია პანდემიის გავლენის სრული მოცულობის და აღდგენის ტემპის გარკვევასთან ერთად. ერთი რამ კი აშკარაა. შეზღუდვების მოხსნა კოვიდ-19-ის შემობრუნების შესაძლებლობის გათვალისწინებით უნდა მოხდეს. სიჩქარემ შესაძლოა კიდევ უფრო შეაფერხოს პროცესი ახალი შემთხვევების ფონზე და ხაზი გადაუსვას საქართველოს მიღწევებს-ასეთი თავდადებისა და დისციპლინის ხარჯზე მიღწეულ შედეგებს. როგორ აფასებთ საქართველოს მთავრობის მიერ წარმოდგენილ ანტი-კრიზისულ გეგმას? საქართველომ გამორჩეულად წარმატებულად უპასუხა პანდემიის გამოწვევებს. თავიდანვე შემოიღო ტურისტების და ჩამოსულთა ჯანმრთელობის მდგომარეობის შემოწმება და შეზღუდა გადაადგილება პირველივე შემთხვევების დაფიქსირებისთანავე. საქართველოს ეროვნულმა ბანკმა მყისიერად შეარბილა რეგულაციები და დაასტაბილურა გაცვლითი კურსი; და შედეგად, ვნახეთ კომერციული ბანკების მიერ მსესხებელთათვის გადახდების გადავადება. მთავრობა ეხმარება მოსახლეობას კომუნალური გადასახადების გადახდაში და უმუშევრობისა და საპენსიო შეღავათების გაზრდით. ასევე ამოქმედდა პროგრამები მცირე და საშუალო ბიზნესის და უძრავი ქონების ბაზრის ხელშესაწყობად. ამ ყველაფრის გაკეთება მეტწილად შესაძლებელი გახდა ფიზიკური პირებისა და ბიზნესის იდენტიფიცირების არსებული მექანიზმების მეშვეობით. მაგალითისთვის, საპენსიო სისტემის მეშვეობით მეტი დახმარების გაწევა გახდა შესაძლებელი 70 წელს გადაცილებულთათვის, ასევე გაიცა უმუშევრობის დახმარება თვით-დასაქმებულთათვის. სამომავლოდ, ეკონომიკის აღდგენასთან ერთად მნიშვნელოვანია ამ პროგრამების ფარგლებში გაწეული დახმარების შემცირება, და მარტივად და სწრაფად აღდგენა კოვიდ-19- ის შემობრუნების ან სხვა ეკონომიკური შოკის პირობებში. სამოქალაქო საზოგადოების წარმომადგენლები ასევე იმსახურებენ ქებას გაწეული დახმარებისთვის. მათ გაავრცელეს საჭირო ინფორმაცია ვირუსის შესახებ და ამით უზრუნველყვეს ყველას ჩართულობა-მაგალითად, დაეხმარნენ ადგილობრივ ბიზნესებს დაეძლიათ ის რაც ერთი შეხედვით დაუძლეველ გამოწვევებად მოსჩანდა, და ავრცელებდნენ ინფორმაციას სოფლად რეგიონებში და აგრარულ თემებში. მედიამ ასევე შეასრულა მნიშვნელოვანი როლი, ცნობიერების ამაღლების კუთხით და მოახდინა ინფორმაციის უწყვეტი ნაკადის მოქალაქეებისათვის მიწოდება. ეს ძალზედ მნიშვნელოვანი იყო, რამდენადაც საზოგადოებას უწევდა შეზღუდვებისადმი ადაპტაცია და ვირუსის შეცნობა ოჯახების დასაცავად და არსებული დახმარების შესახებ ინფორმაციის მიღება.

fiscal burden. Georgia now has the lowest rate of new infections in the Caucasus and Central Asia, and I’m cautiously optimistic about the future—especially as we see signs that the worst might be over in some countries and restrictions on activity and travel begin to be lifted. But the recovery will take time and remain tied to how the rest of the world is doing. Global tourism is expected to recover slowly, making a “V” shaped recovery unlikely. Concerns about a recurrence of COVID-19 mean it is difficult to make accurate projections about how fast the economy will grow in 2020. At the beginning of the year, the Asian Development Bank (ADB) was anticipating 4.6% growth, but this was revised to -5% after the pandemic took hold. We expect economic growth to accelerate to 5% in 2021 as countries lift containment measures and growth rebounds in some of Georgia’s trading partners. We could see further changes as more becomes known about the full impact of the pandemic and the pace of recovery. One thing is clear, however, lifting containment measures must be balanced with concern about a recurrence of COVID-19. Moving too quickly could cause new outbreaks to occur, and squander the gains that Georgia has made through sacrifice and discipline. Getting it right will open the door to a lasting, if lengthy recovery. How do you evaluate the anti-crisis economic recovery plan presented by the Georgian government? Georgia has responded remarkably well to the pandemic. From the outset the authorities introduced health checks for visitors and ramped up restrictions on movement as the first cases emerged. The National Bank of Georgia quickly eased regulations and stabilized the exchange rate, and we saw commercial banks postpone repayments from borrowers. The government has helped households pay utility bills and augmented unemployment and pension benefits. Programs to assist small and medium size businesses and support the housing market were also introduced. Much of this has been done using existing mechanisms to target individuals and businesses. For example, the pension system was used to channel higher payments to those over the age of 70, and unemployment benefits were extended to self-employed workers. Going forward it’s important that social assistance schemes are scaled down as the economy recovers, and to ensure they can be quickly reactivated if there is a recurrence of COVID-19 or another economic shock. Civil society organizations also deserve credit for their support. They have responded by spreading helpful information about the virus, and filling gaps—for example helping local businesses manage seemingly insurmountable challenges, and reaching remote rural areas and agricultural communities. Media has also played an important role, helping to raise awareness and ensuring a constant flow of information. This was critical as individuals adapted to new restrictions and sought to understand the virus, steps they could take to protect their families, and available assistance. Georgia was well prepared when the crisis occurred. Its long-standing commitment to openness and good governance, particularly reforms and investments in public institutions, provided a strong foundation. Prior to the crisis Georgia had built up fiscal and foreign exchange buffers to help it weather economic shocks, and its economic policymaking institutions had established a reputation for competence and strong governance. All of this helped when the time came to assemble a financing package to help the government with its comprehensive program to contain the

DIPLOMAT 29

საქართველო კრიზისს მომზადებული დახვდა. წარმატებული მმართველობის და ღია ეკონომიკის დიდხნიანმა ისტორიამ, კერძოდ კი საჯარო ინსტიტუციების რეფორმებმა და ინვესტირებამ, ძლიერი საფუძველი შექმნა. კრიზისამდე შეიქმნა ფისკალური და სავალუტო ბუფერები ეკონომიკური შოკის შესარბილებლად, ქვეყნის ეკონომიკურმა ინსტიტუციებმა მოიხვეჭეს კომპეტენტური და ძლიერი მმართველობის რეპუტაცია. შედეგად, შესაძლებელი გახდა სესხებისა და გრანტების მობილიზება აზიის განვითარების ბანკის, საერთაშორისო სავალუტო ფონდის, მსოფლიო ბანკისა და სხვათა ფინანსური ხელშეწყობის პაკეტების შემუშავება მთავრობის მიერ პანდემიის გავრცელების შესაჩერებლად და შედეგების შესარბილებლად შემუშავებული ყოვლისმომცველი გეგმის განსახორციელებლად. შედეგად, ადრეულმა რეაგირებამ, ეფექტიანმა ნაბიჯებმა და საქართველოს მზაობამ გაატაროს რეფორმები, მნიშვნელოვანი როლი ითამაშა და ქვეყანა საგრძნობლად დააწინაურა აღდგენის პროცესში. რა ზომები უნდა მიიღოს მთავრობამ კოვიდ-19-ის ეკონომიკაზე ზეგავლენის რისკების შესამცირებლად? ვირუსის გავრცელების შეჩერება უმთავრესია, ვინაიდან ვირუსის შემობრუნება სერიოზულ ზიანს მიაყენებს ეკონომიკის აღდგენას და მძიმე ტვირთად დააწვება ბიუჯეტს, ამას გარდა, ის სერიოზულ საფრთხეს შეუქმნის ქვეყნის, როგორც უსაფრთხო ტურისტული და ბიზნეს მიმართულების რეპუტაციას. ასევე უმნიშვნელოვანესია იმ სქემების მონიტორინგი და განახლება, რომელთა მეშვეობით ხდება შეჭირვებული და მოწყვლადი ჯგუფების ხელშეწყობა, მათ მიერ დახმარების მისაღებად. ეს სისტემები უმთავრესია, რათა შესაძლო ეკონომიკური დაღმავლობის პირობებში მოწყვლადი მოსახლეობა სიღარიბის ზღვარზე არ აღმოჩნდეს, და დროთა განმავლობაში ეს სისტემები შესაძლოა დაიხვეწოს რათა ხელი შეუწყოს ფიზიკურ პირებსა თუ ბიზნესს ადაპტაციაში, მაგალითად, საჭირო ტრეინინგის მიღების გზით, კოვიდ-ის შემდგომ პერიოდში ადაპტაციისათვის. გრძელვადიან პერსპექტივაში, ეკონომიკის მდგრადობა უნდა გაძლიერდეს სოციალური დაცვის სქემებით ისე, რომ ეს სქემები მაქსიმალურად მოქნილი და საჭიროებებზე მორგებული გახდეს, საჭიროა ინვესტირება განათლებაში და უნარების განვითარებაში ისე, რომ განათლება და უნარები დამსაქმებელთა მოთხოვნებს მაქსიმალურად აკმაყოფილებდეს, ასევე აუცილებელია ინვესტირება ფიზიკურ და ინსტიტუციონალურ ინფრასტრუქტურაში, რომელიც აუცილებელია თანამედროვე ეკონომიკის ხელშეწყობისთვის. აღნიშნულის მიღწევა კი მინიმალური საჯარო რესურსით და პარტნიორობაზე დაყრდნობითა და კერძო სექტორის და სამოქალაქო საზოგადოების ჩართულობით უნდა მოხდეს. ბიუჯეტზე მზარდი წნეხის პირობებში, უმნიშვნელოვანესია, ყოველი ლარის მაქსიმალურად ეფექტიანად გამოყენება. რა ზომებმა შესაძლოა ხელი შეუწყოს საქართველოს აღნიშნული კრიზისის შესაძლებლობად გარდაქმნაში? პანდემიამ გვიჩვენა, თუ რამდენადაა დამოკიდებული ეკონომიკა ტურიზმსა და ვაჭრობაზე, გამოააშკარავა არათანაბარი ზრდა და სუფთა ჰაერის, ფეხით მოსიარულეთათვის მორგებული ქუჩებისა და ღია სივრცეების აუცილებლობა. მაშინ როდესაც ეკონომიკის აღდგენა სიფრთხილეს საჭიროებს, საქართველოს აქვს შესაძლებლობა გამოიყენოს თავისი სიძლიერე და დაიწყოს მდგრადი აღმავლობის ინკლუზიური ახალი ერა. ამის მიღწევა შესაძლებელია ინვესტიციებით და რეფორმების გატარებით სოფლის მეურნეობაში მეტი წარმადობისა და უკეთესი საბაზრო კავშირების ხელშეწყობით და პროგრამებით, რომელთა მეშვეობით გაუმჯობესდება ურბანული მომსახურება და სერვისები და მეტად თანაბარი გახდება რეგიონული განვითარება. სოციალური დაცვის სისტემების გაძლიერებით შესაძლებელია გადასახადების ყველა გადამხდელისთვის რესურსის თანაბრად გადანაწილების უზრუნველყოფა ხოლო უფრო ძლი-

30 DIPLOMAT

pandemic and respond to the impact, including loans and grants from ADB, IMF, World Bank and others. In short, Georgia’s early action, targeted social assistance, and commitment to reforms all played a role and have put the country in a strong position as it looks ahead and begins the process of recovery. What should the Georgian government do to reduce the risks of COVID-19 to the economy? Preventing the virus from spreading should be at the top of the list, because a major recurrence in Georgia would harm the recovery process, add to the fiscal burden, and compromise the country’s reputation as a safe place to visit and do business. It’s also important to monitor and refine schemes that protect the poor and unemployed, and other vulnerable groups, and to ensure that aids reach the intended beneficiaries. They are essential for preventing vulnerable households from backsliding into poverty during future economic downturns, and can be strengthened over time to help individuals and businesses adapt, for example by providing skills training and working with businesses to update their business strategies and adapt to post-COVID opportunities. Over the longer term the economy’s resilience should be strengthened by enhancing social protection schemes so that they are well targeted and scalable, investing in education and skillsets that are well-matched with what employers are seeking, and continuing to invest in the physical and institutional infrastructure needed to support a modern economy. This has to be achieved while carefully using limited public resources and drawing on partnerships with the private sector and civil society groups. With the increasing fiscal burden, it is important to make the most of every Lari. Overall, what targeted measures can help Georgians turn this crisis into an opportunity? The pandemic has shown how dependent the economy is on tourism and trade, highlighted an uneven pattern of growth, and given urbanites a taste for clean air, pedestrian-friendly streets and open spaces. While the processes of restarting the economy requires continuing vigilance, Georgia has the opportunity to build on its strengths and initiate a new era of growth that is more resilient and delivers for all Georgians. This can be achieved with investments and reforms that transform agriculture with higher productivity and better market linkages, and with programs that improve urban infrastructure and services and support balanced regional development. Strengthening the social protection system can help ensure no one is left behind, and stronger vocational skills training would enable more people to participate in economic growth, and benefit businesses and investors.

ერი პროფესიული განათლების სისტემა ხელს შეუწყობს მოსახლეობის მეტი წილის ჩართულობას ეკონომიკურ აღმავლობაში და ხელს შეუწყობს ბიზნესს და ინვესტორებს. ეს ასევე კარგი დრო არის იმისთვის, რომ საქართველომ უკეთ მართოს თავისუფალი სავაჭრო ხელშეკრულებები ევროკავშირთან, ჩინეთთან, თურქეთსა და სხვა ქვეყნებთან. ეკონომიკის აღმავლობასთან ერთად, ზოგიერთი სამრეწველო სფერო შესაძლოა ხელშეწყობას საჭიროებდეს საექსპორტო ბაზრებზე გასასვლელად. შესაძლებელია სერვისებზე უფრო მეტი ყურადღების გამახვილება, რამდენადაც სერვისები უფრო სწრაფად იზრდებოდა საქონლით ვაჭრობასთან შედარებით გასულ წლებში. მთავრობისა და ბიზნესის ერთობლივი მუშაობით მიღწევადი ხდება ახალი შესაძლებლობების მოძიება, რამდენადაც გლობალური მიწოდების ჯაჭვები ცდილობენ დაიმკვიდრონ მეტი მოქნილობა პოსტ-პანდემიურ ეპოქაში და უზრუნველყონ უფრო მაღალი დონის ავტომატიზაცია. საქართველოს წარმატებამ კოვიდ-19- ის გავრცელების შეჩერებაში შესაძლოა ინვესტორებისათვის მისი მიმზიდველობა გაზარდოს. გთხოვთ, გვიამბოთ საქართველოს კოვიდ-19-ის წინააღმდეგ ბრძოლაში ADB-ის დახმარების პაკეტის შესახებ. ჩვენი გუნდი მუშაობს საქართველოსთვის წელს არსებით ხელშეწყობის პაკეტზე, როგორც კოვიდ-19-ის ასევე გრძელვადიანი ხელშეწყობის ფარგლებში ურბანული პროექტების, გაუმჯობესებული ინფრასტრუქტურის და რეგიონული კავშირების გასაუმჯობესებლად. ჩვენი ხელშეწყობით მოხდება ენერგო და წყლის სექტორების რეფორმა და ვამზადებთ მნიშვნელოვან პროგრამებს სოფლის მეურნეობისა და განათლების სფეროში. მოსალოდნელია მათი ინიცირება 2020 და 2021 წლებში, რაც ეკონომიკური აღმავლობის ხელშეწყობის საწინდარი გახდება. ADB-ის დახმარება ასევე ითვალისწინებს კერძო სექტორის პირდაპირ დაფინანსებას. ADB-ის ხელშეწყობა დაიწყო $100 მილიონი დოლარის ოდენობის სესხის დამტკიცებით, რაც ხელს შეუწყობს მთავრობის ყოვლისმომცველი ანტი-კრიზისული გეგმის განხორციელებას, და ასევე, გრანტით, რომლითაც დაფინანსდება მოწინავე ტექნოლოგიების აპარატურა სწრაფი ტესტირებისთვის. $100 მილიონი დოლარის ოდენობის კოვიდ-19-ის აქტიური საპასუხო და ხარჯვითი დახმარების პროგრამა დაეხმარება მთავრობას და დააფინანსებს დროებითი უმუშევრობის სუბსიდირებას 350,000-მდე ადამიანისთვის, რომელთაც შესაძლოა სამუშაო დაკარგონ, ერთჯერად დაფინანსებას 250,000-მდე არაოფიციალურად მომუშავეთათვის ან თვით-დასაქმებულთათვის და კომუნალური გადასახადების სუბსიდირებას 1.2 მილიონი ოჯახისათვის. ასევე, გადასახადები გადაუვადდება 4,000-ზე მეტ მცირე და საშუალო ტურისტულ ბიზნესს და სესხის გადახდის სუბსიდირება 2,000-ზე მეტი მცირე და საშუალო სასტუმროსთვის. დაავადების გავრცელების პრევენციის მიზნით სესხის საშუალებით შესაძლებელი გახდება დაავადების უფასო დიაგნოსტირება და მკურნალობა. ჩვენ ახლა ვთანამშრომლობთ ხელისუფლებასთან ახალი პროგრამების შემუშავებაზე, რათა სამომავლოდ გავაძლიეროთ სოციალური დაცვის და საჯარო ვალის მართვის სქემები, გავაძლიეროთ პროფესიული უნარების ტრეინინგები და გავზარდოთ სასოფლო-სამეურნეო წარმადობა. ADB-ის ხელშრეწყობა არა მხოლოდ ახალი ინფრასტრუქტურის შემუშავებაზეა გამიზნული, არამედ, სისტემებზე და ინსტიტუციებზე, რომელიც მომართულია ამ აქტივებისა და სერვისების მართვაზე. ეს ნიშნავს, სახელმწიფო მართვაში არსებული ენერგომომარაგებისა და წყალმომარაგების საწარმოების ხელშეწყობას მათი ეფექტიანობის გაზრდის, კორპორატიული მართვის გაუმჯობესების, და საჯარო ფინანსებზე დამოკიდებულიბის შემცირების თვალსაზრისით. ჩვენ ასევე ვზრდით კერძო სექტორის დახმარებას, ასე მაგალითად, ბანკებისთვის საჭიროებისამებრ კაპიტალის უზრუნველყოფას მათ მიერ მცირე და საშუალო ბიზნესის ხელშეწყობის მიზნით.

This is also the right time for Georgia to better leverage its Free Trade Agreements with the EU, China, Turkey and others. As the recovery gains momentum, certain industries are positioned to tap into export markets but might need help doing so. A closer look at services may be warranted, as these have seen higher growth relative to trade in goods in recent years. The government and private sector can work together, tapping into new opportunities as global supply chains seek resilience in the post-COVID era, and move toward greater automation. Georgia’s success in tackling the spread of COVID-19 could boost its attractiveness for investors. Please tell us more about ADB’s support package for Georgia’s fight against the COVID-19 pandemic. Our team is working on a substantial package of support this year, in response to COVID-19 and as part of our longer-term support for livable cities, improved infrastructure and regional connectivity. We are supporting reforms in the energy and water sectors and preparing major new programs in agriculture and skills development. These are expected to roll out in 2020 and 2021 and help set the stage for economic recovery. ADB’s support also includes financing directly to the private sector. ADB’s support for COVID-19 response started with the recent approval of a $100 million loan to help finance the government’s anti-crisis economic recovery plan, and a grant for state-of-the-art equipment needed for rapid coronavirus testing. The $100 million COVID-19 Active Response and Expenditure Support Program will help the government finance temporary payments for up to 350,000 formal-sector workers who could lose their jobs, one-off payments for up to 250,000 informal or self-employed workers, and subsidized utility bills for 1.2 million families. There are also tax deferments for about 4,000 small and medium-sized tourism businesses and subsidized loan repayments for 2,000 small and medium-sized hotels. To help contain the spread of the disease, the loan will support free access to COVID-19 diagnostic and treatment services. With a view to the future, we are now working with the authorities on new programs to further strengthen social protection schemes and public debt management, boost the relevance of vocational skills training, and increase agricultural productivity. ADB’s support is focused not just on building new infrastructure, but on the systems and institutions responsible for managing these assets and delivering services. This means helping state owned enterprises responsible for electricity and water to become more efficient, improve corporate governance, and reduce dependence on public funding. We are also ramping up our assistance to the private sector, for example helping banks continue to provide capital where it is needed, and extending their reach to small and medium size business.

DIPLOMAT 31

Numbers Don’t Lie: There Is No Place on Earth as Safe as Georgia აეროს განვითარების პროგრამის (UNDP) მუდმივი წარმომადგენელი საქართველოში, ლუიზა ვინტონი, დიპლომატს ესაუბრა გაეროს მიერ საქართველოს COVID-19-ის პანდემიისადმი რეაგირების მხარდაჭერაზე და განიხილა გაეროს სტრატეგია საქართველოს დასახმარებლად, რომელიც მიმართულია იმისკენ, რომ საქართველო პანდემიიდან კიდევ უფრო გაძლიერებული გამოვიდეს. ლუიზა ვინტონმა საქართველო შეაქო COVID-19 პანდემიის წინააღმდეგ ღირსეული ბრძოლისა და კრიზისის ეფექტიანი მართვის გამო და აღნიშნა, რომ საქართველო ნამდვილად უსაფრთხო ქვეყანაა, პანდემიის გამოწვევების მიუხედავად.

გ

როგორ აფასებთ საქართველოს მცდელობებს COVID-19–ით გამოწვეული ზიანის შესამცირებლად?

32 DIPLOMAT

he United Nations Development Programme resident representative in Georgia, Louisa Vinton spoke to Diplomat about the United Nations support for Georgia’s response to the COVID-19 pandemic. Vinton helped to highlight the UN’s strategy to assist Georgia and help her “build back better” after the pandemic. Ms. Vinton did not miss the chance to praise Georgia’s remarkable response and management of the COVID-19 pandemic, and she commented that Georgia is truly safe despite the challenges of the pandemic.

How would you assess Georgia’s efforts to mitigate the effects of COVID-19? Where do you think it could do better? In my view, Georgia’s response to the pandemic has been

ჩემი აზრით, საქართველოს ბრძოლა პანდემიის წინააღმდეგ სამაგალითო იყო. დააკვირდით ციფრებს; დღემდე საქართველოში რეგისტრირებულია COVID-19-ით ინფიცირებულთა მხოლოდ 843 შემთხვევა, დაღუპულია 13. მეზობელ სომხეთში კი, სამწუხაროდ, თითქმის იმდენი შემთხვევა დაფიქსირდა ერთ დღეში, რამდენიც საქართველოში მთელი ხუთი თვის განმავლობაში. ვირუსს ეფექტურად ებრძვის ახალი ზელანდიაც, კუნძულზე მდებარე სახელმწიფო, რომლის მოსახლეობის რაოდენობა საქართველოზე ოდნავ მეტია, ხოლო სიმდიდრის მაჩვენებელი საქართველოსთან შედარებით გაცილებით მაღალია. იქ დაფიქსირდა 1 504 შემთხვევა და დაიღუპა 22 ადამიანი, სანამ ვირუსი სრულად აღმოიფხვრებოდა - ამ თვის დასაწყისისთვის. ეს რიცხვები ნათელს ხდის, თუ რატომ არ დავიღლები არასდროს პანდემიის წინააღმდეგ საქართველოს რეაგირებისთვის მადლობის გამოცხადებით ან იმის გამეორებით, რომ დღეს არსად ვიგრძნობდი თავს ისე უსაფრთხოდ, როგორც თბილისში. რა თქმა უნდა, ბრძოლის დასრულებამდე ჯერ კიდევ შორია. კორონავირუსის შემთხვევების რაოდენობა, მართალია, ერთეულებით, მაგრამ ყოველდღიურად იზრდება. ვირუსის გავრცელების შესაჩერებლად გატარებული მკაცრი ზომები დამაიმედებელია. ასევე აუცილებელია, რომ ყველა კვლავ ფხიზლად იყოს, რაოდენ დიდიც არ უნდა იყოს ცდუნება, რომ მეგობრებისა და ოჯახის წრეს დავუბრუნდეთ ქართული კულტურის შესაბამისად. ამ ყოველივეს გათვალისწინებით, საქართველო საუკეთესო მაგალითია. რით აიხსნება ეს წარმატება? მე ოთხ ფაქტორს გამოვყოფდი. უპირველესად, ქართველმა მეცნიერებმა ზუსტად იცოდნენ, რა უნდა გაეკეთებინათ (და ამის გამო მართებულად გახდნენ ეროვნული გმირები). მეორე მხრივ, ქართული პოლიტიკის სათავეში მდგომმა პირებმა მოუსმინეს მეცნიერებს და მიიღეს მათი რთულად შესასრულებელი რეკომენდაციები. მესამე - მეცნიერები და პოლიტიკოსები ერთობლივად შეთანხმდნენ, რომ ვირუსის გავრცელებას უპასუხებდნენ ისეთი სისწრაფითა და სიმკაცრით, როგორსაც, მათი აზრით, ვირუსთან ბრძოლა საჭიროებდა. მეოთხე და ყველაზე მნიშვნელოვანი საფუძველი ამ წარმატებისა - საზოგადოებამ მოუსმინა მთავრობას და მიჰყვა მის მითითებებს, როგორი მტკივნეულიც არ უნდა ყოფილიყო ეს. ეს ბოლო ფაქტორი ჩემთვის განსაკუთრებით შთამბეჭდავია იმის გათვალისწინებით, თუ რაოდენ წინააღმდეგობრივი იყო საზოგადოების დამოკიდებულება პოლიტიკური სისტემის მიმართ 2019 წელს. ყველა საარჩევნო უთანხმოებისა და მწვავე გამოსვლების გათვალისწინებით, რომლებიც შარშან ვიხილეთ, სასიამოვნო სიურპრიზი იყო საზოგადოების მხრიდან ამგვარი ერთიანობის, ნდობისა და თანამიმდევრულობის დანახვა COVID-19-ის საპასუხოდ. ვფიქრობ, ეს მეტყველებს იმის შესახებ, რომ საქართველო უფრო მეტ დაფასებას იმსახურებს, ვიდრე ხანდახან იღებს, თავისი ინსტიტუციების მდგრადობისა და საზოგადოების ერთგულებისთვის მმართველობის ერთობლივი სისტემის მიმართ, როგორი ღრმაც არ უნდა იყოს უთანხმოება სხვადასხვა პოლიტიკურ პარტიასა და ლიდერს შორის. როგორ ცვლის COVID-19 საქართველოს განვითარებას? და როგორ ცვლის ის გაეროს განვითარების პროგრამის გეგმებს? COVID-19 როგორც საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის, ასევე განვითარების გამოწვევაა. არსებითად, ქვეყნებს მოუწიათ, შეეჩერებინათ თავიანთი ეკონომიკა ხალხის სიცოცხლის დასაცავად. ჩვეულ რიტმში დაბრუნება არც ისე ადვილია, განსაკუთრებით მაშინ, როცა საზღვრები ჯერ კიდევ დახურულია და ხალხი ყოყმანობს, განაახლოს

exemplary. Just look at the numbers; to date, Georgia has registered only 843 cases in all with just 13 fatalities. Just next door, Armenia has sadly seen almost as many cases in a single day as Georgia did over a full five months. And even New Zealand, a country with just a slightly larger population and much greater wealth – and an island, at that – recorded 1,504 cases and 22 deaths before declaring the virus fully eradicated earlier this month. These numbers explain why I will never get tired of expressing my appreciation for the Georgian response or repeating that there is no place on earth where I could feel any safer than I do in Tbilisi. Of course, the battle is far from over yet. We are still seeing new cases detected here every day, even if only in single digits. And as the strict measures imposed to contain the spread of the virus are relaxed, it is vital that everyone continue to stay vigilant, however great the temptation to return to enjoying the company of friends and family, as is so deeply rooted in traditional Georgian hospitality. That said, Georgia stands out as a best practice. What explains this success? I see four factors. First, Georgia’s scientists knew exactly what to do (and rightly have become national heroes for this reason). Second, Georgian policy makers listened to the scientists and enacted the policies they recommended, however difficult. Third, the scientists and the policy makers jointly agreed to respond with the speed and the rigor that they realized the virus demanded. And, fourth – and most important – the public listened to the Government and heeded its guidance, however painful the consequences. This last factor is to me particularly impressive given the discord we saw in the political system in 2019. Given all the electoral disagreements and the heated demonstrations that characterized last year in Georgia, it was a positive surprise to see such cohesion, confidence and coherence in the COVID-19 response. Looking ahead, this suggests to me that Georgia deserves more appreciation than it sometimes gets for the resilience of its institutions and the allegiance of its people to a shared system of governance, however deep the fault lines between different political parties and leaders. How is COVID-19 changing the development of Georgia? And how does it change plans of the UNDP? COVID-19 is as much a development challenge as it is a public health challenge. In essence, countries have had to turn off their economies to protect people’s lives. Turning them back on again is not so simple, particularly with borders still closed and people hesitant to resume normal social interactions. But at the same time, we already see huge costs from the shutdown, in the form of lost incomes and revenues, which translated into people’s lives means an abrupt descent into poverty for thousands. Georgia faces particular challenges here. Closed borders here and around the world have put a strangle-hold on tourism, on which the country depends for at least 20 percent of its GDP. The crisis will also hit remittances, which account for 13 per-

DIPLOMAT 33

თუ არა ნორმალური სოციალური ცხოვრება. ამავე დროს, ჩვენ უკვე ვხედავთ უზარმაზარ ზარალს, რაც გამოიწვია ეკონომიკის გაჩერებამ დაკარგული შემოსავლების სახით, რაც ათასობით ადამიანის ცხოვრებაში ნიშნავს მკვეთრ დაღმასვლას სიღარიბისკენ. საქართველო ამ კუთხით განსაკუთრებული გამოწვევების წინაშე დგას. ჩაკეტილმა საზღვრებმა აქ და მთელ მსოფლიოში შეაჩერა ტურიზმი, რომელზეც ქვეყანა დამოკიდებულია და ის შეადგენს მშპ-ის მინიმუმ 20 პროცენტს. კრიზისი ასევე გავლენას იქონიებს ფულად გზავნილებზე, რომლებიც მშპ-ის 13 პროცენტს შეადგენს. ეს ყველაფერი ხდება მაშინ, როდესაც პანდემიის დაწყებამდე მოსახლეობის 20 პროცენტი ისედაც სიღარიბის ზღვარს ქვემოთ ცხოვრობდა, სოციალური დაცვის სისტემა კი იბრძოდა ყველაზე დაუცველი ოჯახების დასახმარებლად. უფრო მეტიც, საქართველოში დასაქმებულთა უმეტესობა ან თვითდასაქმებულია ან არაფორმალურ სექტორში მუშაობს და, შესაბამისად, ნაკლებად დაზღვეულია კრიზისული სიტუაციების დროს. მთავრობამ აღიარა ეს გამოწვევები და თავის ანტიკრიზისული გეგმაში ეკონომიკის ყველაზე მძიმედ დაზარალებულ სექტორებზე და მოსახლეობის მოწყვლად ჯგუფებზე გაამახვილა ყურადღება. მან ასევე მობილიზება გაუწია საერთაშორისო ფინანსური ინსტიტუტებისა და ორმხრივი მოკავშირეების დაფინანსებას. შეიძლება ითქვა, რომ ჯერჯერობით ეს პროცესი სწორი მიმართულებით წარიმართება. თუმცა, გრძელვადიანი თვალსაზრისით, პანდემიამ გამოავლინა საქართველოს ეკონომიკის სტრუქტურული დაუცველობა და საჭიროება, რომ ეკონომიკა დივერსიფიცირდეს ტურიზმის მიღმა. ამ გამოწვევების საპასუხოდ ჩვენ ვხედავთ როგორც სასწრაფო რეაგირების აუცილებლობას, ისე თამამი გადაწყვეტილებების მიღების შესაძლებლობას. როგორც ნათქვამია, „სასოწარკვეთილი დრო სასოწარკვეთილი ზომების გატარებას მოითხოვს“. როგორც გაეროს წამყვანი სააგენტო სოციალურ-ეკონომიკური აღდგენის საქმეში, გაეროს განვითარების პროგრამა (UNDP) მზად არის, მხარი დაუჭიროს თავის პარტნიორებს საქართველოს განვითარების გზების უშეცდომო გადაფასებაში. გაერთიანებული ერების ორგანიზაციამ 1 მილიონი დოლარი გამოყო საქართველოში COVID-19–ის რეაგირების მხარდასაჭერად. კონკრეტულად რისკენ იქნება მიმართული აღნიშნული დახმარება? დაფინანსება მიმართული იქნება COVID-19-ის კრიზისის უშუალო გავლენის შემსუბუქებისკენ, აქცენტი გაკეთდება მაღალი რისკის მქონე ჯგუფებზე, როგორებიცაა ხანდაზმულები, შეზღუდული შესაძლებლობის მქონე პირები, იძულებით გადაადგილებული პირები და კონფლიქტით დაზარალებული მოსახლეობა. გათვალისწინე-

34 DIPLOMAT

cent of GDP. And with 20 percent of the population living below the poverty line before the pandemic hit, the social protection system was already struggling to assist the most vulnerable households. Moreover, a majority of Georgian workers are self-employed or work in the informal sector, where there are few formal protections when emergencies hit. The Government has recognized these challenges and its anti-crisis plan is channeling assistance to the hardest-hit sectors and population groups. It has also mobilized an impressive “war chest” of funding from international financial institutions and bilateral allies. So we can say: so far, so good. But looking longer term, the pandemic has exposed structural vulnerabilities in the Georgian economy and in particular a need to diversify beyond tourism. With the stakes so high, we see both the urgency and the opportunity for bold decisions. As the saying goes, “desperate times call for desperate measures.” As the lead UN agency for socio-economic recovery efforts, UNDP is committed to supporting our partners in a no-holds-barred reassessment of Georgia’s development pathways. The United Nations allocated 1 million USD to support COVID-19 response in Georgia. What will this fund be used for in concrete terms? The funding will be used to help mitigate the immediate impact of the COVID-19 crisis, with a focus on groups facing high risks, such as the elderly, persons with disabilities, internally displaced persons and conflict-affected communities. The activities covered are very practical: distributing personal protective equipment to healthcare workers and front-line civil servants; providing home care to elderly people living on their own; equipping the emergency services with the technology needed to coordinate a heavier call volume; assisting local authorities in rural areas to extend emergency support to vulnerable households; and providing seeds and farm tools to families who are returning to rural areas as a coping strategy. But this is just a fraction of the efforts we currently have under way. UNDP has undertaken a sweeping reorientation of our entire USD 20-million program to help our Georgian partners respond to the crisis. We are pursuing both emergency measures aimed at keeping people safe and solvent during the crisis, and longer-term initiatives designed to help Georgia “build back better” after the crisis. Other than this immediate support, where do you see the UNDP’s role in assisting Georgia to cope with COVID19’s challenge? Our overarching goal here has always been to ensure that we “leave no one behind” in the country’s quest for prosperity, in line with the imperative at the heart of the Sustainable Development Goals. Our work has for years focused on finding solutions for vulnerable and marginalized groups and improving living conditions in rural and remote areas, so when the pandemic hit, we knew where to expect problems. COVID-19 has added urgency to our efforts here and strengthened our resolve to find durable solutions to the inequality, poverty and social exclusion that has left people exposed to

ბული საქმიანობა ძალზე პრაქტიკული ხასიათისაა: პერსონალური დამცავი აღჭურვილობის დარიგება ჯანდაცვის მუშაკებისა და წინა ხაზზე მყოფი საჯარო მოხელეებისთვის; მარტო მცხოვრებ მოხუცებზე ზრუნვა; სასწრაფო დახმარების სერვისების აღჭურვა საჭირო ტექნოლოგიით უფრო მძიმე მოცულობის სამუშაობზე კოორდინაციისთვის; ადგილობრივი ხელისუფლების მხარდაჭერა რეგიონებში მცხოვრები დაუცველი ოჯახებისთვის დაუყონებლივი დახმარების მიწოდების კუთხით; და ასევე, სოფლის მეურნეობის საშუალებების მიწოდება იმ ოჯახებისთვის, რომლებიც პანდემიაზე საპასუხო რეაგირების ფარგლებში ბრუნდებიან სოფლად. მაგრამ ეს არის მხოლოდ იმ დიდი ძალისხმევის ნაწილი, რომელსაც ჩვენ მივმართავთ. აღსანიშნავია, რომ, პანდემიის ფონზე შექმნილი გამოწვევების გათვალისწინებით, გაეროს განვითარების პროგრამამ (UNDP) მთლიანად გადახედა თავის მიმდინარე საქმიანობას საქართველოში, რომლის წლიური ბიუჯეტი 20 მილიონ აშშ დოლარს შეადგენს, რათა ქვეყანას კრიზისის დაძლევაში დახმარებოდა. ჩვენ მივმართავთ საგანგებო ზომებს, რათა კრიზისის დროს ადამიანების უსაფრთხოება დავიცვათ და დახმარება გავუწიოთ. ასევე ვახორციელებთ გრძელვადიანი ინიციატივებს, რომელთა მიზანია, რომ საქართველომ „აღადგინოს უკეთესად“ და კრიზისიდან უფრო ძლიერი გამოვიდეს. გარდა ამ უშუალო მხარდაჭერისა, როგორ ხედავთ გაეროს განვითარების პროგრამის როლს, დაეხმაროს საქართველოს, რომ გაუმკლავდეს COVID-19-ის გამოწვევას? ჩვენი მთავარი მიზანი ყოველთვის იყო იმის უზრუნველყოფა, რომ „არავინ დარჩეს განვითარების მიღმა“, მდგრადი განვითარების მიზნების შესაბამისად. წლების განმავლობაში ჩვენი საქმიანობა ორიენტირებული იყო მოწყვლადი და მარგინალიზებული ჯგუფების პრობლემების გადაჭრისკენ, სოფლად და შორეულ რეგიონებში ცხოვრების პირობების გაუმჯობესებისკენ, ასე რომ პანდემიის დროს ვიცოდით, სად გამოიკვეთებოდა ყველაზე მეტი პრობლემა. COVID-19-მა ჩვენი ძალისხმევა გახადა უფრო გადაუდებელი მნიშვნელობის და განამტკიცა ჩვენი გადაწყვეტილება, რომ ვიპოვოთ გამოსავალი არსებულ უთანასწორობაზე, სიღარიბესა და სოციალურ იზოლაციაზე, რამაც პანდემიის დროს ადამინები კიდევ უფრო მაღალი რისკის ქვეშ დააყენა. ჩვენ ასევე ვფიქრობთ, რომ პანდემიის შემდგომი აღდგენის პოლიტიკის შემუშავებაში აუცილებელია გლობალური ინიციატივების გათვალისწინება, როგორიცაა, მაგალითად, კლიმატის ცვლილების წინააღმდეგ ბრძოლა. სწორედ ამ მიზეზით, კიდევ უფრო აქტიურად შევუწყობთ ხელს „მწვანე“ გადაწყვეტილებების დანერგვას საქართველოში. რას ფიქრობთ განვითარების პრიორიტეტებზე COVID-19-ის შემდგომ მსოფლიოში? გაეროს განვითარების პროგრამის მთავარი გზავნილი აქ და მთელ მსოფლიოში ისაა, რომ პანდემიის დასრულების შემდეგ „ჩვეული ცხოვრების“ დაბრუნების იმედი არ უნდა გვქონდეს. ეს არც შესაძლებელია და არც - სასურველი. პანდემიამ აჩვენა, რომ ტრადიციული ეკონომიკური მოდელები არამდგრადია და მათ საკუთარი თავი უკვე ამოწურეს. მწვანე და უფრო სამართლიანი განვითარება თანამედროვეობის იმპერატივია. სწორედ ეს მიდგომა უზრუნველყოფს საყოველთაო სოციალურ დაცულობას, გარემოსდაცვითი ფაქტორების გათვალისწინებას და ჩვენი პლანეტის შენარჩუნებას მომავალი თაობებისთვის.

risk during the pandemic. We also think it is crucial to ensure that policies aimed at recovering from the pandemic embrace, rather than displace, ongoing global initiatives such as the fight against climate change. For this reason, our work in Georgia will continue to build the foundations for “green” solutions to development challenges. What are your thoughts on development priorities in a post-COVID-19 world? UNDP’s core message, here and worldwide, is that the hope of a return to “business as usual” after the pandemic is a mirage. It is neither possible nor desirable. The pandemic has shown that traditional economic models are exhausted and unsustainable; the imperative now is to adjust development paths to embrace greener, fairer approaches that can both offer everyone full social protection and respect our environmental boundaries to preserve the planet for future generations.

DIPLOMAT 35

#PSPშენიოჯახისგვერდით ფარმაცევტები საზოგადოების სამსახურში

PSP Pharma Is Staying Next to You and Your Family in These Trying Times სოფლიოში COVID-19 პანდემიის გავრცელებამ კიდევ უფრო გამოკვეთა ფარმაციისა და ფარმაცევტების მნიშვნელობა ყოველდღიურ ცხოვრებაში. ნათლად გამოჩნდა, რომ აფთიაქების თანამშრომლები ექიმების, სამედიცინო პერსონალის, პოლიციელების, დასუფთავების სამსახურის თანამშრომლებთან ერთად თანამედროვეობის ნამდვილი გმირები არიან. პანდემიასთან ბრძოლაში ფარმაცევტული კომპანიების როლსა და PSP-ის ახალ კამპანიაზე კომპანიის დირექტორს, ვაჟა ოქრიაშვილს, ვესაუბრეთ.

მ

36 DIPLOMAT

he spread of the COVID-19 pandemic around the world has further highlighted the importance roles played by pharmacies and pharmacists in our everyday life. As the world continues to wage war against this deadly pandemic, it has become clear that the real heroes of our modern times are men and women leading the fight on the frontlines in these difficult times as pharmacists, doctors, medical staff, police officers, and cleaning staff. In a bid to understand how much weight rests on the shoulders of pharmaceutical companies, and how they have been able to contribute

როგორ აფასებთ ფარმაცევტების როლს პანდემიასთან ბრძოლაში? PSP ამაყობს თავისი ძლიერი, პროფესიონალი, თავდადებული თანამშრომლებით, რომელთა საქმიანობა ასეთი მაღალი რისკის პირობებში პროფესიონალიზმის გამოხატულებაა. თითოეული ფარმაცევტი, მენეჯერი, კონსულტანტი თანამშრომელი სრულად იაზრებს საზოგადოების წინაშე ფარმაცევტის საქმიანობის აუცილებლობას, მის როლს და მნიშვნელობას მედიკამენტების მიწოდების უწყვეტობის შენარჩუნების საქმეში და არსებულ სიტუაციაში ყოველდღიურად ზრუნავს უამრავი ადამიანის ჯანმრთელობაზე; ასევე სოციალურ პასუხისმგებლობას, მკაცრად დავიცვათ უსაფრთხოების ნორმები, რითაც ვუფრთხილდებით საკუთარ, კოლეგების და მომხმარებლების ჯანმრთელობას. აფთიაქებთან მოთავსებულ ციფრულ ლაითბოქსებზე ერთმანეთს ენაცვლება პსპ-ის ქსელის თანამშრომლების ფოტოები „ჩვენი გმირების“ ჩარჩოთი. შექმნილია შიდასაკომუნიკაციო ჯგუფი, სადაც თანამშრომლები ერთმანეთს საინტერესო სიახლეებსა და გამოცდილებას უზაიარებენ, რასაც საკმაოდ დადებითი გამოხმაურება აქვს და მუდმივი კომუნიკაციის საშუალებას აძლევს მათ. აქვე თავსდება ყველა საჭირო რეკომენდაცია და კოვიდ19-თან ბრძოლისთვის საჭირო ყველა სიახლე. რა ზომებს მიმართა PSP-მ თანამშრომელთა და მომხმარებელთა უსაფრთხოების უზრუნველსაყოფად? 2020 წელს კომპანიისთვის ყველაზე პრიორიტეტული უსაფრთხოება, თანამშრომელთა და მომხმარებელთა დაცულობაა. უსაფრთხოებაზე ზრუნვა კომპანიამ საქართველოში ვირუსით დაინფიცირების პირველი შემთხვევის შემდეგ დაიწყო. უკვე მარტის დასაწყისში PSPის ყველა აფთიაქში ფარმაცვეტის სამუშაო მაგიდასთან დამონტაჟდა დამცავი მინები, ხოლო შესასვლელში დეზობარიერები - ხალიჩები სადეზინფექციო ხსნარით. კონტროლს ექვემდებარება ყოველდღიურად ცვლაში მოსული თანამშრომლის ტემპერატურისა და ვირუსის პირველადი ნიშნების კონტროლი. მთავრობის დადგენილებების შესაბამისად, ერთ ღამეში იბეჭდებოდა ყველა საინფრომაციო პლაკატი, რომ მომხმარებელს მეორე დღეს უკვე საინფრომაციო გაფრთხილება დახვედროდა აფთიაქში, იქნებოდა ეს ზღვრულ დასაშვებ რაოდენობასთან თუ ნიღბების სავალდებულო ტარებასთან დაკავშირებული მოთხოვნა. PSP ერთ-ერთი პირველი ქსელი იყო, რომელმაც იატაკზე დისტანციის აღმნიშვნელი საკრავები დააკრა. კომპანია მუდმივად უგზავნის თანამშრომლებს უკვე ყოველდღიური მოხმარებისთვის აუცილებელ ნიღბებს, ხელთათამანებს, დამცავ ფარებს, ერთჯერად ქუდებს, სადეზინფექციო ხსნარებს ხელის დასამუშავებლად როგორც თანამშრომლებისთვის, ისე მომხმარებლისთვის ;ცალ-ცალკე სპეციალური სადეზინფექციო ხსნარებით ზედაპირებისა და იატაკისთვის დიასახლისის მიერ დღის განმავლობაში არაერთხელ ჩატარებული დასუფთავების სამუშაოები აღირიცხება და კონტროლდება. ამასთან, კონტრაქტორი „სადეზინფექციო სერვისი 2010-ის“ მიერ აფთიაქები სრულად, პროფესიოანალურად დეზინფიცირდება. რა აქტივობები განახორციელა PSP-მ სოციალური პასუხისმგებლობის ფარგლებში? PSP მაღალი სოციალური პასუხისმგებლობის კომპანიაა, რომელიც ზუსტად ასეთ დროს ხალხისა და საზოგადოების სამსახურში უნდა იყოს, ამიტომ ჩვენი ყველა აფთიაქი აგრძელებს მუშაობას; მათ შორის ყველა სადღეღამისო აფთიაქი ჩვეულ რეჟიმში, 24 საათის განმავლობაში. მოსახლეობის წამლებით უზრუნველყოფა შეუფე-

to this fight against the COVID-19 pandemic, we talked to Vazha Okriashvili, the Director General of PSP Pharma LLC. In this interview, he talked about the important roles played by pharmaceutical companies and he shared some information about PSP’s new campaign. How would you assess the role of pharmacists in the fight against pandemics? PSP is proud of its strong, professional, dedicated staff, whose work correctly embodies professionalism even in such high-risk conditions. Every pharmacist, manager, and consultant fully understands the public’s reliance on our work as pharmacists, and we all play our roles perfectly to maintain the continuity of drug delivery, so as to take care of the health of many people on a daily basis in the current situation. We also strongly feel socially responsible and thus, we strictly adhere to safety norms, by taking care of our own health, that of our colleagues and our customers. The digital signage placed next to our pharmacies alternate with photos of employees of the PSP network as we use this brilliant avenue to celebrate them as "Our Heroes". We also have an in-house communication group set up for our employees to share interesting news and experiences with each other. This has received remarkable positive feedback and allows them to communicate constantly. These are some of the ways we have being pivotal in the fight against COVID-19. What measures has PSP Pharma taken to ensure the safety of employees and customers? Our top priority for 2020 is the protection of our employees and customers. The company started catering to safety immediately after the first case of the coronavirus virus disease was recorded in Georgia. In the beginning of March, we installed protective glass across all PSP pharmacy desks. At our entrance points, we installed disinfection barriers in the form of foot cleansing disinfectant carpet. We focused on monitoring and controlling our employee's temperature and we subjected everyone for daily mandatory checks on symptoms of the virus. In line with government pronouncements, all information posters were printed in one night so that our customers could receive information/warning about the maximum people allowed or the mandatory wearing of facemasks at the pharmacy the next day. PSP Pharma was one of the first networks that marked its floor with safety stickers. Our company constantly sends our employees masks, gloves, protective shields, disposable hats, and disinfectant solutions necessary for daily use for the hands of both employees and customers. In addition to these, we had special disinfecting rounds carried out several times in a day for surfaces and floors by our trained personnel. We also engaged the services of a contractor company called “Disinfection Service 2010”, for the thorough disinfection of our pharmacies. What activities did PSP carry out under social responsibility? At PSP Pharma, we hold social responsibility in high regard and this is why we are always committed to serving people and the community especially in this difficult time. All our pharmacies are operational including our 24-hour pharmacies. In order to ensure that the provision of medicines to the population continued

DIPLOMAT 37

რხებლად რომ გაგრძელებულიყო, სატრანსპორტო საშუალებებით გადაადგილების შეფერხებების გათვალისწინებით, კომპანიამ მოიძია დამატებითი სატრანსპორტო საშუალებები და სრულად საკუთარ თავზე აიღო თანამშრომლების ტრანსპორტირება. კორონა ვირუსის გავრცელების პრევენციისა და მასთან ბრძოლის გაძლიერების ხელშეწყობის მიზნით, PSP ერთ-ერთი ინიციატორი და გენერალური სპონსორი იყო ფარმაცევტული კომპანიების ასოციაციასთან ერთად, საჩუქრად გადაგვეცა ინფექციური საავადმყოფოსთვის მეტად საჭირო COVID 19-ის PCR დიაგნოსტიკის აპარატი. მოხარულები ვართ, რომ ჩვენ მიერ გადაცემული აპარატით ქართველი მედიკოსების რესურსი მნიშვნელოვნად გაიზარდა PCR ტესტების სწარაფად და სტანდარტის შესაბამისად ჩატარების თვალსაზრისით. PSP აქტიურ მხარდაჭერას უცხადებს ქართულ წარმოებას, განსაკუთრებით ასეთ რთულ პერიოდში. PSP პირველი ფარმაცევტული ქსელი გახდა, რომელმაც ქართული წარმოების სადეზინფექციო ხსნარების - „კუტექსი“ და „ბერტა“, ასევე მრავალჯერადი ნიღბების რეალიზაციას თავისი ქსელის მეშვეობით მთელი საქართველოს მასშტაბით შეუწყო ხელი. პანდემიის გავრცელებისთანავე PSP-მ დაიწყო კამპანია ჰაშთაგით #PSPშენიოჯახისგვერდით, რას გულისხმობს აღნიშნული ინიციატივა? მსოფლიოსა და საქართველოში განვითარებული სიტუაციის გათვალისწინებით, სააფთიაქო ქსელების თანამშრომლები ფაქტობრივად ბრძოლის ველის წინა ხაზზე იმყოფებიან მაშინაც კი, როცა ვირუსის გავრცელების თავიდან აცილების მიზნით, მთავრობის მოწოდებით ადამიანები მაქსიმალურად უნდა დარჩნენ სახლში, ისინი გაათმაგებული პასუხისმგებლობით მუშაობენ. ჩვენ ჰაშთაგით #PSPშენიოჯახისგვერდით ყველას ვეუბნებით, რომ მათთან ვართ.

38 DIPLOMAT

smoothly, we had to find additional means of transportation for our medicines, and we took full responsibility for the transportation of our employees, as we did not want them to suffer from the delays and difficulties experienced in public transportation. In order to prevent the spread of the coronavirus disease, and to strengthen the fight against the pandemic, PSP Pharma was one of the initiators and sponsors who joined hands with the Association of Pharmaceutical Companies, to provide COVID-19 PCR diagnostic devices to our infectious disease hospitals. We are glad that our Georgian doctors were able to utilize the equipment we provided, and we are glad that they significantly increased their efficiency in terms of PCR tests, in line with accepted standards. PSP Pharma actively supports the local production of safety items, especially during this difficult period. PSP Pharma became the first pharmaceutical network to promote the sale of Georgian-made disinfectant solutions - "Kutex" and "Berta", as well as locally produced multi-use face masks throughout our network in Georgia. As soon as the pandemic hit Georgia, PSP Pharma launched a campaign with the hashtag #PSPშენიოჯახისგვერდით (literally translated to mean – PSP next to your family) What does this initiative signify? Given the situation in the world and in Georgia, pharmacy staff are at the forefront of the fight against COVID-19. People have to stay home as long as possible to avoid the spread of the virus, but our pharmacists are being urged to stay put by the government, and this means most of them now have to take on double responsibility. We are championing the stories of our unsung heroes on our website with the hashtag #PSPnexttoy-

ვირუსთან ბრძოლის ერთდერთი სწორი გზაა „დარჩით სახლში“; სახელმწიფოს ამ მოწოდებას კომპანია ონლაინაფთიაქის სერვისის სწრაფი გაფართოებით გამოეხმაურა. მომხმარებლისთვის 25 000 დასახელების სააფთიაქო პროდუქციაზე წვდომას სახლიდან გაუსვლელად PSP ონლაინაფთიაქი უზრუნველყოფს. 2007 წელს PSP-მ პირველმა დანერგა ინტერნეტაფთიაქი და მას შემდეგ კომპანია მუდმავად მის გაუმჯობესებაზე მუშაობს; 2017 წლიდან მომხმარებლებს განახლებული ინტერნეტაფთიაქი ემსახურება. PSP ონლაინაფთიაქი პირველი ინტერნეტაფთიაქია საქართველოში, ამიტომ არსებული სიტუაციის გათვალისწინებით, დაჩქარებულად და რესურსის მაქსიმალური მობილიზებით განხორციელდა დისტანციურად სახლში მიწოდების უზრუნველყოფა არა მარტო თბილისის, არამედ რეგიონების მოსახლეობისთვისაც. ნებისმიერ მომხმარებელს მარტივად შეუძლია, სახლიდან გაუსვლელად შეუკვეთოს ინტერნეტაფთიაქის - psp.ge საშუალებით მისთვის საჭირო პროდუქცია, შეიძინოს კომფორტულად და მიიღოს სახლში. მომხმარებლის ინეტრესების გათვალისწინებით დაემატა სატელეფონო მომსახურება. მომხმარებლებს უკვე შეუძლიათ, უფასო სატელეფონო ზარის მეშვეობით 0801 200 200 ან მობილურიდან *2020 შეუკვეთონ მათთვის საჭირო მედიკამენტი, კოსმეტიკის ან თავის მოვლის საშუალებები სახლიდან გაუსვლელად PSP-ის სრული ასორტიმენტიდან. მიტანის სერვისს მსოფლიო ჯანდაცვის ორგანიზაციის რეკომენდაციების შესაბამისად აღჭურვილი პარტნიორი კურიერი ახორციელებს. სწორედ ამას ითვალისწინებს კამპანია, ჩვენ ყოველთვის თქვენს სამსახურში ვრჩებით და კვლავაც ვიზრუნებთ თქვენს სილამაზესა და ჯანმრთელობაზე, #PSPშენიოჯახისგვერდით.

ourfamily, and we are reiterating that we are with them. The only right way to fight the virus is to "stay home". PSP Pharma understands the difficulties that this may pose so, we responded to this call with a quick expansion of our online pharmacy service. The PSP Online Pharmacy provides customers with access to 25,000 denomination pharmacy products right from their homes. In 2007, PSP was the first to introduce an online pharmacy service, and since then the company has been constantly working to improve it. PSP Online Pharmacy is the first online pharmacy in Georgia, so given the current situation, we have accelerated and maximized resource mobilization to provide remote home delivery not only to the population of Tbilisi, but also people in other regions. Any customer can easily order products from the Internet pharmacy, and get it delivered to their homes when they log on to www.psp.ge. We have raised our phone services to allow us accommodate more user interests. Customers can also order from their homes by calling us on 0801 200 200 or from mobile *2020 toll free to order the necessary medicines, cosmetics or self-care products. Without leaving their homes, we will bring them the full range of PSP products. Our delivery service is handled by a partner courier operator who strictly follows the recommendations of the World Health Organization. The essence of this campaign is to further reiterate that we are always at your service, and will continue to take care of your beauty and health at no compromise to you. We truly mean it when we say #PSPnexttoyourfamily.

DIPLOMAT 39

12 წელი ბაზარზე - ჰუალინგ ჯგუფის წარმატება საქართველოში საუკეთესო საინვესტიციო გარემოს დადასტურებაა უალინგ ჯგუფი საქართველოში 2008 წელს შემოვიდა და არაერთი მსხვილი საინვესტიციო პროექტი განახორციელა. მათ შორის ყველაზე დიდი პროექტია „თბილისის ზღვის ახალი ქალაქი“ თბილისის ზღვის ტერიტორიაზე, რომელიც მოიცავს „ჰუალინგ პლაზას“, დეველოპერულ პროექტებს, 5-ვარსკვლავიან სასტუმროს „ჰოთელს & პრეფერენს ჰუალინგ თბილისი“ და სხვა. გარდა ამისა, კომპანიის მსხვილ პროექტებს შორისაა ასევე თავისუფალი ინდუსტრიული ზონა ქუთაისში, ხე-ტყის დამზადება და ბაზის ბანკი. 2008 წლიდან დღემდე ჰუალინგ ჯგუფმა საქართველოში 600 მილიონ დოლარამდე ინვესტიცია განახორციელა და 2014 წელს საქართველოში ტოპ უცხოურ ინვესტორად დასახელდა. როგორ აისახა პანდემია კომპანიის საქმიანობაზე და როგორი იყო ჰუალინგ ჯგუფის აქტივობები სოციალური პასუხისმგებლობის ფარგლებში, ამ და სხვა თემებზე ვესაუბრეთ კომპანიის გენერალურ დირექტორს ბატონ მი წაიცის. რა ზომებს მიმართა კომპანიამ პანდემიის დაწყებიდან დღემდე?

ჰ

40 DIPLOMAT

ualing Group’s foray into the Georgian business sector began in 2008. Since then, Hualing Group has implemented a number of major investment projects. Among them is the Tbilisi Sea New City, the largest project on the territory of the Tbilisi Sea. Tbilisi Sea New City features the Hualing Plaza, developmental projects, the 5-star "Hotel & Preference Hualing Tbilisi", and other landmark projects. Apart from the Tbilisi Sea New City project, Hualing Group is also leading the charge for the development of other major projects which includes the Free Industrial Zone in Kutaisi, timber production and the Basis Bank. From 2008 to the present, the Hualing Group’s cumulative investment in Georgia has risen up to $600 million, a remarkable feat which earned Hualing Group the title of top foreign investor in Georgia in 2014. Diplomat had a conversation with Mr. Mi Zaiqi, the General Director of Hualing Group in Georgia about the impact of the pandemic on the company's activities, and we also discussed their current

12 Years and Counting – Hualing Group’s Diverse Successful Operations Confirms Georgia as the Safest Place for Investors მსოფლიოში კორონა ვირუსთან დაკავშირებული ეპიდემიოლოგიური სიტუაციის დამძიმებისთანავე ჩვენმა კომპანიამ დაიწყო ინტენსიური საინფორმაციო შიდაკამპანიის განხორციელება და თანამშრომლების გაფრთხილება, რომ ნებისმიერი ვირუსული სიმპტომის გამოვლენის შემთხვევაში დარჩენილიყვნენ სახლში და დაკავშირებოდნენ სამედიცინო დაწესებულებებს. დიდი ყურადღება გამახვილდა თანამშრომლების მიერ სამედიცინო-პროფილაქტიკური რეკომენდაციების გათვალისწინების აუცილებლობაზე. თანამშრომლებს ოფისში შესვლისას უტარდებოდათ სავალდებულო შემოწმება დისტანციური თერმომეტრით. მომატებული ტემპერატურის დაფიქსირების შემთხვევაში თანამშრომელი დაუყოვნებლივ იგზავნებოდა სახლში სამედიცინო დაწესებულებასთან დაკავშირების პირობით. ასევე ჩვენს ყველა ოფისში ჩატარდა სადეზინფექციო სამუშაოები. უსაფრთხოების დაცვის მიზნით ვიზიტორებისათვის დაიხურა ჰუალინგის ახალი ქალაქის პარკი. კორონა ვირუსის საქართველოში დადასტურებისთანავე ჰუალინგ ჯგუფმა თანამშრომლები დისტა-

efforts within the framework of social responsibility. What measures have your company taken since the spread of the pandemic? As the worldwide pandemic situation with the Coronavirus disease worsens, our company has launched an intensive internal information campaign and warned employees to stay home and contact medical facilities if they experience any viral symptoms. We paid great attention to the need for medical-prophylactic recommendations for our employees. Upon resuming in our office, our employees are required to be tested with a remote thermometer. In the event that we record a high temperature, the affected employee will be immediately sent home and mandated to contact a medical facility. Special disinfection rounds were also carried in all our offices for the protection of our employees and customers. Hualing New City Park has been closed to visitors for security reasons. As soon as COVID-19

DIPLOMAT 41

ნციური მუშაობის რეჟიმზე გადაიყვანა. მინდა აღვნიშნო, რომ ჩვენი ყველა თანამშრომელი ძალიან მაღალი მოქალაქეობრივი შეგნებით მოეკიდა ჩვეული სამუშაო რეჟიმის ცვლილებას. მიუხედავად იმისა, რომ კარანტინის დროს დისტანციურად გვიწევდა მუშაობა, კომპანიამ წარმატებით შეინარჩუნა მუშაობის ჩვეული ტემპი და ეფექტურად ვაგრძელებთ საქმიანობას. რა აქტივობები განახორციელეთ სოციალური პასუხისმგებლობის ფარგლებში პანდემიის საპასუხოდ? ჩვენი კომპანიისთვის სოციალური პასუხისმგებლობა ძალიან მნიშვნელოვანია. მით უმეტეს დღეს, როდესაც საქართველო და მთელი მსოფლიო უდიდესი გამოწვევის წინაშე დგას, ერთმანეთის მიმართ მზრუნველობის გამოჩენა განსაკუთრებით დიდი მნიშვნელობას იძენს. ყველამ ვიცით, რომ პანდემიის დაწყების დღიდან საქართველოს მთავრობამ არაერთი ძალიან ეფექტური ღონისძიება განახორიცელა. მიგვაჩნია, რომ არანაკლებ მნიშვნელოვანია, თითოეულმა ჩვენგანმაც შევიტანოთ წვლილი პანდემიასთან ბრძოლის საქმეში. სწორად ამიტომ, სამოქალაქო და სოციალური პასუხისმგებლობის ფარგლებში ჰუალინგ ჯგუფმა მთავრობის მიერ შექმნილ “StopCov” ფონდში 100

42 DIPLOMAT

was confirmed in Georgia, the Hualing Group embraced remote operations for all our workers to work from home. I would like to point out that all our employees have a very high level of civic awareness and that necessitated the need to change our work schedule. Although we had to work remotely during quarantine, the company successfully maintained a normal pace of work and we continue to operate efficiently. What activities did you carry out in response to the pandemic within the framework of social responsibility? We take social responsibility seriously in our company. Today, with Georgia and the world at large facing a great challenge, caring for each other is especially important. We all know that since the beginning of the pandemic, the Georgian government has taken a number of very effective measures. We believe that it is equally important for each of us to contribute to the fight against the pandemic. That is why, within the framework of Hualing Group’s civic and social responsibility, we donated 100,000 GEL to the StopCov Foundation set up by the government. In

addition, our company also provided the State Medical Holding with 500 complete biological safety kits produced locally in Georgia. We have also lent our full support to local businesses operating in the Hualing Plaza area especially those that are actively involved in the fight against the Coronavirus disease through the production of various essential products needed during the pandemic. We offered them special lease terms. In addition, it is worth to mention the Tbilisi Sea Hospital, which has been transformed into a fever center, has been supplied with linen and other equipment needed to treat patients with fever. Having mentioned the importance of caring for one another, I would like to emphasize that it is imperative to remember those who mostly need our support during this difficult time. In line with this, our company also provided financial assistance to the elderly residential home called "Catharsis" that we also actively support throughout a year. In April, in order to encourage local production, the Hualing Free Industrial Zone, an infrastructural setup in the FIZ - industrial or warehouse buildings, with its communications, offered exceptional benefits to Georgian entrepreneurs and the processing sector. Your portfolio is quite diverse, and your company operates in different sectors, including hospitality, which has suffered most from this pandemic. What specific challenges did your company face or does face, with the COVID-19 pandemic, and how do you deal with them? Yes, hospitality and tourism in general was grossly affected by the global pandemic, and it will take some time before full recovery is made. Hotels and Preference Hualing Tbilisi was no exception, we had to stop working for some time and the damage caused by the pandemic is quite intense. We have a post-pandemic period ahead, with new safety regulations and the fear that most travelers will have to overcome to go outside again. We are

000 ლარი გადარიცხა, მინდა აღვნიშნო რომ ჩვენი ჯგუფის წევრმა, ბაზის ბანკმაც ასევე გამოიჩინა მაღალი სოციალური პასუხისმგებლობა და კორონავირუსის წინააღმდეგ საბრძოლველად მთავრობის მიერ შექმნილ ფონდში 100 000 ლარი გადარიცხა. გარდა ამისა, ჰუალინგ ჯგუფმა სახელმწიფო სამედიცინო ჰოლდინგს სამედიცინო პერსონალისათვის საჭირო ქართული წარმოების ბიოლოგიური უსაფრთხოების 500 სრული კომპლექტი გადასცა. ჩვენ ასევე სრული მხარდაჭერა გამოვუცხადეთ ჰუალინგ პლაზის ტერიტორიაზე განთავსებულ ადგილობრივ საწარმოებს, რომლებიც აქტიურად არიან ჩართულნი კორონა ვირუსთან ბრძოლაში პანდემიის პერიოდში საჭირო სხვადასხვა პროდუქციის წარმოების გზით. ჩვენ მათ სპეციალური საშეღავათო საიჯარო პირობები შევთავაზეთ. გარდა ამისა, თბილისის ზღვის ჰოსპიტალი, რომელიც ცხელების ცენტრად გადაკეთდა, მოვამარაგეთ ცხელების მქონე პაციენტების მისაღებად საჭირო თეთრეულითა და სხვა ინვენტარით. მე უკვე ვახსენე, თუ რა მნიშვნელობა აქვს ერთმანეთის მიმართ ზრუნვის გამოჩენას, მინდა, ხაზი გავუსვა იმას, რომ მნიშვნელოვანია ამ რთულ პერიოდში გვახსოვდეს ისინი, ვისაც ჩვენი მხარდაჭერა ყველაზე მეტად სჭირდება. ამიტომ ფინანსური

DIPLOMAT 43

დახმარება გავუწიეთ სათნოების სახლ „კათარზისსაც“, რომელსაც წლის განმავლობაში, ვცდილობთ, რეგულარულად დავეხმაროთ. ადგილობრივი წარმოების მხარდაჭერის კუთხით, აპრილის თვეში ჰუალინგის თავისუფალმა ინდუსტრიულმა ზონამ თიზში არსებული ინფრასტრუქტურა - სამრეწველო თუ სასაწყობე დანიშნულების შენობები თავისი კომუნიკაციებით, უპრეცედენტო შეღავათებით შესთავაზა ქართველ მეწარმეებსა და გადამუშავების სექტორს. თქვენი პორტფოლიო საკმაოდ მრავალფეროვანია, მოღვაწეობთ სხვადასხვა სექტორში, მათ შორის სტუმარმასპინძლობის სფეროში, რომელიც ყველაზე მეტად დაზარალდა, კონკრეტულად რა გამოწვევებს წააწყდა თქვენი კომპანია მიმდინარე პანდემიის პირობებში და როგორ უმკლავდებით მათ? დიახ, სტუმარმასპინძლობა და, ზოგადად, ტურიზმი იყო სფერო, რომელიც ალბათ ყველაზე მეტად დაზარალდა გლობალური პანდემიის დროს, რომელსაც ყველაზე მეტი დრო დასჭირდება ძალების აღსადგენად. გამონაკლისი არც „ჰოთელს & პრეფერენს ჰუალინგ თბილისი“ აღმოჩნდა, ჩვენ მოგვიწია გარკვეული პერიოდით საქმიანობის შეჩერება და პანდემიისგან გამოწვეული ზარალი საკმაოდ დრამატულია. წინ გვაქვს პოსტპანდემიის პერიოდი, უსაფრთხოების ახალი რეგულაციები და ის შიში, რომელიც უნდა დაძლიოს მოგზაურმა, თუმცა მაინც იმედიანად ვუყურებთ ახლო მომავალს და სასტუმრო სრულ მზადყოფნაშია, რომ ძალიან მალე მისი კარი ღია იყოს მომხმარებლისთვის. ვითვალისწინებთ ყველა იმ რეგულაციასა და რეკომენადაციას, რომელიც გასცა ჯანდაცვის სექტორმა და მთავრობამ, ვიმედოვნებთ, რომ ძალიან მალე ჩვეულ რეჟიმში განვაგრძობთ მუშაობას, სასტუმროს მდებარეობა და მისი მასშტაბები გვაძლევს შესაძლებლობას, რომ მიღებული რეგულაციები მაქსიმალურად კომფორტული იყოს მომხარებლისათვის და მაღალი დონის მომსახურების შენარჩუნებაც შევძლოთ.

44 DIPLOMAT

however hopeful that in the nearest future, our hotel will be fully ready to open its doors to our amazing customers once again. We take into account all the regulations and recommendations issued by the health sector experts, and the government, and we hope that very soon, things will be back to normal, and we can continue to work as usual. We believe that the prime location of our hotel and its scale will allow us to make the regulations as comfortable as possible for our customers whilst we maintain our high quality services. Our other significant projects also include Shopping Center "Hualing Plaza"and pavilions. Our plan as a company is to resume operations in accordance with the strategic plan and the developed guidelines. At the same time, we are focused on supporting our affected partner companies in the face of the crisis, and we will try to create the most favorable conditions for their joint, successful management of the post-crisis period. Hualing Group’s development direction currently pits us in negotiations with Plaza and Pavilions – to make them a retail and wholesale hub for the Caucasus region. Hualing Group has invested heavily in the development of the construction hypermarket and furniture stores. In addition to these, we are also focused on commercial facilities for household products, textile, children's entertainment space and many other areas. The main mission of Hualing Plaza is to maximally adjust the resources and additional services owned by the company to suit our customer's retail and wholesale demands in the Caucasus region. We are implementing several additional projects at this stage as well, and they will be adapted to our post-crisis developments

ასევე აღსანიშნავია, სავაჭრო ცენტრი - თბილისის ზღვის პლაზა და პავილიონებიც. კომპანია აახლებს მუშაობას სტრატეგიული გეგმისა და შემუშავებული კონცეფციის შესაბამისად. პარალელურად ახორციელებს კრიზისის ფონზე დაზარალებული პარტნიორი კომპანიების მხარდაჭერას და მაქსიმალურად ცდილობს, ხელსაყრელი პირობები შეუქმნას მათ პოსტკრიზისული პერიოდის ერთობლივი, წარმატებული მართვისთვის. კომპანიის განვითარების მიმართულება ამ ეტაპზე პლაზას და პავილიონების _ როგორც კავკასიის რეგიონის მასშტაბით საცალო და საბითუმო ვაჭრობის ჰაბისა _პარტნიორებთან მოლაპარაკების რეჟიმში გრძელდება, ამასთან, საკმაოდ მსხვილი ინვესტიცია განახორციელა ჰუალინგ ჯგუფმა სამშენებლო ჰიპერმარკეტისა და ავეჯის კომპანიების პროექტის განვითარების მიმართულებით და აღნიშნული სავაჭრო ბრენდები პლაზას სავაჭრო ცენტრის წამყვანი ობიექტები გახდებიან ტექნიკის მაღაზიების, საოჯახო წვრილმანის, ტექსტილის, საბავშვო გასართობი სივრცისა და სხვა მრავალი მიმართულების კომერციულ ობიექტებთან ერთად; ჰუალინგ პლაზას მთავარი მისიაა კომპანიის მფლობელობაში არსებული რესურსისა და დამატებითი სერვისის მაქსიმალურად მორგება მომხმარებლის მოთხოვნაზე კავკასიის მასშტაბით, როგორც საცალო, ასევე საბითუმო მიმართულებით; რამდენიმე დამატებითი პროექტი ამ ეტაპზეც დამუშავების რეჟიმშია, ის მაქსიმალურად მოერგება კრიზისის შემდგომი ტენდენციების

to meet the requirements of our consumer segment. One of the most successful projects for Hualing Group is the Tbilisi Sea New City, which combines a sense of calm, security and perfection in one space. Despite the quarantine, the construction work did not stop; of course all the regulations were observed at the location. We think that the Tbilisi Sea New City’s location and the abundance of recreation areas will be even more attractive for consumers in this new reality. You were planning to invest in agriculture as well, how did the current events affect your plans? In terms of agriculture, our sights are set on winemaking. As you know, Georgia is a country of wine, a “cradle of wine", and we are proud to have tried our luck in this field. Two years ago, we planted a variety of grapes on 4.5 hectares. 1.5 hectares of them are table varieties, and the rest are Saperavi, Khikhvi and Goruli Mtsvane. For the first crop, we harvested about 3 tons last year and handed it over to the staff. This year, we plan to expand our winemaking process, and plant 10-12 different varieties of grapes on 18 hectares of land. We hope that our initiative will become more comprehensive in the future, as this will help strengthen the business and friendly relations between our countries. As a representative of the private sector, what steps do you expect the government to take as soon as possible

DIPLOMAT 45

და სამომხმარებლო სეგმენტის მოთხოვნის პარამეტრებს. ერთ-ერთი წარმატებული პროექტი ჰუალინგისთვის თბილისის ზღვის ახალი ქალაქია, რომელიც ერთ სივრცეში აერთიანებს სიმშვიდის, უსაფრთხოებისა და სრულყოფილების შეგრძნებას. კარანტინის მიუხედავად, სამშენებლო სამუშაოები არ შეგვიჩერებია, რა თქმა უნდა, ადგილზე დაცული იყო ყველა რეგულაცია. ვფიქრობთ, რომ თბილისის ზღვის ახალი ქალაქი თავისი მდებარეობით და სარეკრეაციო ზონის სიმრავლით ამ ახალ რეალობაში კიდევ უფრო მიმზიდველი იქნება მომხმარებლისათვის. თქვენ გეგმავდით ინვესტირებას სოფლის მეურნეობის სფეროშიც, როგორ აისახა მიმდინარე მოვლენები თქვენს გეგმებზე? სოფლის მეურნეობის კუთხით ჩვენი საინტერესო პროექტი მეღვინეობაა. მოგეხსენებათ, საქართველო ღვინის ქვეყანაა, ,,ღვინის აკვანია’’, ჩვენთვის საამაყოა, რომ სწორედ ამ სფეროში ვცადეთ ბედი. ორი წლის წინ დავრგეთ 4,5 ჰექტარზე ყურძნის სხვადასხვა ჯიში. მათგან 1,5 ჰექტარზე არის სასუფრე ჯიშები, ხოლო დანარჩენზე: საფერავი, ხიხვი და გორული მწვანე. პირველი მოსავალი შარშან ავიღეთ, დაახლოებით 3 ტონა, და თანამშრომლებს გადავეცით. წელს ვგეგმავთ, რომ ჩვენი მეღვინეობა კიდევ უფრო გავაფართოვოთ და 18 ჰექტარზე დავრგოთ 10-12 სახეობის სხვადასხვა ჯიშის ყურძენი. ვიმედოვნებთ, რომ ჩვენი წამოწყება სამომავლოდ უფრო მასშტაბურ ხასიათს მიიღებს, რაც ხელს შეუწყობს ჩვენი ქვეყნების ბიზნეს და მეგობრული ურთიერთობების გამყარებას. როგორც კერძო სექტორის წარმომადგენელი რა ნაბიჯებს ელოდებით მთავრობისგან იმისთვის, რომ რაც შეიძლება მალე აღმოიფხვრას ის ზიანი, რომელიც პანდემიის შედეგად მიადგათ კომპანიებს და, ზოგადად, ქვეყნის ეკონომიკას? საქართველოს მთავრობამ პანდემიის ადრეული ეტაპიდანვე არაერთი ძალიან ეფექტური და სტრატეგიულად მნიშვნელოვანი ღონისძიება გაატარა და საკმაოდ კარგად გაართვა თავი ეპიდემიის კონტროლს . ყველამ ვიცით, რომ პანდემია მსოფლიოში ჯერ კიდევ მძვინვარებს, წინ ჯერ კიდევ ბევრი გამოწვევაა და გვჯერა, რომ მთავრობა ამ გამოწვევებსაც ღირსეულად გაართმევს თავს. საქართველოს მთავრობამ შეიმუშავა და განახორციელა ბიზნესისათვის მნიშნვნელოვანი და მხარდამჭერი არაერთი პროექტი, რაც ჩვენი აზრით, ძალიან მნიშვნელოვანია და დადებით გავლენას იქონიებს სამომავლოდ ქვეყნის ეკომონიკაზე. დაბოლოს, როგორ შეაჯამებთ „ჰუალინგ ჯგუფის“ 12-წლიან ისტორიას ქართულ ბაზარზე? 12 წელი საკმაო დროა იმის საზომად, რომ საქართველო ერთ-ერთი საიმედო ადგილია ინვესტირებისათვის. ქვეყანას რეგიონის მასშტაბით საკმაოდ დიდი პოტენციალი აქვს და მზარდი რესურსი გააჩნია. ასევე, აღსანიშნავია სახელმწიფოს ჩართულობა და გვერდში დგომაც. ჰუალინგ ჯგუფმა საქართველოში 600 მილიონი დოლარის პირდაპირი ინვესტიცია უკვე განახორციელა და ყველაფერი ჯერ კიდევ წინ არის, მიმდინარეობს ვილების მშენებლობა; ასევე დაგეგმილია თაუნჰაუსების, სკოლისა და საავადმყოფოს მშენებლობაც; თბილისის ცენტრში ვაშენებთ სასტუმროს. ძალიან მალე იგეგმება სამშენებლო ჰიპერმარკეტის გახსნაც. ასე რომ, ჰუალინგ ჯგუფი სამომავლოდ ძალიან ბევრი საინტერესო პროექტის განხორციელებას გეგმავს.

46 DIPLOMAT

to eliminate the damage suffered by companies and the country's economy in general as a result of the pandemic? Since the early stages of the pandemic, the Georgian government has taken a number of very effective and strategically important measures, which have helped to control and limit the impacts of COVID-19 quite well. We all know that the pandemic is still raging in the world, and there are still many challenges ahead, but we believe that the government will face every difficulty with dignity. The government has developed and implemented a number of important and supportive projects for businesses, which in our opinion, are very vital, and will have a positive impact on the country's economy in the future. How would you summarize Hualing Group’s 12 years’ operation in the Georgian market? 12 years is enough time for us to rest assured that Georgia is one of the safest places to invest. The country has a lot of potential throughout the region and abundance of steadily growing resources. Also noteworthy is the involvement and support of the state. The Hualing Group's direct investment in Georgia has risen to the tune of $600 million, but there are a significant number of proposed investments in the works. Currently, Hualing Group is building villas, townhouses, a school and a hospital. A hotel is also under construction in the city center of Tbilisi. Hualing Group plans to open a construction hypermarket very soon and we still have big plans for the future.

არტთერაპიის როლი ფსიქიკური გამოწვევების დასაძლევად COVID-19-ის პანდემიის დროს

Art Therapy as a Perfect Means to Correct the Mental Challenges Brought About by COVID-19 OVID-19-ის პანდემიამ და მთავრობების მიერ მიღებულმა სოციალური დისტანცირების თუ იზოლაციის ზომებმა დიდი მენტალური კვალი დატოვა ადამიანებზე მთელ მსოფლიოში. ამერიკაში მოღვაწე ქართველი მხატვარი და არტთერაპევტი, თამთა არველაძე, რომელიც წარმატებით იყენებს ხელოვნებას, როგორც ეფექტურ საშუალებას ფსიქიკური გამოწვევების დასაძლევად, გვესაუბრა არტთერაპიის როლზე აღნიშნული ფსიქიკური გამოწვევების აღმოფხვრაში და განმარტა, თუ რატომ არის არტთერაპია მნიშვნელოვანი არა მხოლოდ ბავშვებისთვის, არამედ უფროსებისთვისაც. ამ ინტერვიუში თამთამ თავისი მეთოდოლოგიის შესახებაც ისაუბრა და ყურადღება გაამახვილა იმაზეც, თუ რა ადგილი უჭირავს ხელოვნებას მის ცხოვრებაში.

he COVID-19 pandemic, and the attendant social distancing and lockdown strategies employed by governments around the world left a heap of mental strains on people around the world. New York-based Georgian art therapist and a distinguished artist, Tamta Arveladze, has successfully wielded art as an effective tool to address mental challenges especially in children. In this interview with Tamta Arveladze, she underscored the role of art therapy in curbing these mental challenges, and she explained why art therapy is also very helpful for adults. Tamta gave us insights into her methodology, and she bared her mind about the special place art occupies in her life.

COVID-19-ის კრიზისის დროს სოციალური დისტანცია იყო მთავარი ზომა, რომელსაც ქვეყნებმა მიმართეს პანდემიის შესაჩერებლად, ჩაკეტილობა და ეკონომიკური კრიზისი, ბუნებრივია, გარკვეულ გავლენას იქონიებდა მოსახლეობის მენტალურ ჯანმრთელობაზე, რაც ჯერ კიდევ არ არის სათანადოდ შესწავლილი და გაანალიზებული, რა დატვირთვა აქვს ამ შემთხვევაში არტს, როგორც თერაპიულ აქტივობას? COVID-19-ს მისი მახასიათებლებიდან და შედეგებიდან გამომდინარე აღვიქვამ, როგორც კოლექტიურ ტრავმას, რომელიც შფოთვითი აშლილობების ერთ-ერთი მთავარი კატალიზატორია. არტთერაპია გულისხმობს ხელოვნების საშუალებით საკუთარ თავთან ჰარმონიზაციას. კრეატიული პროცესი გვეხმარება, შევამციროთ სტრესი, უარყოფითი ემოციები, გავთავისუფლდეთ იმ ფარული შიშებისა და

To curtail the rapid spread of COVID-19, social distancing was the main measure that most countries pursued to limit the spread of the disease. As a result of the lockdown strategies and the economic crisis that followed, naturally there had to be some impact on the mental health of the population, which has not yet been properly studied and analyzed. How can art be utilized as a form of therapy to help curb these mental challenges? Based on its characteristics and outcomes, COVID-19 is perceived as a collective trauma suffered by everyone, and that is one of the major catalysts for anxiety disorders. Art therapy involves being at harmony with one’s self through art. The creative process helps us to reduce stress, purge negative emotions,

DIPLOMAT 47

შფოთვებისგან, რომელთა ეტიმოლოგია ხშირად ჩვენთვისაც კი გაუგებარია. არტთერაპიის მაკორექტირებელი შესაძლებლობები უკავშირდება პიროვნების თითქმის შეუზღუდავ თვითრეალიზების შესაძლებლობებს, შემოქმედებითი გზით საკუთარი „მე-ს" შეცნობას და აღიარებას. არტთერაპია ამ კონკრეტულ პანდემიურ სიტუაციაში შეგვიძლია გამოვიყენოთ, როგორც თვითრეგულაციის მექანიზმი, რომელიც ხელს შეუწყობს ემოციურ და რაციონალურ ბალანსს. არის ასეთი მოსაზრება, რომ ხატვა და მასთან დაკავშირებული აქტივობები ბავშვებისთვის არის განკუთვნილი და თქვენც კარიერის განმავლობაში ძირითადად ბავშვებთან გქონდათ შეხება, რამდენად შეესაბამება აღნიშნული მოსაზრება რეალობას და რატომ უნდა მიმართონ უფროსებმა არტთერაპიას? მუშაობის პროცესში ვხვდებოდი ბავშვებს სხვადასხვა ტრავმული გამოცდილებებით, რა თქმა უნდა, ყველა მათგანი ინდივიდუალურად რეაგირებდა მათ ცხოვრებაში არსებულ სირთულეებზე. განსაკუთრებით დიდი გამოწვევა ჩემთვის, როგორც არტ-თერაპევტისთვის, იყო ისეთ კომპლექსურ ჯგუფთან მუშაობა, როგორიცაა ძალადობის მსხვერპლი ქუჩაში მომუშავე და მაცხოვრებელი ბავშვები. მათთვის ტრავმის ვერბალიზაცია საკმაოდ მტკივნეული და რთული პროცესი იყო, უფრო მეტიც - ზოგ შემთხვევაში არ აღიარებდნენ თავიანთ ცხოვრებაში ამ გამოცდილებების არსებობას. თუმცა ხატავდნენ ბუნებრივად იმას, რასაც გრძნობდენ. შემოქმედებითი პროცესით იღებდნენ სიამოვნებას, ამ კოგნიტურმა ოპერაციამ ეტაპობრივად მათთვის თერაპიული ფუნქცია მიიღო. ჩემი, როგორც არტთერაპევტის, მრავალწლიანი პრაქტიკიდან გამომიდნარე შემიძლია, ვთქვა, რომ არტთერაპია ხელს უწყობს ბავშვის როგორც კოგნიტური უნარების განვითარებას, ისე მის ფსიქო-ემოციური მდგომარეობის კორექტირებას. ნახატების მეშვეობით მშობლებს ბავშვის შინაგანი სამყაროს, მისი ემოციური მდგომარეობის შესახებ საკმაოდ ბევრი ინოფრმაციის მიღება შეუძლიათ. არტთერაპია მშობელს საშუალებას აძლევს, სწორი აქცენტები გააკეთოს ბავშვის საჭიროებებზე, რაც ხშირად მშობლებისთვის სხვადასხვა გარე თუ შიდა მიზეზების გამო შეუმჩნეველი რჩება. ეს შესაძლებელია, ეხებოდეს ბავშვის ინტერპერსონალურ ურთიერთობებს სოციუმში. უშუალოდ პროცესში მშობლის ჩართულობა კი განსაკუთრებით დადებითად მოქმედებს ბავშვსა და მშობელს შორის ურთიერთობის ხარისხზე. რაც მთავარია, თერაპიის პროცესში მშობლები ემოციურად უფრო მეტად მისაწვდომი ხდებიან საკუთარი შვილებისთვის, რაც დღევანდელი დაძაბული რეჟიმიდან გამომდინარე, სამწუხაროდ, უფრო და უფრო მიუღწევადი ხდება. ზოგადად, რა შემთხვევებში გამოიყენება არტთერაპია? ზოგადად არტთერაპია გამოიყენება პიროვნების მენტალური, ფიზიკური თუ ემოციური მდგომარეობის გასაუმჯობესებლად. არტთერაპია დაკავშირებულია კლიენტის მიერ სხვადასხვა გამომსახველობითი მასალების გამოყენებასთან და ვიზუალური სახეების შექმნასთან. იგი პირდაპირ უკავშირდება შემოქმედებით პროცესსა და კლიენტის რეაქციებს, რომლებიც ასახავს მისი ფსიქიკური განვითარების თავისებურებებს, პიროვნულ თვისებებს, ინტერესებს, პრობლემებსა თუ კონფლიქტებს. დღესდღეობით არტთერაპიას სულ უფრო ხშირად მიმართავენ ისეთ რთულ შემთხვევებშიც კი, როდესაც პაციენტთან კომუნიკაციის დამყარება მისი ფსიქიკური მდგომარეობის გამო შეუძლებელი ხდება. შემოქმედებითი პროცესი უზრუნველყოფს ნეგატიური ემოციების პოზიტიურად გარდაქმნას. არტთერაპიის გამოყენება ძალიან ეფექტურია ყველა მდგომარეობის დროს, იქნება ეს კლინიკური დეპრესია, ფსიქოზური რეგისტრის აშლილობები, თუ

48 DIPLOMAT

and to get rid of those hidden fears and anxieties, the etymology of which is often incomprehensible even to us. The corrective capabilities of art therapy are related to a person’s immense and unlimited self-realization possibilities, the finding and recognition of who “I” is through creative means. Art therapy in this particular pandemic situation can be used as a self-regulatory mechanism that will rebuild emotional and rational balance. There is a popular opinion that regards drawing and related activities to be intended for children and you also have had contact mainly with children during your career, how does this opinion correspond to the reality? And why should adults participate in art therapy? In the course of my work, I have met children with various traumatic experiences, all with different reactions to the difficulties in their lives. What I find to be particularly challenging as an art therapist was working with such a complex group of children who are victims of violence, and are working and living in the streets. For them, the articulation of trauma was a rather painful and difficult process, besides, in some cases they did not even recognize the existence of these experiences in their lives. However, they were able to express what they felt naturally through painting. Painting allowed them to enjoy the creative process, and this cognitive operation gradually helped them gain therapeutic functions. Based on my many years of practice as an art therapist, I can say that art therapy helps the child to develop both cognitive skills and correct their psycho-emotional state. Through the drawings, parents and adults can get quite a lot of information about their child’s inner world, and their emotional state. Art therapy allows parents to focus on the needs of the

ა.შ. ასევე ყოველდღიური სტრესის, გაღიზიანებისა და გადაღლის დროს. არტთერაპია შეიძლება იყოს როგორც წამყვანი თერაპია, ისე ეკლექტური მიდგომის შემადგენელი ნაწილი. დავუბრუნდეთ ბავშვების თემას, პირველი ივნისი ბავშვთა დაცვის საერთაშორისო დღეა და განსაკუთრებით აქტუალური ხდება თემები ბავშვთა უფლებების დაცვის გარშემო, თქვენი აზრით, რა გავლენას იქონიებდა პანდემიის შედეგად მიღებული სოციალური იზოლაციის ზომები ბავშვებზე, რომელთაც მუდმივად ესაჭიროებათ ურთიერთობა თანატოლებთან და სხვადასხვა აქტივობებში ჩართულობა, ასევე თუ გავითვალისწინებთ იმას, რომ გარდა სკოლებისა და ბაღების დახურვისა, არც სკვერებსა და პარკებში გართობა და თამაში იყო დაშვებული. როგორი იქნებოდა თქვენი რეკომენდაცია სახელმწიფოს ან/და მშობლების მიმართ? ოჯახის სტრუქტურიდან გამომდინარე, ვგულისხმობ ბავშვების რაოდენობას, ასაკობრივ სხვაობასა და სხვა მსგავს ფაქტორებს, იზოლაციის პროცესმა გამოიწვია სხვადასხვა ტიპის სირთულეები. შესაბამისად, ვხვდებით ძალიან ინდივიდუალურ გამოვლინებებს, შედეგებს. თუმცა ჩემი, როგორც არტთერაპევტის, ყურადღება ამ პანდემიურ სიტუაციაში მიიქცია თანამედროვე მშობლისა და შვილის ურთიერთობამ. გამოიკვეთა, რომ მშობლებს არ აქვთ საკმარისი ინფორმაცია შვილების სუსტსა და ძლიერ მხარეებზე, რესურსებზე, რადგან რეალურად დღის განმავლობაში სკოლას, ბაღს თუ სხვადასხვა სტრუქტურირებულ და არასტრუქტურირებულ გარემოებებს ბავშვის განვითარებაში ყოველდღიურად საკმაოდ დიდი ადგილი უკავიათ. შესაბამისად, კომუნიკაციის დეფიციტიდან გამომდინარე მშობლები იზოლაციის პროცესში შეხვდენენ ისეთ გამოწვევას, როგორიცაა ბავშვთან ურთიერთობაში სწორი, მის უნარებსა და შესაძლებლობებზე მორგებული მიდგომის პოვნა. აქედან გამომდინარე, ჩემი რეკომენდაცია სახელმწიფოსთვის იქნებოდა ისეთი პროგრამებისა და/თუ ინსტიტუციების დაფინანსება, რომლებიც ორიენტირებული იქნება ბავშვსა და მშობელს შორის ჯანსაღი ურთიერთობის ხელშეწყობაზე, რაც თავისთავად მოისაზრებს ისეთ თერაპიულ მიდგომებს, როგორიცაა არტთერაპია. ასევე მნიშვნელოვანია ისეთ პროექტების არსებობა, რომლებიც ხელს შეუწყობს მშობლის ინფორმაციით უზრუნველყოფას ბავშვის განვითარების ეტაპების და თავისებურებების შესახებ. თუმცა ვთვლი, რომ ეს საკითხი პანდემიამდეც არსებობდა, უბრალოდ იზოლაციამ უფრო მეტი ვიზუალიზაცია და ტრანსფორმაცია მოახდინა. ხოლო მშობლებს ვურჩევდი, მეტი დრო გამოყონ ბავშვებთან გასატარებლად. ჩაერთონ სხვადასვხა ინფორმაციულ შეხვედრებსა თუ პროგრამებში, რომლებიც არა მხოლოდ ბავშვის განვითარების შესახებ აუმაღლებს ცნობიერების დონეს, არამედ საშუალებას მისცემს, სწორად, ეფექტურად დაგეგმონ დრო. დღესდღეობით მშობლები ბევრს მუშაობენ იმისთვის, რომ თავიანთ შვილებს უზრუნველი მომავალი შეუქმნან, მისცენ მათ განათლება, ასწავლონ იმისთვის, რომ ისინი იყვნენ ძლიერები, თუმცა ამ პროცესში მხედველობიდან რჩებათ ისეთი მნიშვნელოვანი დეტალები, რომლებიც გავლენას ახდენს ბავშვის განვითარებაზე, ინტერპერსონალური ურთიერთბობის წარმატებით ჩამოყალიბებაზე. როგორ შემოიჭრა არტთერაპია თქვენს ცხოვრებაში და რა გავლენა იქონია არტთერაპიამ პირადად თქვენზე? მუშაობის პროცესში გამუდმებით ორიენტირებული ვიყავი და ვარ პროფესიულ განვითარებაზე. მაქსიმალურად ვცდილობდი, მიმეგნო ყველაზე ეფექტური და უსაფრთხო მიდგომებისთვის, ვინაიდან

child, which is often overlooked by most parents for a variety of external or internal reasons. Overlooking the needs of the child may have effects on the child’s interpersonal relationships in society. Parental involvement in the process itself has a particularly positive effect on the quality of the relationship between the child and the parent. Most importantly, the therapy process opens up parents to the emotional sides of their children, which, unfortunately, is becoming more and more unattainable due to the current tense working regime. In general, where can we apply art therapy? In general, art therapy is used to improve a person’s mental, physical or emotional well-being. Art therapy is related to the use of various expressive materials and visual forms by the client. It is directly related to the creative process and the client’s reactions, which reflect the peculiarities of his mental development, personal qualities, interests, problems or conflicts. Art therapy is useful even when communication with a patient becomes impossible due to his mental state. The creative process ensures a positive transformation of negative emotions into positive ones. The use of art therapy is very effective in all conditions, be it clinical depression, psychotic registry disorders, etc. Art therapy is also helpful in managing daily stress, irritation and fatigue. Art therapy can both be a leading therapy and an integral part of an eclectic approach. Going back to the focus on children, June 1 is International Children’s Day and the topics surrounding children’s rights are especially relevant. What do you think would be the impact of the social isolation measures on children affected by the pandemic? What would be your recommendation to the state and/or parents? Based on the family structure, I mean the number of children,

DIPLOMAT 49

მოწყვლად ჯგუფებთან მუშაობა განსაკუთრებულ სიფრთხილეს მოითხოვს. ძიების პროცესში კი ვაანალიზებდი, რომ თავს განსკუთრებით კომფორტულად ვგრძნობდი, როდესაც ხელოვნებას თერაპიის დატვირთვას ვაძლევდი. შესაბამისად, დავინტერესდი არტთერაპიით. არტთერაპია დამეხმარა, გამეაზრებინა და სწორად შემეფასებინა ხატვის როლი ჩემს ცხოვრებაში. არტთერაპია ჩემი, როგორც შემოქმედის, მთავარი ინსპირაცია გახდა. მას შემდეგ ხატვამ ჩემს ცხოვრებაში განსაკუთრებული ადგილი დაიკავა. განათლება და გამოცდილება საქართველოში დააგროვეთ, ახლა კი კარიერას ამერიკაში აგრძელებთ, რატომ ამერიკა? რამდენად გეხმარებათ აქ მიღებული ცოდნა მანდ მუშაობის პროცესში, რა გამოგადგათ ყველაზე მეტად და რა ახალი უნარები შეიძინეთ ამერიკაში? ამერიკა ჩემთვის არის თავისუფლების „ჭეშმარიტი იდეა“, რომელიც თავისუფლების საშუალებას გვაძლევს ნებისმიერ ასპექტში, თავისუფალი შეცდომების დაშვების თვალსაზრისითაც კი. ამერიკა არის კულტურული მრავალფეროვნების ცენტრი. რაც ჩემთვის ერთ-ერთი ყველაზე პრიორიტეტულია, აქ ვხედავ ინსტიტუციების მრავალფეროვნებას შესაბამისი კვლევითი ორგანიზაციებით, განსახვავებული მეთოდოლოგიებით. მრავალფეროვნების შესაძლებლობები კი საშუალებას მაძლევს, არტთერაპია გამოვიყენო კულტურულად განსხვავებული ჯგუფებისთვის. აქ აღმოვაჩინე უნარები, რომლის არსებობის შესახებ არც კი ვიცოდი. მაგალითად, აღმოვაჩინე, რომ მარტივად ვადაპტირდები გარემოსთან, რომელიც შესაძლებელია, გავხადო ჩემი კვლევის ერთ-ერთ საგნად, ვთვლი, რომ ესეც აქ შეძენილი და/ან გააქტიურებული უნარია. გვიამბეთ თქვენს მეთოდოლოგიაზეც, როგორ მუშაობთ და როგორ მოქმედებს არტთერაპია თქვენს კლიენტებზე? სიტყვასიტყვით “არტთერაპია” ხელოვნებით მკურნალობას ნიშნავს და აქცენტი ამ შემთხვევაში კეთდება არა მაღალი ესთეტიკური ღირებულების მქონე ნაწარმოებების შექმნაზე, არამედ თავად შემოქმედების პროცესის თერაპიულ ეფექტზე. თერაპიის შემდეგ ჩატარებული ინტერვიუს დროს კლიენტებმა როგორც აღნიშნეს, მათთვის განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი იყო შექმნის პროცესი. მათი შფოთვის დონე მნიშვნელოვნად მცირდებოდა, იწყებდნენ საკუთარი რესურსების აღმოჩენის პროცესს და საკუთარი თავის სხვა რაკურსით გაცნობას. იყო შემთხვევა, როდესაც კლიენტმა თერაპიის დასრულების შემდეგ აღნიშნა, რომ ის კონკრეტული საკითხი, რაც მასში თერაპიამდე იწვევდა შიშს და აბრკოლებდა კონსტრუქციული ურთიერთობების ჩამოყალიბებაში, თერაპიის შედეგად ისწავლა ამ კონკრეტულ სირთულესთან „თანამშრომლობა“. იპოვა მასთან საკომუნიკაციო გზა, რამაც საბოლოოდ დააბალანსა მისი შინაგანი ემოციური მდგომარეობა. თვითგამოხატვის ეს ფორმა საკმაოდ ინფორმაციულია და სპეციალისტს საშუალებას აძლევს, სწორი ინტერპრეტაციის შემთხვევაში მკურნალობის მართებულ გზას მიაგნოს. ჩემთვის, როგორც არტთერაპევტისთვის, მნიშვნელოვანია, კლიენტს ჰქონდეს მასალის ფართო არჩევანი, რადგან არტთერაპიისთვის სასიცოცხლოდ მნიშვნელოვანია თითეული ფერი, ფუნჯი თუ სხვა ნებისმიერ მასალა თანხვედრაში იყოს კლიენტის გრძნობებთან, რათა ზუსტად შეძლოს მისი ემოციების სიმბოლიზაცია. სწორად ორგანიზებული სტრუქტურირებული კითხვებით კი, რომელთა დასმის მომენტი ზუსტად უნდა იგრძნოს არტთერაპევტმა, კლიენტს საშუალებას აძლევს, თვითონვე შეძლოს თავისი სიმბოლოების ინტერპრეტაცია, თვითონ მიაგნოს მის მიერვე დასმული შეკითხვების პასუხებს. მთავა-

50 DIPLOMAT

the age difference and other similar factors, the isolation process has led to different types of difficulties. Accordingly, we encounter diverse individual manifestations, and results. However, my attention as an art therapist in the midst of this pandemic has been particularly heightened due to the relationship between a modern parent and a child. The lockdown periods have helped me to understand that many parents do not have enough information about their children’s strengths and weaknesses, because in fact during the day, school, kindergarten or various structured and unstructured environments play a big role in the child’s daily development. Consequently, due to the lack of communication, parents face challenges during the isolation period, such as finding the right approach to the relationship with their child, and making adjustments to accommodate their child’s skills and abilities. Therefore, my recommendation to the state would be to fund programs and, for institutions to focus on promoting healthy relationships between children and parents. All of these will involve the provision of therapeutic approaches such as art therapy. It is also important to have projects that will help provide the parent with information about the child’s developmental stages and characteristics. Although I believe that this issue predates the pandemic, the isolation period made it more visible. And I would advise parents to plan and spend more quality time with their children. Get involved in various information meetings or programs that do not only raise awareness about your child’s development, but also allows them to plan quality time properly. Nowadays, parents work hard to create a secure future for their children, to educate them, to teach them to be strong, but in this process they miss the important details that affect the development of the child, and the successful formation of interpersonal relationships. How did art therapy come into your life and what impact has art therapy had on you personally? I have a knack for professional development and this has been my major focus in the course of my career. As a result, I always try my best to find the most effective and safe approaches, because working with vulnerable groups requires special care. In the process of searching, I realized that I felt particularly comfortable any time I was administered a load of therapy. Thereafter, I became interested in art therapy. Art therapy helped me to understand and appreciate the role of drawing in my life. Art therapy has become my main inspiration as a creator, and painting has taken a special place in my life. You gained education and experience in Georgia, and now you are continuing your career in the US, why this country? How much does the knowledge gained in Georgia help you in the process of working in the US, and what new skills have you acquired there? For me, the US is a “true idea” of freedom that allows us to assert our rights in any aspect. America is the center of cultural diversity, which is one of the top priorities for me. Here, I am able to see and appreciate the diversity of institutions with relevant research organizations, and different methodologies. These diverse opportunities allow me to actively engage diverse

რი მეთოდოლოგია კი პირადად ჩემთვის არის კლიენტის შეუზღუდავი თვითგამოხატვის თავისუფლება. დაბოლოს, ჩემი ყურადღება მიიპყრო თქვენმა ნახატებმა, მონაწილეობას იღებდით გამოფენებში როგორც საქართელოს მაშტაბით, ისე ფარგლებს გარეთაც, ზოგადად, რა ადგილი უჭირავს არტს თქვენს ცხოვრებაში, უკვე ეწვიეთ ნიუ იორკის მუზეუმებსა და გალერეებს? და რომელია თქვენი საყვარელი მიმდინარეობა და მხატვარი? რა თქმა უნდა, უკვე ვეწვიე ნიუ იორკის საყოველთაოდ აღიარებულ, ცნობილ მუზეუმებსა და გალერეებს, როგორიცაა MOMA, GUGGENHEIM, GAGOIAN და სხვა ისეთ გალერეებსაც, რომლებიც სამწუხაროდ ტურისტთა ინტერესის სიაში ნაკლებად ხვდება, მაგალითად, Artists space, The Frick Collection, Bortolami და სხვა. განსაკუთრებით მომწონს პროცესი, როდესაც ნაკლებად ცნობად გალერეებში თუ მუზეუმებში ვპოულობ განსაკუთრებით სახასიათო ელემენტებს, რომლებიც შემდეგ ჩემს ცნობიერში ტრანსფორმირდება, როგორც ინსპირაციის წყარო. ფერით წერა (ფერწერა) არის ის, რაც მიქმნის მთავარ კომფორტს, თუმცა კონტექსტუალურადაც და მუშაობის ტექნიკების თვალსაზრისითაც მნიშნელოვანია ჩემი შინაგანი განწყობა. რაც განაპირობებს არჩევანს, თუ რა და როგორ მინდა, შევქმნა. განსაკუთრებით მომწონს სიურეალიზმი, სადაც არ არის არანაირი ლოგიკა და მორალი, სადაც ვხვდებით ადამიანის ქვეცნობიერის სხვა რეალობას, სხვა თავისუფალ სამყაროს. ძნელია ჩემთვის კონკრეტული მხატვრის გამოყოფა, თუმცა განსაკუთრებით მომწონს Jackson Pollock, Claude Monet, Salvador Dali... არტი ჩემთვის, როგორც არტთერაპევტისთვის, არტისტისთვის თუ უბრალო ინდივიდისთის, არის ჩემი ცხოვრების მთავარი მამაოძრავებელი ძალა.

groups with art therapy. Here, I have gained skills that I didn’t even know existed. For instance, I found that I could easily adapt to a foreign environment and that could become one of the subjects of my research, and I do believe that this is also an acquired and/or activated skill. Tell us about your methodology and how art therapy impacts your clients? Literally, “art therapy” means to cure through art, and in this case the focus is not on creating works of high aesthetic value, but on utilizing the therapeutic effect of the creative process itself. For many of my clients, their level of anxiety witnessed significant reduction once administered art therapy, and they began the process of discovering their own resources and getting to know themselves from a different perspective. There was a case where the client mentioned after the therapy was concluded, that the specific issue that caused the fear in him before the therapy and hindered the formation of constructive relations, is no longer a problem. The client found a way to communicate with the person involved in this specific issue, and he was eventually able to balance his emotional state. This form of self-expression is quite informative and allows the specialist to find the right course of treatment in case based on correct interpretation. For me, as an art therapist, it is important that the client has a wide choice of materials, because for art therapy, each color, brush or any other material is vital to match the client’s feelings in order to symbolize his emotions. Even with well-organized structured questions, which the art therapist needs to feel at the moment, the client is allowed to interpret his or her own symbols, and ask questions. My main methodology is the unrestricted freedom of expression of my client. Finally, I have to admit that your paintings caught my attention. I learnt that you have participated in exhibitions both in Georgia and abroad. Can you tell us what place art occupies in your life? Have you had visits to the museums and galleries in New York? And what is your favorite art direction and artist? Of course, I have already visited well-known museums and galleries in New York, such as MOMA, GUGGENHEIM, GAGOIAN, and other galleries that are unfortunately less popular with tourists, such as Artists Space, The Frick Collection, Bortolami and others. I especially like the process when I find less characteristic elements that are less recognizable in galleries or museums. These helped me to rely on my consciousness as a source of inspiration. Painting is what creates the main comfort for me, but both in terms of context and work techniques, my inner mood is important, which leads to the choice of what and how I want to create. I especially like Surrealism, where there is no logic and morality, where we meet another reality of the human subconscious; another free world. It is difficult to single out my specific artist, but I especially like Jackson Pollock, Claude Monet, and Salvador Dali. Art to me as an art therapist, as an artist or as a simple individual, is the main driving force of my life.

DIPLOMAT 51

52 DIPLOMAT

Diplomat June 2020

Articles inside

COVID-19: Georgia’s Time to Build on Its Strenghts and Begin a New Era of Growth for All Georgians

საქართველო და USAID - ძლიერი პარტნიორობა, რომელიც COVID-19-ზე იმარჯვებს - Diplomat Magazine

USAID and Georgia – a Strong Partnership Winning the Fight Against COVID-19

COVID-19-მა მსოფლიოს დაანახა საქართველოს გამჭვირვალობა და კომპეტენტურობა - Diplomat Magazine

COVID-19 Will Show Georgia’s Transparency and Competence to the Rest of the World - Diplomat Magazine

The COVID-19 Pandemic Has Further Intensified the EU’s Relationship With Georgia - Diplomat Magazine

COVID-19-ის პანდემიამ საქართველო- ევროკავშირის ურთიერთობები კიდევ უფრო გააძლიერა - Diplomat Magazine

Georgia Looking to Make Swift Economic Comebacks Despite Being Hit Hard by COVID-19 -Diplomat Magazine

საქართველო ცდილობს, აღადგინოს COVID-19-ით დაზარალებული ეკონომიკა - Diplomat June 2020

Georgia's Laudable Response to the COVID-19 Pandemic Has Been Very Successful Despite the Challenges