Diplomat December 2018 - January 2019 by Observer Media Group

Diplomats to Georgia Reveal How They Celebrate the Festive Season

Exclusive Interview with Santa Claus

Page 48

Page 41

ATOTSI

A RED LINE TO STOP RUSSIAN OCCUPATION Page 04

Interview with Minister for Defence Levan Izoria

IA G OR E IN 9 G 1 20 18 e

g Pa

Page 09

772449

300003

8 GEL

ISSN 2449-3007

DECEMBER 2018 - JANUARY 2019

Contents Cover Story

ატოცი - ადგილი, სადაც სამოქალაქო მოძრაობამ რუსული ოკუპაცია შეაჩერა Atotsi – A Red Line to Stop Russian Occupation

Exclusive Interview

ნატოსა და საქართველოს შორის სინერგია ძლიერია და უკავშირდება ყველა ქართველი მოქალაქის სურვილებს The Synergy Between NATO and Georgia Is Strong and Connected to the Desires of Every Georgian Citizen

Georgia in 2019

კორნელი კაკაჩია: 2019 წელს გაგრძელდება პოლარიზაცია მედიაში და იქნება ჭიდილი პოლიტიკურ პარტიებს შორის Kornely Kakachia: The Polarization in the Media Will Continue in 2019 and There Will Be the Fights Between Political Parties

პოლიტიკური ტურბულენტობა - 2019 წლის უმთავრესი გამოწვევა Political Turbulence - the Main Challenge of the Georgian Political Landscape in 2019

Trade

2018 წელი ქართულ ეკონომიკაში 2018: Taking a Stroll Down the Economics Lane – What We Observed

„სერვიე“ - 15 წელი ჯანმრთელობის სადარაჯოზე Servier – 15 Years of Significant Contribution to Serve Patients’ Needs

The EU

საქართველო-ევროკავშირის ურთიერთობები: წარსული, აწმყო, მომავალი EU-Georgia Relations: Reflections on the Past, the Present, and the Future

Christmas around the World

დიპლომატების შობა-ახალი წელი Diplomats to Georgia Reveal How They Celebrate the Festive Season

სანტა კლაუსი - საშობაო ზღაპარი მოდის ხალხის ბედნიერი ფიქრებიდან Santa Claus - the Magic of Christmas Comes from People’s Happy Thoughts

Observer Media Group

შიო მღვიმელის ქ. #15 საქართველო, თბილისი 0179

Observer / Diplomat / Parliament

გენერალური დირექტორი ნინო შარაშიძე Managing Director Nino Sharashidze nino.sharashidze@observer.com.ge

გამოწერა და რეკლამის განთავსება Subscription & Advertising sales@observer.com.ge

15 Shio Mghvimeli Str. Tbilisi 0179, Georgia

რედაქტორთა კოლეგია Editorial Commitette editor@observer.com.ge

info@observer.com.ge TEL: +995 558 519 519

ატოცი - ადგილი, სადაც სამოქალაქო მოძრაობამ რუსული ოკუპაცია შეაჩერა

Atotsi – A Red Line to Stop Russian Occupation ნინო ცაბოლოვი NINO TSABOLOVI

011 წლიდან, რუსეთის ფედერალური უშიშროების სამსახურის სასაზღვრო ძალები საქართველოს ტერიტორიაზე ე.წ. საზღვრისპირა სოფლებში მავთულხლართებს ავლებენ, რის შედეგადაც ადგილობრივი ოჯახების სახლები და სახნავ-სათესი მიწები მავთულხლართებს მიღმა ექცევა. რუსეთი თავის მოქმედებებში თამამია, იცის-რა, რომ პასუხი არავისგან მოეთხოვება და ვერც საქართველო გაუწევს წინააღმდეგობას, აკეთებს იმას, რაც უნდა, იქნება ეს საქართველოს მოქალაქეების გატაცება გამოსასყიდის მისაღებად თუ მათი მიწების მითვისება. საბედნიეროდ, ამ უიმედო მდგომარეობაშიც კი, არსებობენ ადამიანები, რომლებსაც სჯერათ, რომ ბრძოლას ყოველთვის აქვს აზრი და ბერლინის კედლის დაცემის მსგავსად, მოვა დრო, როცა რუსები თავისი ხელით მოშლიან მავთულხლართებს და ბოლო მოეღება იმ უკანონობას, რასაც ოკუპაცია ჰქვია. მართალია, საბოლოო გამარჯვებამდე ჯერ ძალიან შორია, თუმცა 7 ნოემბერს (17-თვიანი პატრულირების შემდეგ) პირველად დადგა რეალური შედეგი, როცა ანტისაოკუპაციო მოძრაობის „ძალა ერთობაშიას“ სამოქალაქო ძალისხმევამ რუსი სამხედროები შეაჩერა, რომელთაც სოფ. ატოცში, მავთულხლართების გასავლებად, ბოძების დამონტაჟება ჰქონდათ დაწყებული. 5 დეკემბერს საოკუპაციო ძალებმა სამუშაოების განახლება სცადეს, სწორედ ამ დროს აღმოჩნდა მათ პირისპირ ანტისაოკუპაციო

4 DIPLOMAT

he Border Security Force of the Federal Security Service of Russia built barbed wire fences in the so called borderline villages of Georgia since 2011. This has restricted local households and farmlands beyond the barbed wire fences. Russia is bold in its actions, and she knows that no one will be able to respond to these actions. Georgia is also helpless and this is why Russia can confidently kidnap Georgian citizens and hold them at ransom on their own lands. Fortunately, despite the desperate situation, there are people who believe that one should never give up and like the fall of the Berlin Wall, the time will come when the Georgians will wreck the wires with their hands and put an end to the illegality that is called occupation. Although, this is far from the final victory, on November 7 (17 months after the patrolling), the first real result was witnessed when the civil force of the anti-occupation movement “Strength lies in Unity” managed to stop the Russian militaries from further installation of the poles for the barbed wire fences in Atotsi. On December 5, the occupation forces tried to resume the work, but this time, the leader of the anti-occupation movement,

მოძრაობა „ძალა ერთობაშიას“ ლიდერი დავით ქაცარავა, ის ოკუპანტების წინ რამდენიმე მეტრის მოშორებით დადგა და ემოციურად მიმართა: „იცოდეთ, რომ თუ აქ ხაზების გავლებას დაიწყებთ, ჩვენი, უიარაღო ხალხის მოკვლა მოგიწევთ. არ ვიცი, ოსები ხართ თუ რუსები. თუ თქვენ ოსები ხართ, ეს ჩვენი მიწაა და რუსები გიყენებენ, თუ რუსები ხართ, მაშინ ოკუპანტები ხართ! ჩვენ აქ ახლა 6–7 კაცი ვართ, კიდევ მოვლენ და ყველა ჩვენგანის, კამერების, მსოფლიოს თვალწინ მოკვლა მოგიწევთ. მოგიწევთ იმ ადამიანების მოკვლა, რომლებიც საკუთარ მიწას თქვენგან დაიცავენ. თუ დააპირებთ, რომ ერთი ბოძი მაინც დადგათ, მოგიწევთ, გვესროლოთ. ამისთვის მზად ვართ. იარაღის გარეშე ვიქნებით, გვესროლეთ. იარაღის გარეშე იმიტომ კი არ ვართ, რომ მისი გამოყენება არ ვიცით, არამედ იმიტომ, რომ მართლები ვართ. ეს ჩვენი მიწაა და უიარაღო 100–ჯერ უფრო ძლიერი ვარ“. ამ ემოციური კადრების ნახვის შემდეგ, 8 დეკემბერს, ჩვენი მედია ჯგუფი ატოცში გაემგზავრა, რომ ადგილზე გავცნობოდით მოხალისეების ყოველდღიურობას და შექმნილ ვითარებას. იქ მისულები კი „მუსიკალური ოკუპაციის“ მოწმე გავხდით, ჩატარდა აქცია-პერფორმანსი სადაც ქართველმა მუსიკოსებმა მუსიკალური ხმაურით გააპროტესტეს საოკუპაციო ძალების ქმედებები. პირველ რიგში აქციის ორგანიზატორს გავესაუბრეთ, თუ რატომ გადაწყვიტა მეგობრებთან ერთად სოფელ ატოცში ჩასვლა და ოკუპანტის პირისპირ მუსიკალური ინსტრუმენტების დადგმა. ქეთი ვარდი, „მუსიკალური ოკუპაციის“ ორგანიზატორი: სპეციალურად ამ დღისთვის დაიწერა „მუსიკალური ოკუპაცია“. ეს იქნება მუსიკალური ხმაური, რომლითაც დღევანდელ წარმოდგენას გავხსნით. ეს იქნება ერთგვარი მუსიკალური პროტესტის ხმა. ჩვენ ვართ აპოლიტიკური ადამიანები, მუსიკალური ხალხი, რომელიც აპროტესტებს რუსეთის მიერ ჩვენი მიწების მიტაცებას. მომავალშიც ვგეგმავთ მსვავს აქტივობებს, მოვიწვევთ ბევრ სხვა ცნობილ მუსიკოსს და ვეცდებით, ვაჩვენოთ, რომ არ ვეგუებით ოკუპაციას. მუსიკალურ ხმაურს ვერაფერი დააკლო ადგილზე დანთებულმა კოცონის ალმა, რომელიც როიალთან, იქვე, „ძალა ერთობაშიას“ აქტივისტმა ცეცხლის დანთებით „გამოიწვია“. პირიქით, ოკუპანტმა ერთდოულად იგრძნო მუსიკის და „ცეცხლის“ „გემო“ და შესაძლოა, დაუგეგმავად, თუმცა, საინტერესო კომბინაცია გამოვიდა. „მიუხედავად იმისა, რომ ბავშვი ვიყავი, „ეს ყველაფერი 9 აპრილის მერე მტკივა“, - გვეუბნება „ძალა ერთობაშიას“ მოხალისე, დავით

“Strength lies in Unity” Davit Katsarava, came up a few meters away from the occupants and emotionally addressed them: “Beware that if you build the lines here, you will kill an unarmed people. I do not know whether you are Ossetians or Russians. If you are Ossetians, this is our land. If you are Russians, then you are occupants! We are here now, 6-7 people, more to join, and you will have to kill all of us, in front of the cameras and the world. You will have to kill people who are protecting their land from you. If you are going to install even one pole, you will have to kill us. We are ready for that. We’ll be without weapons, you can shoot us. We are not without weapons because we do not know how to use it, but because we are right. This is our land and even though we are unarmed, we are 100 times stronger. “ After watching this emotional video, on December 8, our media group went to Atotsi to find out about the daily routine of the volunteers and the situation there. We witnessed a “musical occupation” a demonstration, where the Georgian musicians protested against the actions of the occupation forces with sounds of music. First, we talked to the organizers of the demonstration about why she decided to go to Atotsi with her friends to set up musical instruments in the face of the occupants. Keti Vard, Organizer of “Musical Occupation” said: “Musical Occupation” was specially written for this day. It will be a musical noise after today’s opening performance. It will be a kind of musical protest. We are apolitical people, musical people who protest Russia’s occupation of our lands. In the future, we are planning to actively engage many other famous musicians and we will try to demonstrate that we do not subscribe to occupation. The musical noise could not be hacked by the bonfire, which, blazed from the fire set by the activist of “the strength lies in unity” near piano. On the contrary, the occupants felt the music and the “flavor” of the fire together. It was an interesting combination. “Although I was a child, it still hurts since 9th of April events,” says volunteer David Sherozia, who told us about the situation, placing wood in the fire from time to time:

„იარაღის გარეშე იმიტომ კი არ ვართ, რომ მისი გამოყენება არ ვიცით, არამედ იმიტომ, რომ მართლები ვართ. ეს ჩვენი მიწაა და უიარაღონი 100–ჯერ უფრო ძლიერნი ვარ“. „We are not without weapons because we do not know how to use it, but because we are right. This is our land and even though we are unarmed, we are 100 times stronger."

DIPLOMAT 5

„რომ მას შემდეგ, რაც ჩვენმა ორგანიზაციამ აქტივობა დაიწყო ატოცში, ბოძების დასმის პროცესი შეჩერდა. არ ვიტყვი, რომ ჩვენი დამსახურებაა, მაგრამ ფაქტი სახეზეა“ „. I would like to underline the fact that as soon as the occupants started placing poles in Atotsi, our organization started activities here and this process was suspended. I do not say that this is our merit, but the facts are there for us to see."

შეროზია, რომელიც შიგადაშიგ კოცონს უნთებს - მასთან საუბარი ადგილზე შექმნილ ვითარებაზე საუბრით დავიწყეთ: „ამ ორგანიზაციაში დაარსების დღიდან ვარ. ვცდილობ, აქტიურად შევიტანო ჩემი წვლილი იმ საქმეში, რასაც რუსული ოკუპაციის შეჩერება ჰქვია. მინდა ხაზი გავუსვა იმ ფაქტს, რომ მას შემდეგ, რაც ჩვენმა ორგანიზაციამ აქტივობა დაიწყო ატოცში, ბოძების დასმის პროცესი შეჩერდა. არ ვიტყვი, რომ ჩვენი დამსახურებაა, მაგრამ ფაქტი სახეზეა. 30 დღეა, ვპატრულირებთ. ისე, წელიწადზე მეტია, ეს ორგანიზაცია შეიქმნა და სხვადასხვა ადგილას პატრულირებს - იქ სადაც ე.წ. საზღვარია. ასევე ვავრცელებდით ინფორმაციას ჩვენი მოქალაქეების გატაცებაზე. ვინმე რომ დაიკარგება, პირველი ინფორმაცია ჩვენთან მოდის, მოსახლეობა გვიკავშირდება. დიდი ნდობით ვსარგებლობთ.“ ორგანიზაციას დროდადრო მოხალისეები ემატებიან. იქიდან გამომდინარე, რომ ფინანსური რესურსის მოძიება თავად უწევთ, მოხალისეთა რაოდენობაც და იმ ადამიანთა კატეგორიაც, ვინც ორგანიზაციის აქტივობაში ჩართვის სურვილს გამოთქვამს, ცვალებადია. ატოცში მყოფთა მთავარი გზავნილი კი ასეთია: „ჩვენთვის ეს ადგილი არის წითელი ხაზი, სადაც შევაჩერეთ რუსული ოკუპაცია. ეს არის უდიდესი გზავნილი საზოგადოებისათვის, რომ ბრძოლას ყოველთვის აქვს აზრი“.

“I have been in this organization since its foundation. I try to actively contribute to the mission of ending the Russian occupation. I would like to underline the fact that as soon as the occupants started placing poles in Atotsi, our organization started activities here and this process was suspended. I do not say that this is our merit, but the facts are there for us to see. We are on a constant 30 days patrol here. Well, for more than a year now, this organization was created and we patrolled in different places – near the boundary. We also spread information about the kidnapping of our citizens. If anybody gets lost, the first information comes to us, the population reaches out to us directly and we enjoy the great trust.” Volunteers are added to the organization regularly. Due to the fact that they have to find financial resources, the number of volunteers and the category of those who are willing to join the organization’s activities are changing. The main message of those in Atotsi is that: “This is a red line for us to stop Russian occupation. This is the greatest message to the public that the struggle always makes sense “. We asked David Katsarava, founder and leader of the or-

„ჩვენთვის ეს ადგილი არის წითელი ხაზი, სადაც შევაჩერეთ რუსული ოკუპაცია. ეს არის უდიდესი გზავნილი საზოგადოებისათვის, რომ ბრძოლას ყოველთვის აქვს აზრი“. „This is a red line for us to stop Russian occupation. This is the greatest message to the public that the struggle always makes sense."

6 DIPLOMAT

„ეს ჩემი ქვეყანაა, ჩემი ომია, ჩემი ბრძოლაა, აქ შიში აღარ არსებობს, ჩვენს ნაცვლად სხვა არ იბრძოლებს. მე ვგრძნობდი, რომ მათ ეშინოდათ, ეს იგრძნობოდა, რადგან იციან, რომ ქართველი ერი იღვიძებს და ამ გადაწყვეტილებას წინ ვერ აღუდგებიან. ეს არის შეუქცევადი პროცესი, რომელიც აუცილებლად მოიტანს გამარჯვებას “. „This is my country, my war, my battle, there is no fear here, and the other will not fight for us instead. I felt that they feared it would be felt, because they know that the Georgian nation would wake up and cannot resist this decision. This irreversible process will surely bring victory "

ორგანიზაციის დამფუძნებელს და ლიდერს, დავით ქაცარავას ვკითხეთ, თუ რას გრძნობდა იმ მომენტში, როდესაც ოკუპანტის პირისპირ აღმოჩნდა. „ეს ჩემი ქვეყანაა, ჩემი ომია, ჩემი ბრძოლაა, აქ შიში აღარ არსებობს, ჩვენს ნაცვლად სხვა არ იბრძოლებს. მე ვგრძნობდი, რომ მათ ეშინოდათ, ეს იგრძნობოდა, რადგან იციან, რომ ქართველი ერი იღვიძებს და ამ გადაწყვეტილებას წინ ვერ აღუდგებიან. ეს არის შეუქცევადი პროცესი, რომელიც აუცილებლად მოიტანს გამარჯვებას და ეს გამარჯვება ახლოს არ არის. არ იცის რამდენი წელი დასჭირდება თუმცა დარწმუნებულია, რომ გამარჯვება მოვა და ამისთვის ბრძოლაა საჭირო. „ჩვენ ვართ თქვენი თვალები, თქვენი ყურები - შეგიძლიათ, გვენდოთ. ჩვენ ვართ ის განგაშის ღილაკი, რომელიც აუცილებლად შეგატყობინებთ იმას, რაც აქ ხდება. აქ იმისთვის ვართ, რომ ყველაფერი იცოდეთ. კიდევ ექნებათ მცდელობები, რომ გააგრძელონ მავთულხლართების გავლება. ჩვენ ვიქნებით პირველი ხაზი, ვინც აქ მათ დახვდებათ. თქვენ უბრალოდ გეტყვით - გაგვამხნევეთ“. მოძრაობის წევრი ლანა ღვინჯილია ამბობს, რომ წლების განმავლობაში ბევრი რამ მომხდარა საოკუპაციო ხაზებზე, ხალხიც გაუტაციათ, მავთულხლართიც გაუბიათ, მაგრამ ამას საზოგადოება იგებს პოსტ-ფაქტუმ, ან საერთოდ ვერ იგებს, ან გვიან იგებს. ერთადერთი

ganization about what he felt at the moment he was faced by the occupants. “This is my country, my war, my battle, there is no fear here, and the other will not fight for us instead. I felt that they feared it would be felt, because they know that the Georgian nation would wake up and cannot resist this decision. This irreversible process will surely bring victory although this victory is not near. I do not know how long it will take, but I’m sure the victory will come and the fight is needed.” “We are your eyes, your ears - you can trust us. We’re the alarm button that will inform you of what’s going on here. We are here to know everything. There will still be attempts to continue the barbed wire fences. We will be the first line who will meet them here. Please give us courage”. Lana Ghvinjilia, a member of the movement says that many things have happened on the occupation lines for years, and people wake up behind the wires, and the society gets the information post-factum or later. The only advantage that the anti-occupation movement has - is the way they obtain and disseminate information.

„პატრულირების დიდი პერიმეტრი გვაქვს და იქ ვიქნებით, სადაც დაიწყებენ ღობეების გავლებას. ასე გავაგრძელებთ, ვიდრე ოკუპაცია არ დასრულდება. მთავარი შედეგია, რომ რუსული სამხედრო მანქანა შეჩერებულია“. „We have a large perimeter of patrolling to do, and we will be there where the wires are going to be built. We will continue this way until the occupation is over. The main result is that the Russian military machine is suspended"

DIPLOMAT 7

„ბერლინის კედელი როცა ააგეს, პატარა კარვები იდგა, მორიგეობდნენ, აპროტესტებდნენ, თაობები პროტესტის გრძნობით გაიზარდნენ. სწორედ ეს გვაძლევს იმედს, რომ აფხაზეთი და სამაჩაბლო დაკარგული არ არის“. "When the Berlin Wall was built, small tents were standing, they were protesting and generations grew up with a sense of protest. This is what gives us hope that Abkhazia and Samachablo are not lost." ბერკეტი, რაც ანტისაოკუპაციო მოძრაობას აქვს - ინფორმაციის მოპოვება და გავრცელებაა. „აღსანიშნავია, რომ დაახლოებით ერთი თვის წინ დაიწყეს ღობის გავლება, თუმცა „ძალა ერთობაშიას“ ჯგუფმა ადგილზე ჩასვლა მოასწრო, ვიდრე ღობეების გავლებას დაასრულებდნენ. რეალურად, ეს აღმოჩნდა პირველი შემთხვევა, როდესაც პროცესი გაჩერდა. ამ ორგანიზაციის აქტივობაც და მიზანიც სწორედ ამას ემსახურება. ეს არის მოხალისეების ორგანიზაცია, რომელიც ჩვენი სახსრებით, მეგობრების შემოწირულობებით არსებობს. ეს არის ერთადერთი შემთხვევა, როდესაც მივუსწარით და პროცესი შუაში არის გაჩერებული. იმედი გვაქვს, რომ პროცესი შეჩერდება. ვნახოთ, რამდენ ხანს გავძლებთ“, ამბობს ლანა ღვინჯილია, „ძალა ერთობაშია“. კიდევ ერთი მოხალისე გიორგი ჭანტურიშვილი კი ორგანიზაციის საქმიანობას „სამოქალაქო პარტიზანობას“ უწოდებს. „24-საათიანი პატრულირების რეჟიმზე ვართ, რადგან ღობეებს აგებენ. ოკუპანტების შეჩერებას ჩვენი ძალებით ვცდილობთ. ამას „სამოქალაქო პარტიზანობას“ დავარქმევდი. პატრულირების დიდი პერიმეტრი გვაქვს და იქ ვიქნებით, სადაც დაიწყებენ ღობეების გავლებას. ასე გავაგრძელებთ, ვიდრე ოკუპაცია არ დასრულდება. მთავარი შედეგია, რომ რუსული სამხედრო მანქანა შეჩერებულია. მოსახლეობის გატაცებაც შეწყდა“. რა მოლოდინი და რისი იმედი დგას აქტივობის უკან, ამ კითხვას მოძრაობის აქტივისტი დავით შეროზია ასე პასუხობს: „ბერლინის კედელი როცა ააგეს, პატარა კარვები იდგა, მორიგეობდნენ, აპროტესტებდნენ, თაობები პროტესტის გრძნობით გაიზარდნენ. სწორედ ეს გვაძლევს იმედს, რომ აფხაზეთი და სამაჩაბლო დაკარგული არ არის“.

8 DIPLOMAT

“It is noteworthy that they started to build fences about a month ago, but the “strength lies in the unity” group went to the place before the fence installations were finished. In fact, this turned out to be the first time the process stopped. The activity and purpose of this organization serves this purpose. This is a volunteer organization, made up of friends and acquaintances. This is the only occasion when we have gone and the process stopped abruptly. We hope that the process will be suspended. Let’s see how long we can endure,” Lana Ghvinjillia, of “strength lies in unity” declared. Another volunteer Giorgi Chanturishvili described the organization’s work as “civil partisanship.” “We are in a 24-hour patrolling regime, because the fences are being built. We are trying to stop the occupants through our forces. I would call it “civil partisanship”. We have a large perimeter of patrolling to do, and we will be there where the wires are going to be built. We will continue this way until the occupation is over. The main result is that the Russian military machine is suspended. The kidnapping has also stopped.” When we asked what expectations and hopes are behind the activity of the group, the activist David Sherozia responded thus: “When the Berlin Wall was built, small tents were standing, they were protesting and generations grew up with a sense of protest. This is what gives us hope that Abkhazia and Samachablo are not lost.”

ნატოსა და საქართველოს შორის სინერგია ძლიერია და უკავშირდება ყველა ქართველი მოქალაქის სურვილებს

The Synergy Between NATO and Georgia Is Strong and Connected to the Desires of Every Georgian Citizen ნინო შარაშიძე NINO SHARASHIDZE

აქართველოს წინაშე მდგარი ოკუპაციის ფონზე, ქვეყნის ტერიტორიული მთლიანობის დასაცავად, ქვეყანა საერთაშორისო ორგანიზაციებსა და მთავრობებს მხარდაჭერისკენ მოუწოდებს. მაშინ, როცა ქართველი სამხედროები შინ არაერთი გამოწვევის წინაშე დგანან, საერთაშორისო ორგანიზაციებთან და მთავრობებთან მუდმივ თანამშრომლობას მოჰყვება ის ვალდებულებები, რომლებიც სტრატეგიული მხარდაჭერის გა-

ს

n the light of occupation facing Georgia, the country’s drive to protect her territorial integrity has greatly led to the call for support of international bodies and governments. While the Georgian military is faced with chal-

lenges on the home front, the continued combination with these international bodies and governments come with commitments

DIPLOMAT 9

ნვითარებას უწყობს ხელს, რომელსაც ქვეყანა იღებს პარტნიორი ორგანიზაციებისა და მთავრობებისგან. ქვეყნის ტერიტორიული მთლიანობის დაცვასა და ქართველი სამხედროების გასაძლიერებლად ნატოსა და ა. შ. შ.-ის მთავრობასთან სტრატეგიულ თანამშრომლობაზე, საქართველოს თავდაცვის მინისტრს, ბატონ ლევან იზორიას ვესაუბრეთ. ბატონო მინისტრო, რა იყო მთავარი მიღწევები თავდაცვის სფეროში 2018 წელს? საქართველოს თავდაცვის სამინისტრომ, 2017 წელს მიღებული 4-წლიანი სტრატეგიული თავდაცვის მიმოხილვის დოკუმენტით, განსაზღვრა საქართველოს თავდაცვის ძალების ტრანსფორმაციის ძირითადი მიმართულებები. მიღებული პოლიტიკის ფარგლებში 2017 და 2018 წლებში მნიშვნელოვანი ნაბიჯები გადაიდგა ქვეყნის თავდაცვისუნარიანობის ამაღლების კუთხით, კერძოდ კი მართვის სისტემების დახვეწის, მზადყოფნის ამაღლების, ინსტიტუციური განვითარებისა და რესურსების ადეკვატურად გადანაწილების მიმართულებით. რაც შეეხება, უშუალოდ 2018 წელს, თავდაცვის სფეროში რამდენიმე ძირითად მიღწევას გამოვყოფდი, რომელთაც ეროვნული თავდაცვისუნარიანობისა და უსაფრთხოების განმტკიცებისთვის არსებითი მნიშვნელობა გააჩნიათ. დავიწყებდი თავდაცვისუნარიანობის სტაბილური განვითარებისათვის აუცილებელი გრძელვადიანი დაგეგმვისა და ინსტიტუციური მიდგომების დამკვიდრებით. კერძოდ დაიწყო ეროვნული თავდაცვის ათწლიანი სტრატეგიის შემუშავების პროცესი და შეიქმნა შეიარაღების სისტემების შესყიდვების სტრატეგია. ორივე ეს დოკუმენტი, უზრუნველყოფს თავდაცვის შესაძლებლობების სტაბილურ და თანმიმდევრულ განვითარებას გრძლევადიან პერსპექტივაში. 2018 წელს, უპრეცედენტო ხასიათის პროგრესული რეფორმების გატარებით, რომლებიც ეფუძნებოდა ქვეყნის წინაშე მდგარი საფრთხეებისა და ჰიბრიდული ხასიათის გამოწვევების ანალიზს და მიმართული იყო საქართველოს თავდაცვისუნარიანობის მაღალი ხარისხისა და ნატოსთან მაქსიმალური თავსებადობის მიღწევისკენ, ეტაპობრივად გამოიწვია სიღრმისეული ცვლილებები და შედეგობრივად მაღალი სტანდარტები დაამკვიდრა შეიარაღებულ ძალებსა 10 DIPLOMAT

that are important to the development of the strategic support the country gets from these partner bodies and governments. The Diplomat magazine sat to discuss with Mr. Levan Izoria, Georgia’s Defence Minister, and he shared appreciable insights into Georgia’s territorial integrity defence and the strategic approach with NATO and the US government towards strengthening the Georgian military. What were the main achievements within the defence sphere in 2018? The Ministry of Defence of Georgia defines the main directions of the Transformation of the Georgian Defence Forces, in line with a four-year Strategic Defence Review adopted in 2017. Within the framework of the policy adopted in 2017 and 2018, significant steps have been taken to increase the country’s defence capabilities, particularly in terms of improving management systems, increasing readiness of our personnel, institutional development, and resources. As for 2018, I will define several key achievements in the defence sphere, which hold substantial importance in the scope of strengthening our national defence capabilities and security. I would like to start with long-term planning and institutional approaches necessary for the sustainable development of our defence capabilities. In particular, we have launched the process for the development of a ten-year strategy for national defence and the arms procurement strategy was adopted. Both of these documents provide a stable and sustainable development of defence capabilities in the long run. In 2018, the unprecedented nature of the progressive reforms, which are based on the analysis of threats facing our country and the challenges associated with its hybrid nature

და მთლიანად თავდაცვის ინსტიტუციაში. სწორედ ჰიბრიდული საფრთხეების ადეკვატურად და გასული წლების საბრძოლო გამოცდილების გათვალისწინებით შემუშავდა და დამკვიდრდა თავდაცვის ორგანიზების თვისობრივად ახალი მიდგომა და საბრძოლო ოპერატიული ქმედებების ახალი ტაქტიკა, რომელიც ზოგადად ფოკუსირდება დასავლეთისა და აღმოსავლეთის ძირითადი ოპერატიული მიმართულებების უზრუნველყოფით თანაბარი და მაღალი საბრძოლო შესაძლებლობების მქონე მცირე ზომის ტაქტიკური შენაერთებით. ოპერატიული მოქმედების ტაქტიკა დაფუძნებული იქნება „ამოცანით მართვის“ ძირითად პრინციპებზე. რეფორმების სწორმა კურსმა და მათი განხორციელების თანმიმდევრულობამ, შედეგად მშპ-ს თავდაცვის სექტორზე 2%-ის გამოყოფასთან ერთად რესურსების სწორი მართვა და გადანაწილება მოიტანა. რაც ძირითად შეიარაღებაზე 20%-იან ნიშნულში, ხოლო აუცილებელი ინფრასტრუქტურული პროექტებისთვის ასევე 3%-მდე გაზრდილ პროცენტულ მაჩვენებელში გამოიხატა. სწორად დაგეგმვის, ორგანიზების და რესურსების სწორად მიმართვის შედეგია მიმდინარე წელს განხორციელებული უპრეცენდენტო და უდიდესი მნიშვნელობის საბრძოლო მომზადების ცენტრის (CTC) დაარსება ვაზიანის სამხედრო ინფრასტრუქტურის ტერიტორიაზე. პროექტი ჩვენს სტრატეგიულ პარტნიორთან, აშშ-თან ერთად განხორციელდა და კრწანისის წვრთნისა და შეფასების ცენტრთან (JTEC), ალგეთისა და ნორიოს სამხედრო პოლიგონებთან ერთად, გახდა მყარი საფუძველი არა მხოლოდ ქართველი სამხედროების ნატოს სტანდარტებით წვრთნისა და მომზადებისთვის, არამედ ასევე ნატოს ქვეყნების შეიარაღებული ქვედანაყოფების მზადყოფნის დონის ამაღლებისათვის. აღნიშნულის მაგალითად მოვიყვანდი, COBRA ….. საბრძოლო მომზადების ცენტრის პარალელურად, 2018 წლის მაისში დაიწყო აშშ-საქართველოს ყველაზე ამბიციური და მრავალწახნაგოვანი პროექტი - საქართველოს თავდაცვის მზადყოფნის პროგრამა (GDRP) - რაც 9 სამანევრო ბატალიონის დაკომპლექტებას, შესაბამისი თანამედროვე ტექნიკით აღჭურვასა და წვრთნას და შენარჩუნებას მოიცავს. პროგრამის მიზანია საქართველოს ტერიტორიული თავდაცვის უზრუნველსაყოფად თავდაცვის ძალების საბრძოლო მზადყოფნის დონის ამაღლება, რაც თითოეული მოქალაქისა და ქვეყნის დაცულობის ხარისხს მეტად გაზრდის და გააძლიერებს. აღსანიშნავია, რომ ხელშესახები პროგრესი გვაქვს თავდაცვის განვითარებისთვის აუცილებელ და გამოკვეთილ ორ ძირითად პრიორიტეტთან მიმართებაშიც, რაც ჯავშანსაწინააღმდეგო და საჰაერო თავდაცვის მიმართულებების გაძლიერებას უკავშირდება. კერძოდ, საქართველომ ჩვენი მთავარი სტრატეგიული პარტნიორისგან, აშშ-სგან სწორედ წელს შეიძინა ანტისატანკო „ჯაველინის“ სისტემები. მიმდინარეობს ქართველი სამხედრო მოსამსახურეების მომზადება იმ უნარების განვითარებისა და სრულყოფისათვის, რაც ამ სისტემების გამოყენებისთვის არის საჭირო. აღნიშნული ფაქტი არის საქართველოს თავდაცვისუნარიანობის კუთხით გადადგმული უმნიშვნელოვანესი ნაბიჯი, რადგან 2008 წლის აგვისტოს ომის დროს მიმდინარე საომარმა მოქმედებებმა და თავდაცვის ახალმა ოპერატიულმა გეგმამ ნათლად დაგვანახა ტანკსაწინააღმდეგო სისტემების შეიარაღებაში არსებობის მნიშვნელობა. აქვე მინდა აღვნიშნო, რომ ამ ტიპის შეიარაღების შესყიდვას დეკადების განმავლობაში ცდილობდა ქართული მხარე, თუმცა მხოლოდ ჩვენი ადმინისტრირების პირობებში გახდა შესაძლებელი სისტემის შესყიდვა, რაც უცილობლად არის დასტური და ხაზგასმა ჩვენს ქვეყნებს შორის არსებული მჭიდრო სტრატეგიული თანამშრომლობის უპრეცენდენტო დინამიკის და ურთიერთნდობის მაღალი ხარისხის. რაც შეეხება საჰაერო თავდაცვის შესაძლებლობების განვითარე-

were directed towards the achievement of high quality defence and maximum compatibility with NATO. The stepwise analysis resulted in deep changes and established high standards as a result in our armed forces and in the whole defence institution. Consequently, with adequate consideration of the hybrid threats and the combat experience from past years, a new approach to the organization of defence was developed together with new tactics for operational activities, which is generally provided by the equal and high combat capability of small tactical units in the main east-west operational directions. Operational action tactics will be based on the basic principles of “task management”. The correct course of the reforms and the consistency of their implementation resulted in the correct management and distribution of resources together with the allocation of 2% of the GDP for the defence sector. This culminated in a allocating 20 percent for procurement of the major equipment and an increase of up to 3 percent for the necessary infrastructure projects. The proper planning, organization, and resources put together, resulted in the establishment of the unprecedented and most important Combat Training Center (CTC) in the territory of Vaziani’s military infrastructure in 2018. The project was implemented through our strategic partnership with the US, with the Krtsanisi Training and Evaluation Center (JTEC), and the Algeti and Norio military firing grounds. It has become a solid foundation not only for training and preparation of our personnel up to NATO military standards, but also for increasing the readiness of the armed forces of the NATO member states. A good example of this is COBRA... Similar to the Combat Training Center, Georgia Defence Readiness Program (GDRP) was developed in May 2018. The program is one of the most ambitious and multifaceted US - Georgia projects. Georgia Defence Readiness Program (GDRP) envisages equipping with modern equipment, training and maintenance of nine battalions. The aim of the program is to increase the level of combat readiness of the defence forces for Georgia’s territorial defence, which will increase and strengthen the quality of the protection of each citizen and the entire country. It should be noted that there are tangible progress recorded towards the two main priorities necessary for the development of defence, which are related to the strengthening of armaments and air defence. In particular, Georgia has acquired an anti-tank “javelin” system from our main strategic partner, the US. training of appropriate military personnel is ongoing to acquire relevant skills. This fact is a crucial step in Georgia’s defence capabilities, as the military operations during the war in August 2008 and the new operational plan of defence clearly demonstrated the importance of these anti-tank systems. I would also like to note that the Georgian government for many decades attempted to procure this type of weapon, but

DIPLOMAT 11

ბას, ამ კუთხით, საფრანგეთთან გაფორმებული ხელშეკრულების პირველი ფაზა დასრულდა და საქართველოში უკვე არის შეიარაღებაში შესაბამისი რადიოლოკაციური სადგურები და საზენიტო-სარაკეტო სისტემები. აღნიშნული საშუალებებით, საქართველოს საჰაერო სივრცე კიდევ უფრო დაცული და ეფექტიანად კონტროლირებადი გახდა; 2018 წლის 8 დეკემბერს კი, ჩემს ფრანგ კოლეგასთან, საფრანგეთის თავდაცვის მინისტრ ქ-ნ პარლისთან ერთად გავაფორმეთ ხელშეკრულება, რომლის საფუძველზეც, საქართველო შეიძენს მართვისა და კონტროლის სისტემებს, რაც ნატოს ერთიანი მართვისა და კონტროლის სისტემაში ინტეგრირების საშუალებას მოგვცემს. მინდა თქვენი ყურადღება, კიდევ ერთ ეროვნული მნიშვნელობის ძირეულ სიახლეზე შევაჩერო. ჩვენ მიერ ინიცირებულ და მთავრობის მიერ გაზიარებულ იქნა ტოტალური თავდაცვის კონცეფცია, რაც უწყებათაშორისი თანამშრომლობის მყარ მექანიზმზე და მთავრობისა და საზოგადოების ერთიანობაზეა დამყარებული. აღნიშნული კონცეფციის ფარგლებში, 2018 წლის ოქტომბერში დაიწყო აქტიური რეზერვის საპილოტე პროგრამა, რომელიც 2008 წლის აგვისტოს, რუსეთის სამხედრო აგრესიის დროს გამოვლენილი ხარვეზების, საქართველოს წინაშე არსებული საფრთხეებისა და ნატოს წევრი და პარტნიორი ქვეყნების საუკეთესო პრაქტიკის გათვალისწინებით შეიქმნა. რეზერვის მოცემული სისტემა არის ანაზღაურებადი და ნებაყოფლობითი, რაც საქართველოს მოქალაქეს აძლევს შესაძლებლობას თავისი ადგილი ჯარში ისე იპოვოს, რომ თავის სამოქალაქო საქმიანობას არ მოცდეს. რა არის მთავარი გამოწვევები, რომელიც კვლავ რჩება დღის წესრიგში? გამოწვევები, ზოგადად მთელ მსოფლიოში იზრდება, თქვენ იცით რომ გლობალური უსაფრთხოების გარემო, სულ უფრო ტურბულენტური ხდება, რაც, ბუნებრივია, გავლენას ახდენს ჩვენს რეგიონზე და უშუალოდ საქართველოზე. ამ ფონზე, საქართველოს თავდაცვის ძალების ამოცანაა არსებულ გამოწვევებთან მუდმივი ადაპტაცია და შესაბამისი მზადყოფნის უზრუნველყოფა შეზღუდული რესურსების გათვალისწინებით. ყოველივე ეს კი, მიღწევების მუდმივ გაუმჯობესებას გულისხმობს, ჩვენ გვჭირდება რეფორმების გაგრძელება როგორც ინსტიტუციონალური მიდგომებით, ისე თავდაცვითი შესაძლებლობების გაძლიერების თვალსაზრისით. როგორ აფასებთ მიმდინარე „მცოცავ ოკუპაციას“ და როგორ უნდა შეძლოს საქართველომ თავისი საზღვრების უკეთ დაცვა? პირველ რიგში უნდა ითქვას, რომ „მცოცავი ოკუპაციისა" და „საზღვრების" ერთ კონტექსტში მოხსენიებას კატეგორიულად უნდა ავარიდოთ თავი, რადგან საქართველოს საზღვრები რუსეთის მიერ სამხედრო ძალის გამოყენებით გავლებულ საოკუპაციო ხაზზე არ გადის. რუსეთის მიერ აფხაზეთისა და ცხინვალის რეგიონის ოკუპაცია არის საერთაშორისო სამართლის უხეში დარღვევა. საქართველოს ტერიტორიულ მთლიანობასა და სუვერენიტეტს აღიარებს და მხარს უჭერს საერთაშორისო საზოგადოება, რუსეთისა და რამდენიმე მცირე გამონაკლისი ქვეყნის გარდა. ამ მხარდაჭერის მკაფიო მაგალითია აშშ-ის წარმომადგენელთა პალატის მიერ სულ ახლახან, 12 დეკემბერს, მიღებული საქართველოს მხარდაჭერის აქტი. შესაბამისად, მიმდინარე ოკუპაციის წინააღმდეგ, სწორედ საერთაშორისო საზოგადოების მხარდაჭერას გააჩნია გადამწყვეტი მნიშვნელობა, რაზეც საქართველოს მთავრობა აქტიურად მუშაობს. მეორე და ასევე, მნიშვნელოვანი საკითხია საქართველოს ეროვნული უსაფრთხოების სისტემის განმტკიცება და მისი სრულყოფა, რაშიც ჩვენი პარტნიორების მხარდაჭერას უდიდესი მნიშვნელობა ენიჭება. ამ კუთხით, საქართველოს მიზანია, ეფექტიანად, მათ შორის დიპლომატიის მეშვეობით, გასცეს სათანადო პასუხი მის წინაშე 12 DIPLOMAT

only this current administration was able to procure the system, which undoubtedly underlines and emphasizes the unprecedented dynamic of the strategic cooperation between our countries and the high degree of mutual trust. As for the development of air defence capabilities, the first phase of the agreement signed with France is completed, and in Georgia, there are already appropriate radio stations and anti-aircraft missiles in place. With this, the Georgian airspace has become better protected and efficiently controlled; On December 8, 2018, with my French counterpart, French Defence Minister Ms. Parly, we signed an agreement from which Georgia will acquire command and control systems that will allow us to become integrated into the unified management and control system of NATO. I also want to focus your attention on the fundamental concept of national importance. We have initiated and shared the concept of total defence by the government, which is based on the solid mechanism of inter-agency cooperation, and the unity of government and society. Within the framework of this concept, in October 2018, an active Army Reserve pilot program was elaborated to address the dangers posed by the Russian military aggression in August 2008, the threats facing Georgia, and the best practices of NATO member and partner states. This Army Reserve system is remunerative and voluntary, and it gives Georgian citizens a chance to find their place in the army without quitting their civil activity. What are the main challenges that are still present on the agenda? Challenges generally grow, and the current global security environment is becoming more turbulent, which naturally affects our region and has direct impacts on Georgia. Against this backdrop, the task of the Georgian Defence Forces is to permanently adapt to existing challenges and to ensure adequate readiness with limited resources. This means that we need to continue to carry out reforms in line with institutional approaches, as well as strengthening defence capabilities. How do you assess the current “creeping occupation” and how can Georgia protect its borders? First, we should avoid mentioning the “creeping occupation” and “the borders” in the same context, as Georgia’s borders do not lie on the occupation territories built by Russia’s military forces. Russia’s occupation of Abkhazia and Tskhinvali is a gross violation of international law. The Territorial integrity and sovereignty of Georgia is recognized and supported by the international community, only Russia and a few others pose exceptions. A clear example of this support is the Act recently adopted by the United States House of Representatives, on December 12. Consequently, against the ongoing occupation, the support of the international community is crucial, and the Georgian government is actively working in this direction.

არსებულ ყველა გამოწვევას და მოახდინოს საფრთხეების შეკავება და პრევენცია. რა როლი აქვს საქართველოს მსოფლიოში მშვიდობისა და უსაფრთხოების განმტკიცების საქმეში და რა მნიშვნელობის მატარებელია საქართველოს ჩართულობა შესაბამის მისიებში? საქართველო, როგორც პასუხისმგებლიანი სახელმწიფო და ნატოსა და ევროკავშირის სანდო პარტნიორი, მონაწილეობს გლობალური უსაფრთხოების განმტკიცების პროცესში და აგრძელებს სხვადასხვა საერთაშორისო მისიაში მონაწილეობას. კერძოდ, საქართველოს თავდაცვის ძალები წარმოდგენილია ნატოს „მტკიცე მხარდაჭერის მისიაში“ (RSM) ავღანეთში, ევროკავშირის საწვრთნელ მისიებში მალისა და ცენტრალური აფრიკის რესპუბლიკებში (EUTM Mali and RCA). ასევე უნდა აღინიშნოს, რომ საქართველოს თავდაცვის ძალები 2015 წლიდან, ნატოს რეაგირების ძალების (NRF) წევრია. 2018 წელს, უკვე მეორე ასეულმა გაიარა შესაბამისი სერტიფიცირება და 2019 წელს 1-ლი იანვრიდან ნატოს რეაგირების ძალების (NRF) შემადგენლობაში არსებულ ასეულს ჩაანაცვლებს. აღნიშნულ ადგილებზე ჩვენი სამხედრო მოსამსახურეები სხვადასხვა დავალებებს ასრულებენ, მათ შორის სამხედრო ბაზის უსაფრთხოების უზრუნველყოფა და ოპერაციის რაიონის კონტროლი. ეს ცალსახად მიანიშნებს ჩვენი პარტნიორების მხრიდან ქართველი სამხედროების პროფესიონალიზმისადმი ნდობის მაღალ ხარისხზე. საერთაშორისო მისიებში ჩართულობით ჩვენ ხელს ვუწყობთ მსოფლიო მშვიდობასა და სტაბილურობას და ამით ვიცავთ ჩვენი ქვეყნის სტაბილურ განვითარებას. ასევე უმჯობესდება ურთიერთთავსებადობის ხარისხი ნატოს წევრ და პარტნიორ ქვეყნებთან და თავდაცვის ძალების წარმომადგენლები იძენენ უნიკალურ საბრძოლო გამოცდილებას, რასაც ვერც ერთი წვრთნა ვერ შეცვლის; ბოლოს, ყოველივე ზემოთ აღნიშნულიდან მკაფიოდ ჩანს, რომ საქართველო არის უსაფრთხოების კონტრიბუტორი და არამხოლოდ მომხმარებელი ქვეყანა. თქვენი უწყება აქტიურად მუშაობს ნატოს სტანდარტებთან დაახლოების მიმართულებით, რა გაკეთდა წელს ამის მისაღწევად და კიდევ რა რეფორმებია გასატარებელი?

It is also important for us to strengthen and enhance the national security system of Georgia, through our partners’ support, which remains of great importance. With the effective implementation of all of these, Georgia aims to effectively respond to all the challenges faced through diplomacy and the prevention and resistance of threats. What is the role of Georgia in promoting peace and security in the world? Moreover, what is the importance of Georgia’s involvement in missions relevant to this cause? Georgia as a responsible and noble partner of NATO and the EU, participates in the efforts of strengthening of global security and will continue to participate in various international missions. In particular, the Georgian Defence Forces are represented in NATO’s “Resolute Support Mission” (RSM) in Afghanistan, EU training missions in Mali and Central African Republic (EUTM Mali and RCA). It should also be noted that the Georgian Defence Forces has been a member of the NATO Response Force (NRF) since 2015. In 2018, the second military unit has passed the relevant certification and will replace the unit in the NATO Response Force (NRF) from January 1, 2019. Our military servicemen perform various tasks in these missions, including the security of the military base and control of the operation zone. This clearly indicates the high level of confidence of our partners towards the professionalism of Georgian soldiers. By engaging in international missions, we promote world peace and stability, and thus protect our country’s stable development. In addition, we continually contribute towards the improvement of the level of interoperability with the NATO member and partner countries and their defence forces through acquiring unique combat experiences, which cannot be achieved through any training.

DIPLOMAT 13

ნატოს სტანდარტებთან მაქსიმალური დაახლოება და თავსებადობა არის ჩვენი სტრატეგიული მიზნის - ნატოში გაწევრიანების - მიღწევის აუცილებელი წინაპირობა. ამავდროულად, ეს პროცესი ხელს უწყობს ჩვენი თავდაცვის ძალების შესაძლებლობების განვითარებას და აქედან გამომდინარე ქვეყნის თავდაცვისუნარიანობის გაზრდას. ნატოს სტანდარტებიდან ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ფინანსური კომპონენტია. ნატოს სახელმძღვანელო სტანდარტების მიხედვით, ქვეყნის მთლიანი შიდა პროდუქტის 2% თავდაცვის ხარჯებზე უნდა იყოს მიმართული, რასაც საქართველოს თავდაცვის ბიუჯეტი ზედმიწევნით ითვალისწინებს. თუმცა, ასევე ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი სტანდარტია თავდაცვის ბიუჯეტიდან 20%-ის უშუალოდ ძირითადი შეიარაღების შესყიდვაზე მიმართვა. სწორედ 2018 წელს, სამინისტროში ჩატარებული რეფორმების შედეგად, შესრულდა მოცემული სტანდარტი და შესაბამისად, თავდაცვის ბიუჯეტის 20% ძირითადი შეიარაღების შესყიდვას ხმარდება. პარალელურად, კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი სტანდარტი იქნა გათვალისწინებული, რაც პერსონალზე გაღებული ხარჯების 53%-მდე შემცირებას გულისხმობდა. ანალიზზე დაფუძნებული რეორგანიზაციისა და ოპტიმიზაციის შედეგად გამოთავისუფლებული თანხები კი სწორედ შეიარაღების ბიუჯეტისკენ იქნა მიმართული და შეიქმნა თავდაცვის შესაძლებლობების განვითარების დამატებითი საშუალებები. ჩატარებული რეფორმების გამო, ნატოს ბრიუსელის სამიტზე საქართველო დასახელდა როგორც სამაგალითო ქვეყანა, როგორც ნატოს პარტნიორი ასევე წევრი ქვეყნებისთვისაც. მიმდინარე წლის, ოქტომბერში, ნატოს შტაბ-ბინაში მიმდინარე თავდაცვის მინისტერიალის ფარგლებში, ხაზი გაესვა იმ გარემოებას, რომ ჩვენი მთლიანი შიდა პროდუქტის 2% თავდაცვის ბიუჯეტშია მიმართული, აქედან 20% კი - ძირითადი შეიარაღების შესყიდვისკენ. ეს განსაკუთრებული შემთხვევაა, რადგან თავად ბრიუსელის სამიტის დღის წესრიგში ფინანსური ხარჯების თანაბარი გადანაწილება (Burden Sharing) და სტანდარტების დაკმაყოფილება ერთ-ერთი საჭირბოროტო საკითხი იყო.

14 DIPLOMAT

It is clear that Georgia is a security contributor and not only a consumer country. The Ministry is actively working towards approximation to NATO standards, what has been done in this regard this year and what further reforms will be implemented? Maximum approximation and compatibility with NATO standards is a necessary precondition for our strategic goal - to join NATO. At the same time, this process facilitates the development of capabilities of our Defence Forces, and the country’s defence capabilities. One of the most important NATO standards is the financial component. According to NATO guidelines, 2% of our GDP will be directed towards defence expenditures, which Georgia’s budget defines. However, one of the most important standards is to direct 20% of the defence budget directly to the purchase of major armaments. In 2018, as a result of the reforms carried out in the Ministry, this standard has been fulfilled and 20% of the defence budget will be used for the procurement of major arms. In extension, one more important standard that was envisaged is to reduce the cost of personnel to 53%. The amount of money that will be released from the reorganization and optimization based on analysis will be aimed at the arms budget and additional means for the development of defence capabilities. Due to the reforms, Georgia was named as an exemplary country at the NATO Brussels Summit, among NATO partner and member states. The Defence Ministry in NATO’s headquarters in October of this year, underlined the fact that 2% of our Gross Domestic Product (GDP) is directed to the defence budget, 20% of which are for the purchase of major arms. This

ამავდროულად, მოგეხსენებათ საქართველოს ნატოში გაწევრიანებისთვის გააჩნია რიგი მექანიზმები, მათ შორის გახლავთ ნატო-საქართველოს კომისია (NGC), ყოველწლიური ეროვნული პროგრამა (ANP) და ნატო-საქართველოს არსებითი პაკეტი (SNGP). ეს უკანასკნელი ეხმარება საქართველოს, ერთი მხრივ განავითაროს საკუთარი შესაძლებლობები და მეორე მხრივ, დაეხმაროს საქართველოს ნატოში გაწევრიანების გზაზე. მოცემული მექანიზმები, ჩვენი პარტნიორების შეფასებებით წარმატებით ხორციელდება, რისი ერთგვარი დასტურია ნატო-საქართველოს არსებითი პაკეტის განხორციელების ცალსახა აღნიშვნა, როგორც ნატოს თავდაცვის შესაძლებლობების განვითარების ინიციატივის (DCB Initiative) მიმღები ქვეყნებისთვის სამაგალითო პრაქტიკა. ყოველივე კიდევ უფრო გვაახლოებს ნატოს სტანდარტებთან და ალიანსში საბოლოო გაწევრიანებასთან. თქვენ აღნიშნეთ, რომ ნატოში გაწევრიანებისთვის ყოველდღიური მზადყოფნაა საჭირო, ნატოს წევრი ქვეყნების გაწევრიანების გამოცდილების გათვალისწინებით, რამდენად შეიძლება იმის თქმა, რომ საქართველო უკვე მზადაა წევრობისთვის და ალიანსი უბრალოდ, შესაფერის მომენტს ელოდება, რაც შეიძლება, ნებისმიერ დროს დადგეს? თქვენ სწორად ბრძანეთ, ნატოში გაწევრიანების პროცესში საქართველოს მდგომარეობას ჩვენ ვუწოდებთ „სტრატეგიულ მზადყოფნას“ და არა „სტრატეგიულ მოთმინებას“, რაც ზოგი ექსპერტის მიერ იქნა გაჟღერებული და პასიურ მდგომარეობაში წარმოგვაჩენს. ჩვენი საგარეო პოლიტიკური მიზნისა და ხალხის გაცნობიერებული არჩევნის - ნატოში გაწევრიანების - განხორციელება, ჩვენ გვესმის როგორც ეროვნული თვითრეალიზაციის პროცესი. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ეს ნიშნავს თავდაცვის შესაძლებლობების მაქსიმალურ განვითარებას, მაღალ საბრძოლო მზადყოფნას, ქვეყნის მდგრადობას და ნატოსთან ურთიერთთავსებადობას, რაც ზრდის მტრის შეკავების შესაძლებლობებს. სტრატეგიული მზადყოფნის ფარგლებში, მიმდინარე წელს ჩვენ გვქონდა გაზრდილი დინამიკის საერთაშორისო წვრთნები (Noble Partner, Agile Spirit), დავიწყეთ ყველაზე ამბიციური, საქართველოს მზადყოფნის პროგრამა (GDRP), შემოვიღეთ ტოტალური თავდაცვის პრინციპი, მიმდინარეობს ჯავშანსაწინააღმდეგო, კონტრმობილობისა და სადაზვერვო შესაძლებლობების მოდერნიზება, 2018 წელი გამოვაცხადეთ ლოგისტიკის წლად და ამ მიმართულებით გადაიდგა არაერთი მნიშვნელოვანი ნაბიჯი, დავიწყეთ ამოცანით მართვის (Mission Command) მიდგომის დანერგვა და ნატოს სტანდარტებს დაუახლოვდა თავდაცვის ბიუჯეტი. ხაზგასასმელია ის გარემოება, რომ ჩვენი „სტრატეგიული მზადყოფნის“ მიდგომა თანხვედრაშია, როგორც ნატოს უელსის სამიტზე რიგი გადაწყვეტილებებით მიღებული ახალი შეკავების მიდგომასთან, ასევე ევროკავშირის 2016 წლის გლობალურ სტრატეგიაში მოცემული სტრატეგიული ავტონომიის პრინციპთან. აქედან გამომდინარე, საქართველო გააკეთებს ყველაფერს და იქნება ყოველდღიური სტრატეგიული მზადყოფნის რეჟიმში გახდეს ნატოს წევრი ქვეყანა, დაიცვას საერთაშორისო მშვიდობა და უსაფრთხოება, ტოტალური თავდაცვის პრინციპიდან გამომდინარე სამხედრო-სამოქალაქო ერთობით დაიცვას ქვეყანა და საერთაშორისო თანამშრომლობით განავითაროს ქვეყნის თავდაცვის შესაძლებლობები. როგორია სამინისტროს გეგმები და პრიორიტეტები 2019 წლისთვის? 2019 წლისთვის სამინისტროს პრიორიტეტებსა და განსახორციელებელ გეგმებში შედის დაწყებული რეფორმების გაგრძელება და სრულყოფა, კერძოდ ტოტალური თავდაცვის პრინციპის სისტემად

is a special case, because the Burden Sharing and the standardization of financial expenditures were one of the toughest issues on the Brussels agenda. At the same time, there are a number of mechanisms for Georgia’s membership in NATO, including the NATO-Georgia Commission (NGC), the Annual National Program (ANP) and the Substantial NATO-Georgia Package (SNGP). The latter helps Georgia to develop its capabilities on the one hand, and helps Georgia on its way to NATO membership on the other hand. These mechanisms according to our partners’ assessments have been successfully implemented, which is a confirmation of the implementation of the SNGP as an exemplary practice for the adoption of the NATO Defence and Related Security Capacity Building Initiative (DCB). All of these brings us closer to NATO standards and closer to being an ultimate member in the Alliance. You have indicated that everyday readiness is necessary for joining NATO, taking into consideration the experience of NATO member states, could it be said that Georgia is ready for NATO membership and the Alliance is just waiting for the right moment? You are correct about the current state of Georgia in the process of joining NATO, but we call it “strategic readiness” and not “strategic patience” that some experts have assessed it to be, making it seem as if we are in a passive position. Our foreign policy goals and the conscious choice of the people - to join NATO – is significant to our national self-realization. In other words, it means the maximal development of defence capabilities, high combat readiness, sustainability of the country and interoperability with NATO, is what the Georgian people want. In the area of strategic readiness, this year, we carried out International trainings to increase the dynamic (Noble Partner, Agile Spirit), the most ambitious Georgia Defence Readiness Programme (GDRP). We introduced the Total Defence Principle, modernized armaments, counter-intelligence and reconnaissance capabilities. In 2018, we took a number of important steps in this direction, we initiated the Mission Command approach and the defence budget was approximated to NATO standards. It should be emphasized that our “strategic readiness” approach is in line with the new approaches adopted from a number of decisions at the NATO summit, as well as the principle of strategic autonomy in the EU’s Global Strategy 2016. Therefore, Georgia will do everything and will be a NATO-member country with a daily strategic readiness to defend international peace and security, protect the country with military-civilian unity based on the principle of total defence, and to develop the country’s defence capabilities through international cooperation. What are the plans and priorities of the Ministry for 2019? In the priorities and plans of 2019, we have to continue to improve the current reforms, in particular the principle of the

DIPLOMAT 15

ჩამოყალიბება, თავდაცვითი შესაძლებლობების განვითარება, საერთაშორისო თანამშრომლობის გაღრმავება, თავდაცვის რესურსების გაუმჯობესებული მართვა, სამხედრო წვრთნა, განათლება და პროფესიული განვითარება და ჯანმრთელობის დაცვა, სოციალური მხარდაჭერის გაგრძელება და კიბერუსაფრთხოება. ეს უკანასკნელი, ომის სახეცვლილებასთან და არაკონვენციური და ჰიბრიდული ომის კომპონენტების გათვალისწინებით განსაკუთრებულად მნიშნველოვანია და 2019 წელი სწორედ კიბერუსაფრთხოების წლად იქნა გამოცხადებული. უფრო კონკრეტულად, 2019 წლის დასაწყისში გამოქვეყნდება ეროვნული თავდაცვის სტრატეგია და შემდგომ შეიქმნება ტოტალური თავდაცვის მიზნების განხორციელების გეგმები, რომელიც ეროვნული თავდაცვის მზადყოფნის გეგმებში გაიწერება. ხსენებული ორი დოკუმენტი იქნება საქართველოს ტოტალური თავდაცვის სისტემის ფუნდამენტი, რაც საშუალებას მოგვცემს თვისობრივად გავზარდოთ უწყებათშორისი თანამშრომლობის ხარისხი, როგორც მშვიდობის, ისე კრიზისულ და საომარ ვითარებებში. აღნიშნული გეგმები, სამხედროს გარდა ქვეყნის თავდაცვის უზრუნველყოფისთვის საჭირო ისეთ საკვანძო მიმართულებებს მოიცავს, როგორიცაა საინფორმაციო-ფსიქოლოგიური თავდაცვა, სამოქალაქო თავდაცვა, მატერიალური რეზერვები და სხვა. ამასთან, ჩვენ გავზრდით ეროვნული თავდაცვის საქმეში ამ ქვეყნის მოქალაქეების როლს. კერძოდ, განვაგრძობთ ტერიტორიული რეზერვის სისტემის ჩამოყალიბებას და მნიშვნელოვანი ინიციატივები გვექნება სავალდებულო სამხედრო სამსახურის განახლების კუთხითაც. თავდაცვის შესაძლებლობების გაძლიერების კუთხით გაგრძელდება საქართველოს თავდაცვის მზადყოფნის პროგრამის (GDRP) წარმატებული განხორციელება ქართველი და ამერიკელი სამხედრო

16 DIPLOMAT

total defence system, defence capabilities development, international cooperation, improved management of resources in defence, military training, education and professional development, Health Protection, social support, and cyber security. The latter is very important considering the changed nature of war and unconventional hybrid components of the warfare especially as the year 2019 has been declared as the year of cyber security. More specifically, in the beginning of 2019, we will publish the National Defence Strategy, and then we will set up goals for the implementation of total defence plans, which will be written according to our national defence preparedness plans. These two documents will be the foundation of the total defence system, which will allow us to significantly increase the degree of inter-agency cooperation, both in peace and crisis. These plans, apart for the military defence, guarantees country defence in the necessary key areas, such as information-psychological defence, civil defence, and other material reserves. In addition, we have raised the role of citizens of this country in national defence. In particular, we will continue to establish a territorial reserve system and we will have significant initiatives in terms of resuming mandatory military service. The successful implementation of the GDRP will be ensured by Georgian and American military personnel and will

მოსამსახურეების მიერ. შესრულდება ფრანგულ მხარესთან გაფორმებული კონტრაქტის მეორე ფაზა და დაიწყება სხვადასხვა ტიპის (UH1H) ვერტმფრენებისა და (AN-2) თვითმფრინავების მოდერნიზება. მოხდება ჯავშანსაწინააღმდეგო, საინჟინრო და საარტილერიო შესაძლებლობების განვითარება. მომდევნო წელი წარმატებული წელი იქნება საერთაშორისო წვრთნების თვალსაზრისითაც და ჩატარდება ნატო-საქართველოს რიგით მეორე სამეთაურო-საშტაბო სწავლება, რომელიც სრულად ქართველი სამხედრო მოსამსახურეების მიერ იქნება ორგანიზებული; მრავალფეროვანი კომპონენტით ჩატარდება საერთაშორისო მტკიცე სულის (Agile Spirit) სწავლება, რომელიც ამფიბიური და კიბერი ელემენტებით იქნება გაჯერებული. ამდენად, მომდევნო წელს თავდაცვის შესაძლებლობების შემდგომი განვითარების, ნატოსთან მეტი დაახლოების, ორმხრივი და საერთაშორისო თანამშრომლობის კონსოლიდაციისა და თავდაცვისუნარიანობის ამაღლების თვალსაზრისით მნიშვნელოვანი ნაბიჯები გადაიდგმება. მომდევნო წელი, ნატოს სპეციალური წარმომადგენლის, ჯეიმს აპატურაის სიტყვებით რომ ვთქვათ, მეტი ნატოს ხილვადობის წელი იქნება საქართველოში. პრაქტიკული თვალსაზრისით, მომდევნო წელს დაგეგმილია ნატოს გენერალური მდივნის, იანს სტოლტენბერგის, გენერალური მდივნის მოადგილის, როუზ გოტმიულერის, ნატოს სამხედრო კომიტეტისა (MC) და ნატოს ჩრდილოატლანტიკური საბჭოს (NAC) ვიზიტები, რაც ჩვენი ქვეყნისა და ნატოს შორის მჭიდრო პოლიტიკურ და პრაქტიკულ თანამშრომლობაზე მიუთითებს.

be directed towards strengthening our defence capabilities. We will execute the second phase of the agreement with the French side and will begin the modernization of different type (UH1H) helicopters and (AN-2) aircraft. Armaments, engineering and artillery capacities will be developed. The next year will be a successful year in terms of international exercises and will conduct NATO-Georgia Exercise 2019. US-Georgia exercise Agile Spirit with multinational contributions will comprise diverse components including amphibian and cyber elements. Next year, important steps will be taken to further develop defence capabilities, to advance on our NATO membership path, consolidation of bilateral and international co-operation. Next year, as NATO Special Representative James Appathurai said, there will be increased NATO visibility in Georgia. In the next year, NATO Secretary General Jens Stoltenberg, and Deputy Secretary General Rose Gottemoeler will visit Georgia. The NATO Military Committee (MC) and NATO North Atlantic Council (NAC) visits are also scheduled. This will further indicate and solidify the close political and practical cooperation between our country and NATO.

DIPLOMAT 17

კორნელი კაკაჩია: 2019 წელს გაგრძელდება პოლარიზაცია მედიაში და იქნება ჭიდილი პოლიტიკურ პარტიებს შორის

Kornely Kakachia: The Polarization in the Media Will Continue in 2019 and There Will Be the Fights Between Political Parties 18 DIPLOMAT

ნინო ცაბოლოვი NINO TSABOLOVI

020 წლის საპარლამენტო არჩევნების წინ პოლიტიკური ტემპერატურა დღითიდღე მატულობს. საქართველოში ექსპერტები და საზოგადოების დიდი ნაწილი თანხმდება იმაზე, რომ „გენერალურმა რეპეტიციამ“ - საპრეზიდენტო არჩევნებმა ისტორიაში ყველაზე „ბინძური კამპანიის“ ფონზე ჩაიარა. საერთაშორისო ორგანიზაციების წინასწარი ანგარიშებიც მეტყველებდა იმაზე რომ, როგორც ოპოზიცია, ისე ხელისუფლება მიმართავდა უკიდურესად აგრესიულ მეთოდებს საკუთარი კანდიდატის გამარჯვებისთვის. 2020 წლის საპარლამენტო არჩევნების წინ, პოლიტიკაში რომ დუღილის ტემპერატურა შენარჩუნდება და პოლიტიკოსები კვლავ შეეცდებიან, სხვადასხვა გზით მიაღწიონ წარმატებას, ამაში პოლიტოლოგი კორნელი კაკაჩია დარწმუნებულია. ჟურნალ „დიპლომატთან“ ინტერვიუში ის ამბობს, რომ 2019 წელი უმნიშვნელოვანესი იქნება იმ კუთხითაც, რომ 2020 წლის არჩევნებისთვის ორივე მხარეს სჭირდება საკუთარი ამომრჩევლის შენარჩუნება და გაზრდა:

2018 წლის პოლიტიკური მოვლენებიდან, რომელი იყო თქვენთვის მთავარი და რატომ? მიუხედავად იმისა, რომ ერთი შეხედვით, თითქოს ჩანდა, რომ ეს არ უნდა ყოფილიყო განსაკუთრებული მოვლენა და არ უნდა ჰქონოდა ისეთი რეზონანსი, როგორიც მან ბოლო პერიოდში მიიღო, საპრეზიდენტო არჩევნები წლის მთავარი პოლიტიკური მოვლენაა. მოხდა ისე, რომ კონსტიტუციური ცვლილებების შემდეგ შემცირდა პრეზიდენტის უფლებამოსილებები და აქედან გამომდინარე, ეს პოსტი იმდენად საინტერესო არ ჩანდა და მძიმე პოლიტიკური დატვირთვა არ უნდა ჰქონოდა, სინამდვილეში სულ სხვანაირად მოხდა. რა მიზეზებით შეიძინა ამ პოლიტიკურმა მოვლენამ დიდი მნიშვნელობა? პირველი - ოპოზიციამ და ხელისუფლებამ ეს არჩევნები აღიქვა როგორც გენერალური რეპეტიცია 2020 წლის არჩევნების წინ. მმართველმა პარტიამ დაუშვა ტაქტიკური შეცდომა, როდესაც მხარი დაუჭირა ერთი შეხედვით დამოუკიდებელ საპრეზიდენტო კანდიდატს და მოხდა ის, რასაც პირველ ტურში ალბათ არ ელოდა ხელისუფლება ფაქტობრივად გაიზომა „ქართული ოცნების“ პოლიტიკური რეიტინგი, რამაც ხელისუფლება და ბიძინა ივანიშვილი უხერხულ მდგომარეობაში ჩააყენა. აქედან გამომდინარე, მეორე ტური უფრო პრესტიჟის საკითხი გახდა, რადგან ამის წაგება ნიშნავდა იმის აღიარებას, რომ ისინი უკვე კარგავენ პოპულარობას, რაც ოპოზიციას 2020 წლის არჩევნებისთვის მეტ ენერგიას მისცემდა. თავიდანვე რატომ არ მოხდა იმის გათვალისწინება, რომ გენერალური რეპეტიცია იქნებოდა 2020 წლისთვის, შედარებით მცირე რესურსებით მოგებაში იყვნენ დარწმუნებულნი? ალბათ, ასეთი სცენარი არ წარმოედგინათ და ეგონათ, რომ ამ არჩევნებიც ძველის მსგავსად ჩაივლიდა და დიდი რესურსიც არ ჩადეს. მათი შეცდომა რა იყო საარჩევნო სტრატეგიაში? პირველი შეცდომა ის იყო, რომ მათ შეეძლოთ, საპრეზიდენტო ხელისუფლება გადაებარებინათ ოპოზიციისთვის და ამით რეალურად გამოჩნდებოდა, რომ პატივს სცემენ დემოკრატიულ პრინციპებს და უარს ამბობენ ხელისუფლების ყველა შტოს მონოპოლიზაციაზე, რასაც მოჰყვებოდა კარგი შეფასება საერთაშორისო თანამეგობრობის მხრიდან. ასევე, არ გაიზომებოდა მათი რეიტინგი, არ დაეხარჯებო-

olitical temperatures are increasingly on a daily rise ahead of the 2020 parliamentary elections. Experts in Georgia and a large part of the society agree that “general rehearsals” - the presidential election happened against the backdrop of the most “dirty campaign” in history. The preliminary reports of international organizations also show that both the opposition and the government have employed the most aggressive methods to ensure victory for their own candidates. Before the 2020 parliamentary elections, the heated temperature will be maintained in politics, and politicians will try to achieve success in various ways. Professor of Political science from Tbilisi State University, Kornely Kakachia is certain about this development as he expressed in an interview with Diplomat magazine, where he says that one of the reasons 2019 will be crucial is that come 2020 elections, both sides would need to maintain and increase their voters.

What was the main event of the year 2018 in the field of politics, and why? Although at first glance, it seemed that this should not have been a special event, there should be no resonance, and undue attention as it has recently received, the presidential election is a major political phenomenon of the year. Following the constitutional amendments, the presidential powers were reduced therefore; the post was not so interesting. In fact, it would not have been a serious political liability, but it actually happened differently. What reasons do you think made this political event have great importance? First, the opposition and the ruling party perceived this election as a general rehearsal before the 2020 elections. The ruling party has made a tactical mistake by supporting a seemingly independent presidential candidate and what happened in the first round probably surprised the government. In fact, the Georgian Dream’s political rating pushed the government and Bidzina Ivanishvili into an awkward situation. Consequently, the second round became more important because the loss was meant to show that they were already losing popularity and this would fuel and strengthenthe opposition for the 2020 elections. From the very beginning, why they did not consider that it was a general rehearsal for 2020 or were they confident in winning with relatively small resources? Probably.They did not expect such a scenario, because they thought that these elections would be like the old ones so, they did not mobilizemuch of resources. What was the mistake in their election strategy? The first mistake was that they could have allowed the opposition take the presidential officeand this would have shown that they respected democratic principles and are not keen on monopolizing all branches of the government. The international community would have also had a good assessment of the situation. If they had done this, their political ratings would not have been measured, they would have avoided spending money,

DIPLOMAT 19

დათ ფინანსები, ენერგია და არ აღმოჩნდებოდნენ იმ არასასიამოვნო ცაიტნოტში, რომელშიც მოულოდნელად აღმოჩნდნენ. რეალურად კი, მათ შერჩათ თითქოს დამოუკიდებელი კანდიდატი, რომელმაც დაუშვა სერიოზული შეცდომები წინასაარჩევნო კამპანიის დროს და ვინაიდან „ქართული ოცნება“ ზედმეტად დარწმუნებული იყო საკუთარ გამარჯვებაში, აქედან გამომდინარე არ ცდილობდა დიდი რესურსების ჩადებას. შედეგად, მივიღეთ ის მოულოდნელი შედეგი, რაც მივიღეთ პირველ ტურში. რასაც ვერ ვიტყვით მეორე ტურზე. მეორე ტურში ხელისუფლებას საკუთარი მომხრეების ტოტალური მობილიზაცია დასჭირდა. გამოყენებული იყო არადემოკრატიული მეთოდები - მაგალითად, საბანკო ვალების ჩამოწერა, ადმინისტრაციული რესურსების ბოროტად გამოყენება, პოლიტიკური ზეწოლა ამომრჩევლებზე, რაც საერთაშორისო ორგანიზაციების მხრიდან ბუნებრივია დადებითად არ იყო შეფასებული. რაც შეეხება ოპოზიციის შეცდომებს... პირველ ტურში მათ სენსაცია მოახდინეს - არავინ ელოდა, რომ „ნაციონალური მოძრაობა“ ამდენ ხმას მიიღებდა. ფაქტობრივად, მათ მოახერხეს „ქართული ოცნების“ მოწინააღმდეგეების მობილიზება, მათ შორის „რუსთავი2“-ის მეშვეობით, მაგრამ მეორე ტურში დაუშვეს მნიშვნელოვანი შეცდომები - რადიკალიზაციის მომენტში დააფრთხეს ზომიერი ამომრჩეველი, რომელიც პირველ ტურში დიდად არ გამოსულა. თავისი რადიკალურობით, განსაკუთრებით სააკაშვილის ფიგურის გამოჩენამ და მისმა რიტორიკამ ძალიან ცუდი როლი ითამაშა იმაში, რომ ძალიან ბევრმა ადამიანმა ამის გამო უარი თქვა მათ მხადაჭერაზე. ახლაც ისმის აქციებზე მოწოდებები, უკვე მოხდა ოპოზიციონერის დაკავებაც. უნდა ველოდოთ ვითარების კიდევ უფრო გამწვავებას? არ არის გამორიცხული, რომ ვითარება გამწვავდება იქიდან გამომდინარე, რომ 2020 წლის არჩევნების წინ დუღილის ტემპერატურა შენარჩუნდება და პოლიტიკოსები ამას შეეცდებიან სხვადასხვა გზით - მათ შორის მედიის პოლარიზება, განსაკუთრებით სატელევიზიო მედიის, აღვირახსნილი პოპულიზმით, ერთმანეთის დემონიზაციით, რაც ხელს არ უწყობს ქართული დემოკრატიის კონსოლიდაციას. აღსანიშნავია, რომ საერთაშორისო ორგანიზაციები საკმაოდ კრიტიკულები იყვნენ მედიის მიმართ იმ ანგარიშებში,რომელიც არჩევნებზე დაკვირვების შემდეგ გამოაქვეყნეს. დიახ, ამან შესაძლოა, ძალიან ცუდად იმოქმედოს დემოკრატიზაციის პროცესზე, რადგან ფერმკრთალდება ის მიღწევებიც კი, რაც ბოლო წლებში საქართველოს ჰქონდა. აქედან გამომდინარე, ეს დიდი პრობლემაა. განსაკუთრებულ შეშფოთებას იწვევს მედიის უკიდურესი პოლარიზაცია, რაც ეჭვქვეშ აყენებს, მედიის როგორც მეოთხე ხელისუფლების დამოუკიდებლობას. სამწუხაროდ, არჩევნების პერიოდში მედიის ძირითადი ნაწილი, ფაქტობრივად, გახდა პოლიტიკური პარტიების ინსტრუმენტი, რაც სერიოზულ ზიანს აყენებს, როგორც მედიის რეპუტაციას საზოგადოებაში, ასევე გარკვეულ კითხვებს ბადებს ამომრჩევლებისთვის მიწოდებული ინფორმაციის ობიექტურობის შესახებ. ამ მოვლენების გათვალისწინებით, 2019 -ში მოვლენების განვითარების როგორ სცენარს უნდა ველოდოთ? 2019 გადამწყვეტი იქნება იმ კუთხით, რომ ოპოზიციამ გარკვეული მორალური უპირატესობა მიიღო იმ ფონზე, რომ ეს არ იყო კარგად ჩატარებული არჩევნები და ამას ყველა აღნიშნავს. ოპოზიციური ძალები ითხოვენ, გადაიხედოს საარჩევნო სისტემა და პროპორციული სისტემით ჩატარდეს 2020 წლის საპარლამენტო არჩევნები. ამიტომ, 20 DIPLOMAT

energy, and they would not find themselves in an unpleasant situation as they have suddenly found themselves. Instead, they jumped on the backs of anindependent candidate who made grave mistakes during the pre-election campaign and because the “Georgian Dream” was overly confident in their victory, they did not try to mobilize large resources in this area. As a result, we got the unexpected result that we got in the first round. The same cannot be said of the second round. In the second round, the government needed to totally mobilize their supporters. Non-democratic methods such as writingoff bank debts, abusing administrative resources, political pressure on voters were used and accordingly this was not positively assessed by international community. As for the opposition’s mistakes; In the first round, they created a sensation - no one expected that the “National Movement” would get so many votes. In fact, they mobilized opponents of the “Georgian Dream” by including “Rustavi 2” in their agenda however, they made significant mistakes in the second round - at the point where they started to pursue radicalization, moderate voters who did not make any choice in the first round got scared. Their radicalism, especially the appearance of Saakashvili’s figure and his aggressive rhetoric, played a negative role and spurred many people against them. Calls for the rallies are still being heard, despite the detention of the opposition. Would you expect the situation to become even worse? The situation will be strained and the heatedpolitical temperature will be maintained before the 2020 elections because politicians will try to do this in different ways - including polarizing the media, especially through television media, unbridled populism, demonizing each other without contributing to the consolidation of Georgian democracy. It should be noted that international organizations were quite critical of the media in reports that were published after the elections. Yes, it may be very bad for the process of democratization, especially in line with the achievements of Georgia in recent years. This is a big problem and particular concern is the extreme polarization of the media, which brings the independence of the media as the fourth tier of government into question. Unfortunately, the main part of the media has become the instrument of political parties during the election period, which seriously damaged the media’s reputation within societal ranks and raised some questions about the objectivity of the information provided to the voters. In view of these events, how should we expect the scenario to develop in 2019? 2019 will be decisive in the light of the fact that the opposition has by now, received some moral advantage over the fact that the elections were not held properly and everyone noted this. The opposition forces are demanding the revision of the electoral system and they want the 2020 parliamentary elections to be conducted through a proportional system. The entire year will

ალბათ მთელი წელი იქნება ჭიდილი ამ საკითხზე, მაგრამ არ ვიცით, როგორ დასრულდება ეს ყველაფერი. მეორე - გაგრძელდება გაშმაგებული პოლარიზაცია მედიაში და პოლიტიკურ პარტიებს შორის; ფაქტობრივად საზოგადოების გაყოფა ორ ნაწილად იმიტომ, რომ 2019 წელი არის რეალურად არჩევნების წინა პერიოდი და ორივე მხარე ეცდება, საკუთარი ამომრჩევლის შენარჩუნებას და გაზრდას და ამ პერიოდში, ორივე მხარის მიერ დაშვებული შეცდომები აისახება 2020 წლის საპარლამენტო არჩევნების დროს. ახალი ძალის გამოჩენის მნიშვნელობას და შესაძლებლობას როგორ უყურებთ? იმისათვის, რომ მესამე ძალა გამოჩნდეს, მათ უნდა ჰქონდეთ ძალიან დიდი ფინანსური მხარდაჭერა, საკუთარი ტელევიზია, რადგან თუ გადახედავთ, დღევანდელ პარლამენტში შევიდნენ ის ძალები, რომელთაც ჰქონდათ საკუთარი ტელევიზია. აქედან გამომდინარე, ეს ერთგვარი ტრენდია. მაგალითად, „თავისუფალ დემოკრატებს“ და რესპუბლიკელებს არ ჰქონდათ საკუთარი ტელევიზია და ისინი ვერ გავიდნენ პარლამენტში. ეს ნიშნავს, რომ ახალი ძალის უკან უნდა იდგეს ძლიერი პოლიტიკური-ფინანსური დაჯგუფება და ასევე მნიშვნელოვანია, შექმნან ახალი ნარატივი, რაც განასხვავებს მათ სხვებისგან, რომ შეძლონ მიუმხრობელი ამომრჩევლის მიზიდვა. ახალი ნარატივი იმიტომაცაა მნიშვნელოვანი, რომ იდეურად შთააგონოს ამომრჩეველი, რათა შეცვალოს საკუთარი შეხედულებები. თუმცა ახალი ძალა უცნობ სახეებს არ ნიშნავს, აქ უფრო საუბარია ახალ იდეაზე სახელმწიფოებრივ მოწყობასთან დაკავშირებით, საგარეო თუ საშინაო პოლიტიკის საკითხებთან, და თუ ეს ყველაფერი მიბმული იქნება უბრალო ამომრჩევლის ინტერესებთან, წარმატების შანსი მეტი იქნება. ჩვენთან, პოლიტიკური პარტიები სამწუხაროდ, ხშირად ვერ ახერხებენ, გამოხატონ სხვადასხვა სოციალურ-პოლიტიკური ჯგუფების ინტერესები პოლიტიკურ დონეზე. ფაქტია, რომ ასეთ ძალაზე მოთხოვნა არის ქართულ საზოგადოებაში. არ უნდა დავივიწყოთ მედიარესურსების როლიც, ახალ ძალას თუ არ ექნება საკუთარი ტელევიზია, ძალიან გაუჭირდება კონკურენციაში შესვლა იმიტომ, რომ არსებული პოლიტიკური ძალები მათ ხელში არსებული უზარმაზარი რესურსების არათანაბარი გადანაწილების გამო საშუალებას არ აძლევენ მესამე ძალას, წარმატებას მიაღწიონ. ასეთ რესურს ხედავთ ამ ეტაპზე? არა, ჩვენ ვხედავთ ორ პოლიტიკურ პოლუსს - ერთია ივანიშვილი, რომელიც ფინანსურად ასევე პოლიტიკურად ფლობს „ქართულ ოცნებას“ და მეორე - სააკაშვილი, რომელიც არის „ნაციონალური მოძრაობის“ პოლიტიკური მფლობელი და ბუნებრივია, მათ აქვთ მონოპოლიზებული მედია და ფინანსები და კონკურენცია სამართლიანი არ არის. აქციებზე, როგორც სტრატეგიის ნაწილზე, რას ფიქრობთ? აქციებზე უარის თქმა ცოტა გადამეტებული იქნებოდა, რადგან მას პოლიტიკური პარტიები ევროპის ქვეყნებშიც ხშირად იყენებენ. მთავარია, აქციები სინთეზში იყოს საზოგადოებრივ აზრთან, და მნიშვნელოვანი აცდენა არ ჰქონდეს მასთან. თუ ეს ასე არ არის და, სამწუხაროდ, ხშირად ასეც არის, მაშინ პოლიტიკოსები ცდილობენ რადიკალიზაციას - ამაზე ამომრჩეველი, ხშირად, უარს ამბობს და ამის გამო არ მოჰყვება ეფექტიანი შედეგი, რაც ჩაფიქრებული აქვთ ხოლმე ორგანიზატორებს. კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი მოვლენა - ყველა დარწმუნდა, რომ ამომრჩეველი გაიზარდა და მისი პოლიტიკური კულტურა კიდევ უფრო დაიხვეწა. იგი ირჩევს ევოლუციას და უარს ამბობს რევოლუციური გზით ხელისუფლების შეცვლაზე. აქედან გამომდინარე, პოლიტიკურმა პარტიებმა და ლიდერებმა ამით უნდა იხელმძღვანელონ.

be a tussle over this issue, but we do not know how it will end. Secondly, the extreme polarization ofthe media andpolitical parties will continue; In fact, the society will become more divided into two parts because 2019 is actually a pre-election period, and both parties will try to maintain their own electorate and in this period, mistakes made by both parties will be reflected during the 2020 parliamentary elections. How do you view the significance and possibility of a new force? In order to have a third power, this third forceshould have a very large financial support, and their own television, because if you look at the successful political parties,all of them have their own television and media strongholds. Therefore, it is a trend. For example, “Free Democrats” and Republicans did not have their own TV and they could not get in the Parliament. This means that a strong political-financial grouping should be put behind the new force, and it is important to create a new narrative that distinguishes them from others in order to attract unimpeded voters. The new narrative is important because it will inspire votersthrough the ideas expressed to change their current views. However, the new power should not mean unfamiliar faces, but should be built around the new ideas for State building process, sucha way that all of these are tied to the interests of ordinary voter and inspire them. If things move that direction there will be more chances for success. Unfortunately, political parties are unable to express the interests of various political and social groups. The fact is that there is a demand for such power within the Georgian society. We should not forget the role of the media and this is why a new power, without its own television will find it very difficultto compete because the existing political forces would not allow third parties succeed because of their uneven distribution of enormous resources. Do you see such a resource at this stage? Currently, we have two political poles - one is on the side of BidzinaIvanishvili who politically and financially owns the Georgian Dream, and the other –MikheilSaakashvili, who dictates the political agenda of the United National Movement. Naturally,they managed to monopolize the media and financial resources around, thus making political environment noncompetitive and not fair. What do you think of demonstrations aspart of a political strategy? The rejection of the rallies would be somewhat excessive because political parties often use this strategy in European countries as well. The main thing is that the rallies should be synthesized with public opinion, and it should be important to the public. If it is not, and unfortunately, politicians are often only attempting to radicalize public. Voters will refuse to participate in this, as it does not reflect an effective strategy that has been conceived by the organizers. Political parties should understand that voters have become wiser today and their political orientation has further improved. Voters can now choose to follow an evolution while refusing to change the power through revolution. Consequently, political parties and leaders must be guided by this.

DIPLOMAT 21

პოლიტიკური ტურბულენტობა - 2019 წლის უმთავრესი გამოწვევა

Political Turbulence - the Main Challenge of the Georgian Political Landscape in 2019 OP-ED გიორგი გობრონიძე

OP-ED GIORGI GOBRONIDZE

019 წელი საქართველოსთვის მნიშვნელოვანი გამოწვევების პერიოდია იმდენად, რამდენადაც ქვეყანა პოლიტიკური ტრანსფორმაციის ახალ ეტაპზე გადადის პოლიტიკურ სისტემაში არსებული სირთულეების ფონზე. მომავალ წელს, ქვეყანა ხდება კლასიკური საპარლამენტო რესპუბლიკა, ხოლო 2020 წელს უკვე, საპარლამენტო არჩევნებია დაგეგმილი. ამდენად, ქვეყნის პოლიტიკური სტაბილურობისთვის გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს ძლიერი, განვითარებული, იდეებსა და ღირებულებებზე დაფუძნებული პარტიული სუბიექტების არსებობას, რაც წარმოადგენს, ნებისმიერ სახელმწიფოში, პარტიული დემოკრატიის არსებობის უმთავრეს წინაპირობას. სამწუხაროდ, ქვეყანაში არსებული რეალობა და ის პოლიტიკური პროცესი, რომლის მომსწრენიც გავხდით 2018 წლის მიწურულს, ნაკლებად იძლევა ამგვარი ოპტიმიზმის საფუძველს. 2019 წელი საქართველოში მოქმედი პოლიტიკური აქტორებისთვის იქნება მოსამზადებელი პერიოდი 2020 წლისთვის. მეტიც, შეგვიძლია, ვთქვათ, რომ მზადება საპარლამენტო არჩევნებისთვის ჯერ კიდევ 2018 წლის მეორე ნახევარში დაიწყო, რასაც ადასტურებს პოლიტიკური ბრძოლის ის უკომპრომისო, რადიკალური და არაეთიკური ფორმები, რომელთა მომსწრეც გახდა ქართული საზოგადოება. 2018 წლის მიწურულს გამართულმა საპრეზიდენტო არჩევნებმა ნათლად წარმოაჩინა ქართული პოლიტიკური სისტემის სისუსტეები. ბრძოლამ შეზღუდული უფლებების მქონე პრეზიდენტის პოსტისთვის, რომელიც სააკაშვილის ადმინისტრაციის ორ ყოფილ, საგარეო საქმეთა მინისტრს შორის გაიმართა, კიდევ ერთხელ გაუსვა ხაზი იმას, რომ ქვეყანაში ვერ მოხერხდა ძლიერი, სრულფასოვანი და დამოუკიდებელი პოლიტიკური კლასის ფორმირება. ქვეყანაში არსებულ პოლიტიკურ ძალებს არ შეუძლიათ ახალი თაობის პოლიტიკოსთა აღზრდა და ასპარეზზე გამოყვანა, ისევე, როგორც არ შეუძლიათ, საზოგადოებას შესთავაზონ კონკრეტულ იდეოლოგიურ ხედვასა

019 will be a year of significant challenges for Georgia, especially with the new scale of political transformation taking effect in the country owing to the background of the difficulties in the political system. Next year, the country would become a classical parliamentary republic, and in 2020 the parliamentary elections will come into play. Thus, for the political stability of the country, the existence of strongly developed party subjects based on ideas and values is crucial, and this is the main precondition for the existence of party democracy in any State. Unfortunately, the current reality and the political processes that we witnessed at the end of 2018 is less likely to give rise to such optimism. 2019 will be the preparatory period for political actors in Georgia in readiness for 2020. As a matter of fact, we can say that the preparations for the parliamentary elections began in the second half of 2018, which was evident by the uncompromising, radical and unethical forms of political struggle that the Georgian society has witnessed. By the end of 2018, the presidential elections clearly demonstrated the weaknesses of the Georgian political system. The struggle for the post of a president with very limited power, which was contested between the two former Foreign Ministers of Saakashvili’s administration, once again stressed that the country could not form a strong, full-fledged and independent political class. Political forces in the country are also not able to bring up new generation politicians and integrate them into the arena, and they can not offer the community political agendas

22 DIPLOMAT

და ღირებულებებზე დაფუძნებული, პოლიტიკური დღის წესრიგი. პარტიათა რიტორიკაში უდიდეს ადგილს იკავებს სოციალური პოპულიზმი, გათვლილი ღარიბ მოსახლეობაზე, ასევე - ოპონენტის დისკრედიტაცია. შედეგად კი, ქართული საზოგადოება გახდა მოწმე ერთგვარი „ბრძოლისა წესების გარეშე“, ნაცვლად ლიდერთა და მათ უკან მდგომი პოლიტიკური პარტიების იდეათა კონკურენციისა. არჩევნების, როგორც პირველმა, ისე მეორე ტურმა ნათლად აჩვენა, რომ ქვეყანაში არსებობს კომუნიკაციის სერიოზული კრიზისი მეინსტრიმულ პოლიტიკურ პარტიებსა და ქართულ საზოგადოებას შორის. ამომრჩეველი რეალურად დადგა არჩევნის წინაშე, სადაც ირჩევდა არა იმ კანდიდატს, რომლის ხილვაც სურდა საქართველოს პრეზიდენტის სავარძელში, არამედ ხმას აძლევდა იმ კანდიდატის წინააღმდეგ, რომლის ხილვაც ყველაზე ნაკლებად უნდოდა ქვეყნის უმაღლეს წარმომადგენლად. კითხვებს ბადებს, ერთი მხრივ, მმართველი პოლიტიკური ძალის მიერ არჩევნების პირველ და მეორე ტურებს შორის დაანონსებული სოციალური და ინფრასტრუქტურული პროექტები, ასევე - მმართველი პარტიის თავმჯდომარესთან ასოცირებული ფინანსური ინსტიტუტის მიერ, ე. წ. „სოციალური პასუხისმგებლობის ერთჯერადი აქტის“ სახით, ჭარბვალიან მოქალაქეთათვის ვალის ჩამოწერა; მეორე მხრივ კი, როგორც მმართველი ელიტის, ისე მისი ოპონენტების მიერ, წინასაარჩევნოდ, ერთგვარი პრეაპოკალიპსური სურათის დახატვის ფაქტი.

ქვეყანაში არსებული პოლიტიკური კრიზისი მოწყვლადს ხდის მას რუსული ჩარევებისადმი. უუნარობა ძირითადი პოლიტიკური აქტორებისა, შესთავაზონ საზოგადოებას დასავლურ ფასეულობებზე დამყარებული პოლიტიკური დღის წესრიგი, საზოგადოებაში იწვევს პოლიტიკური პროცესების მიმართ ერთგვარი იმედგაცრუების განცდას, რაც ზრდის მიმღებლობას პოპულისტური ჯგუფების მიმართ.

აღნიშნული ცხადყოფს, რომ ქვეყანაში მოქმედ ძირითად პოლიტიკურ სუბიექტებს არ შეუძლიათ მხარდამჭერთა მობილიზება კონსტრუქციული, პოლიტიკური კონკურენციის პირობებში. შესაბამისად, ვიღებთ კონფრონტაციულ გარემოს, სადაც დიდია თავისუფალი სივრცე რადიკალურად განწყობილი, პოპულისტური აქტორებისთვის. ამის ნათელი მაგალითია „საქართველოს პატრიოტთა ალიანსის“ წინასაარჩევნო აქტიურობა, რომელმაც შეძლო, ეპოვა საკუთარი ნიშა და მმართველი გუნდის მიერ მხარდაჭერილი საპრეზიდენტო კანდიდატის წინასაარჩევნო კამპანია საკუთარი სხვადასხვა, პოლიტიკური გზავნილის საზოგადოებამდე მიტანის, ასევე, საკუთარი პოლიტიკური დღის წესრიგის პოპულარიზაციის საშუალებად გამოეყენებინა. ამდენად, შეგვიძლია, დავასკვნათ, რომ 2019 წელს, ქვეყნის უმთავრეს გამოწვევას წარმოადგენს ახალი პოლიტიკური რეალობის პერიოდში პოლიტიკური სტაბილურობის შენარჩუნება, რაც ჩვენი ტიპის პოლიტიკური ლანდშაფტის პირობებში საკმაოდ რთულია.

that are based on a general ideological vision and values. In the rhetoric of the parties, large parts are reliant on social populism directed toward the poor people and another part of their strategy was direct discrediting of their opponent. As a result, the Georgian society witnessed a kind of “fight without rules”, mudslinging, instead of weighing the ideas of different leaders and the political parties behind them. The first and second round of elections clearly demonstrated that there is a serious crisis of communication between the mainstream political parties and the Georgian society. The voters were actually faced with a choice of not electing the candidate that they wanted to see in the president’s chair but to rather vote against the candidate who they lest wanted to be

the current political crisis in the country makes it vulnerable to Russian intervention. The inability of the main political actors to offer the public a political agenda based on western values, causes a sense of frustration towards the political process, which invariably increases the acceptance of the populist groups.

the country’s highest representative. Another concern is in the area of social and infrastructural projects announced by the ruling political force between the first and the second rounds of elections, and the massive debt writeoff by the financial institution associated with the chairman of the ruling party. This was regarded as a “one-time act of social responsibility”. On the other hand, both the ruling elite and its opponents, were painting an apocalypse scenario that could be the reality after either candidates victory. This indicates that major political subjects operating in the country cannot mobilize supporters to participate in constructive and political competition. Consequently, we take on a confrontational environment where there is a large space for radical and populist actors. A clear example of this is the pre-election campaign by the “Alliance of Patriots of Georgia,” which has managed to carve its own niche and used the presidential pre-election campaign to deliver its own political messages to the public, as well as to promote its political agenda with the support of the ruling party. Thus, we can conclude that in 2019, the main challenge of the country will be to maintain political stability with the advent of the new political reality, which is quite difficult in our kind of

DIPLOMAT 23

როგორც წესი, პოლიტიკური სისტემის პოლარიზაციას განაპირობებს პოლიტიკურ აქტორთა სისუსტე, მოახდინონ მხარდამჭერთა მობილიზება სხვა მეთოდებით. შესაბამისად, ძირითადი პოლიტიკური ძალები არიან ორიენტირებულნი იმაზე, რომ ამომრჩეველი მუდმივად „საგანგებო მდგომარეობის რეჟიმში“ ჰყავდეთ. გარდა აღნიშნულისა, მაღალია რისკი, რომ ნებისმიერი მცდელობა პოლიტიკური გარემოს სტაბილიზაციისა, როგორც მმართველი, ისე ოპოზიციური აქტორების მხრიდან, შექმნის ერთგვარ ვაკუუმს, რომელსაც აუცილებლად დაიკავებს ქვეყანაში გაცილებით რადიკალური და პოპულისტური ძალა. ამის მაგალითები მრავლადაა ბოლო პერიოდის ევროკავშირში, სადაც არაერთ ქვეყანაში ვხედავთ მემარჯვენე, პოპულისტური ძალების გაძლიერებას. საქართველოში, აღნიშნული პროცესის ნიშნები თვალშისაცემი ხდება ეთნიკური უმცირესობებით კომპაქტურად დასახლებულ რეგიონებში, სადაც ეთნიკურ ქართველებში, რომლებიც უმცირესობას წარმოადგენენ, მემარჯვენე პოპულისტური ძალების რეიტინგი მზარდი ტენდენციით ხასიათდება. საქართველოს უახლესი პოლიტიკური ისტორიის ძირითადი ტენდენციების ანალიზის საფუძველზე შეგვიძლია, დავასკვნათ, რომ პოლიტიკური სივრცის პოლარიზაციასა და რადიკალიზაციას თან ახლავს ქვეყანაში ულტრანაციონალისტური რიტორიკის მიმართ მზარდი მიმღებლობა. შესაბამისად, შემთხვევითი არ არის, რომ, ქვეყანაში მიმდინარე პოლიტიკური ტურბულენტობის პარალელურად, ვხდებით მოწმენი ცალკეული პოლიტიკური აქტორების, ასევე - ულტრამემარჯვენე ჯგუფების გააქტიურებისა სწორედ ამგვარი რიტორიკის ფონზე. აღსანიშნავია, რომ მოცემული რიტორიკა ეფუძნება არა იმდენად პროქართულ იდეებს, არამედ, ძირითადად, დაფუძნებულია თურქოფობიულ და ისლამოფობიურ ნარატივზე, რომელსაც პარალელად გასდევს რუსეთისადმი ლოიალური და ევროსკეპტიკური დამოკიდებულებები. აღნიშნული პირდაპირ თანხვედრილია რუსულ პოლიტიკურ დღის წესრიგთან და ეხმიანება რუსეთის ფედერაციის საინფორმაციო უსაფრთხოების პოლიტიკისა და მოსკოვის მიერ 2015 წლის 31 დეკემბერს გამოქვეყნებული, უსაფრთხოების სტრატეგიული დოკუმენტის მიზნებს, რაც გულისხმობს რუსეთის ინტერესებისთვის კეთილსაიმედო საინფორმაციო ველის შექმნას საერთაშორისო საინფორმაციო სივრცეში. შესაბამისად, შეგვიძლია, დავასკვნათ, რომ ქვეყანაში არსებული პოლიტიკური კრიზისი მოწყვლადს ხდის მას რუსული ჩარევებისადმი. უუნარობა ძირითადი პოლიტიკური აქტორებისა, შესთავაზონ საზოგადოებას დასავლურ ფასეულობებზე დამყარებული პოლიტიკური დღის წესრიგი, საზოგადოებაში იწვევს პოლიტიკური პროცესების მიმართ ერთგვარი იმედგაცრუების განცდას, რაც ზრდის მიმღებლობას პოპულისტური ჯგუფების მიმართ. მაგალითად, საქართველოში მოქმედი პოპულისტური ჯგუფები ცდილობენ, მოახდინონ მმართველი პოლიტიკური ელიტის იმ სხვადასხვა გზავნილის კაპიტალიზაცია, რომლებიც ოპოზიციურ ჯგუფებს ამხელს დანაშაულში, პარალელურად კი ხაზს უსვამენ მმართველი ელიტის სისუსტეს, რომელსაც „არ აღმოაჩნდა უნარი, დაესაჯა და გაესამართლებინა დამნაშავე რეჟიმი“. აღნიშნულიდან გამომდინარე, 2019 წელს, ქვეყნის წინაშე მდგარ ერთ-ერთ უმთავრეს ამოცანად უნდა მოვიაზროთ ქვეყანაში მოქმედი ძირითადი პოლიტიკური ძალების მიერ, ქვეყანაში მიმდინარე პოლიტიკურ და დემოკრატიულ პროცესებთან დაკავშირებით, ფართო სამოქალაქო და პოლიტიკური კონსენსუსის მიღწევა. პარტიებმა უნდა გაიაზრონ საკუთარი პასუხისმგებლობა სახელმწიფოს წინაშე და შეთანხმდნენ თამაშის წესებზე, რაც გახდება პოლიტიკური კრიზისის შემდგომი პრევენციის ერთგვარი წინაპირობა.

24 DIPLOMAT

political landscape. As a rule, the polarization of the political system is determined by the weakness of political actors to mobilize supporters with other methods. Consequently, the main political forces are oriented to operate on the fact that the voter has a constant “state of emergency.” Besides, there is a high risk that any attempt to stabilize the political environment by both the ruling party and the opposition actors will create a vacuum that would inevitably become occupied by a much radical and populist power in the country. Examples of this are recent in the EU, where we see in many countries the strengthening of right-wing populist forces. In Georgia, signs of this process are observable in regions that are compactly populated by ethnic minorities, where these ethnic Georgians, have the tendency of raising the popularity of right-wing populist forces. Based on the analysis of the main trends of Georgia’s latest political history, we conclude that the polarization and radicalization of the political space is accompanied by an increased acceptance of ultra-nationalist rhetoric in the country. Consequently, it is not accidental that, in parallel with the current political turbulence in the country, we are witnessing the activation of individual political actors and ultra-rightist groups in the face of such rhetoric. It is noteworthy that this rhetoric is not so much focused on pro-Georgian ideas, but it fuels Turkophobic and Islamophobic narrative, which is parallel to the loyal and Europeanist attitudes toward Russia. This is directly compatible with the Russian political agenda and echoes the goals of the strategic security document published by the Russian Federation’s Information Security Policy and Moscow on December 31, 2015. The document implies the creation of a well-known information field in the interests of Russia within the international information sphere. Consequently, we can conclude that the current political crisis in the country makes it vulnerable to Russian intervention. The inability of the main political actors to offer the public a political agenda based on western values, causes a sense of frustration towards the political process, which invariably increases the acceptance of the populist groups. For instance, active populist groups in Georgia have been trying to condemn the major opposition groups for their illegal actions whilst in government, and at the same time emphasize the weakness of the ruling elite, in meting out punishment to the guilty in those regimes. Based on the above, in 2019, one of the main tasks that would face the country would be championed by the main political forces operating in the country who are strongly considering the achievement of a broader political consensus on the ongoing political and democratic processes in the country. Parties should therefore consider their responsibilities before the state and agree on the rules of the game that will become a prerequisite for further prevention of political crisis.

2018 წელი ქართულ ეკონომიკაში

2018: Taking a Stroll Down the Economics Lane – What We Observed OP-ED ვახტანგ ჭარაია, ეკონომიკის დოქტორი

018 წელი საქართველოს ეკონომიკისთვის მრავალი მოვლენით იყო გამორჩეული, მათ შორის - შედარებით ზომიერი ინფლაციური წნეხით, რომელიც 2018 წლის ნოემბრისთვის 1,9 პროცენტს არ აღემატებოდა. თუმცა, აქვე აუცილებლად აღსანიშნავია, რომ მოსახლეობის ფართო ფენას, ზოგადი ინფლაციის მაჩვენებელზე მეტად, კონკრეტულად, სურსათზე, მედიკამენტებზე და კომუნალურ გადასახადზე გაზრდილი ფასი აწუხებს, რომელიც ზოგადი ინფლაციის მაჩვენებელს ნამდვილად აღემატებოდა. მეორე მხრივ, საკმაოდ პოზიტიური გამოდგა წლის პირველი 10 თვე ეკონომიკური ზრდის პარამეტრის მოსალოდნელზე გადაჭარბების ჭრილში, კერძოდ, მან ამ პერიოდში მოსალოდნელ 4,5 პროცენტს გადააჭარბა და 5,1 პროცენტი შეადგინა, ამასთან ერთად, აღსანიშნავია, რომ ეკონომიკურად აქტიური ნოემბერ-დეკემბერი, დიდი ალბათობით, ამ მაჩვენებელს კიდევ უფრო მეტად გაზრდის, რაც რეგიონში ერთ-ერთ საუკეთესო მაჩვენებელს წარმოადგენს. თუმცა, აღსანიშნავია, რომ ქართული ეკონომიკის გამოწვევად კვლავაც რჩება ინკლუზიურობა და მოსახლეობის უდიდესი ნაწილი ვერ გრძნობს ამ ეკონომიკური ზრდის სიკეთეებს საკუთარ თავზე, უფრო მეტიც, ამ

OP-ED DR. VAKHTANG CHARAIA

he year 2018 is distinguished by many events that greeted Georgia’s economy, including the relatively moderate inflationary pressure, which was not more than 1,9 per cent by November 2018. However, it is

worthy to note that the widespread layers of the population are more concerned about the general inflation rate, especially on food, medicines and commodity payments, which is higher than the general inflation rate. On contrary, it was quite positive in the first 10 months of the year to exceed the economic growth parameter; in particular, it surpassed the expected 4.5 per cent and reached 5.1 per cent. Also, it is noteworthy that the more economically active November-December period will further increase this indicator which is one of the best indicators in the region. However, we should note that inclusivity remains the biggest challenge for the average Georgian, as the bulk of the population does not feel the benefits of this economic growth. Moreover, this success

DIPLOMAT 25

წარმატებას არათუ რიგითი მოქალაქეები, არამედ ეკონომიკური ზრდის მთავარ განმაპირობებელ დარგებში, კერძოდ: საფინანსო სექტორში, დამამუშავებელ მრეწველობასა და მშენებლობის სექტორში დასაქმებულებიც კი ვერ გრძნობენ, სამაგიეროდ, ამას გრძნობენ შესაბამისი კომპანიის მფლობელები, რომლებიც, ყოველთვიურად, ასეულობით ათას ლარიან ხელფასს გამოიმუშავებენ (მაგალითად, საბანკო სექტორში წამყვანი ბანკების ხელმძღვანელების ყოველთვიური ხელფასი 300 ათას ლარს აღემატება), მაშინ, როდესაც მათი თანამშრომლების აბსოლუტური უმრავლესობა საშუალო ხელფასზე დაბალ შემოსავალზე მუშაობს.

აღსანიშნავია ქართულ-ჩინური თავისუფალი ვაჭრობის ამოქმედება წლის პირველი იანვრიდან, რასაც, ერთი შეხედვით, ექსპორტის მნიშვნელოვანი ზრდა უნდა მოჰყოლოდა, თუმცა, ფაქტია, რომ იანვარ-ოქტომბრის ხელმისაწვდომი მონაცემებით, ექსპორტის ზრდამ, წინა წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით, მხოლოდ 1 პროცენტი შეადგინა და ასოთხმოცდაორ მილიონ ამერიკულ დოლარს გაუტოლდა. აზერბაიჯანის, რუსეთის, სომხეთის, ბულგარეთის და თურქეთის შემდგომ, ჩინეთი, ამ მაჩვენებლით, ქართულ საექსპორტო ბაზრებს შორის მეექვსე ადგილზეა. რაც შეეხება ჩინეთიდან შემოსულ იმპორტს, აქ პროგრესი თვალსაჩინოა, 2017 წლის პირველ ათ თვესთან შედარებით, 2018 წლის იმავე პერიოდში, იმპორტი 1/3-ით არის გაზრდილი და 722 მილიონ ა. შ. შ. დოლარს გაუტოლდა. თურქეთის და რუსეთის შემდგომ, ჩინეთი, ამ მხრივ, ნომერ მესამე, ყველაზე მსხვილი იმპორტიორია საქართველოში. ექსპორტის პრაქტიკულად უცვლელობა და იმპორტის მნიშვნელოვანი ზრდა შესაძლოა, მრავალი ფაქტორით აიხსნას, თუმცა, ორ ყველაზე მნიშვნელოვანს შორის გახლავთ ქართული საექსპორტო პოტენციალის სისუსტე და ფაქტი, რომ, განსხვავებით ქართული მხარისგან, ჩინეთმა თავისუფალი ვაჭრობის შეთანხმებაში ტარიფის განულება არა ხელშეკრულების ძალაში შესვლისთანავე, არამედ მომდევნო 4 წლის განმავლობაში იკისრა. შესაბამისად, მოცემული მნიშვნელოვანი ხელშეკრულება შეიძლება, ითქვას, რომ, საქართველოს ინტერესებზე მეტად, ჩინეთის ინტერესს ემსახურება, თუმცა, ნუ ვიქნებით პესიმისტები, რამდენიმე წელი მალე გაირბენს, ხოლო ჩინეთს ისევე, როგორც ევროკავშირს, ამ შეთანხმების სრულფასოვნად ამოქმედებით, ახალი შესაძლებლობების კარი გაეხსნება, რომლის გამოყენება, როგორც მათ, ასევე, საქართველოს ინტერესშია. საქართველომ გაიუმჯობესა პოზიცია მთელ რიგ მნიშვნელოვან საერთაშორისო რეიტინგში, მათ შორის ყველაზე წარმატებული გამოდგა Doing Business-ის, იგივე, ბიზნესის წარმართვის ინდექსი, რომლის მიხედვითაც, საქართველომ ისტორიულ მაქსიმუმს - მეექვსე ადგილს 26 DIPLOMAT

is not only illusive for ordinary citizens, but it is also not felt in the economic fields that determine the growth, i.e. amongst the people working in the financial sector, processing industry and construction sector. It is only felt by the company’s owners, who generate hundreds of thousands in GEL as salary (for example, the monthly salary of the heads of the leading banks of Georgia is more than 300 thousand Laris), while the majority of their employees live on the lower middle-income.

The launch of the Georgian-Chinese Free Trade from January 1 of this year was projected to cause significant increase in exports. However, according to the data available for January-October, export growth was only 1 percent compared to the same period last year, and it reached 182 million US dollars. After Azerbaijan, Russia, Armenia, Bulgaria and Turkey, China is the sixth among Georgian export markets. As for import from China, the progress is evident, in comparison with the first 10 months of 2017; imports increased by 1/3 in the same period in 2018, and reached 722 million dollars. After Russia and Turkey, China is the third largest importer into Georgia. The export data remains almost unchanged and a significant increase in import can be explained by many factors, but two of the most important factors are the weakness of Georgian export potential, and the fact that in contrast to the Georgian side, China enjoys tax free trade with Georgia. This came into force immediately after the agreement had been signed, while for Georgia it will come into force in 4 years. In essence, this important agreement can only serve more Chinese interests than the interests of Georgians. However, if we avoid pessimism, these couple of years will soon pass, and then, the agreement will fully come into force and new doors will open both for China, as well as the European Union, and this is also in the interests of Georgia. Georgia has improved positions in a number of important international ratings, including the most successful Doing Business rankings. According to this ranking, Georgia has reached

მიაღწია, და რაც უფრო მნიშვნელოვანია, ევროპის კონტინენტზე მას მხოლოდ ერთი ქვეყანა - დანია უსწრებს. აღსანიშნავია, რომ აღნიშნული კვლევა მსოფლიო ბანკის მიერ ტარდება და ეჭვის საფუძველს არ იწვევს, თუმცა, აღსანიშნავია, რომ მისი სწორად წაკითხვაც მნიშვნელოვანია. კერძოდ, აღნიშნული რეიტინგი, ძირითადად, ფოკუსირებულია ბიზნესის წამოწყების საკითხებზე და არა - მისი შემდგომი განვითარების პრობლემებზე. ბიზნესის კეთების შედარებით ფართო საკითხებს გლობალური კონკურენტუნარიანობის ინდექსი ავლენს. პრობლემათა შორის აღსანიშნავია - კვალიფიციური კადრის ნაკლებობა, განათლების სისტემის ჩამორჩენა, ფინანსური სისტემის დივერსიფიცირებულობის ნაკლებობა და მრავალი სხვა. თუმცა, აღსანიშნავია, რომ ეს უკანასკნელი ინდექსი, აგრეთვე, მნიშვნელოვან წარმატებულ სფეროებსაც გამოყოფს, მაგალითად, ორგანიზებულ დანაშაულთა წინააღმდეგ ბრძოლა, დასაქმებულთა საგადასახადო ტვირთის და სახელმწიფო რეგულაციის ტვირთის სიმსუბუქე და სხვა. მთლიანობაში, გლობალური კონკურენტუნარიანობის ინდექსში, საქართველომ, 2018 წელს, ერთი საფეხურით წინ წაიწია და 66-ე ადგილი დაიკავა. 2018 წელს ახალ, ისტორიულ მაქსიმუმს მიაღწია საერთაშორისო მოგზაურთა რაოდენობამ საქართველოში, რომელმაც, ჯერ მხოლოდ პირველი 11 თვის განმავლობაში, 8,1 მილიონს გადააჭარბა, რაც წინა წლის ანალოგიურ პერიოდს 10,6 პროცენტით ან 779 ათასი ადამიანით აღემატება. რაც შეეხება ტურისტულ და ერთდღიან ვიზიტებს, ეს მაჩვენებელი, წინა წლის ანალოგიურ პერიოდთან შედარებით, თითქმის 12 პროცენტითაა გაზრდილი და 6,7 მილიონ ადამიანს აღემატება. აღსანიშნავია, რომ ვიზიტორთა უდიდესი ნაწილი ერთ კონკრეტულ ქვეყანაზე გადაანგარიშებით, არც მეტი, არც ნაკლები, საქართველოსადმი მტრულად განწყობილ, ოკუპანტ და საქართველოსთან დიპლომატიური ურთიერთობების არმქონე რუსეთზე მოდის და მილიონ 341 ათასი ადამიანი შეადგინა, მეორე ადგილზეა აზერბაიჯანი - მილიონ 311 ათასი ადამიანი, მესამე საპატიო ადგილზე კი სომხეთია - მილიონ 162 ათასი ადამიანით. ტურისტთა ნაკადის ზრდის ყველაზე უკეთესი შედეგი გერმანიასა (49,8%) და ბელორუსზე (43,2%) მოდის. რაც შეეხება საერთაშორისო ვიზიტორების მიღებას, სასაზღვრო პუნქტების მიხედვით, აქ თბილისის აეროპორტი ლიდერობს (1,3 მილიონ ადამიანზე მეტი), მას მოსდევს სარფის (მილიონ 227 ათასი ადამიანი) და ყაზბეგის (თითქმის მილიონ ასი ათასი ადამიანი) გამშვები პუნქტები. 2018 წლის ფინანსურ საკითხებს შორის განსაკუთრებულ ყურადღებას იმსახურებს „ქართუ ფონდის“ და მთავრობის მიერ ერთობლივად დაანონსებული პროექტის ავტორთა თანახმად, დაახლოებით, 600

the historic maximum sixth place, and Denmark is the only country in the European continent that is forward. It is noteworthy that this research is conducted by the World Bank and does not harbor any suspicion, but it is worth mentioning that it is important to read it properly. In particular, this rating focuses primarily on starting business and not on further development issues. Global Competitiveness Index reveals more issues related to doing business. Among the problems in Georgia is the lack of qualified staff, lack of a solid educational system, lack of financial system diversification and many others. We should however note that the Global Competitiveness Index also includes significant success areas, such as the fight against organized crime, tax burden of employees and lightweight state regulations. Overall, in the Global Competitiveness Index, Georgia took a step forward in 2018 and took the 66th place. In 2018, the number of international travelers to Georgia reached 8.1 million in the first 11 months, which is higher than the previous year’s figure of 10.6 percent or 779 thousand. As for tourism and one-day trips, this indicator increased by almost 12 percent compared to the same period last year and exceeds 6.7 million people. Most of the visitors came from one particular country – occupant and hostile Russia with whom there are no existing diplomatic relations. The number of tourists was 341 thousand people. Azerbaijan is the second place with 311 thousand people, and Armenia took third place with 162 thousand people. The best indicator of the growth of tourism flowed from Germany (49.8) and Belarus (43.2) percent respectively. According to the border areas, the Tbilisi airport leads with (more than 1.3 million people), followed by Sarpi (1 million and 227 thousand people) and Kazbegi (almost 1 million and a thousand people). Among the financial issues of 2018, special attention was paid to the Cartu Foundation and the government (according to the project authors), to write off about 1.5 billion unreliable debts for about 600,000 people. With the help of this initiative,

DIPLOMAT 27

ათასი ადამიანისთვის 1,5-მილიარდიანი უიმედო ვალის ჩამოწერა, რისი დახმარებითაც, აღნიშნულ ადამიანებს მოეხსნებათ შემდეგი სახის პრობლემები: არ წაერთმევათ კუთვნილი, დაყადაღებული ქონება; ფარული ეკონომიკიდან გამოვლენ ღია ეკონომიკაში; საფინანსო სექტორს შეუმსუბუქდება ლიკვიდობის პრობლემა და, აგრეთვე, იქმნება შესაძლებლობა ახალი, შედარებით დაბალპროცენტიანი სესხის გაცემის; გაუმჯობესდება ქვეყნის რეიტინგი და იმიჯი საერთაშორისო კვლევების ჭრილში. ამასთან ერთად, აღსანიშნავია, რომ აღნიშნული პირები უკვე ვეღარ შეძლებენ ძველი შეცდომის გამეორებას და 500- და 1000-პროცენტიანი სესხის ხელახლა აღებას, რადგანაც აღნიშნული ტიპის სესხი ბაზარზე უკვე აღარ არსებობს, ზედა ზღვარი ეფექტურ 100 პროცენტზეა დარეგულირებული, ხოლო 2019 წლის დასაწყისიდან კი 50 პროცენტამდე ჩამოიწევს. ამ ბოლოხსენებულს თავისი უარყოფითი მხარეც გააჩნია, კერძოდ, საფინანსო სექტორზე, ბანკების გარდა სხვა მოთამაშეების შეზღუდვა ან ბაზრიდან გაქრობა, თუმცა, ეს ცალკე განხილვის საგანია და თუ ამ პრობლემას თავი არ მოებმება, შესაძლოა, საქართველოს ეკონომიკა, ახლო წლებში, მნიშვნელოვან პრობლემებს შეეჯახოს.

the following problems will be solved: the sequestered property

აუცილებლად ხაზგასასმელ საკითხებს შორისაა საქართველოს ეროვნული ვალუტის საკითხიც. მართალია, წლის დასაწყისთან შედარებით, წლის ბოლოსთვის, 17 დეკემბრის მდგომარეობით, მას მნიშვნელოვანი გაუფასურება არ განუცდია 2 ლარი და 59 თეთრიდან 2 ლარსა და 67 თეთრამდე (3 პროცენტი), თუმცა, წლის განმავლობაში, მრავალგზის გვანერვიულა და ხშირად იყო საქვეყნო განხილვის საგანი, მათ შორის, ეროვნული ბანკის მიერ გადადგმული ნაბიჯების ჭრილში, როდესაც ის ლარს გამყარების საშუალებას არ აძლევდა და ყოველი ასეთი რეალობის დადგომის შემთხვევაში, ბაზრიდან ა. შ. შ. დოლარს ყიდულობდა, მაშინ, როდესაც მისი გაუფასურების შესაჩერებლად ერთხელაც კი არ გამოუტანია თანხა თავისი რეზერვიდან. მოსალოდნელია, რომ ეროვნული ბანკი იმავე პოლიტიკას, დიდი ალბათობით, მომავალშიც განაგრძობს და არც იანვარში მისცემს ლარს შესაძლებლობას, გამყარდეს, თავის რეზერვს კი კვლავინდებურად აქტიურად შეივსებს. საქართველოს ეკონომიკა საკმაოდ პრობლემატური საკითხია და ამაზე არავინ დავობს, თუმცა, არსებული პოტენციალის სწორად გამოყენების შემთხვევაში, მნიშვნელოვანი პროგრესის მიღწევა ნამდვილადაა შესაძლებელი. იმედს ვიტოვებთ, რომ 2019 წელი არა უბრალოდ უკეთესი, ვიდრე 2018, იქნება მაღალი ეკონომიკური ზრდის, დაბალი ინფლაციის და დაბალი უმუშევრობის დონის, მეტი ინკლუზიურობის და ა. შ. ჭრილში, არამედ, რადიკალური რეფორმების ხარჯზე, რადიკალურად პოზიტიურ გარდატეხას შეიტანს საქართველოს თითოეული მოქალაქის ცხოვრებაში.

Of course, the issue of Georgia’s national currency is also

28 DIPLOMAT

will not be deprived; they will come out from hidden economy to open economy; The financial sector will be short of liquidity problem and will also create new, relatively low-cost loans; The country’s rating and image will also be improved in the scope of international researches. These individuals will not be able to repeat the old mistake and take loans with 500-1000% interest rate, because these types of loans are no longer available on the market. The upper limit is 100% effective and at the beginning of 2019, it will reach 50%. The latter has its negative effects in the financial sector. Except for banks, other players in the financial sector will be limited or would be forced to disappear. Although this is a separate consideration and if the problem will not be solved, Georgia’s economy might face significant problems in future years.

highlighted. It is true that at the end of the year, it did not witness significant devaluation from 2 Lari and 59 Tetri, to 2 Lari and 67 Tetri (3%). However, in the course of the year, it has often been the subject of worry, including the steps taken by the National Bank in the context when they did not allow the Lari to be strengthened. Every time we witnessed such scenario, he was buying dollars from the market, to stop the devaluation and it has never retrieved the money from its reserves. It is expected that the National Bank will continue with the same policy in future and will not allow the Lari to be strengthened in January, while it will continue to actively fill its reserves. Georgia’s economy is a very problematic issue and there are no arguments about it. However, it is indeed possible to make significant progress in the proper use of the existing potential. We hope that 2019 will not only be better than 2018, in the frames of high economic growth, low inflation and low unemployment, more inclusion and so on. Rather, at the expense of radical reforms, the radical positive changes will be witnessed in the life of each Georgian citizen.

„სერვიე“ - 15 წელი ჯანმრთელობის სადარაჯოზე

Servier – 15 Years of Significant Contribution to Serve Patients’ Needs

მერი თალიაშვილი MERI TALIASHVILI

რანგული ფარმაცევტული კომპანია „სერვიე“ საფრანგეთში, 1954 წელს, ჟაკ სერვიემ დაარსა, რომელიც, მთელი ცხოვრების განმავლობაში, სათავეში ედგა კომპანიას. დროთა განმავლობაში, კომპანიამ გაფართოება საფრანგეთის გარეთ დაიწყო. პირველი ოფისი საფრანგეთის საზღვრებს მიღმა, ლონდონში გაიხსნა. საქართველოში კი კომპანიის წარმომადგენ-

ფ

acques Servier founded the French pharmaceutical company Servier in France in 1954. Servier led the company during whole his life. The company’s expansion outside of France happened gradually with the

opening of the first international office in London. The pharmaceutical company established her representation in Georgia in

DIPLOMAT 29

ლობა 2003 წელს დაარსდა. საქართველოში „სერვიეს“ 15-წლიან წარმატებაზე კომპანიის დირექტორს, მაია ხეცურიანს ვესაუბრეთ.

2003. The Diplomat Magazine sat down with Maia Khetsuriani, the director of Servier Georgia, to discuss the company’s success over the last 15 years.

ქალბატონო მაია, როდის და რატომ გადაწყვიტეთ ქართულ ბაზარზე შემოსვლა? მას შემდეგ, რაც კომპანიამ საფრანგეთში მოიკიდა ფეხი და მის მიერ წარმოებული მედიკამენტები მოთხოვნადი ხდებოდა, გადაწყვიტა პროდუქციის საერთაშორისო ბაზარზე გავრცელება. 2000-იან წლებში დაიწყო გაფართოება აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებშიც და მათ შორის ერთ-ერთი იყო საქართველოც. დღესდღეობით, ოფისი გვაქვს თბილისში, თუმცა, წარმომადგენლობა ასევე არის საქართველოს ოთხ რეგიონში - იმერეთში, სამეგრელოში, აჭარასა და კახეთში. 2003 წელს, როცა ოფისი გაიხსნა, ვიყავით 7 თანამშრომელი, ახლა კი 42 ვართ. კომპანიის ძირითადი მიზანი არის პაციენტებზე ზრუნვა და მათი საჭიროებების დაკმაყოფილება. „სერვიე“ ხუთ თერაპიულ სფეროში: კარდიოლოგია, ენდოკრინოლოგია, ანგიოლოგია, ნევროლოგია და დღეს უკვე, ონკოლოგიაში მოღვაწეობს. „სერვიეს“ მედიკამენტების სახით, ექიმებს ხელთ აქვთ დაავადებების მართვის ეფექტიანი იარაღი, რომელიც ამცირებს სიმპტომებს, აუმჯობესებს პაციენტის ცხოვრების ხარისხს, ამცირებს სხვადასხვა გართულების რისკს, ნოზოლოგიიდან გამომდინარე, და საჭიროება ასეთ მკურნალობაზე მაღალია, როგორც ექიმების, ასევე - პაციენტების მხრიდან, როგორც მთელ მსოფლიოში, ასევე - საქართველოში. ამის დასტურია ისიც, რომ მსოფლიოში 94 მილიონი ადამიანი, ყოველდღიურად, „სერვიეს“ მედიკამენტებით ეფექტიან მკურნალობას იტარებს. ჩვენ ვართ ფრანგული ფარმაცევტული კომპანიის წარმომადგენლობითი ოფისი, რომლის ძირითადი ფუნქცია არის სამედიცინო საზოგადოებისთვის და პაციენტებისთვის „სერვიეს“ მედიკამენტების შესახებ ინფორმაციის მიწოდება და ხელმისაწვდომობის უზრუნველყოფა, რაზეც ჩვენ მუდმივად ვზრუნავთ. ვპარტნიორობთ ქვეყნის ძირითად სადისტრიბუციო კომპანიებთან, ასე რომ, ქვეყანაში არსებულ ნებისმიერ აფთიაქში არის შესაძლებელი „სერვიეს“ მიერ 30 DIPLOMAT

Mrs. Maia, when and why did your company decide to enter the Georgian market? This was after our operation attained smooth status on the back of the huge demand for our medications. This demand prompted our international expansion at Servier and in the 2000s, we extended our operations into Eastern Europe and that was how we delved into the Georgian market. Today, we have one office in Tbilisi and four regional representations in – Imereti, Samegrelo, Adjara and Kakheti. In 2003, our staff strength was only 7 but now, we have 42 committed individuals running our operations in Georgia. The company’s sole aim is to care for patients and to meet their needs. Servier delivers service in five therapeutic areas: cardiology, endocrinology, angiology, neurology, and lately, we have expanded our service area to oncology. Servier’s medications present as effective combatants for doctors to manage and control disease. Our medications significantly decrease symptoms and risk of complications together with improving patient’s quality of life. Efficient drugs for the treatment areas we cover are in huge demand in Georgia and around the world. The proof of this that 94 million people daily worldwide are treated with Servier effective medications. As a representative office of French pharmaceutical company, we are saddled with the responsibility of providing information and access to the medical community and patients about Servier’s medications. Partnering with main distributors in the country, we ensure availability of our medicines in all pharmacies

წარმოებული მედიკამენტების შეძენა. ამ 15 წლის განმავლობაში, სამედიცინო საზოგადოების მხარდაჭერით, შევძელით მრავალი პროექტის განხორციელება, რომლებიც მედიცინის სხვადასხვა სფეროსთვის, თუ პაციენტებისთვის, იყო სასარგებლო. მაგალითისთვის, ჰიპერტენზიის ცნობადობის ამაღლების პროექტი იყო ნამდვილად ერთ-ერთი ყველაზე წარმატებული და მნიშვნელოვანი. ეს იყო ძალიან ნეიტრალური და სოციალური პროექტი. ასევე, პაციენტების უფასო გასინჯვები კარდიოლოგიაში, ენდოკრინოლოგიაში, ანგიოლოგიაში. ამ შემთხვევაში, ვეხმარებით ადამიანებს, უფასო კონსულტაცია გაიარონ დარგის წამყვან სპეციალისტებთან და, საჭიროების შემთხვევაში, მიიღონ შესაბამისი მკურნალობა. სხვადასხვა ქვეყანაში კონფერენციებში მონაწილეობა, ცოდნის გაზიარება საქართველოში, პაციენტების უფასო გასინჯვები არის მხოლოდ მცირედი ჩამონათვალი „სერვიეს“ მიერ განხორციელებული პროექტებისა. გამოვყოფდი ბოლო პერიოდში ჩატარებულ ღონისძიებას, შავი ზღვის ფლებოლოგთა საერთაშორისო შეხვედრას, სადაც 13 საერთაშორისო მომხსენებელი იყო ჩამოსული და მათ თავიანთი გამოცდილება გაუზიარეს ქართველ კოლეგებს. არ ვართ ფოკუსირებულნი მხოლოდ ფარმაცევტული სფეროს განვითარებაზე, არამედ - „სერვიე“, მსოფლიოშიც და საქართველოშიც, მუდმივად ცდილობს, მნიშვნელოვანი წვლილი შეიტანოს მედიცინის განვითარებაში. თქვენ როდის შემოუერთდით კომპანიას და რას მიიჩნევთ თქვენს ყველაზე დიდ მიღწევად კომპანიაში? კომპანიას 2003 წელს შემოვუერთდი, 2008 წლიდან კი მისი ხელმძღვანელი ვარ. „სერვიეს“ სახელი ასოცირებული მაღალ ხარისხთან და კრეატიულ მიდგომებთან, ვფიქრობ, ნამდვილად არის ქართული ოფისის მიღწევა. ეს, პირველ რიგში, კომპანიიდან გამომდინარეობს. „სერვიეს“ კრედო და მისი დამფუძნებლის სლოგანი იყო: „წამალი უნდა დაირგოს, როგორც ხე და გაიზარდოს, როგორც ბავშვი.“ აღვნიშნავდი, რომ „სერვიე“ თავისი შემოსავლების 25%-ის ინვესტირებას ახდენს კვლევის სექტორში. შემოსავლების და არა - მოგების, რაც ძალიან მაღალი პარამეტრია ფარმაციაში. ეს მეტყველებს იმ ფაქტზე, რომ კომპანია უდიდეს ყურადღებას უთმობს ხარისხსა და ინოვაციას. აქვე აღვნიშნავ, კომპანიას გააჩნია 4 ფასეულობა და მას არასდროს ღალატობს. ესენია: ინოვაციის გამბედაობა, ზრუნვა პაციენტებსა და თანამშრომლებზე, პროფესიული ზრდა გაზიარების გზით, და წარმატებისკენ სწრაფვა. ინოვაციის მნიშვნელობაზე კომპანიაში და პაციენტების ყველა ჩვენი ქმედების ცენტრში ყოფნაზე ვისაუბრეთ. მინდა, გამოვყო, ასევე, თანამშრომლებზე ზრუნვა, რაც გულისხმობს კომპანიაში თანამშრომლის კარიერულ წინსვლას. მე, პირადად, სამედიცინო წარმომადგენლის პოზიციიდან დავიწყე და უკვე 10 წელია, ოფისის ხელმძღვანელი ვარ. ეს „სერვიეს“ ნებისმიერ ოფისში ხდება მსოფლიოში და კიდევ ერთხელ ადასტურებს კომპანიისა და თანამშრომლის ურთიერთდამოკიდებულებას. წარმატებისკენ სწრაფვა - ეს უკანასკნელი - ამბიცია კი არა, არამედ ფასეულობაა ჩვენი კომპანიის, რომლის კომპანიაში დანერგვამ ბევრი პროექტის წარმატებით განხორციელებას შეუწყო ხელი. იგივე ეხება ქართულ ოფისსაც. ვიტყვი, რომ ის ოფისი, რომელიც ეტაპობრივად ყალიბდებოდა, არის ჩემი და მთელი გუნდის მიღწევა. აქ არიან ადამიანები შეკრებილნი, რომლებსაც ბევრი საერთო და განსხვავება აქვთ, მაგრამ კომპანიის განვითარების ეტაპზე ყოველთვის ვერთიანდებით ერთი იდეის გარშემო. ვფიქრობ, დიდი მიღწევაა, როცა მოდიხარ ოფისში და გიხარია კოლეგებთან ერთად მუშაობა და კომუნიკაცია.

around the Georgia. For the last 15 years, we have been able to carry out several projects that have been beneficial to both patients and medical society. For instance, our hypertension awareness campaign was one of the most important and successful projects ever embarked upon in the Georgian medical landscape. That was a neutral point for us to embark upon our social responsibility. In addition, we organized free medical examinations for patients in cardiology, endocrinology and angiology. In this case, we assisted people to get free consultations with leading specialists and to get proper treatments in case of need. Noteworthy to mention participation in conferences held in different countries, followed with experience sharing. I would like to emphasize our recent project – the Black Sea Phlebologists’ meeting was an incredible opportunity for Georgian specialists to benefit from experience sharing of 13 international speakers. We are not only focused on the development of the pharmaceutical industry. Servier is committed to active participation in medical development in Georgia and across the globe. When did you join Servier, and what do you consider your biggest accomplishments in Servier? I joined the company in 2003, and I have been the company’s head in Georgia since 2008. The name Servier is associated with high quality and creative approaches, which I believe is definitive and a spectacular achievement for us in our Georgian office. Servier’s credo and its founder’s slogan was – “a medication must be planted as a tree and grown as a child.” I would like to note that Servier invests 25% of its revenues in the research sector, which is one of the highest indicators in the field. This fact tells of how much attention we pay to quality and innovations. Servier’s operation is based on four core values, which are integral and understood as the core responsibility of every employee: we dare to innovate, care for patients and personnel, grow by sharing, and we are committed to success. We have already talked about the importance of innovation in the company and its focus on the patients in all our activity. I would like to emphasize our commitment to the personnel and that is relevant in the area of their career advancement. I started as a medical representative and have led the office for 10 years. This sort of promotion takes place in every Servier office in the world, and it indicates the interdependence of the company and its personnel. Our commitment to success is not an ambition but a value that has been very instrumental towards implementing many successful projects. The same commitment to success found in all Servier’s offices is daily exhibited in the Georgian office. Our stepwise development in our office is one of my achievements and that of the entire group. The Georgian office is comprised of individuals who are diverse across many lines but who also share many similarities. The task of developing the office is the area where we all are united around one idea. I think it is an accomplishment when you come to the office with

DIPLOMAT 31

ჩვენ ერთად, დღის განმავლობაში, 8 საათს ვატარებთ და შეიძლება, ითქვას, რომ ჩვენ ერთი, დიდი ოჯახი ვართ. როგორია ფარმაცევტული ბაზარი საქართველოში, მისი განვითარების დინამიკა და რამდენად მიმზიდველია ის უცხოელი ინვესტორისთვის? უცხოური კომპანიებისთვის რაც მიმზიდველია, არის ის გარემოება, რომ საქართველოში, რეგულაციების კუთხით, ადვილია კომპანიის ოპერირება და მედიკამენტების ბაზარზე შემოტანა. მისასალმებელი და ძალიან მნიშვნელოვანია, რომ საქართველოს მოსახლეობას აქვს საშუალება, ევროპაში მედიკამენტის რეგისტრაციიდან საკმაოდ მოკლე პერიოდშივე გახდეს იგივე სამკურნალო საშუალება ხელმისაწვდომი ქვეყანაში. ჩვენ ვმარაგდებით საფრანგეთის, „ჟიდის“ ქარხნიდან, რომელიც ერთ-ერთი ძირითადი ქარხანაა „სერვიესთვის“ და პაციენტებისთვის მკურნალობის უწყვეტობა, ამ მხრივ, უზრუნველყოფილი გვაქვს. ქვეყანაში დაიწყო მუშაობა ხარისხის კონტროლის მეტად აქცენტირებაზე და სპეციფიკური ლაბორატორიების შექმნის საჭიროებაზე, რაც ძალიან კარგი ინიციატივაა. ახლახან, ჩვენ დავიწყეთ ონკოლოგიური პრეპარატების შემოტანა; სულ ორი თვეა, შემოვიტანეთ მეტასტაზური, კოროექტალური სიმსივნისთვის მედიკამენტი „ლონსულფი“, რომელზეც მოთხოვნა გაცილებით მაღალია, ვიდრე ველოდით. სამწუხაროდ, ონკოლოგიური დაავადებების გავრცელება მატულობს. მისასალმებელია, რომ სახელმწიფო, ონკოლოგიური დაავადებების სამკურნალოდ, მნიშვნელოვან დაფინანსებას გამოყოფს. თუმცა, სამომავლოდ, კარგი იქნება, თუ პაციენტებს ექნებათ უფრო მეტი ხელმისაწვდომობა ამ მედიკამენტზე, რადგანაც ონკოლოგიური დაავადებების მკურნალობა დიდ ხარჯთანაა დაკავშირებული და ბევრ ქვეყანაში სრულად ფინანსდება. თქვენ წელს, საზოგადოების ინფორმირების მიზნით, ჩაატარეთ საკმაოდ მასშტაბური კამპანია ჰიპერტენზიის შესახებ. როგორია დაავადების გავრცელების სურათი საქართველოში? ეს იყო ერთ-ერთი პირველი ასეთი მასშტაბის სოციალური პროექტი, რაც განვახორციელეთ „სერვიეს“ 15-წლიანი საიუბილეო მოღვაწეობის თარიღის ფარგლებში. ძირითადი მიზანი იყო საზოგადოების ინფორმაციის დონის ზრდა არტერიული ჰიპერტენზიის შესახებ. მნიშვნელოვანი, როგორც ქვეყნისთვის, ისე - პაციენტებისთვის, რასაც ადასტურებს ის ფაქტი, რომ მხარი დაგვიჭირა საქართველოს კარდიოლოგთა დიდმა ნაწილმა. პროექტი ჩატარდა ევროპის ჰიპერტენზიის ასოციაციისა და საქართველოს ჰიპერტენზიის ასოციაციის ეგიდით. აღნიშნულ ინიციატივაში მხარში გვედგა საფრანგეთის საელჩო და, უშუალოდ, მისი აღმატებულება, საფრანგეთის სრულუფლებიანი ელჩი საქართველოში, ბატონი პასკალ მენიე. ჯანდაცვის სამინისტროც იყო ინფორმირებული და ის ყოველთვის მიესალმება, როცა კომპანიები ასეთი მასშტაბის სოციალურ პროექტებს ახორციელებენ. არტერიული ჰიპერტენზია არის მსოფლიოში ფართოდ გავრცელებული დაავადება. უახლესი მონაცემებით, მსოფლიოში, დაახლოებით, 1,2 მილიარდ ადამიანზე მეტი მაღალი წნევის მატარებელია და ეს მაჩვენებელი მუდმივად იზრდება. მას „ჩუმ მკვლელსაც“ უწოდებენ, რადგანაც სიკვდილიანობის დიდი რიცხვი ამ დაავადებაზე მოდის არა მარტო საქართველოში, არამედ - მსოფლიოში. მისი გავრცელება საკმაოდ მაღალი და მზარდია. საქართველოში მოზრდილთა 40%-ს ახასიათებს ჰიპერტენზია. მიუხედავად ამისა, საზოგადოების დიდი ნაწილი არ აქცევს ყურადღებას დაავადებას, არ იზომავს წნევას და უფრო მეტიც - ნაკლებად აქვს ინფორმაცია ჰიპერტენზიისა და მისი საფრთხეების შესახებ. მაღალი არტერიული წნევა კი საჭიროებს

32 DIPLOMAT

pleasure to work together. We spend 8 hours a day together and I can say we are one big family. What is the reality of the pharmaceutical market in Georgia? What defines its developmental dynamics and would you say it is favorable to foreign investors? For foreign companies it is attractive to operate and bring medications into Georgian market due to simple regulatory environment. It is welcoming and very important for the Georgian population to have the opportunity to get the same medication as people in other parts of Europe soon after the registration of these medicines in Europe. The French factory in Gidy is one of the basic factories and supplies for Servier Georgia, so we have ensured continuity for the treatment of our patients. Recently more attention is put on quality control and necessary to design specific laboratories, which is important initiative. Recently, we began to bring on the market oncology medication. It has just been two months since we made Lonsulf available into the Georgian market to treat metastatic colorectal cancer and we have realized that it is in greater demand then we expected. Unfortunately, oncology diseases prevalence increases. Currently, it is notable that oncological treatment is partially reimbursed. For future, if more funds will be given to the treatment of this diseases will be beneficial for these patients while oncology treatment is costly. Many countries take responsibility of full coverage of these diseases treatment. This year you have carried out large-scale campaign in order to raise awareness about hypertension. What is the exact picture of this disease prevalence in Georgia? As above mentioned, „Because I say So”, it was one of the first large-scale social projects we have implemented in the frame of Servier’s 15-year of activity in Georgia. The main aim was to raise awareness about hypertension. This kind of activity is important both for the patients and country, proved by the support of the majority of Cardiological society. The project was conducted based on the initiative of the European Society of Hypertension followed by the Georgian Society of Hypertension. The French embassy and his Excellency Pascal Meunier, Ambassador Extraordinary and Plenipotentiary of France to Georgia was fully supported the project. The Ministry of Health was aware and they always welcome companies when they carry out such large-scale social projects. Hypertension is widespread in the world. According to the recent data, approximately 1.2 billion people suffer from it in the world and it is constantly on the rise. It is regarded as “a silent killer” and the death records from this disease is high both in Georgia and in the world. Nearly 40% of the adult population in Georgia have hypertension. Despite this, majority of the population do not pay attention to it, they do not check their blood pressure and even more, they do not know about hypertension and its threats. High blood pressure can be regulated and controlled through one very simple

მუდმივ კონტროლს, რაც, პირველ რიგში, გამოიხატება ძალიან მარტივი აქტივობით, როგორიც არის წნევის რეგულარულად გაზომვა და საკუთარი მაჩვენებლის ცოდნა. არტერიული ჰიპერტენზიის ძირითადი გამოწვევაა ინფორმაციის არქონა. მოსახლეობის დიდმა ნაწილმა არ იცის დაავადების შესახებ ან იცის, რომ არსებობს დაავადება, მაგრამ არ იცის, თვითონ თუ აქვს. ვინც იცის, შესაძლოა, მკურნალობდეს პერიოდულად, ეს მაშინ, როცა ჰიპერტენზიის მკურნალობა უნდა იყოს მუდმივი და საბოლოო შედეგი არის არტერიული წნევის რიცხვების კონტროლი ნორმის დონემდე, რადაც მიიჩნევა სისტოლური 130-140 მმ. ვწყ. სვ. და დიასტოლური 80-90 მმ. ვწყ. სვ. დაავადება ქრონიკულია. მისი პრევენცია შესაძლებელია ჯანსაღი ცხოვრების წესით - თამბაქოზე უარის თქმით, წონის კონტროლით, ვარჯიშით. სამკურნალოდ კი დღეს უკვე არსებობს ისეთი მედიკამენტები და მკურნალობის სხვა მეთოდები, რომელთა მეშვეობითაც შესაძლებელია, დაავადება ეფექტიანად ვმართოთ და თავიდან ავიცილოთ გართულებები. ადამიანები, რომლებმაც უნდა იცოდნენ დაავადების შესახებ, არიან 40 წლის ზემოთ, თუმცა, კამპანიის დროს, ჩვენ აქცენტი გავაკეთეთ არა მარტო იმაზე, რომ დაავადების მაღალი რისკის მქონე ადამიანებს გაეგოთ დაავადებაზე, არამედ, ახალგაზრდებზეც - მთელი ცხოვრება, მშობლები ზრუნავენ შვილებზე და აქ იდეა იყო, რომ შვილებმა იზრუნონ მშობლებზე და შეახსენონ მათ: „დედა, მამა, გაიზომე წნევა, ამას შენთვის გეუბნები!“ ანუ, აქცენტი არის იმაზე, რომ ოჯახის სხვა წევრებიც იყვნენ ჩართულნი დაავადებასთან ბრძოლის ან თავიდან არიდების პროცესში.

act – regular measurement of blood pressure and knowledge about normal figures. The principal challenge of hypertension is lack of information. A large number of the population does not know about this disease and for those who know, they do not know whether they have it or not. Those who know, they get occasional treatment but the treatment must be consistent until the hypertension numbers are brought to the normal levels, which are between 130-140 mmHg for systolic readings and between 80-90 mmHg for diastolic readings. Hypertension is chronic disease and its prevention can only be achieved through a healthy lifestyle – total abstinence from smoking, weight control and exercise. For treatment, there are medications and other methods of treatment, which assist in the management of the disease effectively without complications. People who should know being at risk of the disease are those above 40 years old. Although during our campaign, we focused on people with high risks, those who should know about the ailment, and we focused on young people. Parents are usually saddled with the responsibility of taking care of their children, but we tried to channel our campaign through the idea that children should care for their parents and remind them: “Mom, dad, measure your blood pressure, because I say so and because I care for you!” Apart from target audience, our

DIPLOMAT 33

რა გეგმების განხორციელებას აპირებს „სერვიე“ ახალი წლიდან? 15 წლის განმავლობაში გავიზარდეთ, მაგრამ ასევე გვხვდება გამოწვევები, რაც ნორმალურია და არ გვეშინია. ჩვენ ვხვდებით, რომ, რაც დრო გადის, უფრო და უფრო მასშტაბურ პროექტებს ვეჭიდებით. ჩვენი მთავარი პრიორიტეტია, განვაგრძოთ პაციენტებისთვის, სოციალური პასუხისმგებლობის ფარგლებში, სხვადასხვა კამპანიის წარმოება. ასეთია, მაგალითად, გულის იშემიური დაავადების შესახებ ცნობიერების ამაღლების კამპანია, რომელსაც ვგეგმავთ. ასევე, ექიმებისთვის საგანმანათლებლო პროექტები, რაც ძალიან მნიშვნელოვანია. ჩვენი მიზანია, ფეხი ავუწყოთ მედიცინაში მიმდინარე სიახლეებს და დავნერგოთ ისინი საქართველოში. ჩვენი კომპანია არის ფრანგული და მე, მოღვაწეობის განმავლობაში, გამუდმებით ვგრძნობ საფრანგეთის საელჩოს მხარდაჭერას, რაც უაღრესად მნიშვნელოვანია ფრანგული კომპანიის ოპერირებისთვის ქვეყანაში და, მეორე მხრივ, მოხარული ვარ, რომ ვარ ქართველი და - ისეთი კომპანიის წარმომადგენელი, რომელსაც გააჩნია ინოვაციური და ეფექტიანი იდეები და ჩემი აქ მუშაობით ხელს ვუწყობ ქართველ პაციენტებს, მიიღონ ხარისხიანი მედიკამენტები. თამამად ვურჩევ ოჯახის წევრსა თუ ახლობელს „სერვიეს“ მედიკამენტებს, რადგან სანდოობა და ხარისხი გარანტირებულია. მოხარული ვარ, რომ საქართველოში „სერვიეს“ მსგავსი კომპანიები ოპერირებენ. ჩვენი კომპანიის ფასეულობიდან გამომდინარე, ჩვენი მიზანი მუდმივი ზრდა და განვითარებაა და მჯერა, რომ ქართული ოფისი, მომავალი წლების განმავლობაში, ამას კვლავ შეძლებს.

34 DIPLOMAT

focus involved other members of the family who we feel should be involved in the process of disease treatment and prevention. What plans would Servier pursue and implement in the New Year? During the last 15 years, we have grown facing challenges, opportunities and often having success on this road. Together with office development, we managed to organize more largescale projects. One of our priorities are to continue under the social responsibility various projects for patients. For instance, the ischemic heart disease awareness campaign, which we plan in next year. In addition, we will embark on educational projects for doctors and this is of utmost importance to us. Our goal is to keep up with ongoing innovations in medicines and to ensure that they are implemented in Georgia. I am honored to feel the ever-present support of the French embassy to Georgia, that is extremely important for the French company operating in the country. I am also proud that working in Servier gives possibility to assist Georgian patients to get quality medications. I am glad that companies similar to Servier operate in Georgia, which increases accessibility of quality treatment. To conclude, I would say that following our company values like development and commitment to success, I do believe Georgian office will step new development dimension in future.

საქართველო-ევროკავშირის ურთიერთობები: წარსული, აწმყო, მომავალი

EU-Georgia Relations: Reflections on the Past, the Present, and the Future OP-ED ირაკლი ჯაფარაშვილი, ჰამბურგის უნივერსიტეტის დოქტორანტი

019 მნიშვნელოვანი წელია საქართველო-ევროკავშირის ურთიერთობებში. 10 წელი სრულდება მას შემდეგ, რაც ევროკავშირმა საქართველოსა და სამეზობლოს 5 ქვეყანასთან ურთიერთობის ახალი პოლიტიკა, ინიციატივა აღმოსავლეთ პარტნიორობის შესახებ შეიმუშავა. მართალია, აღნიშნული ინიციატივა არაერთხელ გამხდარა მსჯელობის და გარკვეული

OP-ED IRAKLI JAPHARASHVILI, PHD CANDIDATE AT THE UNIVERSITY OF HAMBURG

he year 2019 will be a significant year for EU-Georgia relations as it marks a decade since the EU developed a policy called the Eastern Partnership. The Eastern Partnership policy is the EU’s focus on relations with

Georgia and the other five countries in the neighborhood. Although this initiative has been repeatedly discussed and criti-

DIPLOMAT 35

კრიტიკის საგანიც, თუმცა, უდავოა, რომ ეს ინსტრუმენტი განსაკუთრებით დაეხმარა საქართველოს, სწორი რეფორმების გატარებაში და ევროკავშირთან უფრო დაახლოებაში. აღმოსავლეთ პარტნიორობა იყო პირველი გარდამტეხი ეტაპი საქართველო-ევროკავშირის ურთიერთობებში, რომელიც, თავდაპირველად (1992 წლიდან), დაბალი ინტენსივობით მიმდინარეობდა და, ძირითადად, შემოიფარგლებოდა საქართველოსთვის ჰუმანიტარული და ტექნიკური დახმარებით. თუმცა, დროთა განმავლობაში, ურთიერთობებმა ინტენსიურად იწყო გაღრმავება და მოიცვა ევროკავშირის ხელთ არსებული ინსტრუმენტების მთელი სპექტრი, ისეთები, როგორიცაა: ევროკავშირის ტექნიკური დახმარების პროგრამა - TACIS, ევროპული სამეზობლო პოლიტიკა (European Neighborhood Policy/ ENP), აღმოსავლეთ პარტნიორობა (Eastern Partnership - EaP). საქართველო-ევროკავშირის ურთიერთობებში სრულიად ახალი ეტაპი 2014 წლის 27 ივნისიდან იწყება, როდესაც ასოცირების შესახებ შეთანხმებას მოეწერა ხელი. მიუხედავად იმისა, რომ შეთანხმება უაღრესად ტექნიკური ხასიათისაა, თავისი არსით ის გადამწყვეტი მნიშვნელობისაა საქართველოს მომავლისთვის და ქვეყნის დამოუკიდებელ და უსაფრთხო, ევროპულ სახელმწიფოდ ჩამოყალიბებისთვის, რადგან ის საქართველოს ევროპულ იდენტობას ადასტურებს და ხაზს უსვამს ქვეყნის სტრატეგიულ, საგარეო პოლიტიკის პრიორიტეტს, რაც ევროკავშირთან უფრო მჭიდრო კავშირის დამყარებაში მდგომარეობს. ამ ხელშეკრულებით, საფუძველი ჩაეყარა ამ ორი მხარის ხანგრძლივ და მჭიდრო ურთიერთობას, რომელსაც შეუძლია, ხელი შეუწყოს ჩვენს ქვეყანას, რომ ჩამოყალიბდეს ეკონომიკურად ძლიერ სახელმწიფოდ. მართალია, შეთანხმება არ ეხება საქართველოს ევროკავშირში გაწევრიანების საკითხს, თუმცა, ის არ გამორიცხავს მომავალში ასეთი პერსპექტივის არსებობას.

36 DIPLOMAT

cized, it remains an instrument that has been pivotal to Georgia’s implementation of the right reforms and the development of closer ties with the EU. The Eastern Partnership was the first transition phase in EU-Georgia relations, which began (since 1992) with low intensity, and was mainly limited to humanitarian and technical assistance for Georgia. However, over time, the intensity began to deepen and it embraced the whole spectrum of tools available to the EU, such as the EU technical assistance program - TACIS, European Neighborhood Policy (ENP), and the Eastern Partnership - EaP. The new stage of Georgia-EU relations started on 27 June 2014 when the Association Agreement was signed. While the agreement is highly technical in nature, it is of crucial importance to the future of the country and for the development of Georgia as a safe and independent European state. The Association Agreement confirms the European identity of Georgia and it highlighted the country’s strategic foreign policy priority, which is linked to establishing closer ties with Europe. This agreement laid the foundation for a long and close relationship between the two sides and the relationship forms a support system for Georgia to run a strongly developed economy. Although the agreement does not apply to Georgia’s accession to the European Union, it does not exclude the existence of such prospects in the future. The EU actively contributes to Georgia’s multilateral develop-

ევროკავშირი საქართველოსთვის წარმოადგენს იმ გაერთიანებას, რომელიც ხელს უწყობს ქვეყნის მრავალმხრივ განვითარებას ეკონომიკურ, პოლიტიკურ თუ სამართლებრივ სფეროში. ჩვენთვის მისაღებია და ვიზიარებთ იმ ღირებულებებს, რომლებსაც ეფუძნება ევროპის სახელმწიფოთა გაერთიანება, სადაც წინა პლანზეა წამოწეული ადამიანი, - მისი უფლებების, ღირსებისა და თავისუფლების, აგრეთვე, მისი სახელმწიფოებრივი დამოუკიდებლობის უზრუნველყოფა, დემოკრატია და კანონის უზენაესობის დამკვიდრება. სწორედ ამიტომ, ეს ურთიერთობები ყოველთვის განსაკუთრებული სიძლიერის გამადიდებელი შუშის ქვეშ გადის დაკვირვებას, როგორც ჩვენს ქვეყანაში, ასევე - თავად ევროკავშირში და მის შესაბამის ინსტიტუტებში. მართალია, ჯერჯერობით, საქართველოს გაწევრიანების საკითხი ევროკავშირში აქტიურად არ განიხილება, რადგან, ერთი მხრივ, ჯერ კიდევ გაურკვეველია, თუ როდის იქნება საქართველო მზად, შეასრულოს ყველა სახის მოთხოვნა და დააკმაყოფილოს შესაბამისი, სხვადასხვა კრიტერიუმი, მეორე მხრივ კი, ჩვენი ქვეყანა ეკონომიკური და პოლიტიკური თვალსაზრისით, ამ მომენტისთვის, არსებითად საინტერესო არ არის ევროკავშირისთვის, რათა გამოიწვიოს შესაბამისი ზეწოლა და გააჩინოს შანსი დაჩქარებული ინტეგრაციისთვის. ევროპას დღეს სამი ძირითადი პრიორიტეტი აქვს. უპირველეს ყოვლისა, ეკონომიკური ზრდის აღდგენა; მეორე, უსაფრთხოებასთან დაკავშირებული გამოწვევების გადაჭრა და მესამე, არსებულ, მიგრაციის კრიზისთან გამკლავება. ყველაფერ ამას მივყავართ სწორი დაგეგმარების აუცილებლობისკენ. ფუნდამენტური მნიშვნელობის შეიძლება, აღმოჩნდეს დეტალურად გათვლილი სცენარი, რომლის ამოსავალი პუნქტები იქნება პერსპექტივა და მოლოდინი საქართველოს ევროკავშირში ინტეგრაციის თვალსაზრისით და - თუ რისკენ შეიძლება, ვისწრაფოდეთ იმ პირობებში, როდესაც ევროკავშირის სრული წევრობა, მოკლევადიან პერსპექტივაში, არ არის ხელმისაწვდომი. საქართველოს მიზანი გაცხადებულია - სრულფასოვანი ინტეგრაცია ევროკავშირში, მაგრამ, ამავე დროს, უნდა გვესმოდეს, რომ ეს ახლო მომავალში შესაძლოა, ვერ განხორციელდეს. მიუხედავად ამისა, საქართველო-ევროკავშირის ურთიერთობები განაგრძობს დინამიკური განვითარების პროცესს და 2018 წელი, ამ ჭრილში, რამდენიმე მნიშვნელოვანი მოვლენით აღმოჩნდა დასამახსოვრებელი:

ment in economic, political, and legal spheres. It is acceptable

• 5 თებერვალს, ბრიუსელში გაიმართა საქართველო-ევრო-

Foreign Ministers sessions and the sectoral dialogue on

კავშირის ასოცირების საბჭოს მე-4 სხდომა. • 21-22 ივნისს, მინსკში გაიმართა აღმოსავლეთ პარტნიორობის არაფორმალური დიალოგის მეათე შეხვედრა, რომელიც მოიცავდა საგარეო საქმეთა მინისტრთა სესიასა და სექტორულ დიალოგს ჰარმონიზაციის საკითხებზე. • 26 ივნისს, ბრიუსელში, საქართველო-ევროკავშირის პოლიტიკური დიალოგის ფარგლებში, გაიმართა საქართველო-ევროკავშირის ასოცირების კომიტეტის მესამე სხდომა. • 19 ივლისს, ევროკავშირის საბჭოს პრეზიდენტი, დონალდ ტუსკი ბრიუსელში შეხვდა საქართველოს ახალ პრემიერ-მინისტრს. მათ განიხილეს ორმხრივი ურთიერთობები, საქართველოს რეფორმების პროცესი, ასევე - რეგიონალური მდგომარეობა. • 15 ოქტომბერს, ლუქსემბურგში გაიმართა აღმოსავლეთ პარტნიორობის საგარეო საქმეთა მინისტერიალის მეცხრე შეხვედრა. • 23 ოქტომბერს, ბრიუსელში გაიმართა, საქართველო-ევროკავშირის უსაფრთხოების საკითხებზე, მაღალი დონის, სტრატეგიული დიალოგის მეორე შეხვედრა.

to Georgia and she shares the values upon which the EU’s engagement is premised: where the person is the priority, their rights to dignity and freedom, as well as state independence, democracy, and the rule of law. That is why these relationships are always viewed under the magnifying lenses in our country as well as in the EU and its respective institutions. It is true that the issue of Georgia’s accession to the EU is not yet being considered in EU quarters, since it is still unclear whether Georgia will be ready to comply with all kinds of demands, and satisfy the relevant criteria. Georgia is also not strong economically and politically (at the moment) for the European Union to cause her accelerated integration. Today, Europe has three main priorities: First, is the restoration of economic growth; second, solving security challenges and third, dealing with the current migration crisis. All these leads to the need for proper planning. In the light of these challenges, Georgia can have a detailed project, whose starting points will bother on the perspectives and expectations that will be derived from Georgia’s integration into the European Union. However, this will not be without mapping out things that can be done in the circumstances where full membership of the EU remains unavailable in the short term. Georgia’s purpose and drive is quite clear - full integration into the EU, but at the same time, we should understand that this cannot be achieved in the nearest future. All the same, Georgia-EU relations has remained a dynamic development process, and in 2018, the relationship was reflected in some important events: • On 5 February, the fourth meeting of the EU-Georgia Association Council was held in Brussels. • On June 21-22, the tenth meeting of the Eastern Partnership was held in Minsk, for the year 2018. It included the Harmonization issues. • On June 26, the third meeting of the EU-Georgia Association Committee was held in Brussels within the framework of the EU-Georgia political dialogue. • On July 19, the President of the EU Council, Tusk, met with the new Prime Minister of Georgia. They discussed bilateral relations, Georgia’s reform process, as well as the regional situation. • On October 15, the Eastern Partnership Foreign Ministerial Meeting was held in Luxembourg. • On October 23, the second meeting of the high-level strategic dialogue on Georgia-EU security issues was held in Brussels. • On November 21, The new format high-level meeting between the Georgian Government and the European Commission In the EU-Georgia Association Council meeting, the Council

DIPLOMAT 37

• 21 ნოემბერს, ბრიუსელში ევროკომისიასა და საქართველოს მთავრობას შორის მაღალი დონის პირველი შეხვედრა გაიმართა. შეხვედრაში, რომელსაც ქართული მხრიდან პრემიერ-მინისტრი მამუკა ბახტაძე, ხოლო ევროკავშირის მხრიდან - ევროკომისიის პრეზიდენტი ჟან კლოდ იუნკერი ხელმძღვანელობდნენ, მონაწილეობა მიიღო საქართველოს მთავრობის წევრმა 6 მინისტრმა და 13-მა ევროკომისარმა. ხსენებულთაგან გამოსაყოფი უდავოდ არის საქართველო-ევროკავშირის ასოცირების საბჭოს სხდომა. საბჭო საქართველო-ევროკავშირის ასოცირების შესახებ შეთანხმების ფარგლებში შექმნილი უმაღლესი ორგანოა, რომელიც ხელმძღვანელობს შეთანხმების განხორციელებას და განიხილავს საერთო ინტერესების სფეროში არსებულ საკითხებს. ასოცირების საბჭოს სხდომაზე ერთხმად აღინიშნა, რომ რეგიონში საქართველო არის ევროკავშირის მთავარი სტრატეგიული პარტნიორი და რომ საქართველომ გადადგა ძალიან პოზიტიური ნაბიჯები ინტეგრაციის მიმართულებით. ასოცირების საბჭომ მხედველობაში მიიღო 2017 წლის ასოცირების ხელშეკრულების განხორციელების მოხსენება საქართველოს შესახებ და დადებითად შეაფასა მნიშვნელოვანი პროგრესი საქართველო-ევროკავშირის ურთიერთობებში, ასოცირების საბჭოს ჩატარებული ბოლო შეხვედრის შემდეგ. ევროკავშირი მიესალმა დოკუმენტის „20 შედეგი 2020 წლისთვის“ დამტკიცებას აღმოსავლეთ პარტნიორობის სამიტზე. აღნიშნული დოკუმენტი, ასოცირების 2017-2020 წლებში განახლებულ დღის წესრიგში გაწერილ ძირითად პრიორიტეტებთან ერთად, გვთავაზობს პრაქტიკულ სამუშაო ჩარჩოს, ასოცირების შესახებ შეთანხმებით გათვალისწინებული მოთხოვნების განსახორციელებლად. ორივე მხარემ აღიარა საქართველოს ევროპული მისწრაფებები, მისი ევროპული არჩევანი და საერთო ამოცანები დემოკრატიული, სტაბილური და წარმატებული ქვეყნის მშენებლობის გასაგრძელებლად. აღინიშნა საქართველოს წინსვლა ასოცირების შეთანხმების განხორციელების საკითხში, მისი ღრმა და ყოვლისმომცველი, თავისუფალი სავაჭრო სივრცის შეთანხმების (DCFTA) განხორციელების ჩათვლით. ევროკავშირმა ხაზი გაუსვა მკაცრი მაკროეკონომიკური პოლიტიკის მნიშვნელობას ამ კუთხით და მიესალმა საერთაშორისო სავალუტო ფონდთან (IMF) მიღწეულ შეთანხმებას, რომელმაც საშუალება მისცა ევროკავშირს, საქართველოსთვის გამოეყო ბოლო ტრანში, ევროკავშირის წინა მაკროფინანსური მხარდაჭერის ფარგლებში. ასოცირების საბჭო ასევე მიესალმა ევროკომისიის წინადადებას საქართველოსთვის ახალი მაკროფინანსური მხარდაჭერის პროგრამის ამოქმედების თაობაზე, რომელიც 45 მილიონამდე ევროთი დახმარებას გულისხმობს საქართველოს მაკროეკონომიკური სტაბილურობის შენარჩუნებასა და რეფორმების პროცესის გაგრძელებაში. აღნიშნულს შედეგად მოჰყვა ის, რომ ევროპარლამენტმა საქართველოსთვის 45 მილიონი ევროს გამოყოფას დაუჭირა მხარი. ფინანსური დახმარება 35 მილიონი ევროს საშუალოვადიან სესხს გულისხმობს, დანარჩენი 10 მილიონი კი გრანტია. დახმარების მიზანი 2017-2020 წლებისთვის საგარეო ფინანსური საჭიროებების ნაწილის დაფარვაა. საბჭოს სხდომაზე ყურადღება დაეთმო საქართველოს მნიშვნელოვან როლს ენერგეტიკის მიმართულებით. გამოიკვეთა პოტენციალი, რომ კასპიის რეგიონის ნავთობი და გაზი საქართველოს გავლით მოხვდეს ევროპაში, რის გამოც, მომავალ წლებში, საინტერესო, ახალი პროექტები გველოდება ამ მიმართულებითაც. აგრეთვე საინტერესო

38 DIPLOMAT

as a supreme body established within the framework of the EU-Georgia Association Agreement, led the implementation of the Agreement and discussed existing issues in the field of common interests. At the Association Council meeting, it was unanimously stated that Georgia is a main strategic partner of the EU and Georgia has made very positive steps towards her integration. The Association Council confirmed that it has taken into consideration the report of the Association Agreement of the year 2017 and positively assessed significant progress after the last meeting of the Association Council on EU-Georgia relations. The European Union welcomed the document “20 results for 2020” at the Eastern Partnership Summit. This document, alongside the main priorities envisaged in the Agenda 20172020, offers a practical work framework for the fulfillment of the requirements of the Association Agreement. Both sides recognized Georgia’s European aspirations, its European choice and common tasks to forge the realization of a democratic, stable and successful country. Georgia’s progress in implementing the Association Agreement, including implementing its Deep and Comprehensive Free Trade Area Agreement (DCFTA) was duly noted. The EU emphasized the importance of a strict macroeconomic policy in this regard and welcomed an agreement reached with the International Monetary Fund (IMF), which allowed the EU to withdraw the last tranche of Georgia within the EU’s previous macroeconomic support. The Association Council also welcomed the European Commission’s proposal to set up a new macro-financial program for Georgia that projects an assistance of €45 million to preserve Georgia’s macroeconomic stability while continuing the reform process. This resulted from the fact that the European Parliament voted for the allocation of €45 million for Georgia. The financial assistance implies €35 million for medium term loans, while the remaining €10 million will be in form of a grant. The goal of this assistance is to cover part of the external financial needs for the period 2017-2020. At the Council meeting, Georgia’s leading role in the energy sector was also highlighted. The potential for the Caspian oil and gas passage via Georgia to Europe was extensively discussed and this is why new projects are springing up in this direction. An interesting meeting was also held between the Prime Minister of Georgia and Cecilia Malmström, the European Commissioner for Trade Issues, and they agreed that the EU would consider the possibility of issuing certification to Georgian enterprises. The second high-level meeting, which took place in 2018, was particularly strategic for the meeting of the newly elected Prime Minister of Georgia with the President of the Council of Europe - Donald Tusk. Besides the fact that the meeting typified introductory nuances, it once again highlighted that the European Union remains a strong supporter of the successful

შეხვედრა შედგა საქართველოს პრემიერ-მინისტრსა და ვაჭრობის საკითხებში ევროკომისარ, სესილია მალმსტრომს შორის, რომელზეც დაიდო შეთანხმება, რომ ევროკავშირი ქართული საწარმოების სერტიფიცირების შესაძლებლობას განიხილავს. ყურადღების გამახვილებას იმსახურებს ასევე, მეორე, მაღალი რანგის შეხვედრა, რომელიც 2018 წელს გაიმართა, კერძოდ კი, საქართველოს ახლადარჩეული პრემიერ-მინისტრის შეხვედრა ევროკავშირის საბჭოს პრეზიდენტ - დონალდ ტუსკთან. გარდა იმისა, რომ შეხვედრა გაცნობითი ხასიათის ნიშნებს ატარებდა, კიდევ ერთხელ დაფიქსირდა, რომ ევროკავშირი საქართველოში წარმატებული რეფორმების პროცესის ძლიერი მხარდამჭერი რჩება და მხარეები შეთანხმდნენ ამ ძალისხმევის შენარჩუნების აუცილებლობაზე. დიდი ინტერესი გამოიწვია სხვადასხვა დისკუსიამ რეგიონალურ სიტუაციაზე. საქართველო მდებარეობს რთულ სამეზობლოში, სადაც მას მნიშვნელოვანი როლის შესრულება ეკისრება, როგორც სხვა ქვეყნებთან შუამავალსა და ხიდის მშენებელს. ევროკავშირი აფასებს საქართველოს ძალისხმევას ამ თვალსაზრისით და სურს, განაგრძოს ერთობლივი მუშაობა სტაბილურობის, უსაფრთხოებისა და განვითარებისთვის ამ რეგიონში. გარდა ამისა, დაფიქსირდა დიდი მადლიერება საქართველოს კონსტრუქციული როლის მიმართ აღმოსავლეთ პარტნიორობის მიზნების განხორციელებაში შეტანილი წვლილისა და საზღვარგარეთ ევროპისა და ტრანსატლანტიკური მისიების უსაფრთხოების უზრუნველყოფისთვის. კიდევ ერთი მნიშვნელოვანი მოვლენა, რომელიც 2018 წელს მოხდა - საქართველოში ევროკავშირის წარმომადგენლობის ხელმძღვანელის თანამდებობაზე იანოშ ჰერმანი ევროპული საბჭოს პრეზიდენტის, დონალდ ტუსკის მთავარმა მრჩეველმა, კარლ ჰარცელმა შეცვალა.

reform process in Georgia and this meeting cemented the sides’ agreement on the necessity of maintaining this effort. Discussions on the regional situation ignited great interest. Georgia is located in a difficult neighborhood where it plays an important role as mediator and bridgebuilder with other countries. The EU assesses Georgia’s efforts in this regard and wants to continue its joint work for stability, security and development in the region. There was an incredible feeling of gratitude for the contribution of Georgia to the constructive role of the Eastern Partnership and for ensuring the security of Europe and Transatlantic missions abroad. Another important event that took place in 2018 was the replacement of the Head of the EU Delegation to Georgia Mr Janos Herman, by Carl Hartzell, Chief Adviser to the European Council President, Donald Tusk. Swedish diplomat Carl Hartzell was in charge of Donald Tusk’s office in Russia, Armenia, Belarus, Georgia, Moldova and Ukraine. His activities covered issues of Central Asian, European non-EU countries and the Eastern Partnership countries. It is expected that he be abreast of the situation, problems and challenges in Georgia and in general, it is believed that next year will be important to assess the activities of his office on how to coordinate bilateral relations between the EU and Georgia, and the EU’s representation on political, economic and judicial issues.

DIPLOMAT 39

შვედი დიპლომატი, კარლ ჰარცელი დონალდ ტუსკის კაბინეტში რუსეთის, სომხეთის, ბელარუსის, საქართველოს, მოლდოვისა და უკრაინის საკითხებში მთავარი მრჩევლის თანამდებობას იკავებდა. მის საქმიანობის სფეროში შედიოდა ცენტრალური აზიის და ევროკავშირის, ევროპის არაწევრი ქვეყნების, ასევე, აღმოსავლეთ პარტნიორობის ქვეყნების თემატიკა. შესაბამისად, მოსალოდნელია, რომ იგი ჩვენი ქვეყნის და, ზოგადად, რეგიონში არსებულ სიტუაციას, პრობლემებსა და გამოწვევებს კარგად იცნობს და მომავალი წელი მნიშვნელოვანი იქნება მისი საქმიანობის შესაფასებლად, თუ როგორ კოორდინირებას გაუწევს იგი ევროკავშირსა და საქართველოს შორის ორმხრივ ურთიერთობებს და - ევროკავშირის წარმომადგენლობის მუშაობას პოლიტიკური, ეკონომიკური და, ასევე, სამართლებრივი თანამშრომლობის საკითხებში. შეჯამების სახით შეიძლება, ითქვას, რომ 2018 წელი არ ყოფილა გარდამტეხი და განსაკუთრებული გარღვევის მომტანი საქართველოსა და ევროკავშირის ურთიერთობებში, თუმცა, მნიშვნელოვანი და ფუნდამენტურია, შენარჩუნებულ იქნას ათწლეულების განმავლობაში გატარებული ძალისხმევა და საქართველომ კვლავ აქტიურად განაგრძოს ევროკავშირთან ინტეგრაციის პროცესი და ამ პროცესის შესაბამისად, სახელმწიფოებრივი განვითარება. ასოცირების შეთანხმება წარმოადგენს საქართველოს მოდერნიზაციის და ევროპეიზაციის გეგმას ევროპულ ნორმებთან ჰარმონიზაციის გზით, რაც, ზოგადად, საუკეთესო საერთაშორისო პრაქტიკად შეიძლება, მივიჩნიოთ. საქართველოს არ მოუწევს „ბორბლის თავიდან გამოგონება“. შეთანხმება არ წარმოადგენს ჯადოსნურ ჯოხს, რომელიც საქართველოს არსებული პოლიტიკური და ეკონომიკური გამოწვევების დაუყოვნებელ გადაჭრაში დაეხმარება. თუმცა, მიუხედავად ამისა, შეთანხმების დებულებები მიმართულია საქართველოს პოლიტიკური და ეკონომიკური რეფორმების უმეტესი ნაწილის ხელშეწყობისკენ. საქართველოსა და ევროკავშირს შორის ამჟამად არსებული ურთიერთობა შეიძლება, შევადაროთ ახალგაზრდა მკვლევარსა და მის ხელმძღვანელ პროფესორს შორის ურთიერთობას. გამოცდილი პროფესორი, რომელიც მრავალი სხვა, ასევე მნიშვნელოვანი საქმით არის დაკავებული, ყოველთვის გახსნილი და მოხარულია მკვლევრის მხრიდან წამოსული იდეებისა და ინიციატივების მხარდასაჭერად და - მათ განხორციელებაში დასახმარებლად. შესაბამისად, გადამწყვეტი მნიშვნელობა ენიჭება თავად მკვლევრის მოქმედებებსა და აქტიურობას. საქართველომ აიღო გარკვეული სახის ვალდებულებები, მაგრამ მან, ამავე დროს, შეიძინა ბევრი მნიშვნელოვანი უფლებამოსილებაც. საქართველო მზად უნდა იყოს და ჰქონდეს მოტივაცია, სრულად გამოიყენოს არსებული ჩარჩოების პოტენციალი და, ასევე, გამოიკვლიოს დამატებითი შესაძლებლობები ევროკავშირთან მაქსიმალური ინტეგრაციის მისაღწევად. რეფორმები, უპირველესად, საქართველოს სჭირდება და ისინი იმიტომ კი არ უნდა განახორციელოს, რომ ეს ევროკავშირის მოთხოვნაა... ეს რეფორმები წარმოადგენს იმ მნიშვნელოვან წვლილს, რომელიც შეიძლება, საქართველომ გაიღოს, როგორც საკუთარი განვითარებისა და დემოკრატიული ინსტიტუტების კონსოლიდაციისთვის, ასევე - საქართველოს ევროპეიზაციისთვის. თუ საკითხის დაყენება ასე მოხდება და ქვეყანა აჩქარებული ტემპით განაგრძობს მოქმედებას, საქართველოს ევროპულ პერსპექტივას, სამომავლოდ, უფრო სერიოზული შანსი ექნება, ვიდრე ის, ერთი შეხედვით, დღეს გამოიყურება. რადგანაც, შეთანხმება, საბოლოო ჯამში, წარმოადგენს მნიშვნელოვან ინსტრუმენტს, რომელიც დაეხმარება საქართველოს, შეუერთდეს ევროპის მთელ რიგ მცირე, მაგრამ ღია ეკონომიკის მქონე ქვეყნებს, რომლებმაც უკვე მიაღწიეს ეკონომიკური და სოციალური განვითარების მაღალ დონეს. 40 DIPLOMAT

In conclusion, it could even be said that the year 2018 did not turn out to be the year of exceptional breakthrough and strengthening between Georgia and EU relations, but it is important and fundamental to maintain decade long efforts, and to actively continue the EU integration process and the state development process accordingly. The Association Agreement represents Georgia’s modernization and Europeanization plan by harmonizing this plan with European norms, which is generally considered the best international practice. Georgia will not have to “invent the wheel”. The agreement does not constitute a magic jack that will help Georgia’s immediate solution to the existing political and economic challenges but the provisions of the Agreement are aimed at promoting most of Georgia’s political and economic reforms. The current relationship between Georgia and the European Union may be comparable to the relationship between a young researcher and his professors. An experienced professor who is busy with many other important tasks is always open and happy to support the ideas and initiatives that the researcher has made and to assist them in their implementation. Consequently, it is imperative for the researcher to be active. Georgia has taken on some kind of obligations, but she also wields many important powers at the same time. Georgia should be ready and motivated to fully utilize the existing frameworks and to explore additional opportunities for achieving maximum integration into the EU. Georgia needs reforms first and they should not embark on these reforms because the EU demands them, rather because it holds significance to the country. These reforms are an important contribution that Georgia can provide for the consolidation of its own development and democratic institutions as well as for Georgia’s Europeanization. If the issue is set and the country will continue to act at an accelerated pace, Georgia’s European perspective will have a greater chance for the future than it looks today. The agreement is ultimately an important tool that will help Georgia to join a number of small but open economies of Europe that have already achieved high levels of economic and social development.

დიპლომატების შობა-ახალი წელი

Diplomats to Georgia Reveal How They Celebrate the Festive Season ნინო შარაშიძე NINO SHARASHIDZE

ობა-ახალი წელი, უდავოდ, ყველაზე პოპულარული დღესასწაულია მთელ მსოფლიოში. ამ დროს, ხალხი ერთმანეთს სიხარულს და ბედნიერებას უზიარებს. შობა-ახალი წლის აღნიშვნა, უფრო მეტად, დასავლეთშია დამკვიდრებული და, მიუხედავად მისი აღნიშვნის საერთო ტრადიციებისა, სხვადასხვა ხალხს შორის მაინც ბევრი კულტურული განსხვავება არსებობს. შობის და ახალი წლის მთელი ბრწყინვალების კიდევ უფრო უკეთ შესაცნობად, დასავლეთის ქვეყნების ელჩებს და დიპლომატებს ვესაუბრეთ. მათ გაგვიზიარეს ამ დღესასწაულის აღნიშვნის ლამაზი ტრადიციები და დაგვანახვეს, თუ რამდენად აახლოებს შობა-ახალი წელი მათ ხალხს ერთმანეთთან.

შ

hristmas and New Year celebrations are unarguably the most popular celebrations around the world. It is interesting to see people share joy and happiness during this season. These celebrations are usually

celebrated amidst a lot of fanfare in the West and it is in fact beautiful when you observe the different cultural differences at play, without losing touch of the importance of the celebrations. To capture the complete beauty of the Christmas and New Year Celebrations, The Diplomat Magazine enquired about these holidays from Ambassadors of Western countries. They did share the beauty of these celebrations with us even as they made us understand how much it connects to their people.

DIPLOMAT 41

„შობა-ახალი წელი ძალიან განსაკუთრებულია დიდ ბრიტანეთში სინათლისა და დღესასწაულის მომენტი წლის ყველაზე ბნელ დროს. ბრიტანეთის შესახებ ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი რამ არის ის, რომ ჩვენი საზოგადოება განსხვავებული მრწამსის, რწმენის, გამოცდილებისა და წარმომავლობისაა. აქედან გამომდინარე, ტრადიციები და რიტუალები შეიძლება, იცვლებოდეს ქვეყნის მასშტაბით, მაგრამ საერთოა სიყვარული ოჯახისა და მეგობრების მიმართ და, ასევე, საერთოა სურვილი, მივიდეთ მასთან, ვინც მარტოა ან, ამ დროს, გასაჭირშია.“ - აღნიშნა ბრიტანეთის ელჩმა საქართველოში, ჯასტინ მაკენზი სმიტმა, რომელიც ამ დღესასწაულს, ტრადიციულად, სამშობლოში ხვდება. „შოტლანდიაში საახალწლო ღამეს, ჰოგმანეს ვუწოდებთ. ჩვენ მას ზუსტად იმავე შემართებით აღვნიშნავთ, როგორც თქვენ - საქართველოში. 2019 წელს განსაკუთრებით ელოდება, რადგან შემოდგომაზე, საქართველოში ბრიტანეთის დღეები გაიმართება.

42 DIPLOMAT

When asked about the Christmas and New Year celebrations, Justin McKenzie Smith, British Ambassador to Georgia said: “Christmas and New Year are very special in the UK – moments of light and celebration at the darkest time of the year. One of the great things about Britain today is that our society is made up of different faiths, experiences, beliefs and backgrounds. Therefore, traditions and rituals might vary across the country, but we are brought together by love for family and friends and by a shared wish to reach out to those who are alone or face difficulties at this time of year. This year, I will spend Christmas and New Year in the UK. In Scotland, we call New Year’s Eve, Hogmanay. We celebrate it with exactly the same passion as you do in Georgia! My highlight for 2019 will be the UK Season in Georgia in the autumn.”

„გერმანიაში განსაკუთრებით Advent აღინიშნება, როგორც შობის მოლოდინი“, - განმარტა გერმანიის ელჩმა საქართველოში, ჰუბერტ ქნირშმა, - „ნაძვის ხემდე 4 კვირით ადრე, Advent-ის გვირგვინი, ოთხი სანთლით, ამშვენებს ჩვენს სახლს, და ყოველ კვირა დღეს, შობამდე, ახალი სანთელი ინთება. რადგან საელჩოს თანამშრომლების უმეტესობა საშობაოდ მიემგზავრება, ამიტომ თბილისის საელჩოს მნიშვნელოვანი სოციალური შეკრება წმინდა ნიკოლოზის დღეა, 6 დეკემბერს. განსხვავებით სანტა კლაუსისა, საჰაერო პერსონა ირმით, გერმანული სტილის ნიკოლასი ყველას სახლში პირადად სტუმრობს, მას შემდეგ, რაც ბავშვები და მოზარდები მას საშობაო სიმღერებით შეეგებებიან. ბავშვობის მოგონებებთან ასოცირდება ძალიან მკაცრი ნიკოლასი, რომელიც მოდიოდა შავი და ოქროსფერი წიგნით, სადაც მან სათანადოდ აღრიცხა ყველა ჩემი კარგი და ცუდი საქმე. ის ამას კითხულობდა ყველას თანდასწრებით, სანამ თავისი გულმოწყალებით არ მაღიარებდა, როგორც საკმარისად კარგ ბიჭს, და არ მომცემდა საჩუქრებს. აქ, თბილისში, ნიკოლასს, როგორც ჩანს, თარჯიმნის ტრენინგი ჰქონდა გავლილი და თავისუფლად საუბრობდა, როგორც ქართულ, ისე გერმანულ ენებზე, საელჩოს თანამშრომლების შვილებთან. უფროსებმა „საიდუმლო სანტა“ ითამაშეს და გერმანულმა და ქართულმა სიმღერებმა აჩვენა, რომ Advent-ის განწყობა სწორად იქნა დაჭერილი.“

“The Advent season is important in the German tradition as a time of rising anticipation.” The German Ambassador to Georgia, Hubert Knirsch explained. “Four Sundays before the Christmas tree, the Advent wreath with four candles adorns our home - a new candle is lit on each Advent Sunday. As many embassy employees will be on leave over Christmas, the important social gathering for the Tbilisi embassy is St. Nicholas´ Day, December 6th. Unlike “Santa Claus”, the airborne fellow with the reindeer, a German-style Nicholas appears in the house in person, after being summoned by kids and grown-ups with suitable seasonal songs. From my youth, I remember a very strict St. Nicholas who used to come with a black and golden book, in which he had duly registered all my good and bad deeds over the year. These he read out for everybody to hear before he generously declared me a good enough boy and handed out a bag of little presents. Here in Tbilisi, St. Nicholas seemed to have an interpreter´s training and was fluent in Georgian as in German when addressing kids from the embassy community. The grown-ups played “Secret Santa” and the German and Georgian songs rendered showed that the Advent spirit had truly caught on.”

DIPLOMAT 43

საფრანგეთის ელჩმა საქართველოში, პასკალ მენიემ ასევე გაგვიზიარა, თუ რას ნიშნავს შობა და საახალწლო ზეიმი ფრანგი ხალხისთვის: „შობა, უფრო, ოჯახური დღესასწაულია. ამიტომაც დავბრუნდი საფრანგეთში, რათა აღმენიშნა ეს ლამაზი დღე დედაჩემთან, ჩემს დასა და ქალიშვილთან ერთად. მოვრთეთ ლამაზი ნაძვის ხე და შობის ღამეს, მის ქვეშ, საჩუქრებს დავაწყობთ. წმინდა სილვესტრის დღესასწაული კი, უფრო, მეგობრების გარემოცვაში აღინიშნება. რისი სურვილიც გვაქვს - ვიზეიმოთ ახალი წელი ქართველ მეგობრებთან ერთად. რამდენიმე დღით ადრე, შობა თბილისშიც აღვნიშნეთ, საელჩოს თანამშრომლების შვილებთან ერთად.“

44 DIPLOMAT

Pascal Meunier, French Ambassador to Georgia offered us a succinct answer when asked about what the Christmas and New Year celebrations means to the French people: “Christmas is more of a family holiday. That is why I returned to France to celebrate this beautiful holiday with my mother, my sister and daughter. We decorated a beautiful Christmas tree where we kept gifts on Christmas night. While the day of St. Sylvester is marked mostly in the midst of friends, we wish to have a new year together with our Georgian friends. Several days earlier, we celebrated Christmas in Tbilisi together with the children of Embassy staff.”

The Italian Ambassador to Georgia Antonio Enrico Bartoli also confirmed the popularity of the holidays in his country, which shares several historical events with these celebrations. “Christmas is a major holiday in Italy, just like we have here in Georgia. A very heartfelt moment. An opportunity for family reunions. We celebrate both on December 24 (Christmas eve, fish based dishes, midnight mass), and on 25: tortellini in broth, roasts, panettone and pandoro (typical Christmas cakes), torrone (delicious chocolate bar with nuts), many chats and board games, like tombola, the Italian bingo, or “Merchant at the Fair” (participants trade cards with the Merchant hoping to remain with the right ones that correspond to the prizes). In my family, we open Christmas presents in the morning of 25. In my city, Rome, you can hear Christmas come through the melodies played by the “Zampognari” – shepherds who usually descended from the mountains with their traditional clothes and their “zampogne” (bagpipes). Traditionally on the 8th of December, the Day of the Immaculate Conception of Mary, decorations – Christmas lights, Christmas trees and Nativity scenes – are displayed inside

საქართველოში იტალიის ელჩმა, ანტონიო ენრიკო ბარტოლიმ ასევე დაადასტურა ამ დღესასწაულის პოპულარობა მის ქვეყანაში და გაგვიზიარა რამდენიმე ისტორიული მოვლენა, რომელიც ამ დღესასწაულებთან ასოცირდება. „შობა არის მთავარი დღესასწაული იტალიაში, ისევე, როგორც აქ - საქართველოში. ძალიან გულწრფელი მომენტი. ოჯახის ერთად შეკრების შესაძლებლობა. 24 დეკემბერს (შობის ღამე, თევზეულის სუფრა და შუაღამის მესა) და 25-ში: ტორტელინი სოუსში, შემწვარი ხორცი, პანეტონე და პანდორო (ტიპური, საშობაო ნამცხვრები), ტორონე (გემრიელი შოკოლადი თხილით), ბევრი საუბარი და - სამაგიდო თამაშები, როგორიცაა ტომბოლა, იტალიური ბინგო, „Merchant at the Fair“ (მონაწილეები ვაჭრობენ ბარათებით იმ იმედით, რომ დარჩებათ ის ბარათი, რომელიც იგებს პრიზს). ჩემს ოჯახში საშობაო საჩუქრები 25-ში დილით გაიხსნება. ჩემს ქალაქში, რომში, მოისმენთ საშობაო მელოდიებს, რომლებსაც ასრულებენ „ზამპოგნარები“ მწყემსები, რომლებიც, ჩვეულებრივ, ჩამოდიან მთებიდან თავიანთ ტრადიციულ ტანსაცმელში გამოწყობილები და თავიანთი „ზამპოგნებით“ (გუდასტვირი). ტრადიციულად, 8 დეკემბერს აღინიშნება ღვთისმშობლის უბიწობის დღე, დეკორაცია - საშობაო განათება, ნაძვის ხეები და შობის სცენა - როგორც სახლებში, ისე ქალაქებში, სადაც შეგიძლიათ, იპოვოთ ის მთავარ მოედნებზე, გამზირებსა და ქუჩებში. ეს დეკორაციები მოიხსნება 6 იანვარს, ნათლისღების დღეს, როდესაც ბეფანა, კეთილი სული, ავსებს ბავშვების წინდებს ტკბილეულით და საჩუქრებით (ნახშირის ფორმის ტკბილეულით, თუ ისინი არ მოიქცნენ სათანადოდ!). 31 დეკემბერს, ბუნებრივია, გადავხედავთ განვლილ წელს, რომელიც დასრულდება. ზოგიერთი ადამიანი, განსაკუთრებით, სამხრეთში, იშორებს ძველ ნივთებს, როგორც კარგის ნიშანი მომავალი წლისთვის. 2018 წლის ბოლოს შეგვიძლია, ამაყად შევხედოთ იმას, რაც გაკეთდა და რა შეგვიძლია, გავაკეთოთ იმისთვის, რომ გაძლიერდეს იტალიისა და საქართველოს მეგობრობა; დარწმუნებული ვარ, გვაქვს მყარი საფუძველი, რომ წარმატებით განვაგრძოთ სვლა ამ მიმართულებით.“

the houses and in cities, where you can find them in the main squares, avenues and streets. These decorations are removed after 6 January, the Epiphany day, when the “Befana”, a kind of good witch, fills the socks of kids with candies and small presents (coal shaped sweets if they have not behaved properly!) On December 31 it is natural to stop and look back at the year which is about to end. Some people, especially in the South, get rid of old objects as a good wish for the coming year. At the end of this 2018 we can proudly look at what has been done and what we can still do to strengthen Italy and Georgia’s friendship, with the certainty of having built solid ground to successfully continue in this direction.”

DIPLOMAT 45

საქართველოში აშშ-ს საელჩოს პრეს-ატაშეს მოადგილე, ერინ მაი ჯარეტისთვის შობა მართლაც „წლის ყველაზე შესანიშნავი დროა“. „ბავშვობიდან მოყოლებული, შობის დღესასწაული ყოველთვის განსაკუთრებით მიყვარდა და ახლა, როცა საკუთარი ქალიშვილი მყავს, ეს დღესასწაული კიდევ უფრო გამორჩეულია. გავიზარდე ისე, რომ შობის დღესასწაულზე, კანზასში, მანქანით გადავაადგილდებოდით, რომ ეს დღე ბებია-ბაბუასთან აღგვენიშნა; ეს, ყოველთვის, თავგადასავალი იყო. ერთ წელს, ჩვენი მანქანის ფანჯარა, რომელიც ჩამოწეული იყო, გაიყინა და ზემოთ ვერ ვწევდით, ამიტომ მოგვიხდა მუყაოს ფირფიტის დამაგრება, რომ დაგვესრულებინა მგზავრობა. ვფიქრობდი, რომ ჩემი შინაური ჰერმიტი კრაბი სიცივისგან მოკვდა მანქანის უკანა სავარძელზე, მაგრამ გაცოცხლდა, როცა გავათბეთ ნათურის ქვეშ - ჭეშმარიტი საშობაო სასწაული! დიპლომატის ცხოვრება ნიშნავს იმას, რომ ჩვენ ყოველთვის ვცხოვრობთ ახალ ადგილებში ყოველ რამდენიმე წელიწადში, რაც წარმოადგენს გამოწვევას არდადეგების დროსაც. სამწუხაროდ, მე არ შემიძლია, გავაკეთო ისეთი საშობაო დეკორაცია, როგორიც მინდა, რადგან ჩვენი საყოფაცხოვრებო ნივთების რაოდენობა მინიმალური უნდა იყოს, მაგრამ შევძელი, შემენარჩუნებინა ყველაზე საჭირო ნივთები და დამემატებინა რამდენიმე, რაც ჩემთვის ძალიან მნიშვნელოვანია. მაგალითად, როცა იერუსალიმში ვიყავი მივლენილი, მაშინ შევიძინე ზეთისხილის ხისგან დამზადებული, მოჩუქურთმებული, ბეთლემის შობის დეკორაცია; მინდა, მქონდეს რაღაც, ქრისტეს დაბადების ადგილიდან, რომელიც შემიძლია, გადავცე ჩემს შვილებს; ეს განსაკუთრებული კურთხევაა.

46 DIPLOMAT

For Erin Mai-Jarret, the Deputy Press Attache of the US Embassy, Georgia, Christmas really is “the most wonderful time of the year.” “I have loved Christmas since I was a very young child, and now having my own daughter has made the holiday even more special. I grew up driving across the state of Kansas to celebrate Christmas with my grandparents, which was always an adventure. One year our car window was frozen open and we couldn’t close it again, so we had to tape cardboard across it to finish the trip. We thought my pet hermit crab had frozen to death in the back seat, but he came back to life once he thawed out under a lamp—a true Christmas miracle! Life as a diplomat means we are always living in new places every few years, which presents some challenges for the holidays. Unfortunately I can’t have quite as much Christmas décor as I would like since we have to keep our household goods at a minimum weight, but I have managed to keep the necessities and add a few pieces that are very meaningful to me. For example, when I was posted to Jerusalem I bought a nativity set from Bethlehem carved from native olive wood; to have something from Christ’s birthplace that I can pass down to my children is a special blessing. Nowadays, I face a different set of challenges while decorating for Christmas—trying to keep my young daughter from taking

დღესდღეობით, სხვადასხვა სახის გამოწვევის წინაშე ვდგავარ შობის დღესასწაულზე, რათა ჩემი პატარა ქალიშვილისგან დავიცვა ყველა ორნამენტი ხეზე! ბედნიერი ვარ, რომ ჩემი მშობლები, ამ შობას, თბილისს ეწვევიან და შეგვეძლება, ჩვენი საყვარელი ტრადიციები საქართველოში, ჩვენს სახლში განვაგრძოთ. შობის დღესასწაულზე, მეგობრებთან ერთად ვისადილებთ და შევეცდებით, ჩუმად ჩავდოთ ერთმანეთის სასაჩუქრე წინდებში საჩუქრები. შობის დილას, ჩვენ ტრადიციულ, ოჯახურ საუზმეს შევასრულებთ: „ჰოლანდიური ბავშვი“ (გიგანტური, ფუმფულა ბლინი), რომელსაც ხილით, სიროფითა და კრემით ვაფორმებთ. საჩუქრების გახსნის შემდეგ, საშობაო ვახშმისთვის მზადებას დავიწყებთ. ჩემს ოჯახს გერმანული წარმომავლობა აქვს, ამიტომ ჩვენ ყოველთვის ვამზადებთ გლინტვეინს დიდ ქვაბში და ამ წელს გაგვიმართლა, რომ ვცხოვრობთ ისეთ ქვეყანაში, სადაც საუკეთესო ღვინოა. მიუხედავად იმისა, რომ ხანდახან მენატრება ჩემი ბავშვობის, კანზასური შობა, მიყვარს მსოფლიოს გარშემო ცხოვრება და სხვადასხვა ხალხის ტრადიციების და საკვების საკუთართან შერწყმა. ვფიქრობ, რომ ჩემი ოჯახის საშობაო ტრადიციები განაგრძობს განვითარებას და ვიცი, რომ ჩვენ ყოველთვის დავაფასებთ თბილისური შობის მოგონებებს.“ მიუხედავად განსხვავებული კულტურისა, საშობაო და საახალწლო ზეიმი გამოირჩევა, როგორც საყვარელ ადამიანებთან ყოფნის და საჩუქრების გაზიარების პერიოდი. ამ დიპლომატების შემართების მსგავსად, ჟურნალ „დიპლომატის“ მთელი კოლექტივის სახელით გილოცავთ შობა-ახალ წელს და გისურვებთ ყოველივე საუკეთესოს!

all the ornaments off the tree! I am lucky that my parents will visit Tbilisi for Christmas this year and we will get to have our favorite traditions in our home here in Georgia. On Christmas Eve, we will have dinner with friends and open one present, as well as try to put small gifts and treats in each other’s stockings without being caught. On Christmas morning, we will make our traditional family breakfast: a “Dutch baby” (like a giant, fluffy pancake) that we top with fruits, syrup, or whipped cream. After we open presents, we will start preparing dishes for Christmas Dinner. My family has German heritage so we always make a big pot of Gluehwein, and this year we are lucky to live in a country with the best wine in the world. Although I sometimes miss the Kansas Christmases of my youth, I have loved living across the globe and incorporating the local holiday foods and traditions into my own. I think my family’s Christmas will continue to evolve, and I know we will always treasure the holiday memories we made in Tbilisi.”

Despite the different cultures, the Christmas and New Year celebrations stand out for all as a time to be with loved ones and to share gifts and relive wonderful experiences. In the same vein as these world leaders, all of us at The Diplomat magazine are wishing you the best for the season.

DIPLOMAT 47

სანტა კლაუსი საშობაო ზღაპარი მოდის ხალხის ბედნიერი ფიქრებიდან

Santa Claus the Magic of Christmas Comes from People’s Happy Thoughts 48 DIPLOMAT

ნინო შარაშიძე NINO SHARASHIDZE

ოველთვის განსაკუთრებულია, როცა ხალხი, მთელ მსოფლიოში, საერთო მიზეზით ერთიანდება. დაწყებული საშობაო გალობითა და ნათელი და ბრწყინვალე სხვადასხვა დეკორაციით, საჩუქრით, საკვებითა და გართობით დამთავრებული, საშობაო სეზონი რჩება ყველაზე დიდ საერთო მოვლენად, როდესაც ხალხი იზიარებს სიხარულს და ბედნიერებას. ყველა გაზიარებისა და ბედნიერების შუაგულში, მნიშვნელოვან მისიას ატარებს ერთი პიროვნება, მთელ მსოფლიოში, რომელიც აჩვენებს სიხარულის და სიყვარულის გაზიარების პრაქტიკულ მაგალითს, რომელიც ყველაზე ვრცელდება. სანტა კლაუსის პერსონა ერთ-ერთია იმ მრავალთაგან, რომელიც უკავშირდება მსოფლიოს მრავალ კულტურას. საკმაოდ დამაინტრიგებელია, რომ ის ჯერაც შემორჩა მრავალი კულტურის ნაწილად და არასოდეს კარგავს აქტუალურობას. სწორედ ამიტომ, ლაპლანდიაში სანტა კლაუსს პირადად ვესაუბრეთ, რომელმაც გაგვიზიარა ის ჯადოსნური სულისკვეთება, რომელიც საშობაო პერიოდს ახლავს თან და ყურადღება გაამახვილა ბავშვებზე, როგორც მის ძირითად საზრუნავზე.

ყ

სანამ დაიწყებდეთ თქვენს მოგზაურობას მთელ მსოფლიოში, ბავშვებთან შესახვედრად, გთხოვთ, გვითხრათ, როგორი განწყობა გაქვთ ამ დროს? ეს ძალიან საინტერესო დროა; ამაღელვებელი დროა, რადგან

t is always a beautiful sight to see people around the world get behind a common cause. From beautifully sung carols of silent night, holy night, to bright and brilliant decorations, gifts, food, loads of fun and excitement, the Christmas season remains the biggest season when people share happiness and put love on the front burner. In the midst of all of the sharing and happiness, an important character cuts across climes and is present around the world, showing practical examples of giving, sharing and spreading love. This character through this act encourages everyone to give without restraint. The Santa Claus character is one with many origins and is connected to many cultures around the world. It is quite intriguing to see its purpose maintained despite the differences in these cultures. The Diplomat Magazine talked to Santa Claus from Lapland and apart from the lovely gifts we received, he shared appreciable insights about the magic behind the Christmas spirit and he talked about Children as its biggest custodian. Do enjoy this special interview.

Before you embark on your trip to meet children all around the world, please tell us, how did you feel as this season approached?

DIPLOMAT 49

ფინეთის არქტიკულ წრეზე საკმაოდ ბევრ ადამიანს ვხვდები და ხალხს აქაც ვაბედნიერებთ. ბევრ ბავშვს შევხვდი უამრავი სურვილით და გავიზიარე მოზარდების შთამბეჭდავი ფიქრები შობის დღესასწაულთან დაკავშირებით. ეს ძალიან საინტერესო პერიოდია. გვიამბეთ რამე საკუთარ თავზე, ვიცით, რომ თავისუფალ დროს თევზაობთ. კიდევ რა ჰობი გაქვთ? აქ უამრავ ადამიანს ვხვდებით. ეს არის ჩემი სიხარული და ეს არის ჩემი ჰობიც, ფაქტობრივად, მუშაობა არც მიწევს, რადგან ჩემი საქმე ეს არის. ეს არის გართობა ყველა დროს, თუმცა, ხანდახან ვთევზაობ კიდეც, ვსეირნობ ან ჩემს ირმებთან ერთად ვერთობი. განსაკუთრებული არაფერი. რამდენი ადამიანია აქ, თქვენთან ერთად? ეს, ფაქტობრივად, საიდუმლოა. ვიტყოდი, რომ საკმარისი ხალხია. როგორი იყო საშობაო სამზადისი ამ წელიწადს? საკმაოდ მომზადებულები ვხვდებით შობას. ძალიან ბევრი წერილი მივიღეთ და საინტერესო რამ გამოიკვეთა ბავშვების სურვილებიდან, გარდა იმისა, რასაც ადრე გვთხოვდნენ ბავშვები, მაგალითად, სათამაშოები და სხვადასხვა სახის საჩუქარი, ახლა უფრო მეტად ითხოვენ 50 DIPLOMAT

This is a very exciting time; an exciting time because I am meeting quite a lot of people here around the Arctic Circle in Finland and people are bringing the excitement here too. I have met children with loads of wishes and adults with brilliant thoughts about Christmas. This is a very exciting season. I would like to ask you about yourself, we know that you enjoy fishing; do you have some other hobbies as well? Please tell us about yourself. We meet many people here. That is my joy and that is kind of my hobby too because that is my work too. This is fun all the time and so that is what I do. Sometimes I go fishing and sometimes I take walks or I go outside with the reindeers to have fun in the snow. I do quite many normal things. How many people are there with you? That is kind of a secret. I would say there are enough people. How do you feel right now? Has it been a busy period and how did you prepare this year? The preparation period went very well. We received quite a

ჯანმრთელობას, გარშემომყოფების კარგად ყოფნას და უფრო მეტი დროის გატარებას მშობლებთან. ბავშვების გარდა, ახალგაზრდები და ზრდასრული ადამიანებიც მოდიან თქვენთან შესახვედრად. რა არის მათი მთავარი მოტივაცია? ვფიქრობ, მთავარი მოტივაცია მაინც შობის სეზონია, რომელიც ვრცელდება გარშემო. რა თქმა უნდა, ჩვენ, აქ ყოველდღე ვხვდებით ადამიანებს ბევრი მათგანი კი აქ შობის შესახვედრად მოდის, ყოველთვის კმაყოფილი ვარ მათთან შეხვედრით, რადგან ისინი თავიანთ აზრებსა და სურვილებს მიზიარებენ. ვფიქრობ, როცა უფროსები თავიანთ შვილებთან ერთად მოდიან, მოტივაცია არის ბავშვებისთვის ძალიან კარგი და სასიამოვნო მომენტების ჩუქება. თუმცა, როდესაც ისინი მარტონი მოდიან, ეს ხდება მათი ბავშვობიდან გამომდინარე, იხსენებენ ბავშვობას და ეს ძალიან ემოციური მომენტია. თქვენ, სხვადასხვა დროს, მსოფლიო ლიდერებიც გსტუმრობდნენ. თუ გახსენდებათ რამე ისტორია, რომელიც მათ ვიზიტთან არის დაკავშირებული? საუბრობთ მათზე, როგორც მსოფლიო ლიდერებზე, მაგრამ აქ

lot of wishes and it is really interesting to find out the many wonderful things happening around the world. Children these days are wishing health and happiness for their parents and we did receive the wishes from many who wanted to have more time with their parents. It is beautiful to see that as much as these children make wishes for toys and every other stuff, their wishes this time, captured many other important areas of their life. Several young people and adults also come here to visit you. What has been the main motivations behind their visits? I think the main motivation is still the spirit of Christmas that is spread all around. Of course, we have Christmas here every day with lots of people coming here to celebrate Christmas at the same time. I am always delighted about meeting every single one of them and the children as they share their thoughts and wishes with me. I think when the adults come here with their children; the motivation is for the children to have a very fine and nice time here. However, when the adults come alone,

DIPLOMAT 51

ისინი ჩვეულებრივი ადამიანები არიან. ისინი აქ მოდიან იმიტომ, რომ სურთ, ისიამოვნონ საშობაო განწყობით ისევე, როგორც ყველამ, ვინც აქ მოდის. ეს ადგილი სტატუსის გარეშეა, რადგან აქ ყველა თანასწორია. მახსენდება რამდენიმე საინტერესო ამბავი, რომლებიც დაკავშირებულია ზოგიერთ მათგანთან, მაგრამ ამის შესახებ არსად ვყვები, რადგან ყველა ასეთი ეპიზოდი კონფიდენციალურია. როგორია თქვენი მთავარი მისია, როლი და საქმიანობა, როგორც კეთილი ნების ელჩის? ვფიქრობ, ჩემი მთავარი როლი და მისიაა, ვიყო კეთილი ნების ელჩი, რომელიც ხალხს სიხარულსა და ბედნიერებას ანიჭებს. ეს არის ის, რისკენაც ჩვენ მოვუწოდებთ ყველას, რომ ჰქონდეთ კეთილი აზრები. ვცდილობ, სწორედ ამ ბედნიერი აზრების პროვოცირებას. ამავე მიზეზით ვსტუმრობ ბავშვთა საავადმყოფოებს საშობაოდ. ეს ძალიან მნიშვნელოვანია და, დროდადრო, გულდასაწყვეტია, როცა ბავშვებს იქ ვხედავ. მაგრამ, როდესაც მათ სახეზე ღიმილს ვხედავ, ვხვდები, რომ რაღაც კარგი ხდება და მათ სიხარულს ვანიჭებ. ეს არის ჩემი მთავარი ამოცანა. გაეროს ბავშვთა ფონდის (UNICEF) მიხედვით, ბავშვები საქართველოში ყველაზე დაუცველი ჯგუფია, ბევრი ღარიბი ოჯახია, სიღარიბე კვლავ რჩება მთავარ გამოწვევად. რას ფიქრობთ ამის შესახებ? ეს ძალიან მაწუხებს, რადგან ღარიბი ხალხი მთელ მსოფლიოშია და ეს პირდაპირ გულისხმობს, რომ ბავშვები უბედურებაში არიან. ბავშვი მშვენიერია მთელ მსოფლიოში და ძალიან ვწუხვარ სიღარიბის გამოწვევაზე, თუმცა, იმედი მაქვს, რომ ხალხი უფრო მეტს ფიქრობს ბავშვებზე. მსურს, რომ უფრო მეტად უსმენდნენ ბავშვებს, რადგან ბავშვებს აქვთ ძალიან კარგი ფიქრები მათი მომავლის შესახებ, მიუხედავად მათი მცირე ასაკისა. ამიტომ, უფროსებმა უნდა მოვუსმინოთ მათ. მათ აქვთ ძალიან კარგი აზრები, მაგალითად, გარემოს შესახებ. საშიში ტენდენციებია ამ კუთხით და მნიშვნელოვანია, რომ ვიზრუნოთ მასზე. ასევე მაბედნიერებს, როცა ვიგებ, რომ ღარიბი ოჯახების ბავშვებიც კი, მიუხედავად თავიანთი გაჭირვებისა, ფიქრობენ სხვა ადამიანებზე. სწორედ ამიტომ უნდა მოვუსმინოთ ბავშვებს და ჩვენ უნდა დავეხმაროთ ბავშვებს მთელ მსოფლიოში. თქვენ ძალიან პოპულარული ხართ საქართველოში და ბევრი ბავშვი გელოდებათ საახალწლო დღესასწაულზე, რადგან შობას 7 იანვარს აღვნიშნავთ. რა იქნება თქვენი გზავნილი მათ მიმართ? ჩემი გზავნილია ის, რომ საახალწლო დღესასწაულზე კარგად დაისვენონ და გაერთონ. ვიცი, რომ ეს ძალიან ამაღელვებელი და ემოციური იქნება და კარგი იქნება, თუ სხვა რაღაცებზეც იფიქრებენ გარდა თამაშისა. სასიამოვნო იქნება, თუ ისინი ეცდებიან სხვა ბავშვებთან და უფროსებთან ერთად გართობას. ვიმედოვნებ, ყველა იმხიარულებს და კარგ დროს გაატარებს.

52 DIPLOMAT

it is usually to relive their childhood and that is often a very emotional moment. Have you been visited by any world leaders? If yes, did they say why this place is so unique for them? Also, do you recall an interesting story from their visits? You are talking about world leaders but here we regard everyone as normal people, these world leaders inclusive. They come here because they are normal people and because they want to enjoy the Christmas spirit just as everyone else who comes here. This place is devoid of status because everyone is regarded equally here with respect. I do recall some interesting stories connected with some of these people too but I will not share because all of the stories are confidential. Tell us; what is your main mission or role and activities as a goodwill ambassador? As you have said, I think my main role and mission is to be a goodwill ambassador who brings joy and happiness to people. This is helped by what we call the magic of Christmas that comes from people’s happy thoughts. I try to find and connect to those happy thoughts so we could have the magic of Christmas abundant around here. I visit many places before Christmas and this includes Children’s hospitals. That is very important too and even heartbreaking at times to see those children there. When I see them smiling, I know something good is happening and they have some joy in their lives. That is my main mission. Children are the most vulnerable group in Georgia according to the UNICEF, for many poor families, poverty still remains a challenge. What would be your thoughts about this? I am sad about that because there are poor people all over the world and this directly means that children are in trouble. Children are wonderful around the world and I am very sad about the challenge of poverty, which is why I hope that people are thinking more about children. I would like to see people listen to their children a lot more because children have very good thoughts about their future, and that is from their tender ages so I encourage adults to listen to them. They have very good thoughts for example about nature. Nature is in trouble and it is important that we should keep our gifts to nature altogether and we help these children alongside nature. It is beautiful to know that even children from these poor families still find time to think about other people too. This is why we should listen to the children and we should help the children all over the world. You are very popular in Georgia and many children are waiting to meet you on New Year’s Eve because we celebrate Christmas on January 7. What would be your message to them? My message is that they should have a relaxing and fun time on New Year’s Eve. I know it is going to be very exciting and it would be so nice to think a little bit about other things as they try to play. It will be nice to see them try to have fun with other children and adults amidst the excitement of New Year’s Eve. I hope everybody will have a beautiful time there and lots of joy.

DIPLOMAT 53

17 Ioane Shavteli Street Tel.: +995 591 540 753 54 DIPLOMAT

Diplomat December 2018 - January 2019

Articles inside

Diplomats to Georgia Reveal How They Celebrate the Festive Season - The US

Diplomats to Georgia Reveal How They Celebrate the Festive Season - Italy

Diplomats to Georgia Reveal How They Celebrate the Festive Season - France

Diplomats to Georgia Reveal How They Celebrate the Festive Season - Germany

Diplomats to Georgia Reveal How They Celebrate the Festive Season - the UK