Opwekking Magazine 683

Page 1

ZIEN WORDT ZIJN HENK STOORVOGEL JEZUS ZIEN IN DE VERSTOTENE GETUIGENIS LEADING PEOPLE: WAT KENMERKT EEN GOEDE LEIDER? PINKSTERCONFERENTIE 2023 MELD JE AAN VANAF 1 FEBRUARI! Februari 2023Nr. 683 MAGAZINE

LEPRA IS NOG GEEN GESCHIEDENIS NIET VOOR RANI

Rani is nog maar negen jaar oud als ze rare vlekken krijgt. Lepra. Ze verstopt zich in huis. En dat terwijl lepra te genezen is.

Zondag 29 januari is het Wereldlepradag. Een speciale dag, waarop u een kind als Rani een nieuw leven kunt geven. Voor slechts € 24,- kunt u iemand lepravrij maken. Helpt u mee? Ga naar www.leprazending.nl/opwekking om te zien wat u kunt doen. Of maak een gift over op IBAN NL49 INGB 0000 889 889.

Vroegtijdig opsporen Snel behandelen Verspreiding stoppen ONZE AANPAK OM LEPRA VOORGOED TE VERSLAAN HELPT U MEE?

Inhoudsopgave

04 Zien wordt zijn

Henk Stoorvogel

‘Maar wij zien Jezus’ is het thema van de Pinksterconferentie. We leven in een gebroken wereld, maar we mogen zien op Jezus. En het mooie is: we gaan steeds meer lijken op wat we zien.

08 Met ontferming bewogen Interview

Op 29 januari is het Wereldlepradag. Leprazending ontfermt zich - naar het voorbeeld van Jezus - al bijna 150 jaar over de vele mensen die zijn buitengesloten vanwege hun huidziekte.

11 Jezus vinden in de verstotene

Getuigenis

Brian en Mirte Longridge werkten tot voor kort als zendeling onder mensen met lepra. Hun huwelijksreis gaf er de aanzet toe.

18 Een gevaarlijk gebed: Spreek, Heer!

Craig Groeschel

Pas op met wat je vraagt in gebed, want God zou je kunnen verhoren! Met deze disclaimer gaat Craig Groeschel in op een gevaarlijk gebed in de Bijbel, namelijk: Spreek tot mij, Heer!

26 Welke Bijbelvertaling?

Anne-Mareike Schol-Wetter

In het kader van de Maand van de Bijbel geeft Anne-Mareike tips aan verschillende doelgroepen: welke Bijbelvertaling past bij jou?

26

Is de Bijbel betrouwbaar?

Stef Schagen

Waarom zou je de Bijbel lezen? Zo’n oud boek met nog oudere verhalen – kloppen die eigenlijk wel? Als je hoort en leest wat de wereld over de Bijbelzegt, zou je er zomaar aan gaan twijfelen.

39 Special: Leading People

In dit magazine een speciaal katern over leiderschap, met onder andere een artikel van Kees Goedhart en Joyce de Jongh, een blog van Carey Nieuwhof en info over de GLS in België. Laat je inspireren, want iedereen heeft invloed!

Verder natuurlijk 03 Colofon 07 Frisse Kijk - Marja Verschoor-Meijers

Bijbelstudie - Kees Goedhart

Aanbevolen Media

Persoonlijk – Ruben Flach

Opwekking Actueel

Samen opvoeden

Nieuws en Agenda

Geloofsgetuigen

Uitgevogeld - Henk Stoorvogel

COLOFON

Nr. 683, februari 2023, 63e jaargang | Opwekking Magazine is een uitgave van Stichting Opwekking en verschijnt 11 keer per jaar | Adres Ruitenbeek 16, 3881 LW Putten, 088 35 26 700, info@opwekking.nl, www.opwekking.nl | Redactie (redactie@opwekking.nl) Eindredactie: Carina Bergman en Joyce de Jongh, Hoofdredactie: Ruben Flach, Redactie: Henk Dik, Maartje Dekens, Kees Goedhart, Stef Schagen | Vormgeving: Margreet Sietsma en Verbaan Ontwerp | Fotografie: Adobe Stock, tenzij anders vermeld, Cover: Ton van Kooten Drukwerk: Veldhuis Media Advertenties Eddy Morren, T: 06 23 05 66 72 E: eddy@morrenmedia.nl, Opwekking is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de advertenties. Leesbeperking: Opwekking Magazine is ook verkrijgbaar in gesproken vorm, info: CBB, T: 034 15 65 499 W: www.cbb.nl | Abonnementen en Financiën Opwekking Magazine is, gedrukt en online, gratis beschikbaar voor Vrienden van Opwekking. We bieden het blad gratis aan, maar natuurlijk zijn er kosten verbonden aan het produceren van het blad. De kosten worden gedekt door (periodieke) giften van Vrienden van Opwekking. Voor het uitvoeren van onze opdracht zijn we afhankelijk van God en van de trouwe achterban van Stichting Opwekking, door wat we ontvangen in gebed, medewerking en giften. In dankbaarheid zien we hoe God keer op keer vermenigvuldigt wat we ontvangen. Wil je ons werk steunen met een gift? Alvast hartelijk dank! | Voor meer informatie kijk op www.opwekking.nl/word-vriend | Giften kunnen worden overgemaakt op IBAN: NL52 ABNA 0477 7744 82

3
12
14
23
24
30
32
26
DIT BLAD
34
37
08

ZIEN WORDT

‘Maar wij zien Jezus’ is het thema van de Pinksterconferentie. We leven in een gebroken wereld, maar we mogen zien op Jezus. Dat verandert ons perspectief. En het mooie is: we gaan steeds meer lijken op wat we zien.

Wij gaan lijken op dat wat wij zien. Psychologisch is dit waar, vanwege onze spiegelneuronen. Italiaanse onderzoekers ontdekten in 1994 bij toeval dat de hersencellen van een aap werden geactiveerd op de locatie waar de neuronen zich bevinden die verantwoordelijk zijn voor beweging. Echter, de aap bewoog zich niet: hij keek aandachtig naar de bewegingen van de onderzoeker. Blijkbaar spiegelde de aap de bewegingen van de onderzoeker in zijn hersenen. Diverse onderzoeken volgden en wetenschappers ontdekten dat niet alleen apen, maar ook mensen anderen onbewust spiegelen. We pikken niet alleen de bewegingen van anderen op, maar ook hun gevoelens of intenties. En datgene wat we oppikken stuurt onze reactie.

Het is onmogelijk om Jezus te zien, en dan te blijven zoals je bent

Mensen die elkaar goed kennen, stemmen hun gedrag vaak op elkaar af. Misschien heb je het wel eens in een gesprek uitgeprobeerd: als jij met je hand aan je mond zit, raakt ook je gesprekspartner binnen de kortste keren de mond aan. Of als jij plotseling je armen over elkaar doet, volgt je gesprekspartner binnen enkele minuten jouw

voorbeeld. Wij hebben de neiging om datgene wat we zien te kopiëren, omdat we ons spiegelen aan de ander.

In dit spiegelen van de ander zit veel psychologische voeding. Wanneer iemand iets ergs vertelt en je blijft onbewogen, dan verhoogt dat de afstand en onveiligheid in het gesprek. Wanneer je ogen verraden dat je de pijn van de ander voelt, of er een traan over je wang rolt, dan weet de ander zich gezien en groeit de ruimte om verder tevoorschijn te komen.

Worden als Jezus Echter, niet alleen psychologisch gezien gaan wij lijken op datgene wat wij zien. Ook theologisch geldt dit. Neem 1 Johannes 3:10, een tekst die mij sinds mijn tienerjaren heeft gefascineerd:

Geliefden, nu zijn wij kinderen van God en het is nog niet geopenbaard wat zij zijn zullen; maar wij weten dat, als Hij zal geopenbaard zijn, wij Hem gelijk zullen wezen; want wij zullen Hem zien, gelijk Hij is.

Johannes stelt dat wij als Jezus zullen worden, wanneer wij Hem zien zoals Hij is. Onze geestelijke spiegelneuronen zullen maken dat wij in ons doen en laten, in ons voelen en in onze intenties Hem zullen

4

WORDT ZIJN

spiegelen. Want het is onmogelijk om Hem te zien, en dan te blijven zoals je bent. Als de eerste de beste gesprekspartner jou onbewust al zoveel beïnvloedt dat je met je armen over elkaar gaat zitten als die ander dat doet, hoeveel temeer zal dat dan zijn met de oogverblindende, schitterende, fantastische Zoon van God?!

Door alles wat je hebt gezien, kun je het leven van Jezus gaan spiegelen

Johannes voegt toe: Een ieder die zondigt, heeft Hem niet gezien en heeft Hem niet gekend. Als je Jezus zou zien, zou je op Hem gaan lijken. Als je blijft zondigen is dat het teken dat je Hem niet hebt gezien. Want als je Hem had gezien, was je wel op Hem gaan lijken. Zien wordt immers altijd zijn. Je gaat lijken op de persoon naar wie je kijkt.

Ooggetuige

In de vroege kerk was de vraag wat je had gezien van groot belang voor je geestelijk gezag. Nadat Judas Iskariot zelfmoord heeft gepleegd, staan de apostelen voor de taak om een plaatsvervanger te kiezen. Hoe bepaal je nu wie er deel mag worden van de legendarische twaalf, de geestelijke vertegenwoordigers van het volk van God? Petrus neemt het woord en zegt: Er moet dan van de mannen, die zich bij ons hebben aangesloten in al de tijd dat de Here Jezus bij ons in- en uitgegaan is, te beginnen met de doop van Johannes tot de dag dat Hij van ons werd opgenomen, één van hen met ons getuige worden van zijn opstanding.

geweest.

De cruciale vraag was dus: wie heeft er gezien wat wij hebben gezien? Want alleen door te hebben gezien, kun je een betrouwbare ooggetuige zijn. En, door alles wat je hebt gezien, kun je het leven van Jezus gaan spiegelen.

Petrus

Dat is wat we vervolgens ook zien bij Petrus. Veel van wat hij doet, hebben we Jezus eerder zien doen. Petrus geneest een verlamde, zoals Jezus daarvoor al deed. Petrus wekt een dode op, zoals Jezus eerder had gedaan. Petrus brengt het evangelie aan een Romeinse hoofdman, zoals Jezus eerder een Romeinse hoofdman genade had gegeven. En zo gaat het door. Petrus ondergaat vervolging, net als Jezus vóór hem. Petrus groeit in wijsheid en liefde, naar het beeld van de Jezus aan wie hij zich spiegelde. Gaandeweg het boek Handelingen zien we Petrus meer en meer op Jezus gaan lijken. Want hij had Hem gezien in al zijn doen en laten.

Paulus

Nu denk je misschien: ‘Nou, dat is dan slecht nieuws voor mij, want ik heb Jezus niet live meegemaakt. Ik ken Hem vanuit de evangeliën, en van horen zeggen, én, door de Heilige Geest in mijn binnenkamer. Maar dat is toch anders.’

5
THEMA PINKSTERCONFERENTIE

In de loop van Handelingen zien we dat het zijn van ‘ooggetuige’ niet alleen voorbehouden is aan de mensen die Jezus fysiek hadden meegemaakt, maar dat dit ook ging gelden voor de mensen die geraakt werden door de Heilige Geest en in het spoor van de eerste apostelen Jezus gingen volgen. Paulus getuigt bijvoorbeeld tegenover een koning dat een wijze volgeling van Jezus tegen hem had gezegd: Gij moet getuige voor Hem zijn bij alle mensen, van hetgeen gij gezien en gehoord hebt (Handelingen 22:15).

ons bestaan. Het dak van de imposante Sagrada Familia in Barcelona wordt gedragen door tientallen geweldige steunpilaren. Maar er zijn vier pilaren die dikker en sterker zijn dan alle anderen. Ze zijn opgetrokken uit de hardste steen en vormen het hart van de dragende structuur van de kerk. Elke pilaar staat voor één van de evangeliën. Het is een prachtig beeld van de wijze waarop de vier evangeliën ons leven - en de kerk - dragen.

Na Petrus verschijnt er een nieuwe getuige op het toneel, Paulus. En ook hij gaat verdacht veel op Jezus lijken. Genazen Jezus en Petrus een verlamde? Paulus ook! Wekten Jezus en Petrus een dode op? Paulus notabene ook! Ondergingen Jezus en Petrus vervolging, maar bleven ze rustig? Paulus ook. Hoofdstuk na hoofdstuk zijn we er getuige van hoe Paulus steeds meer gaat lijken op Jezus, omdat hij in zijn geest kennis had gemaakt met Jezus en had gezien wie Hij was.

Drie wegen naar God

Het patroon is helder: je gaat lijken op datgene waar je naar kijkt. Dat is niet alleen psychologisch waar, maar ook theologisch. En het geldt niet alleen positief, maar ook negatief. Wanneer je vooral veel naar boze, gewelddadige mensen kijkt, zul je steeds meer op hen gaan lijken. Maar wanneer je veel naar Jezus kijkt, zul je steeds meer op Hem gaan lijken. Want: wij weten dat, als Hij zal geopenbaard zijn, wij Hem gelijk zullen wezen; want wij zullen Hem zien, gelijk Hij is.

Maar hoe werkt dat dan in de praktijk? Laat me je drie wegen geven waarop je meer van Jezus kunt gaan zien, en dus meer op Hem kunt gaan lijken.

De evangeliën zijn historische biografieën die je doen kennismaken met de persoon van Jezus, zoals de vier evangelisten Hem hebben geportretteerd. Elke evangelist geeft hierin zijn eigen indruk van Jezus. Ieder voor zich belichten ze aspecten die bij de anderen onderbelicht blijven. Zo ontstaat door het lezen van de vier evangeliën een caleidoscopisch beeld van Jezus. Je ziet Hem in zijn veelkleurigheid, vanuit steeds weer nieuwe invalshoeken. Elk evangelie zal je een stukje meer op Jezus doen lijken.

DE HEMELEN VERTELLEN GODS EER

De tweede weg is de weg van de schepping. ‘Kijk omhoog!’, roept de Bijbel ons keer op keer toe. ‘Wie heeft dit alles gemaakt?!’ De schepping vertelt ons van de heerlijkheid en grootheid van God. In het springen van lammetjes in de wei, of het ondergaan van de lentezon bespeuren wij iets van de grandeur en majesteit van Jezus.

Ik was daar De derde en laatste weg om Jezus beter te zien is het dienen van de armen en gekwelden. Jezus onderwijst het zelf in zijn befaamde gelijkenis van de schapen en de bokken, waar Hij zegt: ‘Wat je aan de minste van mijn broeders hebt gedaan, dat heb je aan mij gedaan.’ Bij de armen, de onaanraakbaren, de eenzamen en de gevangenen, ontmoeten wij Jezus. Daar zíen wij Jezus, en daar, op die plekken, zullen wij meer op Hem gaan lijken.

De evangeliën: caleidoscopisch zicht op Jezus

De eerste weg is de weg van het Woord – de Bijbel. En dan met name de evangeliën. De evangeliën zijn de basis van

En natuurlijk vindt al het bovenstaande plaats onder de leiding van de Heilige Geest. Hij opent de ogen van ons hart. Hij toont ons Jezus zoals Hij is. Hij leidt ons op de wegen naar zijn Woord, naar de schepping en in de strijd voor recht. Zo zullen wij steeds meer van Jezus zien. En steeds meer worden als Hij.•

6
Bij de armen, de onaanraakbaren, de eenzamen en de gevangenen, ontmoeten wij Jezus

FRISSE KIJK

OP OUDE WAARHEDEN

Rechterhand

Heb jij dat ook weleens, dat je een stel ontmoet en het lijkt alsof ze helemaal niet bij elkaar passen? Je vraagt je stiekem af hoe ze elkaar ooit hebben gevonden. Via internet misschien?

Zo maakte ik onlangs kennis met de vrouw van een collega. Afgaand op de verhalen die hij regelmatig vertelt, had ik mij een beeld gevormd. Ze bleek echter een totaal ander type! Blijkbaar merkte mijn collega mijn verbazing op. “Ze is mijn rechterhand hoor,” verdedigde hij zijn keuze, “zonder haar ben ik niets.”

De rechterhand heeft een bijzondere betekenis, zo blijkt als we de Bijbel erop naslaan

Een ontroerende uitspraak, toch? Iemands rechterhand zijn betekent zoveel als iemands hulp, steun en trouwe toeverlaat zijn. Zo iemand hebben we eigenlijk allemaal nodig. Twee staan immers sterker dan een.

Overwinning

De rechterhand heeft een bijzondere betekenis, zo blijkt als we de Bijbel erop naslaan. Er staat veel geschreven over de rechterhand van God. In Lukas 22:69 lezen we bijvoorbeeld dat dat de plaats is waar de Here Jezus nu is: Van nu aan zal de Zoon des mensen gezeten zijn aan de rechterhand van de kracht van God. Een bijzondere plek, daar ben ik van overtuigd. Een plek van overwinning en zegen.

Dat weten wij nu, maar dat wist men ten tijde van het Oude Testament ook al. In Psalm 44:4 kunnen we lezen dat er inderdaad kracht en overwinning is bij de rechterhand van God. Want zij hebben het land niet

door hun zwaard in bezit genomen en hún arm heeft hun geen verlossing gegeven, maar Uw rechterhand, Uw arm en het licht van Uw aangezicht, omdat U hun goedgezind was. Niet die van ons, maar uw rechterhand, riepen de Korachieten uit. Niet dankzij ons, maar dankzij U.

Symbolisch gezien was de rechterhand van God behalve een overwinnende hand ook een troost in lijden, een hulp in problemen en een leidraad in tijden van verwarring. Zo is te lezen in Jesaja 41:10: Wees niet bevreesd, want Ik ben met u, wees niet verschrikt, want Ik ben uw God. Ik sterk u, ook help Ik u, ook ondersteun Ik u met Mijn rechterhand, die gerechtigheid werkt. Laten we daar vooral ‘amen’ op zeggen.

Ook over de menselijke rechterhand vertelt de Bijbel ons veel, in letterlijke en figuurlijke zin overigens. We kunnen lezen hoe kinderen plaatsnamen aan de rechterhand van hun vader, hoe vaders hun kinderen zegenden door hun rechterhand op hun hoofd te leggen en hoe Jozua de rechterhand van Mozes was. We kunnen lezen hoe Jezus de man met de verschrompelde rechterhand genas en hoe Petrus de lamme bij de rechterhand pakte en hem deed opstaan.

In al die dingen is overwinning en zegen de rode draad. Hoe heerlijk is het te weten, te beseffen en te ervaren dat Gods rechterhand nooit aan kracht heeft verloren! In de tenten van de rechtvaardigen klinkt luide vreugdezang, een lied van verlossing: De rechterhand van de Here doet krachtige daden, de rechterhand van de Here is hoogverheven, de rechterhand van de Here doet krachtige daden (Psalm 118:15-16).

7
COLUMN
Marja Verschoor-Meijers

MET ONTFERMING BEWOGEN

Bij de huidige aanpak van de lepraproblematiek gaat het enerzijds om preventie, genezing en verzorging en anderzijds om het bestrijden van sociale uitsluiting. “Lepra is sinds de jaren tachtig feitelijk een onbenullige huidziekte die goed te behandelen is als iemand tijdig medicijnen krijgt,” vertelt Henno Couprie, directeur van Leprazending Nederland. “De sociale gevolgen zijn hardnekkiger: uitsluiting en bijgeloof in de gemeenschap en een laag zelfbeeld bij patiënten.”

WAT IS LEPRA

Lepra wordt veroorzaakt door de leprabacterie. Als die in je lichaam komt, uit zich dat na verloop van tijd meestal door vlekken op de huid en worden de zenuwen daaronder aangetast. Vaak worden de zogenaamde koude delen aangetast: handen, voeten en gezicht. De zenuwaantasting kan leiden tot gevoelloosheid waardoor pijn en hitte niet meer worden gevoeld en er wonden ontstaan die gaan infecteren. Als een patiënt niet tijdig wordt behandeld, kan de zenuwaantasting zich steeds verder uitbreiden met als gevolg dat uiteindelijk ledematen geamputeerd moeten worden. Ook kan oogschade of blindheid ontstaan als de oogzenuw wordt aangetast; iemand kan niet meer knipperen als er stof in de ogen komt, waardoor er infecties kunnen ontstaan.

Sinds de jaren 80 zijn er medicijnen beschikbaar voor de genezing van lepra: een combinatie van drie antibiotica die gratis worden verstrekt door het farmaceutische bedrijf Novartis. Binnen drie dagen na behandeling is iemand niet meer besmettelijk. Bij tijdige behandeling is volledige genezing mogelijk. Zo niet, dan kan men levenslang gehandicapt raken. De oplossing: vroegtijdig opsporen, snel behandelen en lepra stoppen.

Op zondag 29 januari is het Wereld Lepra Dag. Op deze dag wordt aandacht gevraagd voor de situatie van leprapatiënten wereldwijd, door samenwerkende lepra-organisaties waaronder de internationale Leprazending die volgend jaar 150 jaar bestaat. Interview met directeur Henno Couprie van Stichting Leprazending Nederland.
8

Melaats

Henno Couprie is sinds 2003 directeur van Stichting Leprazending. Hij had ervaring met zending en ontwikkelingswerk bij zijn aanstelling, maar van lepra wist hij op dat moment nog niet zoveel. “Het is een ziekte die eigenlijk al sinds de oudheid bestaat, maar die in Europa al heel lang niet meer voorkomt. In de Bijbel lezen we over melaatsheid waarbij in sommige vertalingen wordt gesproken over leprosy lepra (Grieks), maar eigenlijk is het een verzamelnaam voor allerlei ziektes. Als er in het Oude Testament wordt gesproken over melaatsheid is het niet zeker dat het over lepra gaat, maar mijn eigen inschatting is dat het, waar er in het Nieuwe Testament gesproken wordt over melaatsheid, wél om lepra kan gaan.

In de NBV21 vertaling wordt gesproken over een ‘besmettelijke ziekte die onrein maakt’, en dat is hoe het wordt beleefd: het is een cultische ziekte waarbij een link wordt gelegd met zonde en onreinheid. In de Bijbel werden mensen niet genezen - want er was geen geneesmiddel - maar gereinigd van melaatsheid. Jezus doorbrak die cultus. In Markus 1 vers 40 tot 45 lezen we hoe Hij een melaatse ontmoet, met ontferming bewogen wordt, hem aanraakt en geneest. Hier zit veel in, want de cultus schreef voor dat de melaatse daar niet mocht zijn en ook niet aangeraakt mocht worden, en alleen de priester kon iemand reinigen. Maar Jezus is met ontferming bewogen - Hij omarmt - en daarin is Hij ons voorbeeld als Leprazending. Dat vind je terug in ons logo: Jezus aanvaardt en de mens wordt opgericht.”

India

Leprazending begon 149 jaar geleden in India, waar de Ierse leraar Wellesley Bailey bewogen raakte door de nood van mensen met lepra die hij zag in de omgeving waar hij werkte. De leprabacterie was nog niet ontdekt en geneesmiddelen bestonden er nog niet, maar Bailey wilde de mensen met lepra voeding, onderdak en de troost van het evangelie bieden. In 1888 opende Leprazending haar eerste ziekenhuis.

Maar lepra is nog geen geschiedenis. Tegenwoordig komt lepra nog substantieel voor in zo’n twintig landen wereldwijd, waarbij India de koploper is met zestig procent van alle besmettingen. Leprazending heeft inmiddels meerdere ziekenhuizen geopend gericht op de genezing van lepra en de behandeling van de gevolgen van lepra: wondverzorging en hersteloperaties. Henno Couprie: “Gemiddeld raken elk jaar 220 duizend mensen besmet met lepra, en bij zo’n 20 duizend mensen per jaar is de ziekte zo ver gevorderd dat het onomkeerbaar is. Zo zijn er wereldwijd miljoenen mensen die kampen met de gevolgen van lepra door de handicaps die ze eraan overhouden.”

Stigma

Het werk van Leprazending is niet alleen gericht op het medische aspect van lepra maar ook op het sociale. “Er rust nog altijd een groot stigma op lepra,” vertelt Henno Couprie. “Wie lepra heeft, wordt nog vaak uitgestoten - uit de familie en uit de gemeenschap. Zelfs als iemand geneesmiddelen heeft

9
‘Jezus is met ontferming bewogenHij omarmt - en daarin is Hij ons voorbeeld’
ZENDING
‘Er zijn wereldwijd miljoenen mensen die kampen met de gevolgen van lepra’

ontvangen en niet langer besmettelijk is, wordt hij of zij buitengesloten. In onze hospitalen verblijven mensen soms maandenlang vanwege de behandeling van heftige zweren. Ze worden vaak niet bezocht, deels vanwege de reisafstand en deels vanwege het stigma: de familie is bang om besmet te worden.

Wij hebben counselors in dienst, vaak pastors afkomstig uit lokale kerken, die deze mensen bezoeken, met ze praten en eventueel met ze bidden als ze dat willen. Ook geven ze hun een omhelzing, wat vaak een emotioneel moment is want sommigen zijn al jaren niet meer aangeraakt.”

Er is ook het onuitgesproken stigma, gebaseerd op angst en onwetendheid, ook onder christenen. Lepra wordt gezien als een straf van God, van de goden of van geesten. Je zult wel verkeerde dingen hebben gedaan in je vorige leven. Ook is er het zelfstigma: ik kan niks, ik zie er niet uit, ik word gepest, ik trek me terug. Door middel van zelfhulpgroepen werken we aan hun zelfvertrouwen. Ook hebben we scholen waar jongeren uit leprafamilies een vak kunnen leren en daardoor in hun eigen levensonderhoud en van hun families kunnen voorzien.”

Zero lepra

In India bestaan er ook nog wetten uit de koloniale tijd waardoor mensen met lepra gediscrimineerd worden. Ze mogen niet met de trein reizen, ze kunnen hun baan verliezen en ook mag iemand scheiden als zijn of haar partner lepra heeft. “Als Leprazending werken wij mee aan de afschaffing van deze wetten en komen we op voor de rechten van mensen die onnodig buitengesloten en gediscrimineerd worden.

Lepra-organisaties wereldwijd werken samen om lepra helemaal te stoppen; door voorlichting, opsporing, genezing en voorkoming. Leprazending richt zich daarbij op het concrete doel dat er vanaf het jaar 2035 geen nieuwe leprabesmettingen meer zullen zijn. Henno Couprie: “Er is een eenvoudige medicijnbehandeling ontwikkeld waarmee iedereen die nauw in aanraking is geweest met een leprapatiënt preventief behandeld kan worden. Zo kunnen we de verspreiding van de besmetting inperken. Lepra heeft namelijk een lange incubatietijd, van 2 of 3 jaar tot wel 25 jaar, waardoor het moeilijk is om contact met een leprapatiënt te voorkomen.

Het is ons doel om volheid van leven te geven aan wie kampt met de gevolgen van lepra. Daarin is Christus ons voorbeeld.” •

Gratis boek: Besmet

Voormalig leprapatiënt Amar Timalsina uit Nepal schreef een boek over zijn ervaringen. Op tienjarige leeftijd kreeg hij de symptomen van lepra: gevoelsverlies in zijn linkervoet, gevolgd door bleke vlekken op zijn lichaam. Toen hij de diagnose lepra kreeg, volgde al snel sociale uitsluiting. Hoewel hij was genezen van lepra, werd hij gemeden door dorpsgenoten: “Als ik door het dorp liep, gingen de mensen opzij.” Zijn ouders wezen hem een slaapplaats buiten aan. “Ik werd een paria onder mijn eigen mensen.” In het boek vertelt Amar zijn levensverhaal en hoe hij uiteindelijk Jezus ontmoet en voor Leprazending gaat werken. Lezers van Opwekking Magazine kunnen dit boek gratis ontvangen via leprazending.nl/boek-amar

10
‘Wie lepra heeft, wordt nog vaak uitgestoten - uit de familie en uit de gemeenschap’

IN DE VERSTOTENE JEZUS VINDEN

Brian en Mirte Longridge werkten tot voor kort als zendeling onder leprapatiënten in India en op de Filipijnen. Hun huwelijksreis gaf er de aanzet toe.

Brian en Mirte leerden elkaar kennen op een Bijbelschool en nadat ze trouwden, besloten ze hun huwelijksreis door te brengen in een leprakamp in Indonesië. Brian: “Ik ben geboren met een verlamd ooglid en dat maakt dat mijn hart van jongs af aan uitgaat naar mensen die te maken hebben met afwijzing.”

Brian en Mirte verbleven twee maanden in het kamp en het veranderde hun leven. Brian: “Dagelijks leefden we in een geur van verrotting en we moesten soms maden uit de wonden van leprapatiënten halen. Na die twee maanden beseften we dat we niet meer konden terugkeren naar een ‘normaal’ leven – onze harten klopten voor de armen en de verstotenen, we zagen Jezus in hen.”

Omarmen

Brian en Mirte werkten acht jaar in India en 16 jaar op de Filipijnen en in andere landen. Daar richtten ze zich op leprapatiënten, gevangenen en andere arme mensen. Muziek vormt voor hen een belangrijk middel om de liefde van God uit te delen. Brian is opgeleid als pianist en na zijn bekering besefte hij dat zijn muzikale gave een instrument kan zijn voor de heling van gebroken mensen. “We zingen Gods hart over hen uit.”

Mirte: “We verschonen hun vaak vieze verbanden, behandelen wonden, masseren hun stijve, pijnlijke spieren, geven veel hugs, een kus, of zingen voor ze met onze armen om hen heen. Een omarming of kus betekent veel voor ze, omdat niemand hen wil aanraken. Iedereen denkt dat ze nog besmettelijk zijn. Maar na behandeling zijn ze dat niet meer. En als we toch besmet worden dan kunnen we ons altijd nog laten behandelen.

Veel belangrijker is het dat deze mensen zich geliefd voelen en dat ze horen over de God die zo diep naar hen verlangt. Mijn buik doet er soms letterlijk pijn van als ik zie hoe alleen en verstoten ze zich voelen. Soms huilen ze of zeggen ze dat niemand hen ooit heeft geknuffeld.”

Genezing

Mirte: “God verlangt ernaar hen te verzorgen door ons heen, en zijn Woord en liefde te verspreiden. We hebben genezingen gezien van de ergste wonden. In Markus 1 staat dat Jezus diep bewogen was en hen genas. We ontdekten dat intimiteit met God, liefde en diepe bewogenheid hand in hand gaan met genezing. Zoals bij Giovanni, van wie de huid van zijn armen en benen helemaal open lag. We baden voor hem en een paar dagen later was zijn huid op wonderlijke wijze genezen.

God roept ons nu naar het westen. Maar we gaan nog terug met kortere reizen. We hebben genade gekregen om dit werk te kunnen doen. Wij zijn, als iedereen, gebroken mensen. Maar het zijn juist de gebarsten delen van een oliekruik waar de genezende olie uitsijpelt naar deze wereld. Een gebarsten kruik is geen pronkstuk. Maar Jezus werkt juist door die barsten heen. Het kruis van Christus is het enige pronkstuk dat er bestaat.”•

11 GETUIGENIS

Laat je reinigen

Melaatsheid, een veelgenoemde ziekte in de Bijbel, is niet alleen een vreselijke ziekte, maar wordt ook gebruikt als beeld voor de zonde.

Het begin van melaatsheid is net als het begin van zonde toelaten in je leven. Het lijkt op het eerste gezicht niet alarmerend, maar tast uiteindelijk vrijwel elk deel van het lichaam aan en kan zelfs dodelijk zijn. Dat geldt ook voor de zonde, die iemands geest, ziel en lichaam aantast, met als einde de dood (Romeinen 6:23). Het kwaad van de zonde zit zelfs nog dieper dan de huid. In Jeremia 17:9 staat: Niets is zo onbetrouwbaar als het hart, onverbeterlijk is het, wie zal het kennen?

Onreinheid

In Leviticus 13:1-3 zegt de Heer: Als iemand een zwelling, uitslag of een lichte plek op zijn huid heeft die kan wijzen op een huidziekte die onrein maakt (HSV: die tot de ziekte van de melaatsheid kan leiden), moet hij naar de priester worden gebracht, (…) die de aandoening moet bekijken. Als de priester vaststelt dat het haar op de aangetaste plek wit geworden is en de plek diep in de huid ligt, moet hij de persoon in kwestie vanwege die ziekte onrein verklaren.

Melaatsheid, ook wel huidvraat genoemd, wordt in verband gebracht met onreinheid. Daarom moest de melaatse naar de priester gaan en niet naar een dokter. Het gaat niet alleen om genezing, maar om reiniging.

Het gaat niet alleen om genezing, maar om reiniging

Leviticus 13:2 spreekt over ‘een zwelling, uitslag of een lichte plek.’ Deze drie woorden hebben meer dan een letterlijke betekenis. Zo spreekt een ‘zwelling’ van hoogmoed, van opgeblazen zijn. Hoogmoed is de kern van heel veel zonden. Zelfs de kennis van Gods Woord kan mensen trots maken (zie Jezus’ gelijkenis in Lukas 18:11-12). In 1 Korinthe 8:1 lezen we: Kennis maakt verwaand (opgeblazen, NBG); alleen de liefde bouwt op.

Een ‘uitslag of zweer’ kan duiden op een oude wond. Misschien heeft iemand je onrecht aangedaan en heb je dat nooit echt vergeven. Je loopt rond met oude bitterheid (vergelijk Hebreeën 12:15), en de kiem daarvan kan steeds ergens opkomen, net zoals een zweer bij een melaatse.

‘Een lichte plek’ spreekt over het genieten van zonde of er voordeel van hebben. Satan liet aan Eva ‘een lichte plek’ zien. De levensboom was mooi en de vrucht begeerlijk om van te eten. De duivel doet nog steeds zijn best om ook ons te

12

van melaatsheid

verleiden – maar dat leidt altijd tot onreinheid en uiteindelijk de dood. Hebreeën 3:13 waarschuwt daarom: …opdat niemand van u door zonde verleid wordt en daardoor halsstarrig wordt.

Priester

Leviticus 13:2 eindigt met een opdracht: Dan moet hij naar de priester worden gebracht. Kennelijk hing alles af van de beslissing van de priester: hij verklaarde je rein of onrein. De melaatse zelf (of zijn vrienden) hadden geen inspraak. De melaatse kon denken dat het niets te betekenen heeft, maar zijn mening was van geen belang. De priester heeft het laatste woord, zoals Jezus dat nu heeft. Maar let op dat er staat: hij moet worden gebracht. Heb jij wel eens een melaatse bij Jezus gebracht?

De priester neemt er vervolgens de tijd voor (zie Leviticus 13:4-8). De priester nam een bepaalde proeftijd. Na de zondeval van Adam en Eva kregen de mensen ook een (lange) proeftijd. Helaas werden ze steeds melaatser. Uiteindelijk zond God zijn Zoon als verlosser. Hij overwon de melaatsheid! In Lukas 5:12-13 lezen we hoe Jezus een melaatse aanraakt, en zegt: ‘Ik wil het, word rein!’ En meteen verdween zijn ziekte. Jezus zei niet ‘wees genezen’ maar ‘word rein’.

Vogels

In Leviticus 14:1-7 lezen we de voorschriften om een melaatse weer rein te verklaren: Zo iemand moet naar de priester worden gebracht, en de priester moet buiten het kamp onderzoeken of hij

van zijn ziekte genezen is. Als dat zo is, moet de priester opdracht geven om voor degene aan wie de reiniging moet worden voltrokken twee levende, reine vogels te halen, en cederhout, karmozijn en majoraan. De ene vogel laat hij slachten boven een met bronwater gevulde aarden schaal. De andere, nog levende vogel moet hij (…) in het bloed van de (…) vogel dopen, en met dat bloed moet hij degene die na herstel van zijn ziekte gereinigd moet worden zevenmaal besprenkelen. Daarna verklaart hij hem rein. De levende vogel moet hij vrijlaten in het open veld.

Let op: iemand anders moet de vogels en andere benodigdheden halen. Zelf kon de melaatse dat niet doen. Is dat bij ons ook niet het geval? Jezus moest komen uit de hemel, maar ook die andere ‘vogel’, de Heilige Geest. Om rein te worden verklaard, moest Jezus worden gedood, terwijl de Heilige Geest ons geweldige kracht geeft om in vrijheid van zonde te leven.

Tot en met vers 7 doet de melaatse niets, maar vanaf vers 8 moet hij zelf aan het werk. Lees het maar. Nu hij zelf rein is, moet hij het oude opruimen en zichzelf rein bewaren. Wat een lessen voor ons. Laten we meteen bij de eerste uitslag in actie komen om erger te voorkomen. De Heer zal ons helpen! •

13
BIJBELSTUDIE
Heb jij wel eens een melaatse bij Jezus gebracht?

“Wij houden van het huwelijk, juist omdat je in een gezond huwelijk iets ziet van de glorie van God. Het is iets heel bijzonders en kostbaars. Voor Hem, maar ook voor ons als partners in een huwelijksverbond. Het is dan ook geen verrassing dat het Bijbelse huwelijk zo wordt aangevallen.” Aan het woord zijn Jan-Willem en Joke Grievink, inmiddels 47 jaar getrouwd en met jarenlange ervaring in het helpen van echtparen om hun huwelijk op te bouwen en te herstellen. Die schat aan geestelijke en praktijkervaring hebben ze gebundeld in een praktisch basismodel dat de samenhang van huwelijksvraagstukken in beeld brengt. In het model worden acht verschillende aspecten van een huwelijk in evenzovele hoofdstukken uitgewerkt: van verliefdheid naar liefde, de relatie met God, het huwelijk als verbond of contract, verstand-wil-gevoel, invloed van opvoeding en familiecultuur, verleden, karakter en competenties, en tot slot je huwelijk als werkplaats. Het resultaat is een verrassend compleet en eerlijk werkboek, dat door de praktijkvoorbeelden en verwerkingsvragen uitnodigt tot nadenken en napraten. Met als doel krachtige huwelijken waarin Gods glorie zichtbaar wordt!

€ 22,50 | Triple boeken

MAAK VAN

“Ik was zo bang om te falen, zo bang dat ik anderen teleur zou stellen en vooral bang om weer uitgelachen te worden. De enige reden waarom ik tóch op het podium klom om mijn verhaal te delen, was dat ik me realiseerde dat mijn missie om anderen te inspireren nog groter was dan mijn angst.”

Evelyn Koelewijn is fotografe, motivational speaker, auteur en coach. En o ja, ze is geboren met cerebrale parese, waardoor ze gehandicapt is. Ze praat anders, loopt anders, beweegt anders. Lange tijd wilde ze niets liever dan niét anders zijn dan de rest. Ze wilde ‘erbij horen’. Jarenlang pesten en buitensluiten maakten haar boos op God en riepen vragen op in haar geloof. Tot ze besefte dat haar imperfectie een kracht was die ze, samen met God, mocht inzetten om anderen de ruimte te geven ook imperfect te zijn.

In dit boek vertelt ze haar verhaal en inspireert ze je om anders naar je eigen onvolmaaktheid te kijken, om trouw te zijn aan jezelf en juist daardoor er voor anderen te kunnen zijn.

€ 15,99 | Sestra

14

KORT DE DIAMANT VAN DISCIPELSCHAP MART-JAN VAN DER MAAS

Concreet en in een holistische context, dat vat dit praktische boek samen. Discipelen maken was Jezus’ opdracht, maar hoe doe je dat? Niet in systemen en modellen maar in onze relaties –daar gebeurt het. God is uit op onze hele mens, schrijft Mart-Jan van der Maas, die leiding geeft aan de Alongsiders-movement. Hij zet je aan het denken en helpt je discipelschap concreet te maken.

€ 14,95 | Gideon Boeken

HET NORMALE CHRISTELIJKE LEVEN

Heruitgave van een echte klassieker. Sinds de verschijning in 1957 hebben miljoenen mensen wereldwijd dit praktische onderwijs over de oude en de nieuwe mens gelezen.

Schrijver Watchman Nee werd in het jaar 1903 geboren in het Chinese dorpje Shantou. Toen hij 17 jaar oud was kwam hij tot een levend en zeer vurig geloof. Hij trok heel China door en zijn ervaringen en de gesprekken met de gewone bevolking in de steden en bergdorpjes dwongen hem om het evangelie heel eenvoudig te verkondigen. De vergelijkingen die hij maakt doen soms wat simpel aan, maar daarin zit ook juist de kracht! Het evangelie is geen superstandaard voor succesvolle mensen, maar het ‘normale christelijke’ leven is een leven dat is overgegeven aan Jezus.

Zijn onderwijs komt samen in het allermooiste en laatste hoofdstuk, waarin Nee beschrijft hoe Maria de voeten van Jezus wast met kostbare olie. Ze brak de kruik en daardoor vulde de ruimte zich met de heerlijke geur van de zalfolie. Die geur blijft en vult ook nu nog onze kerken, als wij datgene wat kostbaar is voor ons, loslaten, het voor Hem breken en aan zijn voeten leggen. En zeggen: “Heer, hier is het. Het is voor U, want U bent het zo waard.”

€ 16,95 | Gideon Boeken

ALLEEN MAAR ZEE WILLEMIJN DE WEERD

Op 1 februari is het 70 jaar geleden dat de watersnoodramp plaatsvond, waarbij ruim 1800 mensen verdronken. Willemijn de Weerd schreef er een kinderboek over. Het goedgeschreven verhaal over de 11-jarige Riet is gebaseerd op gebeurtenissen die in 1953 plaatsvonden. Achterin wordt bovendien meer informatie gegeven over de watersnoodramp.

€ 13,99 | Royal Jongbloed

GEDRAGEN ARJEN NIEZEN

Een klein maar fijn boekje over ons gedrag, Jezus’ gedrag en hoe Hij ons wil dragen. Maar ook over gehoorzaamheid, met Jezus - die zijn Vader in alles gehoorzaamde - als het ultieme voorbeeld en ijkpunt. Geschreven voor jongeren, maar net zo goed een boodschap voor mensen van alle leeftijden. Want we hebben allemaal regelmatig een aansporing nodig om je te gedragen en je te laten dragen...

€ 12,50 | Gideon Boeken

15
AANBEVOLEN MEDIA
TEKST Regina Frumau, Joyce de Jongh, Maartje Dekens, Stef Schagen, Carina Bergman

H e t i s w e e r z o v e r :

W e g e v e n t i j d e l i j k ( e ) a c t i e r e n t e v a n 4 %

Ons al ruim 20 jaar in vermogensbeheer gespecialiseerd bedrijf, biedt haar (aanstaande) klanten normaliter 2,5% rente. Als we op een pareltje stuiten die we aan onze goed gelegen, goed verhuurde onroerend goed portefeuille kunnen toevoegen, laten we onze klanten mee profiteren door hen tijdelijk een hoger rentepercentage aan te bieden, met de mogelijkheid na afloop van drie maanden samenwerking deze te verminderen. Op deze manier bieden wij onze klanten de ideale mogelijkheid om kennis te maken met ons mooi product: veilige, flexibele, goed renderende en crisisbestendige investeringsmogelijkheden.

advertentie

SPREKER OP DE PINKSTERCONFERENTIE Dr. William (Billy) Wilson

We zijn enorm blij om te kunnen aankondigen dat we de Amerikaanse spreker Billy Wilson als spreker op de Pinksterconferentie 2023 mogen verwelkomen.

Billy Wilson is sinds tien jaar voorzitter van de Oral Roberts Universiteit in Oklahoma. Een belangrijk onderdeel van zijn werk is om geestvervulde leiders op te leiden die impact hebben op de wereld.

Hij is ook voorzitter van de Pinksterbeweging Pentecostal World Fellowship en was betrokken bij de viering van honderd jaar Azusa Street. Wekelijks presenteert hij een tv-programma waarin hij kijkers inspireert tot een Bijbelse kijk op de wereld. Ook schreef hij meerdere boeken, onder andere over huwelijk, gezin, geloof en kerk.

Billy Wilson is voorzitter van Empowered21, een beweging met het verlangen ‘dat elke persoon op aarde een authentieke ontmoeting zal hebben met Jezus Christus door de kracht en aanwezigheid van de Heilige Geest... vóór Pinksteren 2033’. Opwekking ondersteunt deze visiewaarin ook de stad Amsterdam dit jaar een rol zal hebben - van harte. Billy en zijn vrouw Lisa hebben twee kinderen en zeven kleinkinderen.

Billy Wilson spreekt op maandagochtend in de grote samenkomsttent.

Empowered21

Van 21 tot 24 juni vindt er in de Amsterdamse RAI een driedaagse conferentie plaats, met talloze internationale sprekers. Aansluitend volgt een groot aanbiddingsevenement in het Olympisch Stadion van Amsterdam. Voor meer informatie over Empowered21: www.amsterdam2023.com.

Meld je Pinkstervuurtje aan!

Vier je het Pinksterfeest op afstand met ons mee? Met je kerk, op de camping, met een vriendengroep, in het buitenland? Meld je Pinkstervuurtje aan bij Opwekking.

Pinkstervuurtje in Heerde, 2022

Net als in voorgaande jaren stellen we via ons digitale platform de livestreams en allerlei andere interessante info en materialen beschikbaar, zoals verwerkingsmaterialen van het Kinderplein en meer!

In 2022 waren er diverse Pinkstervuurtjes in Nederland maar ook (tot ver!) in het buitenland: België, Amerika en Brazilië. We weten zeker dat er nog meer plekken zijn waar op afstand wordt meegekeken en meegevierd. Meld je vooral aan als Pinkstervuurtje. Ook als je thuis, alleen of met je gezin, Pinksteren met ons meeviert horen we graag van je.

Pinksterbox Speciaal voor de Pinkstervuurtjes stellen we weer een Pinksterbox beschikbaar. We zijn ‘m nog aan het ontwikkelen maar in ieder geval tref je daarin de vlag en het magazine met het programmaboekje aan. Heb jij hiervoor ideeën of speciale wensen? Laat het ons weten op pinkstervuurtje@opwekking.nl.

Aanmelden als Pinkstervuurtje kan via www.pinkstervuurtje.nl

De Pinkstervuurtjes van 2022 in Nederland en België

17
PINKSTERCONFERENTIE 2023

EENGEVAARLIJK

Pas op met wat je vraagt in gebed, want God zou je kunnen verhoren. Met deze disclaimer gaat Craig Groeschel in op een gevaarlijk gebed in de Bijbel, namelijk: spreek tot mij, Heer. Er is maar één ding gevaarlijker dan dit gebed, en dat is: het niét bidden.

Mijn gebedsleven is niet altijd even levendig. Herken je dat? Het is een sleur. Misschien vervelen we God ook wel eens met onze gebeden. Op een bepaald moment besefte ik wat daarvoor de reden kan zijn: we bidden te veilig. We vragen God om ons te beschermen, hoewel Hij allang heeft beloofd altijd met ons te zijn. Het is bijna een

belediging van God! We bidden om een vrije parkeerplek of om hulp bij ons werk. Kleine, algemene en vaak nogal zelfgerichte gebeden. Maar de Bijbel laat heel andere gebeden zien, gevaarlijke gebeden. Ik zou je willen uitdagen om deze gebeden tot de jouwe te maken, maar pas op: God zou je kunnen verhoren!

CRAIG GROESCHEL

Spreek, Heer

In 1 Samuel 3 lezen we dat God tot een kind spreekt, tot de jonge Samuel: Toen kwam de HEERE en bleef daar staan; en Hij riep zoals de andere keren: Samuel, Samuel! En Samuel zei: Spreek, want Uw dienaar luistert. Samuel hielp de profeet Eli in de tempel in Jeruzalem en hij verlangde ernaar God te horen spreken. Het is een herkenbaar verlangen. Maar hoeveel voorbeelden uit de Bijbel ken je waarin God tot iemand sprak en een makkelijke boodschap bracht? Die zijn er niet! Jona – ga naar het wreedste volk van jouw tijd en vertel ze dat God hun stad zal omkeren. Noach – bouw een ark. Abraham – laat alles wat je vertrouwd is, achter je. Maria – je zult als ongetrouwd meisje zwanger worden. Iedere keer dat God tot deze mensen sprak, vormde dat een uitdaging voor hun geloof. En ook als jij bidt: ‘Spreek, Heer’, zal het je uitdagen om met groter geloof te leven.

Dat was ook het geval bij Samuel. God zei niet tegen hem: ‘Je zult met dat leuke meisje van je Bijbelkring trouwen en veel kinderen krijgen.’ Nee, Samuel moest Eli confronteren met zijn zonden en een oordeel aankondigen over het gezin van de priester. Dus vraag niet of God tot jou wil spreken tenzij je echt wilt horen wat Hij je wil zeggen. Geef Hem vervolgens ook de ruimte om tot je te spreken. Wat is er nodig om Gods stem te horen?

1Wees stil in Gods aanwezigheid

Verzet je met alles wat in je is tegen de heersende cultuur en vecht om stil te worden voor God. Hoe vaak zit je niet ongemerkt een uur of langer series te kijken op Netflix, of ben je aan het scrollen op social media, of kijk je filmpjes op TikTok? Maar wanneer heb je voor het laatst een uur doorgebracht in Gods aanwezigheid? Als je God wilt horen spreken, moet je het tempo vertragen en alle geschreeuw om aandacht van de wereld tot stilte brengen.

Hoe spreekt God dan? Allereerst door zijn Woord. Gods Woord leeft (Hebreeën 4:12, 2 Timotheüs 3:16) en dus kan het je bemoedigen, overtuigen, troosten, corrigeren, leiden. Soms hoor ik mensen zeggen dat ze God al langere tijd niet hebben horen spreken. Dan vraag ik me af: kan het zijn dat je al langere tijd niet in zijn Woord hebt gelezen? God spreekt namelijk door zijn Woord. Hij spreekt ook door mensen heen: door een lied, een preek, een vriend of je partner. Ten derde, God spreekt door omstandigheden heen. Als deuren onverwachts opengaan voor iets dat absoluut onmogelijk leek, kan dat een spreken van God zijn. Of omgekeerd, dat deuren juist sluiten. Soms besef je pas later hoe dankbaar je mag zijn dat God zo’n deur op dat moment dichtdeed.

19
GEBEDSLEVEN GEVAARLIJKGEBED:

The Message is een unieke, eigentijdse bijbelvertaling van de hand van de Amerikaanse theoloog Eugene Peterson (1932-2018). The Message verscheen in 2002 en werd bekroond met de Gold Medaillon Award. Peterson maakte de vertaling vanuit de grondteksten van de Bijbel. Hij had daarbij twee doelstellingen: (1) de Bijbel toegankelijk maken voor lezers in de 21e eeuw, en (2) ‘ervaren’ bijbellezers op een frisse manier laten kennismaken met de oude tekst. In beide doelstellingen is hij ruimschoots geslaagd en The Message heeft er in het Engels taalgebied aan bijgedragen dat veel mensen voor het eerst de Bijbel zijn gaan lezen.

Bono (zanger U2) over The Message: ‘Ik heb veel kracht geput uit The Message. Eugene Peterson is wetenschapper en dichter; hij heeft de oude tekst van de Bijbel de toon weten te geven waarin de boeken oorspronkelijk waren geschreven.’

Jan Wolsheimer, directeur Missie Nederland: ‘Eugene Peterson’s vertaling The Message is als vers fruit. Oude en bekende teksten voelen fris en nieuw aan, terwijl de essentie van de tekst knap bewaard is gebleven. Een verrijking voor mijn preekvoorbereidingen.’

Lees ook het artikel over dit boek, elders in dit magazine.

Al onze boeken zijn te koop via Gideonboeken.nl en de lokale (christelijke) boekwinkel.

advertentie
INSPIRERENDE UITGAVEN VAN UITGEVERIJ GIDEON GIDEON Uitgeverij Gideon | T 0183-581696 | info@gideonboeken.nl | GIDEONBOEKEN.NL
OPBOUWENDE,
ISBN 978-90-5999-0050 € 14,95 ISBN 978-90-5999-2306 € 14,95 ISBN 978-90-5999-2290 € 16,50 ISBN 978-90-5999-0180 € 19,95
zit
NIEUW! NIEUW!
Als je de ziet,
je goed!

2Wees bereid om te doen wat Hij vraagt – wat het ook is

Wanneer je God vraagt om tot je te spreken, wees dan bereid om te doen wat God ook maar van je vraagt. Vaak is ons gebed een wensenlijstje, een eisenpakket van wat we willen dat God doet. Eigenlijk zeggen we: ‘Als ik U was, dan zou ik het zus en zo aanpakken. Hier is wat U te doen staat.’ Durf je met een leeg blaadje te komen en zeggen: ‘Heer, wat wilt U?’ Opnieuw wil ik je waarschuwen: dit is een gevaarlijk gebed. Enige tijd geleden merkte ik een geestelijke droogte in mijn leven, dus ik bad: ‘Heer, zijn er zonden in mijn leven? Laat het me zien, zodat ik ermee kan afrekenen.’ En dat deed Hij. Het was nodig dat ik bepaalde dingen beleed, zodat ik vernieuwing kon ervaren. Maar zorg ervoor dat je gedaan hebt wat God de vorige keer tegen je zei, voordat je Hem opnieuw vraagt tot je te spreken.

3Wees klaar om in actie te komen

Toen God tot Samuel sprak, gaf Hij hem een moeilijke opdracht, namelijk Eli confronteren met zijn zonden.

Toen zei de HEER tegen Samuel: ‘Let op! Ik ga in Israël iets doen waarvan ieder zo zal ophoren dat zijn beide oren tuiten! Als die dag aanbreekt zal Ik alles, maar dan ook alles ten uitvoer brengen wat Ik Eli en zijn familie heb voorzegd. Ik heb hem aangekondigd dat Ik onherroepelijk het vonnis over zijn familie zou voltrekken vanwege zijn wandaad: hoewel hij wist dat zijn zonen God lasterden, heeft hij hen niet terechtgewezen. Daarom heb Ik Eli’s familie gezworen dat geen graan- of vredeoffer ooit hun schuld zal kunnen inlossen.’ Samuel bleef tot de ochtend liggen en opende toen de deuren van het heiligdom van de HEER. Hij zag ertegen op om Eli te vertellen wat hij in het visioen had gehoord. Maar Eli riep hem bij zich: ‘Samuel, mijn jongen, kom eens hier!’ ‘Hier ben ik,’ antwoordde Samuel, en Eli vroeg: ‘Wat heeft Hij tegen je gezegd? Probeer het niet voor me te verbergen. God mag met je doen wat Hij wil, als je ook maar iets achterhoudt van wat Hij tegen je heeft gezegd!’ Zonder iets achter te houden vertelde Samuel hem alles wat God had gezegd. (1 Samuel 3:11-18, NBV)

Het was een zware verantwoordelijkheid die God aan Samuel toevertrouwde. God zal ook aan jou misschien dingen vragen waar je niet op zat te wachten, of waarvoor jij je niet geschikt voelt. Je zult misschien uit je comfortzone moeten stappen. Maar wees bereid om te doen wat God je vraagt.

Ik daag je uit je dag te beginnen met het gebed van Samuel: ‘Spreek, Heer, uw dienstknecht luistert. U mag me onderbreken bij wat ik doe. Geef me het geloof om te doen wat U me vraagt.’ Het is een gevaarlijk gebed. Maar het enige wat nog gevaarlijker is, is dit gebed niet te bidden en te missen wat God aan jou duidelijk wil maken.

OM OVER NA TE DENKEN

) Lees het hele hoofdstuk 1 Samuel 3. Noteer wat je opvalt over Gods spreken en de manier waarop Samuel en Eli omgaan met Gods spreken.

) ‘Spreek, Heer’, is een gevaarlijk gebed. Zijn er redenen waarom jij het liever niet wilt bidden? Waarom zou je het wél willen?

) Bestudeer ook deze ‘gevaarlijke gebeden’ uit de Bijbel, maak ze tot de jouwe en bid er regelmatig over:

1. Doorgrond mij en ken mijn hart (Psalm 139:23)

2. Breek mijn hart (zie o.a. Jeremia 8:21-23 en Nehemia 1:4)

3. Breek mij (Markus 14:3-9 en 14:22-24) 4. Zend mij (Jona 1:1-3, Exodus 3:10-11, Jesaja 6:8-9)

5. Maak me vrijmoedig om over U te spreken (Handelingen 4:29)

Beluister de (Engelstalige) prekenserie over ‘Gevaarlijke gebeden’ door Craig Groeschel online: www.life.church/media/dangerous-prayers

21
GEBEDSLEVEN
VERTALING Joyce de Jongh
advertentie Laat je adviseren bij de lokale boekhandel of bestel direct op shop.bijbelgenootschap.nl. Welke vertaling past bij jou? Bijbel in Gewone Taal NBV21 Corrie ten Boomhuis Meer dan een museum Barteljorisstraat 19, 2011 RA Haarlem E-mail: info@corrietenboom.com Ondersteun het werk van het Corrie ten Boomhuis en word donateur Ga naar www.corrietenboom.com/nl/doneren Rondleidingen na reservering via www.corrietenboom.com

Onbevangen

Geloven als een kind heeft iets te maken met het durven leven met spanning, onzekerheid en onvoorspelbaarheid.

Hoeveel wij hechten aan planning, voorspelbaarheid en het vermijden van alle vormen van risico’s werd me opnieuw duidelijk toen ik onlangs voor twee weken terug was in ‘mijn land’, Brazilië. Een land van ‘ontoelaatbaar’ slechte wegen, wandelingen langs oude paden in de bergen met het risico van wilde dieren en samenkomsten die te laat beginnen en eindeloos uitlopen.

Nederland is een redelijk strak georganiseerd land, al is dat voor sommige mensen nog lang niet strak genoeg. Het liefst plannen we alles, niet alleen ons professionele leven, maar ook onze afspraken met vrienden en relaties en zelfs ons geloofsleven.

In Brazilië, en zeker in het binnenland, gaat het heel anders. Het tempo ligt een stuk lager, het leven is minder voorspelbaar en relaties zijn het belangrijkste

in het leven, vooral familie. Een afspraak met een vriend plannen over drie weken is ondenkbaar, je gaat gewoon langs. En als er iemand thuis is, komt het meestal wel uit.

Gemeenschap

Geloven is onderdeel van het hele leven. Elkaar groeten, op straat en aan het begin van ieder Whatsapp gesprek met ‘de vrede van de Heer’ (a paz do Senhor), is heel normaal. Het gemeenteleven is veel meer een gemeenschap (community) waar mensen veel met elkaar optrekken. Huwelijkscursussen die weken duren, diploma-uitreikingen van school, alles gebeurt in de kerk.

Het bijzondere van het kennen van verschillende culturen is dat je de mogelijkheid krijgt om, soms dichtbij en soms op afstand, te observeren, te evalueren en… te leren. Het ene is niet beter dan het

andere, het is vooral anders, heel anders. Ik weet niet of ik gemakkelijk opnieuw zou wennen aan alles wat zo’n Braziliaanse cultuur met zich meebrengt. Toch heeft het me weer aan het denken gezet.

Een lamp of een licht Ik moest denken aan de woorden van Psalm 119:105: Uw woord is een lamp voor mijn voet, een licht op mijn pad. In deze Psalm zie ik eigenlijk de twee culturen terug:

In Nederland houden we van een ‘licht op mijn pad’, zodat we zover mogelijk kunnen kijken: ‘Een stip aan de horizon’, ‘werken aan je toekomst’, ‘zo s.m.a.r.t. mogelijk leven’, we kennen vele termen.

In Brazilië houden ze van een ‘lamp voor mijn voet’: ‘Zo God het wil’, ‘we leven vandaag, morgen zien we wel’, ‘geniet’, ook daar hebben ze vele termen.

De werkelijkheid is dat God, door zijn geschreven en gesproken Woord, soms licht werpt op de toekomst, openbaring geeft over de richting die Hij met ons op wil. Maar net zo vaak schijnt de lamp alleen op de eerstvolgende stap die we moeten nemen. Dan komt het neer op gehoorzaamheid, vertrouwen en geloof. Zoals Abram die al zijn mensen en spullen moest verzamelen en gewoon moest gaan lopen, zonder te weten waarheen.

Is dat misschien wat Jezus bedoelde met geloven als een kind? De Vader vertrouwen en onbevangen het risico durven nemen om naar Hem te luisteren?

A paz do Senhor!

23
Dan komt het neer op gehoorzaamheid, vertrouwen en geloof
PERSOONLIJK

[ Opwekking Actueel ]

53STE PINKSTERCONFERENTIE:

] MELD JE AAN!

Vanaf 1 februari kun je je aanmelden voor de 53ste Pinksterconferentie die van 26 t/m 29 mei plaatsvindt! Je bent van harte welkom om de conferentie met je gezin, vrienden of gemeenteleden mee te beleven op het evenemententerrein van Walibi Holland. Net als vorig jaar is het voor zowel kampeerders als daggasten noodzakelijk om zich van tevoren aan te melden omdat we vanuit veiligheidsoverwegingen moeten weten hoeveel bezoekers we op het conferentieterrein hebben.

Naast de conferentie in de polder willen we ook dit jaar weer het organiseren van lokale Pinkstervuurtjes van harte aanmoedigen. Mooi om te zien hoe mensen ook buiten het conferentieterrein in hun kerk of met vrienden op de camping met elkaar het pinksterfeest vieren! Via de livestream op het digitale platform van de Pinksterconferentie is een deel van het programma beschikbaar. Meer informatie over de Pinksterconferentie is te vinden op www. ikganaaropwekking.nl. Daar kun je je ook aanmelden, en we moedigen je van harte aan om je dan ook meteen als vrijwilliger aan te melden voor een leuke parttime of fulltime taak voor, tijdens of na de conferentie. We hebben een klein leger aan vrijwilligers nodig om alles soepel te laten verlopen, en zijn dankbaar voor iedereen die een steen of steentje kan bijdragen!

‘IK WIST NIET DAT GOD KON PRATEN…’

Opwekking begint met een aanraking van God. Ieder jaar ervaren duizenden mensen dat tijdens de Pinksterconferentie. Een van de mensen die hiervan getuigt, is Thijs. Als hij in 2015 naar de Pinksterconferentie gaat, is hij meer met gamen en voetballen bezig dan met het geloof. Tijdens de laatste ochtend in de Teenzone gaat het over Gods stem verstaan. Zonder veel te verwachten, reageert Thijs op de uitnodiging van de spreker om God te vragen of Hij wil spreken. En dat doet Hij – en Thijs staat perplex van wat hij hoort…

TWEEDE SERIE NIEUWE OPWEKKINGSLIEDEREN BESCHIKBAAR

De tweede serie nieuwe Opwekkingsliederen van cd 47 is op 20 januari gereleased. Tijdens Opwekking in Concert heeft de Opwekkingband samen met een grote groep bezoekers de tweede serie van vier nieuwe liederen opgenomen. En het zijn prachtige opnames geworden. Je vindt ze op de digitale luisterplatforms, in de Opwekkingsliederen app, in OPS en ook zijn ze als bladmuziek verkrijgbaar in de webwinkel van Opwekking: www.opwekking.nl/webwinkel. Scan de QR-code om de liederen te beluisteren.

24
Scan de QR-code om het verhaal van Thijs te bekijken.

OPROEP: WELK LIED RAAKT DE KERN VAN JE GELOOF?

Onlangs werd in het Nederlands Dagblad de vraag gesteld welk lied een dubbel gevoel oproept, of zelfs liever helemaal niet meer gezongen wordt. Er kwamen verrassend veel en uiteenlopende reacties binnen: sommige teksten worden ervaren als pijnlijk of juist als heel grappig. Als Opwekking willen we de vraag graag omdraaien: Welk lied zing jij na al die jaren nog steeds vol overgave?

Welk lied brengt je tot tranen of op de knieën? Welk lied raakt de kern van je geloof? Dat hoeft natuurlijk niet per se een Opwekkingslied te zijn. We willen er graag een artikel aan wijden in dit magazine en zijn dan ook benieuwd naar je reactie via redactie@opwekking.nl. Je bemoedigt jezelf en anderen hiermee!

CASE VOOR KEES: STEL JE GELOOFS- OF BIJBELVRAAG AAN KEES GOEDHART

We kennen Kees Goedhart als schrijver, o.a. van zijn Bijbelstudies in Opwekking Magazine, maar ook als Bijbelleraar en spreker. Hij heeft een bijzondere gave om thema’s in Gods koninkrijk helder uit te leggen en toepasbaar te maken. En daar willen we graag ruimte voor geven in dit magazine! Dus: loop jij rond met (kleine of grote) geloofsvragen of vragen rondom de Bijbel? Of heb je een kwestie die je bezighoudt, waarvan je graag zou willen dat Kees zijn licht erover laat schijnen? Stel je vraag dan via redactie@opwekking.nl

WELKOM BIJ DE GLS IN BELGIË

We zien ernaar uit: het Opwekking Worship Weekend! Tijdens dit weekend vol aanbidding, workshops, en nieuwe Opwekkingsliederen willen we elkaar en God ontmoeten. En we willen groeien in aanbidding, en leren van elkaar. Dit jaar zullen Nelinda Troost, Sarah Ben Hamida en Ruben Flach sprekenstuk voor stuk mensen met een hart voor aanbidding en Gods koninkrijk. Natuurlijk wordt er veel gezongen onder leiding van de Opwekkingband, nemen we de laatste serie Opwekkingsliederen van cd 47 op, en zijn er leerzame seminars en workshops.

Kom ook van 17 t/m 19 maart naar De Betteld in Zelhem en beleef het Worship Weekend mee. Meer info: www.opwekkingsmuziek.nl of scan de QR-code om je meteen aan te melden.

Naast het organiseren van twee keer een GLS in Nederland ondersteunen we als Opwekking dit jaar ook de Global Leadership Summit in België. We willen het unieke leiderschapsonderwijs graag toegankelijk maken voor alle leiders, ook in ons buurland. Daarom bieden we deze dag gratis aan – alleen voor de catering wordt een bedrag in rekening gebracht. De Belgische GLS vindt plaats op zaterdag 11 februari in Sint-Pieters-Leeuw (Brussel) en wordt georganiseerd in samenwerking met o.a. de VVP, Vineyard België, Evangelische Alliantie België, Agape België en Alpha België.

Zie ook het artikel op pagina 43 in dit magazine of scan de QR-code voor meer info.

25
BOEIENDE SPREKERS TIJDENS OPWEKKING WORSHIP WEEKEND
OPWEKKING AKTUEEL
`

Welke Bijbelvertaling?

Om een routine van Bijbellezen te ontwikkelen helpt het om een Bijbelvertaling te gebruiken die je begrijpt. Anne-Mareike Schol-Wetter loopt met vijf verschillende mensen de Bijbelshop in: welke vertaling raadt ze hun aan?

Een jongere: De eerste Bijbel die vaak wordt aangeraden voor jonge lezers is de Bijbel in Gewone Taal (BGT): een vertaling vanuit de bronteksten zonder ingewikkelde zinnen en moeilijke woorden, waarbij de betekenis van beeldende taal zoveel mogelijk doorvertaald is naar begrippen die direct tot ons spreken. Je hoeft dus geen theologie gestudeerd te hebben om deze vertaling te begrijpen. In de BGT Jongerenbijbel is bovendien allerlei materiaal toegevoegd om je de tekst echt eigen te maken. Jongeren die kunnen genieten van taal die je boven jezelf uittilt, zijn juist bij de NBV21 op de juiste plek. Op dit

moment wordt gewerkt aan een nieuwe jongerenbijbel met deze vertaling.

Ondanks het feit dat jongeren 24/7 online zijn, lezen ze de Bijbel vaak nog op papier. Maar er zijn natuurlijk ook andere opties: een podcast zoals Dagvers, bijvoorbeeld, of een dagelijkse melding via je mobiel.

Een oudere: Ben je met de Bijbel opgegroeid en kun je hem inmiddels wel dromen? Ook dan kan de Bijbel in Gewone Taal een goede optie zijn. Bekende teksten

26

komen in deze vertaling op een frisse manier binnen, en de tekst doet op een andere manier een appèl op je dan je misschien gewend bent. Natuurlijk kun je ook de NBV21 lezen: een vertaling in natuurlijk Nederlands, waarin de verschillende genres van de Bijbelboeken goed te herkennen zijn. Als je het belangrijk vindt om een vertaling te hebben die past bij de reformatorische traditie, kun je voor de Herziene Statenvertaling (HSV) kiezen.

Je kunt ook een leesplan of Bijbelstudie volgen over een onderwerp dat dicht bij je ervaring staat. Denk aan Bijbelse wijsheid of het boek Prediker. En lees je wel eens samen met je kleinkinderen? Dan is de Samenleesbijbel een aanrader.

Een ‘pas bekeerde’: Is het geloof helemaal nieuw voor je? Dan heb je waarschijnlijk het meeste aan een toegankelijke vertaling zoals de BGT of de NBV21. Maar minstens even belangrijk als de vertaling is wat je dan vervolgens leest. Je kunt het beste beginnen met een evangelie. Het evangelie van Markus is het kortst, dus dat is een goed startpunt. En in het Johannesevangelie kom je meeslepende, beeldende taal tegen over de betekenis van Jezus voor een wereld die soms best duister is. Je kunt ook een leesplan volgen over een basisonderwerp van het christelijk geloof, zoals Het leven en de woorden van Jezus, De Heilige Geest, of Bijbel in ’t kort, waarin je in 21 dagen met grote stappen door de hele Bijbel gaat. En kijk of je een ‘buddy’ kunt vinden die al iets meer weet van de Bijbel, zodat je al je vragen op hem of haar kunt afvuren.

Iemand met een druk leven: Heb je in het gewone leven alleen tijd voor een ‘snack’ uit de Bijbel? Dan is misschien niet de vertaling leidend, maar de manier waarop je de Bijbel tot je neemt. Er zijn diverse dagteksten waar je je op in kunt schrijven, bijvoorbeeld in de app Mijn Bijbel. Misschien is een korte dagelijkse podcast een idee: die luister je makkelijk in de trein, tijdens het hond uitlaten of terwijl je aan het koken bent. Het kan inspirerend zijn om een leesplan te volgen over ‘rust’ of ‘stilte’.

Je kunt er ook voor kiezen om niet elke dag te lezen, maar bijvoorbeeld eens per week een halfuurtje vrij te plannen waarin je echt kunt opladen met de Bijbel. Wat je ook doet: probeer er een gewoonte van te maken. Grote kans dat het dan toch lukt om regelmatig met de Bijbel bezig te zijn.

Een studiebol: Wil je echt werk maken van Bijbellezen? Dan wil je natuurlijk een Bijbel met extra aantekeningen,

Van 22 januari tot en met 22 februari is de vierde editie van de Maand van de Bijbel. In die periode wordt extra aandacht gegeven aan de Bijbel en het belang van Bijbellezen.

zoals de studiebijbel van de Herziene Statenvertaling, of Het Nieuwe Leven. Hoewel deze laatste geen letterlijke vertaling vanuit de grondtekst is, helpen de vele verwijzingen en kaders je wel om een praktische toepassing te maken van je geloof en om beter te begrijpen wat bijvoorbeeld de profetieën in het Oude Testament betekenen. Je kunt ook verschillende vertalingen naast elkaar leggen. Dat levert verrassende inzichten op. Kies bijvoorbeeld voor de Naardense vertaling of de Willibrord Bijbel naast je eigen, vertrouwde versie. Binnenkort verschijnt de Nederlandse versie van The Message. Ook geen letterlijke vertaling, maar wel eentje die al velen wereldwijd heeft geïnspireerd.

Misschien wil je wel de uitdaging aangaan om een keer echt de hele Bijbel te lezen. Dat kan natuurlijk gewoon van Genesis tot Openbaring, maar er zijn ook uitgaven waarin de hoofdstukken van de Bijbel op een meer betekenisvolle volgorde langskomen. Bijvoorbeeld Bijbel in een jaar, waarbij je kunt kiezen uit de BGT of de NBV21. Deze kun je (in een iets andere volgorde) ook online lezen, in combinatie met een dagelijkse e-mail die verbanden legt tussen de Bijbelgedeeltes (zie bijbeljaar.nl). Ook op bijbelgenootschap.nl/bijbelineenjaar vind je allerlei materiaal om vol te houden.

Wil je nog meer inspiratie over welke manier van Bijbellezen bij je past? Het Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap heeft een test ontwikkeld: bijbelgenootschap.nl/bijbelzondagtest. •

Anne-Mareike Schol-Wetter is Bijbelwetenschapper en hoofd Bijbelgebruik bij het Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap.

27
BIJBELMAAND

Is de Bijbel betrouwbaar?

Waarom zou je de Bijbel lezen? Zo’n oud boek met nog oudere verhalen – kloppen die eigenlijk wel? Als je hoort en leest wat de wereld erover zegt, zou je daar zomaar aan gaan twijfelen.

Waarom zou je de Bijbel lezen? Zo’n oud boek met nog oudere verhalen – kloppen die eigenlijk wel? Als je hoort en leest wat de wereld erover zegt, zou je daar zomaar aan gaan twijfelen.

Je kunt profetisch spreken onder invloed van de Heilige Geest en dat moet je vooral doen, schreef Paulus in 1 Korinthe 14, maar de Bijbel is van kaft tot kaft Gods spreken - profetie - op papier, schreef Petrus (2 Petrus 1:20-21). Het is door God geademd (2 Timotheüs 3:16). Je vindt er overal Gods vingerafdrukken op.

De schrijvers schreven niet uit eigen beweging, maar onder de inspiratie van de Heilige Geest. Onder zijn

leiding kozen zij precies de woorden die God wilt, en die maken kenbaar hoe Hij over dingen denkt, wat er in Hem omgaat, en waarmee wij vooruit kunnen. Het product was een uniek boek: Zo’n veertig auteurs die elkaar meestal niet kenden en nooit overlegden. Werkzaam op zeker drie verschillende continenten, over een periode van zo’n 1500 jaar gedurende uiteenlopende, turbulente tijden en woelige wereldontknopingen, schreven zij een boodschap waarvan de inhoud naadloos aansluit en nauwkeurig is.

Biefstuk

Dat kan alleen God zelf voor elkaar krijgen. Vergelijk het eens met de Koran of met de Tripitake, de schrijverijen van Boeddha, allebei door één man geschreven in de

28

tijdspanne van één leven. Of met de Veda’s van het Hindoeïsme, de instructies en gedachten van 49 miljoen goden die elkaar allemaal tegenspreken en met elkaar overhoopliggen. Niks is vergelijkbaar met het onvervalste, rijke, heerlijke boek van God op aarde, de Bijbel! Je wil je er gewoon helemaal aan te buiten gaan alsof je in een hemelse biefstuk hapt en daarna lik je je vingers af en beland je op je knieën in overgave aan de enige ware God die jou hebben wil voor zichzelf! De Bijbel is uniek en je kunt die begrijpen omdat hij eenvoudige antwoorden geeft op de grote levensvragen die ons bezighouden.

Zorgvuldig

Omdat God hem schreef, staat God geen eigenmachtige uitleg van zijn boek toe, benadrukte Petrus. Daarmee begint de zoektocht naar wat er nou eigenlijk staat. Wat Petrus schreef vormt het mandaat en het inkomen van alle theologen wereldwijd. Sommigen rijgen met onverschillig gemak teksten aan elkaar en eindigen met de theologie van een Beun de Haas. Maar is wat je leest en ervan denkt ook echt wat God ermee bedoelt te zeggen? Laten wij daar maar voorzichtig mee zijn, is het advies van Petrus. De tekst is heilig: Wanneer je de tekst interpreteert zoals je zelf denkt, leg je God woorden in de mond die Hij nooit heeft gesproken.

Battle for the Bible

Nu kunnen wij een debat voeren over punten en komma’s, maar dat is iets anders dan twijfelen aan de betrouwbaarheid van de Bijbel zelf. Als wij de Bijbel niet kunnen vertrouwen, dan gaat alles wat wij geloven op de helling. En dat is precies waar de oude slang op uit is. Zoals hij in Genesis 3 Eva misleidde door Gods woorden in twijfel te trekken, zaait hij ook vandaag twijfel over de Bijbel.De boze weet dat als hij twijfel bij ons kan zaaien over wat God zegt, hij ons geloof kan gappen en ons bij Hem vandaan kan krijgen. Is er een duivelse ‘Battle for the Bible’ gaande, juist omdat het het spreken van God is?

Als je de Bijbel onderuit kunt halen, dan kun je je eigen mening erop nahouden. Dat komt misschien goed uit, maar dan gaat er veel kapot. Wil je je onderwerpen aan het gezag van de Bijbel omdat het Gods spreken is?

Bevestiging

Is de Bijbel betrouwbaar? Ja, dat is ’ie. Als God hem als auteur heeft geschreven, dan is hij betrouwbaar omdat God niet liegt (Numeri 23:19). En omdat God hem schreef,

is wat erin staat te vertrouwen. De Bijbel zelf geeft daar zicht op:

1

Heel veel profetieën zijn uitgekomen en dat bevestigt de geldigheid van Mozes en de profeten.

De grote aantallen archeologische opgravingen die gedaan worden bevestigen dat de gebeurtenissen echt hebben plaatsgevonden, wat de historische geldigheid van boeken als Samuel, Koningen en Kronieken bevestigt.

2

3

Jezus was hier echt, bevestigde de Joodse historicus Flavius Josephus in de 1e eeuw. Hij werd terechtgesteld door Pilatus, bevestigde de Romeinse historicus Tacitus, waarmee de evangelisten die over Hem schreven gelijk hebben.

4

Last but not least, Jezus stond op uit de dood zoals voorzegd in het Oude Testament. Zijn opstanding werd door grote aantallen mensen waargenomen, schreef Paulus. Wij zijn dus geen valse getuigen (1 Korinthe 15:1-15). Wij zijn geen vernuftig gevonden verdichtsels nagevolgd en waren er zelf bij, schreef Petrus (2 Petrus 1:16). Wij hebben Hem gezien, aangeraakt en meegemaakt, schreef Johannes (1 Johannes 1:1-2). Als Jezus zijn opstanding van tevoren aankondigde en waarmaakte, dan is al het andere wat Hij zei ook waar. Als de apostelen hun leven als martelaren gaven voor hun getuigenis, zouden zij dat voor een leugen gedaan hebben?

Als je vandaag de dag je krant gelooft, dan heb je nog veel meer reden om de Bijbel te geloven, het boek van God dat al meer dan 3000 jaar de wereld beïnvloedt en al talloze levens veranderde. Waarom zou je je Bijbel overboord gooien terwijl het zo’n impact heeft en je krant niet? Als de Bijbel niet waar is, is een ander boek dat dan wel? Ik zou zeggen: Ga je er helemaal aan te buiten in plaats van eraan te twijfelen. •

Stef Schagen (M.Div) is Bijbelleraar, voorganger en gemeente-adviseur (beschikbaar), www.stefschagen.nl.

29
BIJBELMAAND

mijn kind gelooft niet

Het is een van de moeilijkste dingen voor ouders: het besef dat je kind niet meer in God gelooft. Wat kun je dan nog doen? Volgens Rob Rienow, directeur van Visionary Family Ministries, is er altijd hoop.

Als jeugdleider zag ik veel tieners rond hun 20ste ineens afhaken van het geloof, ook tieners die altijd heel positief waren in hun geloof. Tegelijkertijd zag ik Gods beloften in de Bijbel over het nageslacht van de gelovigen. Zijn beloften zijn tijdloos en gelden altijd. Dus laat je niet ontmoedigen, zelfs al is je kind volwassen en woont het niet meer thuis. Jij bent nog steeds Gods ‘plan A’ om het hart van je kind richting God te bewegen. Zolang jij nog ademt, is het daarvoor niet te laat.

Ontmoedigd

Eerlijk is eerlijk, je kunt als ouder ontmoedigd raken als je kind God loslaat. Maar verzet je tegen dat gevoel. Denk niet dat je het slecht gedaan hebt als ouder.Als je rondkijkt in de kerk en allemaal blije gezinnen ziet, kun je het gevoel krijgen dat jij de enige bent wiens kind niet mee wil naar de kerk. In werkelijkheid hoor je tot de meerderheid. Twee derde van de gezinnen heeft minstens één kind dat worstelt met het geloof. Daarom verbaast het me wel eens dat ik talloze gebedsverzoeken krijg voor iemands genezing of

huwelijk of baan, maar zelden voor de redding van iemands afgedwaalde kind. Natuurlijk is het belangrijk om te bidden voor die andere dingen, maar het begint bij iemands relatie met God. Als die relatie hersteld is, ontvangt zo iemand ook Gods bovennatuurlijke kracht om aan eventuele huwelijksproblemen of andere dingen te werken. Bid dus heel specifiek voor het hart van je kinderen.

Hart

Als ouders me vragen wat ze kunnen doen om hun kind weer terug te brengen bij God, benoem ik vaak vier stappen.

Bied jouw hart aan de Heer aan

Bied jouw kind je hart aan

Trek het hart van je kind naar je toe

Wijs het hart van je kind op Christus

30
HELP
1
2
3
4
ROB RIENOW

niet (meer)!

Het begint bij jou en God. Vraag de Heer om jouw hart voor te bereiden voor deze marathon, want dat is het. Bied Hem je hart aan. Misschien moet je dingen belijden waarvan je weet dat ze het je kind moeilijk maken om in God te geloven. Tegelijkertijd kampen veel ouders met gevoelens van schaamte en schuld: als ik maar dit had gedaan of dat… Ook dat kan je belemmeren om in deze fase uit te reiken naar je kind. Gelukkig is er goed nieuws: Jezus Christus stierf voor onze fouten en tekortkomingen. Hij wil ons bevrijden van onze lasten. Niemand van ons is een perfecte vader of moeder. Maar durf het voor jezelf concreet te maken, zodat je het bij het kruis kunt brengen. Ik merk dat veel ouders dat niet doen. En als ze dat wel doen en God om vergeving vragen, zetten ze vaak niet de stap om ook hun kind om vergeving te vragen.

Bied ook jouw kind je hart aan. Helaas maak ik mee dat ouders het zo moeilijk vinden dat hun kind niet meer in God gelooft, dat ze geen pogingen meer doen om echte verbinding te maken. Ze sturen wel korte berichtjes via de telefoon en ontmoeten elkaar tijdens de feestdagen en verjaardagen, maar het blijft oppervlakkig. Pijn en teleurstelling zitten in de weg. En dat snap ik; als het hart van je kind verhard is, en niet openstaat voor het geloof, dan voelt dat alsof je machteloos bent. Maar trek je niet terug.

De derde stap is: trek het hart van je kind naar jou toe. In Spreuken 23:26 schrijft Salomo aan zijn zoon: Mijn zoon, geef me je hart. Laat me binnen in je leven! Salomo weet dat als zijn kind zijn hart niet voor hem opent in een vertrouwensrelatie, hij niet veel kan bereiken. Het belangrijkste van de opvoeding is volgens mij om, met Gods hulp, een hartsrelatie op te bouwen met je kinderen,

zodat je hen kunt helpen om een hartsrelatie met God te ontwikkelen. Daaraan kun je ook werken als je kinderen al volwassen zijn.

Liefde

Er kan een fase zijn waarin je kind zich terugtrekt, waarin je als ouders niet welkom bent in zijn of haar leven. Vraag dan gewoon ronduit aan je zoon of dochter: “Hee, ik heb het gevoel dat we vroeger beter contact hadden dan tegenwoordig. Ik weet niet wat er gebeurd is, maar ik wil daar graag over praten want ik wil het weer goed hebben tussen ons. Wat denk jij dat er veranderd is in onze relatie?” Je benoemt de spanning die je voelt en geeft aan dat je het wilt veranderen.

Maar als er nou helemaal geen contact meer is? Dan moedig ik ouders vaak aan om een fysieke brief te schrijven aan hun kind. Het hoeven maar een paar regels te zijn, waarin je ze bevestigt in wie ze zijn en waarin je zegt dat je van ze houdt, en van God. En bid ondertussen dat je eigen hart niet verbitterd raakt door het verdriet dat je hebt over het verbroken contact met je kind. Bedenk dat de vijand niet alleen probeert het hart van je kind te verharden, maar ook jouw hart. Hij werkt op twee fronten!

Vanuit je eigen relatie met God en je kind kun je je geloof voorleven en delen, op een natuurlijke manier. Dat is de vierde stap. Laat je dus nooit ontmoedigen, maar blijf in gebed vragen en verwachten dat God in het hart van je kinderen werkt.

31
SAMEN OPVOEDEN

Nieuws ]

VPE-CONFERENTIE: ZIE JEZUS

Op vrijdag 19 en zaterdag 20 mei organiseren de Verenigde Pinkster- en Evangeliegemeenten (VPE) een conferentie over het thema ‘Zie Jezus’. De conferentie vindt plaats in Evangelische Gemeente de Schuilplaats in Ede. Deelname is gratis.

De organisatie schrijft over hun verlangen voor deze conferentie: “Hoe mooi is het als we samenkomen en samen Jezus zien! Kijken naar Jezus zoals misschien nooit tevoren. We verlangen naar nieuwe openbaringen van Hem en naar vernieuwing in Hem, zodat Jezus de volle eer krijgt, mensenlevens veranderd worden en Gods koninkrijk zichtbaar wordt in Nederland. We verlangen ernaar dat Jezus zichtbaar wordt in ons land door onze levens en gemeenten heen.

Je kunt je zo makkelijk laten afleiden van waar het echt om gaat in het geloof, in de kerk, in het leven. Er wordt aan je getrokken, van alle kanten, om een stukje van jouw

aandacht op te eisen. Dat maakt het lastig om je focus te houden op Jezus. Zie je Hem nog wel?” Meer informatie: www.vpe.nl.

Leesplan

In samenwerking met het NBG is er een Bijbelleesplan geschreven waarin verschillende leiders en sprekers van de VPE je meenemen om je geestelijke kompas opnieuw te ijken. Leer Jezus op een nieuwe manier kennen, en door Hem de Vader, de Geest, de wereld en jezelf. Met dit leesplan zet je 21 dagen lang Jezus centraal in je dagelijkse moment met de Bijbel. Het leesplan vind je in de app ‘Mijn Bijbel’. Meer info: www.vpe.nl

CHRISTELIJKE TUSSENJAARBEURS

Voor wie er over nadenkt om een tussenjaar te doen na dit schooljaar is er op 8 februari een christelijke Tussenjaarbeurs. Verschillende christelijke organisaties die een tussenjaar aanbieden, presenteren zich op deze avond. Studenten die zelf een tussenjaar hebben gedaan zijn beschikbaar voor vragen. Ook is het mogelijk om een seminar te volgen over het doen van een tussenjaar.

De organisaties die zich presenteren zijn: Uit Vormingsjaar, De Wittenberg, Foundation4life, de EH, Horizon, Yada Studies, Royal Mission, Best Life college, Jong Present, Torchbearers, Bijbelschool Gospel Mission, I AM, De Herberg, Good news ZA en De Katapult.

De Tussenjaarbeurs vindt plaats op woensdagavond 8 februari vanaf 18.30 uur in Hogeschool Viaa in Zwolle.

Meer info: www.ikzoekeentussenjaar.nl en via Instagram @christelijketussenjaarbeurs.

WEEKEND

VOOR ALLEENGAANDE OUDERS

Van 31 maart tot 2 april vindt in Vierhouten het Powerparentweekend voor alleengaande ouders plaats. De organisatie schrijft: “Wanneer je alleen bent komen te staan door een echtscheiding of het overlijden van je partner, kan dat effect hebben op je identiteit, gezin, vrienden en je toekomstverwachtingen. Het kan ook raken aan de zin van je leven: je moet jezelf opnieuw uitvinden, terwijl je alle ballen in de lucht probeert te houden voor de kinderen. Dit is een weekend van ontmoeting en tot jezelf komen, van inspiratie en perspectief.”

Meer info: www.powerparent.nl

32 [

AGENDA

VEERTIGDAGENTHEMA NBG: ‘WIE IS JEZUS’

De veertigdagen- of lijdenstijd (aanvang 22 februari) is traditioneel een tijd waarin veel christenen zich bepaalde dingen ontzeggen om zich te bezinnen op vragen die ertoe doen. Eén zo’n vraag koos het Nederlands-Vlaams Bijbelgenootschap (NBG) als thema voor deze periode: ‘Wie is Jezus?’

“’Wie zeggen jullie dat Ik ben?’ Deze vraag van Jezus aan zijn leerlingen is vandaag even actueel als 2000 jaar geleden”, zegt NBG-directeur Rieuwerd Buitenwerf. “De weken vóór Pasen zijn een uitgelezen moment om stil te staan bij ons eigen antwoord.” Het dagboekje Wie zeg jij dat Ik ben? leidt lezers door het Oude en het Nieuwe Testament, waardoor ze steeds meer ontdekken over wie Jezus is. Het is gratis aan te vragen via bijbelgenootschap. nl/40dagen. Ook is er materiaal beschikbaar voor een paasproject met kinderen.

PROJECT ‘WARME KAMERS’ VERLENGD

Het initiatief van het Leger des Heils om - samen met partnersoveral in het land ‘Warme Kamers’ te openen, is een succes. Met het oog op de traditioneel koude wintermaand februari verlengt het Leger de openstelling daarom tot 1 maart 2023. De Warme Kamers voorzien in een behoefte. Een inventarisatie onder de eigen Warme Kamers van het Leger des Heils bevestigt dat. Op ongeveer de helft van de locaties is een stijging van het aantal bezoekers te zien. Ook blijven mensen vaak langer zitten en keren ze vaker terug.

3 FEBRUARI

INNOV8-café - online Maandelijkse online meeting van en voor jeugdwerkprofessionals in lokale kerken en organisaties. Een plek om vragen te stellen en ideeën uit te wisselen.

) Meer info: www.missienederland.nl

10-11 FEBRUARI

Vrij Zijn weekend - Zelhem Een weekend vol Bijbels onderwijs en aanbidding, met Wilkin van de Kamp, David de Vos, Willem Ouweneel, Wim Hoddenbagh, Jan Pool en Bart Hesseling. Thema: Niet/wel te geloven.

) Meer info: www. vrijzijn.nl

11 FEBRUARI

Global Leadership Summit België - Brussel

In samenwerking met de VVP, Vineyard België, Agape België en Alpha België organiseert Opwekking dit jaar een eendaagse GLS die gratis toegankelijk is.

) Meer info: www.globalleadershipsummit.nl/belgie

15-18 FEBRUARI

Conference computing & mission - Brussel ICCM-Europe organiseert een conferentie voor iedereen met een hart voor online zending en ICT. Op het programma staan workshops, ontmoeting en samenwerking.

) Meer info: www. iccm-europe.org

24-26 FEBRUARI

DE ARK IN ZEEWOLDE

De bekende Ark van Aad Peters is momenteel aangemeerd in Zeewolde. De Ark neemt je mee op een reis langs de verhalen van Adam & Eva, Kaïn & Abel, Noach, Abraham, Mozes en Simson tot aan het Nieuwe Testament. De Boom des Levens, die door de hele Ark groeit, verbindt de verhalen en laat het geheim zien van het Nieuwe Testament. Meer info: www.arkmuseum.eu

Bijbelstudieweekend Israël en de Bijbel –Vierhouten

Dit jaar viert Israël haar 75-jarig bestaan. De discussie over de identiteit en zelfs het bestaansrecht van de Joodse staat is heviger dan ooit. Sprekers: Ton Stier, Christian Stier en Wijnand Heidenrijk.

) Meer info: vierhouterbos.nl

33

JEZUS CHRISTUS

ALS FUNDAMENT

MENNO SIMONS

Door Bijbelonderzoek kon Menno Simons niet anders dan concluderen dat de toenmalige rooms-katholieke leer over de doop niet Bijbels was. Daarmee werd hij de grondlegger van de doopsgezinde kerk.

Voor onze geloofsgetuige van deze maand reizen we naar het Friese Witmarsum, een klein dorpje tussen Bolsward en Harlingen. Hier is in de zestiende eeuw een belangrijk hoofdstuk geschreven in de geschiedenis van het christendom in Nederland. Het is het verhaal van de doopsgezinde kerk, van de mennonieten; het verhaal van Menno Simons.

Menno Simons (ook wel Simens genoemd) werd rond 1496 geboren in Witmarsum. Nadat hij in Utrecht tot priester in de rooms-katholieke was gewijd, werd hij in 1524 aangesteld als vicaris in het dorpje Pingjum, vlak bij Witmarsum.

Onbijbels

Hoe en wanneer het precies gebeurd is, is niet duidelijk, maar al vrij kort na zijn aanstelling in Pingjum kreeg hij moeite met de katholieke transsubstantieleer - de leer dat tijdens de viering van de eucharistie brood en wijn werkelijk het lichaam en bloed van Christus zijn. Menno Simons kon hiervoor geen bevestiging vinden in het Nieuwe Testament en had veel sympathie voor het gedachtegoed van Luther, die in die tijd de rooms-

34

katholieke kerk verlaten had vanwege deze leer en andere onbijbelse praktijken. Later voelde Menno Simons zich meer aangetrokken tot de leer van de Zwitserse hervormer Zwingli en raakte hij ook onder de indruk van de, eveneens uit Zwitserland afkomstige, anabaptisten – ook wel ‘dopers’ of ‘wederdopers’ genoemd. Toen hij hoorde van de onthoofding van Sicke Frericxzoon, een Friese kleermaker die zich had laten herdopen, raakte dat Menno enorm. Ook nu ging hij na of er een Bijbelse grond was voor dit vonnis. Hij kon niets vinden, sterker nog: hij vond juist argumenten dat het Bijbels is om op grond van de belijdenis van je geloof gedoopt te worden.

Strijd

Toch besloot Menno om nog binnen de roomskatholieke kerk te blijven en was hij getuige van een steeds fellere strijd tussen deze kerk en de ‘wederdopers’. In de jaren 1534-1536 preekte hij vurig tegen de gewelddadige praktijken van de radicale dopers. Dezen raakten verzeild in een bloedige strijd waarbij ook dodelijke slachtoffers vielen, onder wie Menno’s eigen broer Pieter. Menno besloot daarop om alle geweld af te zweren; een gedachtegoed dat sterk is blijven leven binnen de kringen van de latere doopsgezinde kerk.

Bevreesd voor verdere vervolgingen verliet Menno op 30 januari 1536 Witmarsum. Hij vluchtte naar Groningen en later naar Oost-Friesland (Duitsland). In hetzelfde jaar besloot hij zich als volwassene te laten dopen en brak daarmee openlijk en definitief met de rooms-katholieke kerk. In dat jaar trouwde hij ook met Geertruid Hermansdochter Hoyer. De strenge vervolging van de wederdopers en van hem persoonlijk als ketter zorgde ervoor dat hij een zwervend bestaan leidde. In 1542 vaardigde Karel de Vijfde een streng edict tegen hem uit. Op het helpen of onderdak geven aan Menno Simons stond de doodstraf.

Wedergeboorte

Uiteindelijk vond hij onderdak bij een edelman in Sleeswijk-Holstein. Hij werd oudste bij de

obbenieten, een afgesplitste groep van vredelievende baptisten, waarover Simons in 1540 de leiding nam. Zij zouden onder de naam mennieten en later mennonieten of menisten, de hoofdstroming van de doopsgezinden worden.

Simons stichtte door heel het Duits-Nederlandse taalgebied gemeenten, wees leidslieden aan, en steunde zijn geloofsgenoten schriftelijk. In 1539 verscheen van zijn hand het boek Dat fundament des christelycken leers, dat zeer geliefd was. Simons legde de nadruk op de noodzaak van geestelijke wedergeboorte, het zuivere apostelschap van de christelijke gemeente en verwierp de kinderdoop als Bijbels ongefundeerd.

Nalatenschap

Menno Simons overleed op 31 januari 1561, op 65-jarige leeftijd. Zijn naam bleef onlosmakelijk verbonden met de geschiedenis van de doopsgezinden en ‘mennonieten’; de beweging verspreidde zich over heel Europa en kreeg met name in Rusland te maken met zware vervolgingen. Velen van hen verlieten Europa en vestigden zich in Noord-Amerika; ook de Amish komen oorspronkelijk uit deze kringen voort.

Wereldwijd telde de Mennonite Church enige jaren geleden ruim 2 miljoen leden in 87 landen, waarvan 32 procent in Noord-Amerika. Wie mensen ontmoet die Thiessen, Klassen, Friesen, Janz, Dueck, Dyck of Doerksen (ja, de bekende zanger Brian!) heten, heeft te maken met mennonieten, genoemd naar de Friese Menno Simons uit Witmarsum.

Op de sokkel van zijn standbeeld in Witmarsum staat de tekst die zijn leven veranderde en de basis werd van zijn leven als geloofsgetuige: Want niemand kan een ander fundament leggen dan er al ligt: Jezus Christus (1 Korinthe 3:11).

TEKST Henk Dik

FOTO Henk Dik. Het frame geeft de vorm aan van het kerkje van Menno Simons zoals het er oorspronkelijk zou hebben gestaan.

35 GELOOFSGETUIGEN
advertentie 17 - 19 MAART 2023 DE BETTELD - ZELHEM WWW.OPWEKKINGWORSHIPWEEKEND.NL EEN WEEKEND VOL AANBIDDING, ONTMOETING EN NIEUWE OPWEKKINGSLIEDEREN

Wat zie je als je kijkt?

Laatst nam ik deel aan een training waar ik vooral één ding leerde: beter kijken.

De training werd gegeven door een innemende dame van tachtig jaar. Zij geniet een internationale reputatie voor het kunnen ‘lezen’ van mensen, door scherp te kijken. Ze beschreef en oefende de verschillende emoties die wij mensen kunnen hebben. Emoties tonen onze innerlijke energie. Zij vertellen hoe wij ons voelen en waarop onze energie op dat moment gericht is. Bij verdriet krimpen wij ineen en keren we naar binnen. Als Nederland scoort met voetbal hoeft niemand na te denken hoe vreugde stroomt: iedereen springt op en gooit de handen in de lucht. Vreugde beweegt naar boven en naar buiten.

In het groepswerk haalde zij mensen naar voren en confronteerde hen met verschillende gedragingen. Wij kregen de opdracht om scherp te kijken naar de emoties die zichtbaar werden. “Zag je het?!” riep zij dan. “Zag je het?!” Om aan te geven dat de proefpersoon zojuist zijn walging had verraden, of haar jaloezie.

Ik moet eerlijk bekennen: soms zag ik het, en soms ook niet. Maar naarmate de training vorderde leerde ik steeds scherper kijken. Ik besefte dat ‘zien’ niet alleen te maken heeft met focus, maar ook afhankelijk is van een interpretatiekader. Om scherp te kunnen zien is het van belang dat je weet waarop je moet letten.

Ooggetuigen

In de evangeliën speelt ‘zien’ een grote rol. Cruciaal was het dat er ooggetuigen waren van het leven van Jezus. Keer op keer wordt het aangehaald: degenen die getuigen zijn geweest van Jezus, vanaf zijn doop, tot en met zijn opstanding, zijn getuigen van HEM. Want zij hebben alles gezien. En pas na Jezus’ opstanding beseften de discipelen wáár zij getuige van waren geweest. In het ontwikkelproces van de evangeliën waren het de discipelen die er vaak wel met hun neus bovenop stonden, maar net niets zagen, zoals in de kostelijke scène met de blinde Bartimeüs. Hoewel zijn ogen het niet deden, maken de evangelisten duidelijk dat hij degene was die van iedereen het scherpste zag. Hij wist namelijk waar hij op moest letten en toen de menigte riep: “Jezus uit Nazareth is hier”, herkenden de ogen van zijn hart Jezus als de Messias, de zoon van David.

Wat zie je als je kijkt? Heel vaak zien wij nauwelijks iets, zijn wij ziende blind en horende doof. Omdat we niet weten waarop te letten. Omdat we te druk zijn met onszelf. Omdat de ogen van ons hart vertroebeld zijn door verdriet, boosheid of wanhoop. Een parmantige tachtigjarige leerde mij beter kijken dan ooit tevoren. En warempel, ik geloof dat ik zelfs Jezus scherper ben gaan zien. •

37
UITGEVOGELD
Pas na Jezus’ opstanding beseften de discipelen wáár zij getuige van waren geweest
advertentie

LEADING PEOPLE

IEDEREEN HEEFT INVLOED

DE GOEDE LEIDER

Jezus noemt zichzelf de Goede Herder; Hij had ook goede leider kunnen zeggen, die termen hebben alles met elkaar te maken.

In verschillende landen, zoals de Verenigde Staten maar ook in Zuid-Amerika, wordt de term ‘pastor’ gebruikt voor leiders van de kerk. Het betekent ‘herder’ en is dus echt wat anders dan de term ‘voorganger’ die we in Nederland gebruiken. Gezien de eigenschappen van het herderschap die Jezus beschrijft in Johannes 10:7-18, kunnen we gerust stellen dat niet alleen gemeenteleiders, maar ook leiders van organisaties en bedrijven geroepen zijn om deze in te zetten in hun leiderschap.

Kapitein

Ze geven hun leven voor hun mensen. We kennen in Nederland het gezegde ‘de kapitein is de laatste die het zinkende schip verlaat’. Ook als dingen anders lopen dan verwacht, kenmerkt goed leiderschap zich door doorzettingsvermogen en inzet. Dat is anders bij een huurling, zo stelt Jezus, want die vertrekt als het moeilijk wordt. Dat soort ‘leiders’ denkt vooral aan zichzelf. Herders hebben het belang van hun schapen altijd voor ogen.

De goede leider kent zijn mensen en zijn mensen kennen hem. Dat betekent dat er hard gewerkt wordt aan communicatie. Dat er tijd gemaakt wordt om naar elkaar te luisteren en met elkaar op te trekken. Dit zegt ook iets over betrokkenheid. Wij delen ons leven graag op in hokjes, scheiden werk en privé. De Bijbel heeft een holistisch mensbeeld. Je bent dezelfde waar je ook bent.

De goede leider leidt mensen naar nieuwe plekken. Hij heeft dus zicht op de toekomst en laat zich inspireren door nieuwe ontwikkelingen die van belang zijn.

Daarom vinden we het een voorrecht om je opnieuw een editie van Leading People aan te bieden.

Ik wens je inspiratie en goed leiderschap toe.

39
Ruben Flach

EFFECTIEVER LEIDINGGEVEN door DIEPERE

De meest effectieve leiders focussen niet alleen op logistiek en praktische zaken, maar net zoveel op verbinding met de mensen om hen heen. Daardoor groeit onderling vertrouwen, vertelt Vanessa Edwards in haar toespraak op de Global Leadership Summit.

Voor een goede relatie met collega’s en medewerkers is het van belang om met elkaar in verbinding te staan. Onderzoeker Dan McAdams zocht antwoord op de vraag hoe we snel en effectief verbinding met anderen maken. Hij ontdekte dat we op drie niveaus communiceren om ons met een ander te verbinden. Het eerste niveau kennen we allemaal: We praten over koetjes en kalfjes, over ons beroep, onze woonplaats of hoe onze gezinssituatie eruitziet. Het is een sociaal script dat onze hersenen volgen. Maar het nodigt niet uit tot een sprankelend antwoord.

Het is niet altijd makkelijk om die sociale scripts te ontstijgen, maar als je doorgaat naar niveau 2 –persoonlijke zaken – dan merk je dat je conversatie levendiger wordt en dat verbinding en vertrouwen toenemen. Op dit niveau gaan we iemands doelen begrijpen, hun normen en waarden, hun beweegredenen en persoonlijkheidskenmerken. Bij niveau 2 doorbreken we de sociale scripts en maken we echt verbinding.

Het derde niveau gaat over jouw zelf-narratief: het verhaal dat je over jezelf vertelt, dat je helpt om zin te geven aan je reis en doel in je leven. Hoe je over jezelf denkt, is ook hoe je een vraag beantwoordt als: Heb je vaak geluk of pech? of Ben je een goed mens? Als je jouw zelf-narratief gaat begrijpen en

dat van de mensen om je heen, vind je een sleutel: de sleutel tot wat iemand gelooft en hoe diegene zich gedraagt.

Geluk of pech

Tijd dus om je zelf-narratief te gaan ontdekken. De eerste vraag is heel eenvoudig: Heb je vaak geluk? Denk eens na: vind je dat je een geluksvogel bent of een pechvogel? Dr. Richard Wiseman deed een experiment op basis van deze vraag. Hij ontdekte dat geluksvogels meer kansen zien, terwijl de pechvogels die kansen missen en zo hun eigen ongeluk creëren. Zo worden onze zelf-narratieven dus door onszelf gevormd. Wanneer we het verhaal over onszelf gaan ontdekken kunnen we ons verhaal gaan herschrijven.

Blauwdruk

Ik noem dat de blauwdruk voor verbinding. We hebben hiervoor binnen mijn bedrijf Science of People vijftien vragen opgesteld - vijf voor elk van de drie niveaus. Op elk niveau vind je alternatieven die een vervanging zijn voor de standaardvragen waarmee je op de automatische piloot met een 1-woord-antwoord kunt volstaan. Neem bijvoorbeeld een vraag als: Ga je nog iets leuks doen? van niveau 1. Daar kun je natuurlijk ook met één woord op antwoorden, maar tegelijkertijd komt er door die vraag dopamine vrij. Dat stofje geeft

40

LEIDINGGEVEN DIEPERE VERBINDING

ons een gevoel van verbondenheid en blijdschap en het maakt dat mensen zich ons herinneren. En een vraag als: Wat ben je nu aan het leren (niveau 2) triggert een groeimindset omdat je wordt uitgedaagd je te ontwikkelen Zo zorg je dus voor groei bij de mensen om je heen.

Bij de vragen van niveau 3 zetten we de automatische piloot uit. Het doel van die vragen is dat je je er een beetje ongemakkelijk bij voelt. Want juist dan komen de goede dingen naar boven.

Mijn doel met deze vragen is dat we mensen het gevoel gaan geven dat ze hun ware ik kunnen laten zien. Ik heb het nu steeds over vragen stellen, maar dat is onlosmakelijk verbonden met luisteren. Als we als leiders diepe vragen stellen, moeten we ook openstaan voor de antwoorden. En daarnaast moeten we ook zelf bereid zijn antwoord te geven op die vragen – en kwetsbaarheid te tonen. Er is moed nodig van jou als leider om deze vragen te stellen en te beantwoorden. Maar dan zul je zeker verdieping en verbinding gaan ervaren!

> DE VRAGEN

Niveau 1-vragen

1. Wat was het hoogtepunt van je dag?

2. Waar ben je vol passie over?

3. Werk je op het moment aan iets leuks/ interessants/opwindends?

4. Ga je nog iets leuks doen? (dit weekend/in de vakantie)

5. Hoe gaat het met je hobby/familielid/project?

Niveau 2-vragen

1. Wat is je belangrijkste doel op dit moment?

2. Wat ben je op dit moment aan het leren?

3. Op welk boek-, tv- of filmpersonage lijk jij?

4. Waar maak je je op dit moment zorgen over? (en: hoe kan ik je helpen?)

5. Wat is jouw verhaal?

Niveau 3-vragen

1. In welk opzicht voel jij je vooral onbegrepen?

2. Wat is iets dat de meeste mensen niet van je weten?

3. Wat heeft jouw persoonlijkheid gevormd en je gemaakt tot wie je bent?

4. Wie is jouw held?

5. Op welk moment in je leven ben je het meest trots?

Vanessa Van Edwards is gedragsonderzoeker, veelgevraagd spreekster en schrijfster. Vanuit haar onderzoekslab Science of People reikt ze mensen wetenschappelijk onderbouwde strategieën aan op het gebied van communicatie en sociale vaardigheden.

41 LEIDERSCHAP

wat te verwachten

• Ga aan de slag met een boeiend christelijk jongerenthema

• Voer goede gesprekken bij het haardvuur

• Trek samen de natuur in of geniet van de stilte

data

3-5 maart Ik heb geen tijd voor dit weekend - Over druk en daarmee omgaan 31 maart-2 april Bidden - Over hoe lastig en mooi bidden kan zijn 2-4 juni Natuurfotografie - Over fotograferen, verwondering en God

HELP JIJ ONS OM KIND

TE ZIJN?

KOM IN ACTIE!

Maak het leven en de ontwikkeling van een kind met een beperking in Jemima mogelijk. Er worden bijna 60 kinderen en bewoners in Jemima opgevangen.

Het getuigenis van de sterren - Dit boek gaat uit van het heldere feit dat Gód de Schepper is van sterren en sterrenbeelden! Híj is het, Die de Mazzaroth (de Dierenriem) tevoorschijn laat komen op Zijn tijd en de Wagen (de Beer) met zijn jongen leidt (Job 38:31). Híj is het, Die de sterren telt en “ze alle bij hun naam” noemt (Ps. 147:4).

Dr. E.W. Bullinger | 9789066944343 208 blz. | € 17,95 | Paperback | 21x14,8 cm

De getallen in de Bijbel - Verdeeld in 2 hoofddelen. Het 1e deel gaat over het bovennatuurlijke ontwerp van de getallen in de Bijbel; met algemene informatie daarover en de bijzondere wijze waarop ze gebruikt worden. Het 2e (en grootste) deel gaat over de geestelijke betekenis van diverse specifieke Bijbelse getallen.

Dr. E.W. Bullinger

blz.

advertentie MAGAZINE Adverteer in Neem contact op met onze advertentie-afdeling. Eddy Morren Media adviseur Opwekking Magazine T 06 23 05 66 72 M eddy@morrenmedia.nl
Verkrijgbaar via de boekhandel, everread.nl of 0343-594495
| 9789066943094 304
| € 18,00 | Paperback | 21x14,8 cm Breek even uit de dagelijkse drukte met een wittenberg weekend! www.dewittenberg.nl/wittenberg-weekend check de link!
zien we je dan?
JEMIMA.NL

GLOBAL LEADERSHIP SUMMIT (WEER) IN BELGIË

Iedereen heeft invloed. Met die boodschap ondersteunen we als Opwekking dit jaar de GLS ook in België. We zijn dankbaar dat we deze kans en ruimte krijgen om mee te bouwen aan de GLS bij onze zuiderburen.

Een belangrijk onderdeel van de visie voor de GLS is het uitgangspunt: iedereen heeft invloed. We geloven dat iedereen een leider is en iedereen invloed heeft op de plek waar hij of zij is geplaatst. Dat kan zijn in je bedrijf, organisatie, kerk, straat of wijk, je studentenvereniging of je gezin. Als we gebruiken wat God ons heeft gegeven, kunnen we grote dingen realiseren.

De GLS in België organiseren we samen met verschillende organisaties, waaronder de VVP, Vineyard België, de Evangelische Alliantie België, Agapè België en Alpha België.

De GLS vindt dit seizoen plaats: DATUM 11 februari 2023

LOCATIE Contintental Theological Seminary, Kasteelstraat 48, Sint-Pieters-Leeuw (Brussel)

PROGRAMMA

De opzet van deze dag is vergelijkbaar met een GLSdag in Nederland of in andere landen waar de GLS wordt georganiseerd. Het gaat in dit geval niet om twee dagen, maar om één dag, waarbij via een groot scherm verschillende toespraken van inspirerende leiders uit kerk, bedrijfsleven, wetenschap en non-profit te volgen zijn. Aansluitend biedt de tijd van verwerking in

Voice your vision

We geloven dat deze tijd vraagt om visionair en vernieuwend leiderschap. Om leiders die woorden geven aan hun visie. Om leiders die investeren in wat zij hebben ontvangen om dat vervolgens weer door te kunnen geven. Voice your vision!

kleinere groepen je de unieke kans om de inhoud van de toespraak gelijk te vertalen naar je eigen situatie. Ruben Flach, directeur Opwekking: “Leiderschap is een woord vol betekenis en ook ontzettend actueel. We komen uit een turbulente en veelbewogen periode. Veel leiders zijn vermoeid door de veranderingen. We willen juist daarom ook voor de leiders in België tot zegen zijn: de GLS bieden we kosteloos aan. Deelnemers betalen alleen voor de catering. We hopen en bidden dat deze uitnodiging aan de Vlaamse leiders echt bij de juiste personen terechtkomt en dat we hen die dag mogen zegenen, inspireren en bemoedigen.” •

] Goed om te weten Het programma is kosteloos (alleen: 15 euro bijdrage voor de lunch)

VOORAF AANMELDEN via www.globalleadershipsummit.nl/belgie

TAAL

De voertaal tijdens de GLS is Nederlands, de sessies zijn Engelstalig, met Nederlandse ondertiteling en daardoor goed te volgen voor zowel Engelstaligen als Nederlandstaligen.

43 GLOBAL LEADERSHIP SUMMIT BELGIE
Thema van de GLS 2023:

BIJBELSTUDIE

WAT KENMERKT EEN GOEDE LEIDER?

Niet iedereen is een geboren leider. Gelukkig kun je wel je leiderschapskwaliteiten ontwikkelen. In de Bijbel staan vele voorbeelden van leiders die je daarbij kunnen inspireren, of het nu gaat om leiderschap binnen je gezin, je werk, of de kerk.

De woorden van Lemuel, de koning van Massa, die zijn moeder hem heeft geleerd. Aan deze openingswoorden van Spreuken 31 doet de definitie denken die Bill Lawrence geeft aan christelijk leiderschap. Bill is directeur van Leader Formation International en doceerde jarenlang aan het Dallas Theological Seminary. “Leiderschap is het beïnvloeden en dienen van anderen vanuit Christus’ belang bij hun leven, zodat zij Gods bedoelingen voor hen en door hen heen kunnen bereiken.” Volgens deze definitie is een leider dus niet degene die zelf alles doet, maar iemand die anderen helpt, bemoedigt en steunt in hun ontwikkeling – zoals de moeder van koning Lemuel. Als je zo’n leider wilt worden, welke kenmerken zou je dan moeten ontwikkelen?

EEN SUCCESVOLLE LEIDER...

) weet problemen op te lossen (Jozef)

) respecteert anderen (Debora, Barak)

) delegeert werk (Mozes, Petrus)

) neemt verantwoordelijkheid (Nehemia)

) durft lastige keuzes te maken (Esther, Rachab)

) heeft passie voor zijn taak (Paulus)

) is een visionair (Abraham, Noach)

) houdt vol, ook in moeilijke omstandigheden (David, Daniël)

) leidt door het voorbeeld te geven (Jozua)

44

Maak je team- (of gezins)leden sterker Het boek Richteren laat zien dat er overwinning is als er goede leiders zijn. Maar een goede leider ontwikkelt niet alleen zichzelf, maar zorgt er ook voor dat zijn team zich kan ontwikkelen. Maak daar tijd voor vrij. Jezus nam zijn leerlingen na een drukke tijd mee het meer op, om tot rust te komen en zich te bezinnen (Markus 6:7-13, 30-33). Hij legde hun de betekenis van de gelijkenissen uit, iets wat Hij niet aan iedereen deed.

Als leider kun je ook fouten gebruiken als leermoment, zoals toen Petrus op het water stapte en wegzonk (Mattheüs 14:31). Begin je dag met nadenken over wat jouw team- of gezinsleden nodig hebben. Bid voor ze. Spreek waardering uit en help ze bij knelpunten. Motiveer ze om weer op te staan als iets misgaat. Geef opbouwende kritiek en bied ruimte aan jongeren of mensen met minder ervaring dan jij. Zo hielpen Priscilla en Aquilla (Handelingen 8) Apollos om een nog betere Bijbelleraar te worden. Probeer die hulp aan te bieden die je zelf gehad zou willen hebben!

Trap ook niet in de valkuil van alles zelf doen. Het doel van een leider is niet om zelf het werk van tien mensen te doen, maar om tien mensen het werk te laten doen.

Communiceer duidelijk Kennis is macht, maar die gedachte kan je ertoe verleiden om informatie voor jezelf te houden als leider. Wees bereid om informatie te delen met je team. Het vergroot hun betrokkenheid en verbetert de samenwerking. Ook Jezus deelde met zijn leerlingen de dingen die de Vader Hem bekendgemaakt had (Johannes 15:15).

Wanneer dingen misgaan, speelt miscommunicatie vaak een rol. Een goede leider communiceert duidelijk en op tijd, niet te veel maar ook niet te weinig. Paulus’ houding in Athene (Handelingen 17) is een mooi voorbeeld. Hij luisterde eerst voordat hij sprak op de Areopagus. Hij beantwoordde vragen rechtstreeks. Dat deed hij ook in zijn brieven en in specifieke confrontaties (Handelingen 15, Galaten 2:11). Hij stemde zijn boodschap af op zijn publiek. Wees daarin gevoelig en bied veilige ruimte om te reageren, maar draai niet om de boodschap heen – ook niet als die onprettig is (Handelingen 2:29-41).

Ontwikkel jezelf

Alle leiders in de Bijbel hadden eerst een ontmoeting met God. Laat dat ook jouw basis zijn – en blijven. Zo blijft je hart nederig tegenover je Heer en je medemens, je medewerkers, teamleden en gezin. Sta open voor correctie en input, zoals Mozes naar zijn schoonvader luisterde (Exodus 18) en David naar de profeet Nathan (2 Samuël 12). Durf je fouten openlijk toe te geven. Werk aan je karakter. Ontwikkel een hartsgesteldheid waarin je anderen uitnemender acht dan jezelf. Leer van je team, en zoek ook op hartsniveau contact met andere leiders. Sta open voor eventuele kritiek. Misschien durf je zelfs actief aan je team of gezin te vragen welke leerpunten ze voor je hebben? Bestudeer met deze punten in gedachten eens het leidersprofiel van David in 1 Samuël 17-22 en 30 en breng in gebed wat je opvalt.

Vraag mensen niet om te dienen, maar stimuleer hen door een voorbeeld te zijn.

Wees een dienaar

Een leider dient de Heer te midden van de mensen. Hij is niet de voetveeg van de mensen! Jezus was (en is) het voorbeeld bij uitstek van een goede leider. Hij kwam om te dienen, niet om gediend te worden (Mattheüs 20:26-28). Dat verlangt Hij ook van zijn volgelingen (Johannes 13). Gebruik je positie niet om jouw wil op te leggen aan anderen, maar om anderen tot zegen te kunnen zijn. Dat sluit niet uit dat je mensen soms moet aanspreken op hun gedrag. Toen Jezus Petrus corrigeerde, was dat ten diepste ook tot opbouw van zijn leerling. Vraag mensen niet om te dienen, maar stimuleer hen door een voorbeeld te zijn. Het is niet de leider die groot moet worden, maar het werk moet onder zijn leiding groot worden. •

45
BIJBELSTUDIE
TEKST Kees Goedhart en Joyce de Jongh

CAREY NIEUWHOF

HET IS 2033 – WAT IS ER

Leiders

Toen de pandemie uitbrak in 2020 was niemand voorbereid op de drastische veranderingen die elke leider moest doormaken. Maar wat er gebeurde nadat we waren bijgekomen van de eerste schok en de pandemie uitdoofde, was het meest onthullend. Of het nu ging om discussies over het heropenen van de kerk, het belang van onlinediensten of over complottheorieën, de uitdagingen waar kerkleiders mee werden geconfronteerd waren een voorproefje van toekomstige ontwikkelingen in de kerk. Ik geef toe, ik ga hier een paar stevige aannames doen die misschien totaal niet kloppen. Maar toch vind ik het zinvol om er dieper in te duiken en je voor te bereiden op een veranderende wereld. Want in de laatste decennia hebben veel kerkleiders te weinig opengestaan voor verandering en dat heeft geleid tot een afname van kerkbezoek, discipelschap en algehele betrokkenheid. Om nog maar te zwijgen over onze afbrokkelende geloofwaardigheid richting de mensen buiten de kerk.

De kerk van 2033

Met enige voorzichtigheid wil ik hier dan ook zes mogelijke kenmerken noemen van de kerk van 2033.

1. We bevinden ons in een post-christelijke samenleving. Doordat generatie Z en Generatie Alpha geen affiniteit hebben met religie zijn we in een post-christelijke samenleving terechtgekomen, waarin meer mensen

niet dan wel geloven. Dat heeft geleid tot twee soort kerkleiders. Aan de ene kant de leiders die achterom bleven kijken naar de tijd dat christelijke waardes belangrijk waren voor de samenleving. En die geloofden dat daarin niks veranderd was. Zij zijn stil blijven staan, ze hebben de volgende generaties van zich vervreemd en hun kerken zijn kleiner geworden. Aan de andere kant staan de leiders die onder ogen zagen dat het christendom niet meer de centrale plaats inneemt zoals vroeger. Zij zetten het evangelie opnieuw centraal en zagen vernieuwing en groei in hun kerk.

46
Hoewel het onmogelijk is om te voorspellen wat er in de toekomst met de kerk gebeuren gaat, hebben de afgelopen twee jaar ons wel een aantal indicatoren gegeven.
van groeiende kerken zien kansen in online gemeente-zijn

OVER VAN DE KERK?

2. Groeiende kerken zijn digitale organisaties met fysieke locaties. In het afgelopen decennium waren het de leeglopende kerken die de digitale kerk als een obstakel zagen. Terwijl groeiende kerken er juist kansen in zagen. Zij zagen streaming niet langer als bijzaak, maar besloten om digital-first kerken te worden, omdat ze beseften dat zovelen online contact zochten met de kerk. Het paradoxale hiervan was dat hoe meer kerken investeerden in hun onlinecommunity, hoe meer groei ze zagen in hun fysieke kerkdiensten.

3. De meerderheid van de kerkbezoekers is niet fysiek aanwezig. Kerkleiders van groeiende kerken hebben al lang geleden geaccepteerd dat het aantal mensen dat de dienst niet in het kerkgebouw volgt, groter is dan het aantal mensen dat wel in het kerkgebouw aanwezig is. Ze voelden zich niet langer onzeker over het aantal aanwezigen en zagen kansen in het bereiken en met elkaar verbinden van mensen die op afstand deelnemen. Kerkleiders van leeglopende kerken gebruiken online om mensen naar de kerk te krijgen, terwijl kerkleiders van groeiende kerken hun kerkgebouw gebruiken om mensen online te bereiken.

4. Ondemanddiensten zijn populairder dan livediensten. Steeds meer mensen kijken diensten op momenten dat het hun uitkomt en niet wanneer het de kerkleiding uitkomt. Kerkleiders die deze realiteit accepteren en omarmen, zien hun kerk groeien.

5. Groeiende kerken verschoven de focus van samenkomen naar verbinden. Hierin spelen de kleine groepen of kringen een belangrijke rol. Innovatieve kerken stopten met het bouwen van grote gebouwen maar faciliteerden de huiskamers van gemeenteleden voor gemeenschap. Die thuisgroepen veranderden in microsamenkomsten voor aanbidding en andere vormen van gemeente-zijn.

6. Groeiende kerken bemensen voor digitaal. Voor groeiende kerken blijven gemeenschap en verbinding de belangrijkste doelen in kerk-zijn, zowel digitaal als fysiek. Daarom hebben ze in de afgelopen jaren extra ingezet op bemensing voor het bereiken van de onlinecommunity. Groeiende kerken hebben het advies van Craig Groeschel in 2020 opgevolgd: ze hebben 100 procent ingezet op online gemeente-zijn en 100 procent op fysiek gemeentezijn. En vervolgens zijn ze een stap verder gegaan en hebben zich gemeenschap en verbinding tot belangrijkste doelen gesteld. Omdat dat het hart vormt van de christelijke kerk. •

Dit artikel is een verkorte weergave van een blog van Carey Nieuwhof. Carey Nieuwhof is auteur, spreker, podcastmaker en kerkplanter. Hij spreekt en schrijft over leiderschap, verandering en persoonlijke groei. Tijdens de GLS verzorgt hij een sessie over leiderschap.

47
TOEKOMST VAN DE KERK
www.ikganaaropwekking.nl VANAF 1 FEBRUARI MELD JE AAN VOOR DE PINKSTERCONFERENTIE 2023

Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.